Nesdotir

Nesdotir - sztuczny język Henryka Pruthenji, używany w świecie "Ziemlia" przez rasę elfów. Jak na język elficki posiada wiele cech, które odwodzą ten język od typowéj dla takowech języków prostoty, czy "piękna brzmienia". Przeżył on wiele reform, jest ciągle zmieniany. Język jest aprjoryczny, choć mogą się czasami w zasobie jego słów znajdować się internacjonalizma. Język stoi na granicy polisyntetyczności oraz aglutynacji, choć można i w niém zauważyć pewne ślady fleksji. Posiada bogaty zestaw spółgłosek.

Fonologja

Fonologja nesdotir jest ciekawa. Posiada szereg spółgłosek ejektywnech, palatalizowanech, ejektywnech-palatalizowanech (w tém i szczelinowe ejektywne i zwartoszczelinowe ejektywne); rozróżnia dźwięki v - w - ʋ, jak i vʲ - ɥ - ʋʲ. Język jest wyraźnie spółgłoskowy.

Spółgłoski

	Dwuwargowe	Warogwo-zębowe	Międzyzębowe	Dziąsłowe	Zadziąsłowe	Retrofleksyjne	Podniebienne	Miękkopodniebienne	Języczkowe	Krtaniowe
Nosowe	m		n
Nosowe palatalizowane	mʲ		nʲ
Zwarte	p b		t d				c	k ɡ	q	ʔ
Zwarte palatalizowane	pʲ bʲ		tʲ dʲ					kʲ gʲ		ʔʲ
Zwarte ejektywne	p'		t'				c'	k'	q'
Zwarte ejektywne palatalizowane	p'ʲ		t'ʲ					k'ʲ
Szczelinowe		v		s z		ʂ ʐ	ʝ	x ɣ	χ
Szczelinowe palatalizowane		vʲ		sʲ zʲ		ʂʲ ʐʲ		xʲ ɣʲ	χʲ
Szczelinowe ejektywne				s'
Szczelinowe ejektywne palatalizowane				s'ʲ
Zwartoszczelinowe				ʦ ʣ		tʂ dʐ
Zwartoszczelinowe palatalizowane				ʦʲ ʣʲ		tʂʲ dʐʲ
Zwartoszczelinowe ejektywne				ʦ'		tʂ'
Zwartoszczelinowe ejektywne palatalizowane				ʦ'ʲ		tʂ'ʲ
Aproksymanty		ʋ					j	w
Aproksymanty palatalizowane		ʋʲ						ɥ
Drżące				r					ʀ
Drżące palatalizowane				rʲ					ʀʲ
Boczne aproksymanty				l
Boczne aproksymanty palatalizowane				lʲ

Samogłoski

W języku nesdotirskiém przeważają ilościowo samogłoski przednie. Nesdotir posiada tylko jedną samogłoskę centralną, a tylnech są cztéry. Nie posiada dyftongów. Każda samogłoska posiada parę krótka - długa.

	Przednie		Centralne		Tylne
Przymknięte	i • i: ɨ • ɨ: u • u: e • e: œ • œ: ʌ • ɔ æ • æ: a • a:
Prawie przymknięte
Półprzymknięte
Średnie
Półotwarte
Prawie otwarte
Otwarte

Zapis

IPA	Cyrylica	Uwagi
[a]	А а
[a:]	Аа аа
[æ]	Ӕӕ
[æ:]	Ӕӕ ӕӕ
[ʲœ]	Ә ә
[ʲœ:]	Әә әә
[b]	Б б
[v]	В в
[g]	Г г
[ɣ]	Ґ ґ
[ʝ]	Ѓ ѓ
[ʀ]	Ҕ ҕ
[d]	Д д
[ʣ]	Ѕ ѕ
[ʲe]	Е е
[ʲe:]	Ее ее
[ʲɔ]	Ё ё
[ʲɔ:]	Ёё ёё
[ʒ]	Ж ж
[z]	З з
[ʲi]	И и~Іі
[ʲi:]	Ии ии
[i]	Ӥ ӥ
[i:]	Ӥӥ ӥӥ
[j]	Й й
[k]	К к
[c]	Ќ ќ
[l]	Л л
[m]	М м
[n]	Н н
[ɔ]	О о
[ɔ:]	Оо оо~ω
Ӧ ӧ
[œ:]	Ӧӧ ӧӧ
[ʌ]	Ө ө
[ʌ:]	Өө өө
[ʲʌ]	Ӫ ӫ
[ʲʌ:]	Ӫӫ ӫӫ
[p]	П п
[r]	Р р
[s]	С с
[t]	Тт
[u]	У у
[u:]	Уу уу
[w]	Ў ў
[ʋ]	Ұ ұ
[x]	Х х
[χ]	Ҳ ҳ
[ʦ]	Ц ц
[ʧ]	Ч ч
[ʤ]	Џ џ
[ʃ]	Ш ш
-	ъ	rozdziela
[ɨ]	Ы ы
[ɨ:]	Ы ы ыы ~ыı
[ʲɨ]	Ӹ ӹ
[ʲɨ:]	Ӹӹ ӹӹ ~ӹı
-	ь	zmiękcza
[ʲæ]	Ѣ ѣ
[ʲæ:]	Ѣѣ ѣѣ
[e]	Ээ
[e:]	Ээ ээ~ӭ
[ʲu]	Ю ю
[ʲu:]	Юю юю
[ʲa]	Я я
[ʲa:]	Яя яя
[ʔ]	Ӏ
[k']	КЪ къ
[c']	ЌЪ ќъ
[p']	ПЪ пъ
[s']	СЪ съ
[t']	ТЪ тъ
[ʦ']	ЦЪ цъ
[ʧ']	ЧЪ чъ

Gramatyka

Gramatyka nesdotiru jest wyjątkowo regularna. Jest tylko parę przykładów nieregularności.

Czasownik

Czasownik w nesdotirze odmienia się przez osoby, czasy, liczby, częstotliwość, oraz wiele trybów.

Bezokolicznik

Bezokolicznik przyjmuje końcówki -ӭ, -ӗ

Supinum

Supinum jest używane zamiast bezokolicznika w zdaniach opisujących sytuacje dynamiczne, bądź w razie zmiany zdania mówiącego. Przyjmuje on końcówki -ӭй, -ӗй (ta koncówka często jest wymawiana krótko, jakby było tam -эй; -ей)

Czasy

Występują dwa czasy:

• Czas przyszło-teraźniejszy, ew. czas nieprzeszły, opisujący wydarzenie odbywające się w chwili mówienia, stałe, powtarzające się, oraz te, które są planowane na przyszłość, przewidywania, czy te, które się mają zdarzyć. Koncówką tego czasu jest -у; -ю.
• Czas przeszły dokonany opisumje wydarzenia, które odbyły się w przeszłości i trwały krótko. Komcówką tego czasu jest -о; -ё.
• Czas przeszły niedokonany opisuje wydarzenie przeszłe, które były jakoś rozłożone w czasie, trwały dłużéj; koncówka to -э; -е.

Końcówka czasu jest doklejana jako pierwsza do rdzenia czasownika.

Osoby

Występują trzy osoby, którech końcówki są przyklejane do czasownika odmienionego przez dany czas.

I osoba liczby pojedynczej: -м II osoba liczby pojedynczej: -ч III osoba liczby pojedynczej: -0

I osoba liczby podwójnej: -с II osoba liczby podwójnej: -v III osoba liczby podwójnej: -ќъ

I osoba liczby mnogiej: -ӥ II osoba liczby mnogiej: -х III osoba liczby mnogiej: -ц

Istnieje także koncówka oznaczająca "czwartą osobę" - gdy podmiot jest nieznany, bądź mówiący nie chce go ujawnić; brzmi ona -т. Gdy przed czasownikiém stoi zaimek albo rzeczownik nie trzeba doklejać odpowiedniéj końcówki osoby, bowiém sam podmiot pełni jéj funkcję.

Aspekty

Większość czasowników jest domyślnie niedokonana. Aby utworzyć dokonaność czasownika wystarczy dokleić do niego sufix -ё (stoi on zawsze jak najbliżéj rdzenia, chyba, że na drodze stoi końcówka bezokolicznika, supinum, albo osoby czy czasu).

Tryby

Nesdotir posiada wiele trybów:

• Tryb rozkazujący służy wydawaniu rozkazów, nadawaniu emfazy na ważność wykonania danéj czynności. Tworzy się go dodając do czasów przeszłech cząstkę "vе":
  • czas przeszły dokonany -оvе; -ёvе
  • czas przeszły niedokonany -эvе; -еvе
• Tryb pytający tworzy się dodając do czasownika (pytanié ogólne bądź o czasownik) czy do innéj części zdania (pytanié o daną część zdania) -ор (łącznik podkreśla to, że „ор” znajduje się zawsze na końcu, oraz stanowi część wyrazu, do którego został doklejony)
• Tryb przypuszczający tworzy się dodając po liczbie po określeniu osoby cząstkę -ян/ан
• Tryb nieświadka jest używany, gdy mówca nie brał udziału w opisywanech wydarzeniach, nie był ich świadkiém czy nie jest pewién ich przebiegu. Tworzy się go dodając po liczbie po określeniu osoby cząstkę -vон.

Zwrotność

Strona zwrotna opisuje czynność wykonywaną "na sobie" przez pdomiot. Tworzy się ją przyklejając odpowiedni zaimek osobowy do normalnie odmienionego czasownika.

Strona bierna

Strona bierna kładzie nacisk na dopełnienié, a nie na podmiot. Podmiot zajmuje drugą pozycję w zdaniu, dopełnienie trzecią, a czasownik pierwszą i dodaje mu się po sufiksie czasu "ву".

Częstotliwość

Jeśli chcemy określić częstotliwość występowania danej czynności dodajemy jeden z sufiksów:

• -рему,-эму, gdy chcemy wyrazić, że danej czynności nigdy nie wykonujemy;
• -рсу,-эрсу, gdy chcemy wyrazić, że daną czynność wykonujemy rzadko;
• -су,-эсу, gdy chcemy wyrazić, że daną czynność wykonujemy od czasu do czasu lub czasami;
• -рту,-эрту gdy chcemy wyrazić, że daną czynność wykonujemy często;
• -гему,-эм gdy chcemy wyrazić, że daną czynność zawsze wykonujemy.

Stosunek do czynności

Można także określić swój stosunek do wykonywanéj czynności za pomocą

• sufixu "nielubienia" -арэ;
• sufixu "lubienia" - -аро;

Rzeczownik

Rzeczownik w nesdotirze odmienia się przez wiele przypadków. Każdy rzeczownik ma przypisany sobie rodzaj (który jest przypisywany bardziéj ze względu na znaczenie niż końcówkę).

Deklinacja

przypadek	Rzeczownik Zakończony:
	Samogłoską	Na -т; -д; -тъ	Na -р; -ҏ	Inną spółgłoską
mianownik	вёпъіна	іѕят	ѹџор	хоммік
dopełniacz	вёпъінан	іѕятн	ѹџорун	хоммікун
przypadek posiadanego	вёпъінаӱ	іѕяты	ѹџоры	хоммікы
celownik	вёпъінаў	іѕяту	ѹџору	хомміку
biernik	вёпъінаш	іѕяч	ѹџорш	хоммікуш
partitivus	вёпъінай	іѕята	ѹџора	хомміка
narzędnik, przez coś	вёпъінах	іѕятух	ѹџорх	хоммікух
inessivus	вёпъінас	іѕяц	ѹџорс	хоммікус
allativus	вёпъінат	іѕятт	ѹџорт	хоммікут
adessivus	вёпъінал	іѕятул	ѹџорл	хоммікул
ablativus	вёпъінаті	іѕятті	ѹџорті	хоммікуті
illativus	вёпъінасс	іѕяцц	ѹџорсс	хоммікусс
prepositionalis I	вёпъінае	іѕяте	ѹџоре	хомміке
prepositionalis II	вёпъінаей	іѕятей	ѹџорей	хоммікей
prepositionalis III	вёпъінав	іѕятув	ѹџорв	хоммікув
abessivus	вёпъінаё	іѕято	ѹџоро	хомміко
wołacz	вёпъінаї	іѕяті	ѹџорі	хоммікі

Prepositionalis I - sytuacja statyczna (w domu) Prepositionalis II - sytuacja dynamiczna docelowa (w dom) Prepositionalis III - sytuacja dynamiczna odcelowa (z domu)

Liczba mnoga i podwójna

Liczbę mnogą tworzy się dodając do odmienionego rzeczownika „мӭ"; liczbę podwójną - dodając do odmienionego rzeczownika „ка".

Jeżeli rzeczownik jest opisywany przez liczbę, nie dodaje się końcówek liczb.