Olżycki

Język olżycki (ea rece olgittic /jaˌʀeʃ olʒiˈsːik/, prościej: e'olgittine /jolʒiˈsːiɲ/) - fikcyjny język zachodniosłowiański używany w alternatywnej historii w północnej Lotaryngii (Lorunea), Nadrenii (Renanea, Olgiti Etar) i Hesji (Olgiti Nov).

Nazwa pochodzi od kontaminacji Alzacji z Łużycami.

Fonologia i zapis

Spółgłoski

	wargowe	dziąsłowe	zadziąsłowe	podniebienne	tylnojęzykowe
zwarte	b p	d~ɾ t		(ɡʲ kʲ) g c **	g k g c
zw.-szcz.		dz ts d t *
szczel.	v f	z s	ʒ ʃ g c *
nosowe	m	n		ɲ n *
płynne		l		j l *	ʀ r

*) przed e i

**) przed u

Samogłoski

Zapis

Spółgłoski

• m [m]
• b [b]
• p [p]
• bh v [v]
• ph f [f]

• n [n]
• d [d] [dz]¹
• t [t] [ts]¹, na końcu wyrazu [ɾ] (jeśli następny zaczyna się samogłoską) lub nieme
• dh [d]¹
• th [t]¹
• z [z]
• s [s], na końcu wyrazu [z] (jeśli następny zaczyna się samogłoską) lub nieme
• l [l] [j]¹

• g [g] [ʒ]¹
• c [k] [ʃ]¹
• gu [gʲ]¹
• k cu qu [kʲ]¹
• r [ʁ]

¹) przed literami "e", "i"

Dwuznaki

• dt tt [tt] [ss]¹
• zt st [st] [ss]¹
• ds ts [ss]
• gt ct [tt] [ss]¹
• zc sc [sk] [ʃʃ]¹
• gs cs x [ss]

¹) przed literami "e", "i"

Samogłoski

• a [a]
• ae/æ [ɛ]
• an [ã]
• au [ɔ]
• e [e] [j] ² ³
• é [e] ³
• eu [y] [u] ³
• i [i] ³
• o [o]
• oa [wa]
• oe/œ [e]
• ou [u]
• u [y]

²) "e" jest wymawiane jako:

• [j] – między samogłoskami, na początku wyrazu przed samogłoską, po samogłosce
• [e] – między spółgłoskami, na początku wyrazu przed spółgłoską
• nieme – po spółgłosce

³) zmienia wymowę niektórych spółgłosek, po których następuje

Morfologia

Rodzajniki

W języku olżyckim występuje rodzajnik określony w dwóch rodzajach: męskim i żeńskim, w liczbie pojedynczej i mnogiej:

• Liczba pojedyncza: eu /(j)y/ (rodzaj męski), ea /ja/ (rodzaj żeński)
• Liczba mnoga: é /je/ (brak rozróżnienia na rodzaje)

Rodzajnik określony jest często skracany do e' /j/ przed samogłoską, np. e'olgittine zamiast ea olgittine.

Rodzajnik nieokreślony jest tożsamy z liczebnikiem "jeden" i brzmi:

• w liczbie pojedynczej: én /jen/ (r. m.), éne /jeɲ/ (r. ż.)
• w liczbie mnogiej: (éné) /jeɲe/

Zaimki

Zaimki osobowe

Poj.	1.	ia /ja, jɔ/	mé /me/
	2.	tu /ty/	té /tse/
	3m.	on /on/	neo /ɲo/	eo /jo/
	3f.	ona /ona/	nei /ɲi/	ei /i/
Mn.	1.	mu /my/	nas /na/
	2.	vu /vy/	vas /va/
	3m.	oni /oɲi/	nei /ɲi/	ei /i/
	3f.	onu /ony/	neu /ɲy/	eu /(j)y/
Grzecz.		va /va/	væ /vɛ/
Bezos.		se /s(e)/	so /so/

Kolumny tabelki przedstawiają kolejno:

• formę mianownika (Ona ét. "Ona je.")
• formę akcentowaną używaną po przyimkach (Eo recean su nei. "Rozmawiam z nią.")
• formę nieakcentowaną używaną jako dopełnienie (Eo ei videan. "Widzę ją.")

Czasowniki

Czasowniki określają wykonywaną czynność lub stan, w jakim znajduje się podmiot. Czasowniki charakteryzują cechy wyróżniające: tryb, czas (w tym aspekt), koniugacja. Dzielą się na kilka grup:

• koniugacja -a-, -ea- - grupa czasowników kończących się w bezokoliczniku regularnie na -ate /ats/, mające wstawkę w temacie czasu teraźniejszego, np. zna-te > znae-an, vea-te > vé-an
• koniugacja samogłoskowa - grupa podobna do poprzedniej, zawierająca krótkie czasowniki o jednosylabowych tematach kończących się samogłoską, np. pi-te > pie-an
• koniugacja -e-, -i-, czyli czasowniki kończące się w bezokoliczniku regularnie na -ete /ets/ i -ite /its/, np. vide-te, voli-te > vide-an, vole-an
• koniugacja spółgłoskowa - grupa zawierająca czasowniki o temacie kończącym się spółgłoską: mog-te > mog-an, pre-te > pr-an, cit-te > cit-an
• czasowniki nieregularne, mające różne wzorce odmiany, np. bu-te > eme, éd-te > ém, ean-te > im-an

Eu present

Czas teraźniejszy będący czasem podstawowym.

Odmiana czasowników regularnych:

inf	znate /znats/	pite /pits/	videte /vidzets/	recte /ʁesː/
1sg	znaean /znajã/	piean /pijã/	videan /vidzã/	recan /ʁekã/
2sg	znæs /znɛ/	pies /pij/	vidis /vidzi/	reces /ʁeʃe/
3sg	znæt /znɛ/	piet /pij/	vidit /vidzi/	recet /ʁeʃe/
1pl	znæme /znɛm/	pieme /pijm/	vidime /vidzim/	receme /ʁeʃem/
2pl	znæt /znɛ/	piet /pij/	vidit /vidzi/	recet /ʁeʃe/
3pl	znaeant /znajã/	pieant /pijã/	videant /vidzã/	recant /ʁekã/

Eu present contemporal

Czas teraźniejszy współczesny oznaczający czynności występujące równocześnie. Może wskazywać bardziej na trwanie czynności.

Konstrukcja: bute (present) + imiesłów współczesny

Imiesłów współczesny tworzy się najczęściej końcówką -ante, np. citaeante, voleante.

inf	bute /byts/	+ participe contemporal
1sg	eme /em/	znaeante /znajãts/ pieante /pijãts/ videante /vidzãts/ recante /ʁekãts/
2sg	ese /ez/
3sg	est /e(t)/
1pl	emé /eme/
2pl	este /esː/
3pl	sant /sã/

Przykład:

• Ia eme édeante a recan. /jo em jedzãts a ʁekã/ - Jem i mówię. / Jedząc, mówię.

Eu perfect

Czas przeszły perfekt (przeszły złożony) opisujący czynności przeszłe.

Konstrukcja: eante (present) + imiesłów przeszły (czasowniki przechodnie)

Konstrukcja: bute (present) + imiesłów przeszły (czasowniki nieprzechodnie)

Imiesłów przeszły tworzy się przez dodanie końcówki -an /an/ (videte > videan), a po tematach samogłoskowych -t (isoute > isout).

inf	eante /jãts/	bute /byts/	+ participe perfect
1sg	iman /imã/	eme /em/	znan /znan/ pit /pi/ videan /vidzan/ recan /ʁekan/
2sg	imes /ime/	ese /ez/
3sg	imet /ime/	est /e(t)/
1pl	imeme /imem/	emé /eme/
2pl	imet /ime/	este /esː/
3pl	imant /imã/	sant /sã/

E'imperfect

Czas przeszły imperfekt (przeszły prosty) opisujący czynności przeszłe. Używany głównie do narracji.

Formę czasu przeszłego tworzy się poprzez:

• dodanie końcówki -va- do czasowników na -a-, -e- oraz tematów samogłoskowych, np. trima-te > trimava-, sede-te > sedeva-, gi-te > giva-
• dodanie -(e)a- do czasowników na -i- lub spółgłoskę i ew. zmianę tematu (najczęściej zmiana o > a lub wstawienie e), np. nosi-te > nasea-, pre-te > pera-, cit-te > cita-

Uwaga! Końcówka 1. os. l. pojedynczej to w imperfekcie -m.

inf	znate /znats/	pite /pits/	volite /volits/	recte /ʁeʃː/
1sg	znavam /znavam/	pivam /pivam/	valam /valam/	recam /ʁekam/
2sg	znavas /znava/	pivas /piva/	valas /vala/	recas /ʁeka/
3sg	znavat /znava/	pivat /piva/	valat /vala/	recat /ʁeka/
1pl	znavame /znavam/	pivame /pivam/	valame /valam/	recame /ʁekam/
2pl	znavat /znava/	pivat /piva/	valat /vala/	recat /ʁeka/
3pl	znavaeant /znavajã/	pivaeant /pivajã/	valaeant /valajã/	recaeant /ʁekajã/

Przykład:

• Éne gena docadat u eu pocoe. /jeɲ ʒena dokada y‿y poke/ - "Do pokoju weszła kobieta."

Eu passé contemporal

Czas przeszły współczesny oznaczający czynności występujące równocześnie w przeszłości. Może wskazywać, jak present contemporal, na trwanie czynności.

Konstrukcja: bute (imperfect) + imiesłów współczesny

inf	bute /byts/	+ participe contemporal
1sg	buvam /byvam/	znaeante /znajãts/ pieante /pijãts/ videante /vidzãts/ recante /ʁekãts/
2sg	buvas /byva/
3sg	buvat /byva/
1pl	buvame /byvam/
2pl	buvat /byva/
3pl	buvaeant /byvajã/

Przykład:

• Ia buvam édeante a recam. /jo byvam jedzãts a ʁekam/ - Jadłem i mówiłem. / Jedząc, mówiłem.

Eu futur proce

Czas przyszły bliski wyrażający czynności mające miejsce w najbliższej przyszłości, co do których jesteśmy pewni, że się wydarzą.

Konstrukcja: vedte (present) + bezokolicznik bez -e

inf	vedte /vesː/	+ supin
1sg	vedan /vedã/	znat /zna/ pit /pi/ videt /vidze/ rect /ʁetː/
2sg	vedes /vedze/
3sg	vedet /vedze/
1pl	vedeme /vedzem/
2pl	vedet /vedze/
3pl	vedant /vedã/

Przykład:

• Ia vedan edt. /jo vedã etː/ - Będę jeść.