Olżycki: Różnice pomiędzy wersjami
Linia 96: | Linia 96: | ||
* au [ɔ] | * au [ɔ] | ||
* e [e] [j] ² ³ | * e [e] [j] ² ³ | ||
− | * | + | * é [e] ³ |
* eu [y] [u] ³ | * eu [y] [u] ³ | ||
* i [i] ³ | * i [i] ³ | ||
Linia 115: | Linia 115: | ||
W języku olżyckim występuje rodzajnik określony w dwóch rodzajach: męskim i żeńskim, w liczbie pojedynczej i mnogiej: | W języku olżyckim występuje rodzajnik określony w dwóch rodzajach: męskim i żeńskim, w liczbie pojedynczej i mnogiej: | ||
* Liczba pojedyncza: '''eu''' /{{IPA|(j)y}}/ (rodzaj męski), '''ea''' /{{IPA|ja}}/ (rodzaj żeński) | * Liczba pojedyncza: '''eu''' /{{IPA|(j)y}}/ (rodzaj męski), '''ea''' /{{IPA|ja}}/ (rodzaj żeński) | ||
− | * Liczba mnoga: ''' | + | * Liczba mnoga: '''é''' /{{IPA|je}}/ (brak rozróżnienia na rodzaje) |
Rodzajnik określony jest często skracany do '''e' ''' /{{IPA|j}}/ przed samogłoską, np. ''e'olgittine'' zamiast ''ea olgittine''. | Rodzajnik określony jest często skracany do '''e' ''' /{{IPA|j}}/ przed samogłoską, np. ''e'olgittine'' zamiast ''ea olgittine''. | ||
Linia 125: | Linia 125: | ||
* '''koniugacja -e-''', czyli czasowniki kończące się w bezokoliczniku regularnie na '''-ete''' /{{IPA|ets}}/ i '''-ite''' /{{IPA|its}}/, np. ''vide-te, voli-te > vide-an, vole-an'' | * '''koniugacja -e-''', czyli czasowniki kończące się w bezokoliczniku regularnie na '''-ete''' /{{IPA|ets}}/ i '''-ite''' /{{IPA|its}}/, np. ''vide-te, voli-te > vide-an, vole-an'' | ||
* '''koniugacja spółgłoskowa''' - grupa zawierająca czasowniki o temacie kończącym się spółgłoską: ''mog-te > mog-an'' | * '''koniugacja spółgłoskowa''' - grupa zawierająca czasowniki o temacie kończącym się spółgłoską: ''mog-te > mog-an'' | ||
− | * '''czasowniki nieregularne''', mające różne wzorce odmiany, np. ''bu-te > eme'', '' | + | * '''czasowniki nieregularne''', mające różne wzorce odmiany, np. ''bu-te > eme'', ''éd-te > ém'', ''ean-te > im-an'' |
====Eu present==== | ====Eu present==== | ||
Linia 195: | Linia 195: | ||
|- | |- | ||
!1pl | !1pl | ||
− | |'' | + | |''emé'' /{{IPA|eme}}/ |
|- | |- | ||
!2pl | !2pl | ||
Linia 205: | Linia 205: | ||
Przykład: | Przykład: | ||
− | * ''Eo eme | + | * ''Eo eme édeante a recan.'' /{{IPA|jo em jedzãts a ʁekã}}/ - Jem i mówię. / Jedząc, mówię. |
====Eu perfect==== | ====Eu perfect==== | ||
Linia 211: | Linia 211: | ||
====E'imperfect==== | ====E'imperfect==== | ||
− | ====Eu | + | ====Eu passé contemporal==== |
'''Czas przeszły współczesny''' oznaczający czynności występujące równocześnie w przeszłości. Może wskazywać, jak present contemporal, na trwanie czynności. | '''Czas przeszły współczesny''' oznaczający czynności występujące równocześnie w przeszłości. Może wskazywać, jak present contemporal, na trwanie czynności. | ||
Linia 240: | Linia 240: | ||
Przykład: | Przykład: | ||
− | * ''Eo buvaeant | + | * ''Eo buvaeant édeante a recaean.'' /{{IPA|jo byvajã jedzãts a ʁekajã}}/ - Jadłem i mówiłem. / Jedząc, mówiłem. |
====Eu plusperfect==== | ====Eu plusperfect==== |
Wersja z 23:43, 20 gru 2011
Język olżycki (ea rece olgittic /jaˌʀeʃ olʒiˈsːik/, prościej: e'olgittine /jolʒiˈsːiɲ/) - fikcyjny język zachodniosłowiański używany w alternatywnej historii w północnej Lotaryngii (Lorunea), Nadrenii (Renanea, Olgiti Etar) i Hesji (Olgiti Nov).
Nazwa pochodzi od kontaminacji Alzacji z Łużycami.
Fonologia i zapis
Spółgłoski
wargowe | dziąsłowe | zadziąsłowe | podniebienne | tylnojęzykowe | |
---|---|---|---|---|---|
zwarte | b p | d~ɾ t | ɟ c g c ** |
g k g c | |
zw.-szcz. | dz ts d t * |
||||
szczel. | v f | z s | ʒ ʃ g c * |
||
nosowe | m | n | ɲ n * |
||
płynne | l | j l * |
ʀ r |
- *) przed e i
- **) przed u
Samogłoski
Zapis
Spółgłoski
- m [m]
- b [b]
- p [p]
- bh v [v]
- ph f [f]
- n [n]
- d [d] [dz]¹
- t [t] [ts]¹, na końcu wyrazu [ɾ] (jeśli następny zaczyna się samogłoską) lub nieme
- dh [d]¹
- th [t]¹
- z [z]
- s [s], na końcu wyrazu [z] (jeśli następny zaczyna się samogłoską) lub nieme
- l [l] [j]¹
- g [g] [ʒ]¹
- c [k] [ʃ]¹
- gu [gʲ]¹
- k cu qu [kʲ]¹
- r [ʁ]
¹) przed literami "e", "i"
Dwuznaki
- dt tt [tt] [ss]¹
- zt st [st] [ss]¹
- ds ts [ss]
- gt ct [tt] [ss]¹
- zc sc [sk] [ʃʃ]¹
- gs cs x [ss]
¹) przed literami "e", "i"
Samogłoski
- a [a]
- ae [ɛ]
- an [ã]
- au [ɔ]
- e [e] [j] ² ³
- é [e] ³
- eu [y] [u] ³
- i [i] ³
- o [o]
- oe [e]
- ou [u]
- u [y]
²) "e" jest wymawiane jako:
- [j] – między samogłoskami, na początku wyrazu przed samogłoską, po samogłosce
- [e] – między spółgłoskami, na początku wyrazu przed spółgłoską
- nieme – po spółgłosce
³) zmienia wymowę niektórych spółgłosek, po których następuje
Morfologia
Rodzajniki
W języku olżyckim występuje rodzajnik określony w dwóch rodzajach: męskim i żeńskim, w liczbie pojedynczej i mnogiej:
- Liczba pojedyncza: eu /(j)y/ (rodzaj męski), ea /ja/ (rodzaj żeński)
- Liczba mnoga: é /je/ (brak rozróżnienia na rodzaje)
Rodzajnik określony jest często skracany do e' /j/ przed samogłoską, np. e'olgittine zamiast ea olgittine.
Czasowniki
Czasowniki określają wykonywaną czynność lub stan, w jakim znajduje się podmiot. Czasowniki charakteryzują cechy wyróżniające: tryb, czas (w tym aspekt), koniugacja. Dzielą się na kilka grup:
- koniugacja -a- - grupa czasowników kończących się w bezokoliczniku regularnie na -ate /ats/, mające wstawkę w temacie czasu teraźniejszego, np. cita-te > citae-an
- koniugacja samogłoskowa - grupa podobna do poprzedniej, zawierająca krótkie czasowniki o jednosylabowych tematach kończących się samogłoską, np. pi-te > pie-an
- koniugacja -e-, czyli czasowniki kończące się w bezokoliczniku regularnie na -ete /ets/ i -ite /its/, np. vide-te, voli-te > vide-an, vole-an
- koniugacja spółgłoskowa - grupa zawierająca czasowniki o temacie kończącym się spółgłoską: mog-te > mog-an
- czasowniki nieregularne, mające różne wzorce odmiany, np. bu-te > eme, éd-te > ém, ean-te > im-an
Eu present
Czas teraźniejszy będący czasem podstawowym.
Odmiana czasowników regularnych:
inf | citate /ʃitats/ | pite /pits/ | videte /vidzets/ | recte /ʁeʃː/ |
---|---|---|---|---|
1sg | citaean /ʃitajã/ | piean /pijã/ | videan /vidzã/ | recan /ʁekã/ |
2sg | citaese /ʃitɛz/ | piese /pijz/ | vidise /vidziz/ | recese /ʁeʃez/ |
3sg | citaet /ʃitɛ/ | piet /pij/ | vidit /vidzi/ | recet /ʁeʃe/ |
1pl | citaeme /ʃitɛm/ | pieme /pijm/ | vidime /vidzim/ | receme /ʁeʃem/ |
2pl | citaete /ʃitɛts/ | piete /pijts/ | vidite /vidzits/ | recete /ʁeʃets/ |
3pl | citaeant /ʃitajã/ | pieant /pijã/ | videant /vidzã/ | recant /ʁekã/ |
Eu present contemporal
Czas teraźniejszy współczesny oznaczający czynności występujące równocześnie. Może wskazywać bardziej na trwanie czynności.
- Konstrukcja: bute (present) + imiesłów współczesny
Imiesłów współczesny tworzy się najczęściej końcówką -ante, np. citaeante, voleante.
inf | bute /byts/ |
---|---|
1sg | eme /em/ |
2sg | ese /ez/ |
3sg | est /e(t)/ |
1pl | emé /eme/ |
2pl | este /esː/ |
3pl | sant /sã/ |
Przykład:
- Eo eme édeante a recan. /jo em jedzãts a ʁekã/ - Jem i mówię. / Jedząc, mówię.
Eu perfect
E'imperfect
Eu passé contemporal
Czas przeszły współczesny oznaczający czynności występujące równocześnie w przeszłości. Może wskazywać, jak present contemporal, na trwanie czynności.
- Konstrukcja: bute (imperfect) + imiesłów współczesny
inf | bute /byts/ |
---|---|
1sg | buvaean /byvajã/ |
2sg | buvaese /byvɛz/ |
3sg | buvaet /byvɛ/ |
1pl | buvaeme /byvɛm/ |
2pl | buvaete /byvɛts/ |
3pl | buvaeant /byvajã/ |
Przykład:
- Eo buvaeant édeante a recaean. /jo byvajã jedzãts a ʁekajã/ - Jadłem i mówiłem. / Jedząc, mówiłem.
Eu plusperfect
Eu futur
Eu futur proce
Czas przyszły bliski wyrażający czynności mające miejsce w najbliższej przyszłości, co do których jesteśmy pewni, że się wydarzą.
- Konstrukcja: vedte (present) + bezokolicznik bez -e
inf | vedte /vesː/ |
---|---|
1sg | vedan /vedã/ |
2sg | vedese /vedzez/ |
3sg | vedet /vedze/ |
1pl | vedeme /vedzem/ |
2pl | vedete /vedzets/ |
3pl | vedant /vedã/ |
Przykład:
- Eo vedan edt. /jo vedã etː/ - Będę jeść.