Słownik tematyczny języka nowopołabskiego
O słowniku
Słownik ma na celu zebranie dobrze zaświadczonych słów połabskich (wendzkich, wendyjskich), a także wykreowanie nowych bazując na toponimji, możliwych zapożyczeniach z dolnoniemieckiego, slawizmów w dolnoniemieckim, kalek połabsko-niemieckich, a czasem sugerując się słownictwem w językach łużyckich i słowińskim, rzadziej także w czeskim i polskim.
Za literacki został wzięty djalekt, w którym wystąpiło pełne mazurzenie oraz psł. *u dało /au/, a nie /ai/.
Ciało
połabski |
polski |
etymologja |
uzasadnienie
|
/celü/ |
policzek |
psł. *čelo |
słowo poświadczone
|
/mǫdă/ |
męzkie genitalja |
psł. *mǫda |
słowo poświadczone
|
/müzdin/ |
mózg |
psł. *moždženь |
słowo poświadczone
|
/plicĕ/ |
ramię, bark |
psł. *pleťe |
słowo poświadczone
|
/paizdǎ/ |
dupa |
psł. *pizda |
słowo poświadczone
|
/pinkă/ |
żeńskie genitalja |
??? |
słowo poświadczone
|
/potkă/ |
pochwa |
por. niem. Fotze |
słowo poświadczone
|
/råmą/ |
ramię |
psł. ormę |
słowo poświadczone
|
/råt/ |
usta |
psł. *rъtъ |
słowo poświadczone
|
/rebrü/ |
żebro |
psł. rebro |
słowo poświadczone
|
/pöd/ |
serce |
psł. *podъ |
słowo poświadczone
|
/pǫp/ |
pępek |
psł. *pǫpъ |
słowo poświadczone
|
/våťü/ |
oko |
psł. *oko |
słowo poświadczone
|
/zǫb/ |
ząb |
psł. *zǫbъ |
słowo poświadczone
|
Czas
połabski |
polski |
etymologja |
uzasadnienie
|
/dans/ |
dzisiaj |
psł. *dьnьsь |
słowo poświadczone
|
/ľotü/ |
lato |
psł. *lěto |
słowo poświadczone
|
/nideľă/ |
niedziela; tydzień |
psł. *neděľa |
słowo poświadczone
|
/vicer/ |
wieczór |
psł. *večerъ |
słowo poświadczone
|
Dom
połabski |
polski |
etymologja |
uzasadnienie
|
/våknü/ |
okno |
psł. *okъno |
słowo poświadczone
|
Jedzenie i napoje
połabski |
polski |
etymologja |
uzasadnienie
|
/mosko/, /moskǎ/ |
masło |
psł. *mastъka |
słowo poświadczone
|
/moslenă mlåkă/ |
maślanka |
psł. *moslenoje melko |
słowo poświadczone
|
/moslenĕ/ |
maślany |
psł. *maslenъjь |
słowo poświadczone
|
/mǫkă/ |
mąka |
psł. *mǫka |
słowo poświadczone
|
/mlåkă/ |
mleko |
psł. *melko |
słowo poświadczone
|
/paivü/ |
piwo |
psł. *pivo |
słowo poświadczone
|
/sükår/ |
cukier |
śdn. sucker |
zapożyczenie ze śdn., śdn. -er -> wen. -år w zasadzie typowe
|
/viceră/ |
kolacja |
psł. *večeřa |
słowo poświadczone
|
/zaitü/ |
zboże |
psł. *žito |
słowo poświadczone
|
Kolory
połabski |
polski |
etymologja |
uzasadnienie
|
/blovĕ/ |
niebieski |
śdn. blawe |
słowo poświadczone
|
/carvenĕ/ |
czerwony |
psł. čьrvenъjь |
słowo poświadczone
|
/cornĕ/ |
czarny |
psł. *čьrnъjь |
słowo poświadczone
|
/farbă/ |
kolor |
por. niem. Farbe |
słowo poświadczone
|
/srebrenĕ/ |
srebrny, srebrzony |
srebrü + -enĕ |
w analogji do /zlåtenĕ/, srebrü poświadczone
|
/zlåtenĕ/ |
złoty, złocony |
psł. *zoltenъjь |
słowo poświadczone
|
Krajobraz
połabski |
polski |
etymologja |
uzasadnienie
|
/ľǫdü/ |
pole, ziemia rolna |
psł. *lędo |
słowo poświadczone
|
/ziḿă/ |
ziemia |
psł. *zemьja |
słowo poświadczone
|
Miesiące
połabski |
polski |
etymologja |
uzasadnienie
|
/zaimă-mond/ |
listopad |
psł. *zima + śdn. mând |
słowo poświadczone
|
Narodowości
połabski |
polski |
etymologja |
uzasadnienie
|
/cex/ |
Czech |
cz. Čech |
zapożyczenie z czeskiego
|
/den/ |
Duńczyk |
śdn. dêne |
zapożyczenie ze średnio-dolno-niemieckiego
|
/froncüz/? |
Francuz |
dn. Franzoos |
zapożyczenie z dolno-niemieckiego
|
/fris/ |
Fryzyjczyk |
śdn. vrêsch |
słowo poświadczone
|
/slüv́onĕk/ |
Słowianin |
psł. *slověnъkъ |
z /slüvensťĕ/ - słowiański, wzorem ďörconĕk:ďörconi
|
/pülăk/ |
Polak |
püli + -ăk |
odbitka, złożenie pole + -ak
|
/śos/ |
Niemiec |
śdn. sasse |
z /śosťĕ/ - niemiecki
|
/vend/ |
Wend, Połabianin |
niem. Wend? |
z /vensťĕ/ - połabski, wendzki
|
/zaid/ |
Żyd |
psł. *židъ |
słowo poświadczone
|
Narzędzia
połabski |
polski |
etymologja |
uzasadnienie
|
/nüz/ |
nóż |
psł. *nožь |
słowo poświadczone
|
Pogoda
połabski |
polski |
etymologja |
uzasadnienie
|
/dåzd/ |
deszcz |
psł. *dъždžь |
słowo poświadczone
|
/Moraină zaipă/ |
tęcza |
psł *Marina župa, dosłownie ubrania Maryi |
słowo poświadczone
|
/morz/ |
mróz |
psł. *morzъ |
słowo poświadczone
|
/ḿåglă/ |
mgła |
psł. *mьgla |
słowo poświadczone
|
/sneg/ |
śnieg |
psł. *sněgъ |
słowo poświadczone
|
Rodzina
połabski |
polski |
etymologja |
uzasadnienie
|
/aită/ |
ojciec |
germanizm, por. sfr. heitha |
słowo poświadczone
|
/ľoľă/ |
tata |
prawdopodobnie ze słownictwa dziecięcego |
słowo poświadczone
|
/motai/ |
matka |
psł. *mati |
słowo poświadczone
|
/motex́ă/ |
macocha |
psł. *matexa |
słowo poświadczone
|
/ząt/ |
zięć |
psł. *zętь |
słowo poświadczone
|
/zenă/ |
żona, także kobieta |
psł. *žena |
słowo poświadczone
|
Rośliny
połabski |
polski |
etymologja |
uzasadnienie
|
/bauk/ |
buk |
psł. *bukъ |
słowo poświadczone
|
/båz/ |
bez |
psł. *bъzъ |
słowo poświadczone
|
/jadlă/ |
jodła |
psł. *jedla |
słowo poświadczone
|
/laipo/ |
lipa |
psł. *lipa |
słowo poświadczone
|
/ľån/ |
len |
psł. *lьnъ |
słowo poświadczone
|
/molainǎ/ |
malina |
psł. *malina |
słowo poświadczone
|
/źornü/ |
ziarno |
psł. *zьrno |
słowo poświadczone
|
Substancje
połabski |
polski |
etymologja |
uzasadnienie
|
/papir/ |
papier |
śdn. papîr |
słowo poświadczone
|
/ṕosăk/ |
piasek |
psł. *pěsъkъ |
słowo poświadczone
|
/srebrü/ |
srebro |
psł. *sьrebro |
słowo poświadczone
|
/vådă/ |
woda |
psł. *voda |
słowo poświadczone
|
/våsk/ |
wosk |
psł. *voskъ |
słowo poświadczone
|
/zlåtă/ |
złoto |
psł. *zolto |
słowo poświadczone
|
Święta i uroczystości
połabski |
polski |
etymologja |
uzasadnienie
|
/dǫpnaićă/, /dǫpă/, /dǫpo/ |
chrzest |
śdn. dôpe + psł. *-ьnica |
słowo zaświadczone
|
/sjǫtĕ/ |
święty |
psł. *svętъ |
słowo poświadczone
|
/Sjǫtĕ Ånskă/ |
dzień św. Jana |
psł. *svęt, Ånskă ze śdn. |
słowo poświadczone
|
/Sjǫtĕ Tåri Ťėnąʒai/ |
Trzech Króli |
psł. *svętyji tri kъnęʒi |
słowo poświadczone
|
/sjǫtü/ |
święto |
psł. *svęto |
słowo poświadczone
|
/rådüst/ |
ślub |
psł. *radostь |
słowo poświadczone
|
Zawody
połabski |
polski |
etymologja |
uzasadnienie
|
/püp/ |
ksiądz, duchowny |
psł. *popъ |
słowo poświadczone
|
Zwierzęta
połabski |
polski |
etymologja |
uzasadnienie
|
/blåxă/ |
pchła |
psł. *blъxa |
słowo poświadczone
|
/daivăk/ |
jeleń |
psł. *divakъ |
słowo poświadczone
|
/ľåv/ |
lew |
psł. *lьvъ |
słowo poświadczone
|
/mois/ |
mysz |
psł. *myšь |
słowo poświadczone
|
/netüpard/ |
motyl |
psł. *netopyřь, -d nieregularne |
słowo poświadczone
|
/korvo/ |
krowa |
psł. *korva |
słowo poświadczone
|
/porsą/ |
prosię |
psł. *porsę |
słowo poświadczone
|
/ṕås/ |
pies |
psł. *pьsъ |
słowo poświadczone
|
/raibo/ |
ryba |
psł. *ryba |
słowo poświadczone
|
/stiną/ |
szczenię |
psł. *ščenę |
słowo poświadczone
|
/vål/ |
wół |
psł. *volъ |
słowo poświadczone
|
/vås/ |
wesz |
psł. *vъšь |
słowo poświadczone
|
/våsă/, /våsăk/ |
osa |
psł. *osa, *osъkъ |
słowo poświadczone
|
/vićă/ |
owca |
psł. *ovьca |
słowo poświadczone
|
/zobo/ |
żaba |
psł. *žaba |
słowo poświadczone
|
/zojąc/ |
zając |
psł. zajęcь |
słowo poświadczone
|
/zopkă/ |
żaba drzewna, rzekotka |
psł. *žabъka |
słowo poświadczone
|
/züzaucka/ |
kukułka |
psł. *zozučьka |
słowo poświadczone
|