Padmáran: Różnice pomiędzy wersjami
m (→Informacje) |
m (→Informacje) |
||
| Linia 13: | Linia 13: | ||
C³ - Bezdźwięczna spółgłoska dziąsłowa: nosowa, szczelinowa bądź zwarta. | C³ - Bezdźwięczna spółgłoska dziąsłowa: nosowa, szczelinowa bądź zwarta. | ||
| + | |||
| + | Kombinacje szczelinowa-nosowa oraz boczna-szczelinowa nie są dozwolone w wygłosie. | ||
=='''Samogłoski'''== | =='''Samogłoski'''== | ||
Wersja z 21:08, 25 gru 2012
Fonetyka
Informacje
- Struktura sylaby:
- (C¹)V(C¹) - Nagłosowa/śródgłosowa;
- (C¹)V(C²)(C³) - Wygłosowa;
- Akcent dynamiczno-iloczasowy, stały pod względem morfologicznym.
C¹ - Dowolna spółgłoska.
C² - Bezdźwięczna spółgłoska dziąsłowa: nosowa, drżąca, boczna bądź szczelinowa.
C³ - Bezdźwięczna spółgłoska dziąsłowa: nosowa, szczelinowa bądź zwarta.
Kombinacje szczelinowa-nosowa oraz boczna-szczelinowa nie są dozwolone w wygłosie.
Samogłoski
| Przednie | Tylne | |
|---|---|---|
| Przymknięte | [i] i | [ʊ̝ᵝ] u |
| Średnie | [ă.ɛ̝] ae | [ɑ̆.ɔ̝] ao |
| Otwarte | [a~ɑ] a | |
| Przednie | Tylne | |
|---|---|---|
| Przymknięte | [iʊ̯̆] iu | |
| Średnie | [aɪ̯̆] ai | [ɑʊ̯̆] au |
| Otwarte | ||
Spółgłoski
| Wargowe | Koronalne | Dorsalne | Krtaniowe | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Zębowe | Dziąsłowe | Welarne | Uwularne | ||||||
| Nosowe | [m] m | [n~ɲ~ŋ~ɴ] n | |||||||
| Zwarte | Bezdźwięczne | [pʰ] p | [tʰ] t | [kʰ] c | [qʰ] q | [ʔʰ] ‘ | (ʔ) | ||
| Dźwięczne | [b] b | [d] d | [g~ɢ~ʀ] g | ||||||
| Drżące | [r~ɾ] r | ||||||||
| Uderzeniowe | |||||||||
| Szczelinowe | Bezdźwięczne | [f] f | [θ] x | [s~ɕ] s | [h] h | ||||
| Dźwięczne | [v~ʋ̞] v | [ʓ~ʝ] z | (ɦ) | ||||||
| Aproksymanty | [wᵝ] w | [ɰ̝ᶨ] y | |||||||
| Boczne | [l] l | ||||||||
Akcent
Akcent jest dynamiczno-iloczasowy (akcentowane sylaby wymawiane są donośniej oraz dłużej), stały pod względem morfologicznym (każda alternacja ma swoje własne wariacje akcentowania danego wyrazu).
Gramatyka
Informacje
- Trójdzielny;
- Alternacyjno-polisyntetyczny;
- Osiem przypadków: absolutyw, intransytyw, ergatyw, biernik, narzędnik, possesyw, prepozycjonal oraz wołacz;
- Szyk zdania:
- SO - Zdanie imienne;
- SV, VS - Zdanie nieprzechodnie;
- SOV, VSO - Zdanie przechodnie;
- (V)SO¹O², SO¹O²(V) - Zdanie podwójnie przechodnie
- Przy każdej formie pytającej podmiot zamienia się miejscem z dopełnieniem bliższym.
- Pięć liczb: pojedyncza, podwójna, mnoga, syngulatywna oraz zerowa;
- Rozwinięta inkorporacja rdzeni.
| L. Poj./Syng. | L. Podw. | L. Mn. | L. Zer. | |||
|---|---|---|---|---|---|---|
| R. Męski | R. Żeński | R. Męski | R. Żeński | |||
| O. Pierwsza | Wa | Vum | Wan | Váta | Váti | |
| O. Druga | Zu | Zi | Zum | Za | Záta | Záti |
| O. Trzecia | Ân | Bi | Ânum | Ânna | Âta | Âti |
| Obwiatyw | Îra | Îrtum | Îrra | Îrta | ||
Stosunki Morfosynktatyczne
Padmáran jest językiem trójdzielnym, który dość dokładnie rozgranicza trzy podstawowe elementy w stosunkach morfosynktatycznych: agensa (wyrażanego ergatywem), pacjensa (wyrażanego biernikiem, który może prezentować dopełnienie bliższe lub dalsze) oraz stronę doświadczającą (wyrażaną absolutywem bądź intransytywem). Ponadto jest to język lewogłowy (nukleus znajduje się zawsze przed wyrażeniami określającymi, tym samym przymiotniki stoją zawsze za określanymi rzeczownikami/czasownikami/innymi przymiotnikami).
Różnica między absolutywem oraz intransytywem: W wielkim skrócie przypadek intransytywny oznacza stronę doświadczającą, która wykonuje jakieś działanie odnoszące się do nieprzechodnich czasowników, podczas gdy absolutyw wyraża stronę doświadczającą bierną, która podlega jakiemuś działaniu, ale sama go nie wykonuje (można go tym samym uznać za stronę bierną języków nominatywno-akuzatywnych). Mimo odmiennych funkcji, bywają sytuacje, w których oba przypadki mogą być używane zamiennie, zazwyczaj jednak mają one swoje ustalone funkcje w zdaniu - nie oznacza to jednak, iż nie mogą pojawić się w jednym zdaniu jednocześnie. Najprostsza forma zdań imiennych (w formie "X jest Y") używa zarówno absolutywu jak i intransytywu w takowy sposób:
- XINT (jest) YABS
Teorytycznie w zdaniu tym należałoby użyć konstrukcji ergatywno-biernikowej (wyrażającej konkretniej pojęcie "X *jest* Y"), ale zdanie to wyraża nie zamianę jednej strony w drugą, lecz informację, iż *coś jest czymś* (lub, bardziej akuratnie: "X ma formę Y"), zatem nie ma tutaj ani strony aktywnej, ani strony biernej, jak miałoby to miejsce w językach nominatywno-akuzatywnych.
Rzeczowniki
| L. Pojedyncza | L. Podwójna | L. Mnoga | L. Syngulatywna | L. Zerowa | ||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| R. Męski | R. Żeński | R. Żeński | R. Żeński | R. Męski | R. Żeński | R. Męski | R. Żeński | |
| Absolutyw | -Ø | -um | -Ø | -a | -ata | |||
| Intransytyw | -an | -un | -un | -unta | ||||
| Ergatyw | -a | -a | -i | -a | ||||
| Biernik | -i | -im | -i | |||||
| Narzędnik | -ae | -imna | -ina | -aen | -anna | -inna | ||
| Possesyw | -ra | -ri | -uma | -una | -ao | -anya | -anyi | |
| Prepozycjonal | -Ø | -umu | -u | -un | -unva | -unvi | ||
| Wołacz | -um | -a | -aya | -iya | ||||
| L. Pojedyncza | L. Podwójna | L. Mnoga | L. Syngulatywna | L. Zerowa | ||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| R. Męski | R. Żeński | R. Żeński | R. Żeński | R. Męski | R. Żeński | R. Męski | R. Żeński | |
| Absolutyw | -a/u | -um | -a/u | -ata | ||||
| Intransytyw | -an | -un | -an/un | -unta | ||||
| Ergatyw | -a | -a | ||||||
| Biernik | -am | |||||||
| Narzędnik | -ao | -amna | -ana | -aon | -anna | |||
| Possesyw | -ra | -uma | -una | -ao | -anya | |||
| Prepozycjonal | -a/u | -umu | -u | -un | -unva | |||
| Wołacz | -um | -a | -aya | |||||
Słowotwórstwo
Czasowniki
Czas teraźniejszy
| L. Pojedyncza | L. Podwójna | L. Mnoga | L. Syngulatywna | L. Zerowa | ||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| R. Męski | R. Żeński | R. Żeński | R. Żeński | R. Męski | R. Żeński | R. Męski | R. Żeński | |
| Bezokolicznik | CaCáCa | |||||||
| O. Pierwsza | -i | -ima | -a | -as | -is | -ar | -ir | |
| O. Druga: | -al | -il | -alma | -ayna | -us | -ast | -ist | |
| O. Trzecia | -a | -awma | -awna | -a | -at | -it | ||
| Imperatyw | îCCiC | îCCíCama | îCCiC | |||||
| L. Pojedyncza | L. Podwójna | L. Mnoga | L. Syngulatywna | L. Zerowa | ||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| R. Męski | R. Żeński | R. Żeński | R. Żeński | R. Męski | R. Żeński | R. Męski | R. Żeński | |
| Bezokolicznik | CuCíCna | |||||||
| O. Pierwsza | -ni | -nama | -na | -nas | -nis | -nar | -nir | |
| O. Druga: | -nil | -nilma | -ninna | -nus | -nust | |||
| O. Trzecia | -na | -nawma | -nawna | -na | -nut | |||
| Imperatyw | îCCíCi | |||||||
| L. Pojedyncza | L. Podwójna | L. Mnoga | L. Syngulatywna | L. Zerowa | ||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| R. Męski | R. Żeński | R. Żeński | R. Żeński | R. Męski | R. Żeński | R. Męski | R. Żeński | |
| Bezokolicznik | CuCíCna | |||||||
| O. Pierwsza | -ni | -numa | -na | -nus | -nur | |||
| O. Druga: | -nil | -nulma | -nunna | -nust | ||||
| O. Trzecia | -na | -nuwma | -nuwna | -nu | -nut | |||
| Imperatyw | îCCíCi | |||||||
Czas przeszły
| L. Pojedyncza | L. Podwójna | L. Mnoga | L. Syngulatywna | L. Zerowa | |||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| R. Męski | R. Żeński | R. Żeński | R. Żeński | R. Męski | R. Żeński | R. Męski | R. Żeński | ||
| O. Pierwsza | Asp. Dok. | ||||||||
| Asp. Ndk. | |||||||||
| O. Druga: | Asp. Dok. | ||||||||
| Asp. Ndk. | |||||||||
| O. Trzecia | Asp. Dok. | ||||||||
| Asp. Ndk. | |||||||||
| L. Pojedyncza | L. Podwójna | L. Mnoga | L. Syngulatywna | L. Zerowa | |||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| R. Męski | R. Żeński | R. Żeński | R. Żeński | R. Męski | R. Żeński | R. Męski | R. Żeński | ||
| O. Pierwsza | Asp. Dok. | ||||||||
| Asp. Ndk. | |||||||||
| O. Druga: | Asp. Dok. | ||||||||
| Asp. Ndk. | |||||||||
| O. Trzecia | Asp. Dok. | ||||||||
| Asp. Ndk. | |||||||||
| L. Pojedyncza | L. Podwójna | L. Mnoga | L. Syngulatywna | L. Zerowa | |||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| R. Męski | R. Żeński | R. Żeński | R. Żeński | R. Męski | R. Żeński | R. Męski | R. Żeński | ||
| O. Pierwsza | Asp. Dok. | ||||||||
| Asp. Ndk. | |||||||||
| O. Druga: | Asp. Dok. | ||||||||
| Asp. Ndk. | |||||||||
| O. Trzecia | Asp. Dok. | ||||||||
| Asp. Ndk. | |||||||||