Padmáran

Padmáran [pʰadˈmaːˌraˑn], język padmarański, padmarańszczyzna - Język a priori, artlang autorstwa Ghostera charakteryzujący się dużą dozą egzotyczności, inspirowany językami nie-indoeuropejskimi, przede wszystkim arabskim, tybetańskim oraz inuickim. Wywodzi się z języka proto-padmarańskiego, charakteryzującego się nieco prostszą fonetyką oraz uboższą gramatyką. Zapisywany jest Makabrą (co jest kalką z proto-padmarańskiego "Maqábr" - "Qabrem/pismem Qabr"), stanowiącą pewną wariację pisma spółgłoskowego (abdżadu) z zaznaczanymi na słowach funkcjami gramatycznymi. Jest to jeden z najnowszych, tym samym bardzo dopracowany (w zamiarze) język jego autora.

Fonetyka

Informacje

• Struktura sylaby:
  • (C¹)V(C¹) - Nagłosowa/śródgłosowa;
  • (C¹)V(C¹/CC²) - Wygłosowa;
• Akcent dynamiczno-iloczasowy, stały pod względem morfologicznym.

V - Samogłoska lub dyftong;

C¹ - Dowolna spółgłoska;

CC² - Wygłosowa zbitka spółgłoskowa - więcej informacji w poddziale o spółgłoskach.

Samogłoski

W padmarańskim istnieje pięć fonemów samogłoskowych oraz trzy dyftongi. Nieregularność samogłosek (tym samym: fakt istnienia fonemów /ae/ oraz /ao/ przy braku /e/ oraz /o/) wynika z ewolucji systemu samogłoskowego z języka proto-padmarańskiego, w których istniał jedynie system trójsamogłoskowy (/a/, /i/ oraz /u/); dzisiejsze dwugłoski są kontynuacją pierwszych dyftongów (/ai/ oraz /au/), które całkowicie wypadły z języka. Dzisiejsze dyftongi są zmianą nową.

Fakt zaliczania samogłosek podwójnych (dwugłosek) do samogłosek, a nie do dyftongów, łączy się z podziałem na mory - dwugłoski w wygłosie sylaby mają jedną morę, a nie, jak w przypadku dyftongów, dwie.

Ponadto istnieje podział na samogłoski/dyftongi (z wewnętrznego punktu widzenia są one wszystkie określane jako samogłoski) męskie oraz żeńskie. Samogłoski męskie są innymi słowy tylne (są to: /u/, /ao/, /au/), a żeńskie przednie (/i/, /ae/, /ai/, /iu/), jest jeszcze samogłoska neutralna /a/, jednak często zdarza się ją klasyfikować jako samogłoskę męską. Podział bierze się od określenia używania owych samogłosek (głównie) w końcówkach deklinacji oraz koniugacji, w których samogłoski tylne są faworyzowane wśród rzeczowników męskich/czasowników o podmiocie męskim, a samogłoski przednie przypadają rzeczownikom żeńskim/czasownikom o podmiocie żeńskim.

Samogłoski

	Przednie	Tylne
Przymknięte	[i] i	[ʊ̝ᵝ] u
Średnie	[ăɛ̝̯] ae	[ăɔ̝̯] ao
Otwarte	[a] a

Dyftongi

	Przednie	Tylne
Przymknięte	[iʊ̯̆ᵝ] iu
Średnie	[aɪ̯̆] ai	[aʊ̯̆ᵝ] au
Otwarte

Harmonia ATR

Padmarański cechuje się także niefonemiczną harmonią samogłoskową związaną z położeniem wysokościowym korzenia języka (ATR - Advanced Tongue Root). Harmonia ta nie wpływa na rozróżnienie jakichkolwiek wyrazów, ale wpływa w bardzo elementarny sposób na schematy deklinacyjne. Samogłoski w padmarańskim dzielą się na trzy grupy, z czego samogłoski z dwóch z nich sprawiają, iż *wszystkie samogłoski w obrębie słowa*, poczynając od samogłoski wyzwalającej (zazwyczaj pierwszej samogłoski) przyjmują to samo położenie korzenia języka.

• αATR - Jest to grupa neutralna, zawierająca tylko i wyłącznie samogłoskę /a/, która teorytycznie sprawia, iż korzeń języka znajduje się nisko, zaliczana jest jednak do osobnej grupy, ponieważ *nie jest* to samogłoska wyzwalająca.
• βATR - Grupa z obniżonym korzeniem języka, zawiera samogłoski: /u/, /au/, /ao/, /iu/.
• γATR - Grupa z podniesionym korzeniem języka, zawiera samogłoski: /i/, /ai/, /ae/.

Spółgłoski

W padmarańskim istnieje dwadzieścia fonemicznych spółgłosek, które mogą być częścią alternacyjnych rdzeni; wymowa niektórych ze spółgłosek waha się w zależności od głosek, z którymi sąsiaduje, czasem nawet od pozycji w zdaniu. W tabeli poniżej nie uwzględniono niekonsekwentnej palatalizacji występującej przed samogłoską /i/ oraz dyftongiem /iu/, owe zmiękczenie nie jest jednak fonemiczne (mimo iż standardowe w wymowie). Ponadto istnieją trzy spółgłoski, które mogą wystąpić tylko i wyłącznie na początku słowa:

• [ʔ] - Nieprzydechowe zwarcie krtaniowe (nieoznaczane diakrytykiem);
• [h] - Krtaniowa głoska bezdźwięczna szczelinowa - występuje także w innych pozyjach, lecz jako osobny fonem (oznaczane poprzez dierezę);
• [ɦ] - Krtaniowa głoska dźwięczna szczelinowa/aproksymant (oznaczane poprzez cyrkumfleks).

Istnienie owych spółgłosek wywodzi się z faktu, iż w proto-padmarańskim istniał podział na słowa zaczynające się od przydechowego zwarcia krtaniowego (spiritus lenis), przydechu (spiritus asper) oraz słowa zaczynające się samogłoską (które dzisiaj zaczynają się dźwięcznym aproksymantem/dźwięczną głoską krtaniową szczelinową). W piśmie łacińskim nie zaznacza się zwarcia krtaniowego, natomiast przydech bezdźwięczny oraz dźwięczny zaznaczane są kolejno poprzez dierezę oraz cyrkumfleks - w Makabrze są one wszystkie rozróżniane poprzez diakrytyki ponad pierwszą literą słowa.

Spółgłoski

		Wargowe		Koronalne		Dorsalne		Krtaniowe
				Zębowe	Dziąsłowe	Welarne	Uwularne
Nosowe		[m] m		[n] n
Zwarte	Bezdźwięczne	[p͈ʰ] p		[t͈ʰ] t		[k͈ʰ] c	[q͈ʰ] q	[ʔʰ] ‘	(ʔ)
	Dźwięczne	[b] b		[d] d		[g~ɢ~ʀ] g
Drżące					[r~ɾ] r
Uderzeniowe
Szczelinowe	Bezdźwięczne	[f] f		[θ] ç	[s] s			[h] h
	Dźwięczne	[v~ʋ̞] v			[z] z			(ɦ)
Aproksymanty			[wᵝ] w			[ɰ̝ᶨ] y
Boczne				[l] l

Ważną kwestią dotyczącą różnicy między spółgłoskami dźwięcznymi oraz bezdźwięcznymi (lub też: przydechowymi) jest fakt, iż rozróżnienie dźwięczności nie jest idealnym rzutem na różnicę tych dwóch opozycji spółgłosek; zakłada się, iż jest to bardziej różnica między głoskami „lenis” ‘słabymi’ ([b~pʰ], [d~tʰ], [g~kʰ]) oraz „fortis” ‘mocnymi’ ([p͈ʰ], [t͈ʰ], [k͈ʰ], [q͈ʰ]), jako iż głoski dźwięczne mogą ulegać ubezdźwięcznieniu (tym samym aspiracji) w sylabach nieakcentowanych oraz w wygłosie (z czego druga sytuacja jest standardem w padmarańskim). Zjawisko głosek fortis tłumaczone jest nie do końca jasno poprzez dłuższą pauzę między zwarciem powietrza a plozją, oraz samą siłą plozji (charakteryzuje się ona wówczas szybszym przepływem powietrza po jego wyzwoleniu).

Spółgłoski dziąsłowe mają także tendencję do palatalizacji przed /i/ oraz /iu/, co prowadzi do następujących zmian fonetycznych:

• [n] → [nʲ]
• [t͈ʰ] → [t͈ʰʲ]
• [d] → [dʲ]
• [r~ɾ] → [rʲ~ɾʲ]
• [l] → [lʲ]
• [s] → [ç]
• [z] → [ʝ]

Zbitki spółgłoskowe są dozwolone w śródgłosie oraz w wygłosie wyrazu; w śródgłosie dozwolona jest dowolna zbitka dwóch spółgłosek, natomiast odnośnie zbitek w wygłosie panują dość ścisłe zasady:

Zbitki Spółgłoskowe

	m-	n-	b-	v-	w-	c-	q-	r-	l-
-m					wm			rm	lm
-n	mn				wn			rn	ln
-r	mr		br	vr	wr
-s	ms	ns			ws	cs	qs	rs	ls

Akcent Oraz Mory

Akcent jest dynamiczno-iloczasowy (akcentowane sylaby wymawiane są donośniej oraz dłużej), stały pod względem morfologicznym. O tym w jakim miejscu będzie padać akcent wyrazowy (zarówno akcent główny jak i akcent poboczny) decyduje podział na mory:

Podział Na Mory

Typ Samogłoski	V1 = /a i u/			V2 = /ae ao/			V3 = /ai au iu/
Konstrukcja Sylaby	CV1	CV1C	CV1CC	CV2	CV2C	CV2CC	CV3	CV3C	CV3CC
Ilość Mor	1μ	2μ	3μ	1μ	3μ	3μ	2μ	3μ	3μ

• Sylaby zawierające jedną morę to sylaby lekkie;
• Sylaby zawierające dwie mory to sylaby ciężkie;
• Sylaby zawierające trzy mory to sylaby superciężkie.

Sylaby zawierające jedną morę (inaczej: sylaby lekkie) mają pierwszeństwo w akcentuacji - ostatnia sylaba lekka (lub ta, która jest najbardziej lekka) w słowie wyjściowym (to jest: bez żadnej gramatycznej odmiany) jest akcentowana, natomiast akcent poboczny działa na dokładnie tej samej zasadzie, przy czym sylaba już akcentowana jest pomijana (preferowane są jednak sylaby następujące po sylabie akcentowanej!). Poniżej przykład rozłożenia kilku słów na sylaby, a tych na mory (na zielono oznaczono sylaby akcentowane, a na niebiesko akcent poboczny):

Podział Na Mory

3σ Padmáran ‘Padmarański’						3σ Ixnallúm ‘Dwa domy’							4σ Îmadintá ‘Zero Ludzi’
5μ						6μ							5μ
1σ Pad-		1σ -má-	1σ -ran			1σ Ix-		1σ -nal-		1σ -lúm			1σ Î-	1σ -ma-	1σ -din-		1σ -tá
2μ		1μ	2μ			2μ		2μ		2μ			1μ	1μ	2μ		1μ
[pʰa	d]	[maː]	[raˑ	n]		[ʔi	θ]	[naˑ	l]	[lʊ̝ᵝː	m]		[ɦi]	[maˑ]	[di	n]	[taː]
1μ	1μ	1μ	1μ	1μ		1μ	1μ	1μ	1μ	1μ	1μ		1μ	1μ	1μ	1μ	1μ

Gramatyka

Informacje

• Trójdzielny;
• Alternacyjno-polisyntetyczny;
• Lewo-nukleusowy;
• Dziewięć przypadków:
  • Absolutyw - Przypadek oznaczający stronę doświadczającą bierną wobec orzeczenia;
  • Intransytyw - Przypadek oznaczający stronę doświadczającą aktywną wobec orzeczenia;
  • Ergatyw - Przypadek oznaczający agensa;
  • Biernik - Przypadek oznaczający pacjensa;
  • Narzędnik - Przypadek wyrażający uczestnictwo obiektu jako narzędzia;
  • Possesyw - Przypadek oznaczający przynależność obiektu do rzeczownika określanego possesywem;
  • Prepozycjonal - Przypadek używany w post- lub prepozycji z różnymi przyimkami;
  • Essyw - Przypadek wyrażająco konstrukcję "jako coś", "w jakiś sposób", pełni także funkcję przymiotnika;
  • Wołacz - Przypadek używany w zwrotach bezpośrednich.
• Szyk zdania:
  • SO - Zdanie imienne;
  • SV, VS - Zdanie nieprzechodnie;
  • SOV, VSO - Zdanie przechodnie;
  • (V)SO¹O², SO¹O²(V) - Zdanie podwójnie przechodnie
  • Przy każdej formie pytającej podmiot zamienia się miejscem z dopełnieniem bliższym.
• Pięć liczb:
  • Liczba Pojedyncza - Określa wszystkie obiekty żywe i nieożywione występujące pojedynczo/sztukami;
  • Liczba Podwójna - Używa się jej do opisania rzeczy występujących naturalnie dwójkami bądź będących w parach (liczba podwójna jest zawsze rodzaju żeńskiego), historycznie pochodzi od liczby mnogiej;
  • Liczba Mnoga - Oznacza wszystkie zbiory pojedynczych przedmiotów/istot, wielkie grupy (liczba mnoga jest zawsze żeńska);
  • Liczba Syngulatywna - Określa się nią wszystkie grupy obiektów, zbiorowiska ludzi, jedności oraz rzeczowniki niepoliczalne;
  • Liczba Zerowa - Prezentuje brak jakiegokolwiek elementu danego pojęcia, służy najczęściej do tworzenia przeczeń rzeczownikowych.
• Rozwinięta inkorporacja rdzeni.

Stosunki Morfosynktatyczne

Padmáran jest językiem trójdzielnym, który dość dokładnie rozgranicza trzy podstawowe elementy w stosunkach morfosynktatycznych: agensa (wyrażanego ergatywem), pacjensa (wyrażanego biernikiem, który może prezentować dopełnienie bliższe lub dalsze) oraz stronę doświadczającą (wyrażaną absolutywem bądź intransytywem). Ponadto jest to język lewogłowy (nukleus znajduje się zawsze przed wyrażeniami określającymi, tym samym przymiotniki stoją zawsze za określanymi rzeczownikami/czasownikami/innymi przymiotnikami).

Różnica między absolutywem oraz intransytywem: W wielkim skrócie przypadek intransytywny oznacza stronę doświadczającą, która wykonuje jakieś działanie odnoszące się do nieprzechodnich czasowników, podczas gdy absolutyw wyraża stronę doświadczającą bierną, która podlega jakiemuś działaniu, ale sama go nie wykonuje (można go tym samym uznać za stronę bierną języków nominatywno-akuzatywnych). Mimo odmiennych funkcji, bywają sytuacje, w których oba przypadki mogą być używane zamiennie, zazwyczaj jednak mają one swoje ustalone funkcje w zdaniu - nie oznacza to jednak, iż nie mogą pojawić się w jednym zdaniu jednocześnie. Najprostsza forma zdań imiennych (w formie "X jest Y") używa zarówno absolutywu jak i intransytywu w takowy sposób:

• X^INT (jest) Y^ABS

Teorytycznie w zdaniu tym należałoby użyć konstrukcji ergatywno-biernikowej (wyrażającej konkretniej pojęcie "X *jest* Y"), ale zdanie to wyraża nie zamianę jednej strony w drugą, lecz informację, iż *coś jest czymś* (lub, bardziej akuratnie: "X ma formę Y"), zatem nie ma tutaj ani strony aktywnej, ani strony biernej, jak miałoby to miejsce w językach nominatywno-akuzatywnych.

Rzeczowniki/Przymiotniki

Rzeczownik oraz przymiotnik są w padmarańskim nierozróżnialne leksykalnie, oba są przyjmowane jako nazwy obiektów lub pojęć abstrakcyjnych. Odmieniają się przez dziewięć przypadków, rodzaje (męski oraz żeński) oraz pięć liczb (pojedyncza, podwójna, mnoga, syngulatywna oraz zerowa). Rzeczowniki oraz przymiotniki są de facto nazwami dwóch gatunków obiektów: nieżywych (słońce, wodospad, kamień, stół) oraz obiektów ożywionych wraz z pojęciami abstrakcyjnymi (człowiek, złość, bóg, wodnik). Podział na te dwie kategorie jest ważny z gramatycznego punktu widzenia, ponieważ owe rzeczowniki różnią się deklinacją: obiekty nieżywe przypisywane są deklinacji słabej (nazywanej tak ze względu na uproszczoną odmianę - deklinacja słaba nie odróżnia absolutywu od intransytywu [obie przyjmują formy absolutywu], nie posiada także wołacza), obiekty żywe zaś deklinacji mocnej (podstawowej). Poniżej prezentowana jest deklinacja mocna.

Deklinacja pierwsza (obejmująca rzeczowniki kończące się w liczbie pojedynczej absolutywu na spółgłoskę bądź dwie spółgłoski), lub inaczej: deklinacja Q-tematowa (od padmarańskiego „Qáyan” ‘Spółgłoska’), stanowi największy procent padmarańskich słów.

Deklinacja 1 (okr.) (-C, -CC)

	L. Pojedyncza		L. Podwójna	L. Mnoga	L. Syngulatywna		L. Zerowa
	R. Męski	R. Żeński	R. Żeński	R. Żeński	R. Męski	R. Żeński	R. Męski	R. Żeński
Absolutyw	-Ø		-um	-Ø	-a		-ata
Intransytyw	-an	-un		-un			-unta
Ergatyw	-a			-a		-i	-a
Biernik	-i		-im	-i
Narzędnik	-ae		-imna	-ina	-aen		-anna	-inna
Possesyw	-(i)ra	-(i)ri	-uma	-una	-ao		-anya	-anyi
Prepozycjonal	-Ø		-umu	-u	-un		-unva	-unvi
Essyw	-ran	-rin	-aumn	-aun			-aunt
Wołacz	-Ø		-um	-a	-aya	-iya

Deklinacja druga (obejmująca rzeczowniki kończące się w liczbie pojedynczej absolutywu na samogłoskę -a lub -u), lub inaczej: deklinacja A-tematowa, nie różni się aż tak bardzo od deklinacji pierwszej, ale przede wszystkim występuje małe zamieszanie z samogłoskami, ponieważ tam gdzie w deklinacji pierwszej pojawiało się "-i-", tutaj jest ono zastąpione samogłoską /a/, ponadto deklinacja druga jest de facto połączeniem dwóch osobnych deklinacji (osobno dla rzeczowników w liczbie pojedynczej kończących się na -a oraz na -u), ale różnice między dwiema deklinacjami są znikome, dlatego uznaje się, iż jest to jedna deklinacja z dwoma wariacjami samogłoski po rdzeniu.

Deklinacja 2 (okr.) (-a, -u)

	L. Pojedyncza		L. Podwójna	L. Mnoga	L. Syngulatywna		L. Zerowa
	R. Męski	R. Żeński	R. Żeński	R. Żeński	R. Męski	R. Żeński	R. Męski	R. Żeński
Absolutyw	-a/u		-um	-a/u			-ata
Intransytyw	-an	-un		-an/un			-unta
Ergatyw	-a			-a
Biernik			-am
Narzędnik	-ao		-amna	-ana	-aon		-anna
Possesyw	-ra		-uma	-una	-ao		-anya
Prepozycjonal	-a/u		-umu	-u	-un		-unva
Essyw	-run		-aumn	-aun			-aunt
Wołacz	-a/u		-um	-a	-aya

Deklinacja trzecia (obejmująca rzeczowniki kończące się w liczbie pojedynczej absolutywu na samogłoskę -a lub -u), lub inaczej: deklinacja I-tematowa, najrzadsza i tym samym najprostsza z deklinacji nieokreślonych rzeczowników, występują w niej pewne oboczności (pokroju występowania samogłosek męskich) wynikające z rzadkiego używania.

Deklinacja 3 (okr.) (-i)

	L. Pojedyncza		L. Podwójna	L. Mnoga	L. Syngulatywna		L. Zerowa
	R. Męski	R. Żeński	R. Żeński	R. Żeński	R. Męski	R. Żeński	R. Męski	R. Żeński
Absolutyw	-i		-im	-in	-i		-ita
Intransytyw	-in			-in		-inta
Ergatyw	-a	-i		-a		-i
Biernik	-i			-i
Narzędnik	-ae		-imna	-ina	-aen		-inna
Possesyw	-ri		-ima		-ri		-anyi
Prepozycjonal	-i		-imu	-i	-in		-invi
Essyw	-aeran		-aemn	-aen			-aent
Wołacz	-Ø		-im	-i	-iya

Słowotwórstwo

Słowotwórstwo padmarańskie opiera się przede wszystkim na alternacjach, to jest na opończach samogłoskowych derywowanych z rdzeni spółgłoskowych - każda alternacja ma z góry określony akcent oparty na morach, toteż wszystkie słowa utworzone z danego schematu będą pasować do opończ pod względem siły sylab, czyli ilości mor w każdej z nich.

Alternacje

		L. Pojedyncza	L. Podwójna	L. Mnoga	L. Syngulatywna	L. Zerowa
Alternacja I	Obiekty naturalne, ludzie, zwierzęta	CáCaC	CaCCúm	CúCuC	aCCaCá	iCCaCatá
Alternacja II	Osoby, zawody	CaeCáC	aCCáCum	CaiCúC	aCCuCá	iCaCiCtá
Alternacja III	Pojęcia abstrakcyjne, obiekty	aCCáC	aCCaC:úm	aCCauCá	aCaCCá	iCaCCatá
Alternacja IV	Duże obiekty, ważne osoby	iCCáC	iCCaC:úm	íCCaiC	iCCaC:á	iCaiCaCatá
Alternacja V	Zwierzęta, małe przedmioty	CaCíC	aCCíCum	CaiCaCí	CaC:iCú	iCiCiCatá
Alternacja VI	Pojęcia abstrakcyjne, przedmioty, osoby	CaCCá	CaCúCum	CúCaC	aCCáCae	iCaCCutá
Alternacja VII	Pojęcia abstrakcyjne	muCaCaCá	muCaCáCum	muCáCaC	muCaCáCae	imCaCaCatá
Alternacja VIII	Pojęcia abstrakcyjne	saCCaCá	sáCaCCum	saCáCaC	saCCáCain	isCaCCatá

Czasowniki

Czasowniki odmieniają sie przez trzy osoby, dwie płci (płeć męska oraz żeńska), czasy (teraźniejszy oraz dwa aspekty czasu przeszłego: dokonany oraz niedokonany, w teraźniejszym istnieje także imperatyw) oraz pięć liczb.

Czas Teraźniejszy

Koniugacja I - Obejmuje ona czasowniki dynamiczne, odpowiadające akcjom wykonywanym świadomie i czynnie przez podmiot; do tej grupy należą takie wyrażenia jak: chodzić, rzucać, pływać, spożywać.

Koniugacja I - Dynamiczna

	L. Pojedyncza		L. Podwójna	L. Mnoga	L. Syngulatywna		L. Zerowa
	R. Męski	R. Żeński	R. Żeński	R. Żeński	R. Męski	R. Żeński	R. Męski	R. Żeński
Bezokolicznik	CaCaCá
O. Pierwsza	-i		-ima	-a	-as	-is	-ar	-ir
O. Druga:	-al	-il	-alma	-ayna	-us		-ast	-ist
O. Trzecia	-a		-awma	-awna	-a		-at	-it
Imperatyw	iCCíC		iCCaCamá	iCCiCaná	iCCíC

Koniugacja II - Obejmuje ona czasowniki dynamiczno-statyczne, wyrażające czynności znajdujące się pomiędzy stanem aktywności a bierności, podmiot jest często świadomy ich wykonywania, ale nie jest to faktyczne działanie, często są to pojęcia abstrakcyjne. Do tej grupy zaliczają się czasowniki takie jak: myśleć, rozważać, planować, przestawać, zaczynać.

Koniugacja II - Dynamiczno-Statyczna

	L. Pojedyncza		L. Podwójna	L. Mnoga	L. Syngulatywna		L. Zerowa
	R. Męski	R. Żeński	R. Żeński	R. Żeński	R. Męski	R. Żeński	R. Męski	R. Żeński
Bezokolicznik	CuCiCná
O. Pierwsza	-ni		-nama	-na	-nas	-nis	-nar	-nir
O. Druga:	-nil		-nilma	-ninna	-nus		-nust
O. Trzecia	-na		-nawma	-nawna	-na		-nut
Imperatyw	iCCiCí

Koniugacja III - Obejmuje ona czasowniki statyczne, prezentujące czynności bierne, abstrakcyjne, na które podmiot często nie ma wpływu, którym podlega nie wykonując faktycznego działania. Do tej grupy pasują pojęcia takie jak: być dobrym, mieć szczęście, być twórczym, być towarzyskim, być łatwowiernym.

Koniugacja III - Statyczna

	L. Pojedyncza		L. Podwójna	L. Mnoga	L. Syngulatywna		L. Zerowa
	R. Męski	R. Żeński	R. Żeński	R. Żeński	R. Męski	R. Żeński	R. Męski	R. Żeński
Bezokolicznik	CaCuCná
O. Pierwsza	-ni		-numa	-na	-nus		-nur
O. Druga:	-nil		-nulma	-nunna			-nust
O. Trzecia	-na		-nuwma	-nuwna	-nu		-nut
Imperatyw	iCCuCú

Czas Przeszły

Koniugacja I - Dynamiczna

		L. Pojedyncza		L. Podwójna	L. Mnoga	L. Syngulatywna		L. Zerowa
		R. Męski	R. Żeński	R. Żeński	R. Żeński	R. Męski	R. Żeński	R. Męski	R. Żeński
O. Pierwsza	Asp. Dok.	-aur	-air	-irma	-ar	-ars	-irs	-ar	-ir
	Asp. Ndk.	-ura	-ira	-umri	-ara	-ursa	-ursi	-urta	-urti
O. Druga:	Asp. Dok.	-aura	-iura	-arma	-arna	-urs		-astar	-istar
	Asp. Ndk.	-aora	-aeri	-armi	-arni	-ar		-arat	-irat
O. Trzecia	Asp. Dok.	-ar		-awarma	-awarna			-artu	-irtu
	Asp. Ndk.	-iur		-armu	-arnu	-aor	-aer	-atar	-itar

Koniugacje II i III - Dynamiczno-Statyczna i Statyczna

		L. Pojedyncza		L. Podwójna	L. Mnoga	L. Syngulatywna		L. Zerowa
		R. Męski	R. Żeński	R. Żeński	R. Żeński	R. Męski	R. Żeński	R. Męski	R. Żeński
O. Pierwsza	Asp. Dok.	-auran	-airan	-irman	-arn	-arsan	-irsan	-arn	-irn
	Asp. Ndk.	-urn	-irn	-umrin	-arn	-ursan	-ursin	-urtan	-urtin
O. Druga:	Asp. Dok.	-auran	-iuran	-arman	-arnan	-ursan		-astarn	-istarn
	Asp. Ndk.	-aoran	-aerin	-armin	-arnin	-arn		-artan	-irtan
O. Trzecia	Asp. Dok.	-arn		-awarman	-awarnan			-artun	-irtun
	Asp. Ndk.	-iuran		-armun	-arnun	-aorun	-aern	-atarn	-itarn

Inne Części Mowy

Zaimki Osobowe

	L. Poj./Syng.		L. Podw.	L. Mn.	L. Zer.
	R. Męski	R. Żeński			R. Męski	R. Żeński
O. Pierwsza	Wa		Vum	Wan	Vatá	Vatí
O. Druga	Zu	Zi	Zum	Za	Zatá	Zatí
O. Trzecia	An	Bi	Ánum	Anná	Atá	Atí
Obwiatyw	Irá		Irtúm	Irrá	Irtá

Wyrażenie dopełnienia bez konkretnego rzeczownika odbywa sie w szangryjskim poprzez zastosowanie sufiksów rzeczownych/sufiksów dopełnienia, które obejmują miejsce po końcówce przypadka.

Sufiksy Rzeczowne/Sufiksy Dopełnienia

	L. Poj./Syng.		L. Podw.	L. Mn.	L. Zer.
	R. Męski	R. Żeński			R. Męski	R. Żeński
O. Pierwsza	-wa	-wi	-vam	-van	-uvtu
O. Druga	-za	-zi	-zam	-zan	-uztu
O. Trzecia	-aywa	-ayvi	-nam	-nan	-utu
Obwiatyw	-rada	-rida	-ramda	-randa	-urdu

Istnieje także grupa osobnych zaimków wskazujących, które posiadają swój własny akcent wyrazowy (są zatem traktowane jako samodzielne słowa), jednak grupa ta jest niepełna (obejmuje jedynie część liczb), a ponadto jest uznawana za dość przestarzałą.

Zaimki Rzeczowne

	L. Poj./Syng.		L. Podw.	L. Mn.	L. Zer.
	R. Męski	R. Żeński			R. Męski	R. Żeński
O. Pierwsza	Âhaiwá	Âhaiwí
O. Druga	Ruzá	Ruzí	Âhzán
O. Trzecia	Âyawá	Âyaví
Obwiatyw

Prefiksy Dzierżawcze

	L. Poj./Syng.		L. Podw.	L. Mn.	L. Zer.
	R. Męski	R. Żeński			R. Męski	R. Żeński
O. Pierwsza	fi-		afva-	aywa-	urfa-
O. Druga	zu-		izma-	izna-	uzi-
O. Trzecia	na-		imna-	inna-	aitu-
Obwiatyw	arda-		arma-	arna-	artu-

Wyrażanie Poszczególnych Konstrukcji

Przeczenia Czasownikowe

Koniugacja II - Dynamiczno-Statyczna - "Czasownik Nie" - Czas Teraźniejszy

	L. Pojedyncza		L. Podwójna	L. Mnoga	L. Syngulatywna		L. Zerowa
	R. Męski	R. Żeński	R. Żeński	R. Żeński	R. Męski	R. Żeński	R. Męski	R. Żeński
Bezokolicznik	Duninná
O. Pierwsza	Darí		Damá	Daná	Dis		Dir
O. Druga:	Dal	Dal	Dilmá	Dilná	Dus	Disú	Dustá	Distá
O. Trzecia	Da	Di	Daemá	Daená	Da	Di	Dut
Imperatyw	Di‘í