Tekst źródłowy strony Olsenia

{{Kyon wstrzymany| Autor: [[Użytkownik:Pluur|Pluur]]}}
{{Szablon:Olsenia Intro}}
{{Szablon:Olsenia}}


<small>''Artykuł dotyczy zarówno całej Monarchii Olseskiej oraz jego części - Państwa Olseskiego.''</small><br/>
'''Olsenia''' - państwo położone na południowo-wschodnich częściach [[Kyon|Kyonu]] pod skrzydłami [[użytkownik:Pluur|Pluura]]. Jest największym państwem regionu, z rozwiniętą gospodarką, wojskiem i technologią. W skali przyjętej w ramach tworzenia świata, Państwo posiada piąty stopień rozwoju. Państwo Olsów jest monarchią quasi-elekcyjną, z szerokimi uprawnieniami parlamentu. Na świecie znane jest z rozwiniętej sieci drogowej i pocztowej, prochu, mobilnej armii i wysokiego zaawansowania w dziedzinie szyfrowania. 

==Historia==
Daty podane są w uniwersalnym, kyońskim liczeniu dat (EK), w nawiasie podane są lata ziemskie temu.

*~1737 (2700 lt.) - Pierwsze złożone organizmy państwowe ('''miasta-państwa''') na Wyspie Południowej (Rubanii), położone na zachodnich i północnych wybrzeżach wyspy.
*1971 (2612 lt.) - Zjednoczenie państw szyszeńskich - początek '''I Państwa Szyszeńskiego'''.
*2273 (~2500 lt.) - Początek złotej ery cywilizacji Wyspy Południowej.
*2541 (~2400 lt.) - Rozpoczęcie kolonizacji (przez cywilizację Wyspy Południowej), prowadzonej w kierunku północnym (Wyspa Południowa - Felża), zachodnim (Kontynent) oraz na samej Rubanii.
*2621 (2370 lt.) - Upadek cywilizacji Wyspy Południowej.
*2809 (~2300 lt.) - Upadek cywilizacji ajniadańskiej i I Państwa Szyszeńskiego. Początek '''Wschodniej Wielkiej Wędrówki Ludów''': rozejście się ludów ajniadańskich na północ (Ajdyniriańczycy), południe (Oranie) i w stronę gór (Szomemowie).
*3345 (~2100 lt.) - Elita ajniadańska opuszcza Szyszenię w stronę zachodnią. Powstanie '''II Państwa Szyszeńskiego'''.
*3479 (2050 lt.) - Bitwa pod Frygą - zniszczenie kontynentalnego państwa pokolonialnego przez II Państwo Szyszeńskie, które rządzi, aż po Półwysep Olseski. 
*3613 (~2000 lt.) - Zakończenie Wschodniej Wielkiej Wędrówki Ludów.
*4838 (1543 lt.) - Utworzenie '''Państwa Fylów'''.
*5017 (1476 lt.) - Rozpad II Państwa Szyszeńskiego. Wzrost znaczenia pra-olsów na Kontynencie.
*5127 (1435 lt.) - Podbicie całej Wyspy Północnej, przez Fylów.
*5194 (1410 lt.) - Odrodzenie się państwowości na Rubanii - zjednoczenie wyspy pod władzą Ptykpów.
*5309 (1367 lt.) - Bitwa morska pod Trydą, zdecydowana wygrana Fylów nad Ptykpami. Początek złotej ery Państwa Fylów.
*6006 (1107 lt.) - Po śmierci Groma IV Państwo Fylów chyli się ku upadkowi.
*6030 (1098 lt.) - Powstanie '''III Państwa Szyszeńskiego''' na terenach pofylskich. 
*'''6280 (1005 lt.)''' - Sefri przejmuję władzę w Państwie Olsów. '''Początek Państwa Olseskiego i ery olseskiej.'''
*6419 (953 lt.) - Zwycięstwo Olsów nad Szyszenami podczas bitwy w Kotlinie Nydejskiej. Olsowie przejmują tereny południowego Półwyspu Saszkuigodzkiego.
*6470 (934 lt.) - Na południe Felży przybywają wojska Północnych Królestw (z Rubanii). Wkrótce zostają założone tam stałe osady.
*6816 (805 lt.) - Upadek III Państwa Szyszeńskiego. Zapaść cywilizacyjna terenów. 
*7097 (700 lt.) - Podupadek rolnictwa i struktur państwowych Wschodu (Olsenia, Rubania).
*7223 (653 lt.) - '''Podział Państwa Olsów'''.
*7357 (603 lt.) - Śmierć Tredy III, początek wojen domowych między poszczególnymi królestwami.
*7593 (515 lt.) - Zjednoczenie Państwa Olsów przez Tredę V.
*7638 (498 lt.) - '''Podbój terenów na zachód od Zjednoczonego Państwa Olsów'''. Początek ekspansji terytorialnej. 
*7810 (434 lt.) - Tzw. ''pokój kozoński'': rozpoczęcie zaawansowanej wymiany handlowej z wyspami: Rubanią oraz Felżą.
*8027 (353 lt.) - Upadek Królestwa Fylów - zapaść cywilizacyjna na zachodzie i centrum Felży.
*8153 (306 lt.) - Powstanie '''Zjednoczonych Republik Atów, Fenadów i Roradów''' (ZRAFiR).
*8174 (298 lt.) - Zajęcie znacznej części Felży przez ZRAFiR.
*8236 (275 lt.) - '''Założenie Surdu''', przez osadników z Półwyspu Olseskiego. Początek Republiki Surdzkiej.
*8418 (207 lt.) - Zjednoczenie Rubanii przez Rubanów - początek '''Państwa Rubanów''' i jego ekspansji na północ. 
*8434 (201 lt.) - Rubania zakłada faktorie handlowe na Felży. 
*8445 (197 lt.) - Upadek ZRAFiRu.
*8542 (161 lt.) - Rubania zakłada faktorie handlowe na terytoriach Północnych Rubieży Monarchii.
*8579 (147 lt.) - Restauracja Monarchii w Szyszenii. '''IV Państwo Szyszeńskie'''.
*8694 (104 lt.) - (II) bitwa pod Frygą między wojskami IV Państwa Szyszeńskiego, a Państwem Olseskim - zwycięstwo Olsów.
*8697 (103 lt.) - Kryzys sukcesyjny w Państwie Rubanów - na króla zostaje obrany władca olseski Sygon II.
*8718 (95 lt.) - Władca olseski [[Dynastia Olsów|Sygon II]] zostaje obranym Panem-Słońcem w IV Państwie Szyszeńskim. Początek '''Monarchii Olsów'''.
*8729 (91 lt.) - Władcą Monarchii [[Dynastia Olsów|Taugo I]].
*8764 (78 lt.) - Władcą Monarchii [[Dynastia Olsów|Sygon III]].
*8820 (57 lt.) - Władcą Monarchii [[Dynastia Olsów|Taugo II]].
*8822 (56 lt.) - Władcą Monarchii [[Dynastia Olsów|Tan I]].
*8839 (50 lt.) - Pierwszy wielki atak Kauradów na Monarchię - zajęcie nadgranicznych terytoriów. 
*8868 (39 lt.) - Władcą Monarchii [[Dynastia Olsów|Tan II]].
*'''8973 (2017 rok ziemski) - obecnie'''


<gallery widths=200 perrow=4 caption="Historyczne mapy terytoriów Monarchii Olseskiej">
Plik:I_Państwo_Szyszeńskie.png|I Państwo Szyszeńskie (~1990)
Plik:Cywilizacja_Wyspy_Południowej.png|Cywilizacja Wyspy Południowej (~2273)
Plik:II_Państwo_Szyszeńskie.png|II Państwo Szyszeńskie (po 3479)
Plik:Państwo_Fylów.png|Państwo Fylów (po 5309)
Plik:III_Państwo_Szyszeńskie.png|III Państwo Szyszeńskie (~6035)
Plik:Państwo_Olsów_za_Sefriego.png|Państwo Olseskie za Sefriego (po 6280)
Plik:Podział_Państwa_Olsów.png|Podział Państwa Olseskiego (7223)
Plik:Podbój_zachodu.png|Zajęcie Terytoriów Zachodnich (7638)
Plik:Zjednoczone_Republiki_Atów,_Fenadów_i_Roradów.png|ZRAFiR (po 8174)
Plik:Surd,_złota_era.png|Surd (po 8330)
Plik:Państwo_Rubanów.png|Państwo Rubanów (8542)
Plik:IV_Państwo_Szyszeńskie.png|IV Państwo Szyszeńskie (8590)
</gallery>
Kolorem ciemnozielonym zaznaczono główne terytoria danego państwa, zaś jasnozielonym terytoria częściowo opanowane lub pod mocnym wpływem danego państwa. Lata w podpisach podano w uniwersalnym, kyonowym liczeniu dat (EK).

==Ustrój polityczny Olsenii==
W najdawniejszych czasach Olsami rządzili despotyczni władcy, wybieralni, albo dziedziczni. Nierzadko zdarzał się władca nieudolny, nierzadko i tyran. Oświecenie przyszło wraz z Początkiem Ery, gdy władzę przejął Sefri. Władca tak uzdolniony i tak dobry, że do dziś opowiada się o nim legendy, a żaden władca nie ośmielił się przyjąć po wtóry jego imienia. Powszechnie uważa się, że jak Ludy Północy zajadą pod Kozon, Sefri poruszy ziemią i odstraszy najeźdźców. Obecny system rządów można określić jako monarchię quasi-wybieralną (elekcyjną). Monarcha (a jest nim teraz, sędziwy już Tan II) współrządzi ze Zgromadzeniem Wielkim (przedstawiciele prowincji) oraz Zgromadzeniem Małym (organ doradczy, zwany też Radą Królewską). Największe uprawnienia posiada jednak król.
===Monarcha===
Król jest na stanowisko wybierany, jednakże prawie zawsze jest to prawowity następca monarchy. Przyszły władca jest zatwierdzany przez Zgromadzenie Wielkie. Wybór jest symboliczny. Król ma prawo sądzić, ale i ułaskawiać. Ustanawia też podatki stałe dla całej Monarchii, stałe dla Olsenii, a także tymczasowe na czas wojny. Wydaje dekrety, które muszą być zatwierdzone przez Zgromadzenie Wielkie.
===Zgromadzenie Małe===
Zgromadzenie Małe, zwane też Radą Królewską jest organem doradczym monarchy. Oprócz dowolnej liczby obranych osób przez króla, których może dowolnie odwoływać i powoływać, Zgromadzenie Małe składa się także po jednym z przedstawicieli państw zależnych: Surdu, Rubanii oraz Szyszenii.

===Zgromadzenie Wielkie===
Zgromadzenie Wielkie jest ciałem parlamentarnym, na którego płaszczyźnie omawia się teraźniejsze problemy państwa. Składa się przedstawicieli prowincji (część z nich jest obierana demokratycznie, część wyznaczana), patriarchów Religii oraz króla i delegatów państw zależnych. Głosuje nad uchwałami królewskimi, może zgłaszać także swoje propozycje królowi. Czasami zdarza się, że Zgromadzenie Wielkie przejmuje władzę w okresie bezkrólewia. 
===Życie polityczne===
W spisach praw olseskich brak wzmianek o ograniczaniu angażowania się w życie polityczne. Zazwyczaj jednak polityką trudnią się ludzie zamożni i wykształceni. W skład Zgromadzenia Wielkiego mogą wchodzić ludzie bez względu na płeć, pochodzenie, majątek etc. Jedynymi kryteriami są: wiek - trzeba być pełnoletnim oraz niekaralność.

==Siły zbrojne==
Potęgę wojskową tworzą trzy potężne oręża: kawaleria, proch strzelniczy oraz łucznicy. Oba doskonale opanowane. Szarże kawalerii i jej szybkość pozwalają na niemal natychmiastową reakcję. Proch skutecznie odstrasza przeciwników i tych ludzkich, i tych źwierzęcych. Armia posiada na wyposażeniu katapulty i trebeusze, które atakują zapalonymi pociskami. Wspomniani łucznicy pełnią ważną funkcję w armii. Pierwsze ostrzelanie z łuków i małych armat pozwala rozburzyć szeregi przeciwnika, a szarża kawalerii skutecznie go paraliżuje. Doskonale rozwinięta sieć pocztowa i drogowa poza zastosowaniem wojskowym, jest wykorzystywana podczas przybywania handlarzy z dalekiej północy oraz w sprawach prywatnych. Każdy Ols w podatkach płaci na budowę i remont kamiennych dróg, które jak wiele nitek łączą większe i mniejsze miasta. Flota olseska jest mała, służy głównie celom handlowym i transportowym. Obecne działania władcy, przy średniej aprobacie Zgromadzenia Wielkiego, dążą do skonsolidowania armii wszystkich czterech państw Monarchii. 
===Siły zbrojne terytoriów zależnych===
Państwa Monarchii posiadają osobne armie, które w czasie wojny mogą zostać podporządkowane wspólnemu królowi. Głównymi siłami lądowymi dysponuje Państwo Olsów, pozostałe kraje Monarchii znane są ze swojej floty. Państwo-Miasto Surd posiada liczną i zwrotną flotę. Surd prócz floty posiada silne umocnienia miast. Rubania ze względu na swe wyspiarskie położenie oraz ekspansję na północ (obecnie raczej w odwrocie) posiada większą, ale za to starszą flotę. Ponad to posiada siły lądowe do skutecznej obrony swego terytorium na Wyspie Południowej (Rubanii). Dużo gorzej wygląda pozycja wojsk w terytoriach zamorskich, szczególnie odległych od Wyspy Północnej (Felża). Rubania prócz nastawienia na ilość i ofensywę posiada słabo rozwiniętą siatkę dróg i fortyfikacji. Państwo Szyszenów praktycznie nie posiada floty wojennej. Armia lądowa oparta jest na dyscyplinie i atakach niedystansowych. Są zdolni do szerokiej ofensywy w stronę kontynentu.

==Podział administracyjny==
===Państwa składowe Monarchii===
====Olsenia====
[[Plik:Olsenia.png|thumb|400px|Mapa Olsenii]]
Olsenia (ol. Ołe) - najpotężniejsza część Monarchii Olsów, która góruje nad pozostałymi trzema. Jest najbardziej rozwiniętym krajem Wschodu, posiada rozwiniętą i dobrze funkcjonującą administrację, świetnie rozwiniętą sieć dróg. Ponad to opanowano proch, taktyki dystansowe i szpiegowskie (w tym początki szyfrowania mechanicznego). Słabą stroną Olsenii jest rozpiętość terytorium Monarchii, słabo rozwinięta flota i nastawienie na ekspansję. Gospodarka kraju oparta jest na rolnictwie i wczesnym przemyśle (wydobywnictwo, hutnictwo). Mniejszą rolę zajmuje handel (głównie przez Surd). Poprzez floty handlowe Rubanii oraz Surdu Olsenia importuje zza mórz papier, czy towary luksusowe.
====Rubania====
Rubania (ol. Rube) - monarchia dziedziczna, w unii personalnej z Olsenią, położona głównie na Rubanii (Wyspa Południowa). Jest jedną ze czterech części Monarchii Olsów. Obecnie w imię władcy olseskiego na Rubanii rządzi wyznaczony przez niego namiestnik. W rządach pomagają mu lokalne Zgromadzenia. Po za swą kolebką, Rubani posiadają także przyczółki na Felży, utrzymują także dwie wyspy, najdalej wysunięte na północ części Monarchii oraz jeden przyczółek na kontynencie. Rubania kładzie naciska na walkę kontaktową, niźli dystansową, posiada jednak średnio rozwiniętą siatkę dróg. Jej gospodarka opiera się rolnictwie, łowiectwie i wydobywnictwie. Z Olsenii importuje m. in.: leki, medykamenty i wszelakie wyroby hutnicze.
[[Plik:Rubania.png|thumb|left|300px|Mapa Rubanii]]
====Szyszenia====
{{Główny artykuł|Szyszenia}}
[[Plik:Szyszenia.png|thumb|400px|Mapa Szyszenii]]
Szyszenia (ol. Xixe) - despotyczna monarchia dziedziczna w unii personalnej z Olsenią. Jest jedną z czterech części Monarchii, najbardziej wysuniętą na północ. Szyszenia dzięki swojemu położeniu na pograniczu posiada silną armię lądową, która wykorzystuje masowo broń dalekosiężną. Na tych terenach powstawało jedno z najstarszych kyońskich państw. W 1990 EK<ref>kyońskiego liczenia dat</ref> Pierwsze Państwo Szyszeńskie podbiło okoliczne terytoria tworząc jedno z pierwszych tak wysoce zorganizowanych społeczeństw na Wschodzie. Od 8718 EK<ref>prawie 100 lat ziemskich temu</ref> Szyszenia popadła w strefę wpływów Olsenii. Od tego czasu Szyszenia jest jednym z największych producentów rolniczych i metalurgicznych na Wschodzie. Na terenach nadgranicznych znajdują się także kopalnie kamieni szlachetnych.

====Surd====
{{Główny artykuł|Surd}}
[[Plik:Surd.png|thumb|500px|Mapa Surdu]]
Surd (ol. Surd) - miasto-państwo o ustroju republikańskim, zależne od Monarchii Olseskiej. Społeczność surdzka to głównie potomkowie kolonizatorów z terenów Olsenii oraz miejscowa ludność pochodzenia starożytnego, spokrewniona z Ajdynirami - Oranie. Gospodarka państwa opiera się na handlu (pośredniczy z Dalekim Zachodem, w tym z Tangią oraz ludami Południa Kyonu). W czasie swej świetności uniezależniło od siebie tereny wybrzeża Zatoki Kiskuad, a także części wyspy Rubanii. Załamanie się handlu w tej części Kyonu doprowadziło do zależności od Monarchii. Po dziś dzień mieszkańcy Surdu mogą się pochwalić największą w tej części świata flotą (po części utrzymywaną w interesie Kozonia), znakomitą znajomością gwiazd i morza oraz zalążkami systemu bankowego. Dla małej, wysuniętej na południe republiki, najważniejszym importowanym produktem jest żywność.

===Prowincje danych krajów===
Monarchia Olseska jest podzielona na prowincje. Każda z prowincji musi posiadać miasto - swoją stolicę, która jest jednocześnie reprezentantem w Zgromadzeniu Wielkim. Warto zwrócić uwagę, że jedynie w Olsenii i Rubanii prowincje nadają kształt miejscowej polityce i posiadają w jakimś stopniu autonomię. W [[Olsenia|Olsenii]] przygraniczne prowincje posiadają sporo przywilejów wojskowych, nadmorskie handlowych, zaś śródlądowe produkcyjno-handlowych. Prowincje [[Rubania|rubańskie]] są dużo bardziej rozleglejsze i rozrzedzone, jeżeli chodzi o ludność. Terytoria zamorskie (poza Rĕvjanfą (Nowym Rzeuem)) podległe są bezpośrednio prowincji stołecznej, jednak ze względu na zbytnie odległości poszczególni włodarze posiadają zróżnicowane (tj. nadane przez króla) przywileje (najczęstszym jest przywilej własnej floty bojowo-handlowej). [[Surd]] jako podmiot w ramach Monarchii posiada jedną prowincję, która ma jednocześnie 4 miasta (wszystkie mają reprezentantów). [[Szyszenia]] z kolei posiada prowincje ''de facto'' tylko na papierze. Prowincje szyszeńskie nie mają ściśle wytyczonych granic i są strefą wpływów okolicznych miast. 

[[Plik:MONARCHIA_prowincje.png|thumb|center|800px|Podział administracyjny poszczególnych państw składowych
<br><span style="color: Red">'''OLSENIA'''
<br/><b>1</b> - Kozon
<br/><b>2</b> - Tónar
<br/><b>3</b> - Wekuvaf́
<br/><b>4</b> - Fatís 
<br/><b>5</b> - Küeś
<br/><b>6</b> - Vejó
<br/><b>7</b> - Płón
<br/><b>8</b> - Vĕn 
<br/><b>9</b> - Tjăn
<br/><b>10</b> - Hyron
<br/><b>11</b> - Sądó
<br/><b>12</b> - Hasídon
<br/><b>13</b> - Kyvata
<br/><b>14</b> - Küekuküeta
<br/><b>15</b> - Ágin
<br/><b>16</b> - Łăpjanfa
<br/><b>17</b> - Xólyno</span>
<br><span style="color: SaddleBrown">'''SURD'''
<br/><b>1</b> - Surd
<br/><b>2</b> - Surgva
<br/><b>3</b> - Tonág
<br/><b>4</b> - Surdjanfa (Nowy Surd)</span>
<br><span style="color: HotPink">'''RUBANIA'''
<br/><b>1</b> - Rĕv 
<br/><b>2</b> - Lé
<br/><b>3</b> - Kéxo
<br/><b>4</b> - Fémküen (rub. Fîküê)
<br/><b>5</b> - Af́éhüon (rub. Afihüô)
<br/><b>6</b> - Rĕvjanfa (rub. Rĕvâpa) (pol. Nowy Rzeu)</span>
<br><span style="color: DarkMagenta">'''SZYSZENIA'''
<br/><b>1</b> - Jál
<br/><b>2</b> - Féntis
<br/><b>3</b> - Hútexáb (szysz. Húdžāb)
<br/><b>4</b> - Vúbaxad (szysz. Múbadžad)</span>
]]

==Geografia==
[[Plik:Rzeki.png|500px|thumb|upright=2|System rzeczny na Wschodzie Kyonu
<br/><b>1</b> - Trewé
<br/><b>2</b> - Rógo
<br/><b>3</b> - Snăga
<br/><b>4</b> - Abĕjá
<br/><b>5</b> - Tłúga
<br/><b>6</b> - Korana
<br/><b>7</b> - Abí
<br/><b>8</b> - Oxa
]]
===Klimat===
Monarchia Olsów leży w różnych strefach klimatycznych. Na południu rozciąga się najchłodniejsza część państwa, pokryta tajgą. Są to jednak tereny słabo zaludnione. Na północy przeważa klimat śródziemnomorski. Występują tam również pustynie, półpustynie oraz sawanna. Największy obszar Państwa znajduje się jednak w klimacie umiarkowanym. Rosną tutaj głównie drzewa liściaste, rzadziej iglaste, na północy występuję roślinność śródziemnomorska. Na południowym-zachodzie i w części Rubanii występuje klimat górski i wysokogórski. Występują pory roku: umiarkowane lato oraz umiarkowana zima z gwałtownymi porami przejściowymi. <br/>
Występuje prąd morski znad równika, który znacznie ociepla klimat.

===Rzeźba terenu===
Znaczna część państwa znajduje się na wyżynach (do 2000 m.n.p.m.). Głównie rozwinięte części znajdują się na terenach niższych do 500 m.n.p.m. - głównie wybrzeża i wyspy. Partie gór sięgają 10.000 m.n.p.m. Większość gór jest jednak niedostępna, ze względu na strome zbocza, spowodowane wielkimi spiętrzeniami.

===Rzeki===
Monarchia Olsów położona jest nad trzema dużymi rzekami: Trewé, która łączy stolicę państwa z głębią terytorium, umożliwiając sprawny transport towarów, Koraną, która umożliwia handel ze Środkowym Kyonem, a przez to Ajdynirem oraz Tłúga, będąca ważna ze względów militarnych. Na Rubanii rzeki są znacznie krótsze, za to szersze - w szczególności Abi, która służy do spławiania do Rĕv (stolicy Rubanii) wytworów z położonych na północy wyspy. Analogicznie wykorzystywana jest Abĕjá w Państwie Surd.<br>

==Środowisko naturalne==

===Flora===
Najbardziej rozpoznawalną rośliną Olsenii jest tak zwana herbata południa, która rośnie albo w wysokich partiach gór, albo na przemarzniętej ziemi południowej, charakteryzuje się wspaniałym smakiem oraz efektami pobudzającymi. W Państwie Olsów znane są pomidory, kukurydza, zboże, ryż, na północy rosną banany i cytrusy. Drzewa liściaste i iglaste - stare drzewa są wysokie. Ważną rośliną tego kręgu kulturowego jest niebieska róża i niebieska malina, którym przypisuje się magiczne oraz lecznice właściwości. Kwiaty niebieskiej róży wykorzystywane są w przemyśle medycznym i rozrywkowym.

===Fauna===
W tym terenie występują elementy megafauny. Na południu występują olbrzymie mamuty włochate, nosorożce włochate (zwane południowymi bestiami: 2 metry wysokości, 5 metrów długości, waga w przybliżeniu 3500 kilogramów), piżmowoły. Nieco dalej na północ (w miarę cieplejszych strefach - dominujących) grasują po lasach i łąkach jelenie olbrzymie, fororaki (prawie trzymetrowe drapieżne ptaki, częściowo udomowione, dawniej używane podczas walki, obecnie stosowane w wojsku reprezentacyjnie), bobry olbrzymie (castoroides ohioensis), diprotodony (wielkości nosorożców (2 metry wysokości i 3 metry długości, żyją głównie w głębi kontynentu, posiadające łagodne usposobienie i smaczne mięso, dzięki temu narosło wokół niego wiele legend), słonie leśne, hippidiony (małe konie: 1.5 metra wysokości, udomowiony, występuje też dziko w środkowej części kraju, stosowany do pracy na roli, albo jako pupil) i konie (udomowiony i dziki). Na samej północy (najcieplejsze terytoria) żyją dziobaki olbrzymie (ornithorhynchus maximus), ich mniejsze wersje (ornithorhynchus anatinus), lwy workowate (thylacoleo carnifex), wielbłądozwierz (makrauchenia, wysoki do 3 metrów) oraz siwateria (Sivatherium). Na wybrzeżu z koleji żyją glyptodony, czy doedicurus clavicaudatus z ichniejszymi keratynowymi pancerzami. Doedicurusy są znane też jako przysmak wybrzeża. Osiągają 1,5 metry wysokości, 4 metry długości i wagę do 2 ton.
<gallery widths=200 perrow=3 caption="Galeria fauny Olsenii">
Plik:Nosorożec_włochaty.jpg|Nosorożec włochaty
Plik:Hippidion.jpg|Hippidion
Plik:Forak.jpg|Fororak
Plik:Diprotodon.jpg|Diprotodon
Plik:Makruchenia.jpg|Wielbłądozwierz
Plik:Doedicurus.jpg|Doedicurus
</gallery>

==Gospodarka==
Gospodarka Monarchii oparta jest w głównym stopniu na produkcji żywności oraz wyrobów hutniczych. Olsenia oraz Rubania wytwarzają także węgiel drzewny na skalę przemysłową. Istnieje także przemysł wydobywczy (metale, kamienie szlachetne), drzewienny, chemiczny (pasteryzacja, medycyna).  Zamiennikiem papieru w Monarchii jest kora brzozy, papirus oraz metalowe i (rzadziej) kamienne lub drewniane tabliczki. Coraz bardziej rośnie pozycja handlu, szczególnie lądowego szlaku wiodącego do [[Ajdynir|Ajdyniru]] oraz szlaków morskich przecinających terytoria Monarchii. Przez morza olseskie przebiega szlag z północy, z [[Tarum|Tarum]] oraz [[Muria|Murii]] oraz z południa, z [[Tangia|Tangii]].

==Społeczeństwo==
Olsowie są pracowitym i bardzo zdyscyplinowanym ludem. Mimo swego przywiązania do pracy, ostatni dzień pięciodniowego tygodnia poświęcają na odpoczynek. Jedni w stylu bardziej awangardowym, drudzy bardziej rodzinnie, inni jeszcze na doskonaleniu fachu muzycznego (bowiem wiedzieć musicie, że Olsowie są bardzo do muzyki przywiązani). Olsowie, którzy dominują w Imperium postanowili nauczyć podbite ludy żyć. Z powodu szerokiej edukacji, nawracania i uczenia swego języka, podbite ludy dość szybko się asymilują. Każdy Ols jest też bardzo pobożny. Nie wiadomo, czy wynika to z religii, która mimo złożonych obrzędów nie jest zbyt restrykcyjna (przynajmniej tak się uważa), czy też z prawdziwej pomocy zsyłanej przez bogów na ich ziemie. Olsowie dla samych siebie nie znają podziałów. Dozwolone są małżeństwa osób tych samych płci, a także powszechne jest adoptowanie sierot i dzieci porzuconych. Trzeba przystać tu na moment: dla Olsa najgorszymi dwiema rzeczami uczynionymi drugiemu to porzucenie dziecka i/lub bliskich oraz zdrada. Druga sprawa była swego czasu szeroko rozważana na Zgromadzeniu Wielkim, gdzie w końcu postanowiono karać wszelkie zdrady (a za zdradę można uznać najmniejsze chociażby słówko) bardzo surowo. Surowiej karane są tylko występki i zdrady przeciw Imperium. W samym sądzeniu i wydawaniu wyroków bardzo dużo do powiedzenia mają poszkodowani, sędzia chcąc być sprawiedliwym, musi wysłuchać poszkodowanego. Sferę tabu otacza złorzeczenie, plotkarstwo, zbytnie gadulstwo, współżycie bez miłości, nie mówiąc o gwałcie i innych czynach wyrządzonych drugim osobom bez ich wcześniejszej zgody. Olsowie szanują także własność prywatną - sam król stoi na straży prawa własności nadanego przez Zgromadzenie Wielkie. Kobiety jak i mężczyźni mogą pracować gdzie chcą i nie ma znanego w naszej kulturze podziału na żeńskie i męski zawody. Ważne dla Olsów także ich rody i rodziny.
===Demografia===
[[Plik:Ludność_Monarchii_(opisana).png|thumb|upright=2|Rozmieszczenie ludności w Monarchii Olseskiej. Większa cyfra wskazuje kolebkę danej narodowości
<br/><b>1</b> - Oranie 
<br/><b>2</b> - Olsowie
<br/><b>3</b> - Szomemowie 
<br/><b>4</b> - Tambimowie 
<br/><b>5</b> - Kauradzi 
<br/><b>6</b> - Szyszeni 
<br/><b>7</b> - Rubani
<br/><b>8</b> - Rubani Północni 
<br/><b>9</b> - Ptykpowie 
<br/><b>10</b> - Kuokpowie 
<br/><b>11</b> - Atowie 
<br/><b>12</b> - Fenadzi 
<br/><b>13</b> - Roradzi
<br/><b>14</b> - Fylowie 
<br/><b>15</b> - Nedzi/Snedzi 
<br/><b>16</b> - Fofolowie 
]]
Monarchia Olseska jest państwem wieloetnicznym. Najliczniejszą grupę stanowią Olsowie, którzy stanowią przeszło 44% społeczeństwa państwa. Drugą najliczniejszą etniczną grupą są Rubanie, którzy stanowią prawie 28% społeczeństwa olseskiego. Podium zamykają ludy szyszeńskie plasując się z wynikiem prawie 17% ogółu społeczeństwa. Pozostałe narodowości stanowią około 11% ludzi. W tej grupie najliczniejszą grupą są Tambimowie oraz Rubani Północni. W tabeli podano szczegółowe dane. Procent odnosi się do ludności zamieszkującej terytorium Monarchii Olseskiej w 8973 EK.  
{| class="wikitable" class="wikitable sortable" 
|-
! Lp
! Narodowość<br>nazwa polska
! Narodowość<br>nazwa olseska
! Liczebność
! Procent*
|-
! 1.
| Oranie
| Orani
| 200.000
| 1,11%
|-
! 2.
| Olsowie
| Ołe
| 8.000.000
| 44,44%
|-
! 3.
| Szomemi
| Xomĕmi
| 200.000
| 1,11%
|-
! 4.
| Tambimowie
| Tąbími
| 700.000
| 3,89%
|-
! 5.
| Kauradzi
| Kavradi
| 50.000
| 0,28%
|-
! 6.
| Szyszeni
| Xixeni
| 3.000.000
| 16,67%
|-
! 7.
| Rubani/Rubanowie
| Rubani
| 5.000.000
| 27,78%
|-
! 8.
| Rubani/Rubanowie Północni
| Rubani-kobigs
| 500.000
| 2,78%
|-
! 9.
| Ptykpowie
| Ptiḱṕani
| 300.000
| 1,67%
|-
! 10.
| Kuokpowie
| Küokpăni
| 50.000
| 0,28%
|-
! 11.
| Atowie
| Ati
| 50.000
| -
|-
! 12.
| Fenadzi
| Fénadi
| 150.000
| -
|-
! 13.
| Roradzi
| Roradi
| 200.000
| -
|-
! 14.
| Fylowie
| Fýlani
| 200.000
| -
|-
! 15.
| Nedzi
| Snĕdi
| 12.000
| -
|-
! 16.
| Fofolowie
| Fofoli
| 10.000
| -
|}

===Moda===
====Moda codzienna====
[[Plik:Olseski_strój_codzienny.jpg|thumb|left|200px|Przykładowy strój olseski]]
Strój olseskiego kręgu kulturowego znacznie różni się od wzorcu europejskiego. W zależności od regionu różni się kolorami, wzorami, krojami i dodatkowymi elementami, jednak główny koncept pozostaje taki sam. Warto dodać, że stroje żeńskie nie różnią zbytnio od męskich. Na co dzień noszone są, sięgające kolan spódnice z obszerną kieszenią na przodzie. Na kieszeni często znajduje się pięć guzików, które symbolizują pięć bóstw. Materiał, z którego wykonana jest spódnica, podobny jest do cienkiego jeansu, jednak znacznie delikatniejszego. Na wierzch ubierana jest koszula, często zdobiona wzorami geometrycznymi. Koszule występują w różnych wersjach długości rękawów, jednak zawsze sięga za pas (czasem związane cingulum). Na nogi ubiera się, w zależności od temperatury, dłuższe, lub krótsze podkolanówki. Kobiety noszą raczej cieńsze i lżejsze. Bielizną noszoną przez mieszkańców Monarchii są luźne bokserki, z materiału podobnego do bawełny. Noszone jest także obuwie - najczęściej zakrywa tylko stopy. Poza pracą noszone są wszelkiego rodzaju nakrycia głowy od podobnych do ziemskich szlafmyc, po kołpaki, nierzadko też chusty. Kobiety zazwyczaj noszą większe nakrycia głowy. Na zimę zmienia się długość spódnicy (do łydek), a często zakłada się długie kapy z kapturami przewiązywane cingulum.

====Moda okazjonalna====
W przypadku wszelkiego rodzaju świąt, uroczystości, czy przyjęć w Monarchii zwykło się zakładać szerokie, jednoczęściowe kapy-płaszcze. Tu stroje damskie i męskie znacznie się od siebie różnią. Kobiety posiadają kapy zdobione na całej powierzchni - wzory układają się w znaki rozpoznawcze. Brzegi pociągnięte są kamieniami szlachetnymi i złotymi nićmi. W kreacji wycięty jest dekolt, także mniejszy z tyłu. Mężczyźni chodzą w stonowanych kreacjach zdobionych na brzegach. Na plecach widnieją znaki rozpoznawcze rodziny, rodu, bądź pozycji. Pod wystawnymi kapy-płaszczami znajdują się znacznie cieńsze spódnice i koszule (zaliczane do bielizny).

==Kultura i nauka==
[[Plik:Kalendarz.png|thumb|400px|Przykładowy kalendarz olseski na rok podwójnie przestępny.]]
===Język===
{{Główny artykuł|Język olseski}}
{{Główny artykuł|Języki oldyjskie}}
Głównym językiem urzędowym całej Monarchii Olsów jest [[język olseski]]. W Państwie Rubanów oraz Szyszenów w administracji używa się także [[Język rubański|języka rubańskiego]] i [[Język szyszeński|szyszeńskiego]]. Mniejszości narodowe posługują się także swoimi językami, głównie wchodzących w skład oldyjskiej rodziny językowej.

===Kalendarz===
Kalendarz olseski liczy się od '''6280''' roku wspólnego kalendarza (EK). Pierwszy dzień roku wypada w równonoc wiosenną, a dni przestępne występują co 5 lat (1 dzień dodatkowy - rok przestępny) i 150 lat (2 dni dodatkowe - rok podwójnie przestępny). Lata liczy się od początku ery olseskiej (przejęcie władzy przez Sefriego, 1005 lat ziemskich temu). Kalendarz olseski ma 5 miesięcy (Rúhehĭn, Túhĭn, Pynohĭn, Xelhĭn, Paxahĭn), których nazwy pochodzą od bogów [[Łăpizm|lsaapizmu]]. Miesiąc dzieli się na 3 tygodnie (rojăseb ''początek'', téb ''środek'', lodeb ''koniec''), zaś każdy tydzień ma 5 dni (fíjan, otón, huorá, faudva, jedér). Dodatkowe okresy przestępne nazywają się odpowiednio: sáuh síkpsy̆g oraz sáuh fokpsy̆g. Czasami na nazwę tego jednego, lub dwóch dni spotyka się nazwę ''wolnego miesiąca'' Kĭn psy̆g.

===Literatura===
Literatura olseska opiera się głównie na utworach krótszych: dramatów, komedii oraz poezji. Utwory te często są wystawiane wraz z muzyką, tańcem oraz grą aktorską. Warto tym samym zwrócić uwagę, że olseskie pojęcie kultury, czy bardziej dzieła artystycznego, różni się od widzenia europejskiego. O ile w Europie to efekt pracy artysty jest podziwiany, o tyle w kręgu kultury Wschodu to sam proces (nie tylko twórczy, ale także przedstawienie dzieła jako procesu) jest godny podziwiania. To dlatego większym poważaniem cieszy się w Olseni muzyka, teatr, czy recytacja poezji, niżli malarstwo, rzeźbiarstwo czy architektura. Sztuki te są uważane za użytkowe, a nie natchnione. Epika jest zarezerwowana de facto tylko na potrzeby religijne. Głównymi dziełami religijnymi są:
*'''Styymilaron''' (ol. ''Sty̆miláron'') - zbiór opowieści mitycznych i moralizatorskich
*'''Komentarze do Pięciu Reguł''' (ol. ''Fyl Edé-Pamorą Ky Affănzą'') - zbiór komentarzy do Pięciu Reguł lsaapizmu
*'''Księga Działań''' (ol. ''Fyl T́okínux Ky Fakúb'') - zbiór reguł liturgii i obrzędów lsaapizmu

===Muzyka===
Muzyka kyońskiego Wschodu stoi na bardzo wysokim poziomie. Od kilku stuleci uprawia się muzykę wielogłosową (zarówno wokalną, chóralną, jak i instrumentalną). Najstarsze znaleziska, świadczące o wiedzy muzycznej mieszkańców Wschodu datowane są na lata sprzed 1700 EK (przeszło 2700 lat ziemskich temu). Z tego okresu, głównie w dorzeczach Trewy, Korany oraz Abí, odkryto prymitywne instrumenty uderzane (bębny, grzechotki, tamburyna), dęte (flety z kilkoma otworami, flety podwójne). Mniej więcej w 3000 EK (2200 lat temu) zaczęto zwiększać ilość piszczałek we fletach, tak aby za czasów II Państwa Szyszeńskiego powszechnie wykorzystywać odpowiednik fletni pana. W tym starożytnym okresie muzyka najszybciej rozwijała się właśnie w Szyszenii. Dzięki poznanym zabytkom (inskrypcjom, malunkom, traktatom na papirusach) można przypuszczać, że system muzyczny był oparty o skale naturalne - odpowiadające ziemskim skalom starogreckim. Inny, niż w przypadku starożytnej Grecji, był podział metryczny. O ile Grecy dostosowali muzykę do rytmu swego języka - występującego w nim iloczasu oraz akcentu, o tyle Szyszeni wykształcili system autonomiczny względem języka. Podobnie jak starożytni Hindusi przyporządkowali różne długości dźwięków odpowiednim oznaczeniom. Mimo, że koncept ten był podobny do stosowanego obecnie systemu metrycznego, to warto zwrócić uwagę, że wartości te prawdopodobnie nie były sztywnie stosowane. Świadczy o tym czasem dowolny wybór znaków długości w poszczególnych zabytkach muzycznych. Powstają także pierwsze instrumenty strunowe: archaiczne skrzypce (viole) i cymbały. Wiedza muzyczna rozprzestrzeniła się wśród narodów oldyjskich. Już w czasach Sefriego (6280 EK (1005 lat ziemskich temu)) znany był zmodyfikowany system skal, powiększony o odpowiedniki skali eolskiej (mollowej) oraz doryckiej (durowej). Niestety, dopiero w czasie podziału państwa Olsów, mniej więcej w 7230 EK, zaczęto stosować archaiczną harmonię i wyodrębniać akordy. Mniej więcej na ten okres datuje się powstawanie pierwszych ''orkiestr'', choć chyba słowo ''kapela'' byłoby lepszym określeniem. Przyczyniło się do tego ulepszenie metrycznego systemu notacji szyszeńskiej, już dość podobnej do ziemskiego zapisu nutowego. Zjednoczenie terytoriów oldyjskich pod władzą Sygona II w 8718 EK doprowadza do wielkiego impulsu w rozwoju muzyki na Wschodzie. Sygon II dzięki wielkiemu mecenatowi organizuje w [[Kozon|Kozoniu]] konkurs na zorganizowanie muzyki, która ma być oprawą ceremonii dworskich i religijnych. Wygrywa młody, powszechnie nie znany muzyk pochodzący z Tjănu - Ărgan Tjăny̆ Karnam - który komponuje powszechny dziś utwór ''Kraju mój''. Utwór ten jest odpowiednikiem hymnu państwowego i jest grany przed ważnymi uroczystościami państwowymi, kulturalnymi, społecznymi, czy też religijnymi. Muzyka w Olsenii w 8973 EK (2693 yO - roku olseskiego) odpowiada muzyce barokowej europejskiej.

===Kuchnia===
Kuchnia kyońskiego Wschodu opiera się na zbożach, owocach, warzywach oraz w mniejszym stopniu na mięsie zwierzyny lądowej - głównie drób i morskiej - ryby. Bardzo popularnymi są dania jednogarnkowe, które są formą pośrednią między zupą, a drugim daniem - ogólna nazwa na tego typu dania to '''küŏra'''. Termin ten można też tłumaczyć jako ''zapiekanka''. Najczęściej są to warzywa zalane sosem z dodatkiem mięs, a to wszystko przykryte serem. Ponadto jedną z najbardziej popularnych przekąsek Olsów jest '''klodá''', która jest formą zapiekanej kanapki, do której wkładane są warzywa, sosy, sery, a od święta mięsa.

<gallery widths=300 perrow=3 caption="Kuchnia olseska">
Plik:Küŏra1.jpg|Typowy garnek z paleniskiem do küŏra'y
Plik:Küŏra2.jpg|Zapieczona postać küŏra'y
Plik:Küŏra3.jpg|Niezapieczona postać küŏra'y
</gallery>

===Szkolnictwo===
Młodzi Olsowie wpierw pomagają swoim rodzicom w codziennych obowiązkach. W wieku 7-8 lat (ziemskich) udają się do obowiązkowej szkoły (ol. '''''afkŏpín'''''), gdzie uczą się pisania, liczenia, historii, geografii, nauk najnowszych (mowa tu głównie o naukach przyrodniczych, głównie chemii i fizyce), a także ćwiczą i uczą się podstawowego wykształcenia fizycznego (wojskowego). Po odbyciu ośmioletniego kursu, w wieku 15/16 lat mogą udają się do pracy lub w przypadku dobrych postępów w nauce na dalsze nauki pod patronatem osoby z akademii (ol. '''''hékŏpín'''''). W zależności od umiejętności człowieka wyróżniono trzy rodzaje akademii: 
*'''Akademia Kyonu''' (ol. ''Fyl Howąx Ky Hékŏpín''): matematyka, filozofia, architektura, chemia
*'''Akademia Ducha''' (ol. ''Fyl Tosux Ky Hékŏpín''): religia, historia, sztuka
*'''Akademia Ciała''' (ol. ''Fyl Stŏjix Ky Hékŏpín''): medycyna, wojsko, wynalazki
Patrząc przez pryzmat systemu szkolnictwa w Polsce, olseskie akademie są połączeniem szkolnictwa średniego i wyższego. Każda prowincja, która chce mieć reprezentanta w Zgromadzeniu Wielkim, musi posiadać wszystkie trzy rodzaje akademii. W mniejszych miejscowościach istnieją także pojedyncze akademie.

===Osiągnięcia===
* pismo
* materiały piśmiennicze wytwarzane z dostępnych roślin
* wytop metali, w tym lekkich (skand, itr, tytan, glin)
* proch
* cement
* szkło
* mało ważące rozwiązania architektoniczne, umożliwiają wznoszenie wysokich budynków [[Świątynia Świątyń]]
* systemy irygacyjne
* młyny wodne
* powszechna woda z wodociągów i kanalizacja
* zegar mechaniczny
* rozwinięta matematyka
* maszyna licząca (dodawanie, odejmowanie, mnożenie, dzielenie, potęgowanie)
* maszyna szyfrująca (a raczej jej przodek)
* maszyna parowa z możliwością regulacji pary (fazy testów, na razie stosowana jako rozrywka)

==Nazwy w językach obcych==
{| class=wikitable border="1" cellpadding="4" cellspacing="0" style="background: #f9f9f9; border: 1px #aaaaaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;"
|-
!język
!nazwa państwa
!pełna nazwa państwa
!nazwa mieszkańca
|-
!colspan=4|języki ziemskie
|-
!polski
|Olsenia
|Monarchia Olsenii
|Olses, Olsenka, Olsowie
|-
!angielski
|Olsenia
|Olsenian Kingdom
|Olsenian, Olsenians
|-
|-
!śląski
|Ôlsēnia
|Monarchyjŏ Ôlsēskŏ
|Ôlsēs, Ôlsēnka, Ôlsowie
|-
!colspan=4|języki kyońskie
|-
!'''[[Język olseski|olseski]]'''
|Ołe
|Afjĕrt Ołegs
|Ołe
|-
!'''[[Język ajdyniriański|ajdyniriański]]'''
|Ŝaenir<br>/{{IPA|ɬaɛ'ɲir}}/
|Rozhvan Ŝaenirani<br>/{{IPA|rɔʐ'van ɬaɛɲi'raɲi}}/
|Ŝae, Ŝaenôs, Ŝirôs<br>/{{IPA|'ɬaɛ}}/, /{{IPA|ɬaɛ'nɤs}}/, /{{IPA|ɬi'ɾɤs}}/
|-
!'''[[Język ayu|ayu]]'''
|colspan=2|Τα'εραινα Τηελα<br>Ta'eraina Teilea<br>/{{IPA|'taʔeraina 'tejlea}}/<ref>z [[język yuke|yuk]]. ''kraj ludzi herbaty''</ref>
|Τα'εραι<br>Ta'erai<br>/{{IPA|'taʔerai}}/<ref>''naród herbaty''</ref>
|-
!'''[[Język nuaryjski|nuaryjski]]'''
|Ολόλ<br>/{{IPA|o'lol}}/
|Ολολξύς<br>/{{IPA|olol'ksus}}/
|Ολόλ νύ<br>/{{IPA|o'lol nu}}/
|-
!'''[[Język mahan|mahan]]'''
|Τὰ'ε<br>/{{IPA|ta˨ʔe}}/<ref>z [[język yuke|yuk]]. ''herbata''</ref>
|μα Τήλεά υ Τὰ'ε<br>/{{IPA|ma tej˦lea˦ ɥy ta˨ʔe}}/<ref>z [[język yuke|yuk]]. ''kraj herbaty''</ref>
|Ραί υ Τὰ'ε<br>/{{IPA|ra'i˦ ɥy ta˨ʔe}}/<ref>z [[język yuke|yuk]]. ''człowiek herbaty''</ref>
|-
!'''[[Język murski|murski]]'''
|
|
|
|-
!'''[[Język nešši|neszyjski]]'''
|
|
|
|-
!'''[[Język truski|truski]]'''
|
|
|
|-
!'''[[Język nowowertyński|nowowertyński]]'''
|Shelainyìnalyap<br>/{{IPA|ʃɘ.lɛi̯'ɲɛi̯.nɛ.ʎɛp}}/
|Tuthāshyuónap Shelainīnályapūkh<br>/{{IPA|ty.tʰɛːʃˈjo.nɛp ʃɘ.lɛi̯'ɲiː.nɛ.ʎɛ.puːkʰ}}/
|Shelaínī<br>/{{IPA|ʃɘ'lɛi̯.ɲiː}}/
|-
!'''[[Język yuke|yuke]]'''
|Ikkalitoke<br>/{{IPA|ikʼali'toge}}/<ref>''ludzie herbaty''</ref>
|Osletontokehero<br>/{{IPA|'oɬedon'togehero}}/<ref>''kraj Ole, herbaty''</ref>
|Toketonikkali<br>/{{IPA|'togedon'ikʼali}}/<ref>''człowiek herbaty''</ref>
|-
!'''[[Krb|kropski]]'''
|Ali <br><big>ཨལི</big><br>{{IPA|[ʔɑ́li]}}
|Aḷṣe Esnegwubiki <br><big>ཨལྴེ་ཨེསྣེགྭུབིཀི</big><br>{{IPA|[ʔɑ́ɭʂɛ ʔɛ́snɛgubiki]}}
|Aḷṣe <br><big>ཨལྴེ་</big><br>{{IPA|[ʔɑ́ɭʂɛ]}}
|}

==Przypisy==
<references/>



{{Państwa Kyonu}}
[[Kategoria:Pluur]][[Kategoria:Monarchia Olsów]]