Padmáran: Różnice pomiędzy wersjami
m (→Słowotwórstwo) |
m (→Słowotwórstwo) |
||
Linia 322: | Linia 322: | ||
==='''Słowotwórstwo'''=== | ==='''Słowotwórstwo'''=== | ||
− | '''Alternacja I:''' | + | '''Alternacja I:''' Bardzo rozległa alternacja obejmująca większość przedmiotów, obiektów naturalnych, czasem ludzi i zwierząt. |
* CáCaC | * CáCaC | ||
** CáCCum | ** CáCCum | ||
Linia 329: | Linia 329: | ||
** iCCáCata | ** iCCáCata | ||
− | '''Alternacja II:''' | + | '''Alternacja II:''' Używana tylko i wyłącznie do słów związanych z osobami, istotami myślącymi, najczęściej zawodami. |
* CaCáC | * CaCáC | ||
** aCCáCum | ** aCCáCum | ||
Linia 336: | Linia 336: | ||
** iCaCíCta | ** iCaCíCta | ||
− | '''Alternacja III:''' | + | '''Alternacja III:''' Zarezerwowana niemal i wyłącznie dla pojęć abstrakcyjnych, ale od czasów proto-padmarańskiego obejmuje także niektóre materialne obiekty. |
* áCCaC | * áCCaC | ||
** áCCaCːum | ** áCCaCːum | ||
Linia 343: | Linia 343: | ||
** iCáCCata | ** iCáCCata | ||
− | '''Alternacja IV:''' | + | '''Alternacja IV:''' Przedstawia przede wszystkim obiekty duże, ważne pojęcia bądź podniosłe określenia osób. |
* iCCáC | * iCCáC | ||
** iCCáCːum | ** iCCáCːum | ||
Linia 350: | Linia 350: | ||
** iCaiCáCata | ** iCaiCáCata | ||
− | '''Alternacja V:''' | + | '''Alternacja V:''' Obejmuje przede wszystkim zwierzęta, ale także ludzi, czasami także małe przedmioty. |
* CaCíC | * CaCíC | ||
** aCCíCum | ** aCCíCum |
Wersja z 13:50, 26 gru 2012
Padmáran [pʰadˈmaːˌraˑn], język padmarański, padmarańszczyzna - Język a priori, artlang autorstwa Ghostera charakteryzujący się dużą dozą egzotyczności, inspirowany językami nie-indoeuropejskimi, przede wszystkim arabskim oraz inuickim. Wywodzi się z języka proto-padmarańskiego, charakteryzującego się nieco prostszą fonetyką oraz uboższą gramatyką. Zapisywany jest Makabrą (co jest kalką z proto-padmarańskiego "Maqábr" - "Qabrem/pismem Qabr"), stanowiącą pewną wariację pisma spółgłoskowego (abdżadu) z zaznaczanymi na słowach funkcjami gramatycznymi. Jest to najnowszy, tym samym najbardziej dopracowany (w zamiarze) język jego autora.
Fonetyka
Informacje
- Struktura sylaby:
- (C¹)V(C¹) - Nagłosowa/śródgłosowa;
- (C¹)V(C²)(C³) - Wygłosowa;
- Akcent dynamiczno-iloczasowy, stały pod względem morfologicznym.
C¹ - Dowolna spółgłoska.
C² - Bezdźwięczna spółgłoska dziąsłowa: nosowa, uderzeniowa, boczna bądź szczelinowa.
C³ - Bezdźwięczna spółgłoska dziąsłowa: nosowa, szczelinowa bądź zwarta.
Kombinacje szczelinowa-nosowa oraz boczna-szczelinowa nie są dozwolone w wygłosie.
Samogłoski
W padmarańskim istnieje pięć fonemów samogłoskowych oraz trzy dyftongi. Nieregularność samogłosek (tym samym: fakt istnienia fonemów /ae/ oraz /ao/ przy braku /e/ oraz /o/) wynika z ewolucji systemu samogłoskowego z języka proto-padmarańskiego, w których istniał jedynie system trójsamogłoskowy (/a/, /i/ oraz /u/); dzisiejsze dwugłoski są kontynuacją pierwszych dyftongów (/ai/ oraz /au/), które całkowicie wypadły z języka. Dzisiejsze dyftongi są zmianą nową.
Przednie | Tylne | |
---|---|---|
Przymknięte | [i] i | [ʊ̝ᵝ] u |
Średnie | [ă.ɛ̝] ae | [ɑ̆.ɔ̝] ao |
Otwarte | [a~ɑ] a |
Przednie | Tylne | |
---|---|---|
Przymknięte | [iʊ̯̆] iu | |
Średnie | [aɪ̯̆] ai | [ɑʊ̯̆] au |
Otwarte |
Spółgłoski
Wargowe | Koronalne | Dorsalne | Krtaniowe | ||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Zębowe | Dziąsłowe | Welarne | Uwularne | ||||||
Nosowe | [m] m | [n~ɲ~ŋ~ɴ] n | |||||||
Zwarte | Bezdźwięczne | [pʰ] p | [tʰ] t | [kʰ] c | [qʰ] q | [ʔʰ] ‘ | (ʔ) | ||
Dźwięczne | [b] b | [d] d | [g~ɢ~ʀ] g | ||||||
Drżące | [r~ɾ] r | ||||||||
Uderzeniowe | |||||||||
Szczelinowe | Bezdźwięczne | [f] f | [θ] x | [s~ɕ] s | [h] h | ||||
Dźwięczne | [v~ʋ̞] v | [ʓ~ʝ] z | (ɦ) | ||||||
Aproksymanty | [wᵝ] w | [ɰ̝ᶨ] y | |||||||
Boczne | [l] l |
Akcent
Akcent jest dynamiczno-iloczasowy (akcentowane sylaby wymawiane są donośniej oraz dłużej), stały pod względem morfologicznym (każda alternacja ma swoje własne wariacje akcentowania danego wyrazu).
Gramatyka
Informacje
- Trójdzielny;
- Alternacyjno-polisyntetyczny;
- Osiem przypadków: absolutyw, intransytyw, ergatyw, biernik, narzędnik, possesyw, prepozycjonal oraz wołacz;
- Szyk zdania:
- SO - Zdanie imienne;
- SV, VS - Zdanie nieprzechodnie;
- SOV, VSO - Zdanie przechodnie;
- (V)SO¹O², SO¹O²(V) - Zdanie podwójnie przechodnie
- Przy każdej formie pytającej podmiot zamienia się miejscem z dopełnieniem bliższym.
- Pięć liczb: pojedyncza, podwójna, mnoga, syngulatywna oraz zerowa;
- Rozwinięta inkorporacja rdzeni.
Stosunki Morfosynktatyczne
Padmáran jest językiem trójdzielnym, który dość dokładnie rozgranicza trzy podstawowe elementy w stosunkach morfosynktatycznych: agensa (wyrażanego ergatywem), pacjensa (wyrażanego biernikiem, który może prezentować dopełnienie bliższe lub dalsze) oraz stronę doświadczającą (wyrażaną absolutywem bądź intransytywem). Ponadto jest to język lewogłowy (nukleus znajduje się zawsze przed wyrażeniami określającymi, tym samym przymiotniki stoją zawsze za określanymi rzeczownikami/czasownikami/innymi przymiotnikami).
Różnica między absolutywem oraz intransytywem: W wielkim skrócie przypadek intransytywny oznacza stronę doświadczającą, która wykonuje jakieś działanie odnoszące się do nieprzechodnich czasowników, podczas gdy absolutyw wyraża stronę doświadczającą bierną, która podlega jakiemuś działaniu, ale sama go nie wykonuje (można go tym samym uznać za stronę bierną języków nominatywno-akuzatywnych). Mimo odmiennych funkcji, bywają sytuacje, w których oba przypadki mogą być używane zamiennie, zazwyczaj jednak mają one swoje ustalone funkcje w zdaniu - nie oznacza to jednak, iż nie mogą pojawić się w jednym zdaniu jednocześnie. Najprostsza forma zdań imiennych (w formie "X jest Y") używa zarówno absolutywu jak i intransytywu w takowy sposób:
- XINT (jest) YABS
Teorytycznie w zdaniu tym należałoby użyć konstrukcji ergatywno-biernikowej (wyrażającej konkretniej pojęcie "X *jest* Y"), ale zdanie to wyraża nie zamianę jednej strony w drugą, lecz informację, iż *coś jest czymś* (lub, bardziej akuratnie: "X ma formę Y"), zatem nie ma tutaj ani strony aktywnej, ani strony biernej, jak miałoby to miejsce w językach nominatywno-akuzatywnych.
Rzeczowniki
Rzeczowniki odmieniają się przez wszystkie osiem przypadków, rodzaje (męski lub żeński) oraz pięć liczb:
- Liczba Pojedyncza - Określa wszystkie obiekty żywe i nieożywione występujące pojedynczo/sztukami;
- Liczba Podwójna - Używa się jej do opisania rzeczy występujących naturalnie dwójkami bądź będących w parach (liczba podwójna jest zawsze rodzaju żeńskiego), historycznie pochodzi od liczby mnogiej;
- Liczba Mnoga - Oznacza wszystkie zbiory pojedynczych przedmiotów/istot, wielkie grupy (liczba mnoga jest zawsze żeńska);
- Liczba Syngulatywna - Określa się nią wszystkie grupy obiektów, zbiorowiska ludzi, jedności oraz rzeczowniki niepoliczalne;
- Liczba Zerowa - Prezentuje brak jakiegokolwiek elementu danego pojęcia, służy najczęściej do tworzenia przeczeń rzeczownikowych.
L. Pojedyncza | L. Podwójna | L. Mnoga | L. Syngulatywna | L. Zerowa | ||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|
R. Męski | R. Żeński | R. Żeński | R. Żeński | R. Męski | R. Żeński | R. Męski | R. Żeński | |
Absolutyw | -Ø | -um | -Ø | -a | -ata | |||
Intransytyw | -an | -un | -un | -unta | ||||
Ergatyw | -a | -a | -i | -a | ||||
Biernik | -i | -im | -i | |||||
Narzędnik | -ae | -imna | -ina | -aen | -anna | -inna | ||
Possesyw | -ra | -ri | -uma | -una | -ao | -anya | -anyi | |
Prepozycjonal | -Ø | -umu | -u | -un | -unva | -unvi | ||
Wołacz | -um | -a | -aya | -iya |
L. Pojedyncza | L. Podwójna | L. Mnoga | L. Syngulatywna | L. Zerowa | ||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|
R. Męski | R. Żeński | R. Żeński | R. Żeński | R. Męski | R. Żeński | R. Męski | R. Żeński | |
Absolutyw | -a/u | -um | -a/u | -ata | ||||
Intransytyw | -an | -un | -an/un | -unta | ||||
Ergatyw | -a | -a | ||||||
Biernik | -am | |||||||
Narzędnik | -ao | -amna | -ana | -aon | -anna | |||
Possesyw | -ra | -uma | -una | -ao | -anya | |||
Prepozycjonal | -a/u | -umu | -u | -un | -unva | |||
Wołacz | -um | -a | -aya |
Słowotwórstwo
Alternacja I: Bardzo rozległa alternacja obejmująca większość przedmiotów, obiektów naturalnych, czasem ludzi i zwierząt.
- CáCaC
- CáCCum
- CúCuC
- aCCáCa
- iCCáCata
Alternacja II: Używana tylko i wyłącznie do słów związanych z osobami, istotami myślącymi, najczęściej zawodami.
- CaCáC
- aCCáCum
- CaiCúC
- aCCuCá
- iCaCíCta
Alternacja III: Zarezerwowana niemal i wyłącznie dla pojęć abstrakcyjnych, ale od czasów proto-padmarańskiego obejmuje także niektóre materialne obiekty.
- áCCaC
- áCCaCːum
- áCCauCa
- áCaCCa
- iCáCCata
Alternacja IV: Przedstawia przede wszystkim obiekty duże, ważne pojęcia bądź podniosłe określenia osób.
- iCCáC
- iCCáCːum
- iCCáiC
- iCCáCːa
- iCaiCáCata
Alternacja V: Obejmuje przede wszystkim zwierzęta, ale także ludzi, czasami także małe przedmioty.
- CaCíC
- aCCíCum
- CaiCáCi
- CaCːíCu
- iCiCíCata
Czasowniki
Czasowniki odmieniają sie przez trzy osoby, dwie płci (płeć męska oraz żeńska), czasy (teraźniejszy oraz dwa aspekty czasu przeszłego: dokonany oraz niedokonany, w teraźniejszym istnieje także imperatyw) oraz pięć liczb.
Czas teraźniejszy
Koniugacja I - Obejmuje ona czasowniki dynamiczne, odpowiadające akcjom wykonywanym świadomie i czynnie przez podmiot; do tej grupy należą takie wyrażenia jak: chodzić, rzucać, pływać, spożywać.
L. Pojedyncza | L. Podwójna | L. Mnoga | L. Syngulatywna | L. Zerowa | ||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|
R. Męski | R. Żeński | R. Żeński | R. Żeński | R. Męski | R. Żeński | R. Męski | R. Żeński | |
Bezokolicznik | CaCáCa | |||||||
O. Pierwsza | -i | -ima | -a | -as | -is | -ar | -ir | |
O. Druga: | -al | -il | -alma | -ayna | -us | -ast | -ist | |
O. Trzecia | -a | -awma | -awna | -a | -at | -it | ||
Imperatyw | iCCiC | iCCíCama | iCCíCana | iCCiC |
Koniugacja II - Obejmuje ona czasowniki dynamiczno-statyczne, wyrażające czynności znajdujące się pomiędzy stanem aktywności a bierności, podmiot jest często świadomy ich wykonywania, ale nie jest to faktyczne działanie, często są to pojęcia abstrakcyjne. Do tej grupy zaliczają się czasowniki takie jak: myśleć, rozważać, planować, przestawać, zaczynać.
L. Pojedyncza | L. Podwójna | L. Mnoga | L. Syngulatywna | L. Zerowa | ||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|
R. Męski | R. Żeński | R. Żeński | R. Żeński | R. Męski | R. Żeński | R. Męski | R. Żeński | |
Bezokolicznik | CuCíCna | |||||||
O. Pierwsza | -ni | -nama | -na | -nas | -nis | -nar | -nir | |
O. Druga: | -nil | -nilma | -ninna | -nus | -nust | |||
O. Trzecia | -na | -nawma | -nawna | -na | -nut | |||
Imperatyw | iCCíCi |
Koniugacja III - Obejmuje ona czasowniki statyczne, prezentujące czynności bierne, abstrakcyjne, na które podmiot często nie ma wpływu, którym podlega nie wykonując faktycznego działania. Do tej grupy pasują pojęcia takie jak: być dobrym, mieć szczęście, być twórczym, być towarzyskim, być łatwowiernym.
L. Pojedyncza | L. Podwójna | L. Mnoga | L. Syngulatywna | L. Zerowa | ||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|
R. Męski | R. Żeński | R. Żeński | R. Żeński | R. Męski | R. Żeński | R. Męski | R. Żeński | |
Bezokolicznik | CaCúCna | |||||||
O. Pierwsza | -ni | -numa | -na | -nus | -nur | |||
O. Druga: | -nil | -nulma | -nunna | -nust | ||||
O. Trzecia | -na | -nuwma | -nuwna | -nu | -nut | |||
Imperatyw | iCCíCi |
Czas przeszły
L. Pojedyncza | L. Podwójna | L. Mnoga | L. Syngulatywna | L. Zerowa | |||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
R. Męski | R. Żeński | R. Żeński | R. Żeński | R. Męski | R. Żeński | R. Męski | R. Żeński | ||
O. Pierwsza | Asp. Dok. | -aur | -air | -irma | -ar | -ars | -irs | -arr | -irr |
Asp. Ndk. | -ura | -ira | -umri | -ara | -ursa | -ursi | -urta | -urti | |
O. Druga: | Asp. Dok. | -aura | -iura | -arma | -arna | -urs | -astar | -istar | |
Asp. Ndk. | -aora | -aeri | -armi | -arni | -ar | -art | -irt | ||
O. Trzecia | Asp. Dok. | -ar | -awarma | -awarna | -artu | -irtu | |||
Asp. Ndk. | -iur | -armu | -arnu | -aor | -aer | -atar | -itar |
L. Pojedyncza | L. Podwójna | L. Mnoga | L. Syngulatywna | L. Zerowa | |||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
R. Męski | R. Żeński | R. Żeński | R. Żeński | R. Męski | R. Żeński | R. Męski | R. Żeński | ||
O. Pierwsza | Asp. Dok. | -aurn | -airn | -irman | -arn | -arsan | -irsan | -arn | -irn |
Asp. Ndk. | -uran | -iran | -umrin | -aran | -ursan | -ursin | -urtan | -urtin | |
O. Druga: | Asp. Dok. | -auran | -iuran | -arman | -arnan | -ursan | -astarn | -istarn | |
Asp. Ndk. | -aoran | -aerin | -armin | -arnin | -arn | -artan | -irtan | ||
O. Trzecia | Asp. Dok. | -arn | -awarman | -awarnan | -artun | -irtun | |||
Asp. Ndk. | -iuran | -armun | -arnun | -aorn | -aern | -atarn | -itarn |
Czas przyszły
Przymiotniki
Inne Części Mowy
L. Poj./Syng. | L. Podw. | L. Mn. | L. Zer. | |||
---|---|---|---|---|---|---|
R. Męski | R. Żeński | R. Męski | R. Żeński | |||
O. Pierwsza | Wa | Vum | Wan | Váta | Váti | |
O. Druga | Zu | Zi | Zum | Za | Záta | Záti |
O. Trzecia | An | Bi | Anum | Anna | Ata | Ati |
Obwiatyw | Ira | Irtum | Irra | Irta |
L. Poj./Syng. | L. Podw. | L. Mn. | L. Zer. | |||
---|---|---|---|---|---|---|
R. Męski | R. Żeński | R. Męski | R. Żeński | |||
O. Pierwsza | -wa | -wi | -vam | -van | -uvtu | |
O. Druga | -za | -zi | -zam | -zan | -uztu | |
O. Trzecia | -aywa | -ayvi | -nam | -nan | -utu | |
Obwiatyw | -rada | -rida | -ramda | -randa | -urdu |