Olżycki: Różnice pomiędzy wersjami

Z Conlanger
Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania
m
(Nie pokazano 28 pośrednich wersji utworzonych przez tego samego użytkownika)
Linia 1: Linia 1:
−
'''Język olżycki''' (''ea rece olgittic'' /{{IPA|jaˌʀeʃ olʒiˈsːik}}/, prościej: ''e'olgittine'' /{{IPA|jolʒiˈsːiɲ}}/) - fikcyjny język zachodniosłowiański używany w alternatywnej historii w północnej Lotaryngii (''Lorunea''), Nadrenii (''Renanea'', ''Olgiti Staru'') i Hesji (''Olgiti Novu'').
+
{{słownik|url=http://cd.langwiki.info/search.php?l=OL}}
 +
'''Język olżycki''' (''ea rece olgittic'' /{{IPA|jaˌʀeʃ olʒiˈsːik}}/, prościej: ''e'olgittine'' /{{IPA|jolʒiˈsːiɲ}}/) - fikcyjny język zachodniosłowiański używany w alternatywnej historii w północnej Lotaryngii (''Lorunea''), Nadrenii (''Renanea'', ''Olgiti Etare'') i Hesji (''Olgiti Nove'').
  
 
Nazwa pochodzi od kontaminacji ''Alzacji'' z ''Łużycami''.
 
Nazwa pochodzi od kontaminacji ''Alzacji'' z ''Łużycami''.
Linia 17: Linia 18:
 
|{{IPA|d~ɾ t}}
 
|{{IPA|d~ɾ t}}
 
!
 
!
−
|{{IPA|ɟ c}}<br/><tt>g c</tt> **
+
|{{IPA|(ɡʲ kʲ)}}<br/><tt>g c</tt> **
 
|{{IPA|g k}}<br/><tt>g c</tt>
 
|{{IPA|g k}}<br/><tt>g c</tt>
 
|-
 
|-
Linia 62: Linia 63:
 
*bh v [v]  
 
*bh v [v]  
 
*ph f [f]
 
*ph f [f]
 +
  
 
*n [n]  
 
*n [n]  
Linia 71: Linia 73:
 
*s [s], na końcu wyrazu [z] (jeśli następny zaczyna się samogłoską) lub nieme
 
*s [s], na końcu wyrazu [z] (jeśli następny zaczyna się samogłoską) lub nieme
 
*l [l] [j]¹  
 
*l [l] [j]¹  
 +
  
 
*g [g] [ʒ]¹  
 
*g [g] [ʒ]¹  
Linia 92: Linia 95:
 
====Samogłoski====
 
====Samogłoski====
 
* a [a]
 
* a [a]
−
* ae [ɛ]
+
* ae/æ [ɛ]
 
* an [ã]
 
* an [ã]
 
* au [ɔ]
 
* au [ɔ]
−
* e [ʲe] [j]²  
+
* e [e] [j] ² ³
−
* ee [ʲe]
+
* é [e] ³
−
* eu [ʲu]
+
* eu [y] [u] ³
−
* i [i]
+
* i [i] ³
 
* o [o]
 
* o [o]
−
* oe [e]
+
* oa [wa]
 +
* oe/œ [e]
 
* ou [u]
 
* ou [u]
 
* u [y]
 
* u [y]
  
 
²) "e" jest wymawiane jako:
 
²) "e" jest wymawiane jako:
−
*[j] między samogłoskami, na początku wyrazu przed samogłoską, po samogłosce
+
*[j] – między samogłoskami, na początku wyrazu przed samogłoską, po samogłosce
−
*[e] między spółgłoskami, na początku wyrazu przed spółgłoską
+
*[e] – między spółgłoskami, na początku wyrazu przed spółgłoską
−
*nieme po spółgłosce, zmienia wymowę niektórych spółgłosek
+
*nieme – po spółgłosce
 +
 
 +
³) zmienia wymowę niektórych spółgłosek, po których następuje
  
 
==Morfologia==
 
==Morfologia==
 
===Rodzajniki===
 
===Rodzajniki===
−
W języku olżyckim występuje rodzajnik określony w dwóch rodzajach: męskim i żeńskim, w liczbie pojedynczej i mnogiej:
+
W języku olżyckim występuje '''rodzajnik określony''' w dwóch rodzajach: męskim i żeńskim, w liczbie pojedynczej i mnogiej:
−
* Liczba pojedyncza: '''eu''' /{{IPA|(j)y}}/ (rodzaj męski), '''ea''' /{{IPA|ja}}/ (rodzaj żeński)
+
* Liczba pojedyncza: '''eu''' /{{IPA|<small>(j)</small>y}}/ (rodzaj męski), '''ea''' /{{IPA|ja}}/ (rodzaj żeński)
−
* Liczba mnoga: '''ee''' /{{IPA|je}}/ (brak rozróżnienia na rodzaje)
+
* Liczba mnoga: '''é''' /{{IPA|je}}/ (brak rozróżnienia na rodzaje)
  
 
Rodzajnik określony jest często skracany do '''e' ''' /{{IPA|j}}/ przed samogłoską, np. ''e'olgittine'' zamiast ''ea olgittine''.
 
Rodzajnik określony jest często skracany do '''e' ''' /{{IPA|j}}/ przed samogłoską, np. ''e'olgittine'' zamiast ''ea olgittine''.
 +
 +
 +
'''Rodzajnik nieokreślony''' jest tożsamy z liczebnikiem "jeden" i brzmi:
 +
* w liczbie pojedynczej: '''én''' /{{IPA|jen}}/ (r. m.), '''éne''' /{{IPA|jeɲ}}/ (r. ż.)
 +
* w liczbie mnogiej: '''(éné)''' /{{IPA|jeɲe}}/
 +
 +
===Zaimki===
 +
====Zaimki osobowe====
 +
{| class=wikitable
 +
!rowspan=4| Poj.
 +
! 1.
 +
| ''ia'' /{{IPA|ja, jɔ}}/
 +
|colspan=2| ''mé'' /{{IPA|me}}/
 +
|-
 +
! 2.
 +
| ''tu'' /{{IPA|ty}}/
 +
|colspan=2| ''té'' /{{IPA|tse}}/
 +
|-
 +
! 3m.
 +
| ''on'' /{{IPA|on}}/
 +
| ''neo'' /{{IPA|ɲo}}/
 +
| ''eo'' /{{IPA|jo}}/
 +
|-
 +
! 3f.
 +
| ''ona'' /{{IPA|ona}}/
 +
| ''nei'' /{{IPA|ɲi}}/
 +
| ''ei'' /{{IPA|i}}/
 +
|-
 +
!rowspan=4| Mn.
 +
! 1.
 +
| ''mu'' /{{IPA|my}}/
 +
|colspan=2| ''nas'' /{{IPA|na}}/
 +
|-
 +
! 2.
 +
| ''vu'' /{{IPA|vy}}/
 +
|colspan=2| ''vas'' /{{IPA|va}}/
 +
|-
 +
! 3m.
 +
| ''oni'' /{{IPA|oɲi}}/
 +
| ''nei'' /{{IPA|ɲi}}/
 +
| ''ei'' /{{IPA|i}}/
 +
|-
 +
! 3f.
 +
| ''onu'' /{{IPA|ony}}/
 +
| ''neu'' /{{IPA|ɲy}}/
 +
| ''eu'' /<small>(j)</small>y/
 +
|-
 +
!colspan=2|Grzecz.
 +
| ''va'' /{{IPA|va}}/
 +
|colspan=2| ''væ'' /{{IPA|vɛ}}/
 +
|-
 +
!colspan=2|Bezos.
 +
| ''se'' /{{IPA|s<small>(e)</small>}}/
 +
|colspan=2| ''so'' /{{IPA|so}}/
 +
|}
 +
 +
Kolumny tabelki przedstawiają kolejno:
 +
* formę mianownika ('''''Ona''' ét.'' "'''Ona''' je.")
 +
* formę akcentowaną używaną po przyimkach (''Ia recan su '''nei'''.'' "Rozmawiam z '''nią'''.")
 +
* formę nieakcentowaną używaną jako dopełnienie (''Ia '''ei''' videan.'' "Widzę '''ją'''.")
  
 
===Czasowniki===
 
===Czasowniki===
 
Czasowniki określają wykonywaną czynność lub stan, w jakim znajduje się podmiot. Czasowniki charakteryzują cechy wyróżniające: tryb, czas (w tym aspekt), koniugacja. Dzielą się na kilka grup:
 
Czasowniki określają wykonywaną czynność lub stan, w jakim znajduje się podmiot. Czasowniki charakteryzują cechy wyróżniające: tryb, czas (w tym aspekt), koniugacja. Dzielą się na kilka grup:
−
* '''koniugacja -a-''' - grupa czasowników kończących się w bezokoliczniku regularnie na '''-ate''' /{{IPA|ats}}/, mające wstawkę w temacie czasu teraźniejszego, np. ''cita-te > citae-an''
+
* '''koniugacja -a-, -ea-''' - grupa czasowników kończących się w bezokoliczniku regularnie na '''-ate''' /{{IPA|ats}}/, mające wstawkę w temacie czasu teraźniejszego, np. ''zna-te > znae-an'', ''vea-te > vé-an''
 
* '''koniugacja samogłoskowa''' - grupa podobna do poprzedniej, zawierająca krótkie czasowniki o jednosylabowych tematach kończących się samogłoską, np. ''pi-te > pie-an''
 
* '''koniugacja samogłoskowa''' - grupa podobna do poprzedniej, zawierająca krótkie czasowniki o jednosylabowych tematach kończących się samogłoską, np. ''pi-te > pie-an''
−
* '''koniugacja -e-''', czyli czasowniki kończące się w bezokoliczniku regularnie na '''-ete''' /{{IPA|ets}}/ i '''-ite''' /{{IPA|its}}/, np. ''vide-te, voli-te > vide-an, vole-an''
+
* '''koniugacja -e-, -i-''', czyli czasowniki kończące się w bezokoliczniku regularnie na '''-ete''' /{{IPA|ets}}/ i '''-ite''' /{{IPA|its}}/, np. ''vide-te, voli-te > vide-an, vole-an''
−
* '''koniugacja spółgłoskowa''' - grupa zawierająca czasowniki o temacie kończącym się spółgłoską: ''mog-te > mog-an''
+
* '''koniugacja spółgłoskowa''' - grupa zawierająca czasowniki o temacie kończącym się spółgłoską: ''mog-te > mog-an'', ''pre-te > pr-an'', ''cit-te > cit-an''
−
* '''czasowniki nieregularne''', mające różne wzorce odmiany, np. ''bu-te > eme'', ''eed-te > eem'', ''ean-te > im-an''
+
* '''czasowniki nieregularne''', mające różne wzorce odmiany, np. ''bu-te > eme'', ''éd-te > ém'', ''ean-te > im-an''
  
 
====Eu present====
 
====Eu present====
Linia 131: Linia 197:
 
{| class=wikitable
 
{| class=wikitable
 
!inf
 
!inf
−
!''citate'' /{{IPA|ʃitats}}/
+
!''zna'''te''''' /{{IPA|znats}}/
−
!''pite'' /{{IPA|pits}}/
+
!''pi'''te''''' /{{IPA|pits}}/
−
!''videte'' /{{IPA|vidzets}}/
+
!''vide'''te''''' /{{IPA|vidzets}}/
−
!''recte'' /{{IPA|ʁeʃː}}/
+
!''rec'''te''''' /{{IPA|ʁesː}}/
 
|-
 
|-
 
!1sg
 
!1sg
−
|''citaean'' /{{IPA|ʃitajã}}/
+
|''znae'''an''''' /{{IPA|znajã}}/
−
|''piean'' /{{IPA|pijã}}/
+
|''pie'''an''''' /{{IPA|pijã}}/
−
|''videan'' /{{IPA|vidzã}}/
+
|''vide'''an''''' /{{IPA|vidzã}}/
−
|''recan'' /{{IPA|ʁekã}}/
+
|''rec'''an''''' /{{IPA|ʁekã}}/
 
|-
 
|-
 
!2sg
 
!2sg
−
|''citaese'' /{{IPA|ʃitɛz}}/
+
|''znæ'''s''''' /{{IPA|znɛ}}/
−
|''piese'' /{{IPA|pijz}}/
+
|''pie'''s''''' /{{IPA|pij}}/
−
|''vidise'' /{{IPA|vidziz}}/
+
|''vidi'''s''''' /{{IPA|vidzi}}/
−
|''recese'' /{{IPA|ʁeʃez}}/
+
|''rece'''s''''' /{{IPA|ʁeʃe}}/
 
|-
 
|-
 
!3sg
 
!3sg
−
|''citaet'' /{{IPA|ʃitɛ}}/
+
|''znæ'''t''''' /{{IPA|znɛ}}/
−
|''piet'' /{{IPA|pij}}/
+
|''pie'''t''''' /{{IPA|pij}}/
−
|''vidit'' /{{IPA|vidzi}}/
+
|''vidi'''t''''' /{{IPA|vidzi}}/
−
|''recet'' /{{IPA|ʁeʃe}}/
+
|''rece'''t''''' /{{IPA|ʁeʃe}}/
 
|-
 
|-
 
!1pl
 
!1pl
−
|''citaeme'' /{{IPA|ʃitɛm}}/
+
|''znæ'''me''''' /{{IPA|znɛm}}/
−
|''pieme'' /{{IPA|pijm}}/
+
|''pie'''me''''' /{{IPA|pijm}}/
−
|''vidime'' /{{IPA|vidzim}}/
+
|''vidi'''me''''' /{{IPA|vidzim}}/
−
|''receme'' /{{IPA|ʁeʃem}}/
+
|''rece'''me''''' /{{IPA|ʁeʃem}}/
 
|-
 
|-
 
!2pl
 
!2pl
−
|''citaete'' /{{IPA|ʃitɛts}}/
+
|''znæ'''t''''' /{{IPA|znɛ}}/
−
|''piete'' /{{IPA|pijts}}/
+
|''pie'''t''''' /{{IPA|pij}}/
−
|''vidite'' /{{IPA|vidzits}}/
+
|''vidi'''t''''' /{{IPA|vidzi}}/
−
|''recete'' /{{IPA|ʁeʃets}}/
+
|''rece'''t''''' /{{IPA|ʁeʃe}}/
 
|-
 
|-
 
!3pl
 
!3pl
−
|''citaeant'' /{{IPA|ʃitajã}}/
+
|''znae'''ant''''' /{{IPA|znajã}}/
−
|''pieant'' /{{IPA|pijã}}/
+
|''pie'''ant''''' /{{IPA|pijã}}/
−
|''videant'' /{{IPA|vidzã}}/
+
|''vide'''ant''''' /{{IPA|vidzã}}/
−
|''recant'' /{{IPA|ʁekã}}/
+
|''reca'''nt''''' /{{IPA|ʁekã}}/
 
|}
 
|}
 +
  
 
====Eu present contemporal====
 
====Eu present contemporal====
Linia 182: Linia 249:
 
!inf
 
!inf
 
!''bute'' /{{IPA|byts}}/
 
!''bute'' /{{IPA|byts}}/
 +
!+ participe <br/>contemporal
 
|-
 
|-
 
!1sg
 
!1sg
 
|''eme'' /{{IPA|em}}/
 
|''eme'' /{{IPA|em}}/
 +
|rowspan=6|
 +
''znae'''ante''''' /{{IPA|znajãts}}/ <br/>
 +
''pie'''ante''''' /{{IPA|pijãts}}/ <br/>
 +
''vide'''ante''''' /{{IPA|vidzãts}}/ <br/>
 +
''rec'''ante''''' /{{IPA|ʁekãts}}/
 
|-
 
|-
 
!2sg
 
!2sg
Linia 190: Linia 263:
 
|-
 
|-
 
!3sg
 
!3sg
−
|''est'' /{{IPA|e(st)}}/
+
|''est'' /{{IPA|e(t)}}/
 
|-
 
|-
 
!1pl
 
!1pl
−
|''esme'' /{{IPA|esm}}/
+
|''emé'' /{{IPA|eme}}/
 
|-
 
|-
 
!2pl
 
!2pl
Linia 203: Linia 276:
  
 
Przykład:
 
Przykład:
−
* ''Eo eme eedeante a recan.'' /{{IPA|jo em jedzãts a ʁekã}}/ - Jem i mówię. / Jedząc, mówię.
+
* ''Ia eme édeante a recan.'' /{{IPA|jo em jedzãts a ʁekã}}/ - Jem i mówię. / Jedząc, mówię.
  
 
====Eu perfect====
 
====Eu perfect====
 +
'''Czas przeszły perfekt''' (przeszły złożony) opisujący czynności przeszłe.
 +
 +
:Konstrukcja: '''''eante'' (present) + imiesłów przeszły''' (czasowniki przechodnie)
 +
:Konstrukcja: '''''bute'' (present) + imiesłów przeszły''' (czasowniki nieprzechodnie)
 +
 +
Imiesłów przeszły tworzy się przez dodanie końcówki ''-en'' (''videte > viden''), a po tematach samogłoskowych ''-t'' (''isoute > isout'').
 +
 +
{| class=wikitable
 +
!inf
 +
!''eante'' /{{IPA|jãts}}/
 +
!''bute'' /{{IPA|byts}}/
 +
!+ participe <br/>perfect
 +
|-
 +
!1sg
 +
|''iman'' /{{IPA|imã}}/
 +
|''eme'' /{{IPA|em}}/
 +
|rowspan=6|
 +
''zna'''en''''' /{{IPA|znɛn}}/ <br/>
 +
''pi'''t''''' /{{IPA|pi}}/ <br/>
 +
''vid'''en''''' /{{IPA|vidzen}}/ <br/>
 +
''rec'''en''''' /{{IPA|ʁeʃen}}/
 +
|-
 +
!2sg
 +
|''imes'' /{{IPA|ime}}/
 +
|''ese'' /{{IPA|ez}}/
 +
|-
 +
!3sg
 +
|''imet'' /{{IPA|ime}}/
 +
|''est'' /{{IPA|e(t)}}/
 +
|-
 +
!1pl
 +
|''imeme'' /{{IPA|imem}}/
 +
|''emé'' /{{IPA|eme}}/
 +
|-
 +
!2pl
 +
|''imet'' /{{IPA|ime}}/
 +
|''este'' /{{IPA|esː}}/
 +
|-
 +
!3pl
 +
|''imant'' /{{IPA|imã}}/
 +
|''sant'' /{{IPA|sã}}/
 +
|}
  
 
====E'imperfect====
 
====E'imperfect====
 +
'''Czas przeszły imperfekt''' (przeszły prosty) opisujący czynności przeszłe. Używany głównie do narracji.
 +
 +
Formę czasu przeszłego tworzy się poprzez:
 +
* dodanie końcówki ''-va-'' do '''czasowników na -a-, -e- oraz tematów samogłoskowych''', np. ''trima-te > trima'''va'''-'', ''sede-te > sede'''va'''-'', ''gi-te > gi'''va'''-''
 +
* dodanie ''-(e)a-'' do '''czasowników na -i- lub spółgłoskę''' i ew. zmianę tematu (najczęściej zmiana ''o > a'' lub wstawienie ''e''), np. ''nosi-te > n'''a'''s'''ea'''-'', ''pre-te > p'''e'''r'''a'''-'', ''cit-te > cit'''a'''-''
 +
 +
'''Uwaga!''' Końcówka 1. os. l. pojedynczej to w imperfekcie ''-m''.
  
−
====Eu passee contemporal====
+
{| class=wikitable
 +
!inf
 +
!''znate'' /{{IPA|znats}}/
 +
!''pite'' /{{IPA|pits}}/
 +
!''volite'' /{{IPA|volits}}/
 +
!''recte'' /{{IPA|ʁeʃː}}/
 +
|-
 +
!1sg
 +
|''zna'''va'''<u>m</u>'' /{{IPA|znavam}}/
 +
|''pi'''va'''<u>m</u>'' /{{IPA|pivam}}/
 +
|''v'''a'''l'''a'''<u>m</u>'' /{{IPA|valam}}/
 +
|''rec'''a'''<u>m</u>'' /{{IPA|ʁekam}}/
 +
|-
 +
!2sg
 +
|''zna'''va'''s'' /{{IPA|znava}}/
 +
|''pi'''va'''s'' /{{IPA|piva}}/
 +
|''v'''a'''l'''a'''s'' /{{IPA|vala}}/
 +
|''rec'''a'''s'' /{{IPA|ʁeka}}/
 +
|-
 +
!3sg
 +
|''zna'''va'''t'' /{{IPA|znava}}/
 +
|''pi'''va'''t'' /{{IPA|piva}}/
 +
|''v'''a'''l'''a'''t'' /{{IPA|vala}}/
 +
|''rec'''a'''t'' /{{IPA|ʁeka}}/
 +
|-
 +
!1pl
 +
|''zna'''va'''me'' /{{IPA|znavam}}/
 +
|''pi'''va'''me'' /{{IPA|pivam}}/
 +
|''v'''a'''l'''a'''me'' /{{IPA|valam}}/
 +
|''rec'''a'''me'' /{{IPA|ʁekam}}/
 +
|-
 +
!2pl
 +
|''zna'''va'''t'' /{{IPA|znava}}/
 +
|''pi'''va'''t'' /{{IPA|piva}}/
 +
|''v'''a'''l'''a'''t'' /{{IPA|vala}}/
 +
|''rec'''a'''t'' /{{IPA|ʁeka}}/
 +
|-
 +
!3pl
 +
|''zna'''va'''eant'' /{{IPA|znavajã}}/
 +
|''pi'''va'''eant'' /{{IPA|pivajã}}/
 +
|''v'''a'''l'''a'''eant'' /{{IPA|valajã}}/
 +
|''rec'''a'''eant'' /{{IPA|ʁekajã}}/
 +
|}
 +
 
 +
Przykład:
 +
* ''Éne gena docadat u eu pocoe.'' /{{IPA|jeɲ ʒena dokada y‿y poke}}/ - "Do pokoju weszła kobieta."
 +
 
 +
====Eu passé contemporal====
 
'''Czas przeszły współczesny''' oznaczający czynności występujące równocześnie w przeszłości. Może wskazywać, jak present contemporal, na trwanie czynności.
 
'''Czas przeszły współczesny''' oznaczający czynności występujące równocześnie w przeszłości. Może wskazywać, jak present contemporal, na trwanie czynności.
  
Linia 217: Linia 386:
 
!inf
 
!inf
 
!''bute'' /{{IPA|byts}}/
 
!''bute'' /{{IPA|byts}}/
 +
!+ participe <br/>contemporal
 
|-
 
|-
 
!1sg
 
!1sg
−
|''buvaean'' /{{IPA|byvajã}}/
+
|''buvam'' /{{IPA|byvam}}/
 +
|rowspan=6|
 +
''znae'''ante''''' /{{IPA|znajãts}}/ <br/>
 +
''pie'''ante''''' /{{IPA|pijãts}}/ <br/>
 +
''vide'''ante''''' /{{IPA|vidzãts}}/ <br/>
 +
''rec'''ante''''' /{{IPA|ʁekãts}}/
 
|-
 
|-
 
!2sg
 
!2sg
−
|''buvaese'' /{{IPA|byvɛz}}/
+
|''buvas'' /{{IPA|byva}}/
 
|-
 
|-
 
!3sg
 
!3sg
−
|''buvaet'' /{{IPA|byvɛ}}/
+
|''buvat'' /{{IPA|byva}}/
 
|-
 
|-
 
!1pl
 
!1pl
−
|''buvaeme'' /{{IPA|byvɛm}}/
+
|''buvame'' /{{IPA|byvam}}/
 
|-
 
|-
 
!2pl
 
!2pl
−
|''buvaete'' /{{IPA|byvɛts}}/
+
|''buvat'' /{{IPA|byva}}/
 
|-
 
|-
 
!3pl
 
!3pl
Linia 238: Linia 413:
  
 
Przykład:
 
Przykład:
−
* ''Eo buvaeant eedeante a recaean.'' /{{IPA|jo byvajã jedzãts a ʁekajã}}/ - Jadłem i mówiłem. / Jedząc, mówiłem.
+
* ''Ia buvam édeante a recam.'' /{{IPA|jo byvam jedzãts a ʁekam}}/ - Jadłem i mówiłem. / Jedząc, mówiłem.
  
 
====Eu plusperfect====
 
====Eu plusperfect====
Linia 252: Linia 427:
 
!inf
 
!inf
 
!''vedte'' /{{IPA|vesː}}/
 
!''vedte'' /{{IPA|vesː}}/
 +
! + supin
 
|-
 
|-
 
!1sg
 
!1sg
 
|''vedan'' /{{IPA|vedã}}/
 
|''vedan'' /{{IPA|vedã}}/
 +
|rowspan=6|
 +
''zna'''t''''' /{{IPA|zna}}/ <br/>
 +
''pi'''t''''' /{{IPA|pi}}/ <br/>
 +
''vide'''t''''' /{{IPA|vidze}}/ <br/>
 +
''rec'''t''''' /{{IPA|ʁetː}}/
 
|-
 
|-
 
!2sg
 
!2sg
−
|''vedese'' /{{IPA|vedzez}}/
+
|''vedes'' /{{IPA|vedze}}/
 
|-
 
|-
 
!3sg
 
!3sg
Linia 266: Linia 447:
 
|-
 
|-
 
!2pl
 
!2pl
−
|''vedete'' /{{IPA|vedzets}}/
+
|''vedet'' /{{IPA|vedze}}/
 
|-
 
|-
 
!3pl
 
!3pl
Linia 273: Linia 454:
  
 
Przykład:
 
Przykład:
−
* ''Eo vedan edt.'' /{{IPA|jo vedã etː}}/ - Będę jeść.
+
* ''Ia vedan edt.'' /{{IPA|jo vedã etː}}/ - Będę jeść.
  
 
[[Kategoria:Sztuczne języki słowiańskie]]
 
[[Kategoria:Sztuczne języki słowiańskie]]
 
[[Kategoria:Języki Miłego]]
 
[[Kategoria:Języki Miłego]]

Wersja z 16:01, 16 kwi 2012

Nuvola apps bookcase 1 blue.svg.png Zobacz też słownik tego języka.

Język olżycki (ea rece olgittic /jaˌʀeʃ olʒiˈsːik/, prościej: e'olgittine /jolʒiˈsːiɲ/) - fikcyjny język zachodniosłowiański używany w alternatywnej historii w północnej Lotaryngii (Lorunea), Nadrenii (Renanea, Olgiti Etare) i Hesji (Olgiti Nove).

Nazwa pochodzi od kontaminacji Alzacji z Łużycami.

Fonologia i zapis

Spółgłoski

wargowe dziąsłowe zadziąsłowe podniebienne tylnojęzykowe
zwarte b p d~ɾ t (ɡʲ kʲ)
g c ** 		g k
g c
zw.-szcz. dz ts
d t *
szczel. v f z s ʒ ʃ
g c *
nosowe m n ɲ
n *
płynne l j
l * 		ʀ
r
*) przed e i
**) przed u

Samogłoski

Olgittine vowel trapezoid.png

Zapis

Spółgłoski

  • m [m]
  • b [b]
  • p [p]
  • bh v [v]
  • ph f [f]


  • n [n]
  • d [d] [dz]¹
  • t [t] [ts]¹, na końcu wyrazu [ɾ] (jeśli następny zaczyna się samogłoską) lub nieme
  • dh [d]¹
  • th [t]¹
  • z [z]
  • s [s], na końcu wyrazu [z] (jeśli następny zaczyna się samogłoską) lub nieme
  • l [l] [j]¹


  • g [g] [ʒ]¹
  • c [k] [ʃ]¹
  • gu [gʲ]¹
  • k cu qu [kʲ]¹
  • r [ʁ]

¹) przed literami "e", "i"

Dwuznaki

  • dt tt [tt] [ss]¹
  • zt st [st] [ss]¹
  • ds ts [ss]
  • gt ct [tt] [ss]¹
  • zc sc [sk] [ʃʃ]¹
  • gs cs x [ss]

¹) przed literami "e", "i"

Samogłoski

  • a [a]
  • ae/æ [ɛ]
  • an [ã]
  • au [ɔ]
  • e [e] [j] ² ³
  • é [e] ³
  • eu [y] [u] ³
  • i [i] ³
  • o [o]
  • oa [wa]
  • oe/œ [e]
  • ou [u]
  • u [y]

²) "e" jest wymawiane jako:

  • [j] – między samogłoskami, na początku wyrazu przed samogłoską, po samogłosce
  • [e] – między spółgłoskami, na początku wyrazu przed spółgłoską
  • nieme – po spółgłosce

³) zmienia wymowę niektórych spółgłosek, po których następuje

Morfologia

Rodzajniki

W języku olżyckim występuje rodzajnik określony w dwóch rodzajach: męskim i żeńskim, w liczbie pojedynczej i mnogiej:

  • Liczba pojedyncza: eu /(j)y/ (rodzaj męski), ea /ja/ (rodzaj żeński)
  • Liczba mnoga: é /je/ (brak rozróżnienia na rodzaje)

Rodzajnik określony jest często skracany do e' /j/ przed samogłoską, np. e'olgittine zamiast ea olgittine.


Rodzajnik nieokreślony jest tożsamy z liczebnikiem "jeden" i brzmi:

  • w liczbie pojedynczej: én /jen/ (r. m.), éne /jeɲ/ (r. ż.)
  • w liczbie mnogiej: (éné) /jeɲe/

Zaimki

Zaimki osobowe

Poj. 1. ia /ja, jɔ/ mé /me/
2. tu /ty/ té /tse/
3m. on /on/ neo /ɲo/ eo /jo/
3f. ona /ona/ nei /ɲi/ ei /i/
Mn. 1. mu /my/ nas /na/
2. vu /vy/ vas /va/
3m. oni /oɲi/ nei /ɲi/ ei /i/
3f. onu /ony/ neu /ɲy/ eu /(j)y/
Grzecz. va /va/ væ /vɛ/
Bezos. se /s(e)/ so /so/

Kolumny tabelki przedstawiają kolejno:

  • formę mianownika (Ona ét. "Ona je.")
  • formę akcentowaną używaną po przyimkach (Ia recan su nei. "Rozmawiam z nią.")
  • formę nieakcentowaną używaną jako dopełnienie (Ia ei videan. "Widzę ją.")

Czasowniki

Czasowniki określają wykonywaną czynność lub stan, w jakim znajduje się podmiot. Czasowniki charakteryzują cechy wyróżniające: tryb, czas (w tym aspekt), koniugacja. Dzielą się na kilka grup:

  • koniugacja -a-, -ea- - grupa czasowników kończących się w bezokoliczniku regularnie na -ate /ats/, mające wstawkę w temacie czasu teraźniejszego, np. zna-te > znae-an, vea-te > vé-an
  • koniugacja samogłoskowa - grupa podobna do poprzedniej, zawierająca krótkie czasowniki o jednosylabowych tematach kończących się samogłoską, np. pi-te > pie-an
  • koniugacja -e-, -i-, czyli czasowniki kończące się w bezokoliczniku regularnie na -ete /ets/ i -ite /its/, np. vide-te, voli-te > vide-an, vole-an
  • koniugacja spółgłoskowa - grupa zawierająca czasowniki o temacie kończącym się spółgłoską: mog-te > mog-an, pre-te > pr-an, cit-te > cit-an
  • czasowniki nieregularne, mające różne wzorce odmiany, np. bu-te > eme, éd-te > ém, ean-te > im-an

Eu present

Czas teraźniejszy będący czasem podstawowym.

Odmiana czasowników regularnych:

inf znate /znats/ pite /pits/ videte /vidzets/ recte /ʁesː/
1sg znaean /znajã/ piean /pijã/ videan /vidzã/ recan /ʁekã/
2sg znæs /znɛ/ pies /pij/ vidis /vidzi/ reces /ʁeʃe/
3sg znæt /znɛ/ piet /pij/ vidit /vidzi/ recet /ʁeʃe/
1pl znæme /znɛm/ pieme /pijm/ vidime /vidzim/ receme /ʁeʃem/
2pl znæt /znɛ/ piet /pij/ vidit /vidzi/ recet /ʁeʃe/
3pl znaeant /znajã/ pieant /pijã/ videant /vidzã/ recant /ʁekã/


Eu present contemporal

Czas teraźniejszy współczesny oznaczający czynności występujące równocześnie. Może wskazywać bardziej na trwanie czynności.

Konstrukcja: bute (present) + imiesłów współczesny

Imiesłów współczesny tworzy się najczęściej końcówką -ante, np. citaeante, voleante.

inf bute /byts/ + participe
contemporal
1sg eme /em/

znaeante /znajãts/
pieante /pijãts/
videante /vidzãts/
recante /ʁekãts/

2sg ese /ez/
3sg est /e(t)/
1pl emé /eme/
2pl este /esː/
3pl sant /sã/

Przykład:

  • Ia eme édeante a recan. /jo em jedzãts a ʁekã/ - Jem i mówię. / Jedząc, mówię.

Eu perfect

Czas przeszły perfekt (przeszły złożony) opisujący czynności przeszłe.

Konstrukcja: eante (present) + imiesłów przeszły (czasowniki przechodnie)
Konstrukcja: bute (present) + imiesłów przeszły (czasowniki nieprzechodnie)

Imiesłów przeszły tworzy się przez dodanie końcówki -en (videte > viden), a po tematach samogłoskowych -t (isoute > isout).

inf eante /jãts/ bute /byts/ + participe
perfect
1sg iman /imã/ eme /em/

znaen /znɛn/
pit /pi/
viden /vidzen/
recen /ʁeʃen/

2sg imes /ime/ ese /ez/
3sg imet /ime/ est /e(t)/
1pl imeme /imem/ emé /eme/
2pl imet /ime/ este /esː/
3pl imant /imã/ sant /sã/

E'imperfect

Czas przeszły imperfekt (przeszły prosty) opisujący czynności przeszłe. Używany głównie do narracji.

Formę czasu przeszłego tworzy się poprzez:

  • dodanie końcówki -va- do czasowników na -a-, -e- oraz tematów samogłoskowych, np. trima-te > trimava-, sede-te > sedeva-, gi-te > giva-
  • dodanie -(e)a- do czasowników na -i- lub spółgłoskę i ew. zmianę tematu (najczęściej zmiana o > a lub wstawienie e), np. nosi-te > nasea-, pre-te > pera-, cit-te > cita-

Uwaga! Końcówka 1. os. l. pojedynczej to w imperfekcie -m.

inf znate /znats/ pite /pits/ volite /volits/ recte /ʁeʃː/
1sg znavam /znavam/ pivam /pivam/ valam /valam/ recam /ʁekam/
2sg znavas /znava/ pivas /piva/ valas /vala/ recas /ʁeka/
3sg znavat /znava/ pivat /piva/ valat /vala/ recat /ʁeka/
1pl znavame /znavam/ pivame /pivam/ valame /valam/ recame /ʁekam/
2pl znavat /znava/ pivat /piva/ valat /vala/ recat /ʁeka/
3pl znavaeant /znavajã/ pivaeant /pivajã/ valaeant /valajã/ recaeant /ʁekajã/

Przykład:

  • Éne gena docadat u eu pocoe. /jeɲ ʒena dokada y‿y poke/ - "Do pokoju weszła kobieta."

Eu passé contemporal

Czas przeszły współczesny oznaczający czynności występujące równocześnie w przeszłości. Może wskazywać, jak present contemporal, na trwanie czynności.

Konstrukcja: bute (imperfect) + imiesłów współczesny
inf bute /byts/ + participe
contemporal
1sg buvam /byvam/

znaeante /znajãts/
pieante /pijãts/
videante /vidzãts/
recante /ʁekãts/

2sg buvas /byva/
3sg buvat /byva/
1pl buvame /byvam/
2pl buvat /byva/
3pl buvaeant /byvajã/

Przykład:

  • Ia buvam édeante a recam. /jo byvam jedzãts a ʁekam/ - Jadłem i mówiłem. / Jedząc, mówiłem.

Eu plusperfect

Eu futur

Eu futur proce

Czas przyszły bliski wyrażający czynności mające miejsce w najbliższej przyszłości, co do których jesteśmy pewni, że się wydarzą.

Konstrukcja: vedte (present) + bezokolicznik bez -e
inf vedte /vesː/ + supin
1sg vedan /vedã/

znat /zna/
pit /pi/
videt /vidze/
rect /ʁetː/

2sg vedes /vedze/
3sg vedet /vedze/
1pl vedeme /vedzem/
2pl vedet /vedze/
3pl vedant /vedã/

Przykład:

  • Ia vedan edt. /jo vedã etː/ - Będę jeść.
Źródło: „https://jezykotw.webd.pl/w/index.php?title=Olżycki&oldid=6047”