Omacek
Omacek, język omacki, (om. [...]qo0qo15[...]) - język, którym posługują cię rasa Omacków ze świata Gruszek Na Wierzbie I Śliwek Na Sośnie. Na co dzień nie ma potrzeby, by był on zapisywany, w artykule do jego zapisu użyto łacinki.
Fonetyka
Dyftongi
Język omacki nie posiada "czystych samogłosek", używa jedynie dyftongów. Pełna liczba omackich dyftongów wynosi 32. Wśród nich wyróżniamy dwie podstawowe sekwencje dyftongu:
- o1 [ue̝] (od wyższej labialnej tylnej do niższej nielabialnej przedniej)
- e1 [io̝] (od wyższej nielabialnej przedniej do niższej labialnej tylnej)
Dyftongi z kolejnych czternastu par mają taką samą budowę, wymawiane są one jednak odpowiednio szerzej, np. e12 [æɒ̝]. Wysokość dyftongu notuje się kolejnymi cyframi od 1 (najwyższy) do 15 (najniższy) stawianymi nad odpowiednią literą. Ostatnie dwa dyftongi to unosowione wersje dyftongów podstawowych. Notuje się je za pomocą cyfry 0.
Spółgłoski
- k [k] kx [kˤ] kj [kʲ] kv [kʷ] kw [kᶣ] kr [kʼ]
- kh [kʰ] khx [kʰˤ] khj [kʰʲ] khv [kʰʷ] khw [kʰᶣ]
- g [g] gx [gˤ] gj [gʲ] gv [gʷ] gw [gᶣ]
- gh [gʰ] ghx [gʰˤ] ghj [gʰʲ] ghv [gʰʷ] ghw [gʰᶣ]
- q [k] qx [qˤ] qj [qʲ] qv [qʷ] qw [qᶣ] qr [qʼ]
- qh [qʰ] qhx [qʰˤ] qhj [qʰʲ] qhv [qʰʷ] qhw [qʰᶣ]
- c [ɢ] cx [ɢˤ] cj [ɢʲ] cv [ɢʷ] cw [ɢᶣ]
- ch [ɢʰ] chx [ɢʰˤ] chj [ɢʰʲ] chv [ɢʰʷ] chw [ɢʰᶣ]
- s [s ʃ x h r ɺ]
Spółgłoski mogą być zgeminowane. Sygnalizowane będzie to podwojeniem pierwszej litery.
Gramatyka
Emotek
Jest to jedyna występująca samodzielnie część zdania. W zasadzie zaś zastępuje ona całe zdanie: w nie inkorporowane są wszelkie nazwy elementów świata - rzeczy, ich cechy, zachodzące zdarzenia. Emotki to słowa, wyrażające stan emocjonalny mówcy. Już proste pod względem morfologicznym rdzenie emotków różnicują bardzo skomplikowane odczucia, których nie daje się wyrazić jednym słowem w większości innych języków (np. qhje3ccve7kro5kje11gghwe11qo6 'odczuwam stan niepermanentnego, powierzchniowego znużenia z dozą satysfakcji, a bez poczucia nudy'), a możliwa jest dalsza ich rozbudowa za pomocą dodatkowych morfemów doprecyzowujących emocje lub nazywających powiązane z nimi czynniki zewnętrze oraz poprzez łączenie z innymi rdzeniami.
Rdzenie nieciągłe
Wiele rdzeni emotek jest nieciągłych, tzn. w ich strukturze z góry przewidziane jest miejsce na uzupełniające je informacje np. ghjo1=kwe9co8ccjo9gvo7=kkxe6 oznacza 'odczuwam stan wysokiego dyskomfortu związanego z bólem [nazwa części ciała] po [nazwa zdarzenia]', np. ghjo1khxe11cco6khwo9ghwe5gghjo3kje10qre15khvo7khje4qqwe8ge2kho12kwe9co8ccjo9gvo7gho2qqwe0ko0gho2qqwe0ko0ce1kwo9kje11kkvo3kre14sso9kkxe6 'odczuwam stan wysokiego dyskomfortu związanego z bólem nosa po uderzeniu młotkiem' ([...]gho2qqwe0ko0gho2qqwe0ko0ce1kwo9kje11kkvo3kre14sso9[...] to 'nos', [...]kho12[...] to 'uderzenie', a [...]khxe11cco6khwo9ghwe5gghjo3kje10qre15khvo7khje4qqwe8ge2[...] to 'młotek').
Morfemy doprecyzowujące
Dzielą się na morfemy doprecyzowujące emocję (emomorfemy) i morfemy pozaemocjonalne (nieemomorfemy). Te drugie obejmują sobą nazwy elementów świata, cech, liczby, czynności, stanowią więc omacki odpowiednik rzeczowników, przymiotników, przysłówków, liczebników i czasowników (czy ściślej - rzeczowników odczasownikowych). Należy jednak pamiętać, iż nigdy nie występują one samodzielnie i nie podlegają żadnej odmianie: morfemy te bądź ich ciągi są zawsze wplecione w emotka.
Sam system morfemów doprecyzowujących jest ubogi pod względem liczebności rdzeni, stąd bardzo często dla nazwanie jednego elementu rzeczywistości używa się opisowego ciągu, np. przytoczona powyżej nazwa 'nosa' to ciąg złożony z podwojonego morfemu gho2qqwe0ko0 'dziura' oraz morfemów ce1kwo9kje11kkvo3 'twarz' i kre14sso9 'środek', zaś na nazwę 'młotka' składają się khxe11cco6khwo9 'głowa', ghwe5gghjo3kje10 'metal', qre15khvo7 'tułów' i khje4qqwe8ge2 'drewno'.
Spójnik
W języku omackim istnieje dokładnie jeden spójnik: so0 'i'. Co znamienne, służy on bardziej dzieleniu niż łączeniu, gdyż wyznacza granice pomiędzy kolejnymi zdaniami (lub nawet ciągami zdań) wyrażanymi przez jednego emotka.