Słownik nowopołabsko-polski: Różnice pomiędzy wersjami
(→P) |
(→G) |
||
(Nie pokazano 318 wersji utworzonych przez 3 użytkowników) | |||
Linia 1: | Linia 1: | ||
+ | {{AM}} | ||
'''WENSKIE-PULSKIE SLUWESNEK'''<br> | '''WENSKIE-PULSKIE SLUWESNEK'''<br> | ||
'''SŁOWNIK (NOWO)POŁABSKO-POLSKI''' | '''SŁOWNIK (NOWO)POŁABSKO-POLSKI''' | ||
+ | |||
+ | Dla ułatwienia wyszukiwania i dotarcia do szerszych mas, cały artykuł jest pisany w [[Conlanger:Leksykon#R|języku radopolskim]]. | ||
==O słowniku== | ==O słowniku== | ||
− | Słownik ma na celu zebranie dobrze zaświadczonych słów połabskich (wendzkich, wendyjskich), a także wykreowanie nowych bazując na | + | Słownik ma na celu zebranie dobrze zaświadczonych słów połabskich (wendzkich, wendyjskich, drzewiańskich), a także wykreowanie nowych bazując na toponimii, możliwych zapożyczeniach z dolnoniemieckiego, slawizmów w dolnoniemieckim, kalek połabsko-niemieckich, a czasem sugerując się słownictwem w językach łużyckich i słowińskim, rzadziej także w czeskim i polskim. |
− | Za literacki został wzięty | + | Za literacki został wzięty dialekt, w którym wystąpiło pełne mazurzenie, psł. *ьl/ъl dało /åu/ a nie /u/ oraz psł. *u dało (za wyjątkiem pozycji przed wargowymi i przyrostków) /au/, a nie /ai/. |
− | ==Wymowa i | + | ==Wymowa i ortografia== |
− | W "/.../" podano zapis według transkrypcji Polańskiego, po środku według Międzynarodowego Alfabetu Fonetycznego, a następnie z prawej zapis według proponowanej przeze mnie | + | W "/.../" podano zapis według transkrypcji Polańskiego, po środku według Międzynarodowego Alfabetu Fonetycznego, a następnie z prawej zapis według proponowanej przeze mnie ortografii. |
{| class="wikitable" | {| class="wikitable" | ||
|+ Samogłoski pełne | |+ Samogłoski pełne | ||
Linia 117: | Linia 120: | ||
| align=center | /š/ = {{IPA|ʃ}} = '''š''' | | align=center | /š/ = {{IPA|ʃ}} = '''š''' | ||
| align=center | | | align=center | | ||
− | | align=center | /ś/ = {{IPA|sʲ}} = ''' | + | | align=center | /ś/ = {{IPA|sʲ}} = '''si''' |
| align=center | /x́/ = {{IPA|xʲ}} = '''chi''' | | align=center | /x́/ = {{IPA|xʲ}} = '''chi''' | ||
| align=center | /x/ = {{IPA|x}} = '''ch''' | | align=center | /x/ = {{IPA|x}} = '''ch''' | ||
Linia 176: | Linia 179: | ||
| align=center | | | align=center | | ||
|} | |} | ||
− | Docelowa | + | Docelowa ortografia ma zapisywać spółgłoski dźwięczne i bezdźwięczne zgodnie z etymologią, czyli np. /defkă/ = '''dewka'''. |
Rozróżnienie '''di'''/'''gi''' oraz '''ti'''/'''ki''' ma podłoże etymologiczne. Piszemy /ďöră/ = '''giora''', /ďolü/ = '''dialu''', /ťostü/ = '''tiastu''', /ťölü/ = '''kiolu'''. | Rozróżnienie '''di'''/'''gi''' oraz '''ti'''/'''ki''' ma podłoże etymologiczne. Piszemy /ďöră/ = '''giora''', /ďolü/ = '''dialu''', /ťostü/ = '''tiastu''', /ťölü/ = '''kiolu'''. | ||
Z uwagi na istniejące oboczności /kj/:/kv/ i podobne, piszemy '''w''' tam, gdzie są one etymologiczne, np. /sjot/ = '''swiat''' - świat, /no svăte/ = '''na swàte''' - na świecie. | Z uwagi na istniejące oboczności /kj/:/kv/ i podobne, piszemy '''w''' tam, gdzie są one etymologiczne, np. /sjot/ = '''swiat''' - świat, /no svăte/ = '''na swàte''' - na świecie. | ||
+ | |||
+ | == Szczegółowa fonologia == | ||
+ | |||
+ | === Samogłoski === | ||
+ | |||
+ | === Spółgłoski === | ||
+ | |||
+ | === Asymilacje === | ||
+ | Przy połączeniach dwóch i więcej spółgłosek dochodziło do asymilacji dźwięczności, tzn. spółgłoski ulegały ubezdźwięcznieniu, np. dewka=/defkă/, wǫzkie=/vǫsťĕ/. Co ważne, w odróżnieniu od języka polskiego, w języku połabskim udźwięcznienie nie zachodziło na końcu wyrazu, np. Bug=/büg/, dǫb=/dǫb/, led=/led/, nie ulegały ubezdźwięcznieniu także połączenia typu bezdźwięczna+w, np. råkwîcia=/råkvaićă/, šwadá=/švodo/, swecia=/svećă/, citwàru=/citvărü/. | ||
+ | |||
+ | === Fonologia dialektalna === | ||
+ | {| class="wikitable" width="100%" style=text-align:center | ||
+ | |- | ||
+ | ! stan prasłowiański !! Ostrów (Wustrow), Klonów (Klennow) - Hennig !! Życin (Süthen) - Schultze !! Łuchów (Lüchow) - Mithoff!! Łuchów (Lüchow) - Pfeffinger !! wariant literacki | ||
+ | |- | ||
+ | | *ьl, *ъl || au? || u ||colspan="2"| åu || åu = ů | ||
+ | |- | ||
+ | | *š, *č, *ž ||colspan="3"| s, c, z || š, č, ž || s, c, z | ||
+ | |- | ||
+ | | *u<sup>1</sup> || au ||colspan="2"| oi? åi? || ai? || au = û | ||
+ | |} | ||
+ | <sup>1</sup> - w pozycji innej niż przed spółgłoskami wargowymi | ||
==A== | ==A== | ||
{| class="wikitable" width="100%" | {| class="wikitable" width="100%" | ||
|- | |- | ||
− | ! połabski !! polski !! | + | ! połabski !! polski !! etymologia !! uzasadnienie |
|- | |- | ||
| a /ă/ || a, lecz || psł. *a || słowo poświadczone | | a /ă/ || a, lecz || psł. *a || słowo poświadczone | ||
|- | |- | ||
| aberhîd /oberhaid/ || dzierżawca rządowy || śdn. overheit || słowo poświadczone | | aberhîd /oberhaid/ || dzierżawca rządowy || śdn. overheit || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | aberzina /oberzină/ || bakłażan, oberżyna || niem. Aubergine || zapożyczenie, por. dłuż. oberžina | ||
|- | |- | ||
| agát sa /ogot să/ || podobać się || śdn. hagen || poświadczone w 3Sg: ogăji-să | | agát sa /ogot să/ || podobać się || śdn. hagen || poświadczone w 3Sg: ogăji-să | ||
Linia 200: | Linia 227: | ||
|- | |- | ||
| aliat /oľăt/ || iść po coś, brać coś || śdn. holen || poświadczone w 3Sg: oľă | | aliat /oľăt/ || iść po coś, brać coś || śdn. holen || poświadczone w 3Sg: oľă | ||
+ | |- | ||
+ | | aliwa /olivă/ || oliwka || niem. Olive || zapożyczenie, por. łuż. oliwa | ||
|- | |- | ||
| amår /omår/ || młot || śdn. hamer || słowo poświadczone | | amår /omår/ || młot || śdn. hamer || słowo poświadczone | ||
Linia 208: | Linia 237: | ||
|- | |- | ||
| apat /opăt/ || mieć nadzieję, ufać || śdn. happen~hoppen || poświadczone w 1Sg: opăm | | apat /opăt/ || mieć nadzieję, ufać || śdn. happen~hoppen || poświadczone w 1Sg: opăm | ||
+ | |- | ||
+ | | aptika /optikă/ || optyka || niem. Optik || zapożyczenie, por. łuż. optika | ||
+ | |- | ||
+ | | ar /ăr/ || lub, albo || śdn. oder || słowo poświadczone, Polański transkrybuje ar | ||
|- | |- | ||
| ará /oro/ || prostytutka, dziwka || śdn. hore || poświadczone w ASg: orǫ | | ará /oro/ || prostytutka, dziwka || śdn. hore || poświadczone w ASg: orǫ | ||
+ | |- | ||
+ | | Arȧnd /Orand/ || Arnold || śdn. Arent || zapożyczenie, imię | ||
|- | |- | ||
| ás /os/ || padlina, ścierwo, przynęta?? || śdn. âs || poświadczone w GSg: oso, Lehr-Spławiński uważa za femininum | | ás /os/ || padlina, ścierwo, przynęta?? || śdn. âs || poświadczone w GSg: oso, Lehr-Spławiński uważa za femininum | ||
Linia 223: | Linia 258: | ||
{| class="wikitable" width="100%" | {| class="wikitable" width="100%" | ||
|- | |- | ||
− | ! połabski !! polski !! | + | ! połabski !! polski !! etymologia !! uzasadnienie |
+ | |- | ||
+ | | ȧdjektiw /adjektiv/ || przymiotnik || niem. Adjektiv || zapożyczenie, por. łuż. adjektiw | ||
+ | |- | ||
+ | | ȧdwérb /adverb/ || przysłówek || niem. Adverb || zapożyczenie, por. łuż. adwerb | ||
+ | |- | ||
+ | | Ȧfrika /Afrikă/ || Afryka || niem. Afrika || zapożyczenie, por. łuż. Afrika | ||
|- | |- | ||
| ȧgát /agot/ || chronić, oszczędzać || śdn. hegen, heien || słowo poświadczone w 3Sg /agol/, /agojĕ/ | | ȧgát /agot/ || chronić, oszczędzać || śdn. hegen, heien || słowo poświadczone w 3Sg /agol/, /agojĕ/ | ||
Linia 230: | Linia 271: | ||
|- | |- | ||
| ȧchterskie /axtersťĕ/ || tylny || śdn. achter + psł. *-ьskъjь || słowo poświadczone w r. żeńskim | | ȧchterskie /axtersťĕ/ || tylny || śdn. achter + psł. *-ьskъjь || słowo poświadczone w r. żeńskim | ||
+ | |- | ||
+ | | ȧku̇zȧtiw /akuzativ/ || biernik || niem. Akkusativ || zapożyczenie, por. łuż. akuzatiw | ||
+ | |- | ||
+ | | ȧl /al/ || już || śdn. al || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | Ȧlbȧnîja /Albanajă/ || Albania || por. niem. Albanien, końcówka -ajă || zapożyczenie z niemieckiego | ||
+ | |- | ||
+ | | ȧlbȧnskie /albansťĕ/ || albański || Albanajă + -sťĕ || typowy przymiotnik od nazwy państwa | ||
|- | |- | ||
| ȧlbȧrga /albargă/ || oberża, gospoda || śdn. herberge || słowo poświadczone | | ȧlbȧrga /albargă/ || oberża, gospoda || śdn. herberge || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | ȧlfȧbét /alfabet/ || alfabet || niem. Alphabet || zapożyczenie, por. łuż. alfabet | ||
|- | |- | ||
| ȧltitŷ /altitåi/ || zawsze || śdn. alletiden || słowo poświadczone | | ȧltitŷ /altitåi/ || zawsze || śdn. alletiden || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | Ȧmerika /Amerikă/ || Ameryka || niem. Amerika || zapożyczenie, por. łuż. Amerika | ||
|- | |- | ||
| ȧmén /amen/ || amen || śdn. amen || słowo poświadczone | | ȧmén /amen/ || amen || śdn. amen || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | ȧnîz /anaiz/ || anyż || por. niem. Aneis, hol. anijs || zapożyczenie z -i->-ai- | ||
+ | |- | ||
+ | | ȧr /ar/ I || albo || por. dn. or || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | ȧr /ar/ II || tutaj || por. lüneb. hēr || słowo poświadczone, obocznie er | ||
+ | |- | ||
+ | | ȧrdál /ardol/ || w dół, na dół || dn. herdāl || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | ȧrde-mand /ardĕ-mond/ || styczeń || śdn. harde + śdn. mând || poświadczone jako grudzień, ale 1) hardemând = styczeń, 2) brakuje stycznia | ||
+ | |- | ||
+ | | Ȧrmenîja /Armenajă/ || Armenia || por. niem. Armenien, końcówka -ajă || zapożyczenie z niemieckiego | ||
+ | |- | ||
+ | | ȧrmenskie /armensťĕ/ || ormiański, armeński || Armenajă + -sťĕ || typowy przymiotnik na -sťĕ | ||
+ | |- | ||
+ | | ȧs /as/ || as || niem. Ass || zapożyczenie, por. dn. Ass | ||
+ | |- | ||
+ | | ȧsål /asål/ || osioł || śdn. esel || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | ȧste /astĕ/ || szybki || śdn. haste || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | ȧkiėr /aťėr/ || kramarz || śdn. haker || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | ȧwén /aven/ || właśnie || śdn. even || słowo poświadczone | ||
|} | |} | ||
Linia 241: | Linia 318: | ||
{| class="wikitable" width="100%" | {| class="wikitable" width="100%" | ||
|- | |- | ||
− | ! połabski !! polski !! | + | ! połabski !! polski !! etymologia !! uzasadnienie |
|- | |- | ||
− | | Åns, Ånsa /Åns(ă)/ || Jan || śdn. Hans || słowo poświadczone | + | | Åns, Ånsa /Åns(ă)/ || Jan || śdn. Hans || słowo poświadczone, imię |
|- | |- | ||
− | | Ånska /Ånskă/ || Janek || śdn. Hans + psł. *-ъka || słowo poświadczone | + | | Ånska /Ånskă/ || Janek || śdn. Hans + psł. *-ъka || słowo poświadczone, imię |
|} | |} | ||
Linia 251: | Linia 328: | ||
{| class="wikitable" width="100%" | {| class="wikitable" width="100%" | ||
|- | |- | ||
− | ! połabski !! polski !! | + | ! połabski !! polski !! etymologia !! uzasadnienie |
|- | |- | ||
| babá /bobo/ || baba, stara kobieta || psł. *baba || słowo poświadczone | | babá /bobo/ || baba, stara kobieta || psł. *baba || słowo poświadczone | ||
Linia 257: | Linia 334: | ||
| babka /bopkă/ || akuszerka, położna || psł. *babъka || słowo poświadczone | | babka /bopkă/ || akuszerka, położna || psł. *babъka || słowo poświadczone | ||
|- | |- | ||
− | | bagnîna /bognaină/ || bagnisko || psł. *bagnina || poświadczone w | + | | bagnîna /bognaină/ || bagnisko || psł. *bagnina || poświadczone w toponimii: Bonnein |
|- | |- | ||
− | | bagne /bognĕ/ || bagno || psł. *bagno || poświadczone w | + | | bagne /bognĕ/ || bagno || psł. *bagno || poświadczone w toponimii w złożeniu: Bonnein (*bagnina), Bockeneitz (*bagnišče?) |
+ | |- | ||
+ | | barane /boronĕ/ || obrona || gerundium od /borot/ || słowo utworzone wzorem: aikrădinĕ (kradzież), vobenĕ (pokusa), vecenĕ (krzyk) | ||
+ | |- | ||
+ | | barát /borot/ || bronić || psł. *ob-varati, reanalizowane || poświadczone w rozkaźniku: boroj | ||
|- | |- | ||
| bardŷnia /bordåińă/ || siekiera || psł. *bordyňa || słowo poświadczone | | bardŷnia /bordåińă/ || siekiera || psł. *bordyňa || słowo poświadczone | ||
|- | |- | ||
− | | bardzia /borʒ́ă/ || | + | | bardzia /borʒ́ă/ || bruzda || psł. *borzda || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | Barlen /borlĕn/ || Berlin || psł. *bъrlinъ? || rekonstrukcja, toponim |
|- | |- | ||
− | | | + | | barlînskie /borlainsťĕ/ || berliński || borlĕn + -sťĕ || przymiotnik od nazwy miasta |
|- | |- | ||
− | | bart /bort/ || barć || psł. *bъrtь || poświadczone w | + | | barna /bornă/ || brona || psł. *borna || słowo poświadczone |
+ | |- | ||
+ | | barnu /bornü/ || ił, glina || psł. *bъrno || poświadczone w toponimii: Barneitz (<*bъrnišče) | ||
+ | |- | ||
+ | | bart /bort/ || barć || psł. *bъrtь || poświadczone w toponimii w złożeniu: Pardein (<*bъrtina), Prietnick (<*bъrtьnikъ), Bartsch (<*bъrtьce), por stłuż. bart | ||
|- | |- | ||
| bartnek /bortnĕk/ || bartnik || bort + -nĕk || z rekonstruowanego bort, poświadczone stpoł. nazwisko rodowe: Bartenick | | bartnek /bortnĕk/ || bartnik || bort + -nĕk || z rekonstruowanego bort, poświadczone stpoł. nazwisko rodowe: Bartenick | ||
Linia 275: | Linia 360: | ||
| barš /borš/ || okoń || por. niem. Barsch || słowo poświadczone | | barš /borš/ || okoń || por. niem. Barsch || słowo poświadczone | ||
|- | |- | ||
− | | bȧba /babă/ || babka, babcia || słownictwo dziecięce || słowo poświadczone | + | | bȧba /babă/ || babka, babcia od strony matki || słownictwo dziecięce || słowo poświadczone |
+ | |- | ||
+ | | bȧckie /baťĕ/ || troszkę || zdrobnienie od baťĕ? || słowo poświadczone, ale Polański widzi jako zwykłą oboczność do baťĕ | ||
|- | |- | ||
| bȧdål /badål/ || kat, oprawca || śdn. bodel || słowo poświadczone | | bȧdål /badål/ || kat, oprawca || śdn. bodel || słowo poświadczone | ||
Linia 287: | Linia 374: | ||
| bȧdiát /baďot/ || modlić się || beden || słowo poświadczone | | bȧdiát /baďot/ || modlić się || beden || słowo poświadczone | ||
|- | |- | ||
− | | bȧlȧja /balajă/ || miednica || śdn. balleie || słowo poświadczone | + | | bȧkie /baťĕ/ || trochę || por. szlez.-holszt. betken || słowo poświadczone |
+ | |- | ||
+ | | bȧlȧja /balajă/ || miednica, balia, ceber || śdn. balleie || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | bȧn /ban/ || strych || śdn. bon<bodden || słowo poświadczone | ||
|- | |- | ||
− | | | + | | bȧnȧna /banană/ || banan || niem. Banane || zapożyczenie z niem., por. łuż. banana |
|- | |- | ||
| bȧnkî /banťai/ || ławka || śdn. banke || słowo poświadczone | | bȧnkî /banťai/ || ławka || śdn. banke || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | bȧnkwîcia /bankvaićă/ || ławeczka || banťai + -aićă || zdrobnienie jak ťönåi-ťönvaićă | ||
|- | |- | ||
| bȧrgiėr /barďėr/ || mieszczuch || śdn. borger || słowo poświadczone | | bȧrgiėr /barďėr/ || mieszczuch || śdn. borger || słowo poświadczone | ||
|- | |- | ||
− | | | + | | bȧrwin /barvin/ || wódka, sznaps || śdn. brannewîn || słowo poświadczone |
+ | |- | ||
+ | | bȧt /bat/ || przykazanie || śdn. bot || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | bȧzilika /bazilikă/ || bazylika || niem. Basilik || zapożyczenie, por. łuż. bazilika | ||
|- | |- | ||
| båla /bålă/ || byk || śdn. bulle || słowo poświadczone | | båla /bålă/ || byk || śdn. bulle || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | båle /bålĕ/ || były || psł. bylъjь || por. cz. bývalý, pl. były, głuż. bywši, por. gnålĕ | ||
|- | |- | ||
| båz /båz/ || bez || psł. *bъzъ || słowo poświadczone | | båz /båz/ || bez || psł. *bъzъ || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | bedet /bedĕt/ || prosić, błagać || śdn. beden || poświadczone w 1Sg: bedą, w 3Sg: bedĕ | ||
|- | |- | ||
| bek /bek/ || strumień || śdn. beke || słowo poświadczone | | bek /bek/ || strumień || śdn. beke || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | bel /bel/ || biel || psł. *bělь || rozkład poświadczonego belĕt | ||
|- | |- | ||
| belet /belĕt/ || bielić ubrania || psł. *běliti || słowo poświadczone | | belet /belĕt/ || bielić ubrania || psł. *běliti || słowo poświadczone | ||
|- | |- | ||
− | | | + | | Belgiėr /belďėr/ || Belg || niem. Belgier || zapożyczenie z niemieckiego |
|- | |- | ||
− | | | + | | Belgiėrska /belďėrskă/ || Belgijka || belďėr + -skă || typowa forma żeńska na -skă w słowach na -ėr |
|- | |- | ||
− | | | + | | belgise /belďisĕ/ || belgijski || śdn. belgische? || co do -sĕ por. ingelsĕ |
|- | |- | ||
− | | | + | | Belgîja /Belgajă/ || Belgia || niem. Belgien || zapożyczenie z zaadaptowanym sufiksem |
|- | |- | ||
− | | | + | | Bena /Benă/ || Bernard || śdn. Benne || zapożyczenie, imię |
|- | |- | ||
− | | | + | | ber /ber/ || niedźwiedź || śdn. bâr || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | bet sa /bet să/ || bać się || psł. *bojati sę || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | Beta /Betă/ || Elżbieta || śdn. Bete || zapożyczenie, imię |
|- | |- | ||
− | | | + | | betán /beton/ || beton || niem. Beton || por. głuż., pl. beton |
|- | |- | ||
− | | | + | | Betka /Betkă/ || Ela || śdn. Bet(e)ke || zapożyczenie, imię |
|- | |- | ||
− | | | + | | betrat /betrăt/ || ulepszyć || śdn. beteren || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | bezat /bezăt/ || biec, biegać || psł. *běžati || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | bezat dor /bezăt dör/ || przepływać, przebiegać || bezăt + dör || poświadczone w 3Sg: bezĕ dör |
|- | |- | ||
− | | | + | | bezat likåm /bezăt likåm/ || ścigać się z kimś, biec na wyścigi || bezăt + likåm || słowo poświadczone poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | bezat pusliád /bezăt püsľod/ || ścigać, biec za kimś || bezăt + püsľod || poświadczone w 3Sg: bezĕ püsľod |
|- | |- | ||
− | | | + | | bezat wånû /bezăt vånau/ || wybiegać, wypływać || bezăt + vånau || poświadczone w 3Sg: bezĕ vånau |
|- | |- | ||
− | | | + | | bezat wåkårst /bezăt våkårst/ || obiegać, opływać || bezăt + våkårst|| poświadczone w 3Sg: bezĕ våkårst |
|- | |- | ||
− | | | + | | bezat wech /bezăt vex/ || odbiegać, odpływać || bezăt + vex || poświadczone w 3Sg: bezĕ vex |
|- | |- | ||
− | | | + | | bezîka /bezaikă/ || goniec, biegacz || psł. *běžika || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | biala rŷbá /b́olă råibo/ || białoryb, płotka || b́olĕ + råibo || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | biala zȧne /b́olă zanĕ/ || ścięgno || b́olĕ + zanĕ || złożenie wzorem dłuż. běła žyłka |
|- | |- | ||
− | | | + | | bialak /b́olăk/ || białko jajka; białko || psł. *bělъkъ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | biale /b́olĕ/ || biały || psł. *bělъjь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | Biale Perèndȧn /b́olĕ perĕndan/ || Wielki Czwartek || b́olĕ + perĕndan || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | Bialèrûska /B́olĕrauskă/ || Białoruś || b́olĕraus + -skă || por. głuż. Běłoruska, cz. Bělorusko |
|- | |- | ||
− | | | + | | bialèrûskie /B́olĕrausťĕ/ || białoruski || b́olĕraus + -sťĕ || przymiotnik od nazwy narodu na -sťĕ |
|- | |- | ||
− | | | + | | Bialèrûskie /b́olĕrausťĕ/ || Białorusin || b́olĕ + Rausťĕ|| por. biał. беларус, cz. Bělorus |
|- | |- | ||
− | | | + | | biardu /b́ordü/ || klepaczka do lnu, przybijaczka, płocha || psł. *bьrdo || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | bigrȧft /bigraft/ || pogrzeb || śdn. bîgraft || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | bikac /bikăc/ || dzięcioł || śdn bicken + psł. *-ačь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | bilikie /biliťĕ/ || tani || śdn. billik || zasymilowane zapożyczenie jak sch. jeftin, -iťĕ regularnie zasymilowane |
|- | |- | ||
− | | | + | | Birgita /birgită/ || Brygida || śdn. Brigitte || zapożyczenie, imię |
|- | |- | ||
− | | | + | | biûcet /b́aucĕt/ || szczekać || dźwiękonaśladowcze? || poświadczone w 3Sg: b́aucĕ |
|- | |- | ||
− | | | + | | biûcîka /b́aucaikă/ || szczekacz || b́aucĕt + -aikă || formacja z produktywnym -aikă, por. brącĕt-brącaikă |
|- | |- | ||
− | | | + | | bît /bait/ || bić || psł. *biti || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | blawe /blovĕ/ || niebieski || śdn. blawe || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | blazat /blozǎt/ || dąć, wiać || śdn. blasen || poświadczone w 3Sg: blozǎ |
|- | |- | ||
− | | | + | | blȧntia zûzàlîcia /blanťă zauzălaićă/ || robaczek świętojański || blanťă + psł. *žužalica || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | blågiota /blåďötă/ || wesołość, szczęście || psł. *bolgota || rozkład poświadczonego blåďütnĕ, por. pośw. pröstötă |
|- | |- | ||
− | | | + | | blågiutne /blåďütnĕ/ || wesoły, szczęśliwy || psł. *bolgotьnъjь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | Blågiutneg Nuwag Liatá /blåďütnĕg nüvăg ľoto/ || Szczęśliwego Nowego Roku || blåďütnĕ + nüvĕ + ľotü || kalka niem. wyrażenia |
|- | |- | ||
− | | | + | | Blågiutnech Jaster /blåďütnĕx jostĕr/ || Wesołych Świąt (wielkanocnych) || blåďütnĕ + jostråi || kalka niem. frohe Ostern |
|- | |- | ||
− | | | + | | blåcha /blåxă/ || pchła || psł. *blъxa || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | blåne /blånĕ/ || błonie || psł. *bolnьje || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | blåsa mîska /blåsă maiskă/ || pchli targ || blåsĕ + maiskă || kalka niem. Flohmarkt, por. korvĕ rög jako niem. Kuhhorn |
|- | |- | ||
− | | | + | | blåse /blåsĕ/ || pchli || blåxă + -ĕ || formacja wzorem korvo-korvĕ i podob. |
|- | |- | ||
− | | | + | | blåtu /blåtü/ || błoto || psł. *bolto || poświadczone w toponimii: Platjei, Plaut |
|- | |- | ||
− | | | + | | bledîcia /bledaićǎ/ || bladość || psł. *blědica || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | bliade /bľodĕ/ || blady || psł. *blědъjь || poświadczone w pochodnej: bledaićǎ |
|- | |- | ||
− | | | + | | bliåwat /bľåvǎt/ || wymiotować (pluć?) || psł. *blьvati || poświadczone w 3Sg: bľåvǎ |
|- | |- | ||
− | | | + | | blij /blij/ || ołów || śdn. bli(g) || poświadczone w dopełniaczu /blijau/ |
|- | |- | ||
− | | | + | | blijene /blijenĕ/ || ołowiany, ołowiowy || śdn. bli(g) + -enĕ || złożenie |
|- | |- | ||
− | | | + | | blinskat /blinskăt/ || kołysać, huśtać || ??? || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | blinskànîcia /blinskǎnaićǎ/ || huśtawka || blinskǎt + -naićǎ || słowo poświadczone, obocznie blinskǎvaićǎ |
|- | |- | ||
− | | | + | | bliǫdat /bľǫdăt/ || śnić || psł. *blędati || poświadczone w 3Sg: bľǫdă |
|- | |- | ||
− | | | + | | blîzą /blaizą/ || bliźnię (chłopiec) || psł. *bližę || słowo poświadczone w l. podw. /blizątă/ |
|- | |- | ||
− | | | + | | blîzek /blaizĕk/ I || blisko || psł. *blizъko || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | blîzek /blaizĕk/ II || znajomy || psł. *blizokъ || poświadczone w l. mn. /blaizücĕ/ |
|- | |- | ||
− | | | + | | blîzîcia /blaizaićă/ || bliźnię (dziewczę) || psł. *bližica || słowo poświadczone w l. podw. /blizaićă/ |
|- | |- | ||
− | | | + | | blîzkie /blaisťĕ/ || bliski || psł. *blizъkъjь || według poświadczonego /blaizĕk/ - blisko |
|- | |- | ||
− | | | + | | blǫdet /blǫdĕt/ || błądzić || psł. *blǫditi || poświadczone w czasie przeszłym: blǫdål |
|- | |- | ||
− | | | + | | bogát /bögot/ || skręcać || śdn. bögen || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | bogiėl /böďėl/ || strzemię || śdn. bögel || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | bor /bör/ || chłop, rolnik; walet (w kartach) || śdn. bûr || słowo poświadczone, co do drugiego znaczenia por. dn. Buur |
|- | |- | ||
− | | | + | | boret /börĕt/ || szczekać || psł. *boriti? || poświadczone w 3Sg: börĕ, 3Pl: börą, być może od *borti, wtedy /bort/ |
|- | |- | ||
− | | | + | | borstia /börsťă/ || pierś || śdn. borst || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | bose /bösĕ/ || bosy || psł. bosъjь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | boze /bözĕ/ || zły || śdn. böse || dodatkowo zasymilowane poświadczone /böze/ |
|- | |- | ||
− | | | + | | bǫbån /bǫbån/ || bęben || psł. *bǫbъnъ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | bǫcet /bǫcĕt/ || ryczeć || psł. bǫčiti || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | Bǫckiuw /bǫcťüv/ || Banzkow || psł. *Bǫčьkovъ || rekonstrukcja, toponim |
|- | |- | ||
− | | | + | | bǫkar /bǫkăr/ || bączek (ptak) || psł. *bǫkařь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | brak /brok/ || nieużytek, odłóg || śdn. brake || słowo poświadczone |
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
|- | |- | ||
− | + | | brat /brot/ I || brat || psł. *bratъ || słowo poświadczone | |
|- | |- | ||
− | | | + | | brat /brot/ II || brać || psł. *bьrati || poświadczone w 3Sg: berĕ |
|- | |- | ||
− | | | + | | bratac /brotăc/ || brat, braciszek || brot + -ăc || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | bratȧcak /brotacăk/ || braciszek || brot + -acăk || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | brȧdá /brado/ || pieczeń || śdn. brade || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | bråwŷ /bråvoi/ || brwi || psł. *brъvi || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | brącet /brącět/ || brzęczeć || psł. *bręčěti || poświadczone w 3Sg: /brącĕ/ |
|- | |- | ||
− | | | + | | brącîka /brącaikă/ || harfa (żydowska?) || psł. *bręčika || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | bredål /bredål/ || nieznany bliżej instrument || fryz. bred? || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | brede /bredĕ/ || szeroki || śdn. brêt || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | Bremŷ /Bremoi/ || Brema || niem. Bremen || adaptacja końcówki -en jako l.mn., por. cz. Brémy |
|- | |- | ||
− | | | + | | brest /brest/ || wiąz || psł. *brest || poświadczone w toponimii: Briest, Brestah (<*brestъkъ), Prestein (<*brestina) |
|- | |- | ||
− | | | + | | breza /breză/ || brzoza || psł. *berza || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | brezdiát /brezďot/ || dnieć, świtać || psł. *brěždžati || poświadczone w 3Sg: brezďojĕ |
|- | |- | ||
− | | | + | | brezuwe /brezüvĕ/ || brzozowy || breză + -üvĕ || złożenie z poświadczonego /breză/, por. jėlmă-jėlmüvĕ, kol-kolüvĕ |
|- | |- | ||
− | | | + | | brig /brig/ || brzeg || psł. *bergъ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | brilia /briľă/ || okulary || niem. Brille || zapożyczenie, por. łuż. bryla, cz. brýle, zob. także såklai |
|- | |- | ||
− | | | + | | Brit /Brit/ || Brytyjczyk || niem. Brite || zapożyczenie, por. cz. Brit |
|- | |- | ||
− | | | + | | Britȧnîja /Britanajă/ || Brytania || niem. Britannien || adaptacja niemieckiego słowa |
|- | |- | ||
− | | | + | | Britka /Britkă/ || Brytyjka || Brit + -kă || typowa forma żeńska na -kă |
|- | |- | ||
− | | | + | | britskie /bricťĕ/ || brytyjski || brit + -sťĕ || typowy przymiotnik na -sťĕ |
|- | |- | ||
− | | | + | | brizîna /brizaină/ || brzezina, las brzozowy || breză + -aină || poświadczone w LSg: brizaină |
|- | |- | ||
− | | | + | | brizne /briznĕ/ || brzegowy || brig + -nĕ || przymiotnik wzorem plaug-plauznĕ |
|- | |- | ||
− | | | + | | brîtka /braitkă/ || czapka || śdn. breit?? || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | brod /bröd/ || bród || psł. *brodъ || poświadczone w toponimji: Brode, Bröde, Brodei, Brudberg |
|- | |- | ||
− | | | + | | broda /brödă/ || podbródek || psł. *borda || słowo poświadczone |
+ | |- | ||
+ | | brodàwîcia /brödăvaićă/ || brodawka || psł. *bordavica || słowo poświadczone | ||
|- | |- | ||
− | | | + | | brodegȧm /brödegam/ || małżonek, mąż || śdn. brüdegam || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | brozgiėl /brözďėl/ || klin w radle lub pługu || psł. *brozgъlь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | brudek /brüdĕk/ || brodzik || psł. *brodikъ? || poświadczone w toponimji: Brodeck, Brüdack |
|- | |- | ||
− | | | + | | bruder /brüdĕr/ || żebrak || śdn. broder || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | bruderînka /brüderainkă/ || głóg || śdn. broder + -ain- + -kă || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | bruderska /brüderskă/ || żebraczka || śdn. broder + -skă || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | bruga /brügă/ || most || śdn. brügge || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | bruk /brük/ || użycie || śdn. brük || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | brukaza /brükoză/ || spodnie || śdn. brôkhôse || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | brukát /brükot/ || używać || śdn. brüken || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | Brusel /Brüsĕl/ || Bruksela || niem. Brüssel || zapożyczenie toponimu |
|- | |- | ||
− | | | + | | brut /brüt/ || narzeczona || śdn. brüt || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | brûd /braud/ || brud || psł. *brudъ || poświadczony w toponimii: Braud, Braude |
|- | |- | ||
− | | | + | | brûne /braunĕ/ || brązowy || śdn. brûn || zapożyczenie z dn., dyftongizacja wynika ze starości zapożyczenia, o czym świadczą łuż. bruny |
|- | |- | ||
− | | | + | | brŷsat /bråisăt/ || skrobać (rybę) || psł. *brysati || poświadczone w 3Sg: brăisĕ |
|- | |- | ||
− | | | + | | bub /büb/ || fasola || psł. *bobъ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | buber /bübĕr/ || bóbr || psł. *bobrъ || poświadczone w toponimji w złożeniu: Bobra (<*bobŕaja), Bobracken (<*bobrovъka) |
|- | |- | ||
− | | | + | | bubre /bübrĕ/ || bobrzy || bübĕr + -ĕ || poświadczone w toponimji: Bobra (<*bobŕaja) |
|- | |- | ||
− | | | + | | bucka /bückă/ || leń, próżniak || ? || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | budąca mûchá /büdącă mauxo/ || bąk, giez || psł. *bodǫťaja muxa || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | Bug /Büg/ || Bóg || psł. *bogъ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | bukî /büťai/ || litera || śdn. bôk + -åi || singulativum od poświadczonego plóralnego bükvoi |
|- | |- | ||
− | | | + | | bukwît /bükvait/ || gryka, tatarka || śdn. bouk-weit || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | bukwîtne /bükvaitnĕ/ || gryczany, tatarczany || bükvait + -nĕ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | bukwŷ /bükvoi/ || książka || śdn. bôk || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | bul /bül/ || ból || psł. *bolь || poświadczony czasownik pochodny: bülĕ |
|- | |- | ||
− | | | + | | bulet /bülĕt/ || boleć || psł. *bolěti || poświadczone w 3Sg: /bülĕ/ |
|- | |- | ||
− | | | + | | busa /büsă/ || strzelba, karabin || śdn. büsse || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | bust /büst/ || kłuć, przebijać; żądlić || psł. *bosti || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | butia /büťă/ || zdobycz, łup || śdn. büte || poświadczone w ASg: bütą |
|- | |- | ||
− | | | + | | butian /büťăn/ || bocian || psł. *botěnъ || słowo poświadczone |
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
|- | |- | ||
− | + | | buwát /büvot/ || budować || śdn. buwen || słowo poświadczone | |
|- | |- | ||
− | | | + | | Buza Dîská /Büză Daisko/ || Komunia Święta || büză + daisko || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | Buza Matî /büză motai/ || Matka Boża || psł. *božьja mati || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | Buzac /Büzăc/|| Bóg || psł. *božьcь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | Buzȧcak /Büzacăk/ || Bóg || psł. *božьčьkъ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | buzą /büzą/ || obraz święty || psł. *božę || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | Buze /Büzĕ/ || Boży || psł. Božьjь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | Buze Wåtruk /Büzĕ Våtrük/ || Syn Boży || psł. Božьjь Otrokъ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | Buzen /Büzĕn/ || Bösen || psł. *Božinъ || rekonstrukcja, por. XIV Bozene, Bosen, toponim |
|- | |- | ||
− | | | + | | buziǫtkiu /büźǫtťü/ || obrazek święty || psł. *božętъko || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | bu̇k /buk/ || piasta || śdn. bûk || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | bu̇nkiėr /bunťėr/ || bunkier || niem. bunker || zapożyczenie z niemieckiego |
|- | |- | ||
− | | | + | | bu̇ntie /bunťĕ/ || kolorowy, pstrokaty || śdn. bunt || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | bu̇ntia rŷbá /bunťă råibo/ || pstrąg || bunťă + råibo || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | Bûcî /Baucai/ || Boitze || psł. *buci, NPl od *bukъ || rekonstrukcja/adaptacja i adideacja nazwy niemieckiej, toponim |
|- | |- | ||
− | | | + | | bûd /baud/ || szyling || śdn. butken || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | bûdet /baudĕt/ || budzić || psł. *buditi || aspekt ndk. do poświadczonego våzbaudĕt |
|- | |- | ||
− | | | + | | bûk /bauk/ || buk || psł. *bukъ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | bûkiuwe /bauťüvĕ/ || bukowy || bauk + -üvĕ || złożenie z poświadczonego /bauk/, por. jėlmă-jėlmüvĕ, kol-kolüvĕ |
|- | |- | ||
− | | | + | | bŷstre /boistrĕ/ || szybki, bystry || psł. *bystrъjь || poświadczone w toponimii: Wisstreitzen, Wüstereitz (<*bystrica), Fistrein (<*bystrina) |
|- | |- | ||
− | | | + | | bŷt /boit/ || być || psł. *byti || słowo poświadczone |
+ | |} | ||
+ | |||
+ | ==C== | ||
+ | {| class="wikitable" width="100%" | ||
|- | |- | ||
− | + | ! połabski !! polski !! etymologia !! uzasadnienie | |
|- | |- | ||
− | | | + | | cád /cod/ || dym; sadza; kopeć || psł. *čadъ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | cadet /codĕt/ || kurzyć, dymić || psł. *čadъ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | carne /cornĕ/ || czarny || psł. *čьrnъjь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | casá /coso/ || miska, czasza || psł. *čaša || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | caska /coskă/ || miseczka || coso + -kă || zdrobnienie z przyrostkiem -kă |
|- | |- | ||
− | | | + | | cȧbår /cabår/ || ceber || psł. *čьbъrъ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | cȧrkiėwne /carťėvnĕ/ || kościelny || carťai + -nĕ || przymiotnik wzorem plaug-plauznĕ |
|- | |- | ||
− | | | + | | cȧrkî /carťai/ || kościół; cmentarz przykościelny || psł. *cьrky || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | cȧrkwîcia /carkvaićă/ || kaplica || psł. *cьrkъvica || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | cȧrmak /carmăk/ || żółtko jaja || psł. *čьrmakъ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | cȧrnet /carnĕt/ || czernieć || psł. *čьrněti || formacja wzorem zåuknĕt, belĕt |
|- | |- | ||
− | | | + | | cȧrnîcia /carnaićă/ || czarna jagoda || psł. *čьrnica || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | cȧrnîdle /carnaidlĕ/ || atrament || carnĕt + -aidlĕ || złożenie na wzór łuż. čornidło |
|- | |- | ||
− | | | + | | cȧrw /carv/ || robak? || psł. *čьrvь || poświadczone tylko w złożeniu, por. /god/ i /godĕk/ |
|- | |- | ||
− | | | + | | cȧrw lezące /carv lezącĕ/ || ślimak || psł. *čьrvь lězęťьjь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | cȧrwena repá /carvenă repo/ || burak || carvenă + repo || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | cȧrwene /carvenĕ/ || czerwony || psł. *čьrvenъjь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | cȧtîdle /cataidlĕ/ || komputer; liczydło || caist + -aidlĕ || kalka niem. Rechner, por. głuż. ličadło, cz. počítač, sch. računar |
|- | |- | ||
− | | | + | | cąste /cąstĕ/ || częsty || psł. *čęstъjь || brak poświadczonych słów na częsty, słowo ogólnosłowiańskie |
|- | |- | ||
− | | | + | | ce /cĕ/ || czy, lub || psł. *či || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | Cech /cex/ || Czech || cz. Čech || zapożyczenie z czeskiego |
|- | |- | ||
− | | | + | | cela /celă/ || pszczoła || psł. *bьčela || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | celar /celăr/ || pszczelarz || celă + -ăr || formacja wzorem ťönăr, gǫśăr |
|- | |- | ||
− | | | + | | cele /celĕ/ || pszczeli || psł. *bьčelьjь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | cele wåsk /celĕ våsk/ || wosk pszczeli || celĕ + våsk || por. niem. Bienenwachs, por. także poświadczone korvĕ rög (niem. Kuhhorn) |
|- | |- | ||
− | | | + | | celu /celü/ || policzek || psł. *čelo || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | cenit /cenit/ || zenit || niem. Zenit || zapożyczenie, por. łuż. cenit |
|- | |- | ||
− | | | + | | cent /cent/ || cent, eurocent || niem. Cent || zapożyczenie, por. łuż. cent |
|- | |- | ||
− | | | + | | cepak /cepăk/ || kij, kijak || psł. *cěpakъ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | cepŷ /cepoi/ || cep || psł. *cěpy || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | cera /ceră/ || wczoraj || psł. *vьčera || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | cerajse /cerojsĕ/ || wczorajszy || psł. *vьčerajьšьjь || formacja analogiczna do dans - dansejsĕ |
|- | |- | ||
− | | | + | | cesat /cesăt/ || czesać || psł. *česati || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | ceskie /cesťĕ/ || czeski || Cex + -sťĕ || Cex-cesťĕ jak Wénd-wensťĕ |
|- | |- | ||
− | | | + | | cew /cev/ || cewka tkacka || psł. *cěvъ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | cial /ćol/ || na zdrowie! || psł. *cělъ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | cifra /cifră/ || cyfra || niem. (die!) Ziffer || zapożyczenie, por. dłuż. cyfra, cz. cifra |
|- | |- | ||
− | | | + | | cikànîcia /cikănaićă/ || kózka? || niem. Zike + -naićă || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | cil /cil/ || cel || niem. Ziel || zapożyczenie, por. łuż. cil, cz. cíl |
|- | |- | ||
− | | | + | | ciliûst /ciľaust/ || szczęka dolna || psł. *čeľustь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | cink /cink/ || cynk || niem. Zink || zapożyczenie, por. łuż. cynk, internacjonalizm pochodzi ze słowa górnoniemieckiego |
|- | |- | ||
− | | | + | | cirkác /cirkoc/ || świerszcz || onomatopeja + psł. *-ačь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | cirkát /cirkot/ || ćwierkać? || onomatopeja, patrz pol. ćwierkać || rozkład złożenia cirkoc |
|- | |- | ||
− | | | + | | citer /citĕr/ || cztery || psł. *četyre || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | citèrdisiǫt /citĕrdiśǫt/ || czterdzieści || psł. *četyre desętъ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | citèrnacte /citĕrnoctĕ/ || czternaście || psł. *četyre na desęte || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | citèrnacti /citĕrnocti || czternaście || psł. *četyre na desęte || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | citèrnàdist /citĕrnădist/ || czternaście || psł. *četyre na desęte || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | citèrnard /citĕrnord/ || czworokąt || citĕr + nord || formacja wsteczna od poświadczonego citĕrnordĕ |
|- | |- | ||
− | | | + | | citèrnarde /citĕrnordĕ/ || czworokątny || psł. *četyre + śdn. nôrd || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | citrana /citronă/ || cytryny || niem. Zitrone, dn. Zitroon || por. łuż. citrona |
|- | |- | ||
− | | | + | | citwàru /citvărü/ || czworo || psł. *četvoro || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | citwiartac /citjortăc/ || kwadrat || citjortĕ + -ăc || por. głuż. štwórc, cz. čtverec |
|- | |- | ||
− | | | + | | citwiarte /citjortĕ/ || czwarty || psł. *četvьrtъjь || słowo poświadczone, Polański pisze ciťortĕ |
|- | |- | ||
− | | | + | | cîpål /caipål/ || cebula || szlez-holszt. zippel || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | cîst /caist/ || liczyć || psł. *čisti || poświadczone w 3Sg: catĕ i imiesłów: catenĕ |
|- | |- | ||
− | | | + | | cîste /caistĕ/ || czysty || psł. *čistъjь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | cîsté /caiste/ || czysto || psł. *čistě || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | cîstet /caistĕt/ || czyścić || psł. *čistiti || poświadczone w 3Sg: caistĕ |
|- | |- | ||
− | | | + | | cîstu /caistü/ || czysto || psł. *čistě || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | clåwàcene /clåvăcenĕ/ || człowieczy, ludzki || psł. *čelvěčenъjь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | clåwak /clåvăk/ || człowiek || psł. *čelvěk || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | crewu /crevü/ || trzewia, wnętrzności || psł. červo || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | criw /criv/ || but, trzewik || psł. *červь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | criwnek /crivnĕk/ || szewc || criv + -nĕk || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | cu /cü/ || co || psł. *čьso || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | cûdze /cauʒĕ/ || cudzy, obcy, nieprzyjaciel || psł. *ťuďь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | cût /caut/ || czuć || psł. *čuti || poświadczone w 1Sg: cajă (-ją?) i w 2Sg: cajĕs (-jis?) |
|- | |- | ||
− | | | + | | cůn /cåun/ || czółno, łódka || psł. *čьlnъ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | cůnak /cåunăk/ || czółenko tkackie || psł. *čьlnъkъ || słowo poświadczone |
+ | |} | ||
+ | |||
+ | ==D== | ||
+ | {| class="wikitable" width="100%" | ||
|- | |- | ||
− | + | ! połabski !! polski !! etymologia !! uzasadnienie | |
|- | |- | ||
− | | | + | | dade /dodĕ/ || zmarły || śdn. lüneb. dode || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | dagat /dogăt/ || być wartym || śdn. dogen || poświadczone w 3Sg: dogă |
|- | |- | ||
− | | | + | | dach /dox/ || przecież || śdn. doch || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | dalek /dolĕk/ || daleko || psł. *daleko || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | dalekie /doleťĕ/ || daleki || psł. *dalekъjь || według poświadczonego /dolĕk/ - daleko |
|- | |- | ||
− | | | + | | dargie /dorďĕ/ || drogi || psł. *dorgъjь || rekonstrukcja, por. nazwę miejscową Neu-Darchau (*novaja dorgava) |
|- | |- | ||
− | | | + | | dargiutne /dorďütnĕ/ || cenny, bezcenny || darg- + -ötă + -nĕ || rekonstrukcja, por. dłuż. drogotny, głuż. drohótny |
|- | |- | ||
− | | | + | | darm /dorm/ || jelito || por. śdn. darm, dn. Doarm || zapożyczenie jak np. ströta 'tchawica' |
|- | |- | ||
− | | | + | | dat /dot/ I || dać || psł. *dati || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | dat /dot/ II || śmierć || śdn. dôt || słowo poświadczone, być może dod |
|- | |- | ||
− | | | + | | dawek /dovĕk/ I || azot || dovĕt + -ĕk || kalka niem. Stickstoff, por. głuż. dusyk, cz. dusík, -ĕk jak w ďüjĕt-ďüjĕk |
|- | |- | ||
− | | | + | | dawek /dovĕk/ II || jastrząb || psł. *davikъ || słowo poświadczone, niepewne |
|- | |- | ||
− | | | + | | dawet /dovĕt/ || cisnąć, dławić, dusić || psł. *daviti || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | dȧgiėl /daďėl/ || tygiel || śdn. degel || poświadczone w 3Sg: dovĕ |
|- | |- | ||
− | | | + | | dȧglitie /dagliťĕ/ || powszedni || śdn. daglik || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | dȧliá /daľo/ || długość || psł. *dьľa || poświadczone w ASg: dalą |
|- | |- | ||
− | | | + | | dȧlna /dalnă/ || osnowa || psł. *dьľьna? -oje? || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | dȧmá /damo/ || dama, pani; dama (w kartach || niem. Dame || typowe zapożyczenie, co do drugiego znaczenia por. dn. Daam |
|- | |- | ||
− | | | + | | dȧn /dan/ || dzień || psł. *dьnь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | dȧnac /danăc/ || dzień || psł. *dьnьcь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | dȧnesne /danesnĕ/ || codzienny, dzienny || psł. *dьnešьnъjь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | dȧnnek /dȧn(n)ĕk/ || dziennik, żurnal || dan + -nĕk || złożenie wzorem pl. dziennik, głuż. dźenik, por. niem. Tageszeitung |
|- | |- | ||
− | | | + | | dȧns /dans/ || dzisiaj || psł. *dьnьsь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | dȧnsejse /danseisĕ/ || dzisiejszy || psł. *dьnь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | Dȧnsk /Dansk/ || Gdańsk || śdn. Danske, Danzig || zapożyczenie, toponim |
|- | |- | ||
− | | | + | | dȧra /dară/ || dziura || psł. *dira || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | dȧrgnǫt /dargnǫt/ || dziergać, wyczesywać (len) || psł. *dьrgnǫti || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | dȧršår /daršår/ || młóckarz || śdn. derscher || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | dȧtiw /dativ/ || celownik || niem. Dativ || zapożyczenie, por. łuż. datiw |
|- | |- | ||
− | | | + | | dåné /dåne/ || wewnątrz, w środku || psł. *dъně || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | dånu /dånü/ || dno || psł. *dъno || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | dånû /dånau/ || do wewnątrz, do środka || psł. *dъnu || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | dåwá /dåvo/ || dwa || psł. *dъva || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | dåwáj /dåvoj/ || dwoje || psł. *dъvojь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | dåzd /dåzd/ || deszcz || psł. *dъždžь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | dåzdinek /dåzdinĕk/ || parasol (na deszcz) || dåzd + -inĕk || por. niem. Regenschirm, cz. deštník, głuż. předešćnik |
|- | |- | ||
− | | | + | | dącká /dącko/ || dzięki, dziękuję || śdn. dank + -ăk || słowo poświadczone, Polański odczytuje /dancko/, ale jest to raczej stara pożyczka |
|- | |- | ||
− | | | + | | dąkát /dąkot/ || dziękować || śdn. danken || czasownik związany z poświadczonym /dącko/, por. pol. dziękować, głuż. dźakować, ukr. дякувати |
|- | |- | ||
− | | | + | | dedîcia /dedaićă/ || ojcowizna || psł. *dědica || poświadczone w toponimii: Tideitz, Tiedeitzen, Taddeis |
|- | |- | ||
− | | | + | | dedîna /dedană/ || dziedzina, spadek, dziedzictwo || psł. *dědina || poświadczone w toponimii: Deetjein, Detschön |
|- | |- | ||
− | | | + | | degne /degnĕ/ || odpowiedni, warty || lüneb. dägen || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | degá /dego/ || szpada || śdn. dege || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | dek /dek/ || dach || śdn. dak || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | delet /delĕt/ || dzielić || psł. *děliti || poświadczone w 3Sg: delĕ |
|- | |- | ||
− | | | + | | delfin /delfin/ || delfin || niem. Delphin || zapożyczenie, por. łuż. delfin, cz. delfín |
|- | |- | ||
− | | | + | | demutichie /demütix́ĕ/ || pokorny, uległy || śdn. dêmödich || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | denkát /denkot/ || myśleć || śdn. denken || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | deret /derĕt/ || drzeć || psł. *derti || poświadczone w 3Sg: derĕ, por. perĕ-perĕt |
|- | |- | ||
− | | | + | | deta /detă/ || dziecko || psł. *dětę || słowo poświadczone, obocznie detą |
|- | |- | ||
− | | | + | | detîne /detainĕ/ || dziecinny || psł. *dětinъjь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | dewa /devă/ || dziewczyna; służąca || psł. *děva || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | dewîcia /dewaićă/ || dziewica || devă + -aićă || złożenie wzorem pol. dziewica, sch. devica, por. niem. Jungfrau |
|- | |- | ||
− | | | + | | dewka /defkă/ || dziewczyna; córka || psł. *děvъka || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | diada /ďodă/ || dziadek, ojciec matki || psł. *děda || poświadczone w toponimii: Thiedken (<*děd(k)in?), Tideitz, Tiedeitzen (<*dědica) |
|- | |- | ||
− | | | + | | dial /ďol/ || część, kawałek || psł. dělъ, śdn. dêl || rekonstrukcja, por. głuż dźěł, dłuż. źěł, por. pośw. delĕt |
|- | |- | ||
− | | | + | | dialat /ďolăt/ || pracować, działać || psł. *dělati || poświadczone 3Sg: ďolă, ale także ďolojĕ |
|- | |- | ||
− | | | + | | dialàtuwne /ďolătüvnĕ/ || pracowity || psł. *dělatovьnъjь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | dialu /ďolü/ || dzieło, praca, wysiłek || psł. *dělo || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | Dianèmarka /Ďonĕmorkă/ || Dania || Ďon + -morkă z niem. Mark || por. dłuż. mroka 'granica' z niem. Marke |
|- | |- | ||
− | | | + | | Dianska /Ďonskă/ || Dunka || śdn. Dêne + -skă || zapożyczenie ze śdn., por. Śoskă 'Niemka' |
|- | |- | ||
− | | | + | | Dianskie /Ďonsťĕ/ || Duńczyk || śdn. Dêne + -sťĕ || zapożyczenie ze śdn., por. Śosťĕ 'Niemiec' |
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
|- | |- | ||
− | + | | dianskie /ďonsťĕ/ || duński || śdn. Dêne + -sťĕ || por. śosťĕ 'niemiecki' | |
|- | |- | ||
− | | | + | | diatka /ďotkă/ || dziecko || psł. *dětъka || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | dif /dif/ || złodziej || śdn. dief || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | dijada /dijodă/ || dioda || niem. Diode || zapożyczenie, por. łuż. dioda |
|- | |- | ||
− | | | + | | dik /dik/ || staw || śdn. dîk || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | dikie /diťĕ/ || gruby || lüneb. dick || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | din /din/ || także, też || śdn. den || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | dinȧmika /dinamikă/ || dynamika || niem. Dynamik || zapożyczenie, por. łuż. dynamika |
|- | |- | ||
− | | | + | | dingat /dingăt/ || wynajmować || śdn. dingen || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | diǫsna /ďǫsnă/ || dziąsło || psł. *dęsna || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | dirzet /dirzĕt/ || trzymać, powstrzymywać || psł. *dьržiti || słowo poświadczone |
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
|- | |- | ||
− | + | | disąt /disąt/ || dziesięć || psł. *desętь || słowo poświadczone | |
|- | |- | ||
− | | | + | | disątàru /disątărü/ || dziesięcioro || psł. *desętero || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | disątdisiǫt /disątdiśǫt/ || sto || psł. *desętь desętъ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | disąt pątstig /disąt pątstig/ || tysiąc || disąt + pątstig || słowo poświadczone, ale Polański odczytuje disąt pątstiďĕ |
|- | |- | ||
− | | | + | | disiǫte /diśǫtĕ/ || dziesiąty || psł. *desętъjь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | disiǫtka /diśǫtkă/ || dziesiątka, dziesięć || desąt + -kă || (Rost) poświadczone zapożyczenie do niem.: Dischschonke(n) |
|- | |- | ||
− | | | + | | diwąt /divąt/ || dziewięć || psł. *devętь || słowo poświadczone |
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
|- | |- | ||
− | + | | diwątàru /divątărü/ || dziewięcioro || psł. *devętero || słowo poświadczone | |
|- | |- | ||
− | | | + | | diwątnácti /divątnăcti/, diwątnádist /divątnădist/ || dziewiętnaście || psł. *devętь na desęte || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | disątnacti /disątnocti/ || dwadzieścia || psł. *desętь na desęte || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | diwątdisiǫt /divądiśǫt/ || dziewięćdziesiąt || psł. *devętь desętъ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | diwiǫte /div́ǫtĕ/ || dziewiąty || psł. *devętъjь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | dîpá /daipo/ || jama, jaskinia || psł. *dupa || poświadczone w toponimii: Düpe, Wolfsdüpe, Suckolnedüpe |
|- | |- | ||
− | | | + | | dîpaste /daipostĕ/ || głupi, naiwny || psł. *dupastъjь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | dîpawe /daipovĕ/ || głupi, naiwny || psł. *dupavъjь || słowo poświadczone, ale por. daipostĕ |
|- | |- | ||
− | | | + | | dîská /daisko/ || stół || śdn. disk || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | dîwak /daivăk/ || jeleń || psł. *divakъ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | dîwe /daivĕ/ || dziki || psł. *divъjь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | dîwîna /daivaină/ || zwierzyna łowna; dziczyzna || daivĕ + -aină || złożenie wzorem głuż. dźiwina |
|- | |- | ||
− | | | + | | dlån /dlån/ || dłoń || psł. *dolnь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | dobål /döbål/ || djabeł || śdn. duvel || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | dol /döl/ || dół, dolina || psł. *dolъ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | dolda /döldă/ || (duży) garnek || śdn. dulte || poświadczone jako dölde, dodatkowo zasymilowane |
|- | |- | ||
− | | | + | | dor /dör/ I || dwór || psł. *dvorъ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | dor /dör/ II || prze-, przez, (durch) || śdn. dor || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | dornîste /dörnaistĕ/ || dworzec || dör + -n- + -aistĕ || kalka niem. Bahnhof, por. dłuż. dwórnišćo |
|- | |- | ||
− | | | + | | dorstiat /dörsťăt/ || być spragnionym || śdn. dörsten || poświadczone w 3Sg: dörsťojĕ |
|- | |- | ||
− | | | + | | Dorta /Dörtă/ || Dorota || śdn. Dorthe || zapożyczenie ze śdn., zasymilowane jak inne imiona, imię |
|- | |- | ||
− | | | + | | Dortka /Dörtkă/ || Dorotka || Dörtă + -kă || zdrobnienie, por. Morajă-Moraikă, imię |
|- | |- | ||
− | | | + | | dorianek /döŕonĕk/ || dzierżawca || dör + -'onĕk || formacja wzorem dör-döŕonkă |
|- | |- | ||
− | | | + | | dorianka /döŕonkă/ || dzierżawczyni || psł. *dvořanъka || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | dost /döst/ || dość || psł. *dostъ || słowo poświadczone, obocznie düst |
|- | |- | ||
− | | | + | | dǫb /dǫb/ || dąb; drzewo || psł. *dǫbъ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | dǫbak /dǫbăk/ || drzewko || psł. *dǫbъkъ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | dǫbèwůná /dǫbĕvåuno/ || bawełna || dǫb + våuno || kalka niem. Baumwolle, por. pośw. jopťĕdǫb na Apfelbaum |
|- | |- | ||
− | | | + | | dǫbîcia /dǫbaićă/ || sad, dąbrowa || dǫb + -aićă || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | dǫbrianka /dǫbŕonkă/ || galas, dębianka || psł. *dǫbřanъka || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | dǫpá /dǫpo/ || chrzest || śdn. dôpe || słowo poświadczone, obocznie dǫpă |
|- | |- | ||
− | | | + | | dǫpiat /dǫṕăt/ || chrzcić || śdn. dôpen || poświadczone w czasie przeszłym: dǫṕălai-jĕg |
|- | |- | ||
− | | | + | | dǫpnek /dǫpnĕk/ || chrzciciel || dǫpo + -nĕk || nazwa wykonawcy czynności na -nĕk, por. głuż. křćinek |
|- | |- | ||
− | | | + | | dǫpnîcia /dǫpnaićă/ || chrzcielnica || śdn. dôpe + psł. *-ьnica || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | dǫt /dǫt/ || dąć, dmuchać || psł. *dǫti || poświadczone w 3Sg: dåmĕ |
|- | |- | ||
− | | | + | | drȧle /dralĕ/ || prędki, szybki || śdn. dral || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | drȧmeta /drametă/ || fujarka || śdn. drummete || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | dråwa /dråvă/ || drwa|| psł. *drъva || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | dråwene /dråvenĕ/ || drewniany || dråvă + -enĕ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | dråwnu /dråvnü/ || drewno || psł. *drъvьno || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | dråzet /dråzĕt/ || drżeć || psł. *drъžiti || poświadczone w 3Sg: dråzĕ |
|- | |- | ||
− | | | + | | dremat /dremăt/ || śnić, marzyć we śnie || psł. *drěmati || poświadczone w 2Sg: dremĕs |
|- | |- | ||
− | | | + | | dren /dren/ || cierń || psł. *dernъ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | drene /drenĕ/ || ciernie || psł. *dernьje || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | drenuwate /drenüvotĕ/ || cierniowy || dren + -üvotĕ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | Drewes /Drevĕs/ || Andrzej || śdn. Drêwes || słowo poświadczone, imię |
|- | |- | ||
− | | | + | | Dreweska /Dreveskă/ || Andrzejek || Drevĕs + -kă || zdrobnienie za pomocą typowego sufiksu -kă, imię |
|- | |- | ||
− | | | + | | drewu /drevü/ || drzewo || psł. *dervo || rozkład poświadczonego drivenĕ, "drzewo" to także ľos, dǫb, drevü mogło być zapomniane |
|- | |- | ||
− | | | + | | driste /dristĕ/ || odważny, mężny || śdn. drîst || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | driwene /drivenĕ/ || drzewny || psł. *dervenъjь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | drizȧl /drizal/ || pas do przepasywania czy podciągania odzieży || psł. *dьržalь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | druwa /drüvă/ || winogrono || śdn. drûve || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | drûde /draudĕ/ || niekiedy || psł. *drugdy || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | drûg /draug/ || inny, drugi, jeden || psł. *drugъ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | drûg drûgû /draug draugau/ || jeden drugiemu || psł. *drugъ drugu || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | drûg gegén drûga /draug gegen draugă/ || jeden przeciw drugiemu || psł. *drugъ + śdn. gegen || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | drûgie /drauďĕ/ || drugi || psł. *drugъjь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | drûz Bug /drauz Büg/ || szczęść Boże, dopomóż Boże || psł. *druži bogъ || zwrot poświadczony |
|- | |- | ||
− | | | + | | drûzet /drauzĕt/ || pomagać || psł. *družiti || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | du /dü/ || do || psł. *do || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | du wåpàkwîdzenia /dü våpăkvaiʒeńă/ || do zobaczenia || dü + våpăk + vaiʒenĕ || zwrot kalkujący niem. Auf wiedersehen, por. dłuż. na zasejwiźenje |
|- | |- | ||
− | | | + | | duble /düblĕ/ || podwójny || śdn. dubbel || słowo poświadczone, obocznie dubbelt? |
|- | |- | ||
− | | | + | | dublér /dübler/ || rodzaj monety, dytki || śdn. dubler || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | dubra jûtru /dübră jautrü/ || dobre rano || dübrĕ + jautrü || zwrot poświadczony |
|- | |- | ||
− | | | + | | dubra nuc /dübră nüc/ || dobranoc || dübră + nüc || zwrot poświadczony |
|- | |- | ||
− | | | + | | dubre /dübrĕ/ || dobry || psł. *dobrъjь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | dubré /dübre/ || dobrze || psł. *dobrě || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | dubre dȧn /dübrĕ dan/ || dzień dobry || dübrĕ + dan || zwrot poświadczony |
|- | |- | ||
− | | | + | | dubre vicér /dübrĕ vicer/ || dobry wieczór || dübrĕ + vicer || zwrot poświadczony |
|- | |- | ||
− | | | + | | dubru /dübrü/ || dobro || psł. *dobro || słowo poświadczone, znaczenie niepewne, por. niem. Gutes |
|- | |- | ||
− | | | + | | dujet /düjĕt/ || doić || psł. *dojiti || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | dujoce /düjocĕ/ || dwojaki || psł. *dъvojačьjь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | dukiuncet /düťüncĕt/ || dokończyć || psł. *dokončiti || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | dum /düm/ || dom, posiadłość || psł. *domъ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | dumá /dümo/ || do domu || psł. *doma || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | Dumas /Dümăs/ || Tomasz || śdn. Domas || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | Dumaska /Dümoskă/ || Tomek || Dümăs + -kă || zdrobnienie za pomocą typowego sufiksu -kă |
|- | |- | ||
− | | | + | | dupîte /düpaitĕ/ || pijany || psł. *dopitъjь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | durostle /düröslĕ/ || dorosły || imiesłów od dürĕst || kalka niem. Erwachsene, por. głuż. dorostły, dorosćeny, ale też: prepiclĕ |
|- | |- | ||
− | | | + | | durest /dürĕst/ || dorosnąć || dü- + rüst || kalka niem. erwachsen, -rĕst jak w prairĕst |
|- | |- | ||
− | | | + | | dust /düst/ || dość || psł. *dostь || słowo poświadczone, obocznie döst |
|- | |- | ||
− | | | + | | duzȧdát sa /düzadot să/ || doczekać się || psł. *dožьdati sę || formacja wsteczna od poświadczonego düzaidăt |
|- | |- | ||
− | | | + | | duzîdat /düzaidăt/ || oczekiwać || psł. *dožidati || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | du̇dȧja /dudajă/ || dudy || śdn. dûdey || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | du̇ldichie /duldix́ĕ/ || cierpliwy || śdn. duldich || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | dûre /daurĕ/ || drogi || śdn. dûr || uzupełnienie braków semantycznych, -ûr- > -aur- jak w saur |
|- | |- | ||
− | | | + | | dûsa /dausă/ || dusza || psł. *duša || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | dûsne /dausnĕ/ || zaduszny || psł. *dušьnъjь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | důg /dåug/ || dług || psł. *dъlgъ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | důgie /dåuďĕ/ || długi || psł. *dъlgъjь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | důgièråt /dåuďĕråt/ || długodziób || psł. *dъlg-o-rъtъ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | důgiu /dåuďü/ || długo || psł. *dъlgo || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | důzne /dåuznĕ/ || dłużny, winny || dåug + -nĕ || złożenie wzorem pl. dłużny |
|- | |- | ||
− | | | + | | důznek /dåuznĕk/ || dłużnik, winowajca || dåug + -nĕk || poświadczone w NSg: dåuznaicĕ |
|- | |- | ||
− | | | + | | dwȧr /dvar/ || drzwi || psł. *dvьrь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | dwȧrnîcia /dvarnaićă/ || pokój || psł. *dvьrьnica || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | dwenàcte /dvenăcte/ || dwanaście || psł. *dъvě na desęte || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | dwenacté /dvenocte/ || dwanaście || psł. *dъvě na desęte || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | dwenactèpȧlcnîcia /dvenoctĕpolcnaićă/ || dwunastnica || dvenoctĕ + polăc + -naićă || kalka niem. Zwölffingerdarm, por. dłuż. dwanasćopalcnik |
|- | |- | ||
− | | | + | | dwenàcti /dvenăcti/ || dwanaście || psł. *dъvě na desęte || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | dwenàdist /dvenădist/ || dwanaście || psł. *dъvě na desęte || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | dwîgát /dvaigot/ || dźwigać, podnosić || psł. *dvigati || iteratyw do poświadczonego dvaignǫt |
|- | |- | ||
− | | | + | | dwîgnǫt /dvaignǫt/ || dźwignąć, podnieść || psł. *dvignǫti || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | dŷchat /dåixăt/ || chuchać || psł. *dyxati || poświadczone w 3Sg: dåixă |
|- | |- | ||
− | | | + | | dŷm /dåim/ || dym || psł. *dymъ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | dŷmat /dåimăt/ || dmuchać || psł. *dymati || poświadczone w 3Sg: dåimă |
+ | |} | ||
+ | |||
+ | ==E== | ||
+ | {| class="wikitable" width="100%" | ||
|- | |- | ||
− | + | ! połabski !! polski !! etymologia !! uzasadnienie | |
|- | |- | ||
− | | | + | | ele /elĕ/ || cały czas, zawsze || śdn. hêl || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | elefȧnt /elefant/ || słoń || niem., dn. Elefant || zapożyczenie, por. łuż. elefant (choć obok: słon) |
|- | |- | ||
− | | | + | | elektrika /elektrikă/ || elektryka || niem. Elektrik || zapożyczenie, por. łuż. elektrika |
|- | |- | ||
− | | | + | | Elska /Elskă/ || Elżbieta, Ela || śdn. Elske || zapożyczenie ze śdn., zasymilowane jak inne imiona |
|- | |- | ||
− | | | + | | eluwe /elüvĕ/ || cały || ele + -üvĕ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | emerika /emerikă/ || królestwo niebieskie || śdn. hemmelrîke || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | enep /enĕp/ || konopia || śdn. hennep || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | engiėl /enďėl/ || anioł || śdn. engel || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | engiwår /enďivår/ || imbir || śdn. engewer || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | Enka /Enkă/ || Henryk, Henio || śdn. Hencke || zapożyczenie ze śdn., zasymilowane jak inne imiona |
|- | |- | ||
− | | | + | | enkst /enkst/ || ogier || niem. Hengst || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | er /er/ || pan || śdn. er || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | erá /ero/ || cześć, honor || śdn. êre || poświadczone w bierniku /erǫ/ |
|- | |- | ||
− | | | + | | eriát /eŕot/ || szanować, czcić || śdn. êren || poświadczone w 3Sg: eŕojĕ |
|- | |- | ||
− | | | + | | erlikie /erliťĕ/ || uczciwy || śdn. êrlik || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | erska /erskă/ || pani || er + -skă || poświadczone u Mithoffa w formie cytatu 'Ehrsske' |
|- | |- | ||
− | | | + | | erste /erstĕ/ || pierwszy || śdn. erste || słowo poświadczone |
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
|- | |- | ||
− | | | + | | ewål /evål/ || hebel || dn. hewel || słowo poświadczone, por. övål |
− | |||
− | |||
|} | |} | ||
− | == | + | ==F== |
{| class="wikitable" width="100%" | {| class="wikitable" width="100%" | ||
|- | |- | ||
− | ! połabski !! polski !! | + | ! połabski !! polski !! etymologia !! uzasadnienie |
|- | |- | ||
− | | | + | | faliaste /foľostĕ/ || płowy || śdn. vâl + -'ostĕ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | falniá /folńo/ || fałda || dn. Foul, Foul’n? || słowo poświadczone w NSg: folne |
|- | |- | ||
− | | | + | | falnene /folnenĕ/ || pofałdowany || folno + -enĕ lub imiesłów od *folnĕt || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | faná /fono/ || flaga || niem. Fahne || zapożyczenie z niemieckiego, por. dłuż. fona |
|- | |- | ||
− | | | + | | fastet /fostĕt/ || pościć || śdn. fasten || zapożyczenie |
|- | |- | ||
− | | | + | | fastane /fostonĕ/ || post || gerundium od fostĕt || formacja jak niem. Fasten od fasten |
|- | |- | ||
− | | | + | | fat /fot/ || beczka, naczynie || śdn. fat, fât || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | fatnek /fotnĕk/ || bednarz || fot + -nĕk || nazwa zawodu jak klübĕk-klübaucnĕk |
|- | |- | ||
− | | | + | | fȧbrika /fabrikă/ || fabryka || niem. Fabrik || zapożyczenie, por. łuż. fabrika |
|- | |- | ||
− | | | + | | fȧdér /fader/ || ojciec chrzestny, kum; ojciec || dn. Vadder || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | fȧgȧla /fagală/ || ptaszek || dn. vāgel || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | fȧlgát /falgot/ || następować, postępować || śdn. volgen || poświadczone w 3Sg: falgojĕ |
|- | |- | ||
− | | | + | | fȧn /fan/ || fan || niem. Fan || zapożyczenie, por. łuż. fan |
|- | |- | ||
− | | | + | | fȧnȧtizm /fanatiz(ĕ)m/ || fanatyzm || niem. Fanatismus || por. łuż. fanatizm |
|- | |- | ||
− | | | + | | fȧrbȧt /farbat/ || zakaz || śdn. vorbot || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | fȧrbia /farb́ă/ || barwa, kolor; farba || por. niem. Farbe || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | fȧrbidiát /farbiďot/ || zakazać || śdn. vorbiden || poświadczone w czasie przeszłym: farbiďol |
|- | |- | ||
− | | | + | | fȧrdål /fardål/ || kwadra księżyca || śdn. vêrdel || słowo poświadczone, obocznie fardil |
|- | |- | ||
− | | | + | | fȧrforát /farförot/ || prowadzić, wieść || śdn. vorvoren || poświadczone w rozkaźniku: farförüj-năs |
|- | |- | ||
− | | | + | | fȧrklàgane /farklăgonĕ/ || oskarżony ||śdn. vorklagen || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | fȧrstát /farstot/ || rozumieć || śdn. vorstân || poświadczone w 3Sg: farstojĕ |
|- | |- | ||
− | | | + | | fȧrtȧriat /fartaŕăt/ || zniszczyć || śdn. vorteren || poświadczone w czasie przeszłym: fartaŕăl |
|- | |- | ||
− | | | + | | fȧrzakat /farzokăt/ || zapierać się, wypierać się || śdn. vorsāken || poświadczone w 3Sg: farzokă |
|- | |- | ||
− | | | + | | fȧstèlawen /fastĕlovĕn/ || zapusty || śdn. vastel-avent || słowo poświadczone, Polański rekonstruuje fasteloven, ale jeden z zapisów Wastlówen |
|- | |- | ||
− | | | + | | fȧšist /fašist/ || faszysta || niem. Faschist || por. łuż. fašist i inne -ist |
|- | |- | ||
− | | | + | | fȧšizm /fašiz(ĕ)m/ || faszyzm || niem. Faschismus || por. łuż. fašizm, -z(ĕ)m jak w pesĕn |
|- | |- | ||
− | | | + | | fålšîtia /fålšaiťă/ || fałsz || śdn. valsch(h)eit || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | fålšuwate /fålšüvotĕ/ || fałszywy || śdn. valsch + -otĕ || słowo poświadczone |
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
|- | |- | ||
− | + | | fåtzȧk /fåtzak/ || tornister, plecak(?) || dn. Vat-Sakk || słowo poświadczone, Polański pisze fatzak, ale to chyba literówka | |
|- | |- | ||
− | | | + | | ferdediát /ferdeďot/ || bronić || dn. verdädig’n || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | fertfȧk /fertfak/ || ćwierć, ćwiartka || dn. vērt(e) + Fack || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | ferzûka /ferzaukă/ ||pokusa, pokuszenie || dn. versöking || poświadczone w ASg: ferzoikǫ, -oi- jako -au- jak w saukăt |
|- | |- | ||
− | | | + | | fetiš /fetiš/ || fetysz || niem. Fetisch || zapożyczenie, por. łuż. fetiš |
|- | |- | ||
− | | | + | | fidera /fideră/ || kuma, matka chrzestna || śdn. vedere || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | film /film/ || film || niem. Film || zapożyczenie, por. łuż., cz., pl. film |
|- | |- | ||
− | | | + | | Fin /Fin/ || Fin || niem. Finne || zapożyczenie z niemieckiego, por. łuż. Fin |
|- | |- | ||
− | | | + | | Finka /Finkă/ || Finka || Fin + -kă || regularna forma żeńska |
|- | |- | ||
− | | | + | | Finliǫdu /finľǫdü/ || Finlandia || Fin + ľǫdü || kalka niem. Finnland |
|- | |- | ||
− | | | + | | finskie /finsťĕ/ || fiński || fin + -sťĕ || regularny przymiotnik na -sťĕ |
|- | |- | ||
− | | | + | | find /find/ || nieprzyjaciel, wróg || dn. Find || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | findlikie /findliťĕ/ || wrogi, nieprzyjacielski || dn. findlik || zapożyczenie, por. fründ-fründliťĕ |
|- | |- | ||
− | | | + | | fizika /fizikă/ || fizyka || niem. Physik || zapożyczenie, por. łuż. fyzika |
|- | |- | ||
− | | | + | | fîgá /faigo/ || figa || niem. Feige? || zapożyczenie, por. łuż., pl. figa |
|- | |- | ||
− | | | + | | fîgiuwe /faiďüvĕ/ || figowy || faigo + -üvĕ || przymiotnik na -üvĕ, żeby nie wywoływać I palatalizacji |
|- | |- | ||
− | | | + | | fîgiuwe lîst /faiďüvĕ laist/ || listek figowy || faiďüvĕ + laist || kalka niem. Feigenblatt |
|- | |- | ||
− | | | + | | flȧša /flašă/ || butla || niem. Flasche || formacja wsteczna wzgl. poświadczonego flaškă |
|- | |- | ||
− | | | + | | flȧška /flaškă/ || butelka || niem. Flasche + -kă || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | flitichie /flitix́ĕ/ || pilny || dn. flītich || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | flîtá /flaito/ || flet || śdn. floite || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | flîtac /flaităc/ || piegża || flaito + -ac || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | flîtát /flaitot/ || grać na flecie || flaito + -ot || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | flote /flötĕ/ || płaski || śdn. vlôt || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | fon /fön/ || suszarka do włosów || niem. Föhn/Fön || zapożyczenie, por. łuż. fejn, sch. fen, ros. фенъ |
|- | |- | ||
− | | | + | | for /för/ ||wy- || śdn. vör || słowo poświadczone, odpowiada niem. für, herfür |
|- | |- | ||
− | | | + | | frame /fromĕ/ || pobożny || śdn. vrâm || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | Frącoz /frącöz/? || Francuz || dn. Franzoos || zapożyczenie z dn., zasymilowane, por. głuż. jendźelski 'angielski' |
|- | |- | ||
− | | | + | | Frącozka /frącöskă/ || Francuzka || Frącöz + -kă || regularna forma żeńska |
|- | |- | ||
− | | | + | | frącozkie /frązösťĕ/ || francuski || frązöz + -sťĕ || przymiotnik od nazwy narodu, może frącözisĕ jak ingelsĕ? |
|- | |- | ||
− | | | + | | Frąkrika /frąkrikă/ || Francja || kalka niem. Frankreich || por. emerikă ze śdn. hemmelrîke |
|- | |- | ||
− | | | + | | frefelàjące /frefelăjącĕ/ || hardy, przekorny || śdn. vrevelen || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | frefelát /frefelot/ || być hardym, przekornym || śdn. vrevelen || rekonstrukcja czasownika, od którego powstał zleksykalizowany imiesłów |
|- | |- | ||
− | | | + | | fri /fri/ || swobodnie || śdn. fri || słowo poświadczone |
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
|- | |- | ||
− | + | | frijá /frijo/ || małżeństwo ||dn. Frie || słowo poświadczone | |
|- | |- | ||
− | | | + | | friját /frijot/ || wziąć ślub || dn. frīn || poświadczone w 3Sg: frijol |
|- | |- | ||
− | | | + | | frijane /frijonĕ/ || ożenek, ślub || gerundium od: frijat || poświadczone w celowniku: kå frijońĕ |
|- | |- | ||
− | | | + | | Fris /fris/ || Fryzyjczyk || śdn. Vrêsch || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | fris /fris/ || ser fryzyjski || śdn. Vrêsch || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | Friska /friskă/ || Fryzyjka || fris + -kă || forma żeńska na -kă |
|- | |- | ||
− | | | + | | Frisliǫdu /frisľǫdü/ || Fryzja || Fris + ľǫdü || kalka niem. Friesland |
|- | |- | ||
− | | | + | | friše /frišĕ/ || świeży || niem. frisch || słowo poświadczone, obocznie frišťĕ?? |
|- | |- | ||
− | | | + | | frizor /frizör/ || fryzjer || niem. Frisör/Friseur || zapożyczenie, por. łuż. frizer |
|- | |- | ||
− | | | + | | frîdichie /fraidix́ĕ/ || radosny, wesoły || śdn. vreidich || słowo poświadczone |
+ | |- | ||
+ | | frund /fründ/ || przyjaciel, krewny || śdn. vrünt || poświadczone w ASg: fründi | ||
+ | |- | ||
+ | | frundlikie /fründliťĕ/ || uprzejmy, życzliwy || vrüntlik || słowo poświadczone | ||
|- | |- | ||
− | | | + | | fudår /füdår/ || pasza, karma; pokarm || śdn. vôder || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | fudrat /füdrăt/ || karmić (zwierzęta) || śdn. vôderen || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | fule /fülĕ/ || leniwy || dn. fūl || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | fule piås /fülĕ ṕås/ || leń, próżniak || fülĕ + ṕås || słowo poświadczone |
|} | |} | ||
− | == | + | ==G== |
{| class="wikitable" width="100%" | {| class="wikitable" width="100%" | ||
|- | |- | ||
− | ! połabski !! polski !! | + | ! połabski !! polski !! etymologia !! uzasadnienie |
|- | |- | ||
− | | | + | | gabel /gobel/? || widelec || śdn gåb(e)l || słowo poświadczone, ale wokalizm niepewny |
|- | |- | ||
− | | | + | | gad /god/ || wąż || psł. *gadъ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | gade /godĕ/ || gadzi, węży || psł. *gadьjь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | gadek /godĕk/ || robak || psł. *gadikъ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | gaj /goj/ || gaj, lasek || psł. *gajь || poświadczone w toponimii: Gei, Gei-wiesen |
|- | |- | ||
− | | | + | | galǫz /golǫz/ || gałąź || psł. *galǫzь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | gard /gord/ I || stajnia, obora || psł. *gordь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | gard /gord/ II || zamek, gród; sąd || psł. *gordъ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | gardîste /gordaistĕ/ || grodzisko, plac grodowy || psł. *gordišče || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | Garduw /Gordüv/? || Gartow || psł. *gordovъ? || rekonstrukcja, toponim |
|- | |- | ||
− | | | + | | garch /gorx/ || groch; wyka || psł. *gorxъ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | garnak /gornăk/ || garnek (na mleko) || psł. *gъrnъkъ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | garnet /gornĕt/ || mówić, gadać || psł. *gorniti || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | garsle /gorslĕ/ || garść || psł. *gъrstlьje || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | gaset /gosĕt/ || gasić || psł. *gasiti || poświadczone w 3Sg: gosĕ |
|- | |- | ||
− | | | + | | gat /got/ || gać, grobla, (staw?) || psł. *gatь || poświadczone w toponimii: Katei, Jatey-feld, Jatey-wiesen |
|- | |- | ||
− | | | + | | gatek /gotĕk/ || mały staw || psł. *gatikъ || poświadczone w toponimii: Kadieck |
|- | |- | ||
− | | | + | | gȧklår /gaklår/ || kuglarz || śdn. gôkeler || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | gȧlá /galo/ || strój odświętny, urzędowy || por. niem. Gala || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | gȧle /galě/ || żółty || śdn. gêle || dodatkowo zasymilowane poświadczone nieodmienne /gale/ |
|- | |- | ||
− | | | + | | gȧlèrepá /galĕrepo/ || marchew || galĕ + repo || słowo poświadczone, Polański uznaje je za dwa osobne: gale repo |
|- | |- | ||
− | | | + | | gȧlgwŷ /galgvoi/ || szubienica; wieszak || śdn. galge || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | gȧnat /ganăt/ || być życzliwym || śdn. gannen || poświadczone 1Sg: ganăm, 2Sg: ganăs |
|- | |- | ||
− | | | + | | gȧnc /ganc/ || cały || niem. ganz || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | gȧng /gang/ || przejście, korytarz || śdn. gank || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | gȧngrena /gangrenă/ || gangrena || niem. (die!) Gangrän || zapożyczenie, por. głuż. gangrena |
|- | |- | ||
− | | | + | | gȧz /gaz/ || gaz || niem. Gas || zapożyczenie, por. pol. gaz |
|- | |- | ||
− | | | + | | gȧzene /gazenĕ/ || gazowy || gaz + -enĕ || typowy przymiotnik od nazwy substancji |
|- | |- | ||
− | | | + | | gåzîwe /gåzaivĕ/ || prędki, szybki || psł. *gъzivъjь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | gåzet /gåzĕt/ || gzić się, wściekać się (o bydle) || psł. *gъzъ + -iti || poświadczone w 3Sg: gåzĕ |
|- | |- | ||
− | | | + | | gegén /gegen/ || przeciwko || śdn. gegen || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | genitiw /genitiv/ || dopełniacz || niem. Genitiv || zapożyczenie, por. łuż. genitiw |
|- | |- | ||
− | | | + | | Gieska /Ďeskă/ || Gertruda, Gierka || śdn. Geske || zapożyczenie ze śdn., zasymilowane jak inne imiona, imię |
|- | |- | ||
− | | | + | | giole /ďölĕ/ || goły || psł. *golъjь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | giolǫb /ďölǫb/ || gołąb || psł. golǫbь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | giolǫbak /ďölǫbăk/ || gołąbek || psł. golǫbъkъ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | giora /ďöră/ || góra || psł. *gora || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | giorcanek /ďörconĕk/ || stwór górski, górzanin || psł. *gorьčanikъ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | giorét sa /ďöret să/ || palić się || psł. *gorěti sę || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | giorka /ďörkă/ || górka, pagórek || psł. *gorъka || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | giorkie /ďörťĕ/ || gorzki || psł. *gorьkъjь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | Giorska /Ďörskă/ || Bergen || psł. *gorьska(ja) || słowo poświadczone, toponim |
|- | |- | ||
− | | | + | | gips /gips/ || gips || niem. Gips || zapożyczenie, por. łuż. gips, cz. gyps |
|- | |- | ||
− | | | + | | giujek /ďüjĕk/ || uzdrowiciel || psł. *gojikъ || słowo poświadczone, Polański tłumaczy "lekarz, cyrulik" |
|- | |- | ||
− | | | + | | giujet /ďüjĕt/ || leczyć, goić || psł. *gojiti || poświadczone w 3Sg: ďüjĕ |
|- | |- | ||
− | | | + | | giujît sa /ďüjait să/ || goić się || psł. *gojiti sę || poświadczone w 3Sg: ďüji-să |
|- | |- | ||
− | | | + | | giulia /ďüľă/ || pustkowie, wrzosowisko || psł. *golьja || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | giune /ďünĕ/ || gówno || psł. *govьno || poświadczone w GSg: ďünă |
|- | |- | ||
− | | | + | | giust /ďüst/ || gość || psł. *gostь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | giustnîcia /ďüstnaićă/ || kawał ziemi, z którego sołtys może ugościć wójta || psł. *gostьnica || słowo poświadczone, ale znaczenie być może dużo szersze |
|- | |- | ||
− | | | + | | giuzd /ďüzd/ || gwóźdź; kołek || psł. *gvozdь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | giûster /ďaustĕr/ || jaszczur || psł. *guščerъ || poświadczone nazwisko rodowe: Gauster, por. sch. gušter, także w toponimii: Güstrow, Guzstrowe |
|- | |- | ||
− | | | + | | gîbet /ďaibĕt/ || gubić || psł. *gubiti || rozkład poświadczonego prefigowanego: vizďaibĕ |
|- | |- | ||
− | | | + | | gîmne /ďaimnĕ/ || gumno, zabudowa gospodarska || psł. *gumьno || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | gînǫt /ďainǫt/ || ginąć || psł. *ginǫti || perfektyw do ďainǫt, por. püzďainǫt |
|- | |- | ||
− | | | + | | gladet /glodĕt/ || gładzić, prasować || psł. *gladiti || rekonstrukcja, por. dłuż. głaźiś |
|- | |- | ||
− | | | + | | gladkie /glotťĕ/ || gładki; ładny || psł. *gladъkъjь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | glazá /glozo/ || szkło; szklanka || śdn. glas || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | glaznek /gloznĕk/ || szklarz || glozo + -nĕk || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | glåd /glåd/ || głód || psł. *goldъ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | glådet /glådĕt/ || głodzić? || psł. *golděti || poświadczone w 3Sg: glådĕ i gerundium glådenĕ, ale znaczenie 'głodować, biedować' |
|- | |- | ||
− | | | + | | glåduwat /glådüvăt/ || głodować, biedować || psł. *goldovati || poświadczone gerundium: glådüvenĕ, ale patrz glådĕt |
|- | |- | ||
− | | | + | | glåduwate /glådüvotĕ/ || głodny || psł. *goldovatъjь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | glåduwne /glådüvnĕ/ || biedny || psł. *goldovьnъjь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | glåduwnate /glådüvnotĕ/ || biedny || psł. *goldovьnatъjь || słowo poświadczone, ale patrz glådüvnĕ |
|- | |- | ||
− | | | + | | glåwa /glåwă/ || głowa; rozum, umysł; czaszka || psł. *golva || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | glåwènene /glåwĕnenă/ || dotyczący główki lnu || psł. *golvinenъjь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | glåwîna /glåwaină/ || główka lnu || psł. *golvina || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | glåwka /glåfkă/ || główka || psł. *golvъka || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | glåwne /glåwnĕ/ || głowowy, główny || psł. *golvьnъjь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | glåwne kiusån /glåvnĕ ťüsån/ || poduszka do spania || śdn |
|- | |- | ||
− | | | + | | gliǫdat /gľǫdăt/ || śnić || psł. *ględati || poświadczono w 3Sg: gľǫdăl |
|- | |- | ||
− | | | + | | glîná /glaino/ || glina || psł. *glina || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | Glîn /Glain/ || Lüneburg || psł. *glinь || poświadczony miejscownik /vå Gľainĕ/ świadczy chyba o r. żeńskim, toponim |
|- | |- | ||
− | | | + | | glînene /glainenĕ/ || gliniany || psł. *glinenъjь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | glîpe /glaipĕ/ || młody || psł. *glupъjь || słowo poświadczone |
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
|- | |- | ||
− | + | | glîpîna /glaipaină/ || młodzież || glaipĕ + -aină || utworzone wzorem sch. omladina | |
|- | |- | ||
− | | | + | | glîpust /glaipüst/ || młodość || psł. *glupostь || utworzone wzorem råd-rådüst |
|- | |- | ||
− | | | + | | glîsta /glaistă/ || glista, robak || psł. *glista || słowo poświadczone, być może glaist |
|- | |- | ||
− | | | + | | glǫb /glǫb/ || głębina || psł. *glǫbь || poświadczone w toponimji: Glimp, Glumm, Glamp-Sei |
|- | |- | ||
− | | | + | | glǫbek /glǫbĕk/ || głęboko || psł. *glǫboko || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | glǫbukie /glǫbüťĕ/ || głęboki || psł. *glǫbokъjь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | glu̇pse /glupsĕ/ || zdradliwy, podstępny || śdn. glupesch || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | glûchie /glaux́ĕ/ || głuchy || psł. *gluxъjь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | gmîna /gmaină/ || gmina, || niem. arch. Gemeine, śdn. gemeine, gemêne || por. pl. gmina, dłuż. gmejna |
|- | |- | ||
− | | | + | | gnat /gnot/ || gnać || psł. *gъnati || poświadczone w 3Sg: gnol, zinĕ |
|- | |- | ||
− | | | + | | gnat dånû /gnot dånau/ || wpędzać, zapędzać || gnot + dånau || poświadczone w 3Sg: zinĕ dånau |
|- | |- | ||
− | | | + | | gnat del /gnot del/ || odpędzać || gnot + del || poświadczone w 3Sg: del zinĕ |
|- | |- | ||
− | | | + | | gnat ta /gnot to/ || popędzać, napędzać || gnot + to || poświadczone w 3Sg: zinĕ to, to zinĕ |
|- | |- | ||
− | | | + | | gnåle /gnålĕ/ || zgniły || psł. *gnilъjь || słowo poświadczone |
+ | |||
|- | |- | ||
− | | | + | | gnew /gnev/ || gruczoł? || psł. *gněvъ || poświadczone w l. mn.: gnevoi |
|- | |- | ||
− | | | + | | gnezdît sa /gnezdait-să/ || gnieździć się || psł. *gnězditi sę || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | gnist /gnist/ || gnieść || psł. *gnesti || poświadczone w 3Sg: gnitĕ |
|- | |- | ||
− | | | + | | gnîdá /gnaido/ || gnida || psł. *gňida || poświadczono w l. mn.: gnaidåi/-ĕ |
|- | |- | ||
− | | | + | | gnîlîcia /gnailaićă/ || zgnilizna || gnålĕ + -aićă || rzeczownik od przymiotnika jak x́audĕ-x́audaićă |
|- | |- | ||
− | | | + | | gnît /gnait/ || gnić || psł. *gniti || poświadczono pochodne gnålĕ (zgniły) |
|- | |- | ||
− | | | + | | gnuj /gnüj/ || gnój || psł. *gnojь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | gnujene /gnüjenĕ/ || gnojowy || psł. *gnojenъjь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | gniazde /gńozdĕ/ || gniazdo || psł. *gnězdo || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | gǫgièlnîcia /gǫďĕlnaićă/ || skrzypce || psł. *golgol-? + -naićă || zapożyczenie do dn. Gungelneitz ’Geige, Violine’ |
|- | |- | ||
− | | | + | | gǫs /gǫs/ || gęś || psł. *gǫsь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | gǫse /gǫsĕ/ || gęsi || psł. *gǫsьjь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | gǫsiar /gǫśăr/ || gąsior || psł. *gǫsьjařь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | gǫska /gǫskă/ || biały chleb, bułka || psł. *gǫsъka || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | gǫste /gǫstĕ/ || gęsty || psł. *gǫstъjь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | grab /grob/ || grab || psł. *grabъ || poświadczone w ASg: groboi |
|- | |- | ||
− | | | + | | grabȧlnek /grobalnĕk/ || świder ciesielski (do grabi) || psł. *grabьlьnikъ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | grablé /groble/ || grabie || psł. *grabľě || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | greblu /greblü/ || ożóg, pogrzebacz || psł. *greblo || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | grad /grod/ || grad || psł. *gradъ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | gratewár /grotevor/ || dziadek, ojciec ojca|| dn. grôte-vâer || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | gratka /grotkă/ || babka, matka ojca || śdn. grôteke || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | gratiát /groťot/ || chwalić || śdn. groten || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | grawá /grovo/ || rów || śdn. grave || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | grawena /grovenă/ || starzec, siwy mężczyzna || śdn. grawe + -enă || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | grȧmat /gramăt/ || grzmieć || psł. *grьměti || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | grȧnȧta /gramată/ || granat || niem. Granate || zapożyczenie z niemieckiego, por. dłuż. granata |
|- | |- | ||
− | | | + | | Grecka /greckă/ || Grecja || Grek + -skă || por. dłuż. Grichiska, cz. Řecko |
|- | |- | ||
− | | | + | | greckie /grecťĕ/ || grecki || Grek + -sťĕ || przymiotnik na -sťĕ |
|- | |- | ||
− | | | + | | grech /grex/ || grzech || psł. *grěxъ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | Grek /grek/ || Grek || śdn. Greke || por. dłuż Grich z niem. Grieche |
|- | |- | ||
− | | | + | | Grekînka /Greťainkă/ || Greczynka || Grek + -åinkă || forma żeńska jak nemăc-nemťainkă |
|- | |- | ||
− | | | + | | grensa /grensă/ || granica || śdn. grense, z pol. granica || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | gresît sa /gresait-să/ || grzeszyć || psł. *grěšiti + să || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | gresnar /gresnăr/? || grzesznik || psł. *grešьnařь || poświadczone w DPl: gresnărüm |
|- | |- | ||
− | | | + | | gresnek /gresnĕk/ || grzesznik || psł. *grěšьnikъ || poświadczone w l. mn.: gresnaiťĕ |
|- | |- | ||
− | | | + | | gribiåt /grib́åt/ || grzbiet, plecy || psł. *xrьbьtъ, nieregularnie || słowo poświadczone, Polański transkrybuje grėb́åt |
|- | |- | ||
− | | | + | | gribin /gribin/ || grzebień || psł. *grebenь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | gribinàtîcia /gribinătaićă/ || kręgosłup || psł. *grebenatica || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | griját sa /grijot să/ || grzać || psł. grějati sę || poświadczone w rozkaźniku 2Sg: grij să |
|- | |- | ||
− | | | + | | griǫda /gŕǫdă/ I || belka || psł. *gręda || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | griǫda /gŕǫdă/ II || grzęda || psł. *gręda || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | gripa /gripă/ || grypa || niem. Grippe || zapożyczenie, por. łuż. gripa |
|- | |- | ||
− | | | + | | grîb /graib/ || grzyb || psł. *gribъ || poświadczone nazwisko rodowe: Greibke, Griepke, a także w toponimji: Greibkens feld |
|- | |- | ||
− | | | + | | grîba /graibă/ || drobne pieniądze, grosze || psł. *grubyjě || słowo poświadczone, ale niepewne |
|- | |- | ||
− | | | + | | grîf /graif/ || gryf || niem. Greif || zapożyczenie z niem., do rozważenia także z śdn. grip |
|- | |- | ||
− | | | + | | grîp /graip/ || kupa, stos || być może śdn. grîpe || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | grodling /grödling/ || kiełb || dn. grödeling || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | grone /grönĕ/ || zielony || śdn. gröne || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | gronlądskie /grönlącťĕ/ || grenlandzki || Grönľǫdü + -sťĕ || przymiotnik od utworzonej nazwy państwa |
|- | |- | ||
− | | | + | | Gronliǫdu /Grönľǫdü/ || Grenlandja || grönĕ + -ľǫdü || kalka niem. Grönland |
|- | |- | ||
− | | | + | | grulikie /grüliťĕ/ || okrutny, okropny || śdn. grülik || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | gruzne /grüznĕ/ || brzydki, szpetny || psł. *grozьnъjь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | grûk /grauk/ || grusza || psł. *gruša skontaminowana z *buk || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | grûsŷ /grausåi/ || grusza || psł. *gruš-y || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | guld /güld/ || złoto; gulden (pieniądz) || śdn. güld || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | guldån /güldån/ || gulden (pieniądz) || śdn. gülden || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | guldione /gülďonĕ/ || pozłacany || śdn. güld + -'onĕ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | gu̇rkî /gurťai/ || ogurek || śdn. gurke || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | gu̇t /gut/ || dobrze || niem. gut || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | gwiazda /gjozdă/ || gwiazda || psł. *gvězda || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | gwiazdka /gjoz(d)kă/ || gwiazdka || psł. *gvězdъka || słowo poświadczone |
+ | |} | ||
+ | |||
+ | ==H== | ||
+ | {| class="wikitable" width="100%" | ||
|- | |- | ||
− | + | ! połabski !! polski !! etymologia !! uzasadnienie | |
|- | |- | ||
− | | | + | | hatnu /hotnü/ || hetta, hejta, w prawo || dn. hot + -nü || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | Hȧg /Hag/ || Haga || dn., niem. (Den) Haag || zapożyczenie, toponim |
|- | |- | ||
− | | | + | | hȧj /haj/ || siano || śdn. hoi || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | hȧj-mand /haj-mond/ || sierpień || haj + mond || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | hȧka /hakă/ || motyka || niem. Hacke || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | her rict /her rict/ || rzec, powiedzieć || niem. her + rict || poświadczone w rozkaźniku: her-ric, odpowiada niem. her- |
|- | |- | ||
− | | | + | | histarîja /historajă/ || historia || niem. Historie || zapożyczenie, por. dłuż. historija, pl. historia |
|- | |- | ||
− | | | + | | hîliane /haiľonĕ/ || uświęcony, poświęcony || śdn. heilen || słowo poświadczone |
+ | |} | ||
+ | |||
+ | ==Ch== | ||
+ | {| class="wikitable" width="100%" | ||
|- | |- | ||
− | + | ! połabski !! polski !! etymologia !! uzasadnienie | |
|- | |- | ||
− | | | + | | chala /xolă/ || pochwała || psł. *xvala || derywat od poświadczonego xolĕ jak niem. loben-Lob |
|- | |- | ||
− | | | + | | chalet /xolĕt/ || chwalić || psł. *xvaliti || poświadczone w 3Sg: xolĕ |
|- | |- | ||
− | | | + | | charna /xornă/ || pokarm, pożywienie || psł. *xorna || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | charnet /xornĕt/ || karmić, żywić || psł. *xorniti || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | charstîwe /xorstaivĕ/ || parszywy, pokryty krostami, świerzbowaty || psł. *xorstivъjь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | charstŷ /xorståi/ || krosta, parch; świerzb || psł. *xorsty || poświadczone w l. mn.: xorstvoi |
|- | |- | ||
− | | | + | | Charwat /xorvăt/ || Chorwat || sch. Hrvat || zaadaptowane zapożyczenie, dop. -otă |
|- | |- | ||
− | | | + | | Charwatka /xorvotkă/ || Chorwatka || xorvăt + -kă || typowa forma żeńska na -kă |
|- | |- | ||
− | | | + | | Charwatska /xorvockă/ || Chorwacja || xorvăt + -skă || odbitka sch. Hrvatska |
|- | |- | ||
− | | | + | | charwatskie /xorvocťĕ/ || chorwacki || xorvăt + -sťĕ || typowy przymiotnik od nazwy narodu |
|- | |- | ||
− | | | + | | chėmil /x́ėmil/ || chmiel || psł. *xъmělь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | China /x́ină/ || Chiny || niem. China || por. głuż. China, niem. /ˈçiːna/ (na południu także /ˈkiːna/) |
|- | |- | ||
− | | | + | | Chinianek /x́ińonĕk/ || Chińczyk || x́ină + -'onĕk || etnonim na -onĕk, por. głuż. Chinjan |
|- | |- | ||
− | | | + | | Chinianka /x́ińonkă/ || Chinka || x́ină + -'onkă || regularna forma żeńska |
|- | |- | ||
− | | | + | | chinskie /x́insťĕ/ || chiński || x́ină + -sťĕ || regularny przymiotnik na -sťĕ |
|- | |- | ||
− | | | + | | chiorac /x́örăc/ || zły duch, djabeł || psł. *x(v)orьcь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | chiore /x́örĕ/ || zły, niedobry; brzydki || psł. *x(v)orъjь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | chiorîcia /x́öraićă/ || zło || x́örĕ + -aićă || rzeczownik odprzymiotnikowy wzorem x́audĕ-x́audaićă |
|- | |- | ||
− | | | + | | chiost /x́öst/ || miotła, pomiotło || psł. *xvostъ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | chiudet /x́üdĕt/ || iść, chodzić || psł. *choditi || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | chiutá /x́üto/ || chata, chałupa || niem. Hütte || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | chiûdac /x́audăc/ || zły duch, djabeł, szatan || psł. *xudьcь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | chiûde /x́audĕ/ || marny, lichy; zły, niedobry; brzydki || psł. *xudъjь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | chiûde-mand /x́audĕ-mond/ || kwiecień || x́audĕ + mond || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | chiûdîcia /x́audaićă/ || marność, coś złego || psł. *xudica || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | chîzá /x́aizo/ || chałupa, chata || psł. *xyža || rozkład poświadczonego x́aiznĕ, por. dł. chyža |
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
|- | |- | ||
− | + | | chîzka /x́aiskă/ || chałupka, chatka || x́aizo + -kă || zdrobnienie od rekonstruowanego x́aizo | |
|- | |- | ||
− | | | + | | chîzne /x́aiznĕ/ || chałupne, około chałupy || psł. *xyžьnъjь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | chlar /xlor/ || chlor || niem. Chlor || zapożyczenie, por. cz., łuż., pl. chlor |
|- | |- | ||
− | | | + | | chlåd /xlåd/ || chłód || psł. *xoldъ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | chlådene /xlådenĕ/ || chłodny || psł. *xoldenъjь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | chlådinek /xlådinĕk/ || chłodziarka, lodówka || xlåd + -inĕk || kalka niem. Kühlschrank, por. dłuż. chłodnik, głuż. chłódźak |
|- | |- | ||
− | | | + | | chlew /xlev/ || chlew || psł. *xlěvъ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | chlǫd /xlǫd/ || laska, kij || psł. *xlǫdъ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | chrąst /xrąst/ || chrząszcz, chrabąszcz || psł. *xręščь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | chrian /xŕon/ || chrzan || psł. *xrěnъ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | chriûd /xŕaud/ || bicz, bat || psł. *xřudъ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | chriûdek /xŕaudĕk/ || smyczek || psł. *xřudikъ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | chrume /xrümĕ/ || kaleki, chromy || psł. *xromъjь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | chrumene /chrümenĕ/ || obrażenie, skaleczenie || psł. *xromenьje || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | chrumîcia /xrümaićă/ || kalectwo || xrümĕ + -aićă || złożenie wzorem x́audĕ-x́audaićă |
|- | |- | ||
− | | | + | | chrumota /xrümötă/ || kaleka || xrümĕ + -ötă || złożenie jak pröstĕ-pröstötă |
+ | |} | ||
+ | |||
+ | ==I== | ||
+ | {| class="wikitable" width="100%" | ||
|- | |- | ||
− | + | ! połabski !! polski !! etymologia !! uzasadnienie | |
|- | |- | ||
− | | | + | | ilek /ilĕk/ || tchórz, fretka || śdn. ilk || słowo poświadczone, obocznie ilkă |
|- | |- | ||
− | | | + | | ilka /ilkă/ || tchórz, fretka || śdn. ilke || słowo poświadczone, obocznie ilĕk |
|- | |- | ||
− | | | + | | Indîja /indajă/ || Indie || niem. Indien || zapożyczenie, regularna adaptacja -ien > -ajă |
|- | |- | ||
− | | | + | | indîskie /indaisťĕ/ || indyjski || indajă + -sťĕ || przymiotnik na -sťĕ, może indisťĕ? |
|- | |- | ||
− | | | + | | ingelse /ingelsĕ/ || angielski || śdn. engelsch || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | ingiėl /inďėl/ || anioł || śdn. engel || formacja wsteczna od poświadczonego inglĕk |
|- | |- | ||
− | | | + | | inglek /inglĕk/ || anioł, aniołek || śdn. engel + -ĕk || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | Ingliǫdår /ingľǫdår/ || Anglik || por. niem. Engländer lub Ingľǫdü + -år || kalka niem. Engländer |
|- | |- | ||
− | | | + | | Ingliǫdårska /ingľǫdårskă/ ||Angielka || ingľǫdår + -skă || forma żeńska jak toblår-toblårskă |
|- | |- | ||
− | | | + | | Ingliǫdu /ingľǫdü/ || Anglia || śdn. England + ľǫdü || kalka niemieckiej nazwy, por. poświadczone ingelsĕ |
|- | |- | ||
− | | | + | | instru̇mentȧl /instrumental/ || narzędnik || niem. Instrumental || zapożyczenie, por. łuż. instrumental |
|- | |- | ||
− | | | + | | Internet /internĕt/ || Internet || niem. Internet || por. łuż., cz., pl. internet |
|- | |- | ||
− | | | + | | Ir /ir/ || Irlandczyk || por. niem. Ire || zapożyczenie tak jak cz. Ir |
|- | |- | ||
− | | | + | | irȧckie /iracťĕ/ || iracki || Irak + -sťĕ || przymiotnik na -sťĕ |
|- | |- | ||
− | | | + | | Irȧk /irak/ || Irak || niem. Irak || zapożyczenie |
|- | |- | ||
− | | | + | | Irȧkiėr /iraťėr/ || Irakijczyk || Irak + -år || kalka niem. Iraker |
|- | |- | ||
− | | | + | | Irȧkiėrska /iraťėrskă/ || Irakijka || iraťėr + -skă || regularna forma żeńska |
|- | |- | ||
− | | | + | | irȧnskie /iransťĕ/ || irańki || Iran + -sťĕ || przymiotnik na -sťĕ |
|- | |- | ||
− | | | + | | Irȧn /iran/ || Iran || niem. Iran || zapożyczenie |
|- | |- | ||
− | | | + | | Irȧnår /iranår/ || Irańczyk || Irak + -år || kalka niem. Iraner |
|- | |- | ||
− | | | + | | Irȧnårska /iranårskă/ || Iranka || iranår + -skă || regularna forma żeńska |
|- | |- | ||
− | | | + | | Irska /irskă/ || Irlandka || ir + -skă || forma żeńska jak er-erskă |
|- | |- | ||
− | | | + | | irlądskie /irlącťĕ/ || irlandzki || irľǫdü + -sťĕ || typowy przymiotnik na -sťĕ, przegłos nosówek |
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
|- | |- | ||
− | + | | Irliǫdu /irľǫdü/ || Irlandia || por. niem. Irland + ľǫdü || kalka niemieckiej nazwy | |
|- | |- | ||
− | | | + | | islądskie /islącťĕ/ || islandzki || isľǫdü + -sťĕ || typowy przymiotnik na -sťĕ, przegłos nosówek |
|- | |- | ||
− | | | + | | Isliǫdår /isľǫdår/ || Islandczyk || isľǫdü + -år || kalka niem. Islander |
|- | |- | ||
− | | | + | | Isliǫdårska /isľǫdårskă/ || Islandka || isľǫdår + -skă ||forma żeńska jak toblår-toblårskă |
|- | |- | ||
− | | | + | | Isliǫdu /isľǫdü/ || Islandia || por. niem. Island + ľǫdü || kalka niemieckiej nazwy |
|- | |- | ||
− | | | + | | Itȧlianek /Itaľonĕk/ || Włoch || Italajă + -onĕk ||typowa nazwa mieszkańca na -onĕk |
|- | |- | ||
− | | | + | | Itȧlianka /Itaľonkă/ || Włoszka || Italajă + -onkă || typowa nazwa mieszkanki na -onkă |
|- | |- | ||
− | | | + | | itȧlenskie /italensťĕ/ || włoski || por. niem. italienisch || przymiotnik na -sťĕ, do rozważenia itaľensťĕ |
|- | |- | ||
− | | | + | | Itȧlîja /Italajă/ || Włochy || por. niem. Italien || regularna pożyczka z niemieckiego |
|- | |- | ||
− | | | + | | itiat /iťăt/ || nazywać; nazywać się; nakazywać || śdn. hêten || poświadczone w 3Sg: iťă, być może z nagłosowym h- |
|- | |- | ||
− | | | + | | izáp /izop/ || józefek (roślina) || śdn. isop || słowo poświadczone |
+ | |} | ||
+ | |||
+ | ==Î== | ||
+ | {| class="wikitable" width="100%" | ||
|- | |- | ||
− | + | ! połabski !! polski !! etymologia !! uzasadnienie | |
|- | |- | ||
− | | | + | | î /ai/ I || u, przy || psł. *u || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | î /ai/ II || ej, hej || psł. *aj || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | îbezat /aibezăt/ || uciec || psł. *uběžati || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | îbet /aibĕt/ || zabić, ubić || psł. *ubiti || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | îbrukát /aibrükot/ || zużyć || ai- + brükot || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | îbust /aibüst/ || ukłuć, ubóść || psł. *ubosti || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | îdawet /aidovĕt/ || udusić, zadusić || psł. *udaviti || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | îdialat /aiďolăt/ || zrobić || psł. *udělati || poświadczony imiesłów: aiďălonă |
|- | |- | ||
− | | | + | | îdelet /aidelĕt/ || oddzielić || psł. *uděliti || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | îdrûzet /aidrauzĕt/ || pomóc || psł. *udružiti || poświadczone w cz. przeszłym: aidrauzål |
|- | |- | ||
− | | | + | | îklestet /aiklestĕ/ || ścisnąć || psł. *uklěščiti || poświadczony imiesłów: aiklăstenĕ |
|- | |- | ||
− | | | + | | îkǫset /aikǫsĕt/ || ugryźć, ukąsić || psł. *ukǫsiti || poświadczony imiesłów: aikǫsenĕ |
|- | |- | ||
− | | | + | | îkrast /aikrăst/ || ukraść || psł. *ukrasti || poświadczone gerundium: aikrădinĕ |
|- | |- | ||
− | | | + | | îkràdine /aikrădinĕ/ || kradzież || psł. *ukradenьje || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | îkrujet /aikrüjĕt/ || ukroić, odciąć || psł. *ukrojiti || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | îlumet /ailümĕt/ || ułamać || psł. *ulomiti || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | îlûcet /ailaucĕt/ || utrafić || psł. *ulučiti || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | îmarzat /aimorzăt/ || zmarznąć || psł. *umoržati || poświadczony imiesłów : aimărzonĕ |
|- | |- | ||
− | | | + | | îmiarte /aiḿortĕ/ || zmarły, umarły || psł. *umьrtъjь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | îmret /aimrĕt/ || umrzeć || psł. *umerti || poświadczony imiesłów: aiḿortĕ |
|- | |- | ||
− | | | + | | îmûdît sa /aimaudait să/ || opóźnić się || psł. *umuditi sę || poświadczone w czasie przeszłym: aimaudål să |
|- | |- | ||
− | | | + | | îpast /aipăst/ || odpaść || psł. *upasti || poświadczone gerundium: aipădenĕ |
|- | |- | ||
− | | | + | | îplatet /aiplotĕt/ || zapłacić, opłacić || psł. *uplatiti || poświadczone w 3Sg: aiplotĕ |
|- | |- | ||
− | | | + | | îprąst /aiprąst/ || uprząść || psł. *upręsti || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | îpûstet /aipaustĕt/ || upuścić || psł. *upustiti || poświadczone czasy przeszłe: aipaustål, aipaustaix, aipaustăs |
|- | |- | ||
− | | | + | | îriazat /aiŕozăt/ || uciąć, odciąć || psł. *urězati || poświadczone w 3Sg: airezĕ |
|- | |- | ||
− | | | + | | îrudene /airüdenĕ/ || urodzony || psł. *urodenъjь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | îrudît sa /airüdait să/ || urodzić się || psł. *uroditi sę || poświadczone w czasie przeszłym: airüdål să |
|- | |- | ||
− | | | + | | îsact /aisăct/ || uciąć, usiec, skosić || psł. *useťi || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | îsȧgát /aisagot/ || oszlifować, wygładzić || ai- + śdn. sagen || poświadczony imiesłów: aisăgonĕ, być może aisogot |
|- | |- | ||
− | | | + | | îstrîzat /aistraizăt/ || ostrzyc || psł. *ustrižati || poświadczony imiesłów: aistraizonĕ |
|- | |- | ||
− | | | + | | îšapat /aišopăt/ || stwarzać || ai- + šopăt || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | ît /ait/ || iść || psł. *iti || słowo poświadczone |
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
|- | |- | ||
− | + | | ît dånû /ait dånau/ || wchodzić, wstępować || ait + dånau || poświadczone w 3Sg: aidĕ dånau | |
|- | |- | ||
− | | | + | | ît del /ait del/ || odchodzić || ait + del || poświadczone w 3Sg: aidĕ del |
|- | |- | ||
− | | | + | | ît sa /ait să/ || powodzić się, wieść się || ait + să || poświadczone w 3Sg: aidi să |
|- | |- | ||
− | | | + | | ît wåkårst /ait våkårst/ || obchodzić || ait + våkårst || poświadczone w 3Sg: aidĕ våkårst |
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
|- | |- | ||
− | + | | ît wånû /ait vånau/ || wychodzić || ait + vånau || poświadczone w 3Sg: aidĕ vånau | |
|- | |- | ||
− | | | + | | îta /aită/ || ojciec || germanizm, por. sfr. heitha || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | îtąt /aitąt/ || uciąć || psł. *utęti || poświadczone w 3Sg: aitnĕ |
|- | |- | ||
− | | | + | | îtîne liǫdu /aitainĕ ľǫdü/ || ojczyzna || aită + -aină + ľǫdü || kalka głuż. wótčny kraj |
|- | |- | ||
− | | | + | | îtupît sa /aitüpait să/ || utopić się || psł. *utopiti sę || poświadczone w 3Sg: aitüpi să |
|- | |- | ||
− | | | + | | îwiǫzat /aiv́ǫzăt/ || przywiązać || psł. *uvęzati || poświadczone w 3Sg: aivązĕ i imiesłów: aiv́ǫzonĕ |
|- | |- | ||
− | | | + | | îwlåcat /aivlåcăt/ || zbronować || psł. *uvolčati || poświadczony imiesłów: aivlåconĕ |
|- | |- | ||
− | | | + | | îzaset /aizosĕt/ || przestraszyć || psł. *užasiti || poświadczone w czasie przeszłym: aizăsål-jĕg, aizăsålai-jĕg |
+ | |} | ||
+ | |||
+ | ==J== | ||
+ | {| class="wikitable" width="100%" | ||
|- | |- | ||
− | + | ! połabski !! polski !! etymologia !! uzasadnienie | |
|- | |- | ||
− | | | + | | ja /jo/ || ja || psł. *ja || słowo poświadczone, obocznie: joz |
|- | |- | ||
− | | | + | | jabkiu /jopťü/ || jabłko || psł. *jablъko || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | jablun /joblün/ || jabłoń || psł. *jablonь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | jagièda /joďĕdo/ || wysypka? || psł. *jagody || słowo poświadczone, znaczenie niejasne |
+ | |- | ||
+ | | jagną /jogną/ || jagnię || psł. *jagnę || słowo poświadczone | ||
|- | |- | ||
− | | | + | | jaji /joji/ || jajko; jądro || psł. *jaje || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | jajkiu /jojťü/ || jajeczko || joji + -ťü || zdrobnienie wzorem büźǫtťü |
|- | |- | ||
− | | | + | | jaluwe /jolüvĕ/ || jałowy, niepłodny || psł. *jalovъjь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | jaluwîcia /jolüvaićă/ || jałówka || psł. *jalovica || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | jamá /jomo/ || jama; dół na grób || psł. jama || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | jasne /josnĕ/ || jasny || psł. *jasnъjь || podobne słowo niepoświadczone, por. cz. jasný, głuż. jasny, słi. jasnï |
|- | |- | ||
− | | | + | | jar /jor/ || dolina || psł. *jarъ || poświadczone w toponimji w złożeniu: Jirjost (*jarogvozdь) |
|- | |- | ||
− | | | + | | jarmic /jormic/ || szpada || psł. *jarъ měčь? niepewne || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | jasènîna /josĕnaină/ || las jesionowy || psł. *jasenina || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | jasin /josin/ || jesion || psł. *jasenь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | Jastȧrna Nidelia /jostarnă nideľă/ || Niedziela Wielkanocna || jostarnă + nideľă|| kalka niem. Ostersonntag, por. dłuż. jatšowna njeźela |
|- | |- | ||
− | | | + | | Jastȧrna Pènidelia /jostarnă pĕnideľă/ || Poniedziałek Wielkanocny || jostarnă + pĕnideľă || kalka niem. Ostermontag, por. dłuż. jatšowne pónjeźele |
|- | |- | ||
− | | | + | | jastȧrne /jostarnĕ/ || wielkanocny || jostråi + -nĕ || przymiotnik na -nĕ jak trebĕ-tribnĕ, por. srebrü-sribarnĕ |
|- | |- | ||
− | | | + | | Jastȧrnîcia /jostarnaičă/ || Niedziela Wielkanocna || jostrnĕ + -aićă || por. dłuż. jatšownica |
|- | |- | ||
− | | | + | | Jastrŷ /jostråi/ || Wielkanoc || psł. *jastry || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | jawar /javăr/ || jawor || psł. *javorъ || poświadczone w l.mn.: javårĕ |
|- | |- | ||
− | | | + | | jaz /joz/ || ja || psł. *jazъ || słowo poświadczone, obocznie: jo |
|- | |- | ||
− | | | + | | jȧdån /jadån/ || jeden || psł. *jedьnъ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | jȧdånádiste /jadånădistĕ/, /janădist/, /janünăcti || jedenaście || psł. *jedьnъ (jedьno) na desęte || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | jȧgiėr /jaďėr/ || myśliwy || śdn. jeger || słowo poświadczone, obocznie jagår |
|- | |- | ||
− | | | + | | jȧcht /jaxt/ || polowanie || śdn. jacht || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | jȧka /jakă/ || kurtka || niem. Jacke || zapożyczenie, por. łuż. jaka |
|- | |- | ||
− | | | + | | jȧnác /janoc/ || jedynak || psł. *jedьnačь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | jȧnace /janocĕ/ || jednakowy || psł. *jedьnačьjь || rozkład poświadczonego tårüjjanocĕ, por. düjocĕ |
|- | |- | ||
− | | | + | | jågla /jåglă/ || igła || psł. *jьgla || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | jågra /jågră/ || gra || psł. *jьgra || rekonstruowane z jågraićă, które jest wyrównaniem jėgraićă do pierwotnego jågră |
|- | |- | ||
− | | | + | | jåkra /jåkră/ || ikra || psł. *jьkra || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | jåskra /jåskră/ || iskra || psł. *jьkra || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | jåzba /jåzbă/ || izba, świetlica || psł. *jьstъba || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | jąc /jąc/ || przełyk || psł. *jěťь, nieregularnie || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | jącåne /jącånĕ/ || jęczmienny || psł. *jęčьnьnъjь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | jącånek /jącånĕk/ || trznadel || psł. *jęčьnьnikъ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | jącmin /jącmin/ || jęczmień || psł. *jęčьmenь || słowo poświadczone, być może istniał pierwotny mianownik: jącmoi |
|- | |- | ||
− | | | + | | jącmine /jącminĕ/ || jęczmienny || psł. *jęčьmenьnъjь || słowo poświadczone, wtórne wobec jącånĕ |
|- | |- | ||
− | | | + | | jąt /jąt/ || chwytać, łapać, brąć || psł. *jęti || poświadczone formy osobowe: jėmĕ, jėmăto-să i imiesłów: jǫtĕ |
|- | |- | ||
− | | | + | | jątrènîcia /jątrĕnaićă/ || jątrznica, kiszka || psł. *jętrenica || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | je /je/ || tak (potwierdzenie) || śdn. je || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | jed /jed/ || jedzenie, jadło || psł. *jědь || poświadczone w wyrażeniu: ai jădai |
|- | |- | ||
− | | | + | | jedące kamår /jedącĕ komår/ || jadalnia, pokój jadalny || jest + komår || formacja analogiczna do såpące komår, por. niem. Esszimmer |
|- | |- | ||
− | | | + | | jedna /jednă/ || potrawa || psł. *jědьna(ja) || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | jednîcia /jednaićă/ || jadalnia || jed + -naićă || formacja analogiczna do pekărnaićă, ťauxărnaićă |
|- | |- | ||
− | | | + | | jedzna /jeʒnă/ || jedzenie || psł. *jěďьna(ja) || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | jechat /jexăt/ || jechać wierzchem || psł. *jěxati || para do poświadczone jezdĕt, por. głuż. jěchać, słi. jãxac |
|- | |- | ||
− | | | + | | Jeru̇zȧlém /Jeruzalem/ || Jerozolima || niem. Jerusalem || zapożyczenie, por. łuż. Jeruzalem, hol. Jeruzalem, toponim |
|- | |- | ||
− | | | + | | jesera /jeseră/ || ości u kłosa, wąsy, kolce || psł. *jesera || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | jest /jest/ || jeść || psł. *jěsti || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | jezdet /jezdĕt/ || jeździć wierzchem || psł. *jězditi || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | Jezu̇s /Jezus/ || Jezus || śdn. Jesus || słowo poświadczone, imię |
|- | |- | ||
− | | | + | | jėgrîcia /jėgraićă/ || zabawa || psł. *jьgrica || słowo poświadczone, obocznie wtórne postaci: jaigraićă, jågraićă |
|- | |- | ||
− | | | + | | jėlma /jėlmă/ || wiąz, brzost || psł. *jьlьma || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | Jėlmenawa /jėlmenovă/ || Ilmenawa, Ilmenau || psł. *jьlьmenava || rekonstrukcja, toponim |
|- | |- | ||
− | | | + | | jėlmuwe /jėlmüvĕ/ || wiązowe, z wiązu || jėlmă + -üvĕ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | jėskrît sa /jėskrait să/ || iskrzyć się || psł. *jьskriti sę || z poświadczonego jåskră; jå->jė- por. jågră>jėgraićă |
|- | |- | ||
− | | | + | | jėwér /jėver/ || wiór, trzaska || psł. *jьverъ || słowo poświadczone |
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
|- | |- | ||
− | + | | jidîne /jidainĕ/ || jedyny || psł. *jedinъjь || słowo poświadczone | |
|- | |- | ||
− | | | + | | jisin /jisin/ || jesień || psł. *jesenь || poświadczone w złożeniu jisin-mond |
|- | |- | ||
− | | | + | | jisin-mand /jisin-mond/ || wrzesień || psł. *jesenь + śdn. mând || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | jist /jist/ || jeszcze || psł. *ješče || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | jiz /jiz/ || jeż || psł. *ježь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | jizér /jizer/ || jezioro || psł. *jezerъ? || poświadczone w toponimji: Iser-kamp, Jesere, Gesehre, Josöhrn |
|- | |- | ||
− | | | + | | jizerak /jizerăk/? || jeziorko || psł. *jezerъkъ || poświadczone w toponimji: Jirseik (zam. Jiserk) |
|- | |- | ||
− | | | + | | jî /jai/ || wy || śdn. jî || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | jîgiu /jaiďü/ || jarzmo || psł. *jьgo || słowo poświadczone |
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
|- | |- | ||
− | + | | jîgrác /jaigroc/ || gracz || jaigr- + -oc || złożenie wzorem: cirkoc | |
|- | |- | ||
− | | | + | | jîgrát /jaigrot/ || bawić się, grać || psł. *jьgrati || poświadczone w 3Pl: jaigroją |
|- | |- | ||
− | | | + | | jîminne /jaiminĕ/ || imienny, związany z imieniem || jaimą + -nĕ || przymiotnik na -nĕ od poświadczonego jaimą |
|- | |- | ||
− | | | + | | jîmat /jaimăt/ || łapać, łowić || psł. *jьmati || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | jîmą /jaimą/ || imię; nazwisko; rzeczownik || psł. *jьmę || słowo poświadczone, znaczenia wzorem niem. Name |
|- | |- | ||
− | | | + | | jîmu /jaimü/ || imię || psł. *jьmę, zmiana deklinacji || słowo poświadczone, obocznie do jaimą |
|- | |- | ||
− | | | + | | jînam /jainăm/ || gdzie indziej || psł. *jьnamъ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | jînde /jaindĕ/ || kiedyś, pewnego razu || psł. *jьngdy || wzorem poświadczone draudĕ |
|- | |- | ||
− | | | + | | jîne /jainĕ/ || inny || psł. *jьnъjь || poświadczono zaimek z rdzeniem jain- |
|- | |- | ||
− | | | + | | jîstu /jaistü/ || nerka || psł. *jьsto || poświadczone w l.mn.: jaistă |
|- | |- | ||
− | | | + | | Jorga /Jörgă/ || Jerzy, Jurek || śdn. Jurge(n) || zapożyczenie ze śdn., zasymilowane jak inne imiona, -ör- jak bör, imię |
|- | |- | ||
− | | | + | | jǫdre /jǫdrĕ/ || jądro, ziarno orzecha || psł. *jędro || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | jǫtra /jǫtră/ || wątroba || psł. *jętra || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | jǫzek /jǫzĕk/ || język (narząd) || psł. *językъ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | Juta /Jütă/ || Judyta || śdn. Jutte || zapożyczenie ze śdn., zasymilowane jak inne imiona, imię |
|- | |- | ||
− | | | + | | ju̇nge /jungĕ/ || młody || śdn. junk || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | jûnac /jaunăc/ || młody byk || psł. *junьcь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | jûtra /jautră/ || jutro || psł. *jutrě || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | jûtru /jautrü/ || poranek; wschód || psł. *jutro || słowo poświadczone, "wzchód" por. vicer |
|- | |- | ||
− | | | + | | jûz /jauz/ || już || psł. *juže || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | jûzîna /jauzaină/ || obiad || psł. *južina || słowo poświadczone |
+ | |} | ||
+ | |||
+ | ==K== | ||
+ | {| class="wikitable" width="100%" | ||
|- | |- | ||
− | + | ! połabski !! polski !! etymologia !! uzasadnienie | |
|- | |- | ||
− | | | + | | kabált /kobolt/ || krasnoludek, chochlik, kobold || śdn. kobolt || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | kad /kod/ || skrzynka międlicy || psł. *kadь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | kafij /kofij/ || kawa || dn., dsas. Koffie || końcowe -j jak w dłuż. kafej, głuż. kofej, por. także blij |
|- | |- | ||
− | | | + | | kafijnîcia /kofijnaićă/ || kawiarnia || kofij + -naićă || por. dłuż. kafejownja |
|- | |- | ||
− | | | + | | kak /kok, kăk/ || jak || psł. *kako || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | kak îdi sa? /kok aidi-să?/ || co tam? jak się masz? || kok + ait să || zwrot poświadczony |
|- | |- | ||
− | | | + | | kak wile /kok vilĕ/ || ile || kok + vilĕ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | kaká /koko/ || pręgierz || śdn. kâk || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | kakát /kokot/ || kakać, robić kupę || psł. *kakati || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | kakie /koťĕ/ || jaki, który || psł. kakъjь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | kakiust /koťüst/ || jakość || kok + -üst || formacja jak pl. jakość, głuż. kajkosć, cz. jakost |
|- | |- | ||
− | | | + | | kal /kol/ || kapusta || śdn. kôl || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | kalinîcia /kolinaićă/ || kałuża, bajoro || psł. kalenica || słowo poświadczone, być może kolĕnaićă |
|- | |- | ||
− | | | + | | kaluwe /kolüvĕ/ || kapuściany || kol + -üvĕ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | kam /kom/ || dokąd || psł. *kamo || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | kamànŷ /kamănåi/ || piec pokojowy || psł. *kameny || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | kamát /komot/ || przychodzić || śdn. komen || słowo poświadczone, zapewne obocznie także komăt |
|- | |- | ||
− | | | + | | kamát tape /komot topĕ/ || schodzić się || komot + topĕ || poświadczone w 3Pl: komoją topĕ |
|- | |- | ||
− | | | + | | kamát wånû /komot vånau/ || wychodzić || komot + vånau || poświadczone w 3Sg: komă vånau |
|- | |- | ||
− | | | + | | kamår /komår/ || pokój || śdn. kamer || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | kaminene /kominenĕ/ || kamienny || komoi + -enĕ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | Kaminene Dol /Kominenĕ Döl/ || Stendal || kominenĕ + döl || tłumaczenie, toponim |
|- | |- | ||
− | | | + | | kampiu̇ter /komṕutĕr/ || komputer || niem. Computer || zapożyczenie, por. łuż. kompjuter |
|- | |- | ||
− | | | + | | kamŷ /komoi/ || kamień || psł. kamy || słowo poświadczone, najpewniej rodzaju żeńskiego |
|- | |- | ||
− | | | + | | kamŷka /komoikă/ || kamyk; pestka || komoi + -kă || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | kapat /kopăt/ || kapać || psł. *kapati || poświadczone w 3Sg: kopĕ |
|- | |- | ||
− | | | + | | kapår /kopår/ || miedź || śdn. kopper || zapożyczenie ze śdn., podobnie w łużyckich |
|- | |- | ||
− | | | + | | kapiá /koṕo/ || kropla || psł. *kapľa || poświadczone w ASg i NPl: kopą, kope |
|- | |- | ||
− | | | + | | kapka /kopkă/ || kropelka || psł. *kapъka || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | kaprene /koprenĕ/ || miedziany || kopår + -enĕ || formacja wzorem dråvă-dråvenĕ |
|- | |- | ||
− | | | + | | karia /koŕă/ || taczka || śdn. karre || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | kark /kork/ || noga (u zwierzęcia)? || psł. *korkъ || rozkład złożenia korťĕtüc |
|- | |- | ||
− | | | + | | karkiètuc /korťĕtüc/ || kret || psł. *korkъ + -točь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | kartá /korto/ || kartka; karta || śdn. kârte || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | kartål /kortål/ || koszula || szlez-holszt. kortel || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | kartka /kortkă/ || kartka, karteczka || śdn. kârte + kă || zdrobnienie |
|- | |- | ||
− | | | + | | kartkie /kortťě/ || krótki || psł. kortъkъjь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | kartwilia /kortwiľă/ || rozrywka, zabawa || śdn. kort(e)wile || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | karwá /korvo/ || krowa || psł. *korva || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | karwar /korvăr/ || krowiarz, hodowca bydła || korvo + -ăr || nazwa hodowcy jak ťün-ťünăr |
|- | |- | ||
− | | | + | | karwe /korvĕ/ || krowi || psł. *korvьjь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | Karwîcia /Korvaićă/ || Karwitz || psł. korvica? || rekonstrukcja, por. pl. Krowica, Karwica, toponim |
|- | |- | ||
− | | | + | | kas /kos/ || zakwas? || psł. *kvasъ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | kasac /kosăc/ || drożdże || psł. *kvasьcь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | kasȧl /kosal/ || kaszel || psł. kašьľь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | kaset /kasĕt/ || zapraszać na przyjęcie || psł. *kvasiti || poświadczone jako gerundium: kosenĕ |
|- | |- | ||
− | | | + | | kaslet /koslĕt/ || kaszleć || psł. kašľati || poświadczone w 3Sg: koslĕ |
|- | |- | ||
− | | | + | | katér /koter/ || kot, kocur || śdn. kâter || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | kazde /kozdĕ/ || każdy || psł. *kъžьdo || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | kȧchiėl /kax́ėl/ || kafel || śdn. kachel || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | kȧchiėlnek /kax́ėlnĕk/ || kafelkarz || kax́ėl + -nĕk || nazwa zawodu jak klübĕk-klübaucnĕk |
|- | |- | ||
− | | | + | | kȧchlek /kaxlĕk/ || kafelek || kax́ėl + -ĕk || zdrobnienie wzorem kuvål-kuvlĕk |
|- | |- | ||
− | | | + | | kȧkû /kakau/ || kakao || niem. Kakao || por. niem. Kakao [kaˈkaʊ̯], a także -au jako partytyw |
|- | |- | ||
− | | | + | | kȧlądår /kalądår/ || kalendarz || niem. Kalender || słowo poświadczone, Polański zapisuje kalandår |
|- | |- | ||
− | | | + | | kȧnél /kanel/ || cynamon || dn. Kaneel || zapożyczenie z dn., słowo Zimt południowoniemieckie |
|- | |- | ||
− | | | + | | kȧnta /kantă/ || kąt, róg || śdn. kante || słowo poświadczone |
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
|- | |- | ||
− | + | | kȧpu̇z /kapuz/ || kaptur (dla ochrony przed pszczołami?) || śdn. kabütze || słowo poświadczone | |
|- | |- | ||
− | | | + | | kȧrpa /karpă/ || karp || śdn. karpe || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | Kȧzȧch /Kazax/ || Kazach || por. niem. Kasache || zapożyczenie z niem., por. ros. казахъ |
|- | |- | ||
− | | | + | | Kȧzȧchstȧn /Kazaxstan/ || Kazachstan || por. niem. Kasachstan || zapożyczenie z niemieckiego, por. ros. Казахстанъ |
|- | |- | ||
− | | | + | | Kȧzȧska /Kazaskă/ || Kazaszka || Kazax + -kă || typowa nazwa żeńska na -kă |
|- | |- | ||
− | | | + | | kȧzȧskie /kazasťĕ/ || kazaski || Kazax + -sťĕ || typowy przymiotnik na -sťĕ, nie -stansťĕ, bo niem. kasachisch |
|- | |- | ||
− | | | + | | kå /kå/ || ku, do || psł. *kъ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | kåtu /kåtü/ || kto || psł. *kъto || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | kengu̇r /kengur/ || kangur || niem. Känguruh || zapożyczenie, por. głuż. kenguruh, adaptacja morfologiczna końcówki |
|- | |- | ||
− | | | + | | ketšu̇p /ketšup/ || keczup, ketchup || niem. Ketschup || zapożyczenie, por. dłuż. ketšup |
|- | |- | ||
− | | | + | | kiȧba /ťabă/ || duch || ??? || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | kiȧdål /ťadål/ || kitel, bluza || śdn. kedel || słowo poświadczone, obocznie ťetål |
|- | |- | ||
− | | | + | | kiȧdiá /ťaďo/ || łańcuch || śdn. kêde || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | kiȧgiėl /ťaďėl/ || kręgiel || śdn. kegel || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | kiȧgle /ťaglĕ/ || kręgle (gra) || ťaďėl + -ĕ || poświadczone chyba jako biernik: ťagli |
|- | |- | ||
− | | | + | | kiȧjàncînia /ťajăncaińă/ || kij pasterski, palica || psł. *kyjanьčinьja || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | kiȧjànîcia /ťajănaićă/ || tłuczek do lnu || psł. kyjanica || słowo poświadczone, Polański obocznie rekonstruuje kiėjănaićă |
|- | |- | ||
− | | | + | | kiȧrl /ťarl/ || mąż; mężczyzna || śdn. kerle || słowo poświadczone, obocznie ťaŕål |
|- | |- | ||
− | | | + | | kiȧsŷ /ťasåi/ || dom || śdn. kese + -åi || słowo poświadczone, obocznie ťesåi |
|- | |- | ||
− | | | + | | kiȧtrek /ťatrĕk/ || piesek || śdn. koter || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | kicår /ťicår/ || kosz; więcierz, kaszerz (do łowienia ryb) || por. śdn. Kesser || słowo poświadczone, obocznie ťicer |
|- | |- | ||
− | | | + | | kicårak /ťicerăk/ || koszyczek || ťicår + -ăk || słowo poświadczone jako ťicerăk, ale por. ťicår |
|- | |- | ||
− | | | + | | kicårnek /ťicernĕk/ || koszykarz, łubiankarz || ťicår + -nĕk || formacja wzorem criv-crivnĕk, klübĕk-klübaucnĕk |
|- | |- | ||
− | | | + | | kieler /ťelĕr/ || piwnica || dn. Keller || słowo poświadczone, Polański pisze ťeler |
|- | |- | ||
− | | | + | | kiėcînia /ťėcaińă/ || udo, udziec || psł. *kъčinьja || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | kiėde /ťėdĕ/ || gdzie || psł. *kъde || słowo poświadczone, być może /ťėd/ |
|- | |- | ||
− | | | + | | kiėgie /ťėďĕ/ || kiedy, gdy; jeśli || psł. *kъg(d)y || rekonstrukcja, co do znaczenia por. niem. wenn |
|- | |- | ||
− | | | + | | kiėjènîcia /ťėjănaićă/ || tłuczek do ubijania lnu || psł. *kъjanica || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | kiėl /ťėl/ || kieł || psł. *kъlъ || niepewne poświadczenie w l. mn.: klåi, niejasny brak -å- |
|- | |- | ||
− | | | + | | kiėlîn /ťėlain/ || łono || psł. *kъlinъ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | kiėnądz /ťėnąʒ/ I || król; król w grze || psł. *kъnęʒь || słowo poświadczone, także w znaczeniu 'szlachcic; junkier' |
|- | |- | ||
− | | | + | | kiėnądz /ťėnąʒ/ II || księżyc || psł. *kъnęʒь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | kiėnągînia /ťėnąďaińă/ || szlachcianka, królowa || psł. *kъnęgyni || słowo poświadczone, znaczenie "królowa" w analogii do ťėnąʒ |
|- | |- | ||
− | | | + | | kiėnąze /ťėnązĕ/ || królewskie, szlacheckie || ťėnąʒ + -ĕ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | kiėnąze liǫdu /ťėnązĕ ľǫdü/ || królestwo || ťėnązĕ + ľǫdü || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | kiėsin /ťėsin/ || żołądek || psł. *kъsenь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | kinka /ťinkă/ || muszla, skorupa, łupina || śdn. kinke || poświadczne w NSg: kinťai, choć być może ū-temat |
|- | |- | ||
− | | | + | | kiodrat /ťödrăt/ || gadać, paplać || śdn. koderen || słowo poświadczone, forma osobowa /ťödrojĕ/ wzkazuje na ťödrot |
|- | |- | ||
− | | | + | | kiola /ťölă/ || fura, pojazd, samochód || psł. *kola || słowo poświadczone, znaczenie samochód por. sch. kola |
|- | |- | ||
− | | | + | | kiolac /ťölăc/ || kołacz, ciasto, wypiek || psł. *kolačь || poświadczone zapożyczenie do dn.: Kollatz, Kollatze |
|- | |- | ||
− | | | + | | kiolàsena /ťölăsenă/ || wózek || psł. *kolesena? nieco niejasne fonetycznie || słowo poświadczone jako /ťölăsenă/ |
|- | |- | ||
− | | | + | | kiolåt /ťölåt/ || deska || psł. *kolъtь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | kiolu /ťölü/ || koło || psł. *kolo || słowo poświadczone, prawdopodobnie odmiana s-tematowa, por. ťölăsenă |
|- | |- | ||
− | | | + | | kionar /ťönăr/ || pasterz koni || psł. *konařь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | kionika /ťönikă/ || konewka || psł. *kony + *-ika, nieregularnie || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | kionwîcia /ťönvaićă/ || dzbanek || psł. *konъvica || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | kionŷ /ťönåi/ || dzban || psł. *kony || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | kiorac /ťörăc/ || korzec (miara) || psł. *korьcь || słowo poświadczone |
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
|- | |- | ||
− | + | | kiorŷtce /ťöråitcĕ/ || korytko || psł. *korytьce || poświadczone w l.mn.: ťöråitcă | |
|- | |- | ||
− | | | + | | kiorŷte /ťöråitĕ/ || koryto || psł. *koryto || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | kiosa /ťösă/ || kosa || psł. *kosa || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | kiosàrene /ťösărenĕ/ || kaszany, z kaszy || ťösör + -enĕ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | kiosor /ťösör/ || kasza, krupy || psł. *kosorъ || słowo poświadczone |
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
|- | |- | ||
− | + | | kioster /ťöster/ || kościelny, zakrystian || śdn. köster || słowo poświadczone | |
|- | |- | ||
− | | | + | | kiostèrnîcia /ťöstĕrnaićă/ || zakrystia || ťöster + -naićă || złożenie jak ťauxor-ťauxărnaićă |
|- | |- | ||
− | | | + | | kiostka /ťös(t)kă/ || kostka (anatomiczna) || psł. *kostъka || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | kioza /ťöză/ || koza || psł. *koza || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | kiozka /ťöskă/ || kózka || psł. *kozъka || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | kirbé /ťirbe/ || żłób, drabinka żłobowa || śdn. kribbe, z metatezą || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | Kirialîs /ťiŕolais/ || Kyrie eleison || niem. Kyrieleis || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | kirnia /ťirńă/ || maślnica, kierznia || śdn. kerne || słowo poświadczone, obocznie ťirnă, ale raczej to niedokładność zapisu |
|- | |- | ||
− | | | + | | kiubar /ťübăr/ || łóżko; pościel?; poduszka? || psł. *kobьrь || słowo poświadczone, obocznie ťübĕr |
|- | |- | ||
− | | | + | | kiubåla /ťübålă/ || kobyła || psł. *kobyla || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | kiubålka /ťübålkă/ || kobyłka || psł. *kobylъka || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | kiulȧc /ťülac/ || kołek || psł. *kolьcь|| słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | kiulcet /ťülcĕt/ || wbijać kołki || psł. *kolьčiti || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | kiulèsî /ťülĕsai/ || rower || psł. *kolesi || dualis tantum od poświadczonego tölü, por. celü-cilĕsai, łuż. (jězdne) koleso/koło |
|- | |- | ||
− | | | + | | kiuliane /ťüľonĕ/ || kolano || psł. *kolěno || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | kiulne /ťülnĕ/ || wozowy, dotyczący wozu || ťölü + -nĕ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | kiumål /ťümål/ || kminek || śdn. kömen, kömel || zapożyczenie z dn. jak engevår albo mairon |
|- | |- | ||
− | | | + | | kiun /ťün/ || koń; wałach || psł. *koňь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | kiunac /ťünăc/ || koniec || psł. *konьcь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | kiuncet /ťüncĕt/ || kończyć || psł. *konьčiti || czasownik od poświadczonego ťünăc |
|- | |- | ||
− | | | + | | kiunek /ťünĕk/ || koń || psł. *koňikъ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | kiunskie /ťünsťĕ/ || koński, dla koni || psł. *koňьskъjь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | kiupa /ťüpă/ || kopa, sześćdziesiąt sztuk || psł. *kopa || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | kiupål /ťüpål/ || motyka || psł. *kopъlь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | kiupîcia /ťüpaićă/ || sterta siana || psł. *kopica||słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | kiuprîwa /ťüpraivă/ || pokrzywa || psł. *kopriva || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | kiusån /ťüsån/ || poduszka (pod głowę i do siedzenia) || śdn. küssen || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | kiuset /ťüsĕt/ || kosić || ťösă + -ĕt || czasownik od poświadczonego ťösă |
|- | |- | ||
− | | | + | | kiusîste /ťüsaistĕ/ || drzewce kosy, kosisko || psł. *kosišče || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | kiust /ťüst/ || kość || psł. *kostь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | Kiustne /ťüstnĕ/ || Küsten || psł. *kostьno? || rekonstrukcja, być może *xvostьno?; toponim |
|- | |- | ||
− | | | + | | kiustrîwa /ťüstrîvă/ || stokłosa || psł. *kostriva || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | kiutàlnîcia /ťütălnaićă/ || hak do zawieszenia kotła (nad paleniskiem) || ťüťål + -naićă || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | kiutiål /ťüťål/ || kocioł || psł. *kotьlъ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | kiutlek /ťütlĕk/ || kociołek || psł. *kotьlikъ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | kiuzån /ťüzån/ || kożuch || psł. *kožьnъ|| słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | kiuza /ťüză/ || skóra || psł. *koža || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | kiuzac /ťüzăc/ || kwałek chleba, kromka || śdn. kûse + -ăc || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | kiuze /ťüzĕ/ || kozi || ťöză + -ĕ|| słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | kiuzka /ťüskă/ || skórka || psł. kožьka || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | kiûchár /ťauxor/ || kucharz || psł. *kuxařь || słowo poświadczone, obocznie ťaux́or |
|- | |- | ||
− | | | + | | kiûchàrnîcia /ťauxărnaićă/ || kuchnia || ťauxor + -naićă || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | kiûrá /ťauro/ || kura || psł. *kura || poświadczone w l.mn.: ťauråi |
|- | |- | ||
− | | | + | | kiûrą /ťaurą/ || kurczę, kurczątko || psł. *kurę || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | kiûrèpatka /ťaurĕpotkă/ || kuropatwa || psł. *kuropatъka || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | kiûrîcé /ťauraice/ || przedmieście, przysiółek || ťauro + -aice || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | kiûsát /ťausot/ || kosztować, próbować, smakować || psł. *kušati || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | kiûtît /ťautait/ || robić, czynić || psł. *kutiti || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | kiûtît lik /ťautait lik/ || wyrównywać, zrównywać || ťautait + lik || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | kiwit /ťivit/ || czajka || śdn. kiwit || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | kizat /ťizăt/ || wybrać || śdn. kesen || poświadczone jako: ťizen, ale por. voiťizăt |
|- | |- | ||
− | | | + | | kîpac /ťaipăc/ || kupiec, handlarz || psł. *kupьcь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | kîpet /ťaipĕt/ I || kupić || psł. *kupiti || poświadczone w 3Sg: ťaipĕ |
|- | |- | ||
− | | | + | | kîpet /ťaipĕt/ II || kipieć || psł. *kypěti || poświadczone w 3Sg: ťaipĕ |
|- | |- | ||
− | | | + | | kîsèlîna /ťaisĕlaină/ || kwas || ťaiśolĕ + -aină || poświadczone w toponimii: Keisslein, por. głuż. kisalina |
|- | |- | ||
− | | | + | | kîselek /ťaiselĕk/ || tlen || ťaiśolĕ + -nĕk || kalka niem. Sauerstoff, por. głuż. kislik, cz. kyslík, -ĕk jak w ďüjĕt-ďüjĕk |
|- | |- | ||
− | | | + | | kîsiale /ťaiśolĕ/ || kwaśny, kisły || psł. *kisělъjь || poświadczone w toponimii: Keisslein, Kuseleitzen, por. głuż. kisały |
|- | |- | ||
− | | | + | | kîzår /ťaizår/ || cesarz || śdn. keyser || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | klagat /klogăt/ || skarżyć, oskarżać || śdn. klagen || poświadczone w 3Sg: klogă |
|- | |- | ||
− | | | + | | klagá /klogo/ || skarga || śdn. klage || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | klare /klorĕ/ || czysty; wódka || śdn. klare || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | klast /klost/ || kłaść || psł. *klasti || poświadczone w 3Sg: klodĕ |
|- | |- | ||
− | | | + | | klȧbåt /klabåt/ || kłoda, kloc || dn. klōve, klave || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | klȧnîka /klanaikă/ || ten, który przeklina || psł. *klьnika || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | klȧc /klac/ || kij, drążek, laska || śwn. kloz || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | klȧpa /klapă/ || most zwodzony || por. niem. Klappe || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | klȧwår /klavår/ || kawaler || śdn. klover || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | klȧwrek /klavrĕk/ || chłopak, chłopiec || śdn. klover + -ĕk || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | klåda /klådă/ || beczka || psł. *kolda || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | Klådce /Klåtcĕ/ || Klötze || psł. *Koldьcě || rekonstrukcja, toponim |
|- | |- | ||
− | | | + | | klåkiol /klåťöl/ || zegar; dzwon || psł. *kolkolъ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | klåkiolak /klåťölăk/ || dzwonek || psł. *kolkolъkъ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | klåkiolnek /klåťölnĕk/ || zegarmistrz || klåťöl + -nĕk || złożenie, por. criv-crivnĕk |
|- | |- | ||
− | | | + | | klåkionak /klåťönăk/ || dzwonek (kwiat) || psł. *kolkolъkъ, nieregularnie -n- || słowo poświadczone w l. mn: klåťönťĕ |
|- | |- | ||
− | | | + | | klånîcia /klånaićǎ/ || kłonica (u wozu) || psł. *kolnica || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | klås /klås/ || kłos || psł. *kolsъ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | klåse /klåsĕ/ || kłosie || psł. *kolsьje || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | klącet /klącĕt/ || utykać na nogę, kuleć || psł. klęčiti || poświadczone w 3Sg: klącĕ |
|- | |- | ||
− | | | + | | klącî /klącai/ || tylne podwórze || psł. *klęči? || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | kląkî /kląťai/ || zastrzał || psł. *klęky? || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | kląt /kląt/ || kląć, przeklinać || psł. *klęti || poświadczone w 3Sg: klanĕ |
|- | |- | ||
− | | | + | | klediat /kleďăt/ || ubrać, odziać || śdn. kleden || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | klediát sa /kleďot să/ || ubrać się || śdn. kleden || poświadczone w czasie przeszłym: kleďol să |
|- | |- | ||
− | | | + | | klen /klen/ || klon || psł. *klenъ || rozkład przymiotnika klenüvĕ |
|- | |- | ||
− | | | + | | Klenuw /klenüv/ || Klennow || psł. *Klenovъ || rekonstrukcja, toponim |
|- | |- | ||
− | | | + | | klenuwe /klenüvĕ/ || klonowy || psł. *klenovъjь || słowo poświadczone, ale w znaczeniu "bukowy", zapewne błąd |
|- | |- | ||
− | | | + | | klesta /klestă/ || kleszcze || psł. *klěščě || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | klestet /klestĕt/ || ściskać || psł. *klěščiti || rozkład poświadczonego imiesłowu aiklăstenĕ |
|- | |- | ||
− | | | + | | klewår /klevår/ || koniczyna; trefl (w kartach) || śdn. Klever || zapożyczenie, drugie znaczenie wzorem dn. Klever/Klöör |
|- | |- | ||
− | | | + | | klicka /klickă/ || czapeczka || niem. Klitz + -kă || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | klijé /klije/ || otręby || śdn. klîe || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | klika /klikă/ || członek męzki || ? || słowo poświadczone, obocznie też klinkă |
|- | |- | ||
− | | | + | | klinkàrnîcia || kościelny woreczek na pieniądze || por. szlez.-holszt. klinkers + -naićă || słowo poświadczone, Polański pisze klinkernaićă |
|- | |- | ||
− | | | + | | klipår /klipår/ || ogier || śdn. klepper, klöpper || słowo poświadczone jako kliper, dodatkowo zasymilowane |
|- | |- | ||
− | | | + | | klit /klit/ || nieduży garnek || śdn. klît || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | kliûc /kľauc/ || klucz || psł. *kľučь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | kliûd /kľaud/ || myśl, rada || psł. *kľudъ? || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | kliûdát /kľaudot/ || myśleć, dumać || kľaud + -ot || czasownik utworzony wzorem brük-brükot |
|- | |- | ||
− | | | + | | kliûdîka /kľaudaikă/ || myśliciel || kľaud- + -aikă || formacja z utworzonego kľaudot wzorem låzăt-låzaikă i wielu innych |
|- | |- | ||
− | | | + | | klîbá /klaibo/ || głowica na dachu || śdn. klûwe || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | klîbena jågla /klaibenă jåglă/ || szpilka || klaibenă + jåglă || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | klîbenàtîcia /klaibenătaićă/ || szpilka || klaibenĕ + -taićă || słowo poświadczone, patrz: klaib́ăstaićă |
|- | |- | ||
− | | | + | | klîbene /klaibenĕ/ || posiadający główkę, z główką || klaibo + -enĕ || słowo poświadczone, patrz: klaib́ostĕ |
|- | |- | ||
− | | | + | | klîbiaste /klaib́ostĕ/ || posiadający główkę, głowę || klaibo + -ostĕ || słowo poświadczone, patrz: klaibenĕ |
|- | |- | ||
− | | | + | | klîbiàstîcia /klaib́ăstaićă/ || szpilka || klaib́ostĕ + -aićă || słowo poświadczone, patrz: klaibenătaićă |
|- | |- | ||
− | | | + | | klîbka /klaipkă/ || pączek || klaibo + -kă || słowo poświadczone, zapisane Kleipken |
|- | |- | ||
− | | | + | | klǫb /klǫb/ || biodro || psł. *klǫbъ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | klǫbne /klǫbnĕ/ || biodrowy || klǫb + -nĕ || przymiotnik wzorem plaug-plauznĕ |
|- | |- | ||
− | | | + | | klǫbak /klǫbăk/ || kłębek || psł. *klǫbъkъ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | Klǫcka /Klǫckă/? || Clenze || psł. *klanьčьka?? || słowo poświadczone, odczyt Kľǫskă nieprawdopodobny, toponim |
|- | |- | ||
− | | | + | | klubek /klübĕk/ || kapelusz || psł. *klobukъ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | klubûcnek /klübaucnĕk/ || kapelusznik || klübĕk + -nĕk || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | klubûcnia /klübaucńă/ || wytwórnia kapeluszy || klübĕk + -ńă || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | klutá /klüto/ || bryłka, grudka || śdn. klüte || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | knȧpát /knapot/ || trzaskać z bicza || dn. knappen || poświadczone w 3Sg: knapojĕ |
|- | |- | ||
− | | | + | | knȧpsȧk /knapsak/ || torba pasterska || śdn. knapsak || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | knȧwål /knavål/ || knebel || śdn. knevel || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | knecht /knext/ || parobek, sługa; młodzieniec || śdn. knecht || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | knîpa /knaipă/ || knajpa, pub || niem. Kneipe || zapożyczenie, por. pol., cz., łuż. knajpa |
|- | |- | ||
− | | | + | | knop /knöp/ || guzik || śdn. knôp || słowo poświadczone, obocznie knüp |
|- | |- | ||
− | | | + | | koká /köko/ || kuchnia || śdn. köke || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | kǫdilia /kǫdiľă/ || kądziel, zwój lnu || psł. kǫděľь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | kǫkiul /kǫťül/ ||kąkol|| psł. *kǫkoľь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | kǫkiulene /kǫťülenĕ/ ||kąkolowe, do kąkolu|| psł. *kǫkolenъjь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | kǫpat /kǫpăt/ || kąpać || psł. *kǫpati || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | kǫpát sa /kǫpot să/ || kąpać się || psł. *kǫpati sę || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | kǫs /kǫs/ || kęs, kawałek || psł. *kǫsъ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | kǫsát /kǫsot/ || kąsać, gryźć || psł. *kǫsati || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | kǫsàwîcia /kǫsăvaićă/ || pokawałkowanie? || kǫs + -ăvaićă || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | kǫset /kǫsĕt/ || ukąsić, ugryźć || psł. *kǫsiti || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | kradîka /krodaikă/ || złodziej || psł. *kradika || formacja z rekonstruowanego /krost/ wzorem låzăt-låzaikă i wielu innych |
|- | |- | ||
− | | | + | | kragá /krogo/ || kołnierzyk || śdn. krage || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | kraját /krojot/ || odcinać || psł. *krajati || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | krakadil /krokodil/ || krokodyl || niem. Krokodil || zapożyczenie bez większej asymilacji, por. łuż. krokodil |
|- | |- | ||
− | | | + | | Krakiuw /Kroťüv/ I || Kraków || pl. Kraków || adaptacja morfologiczna |
|- | |- | ||
− | | | + | | Krakiuw /Kroťüv/ II || Krakow am See || psł. *Krakovъ || rekonstrukcja, toponim |
|- | |- | ||
− | | | + | | krakwîcia /krokvaićă/ || kawka || psł. krakъvica || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | kram /krom/ || sklep, kram || śdn. krâm || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | kramnek /kromnĕk/ || sklepikarz, sprzedawca w sklepie || krom + -nĕk || nazwa zawodu jak klübĕk-klübaucnĕk |
|- | |- | ||
− | | | + | | krapîna /kropaină/ || odpadki drzewne || śdn. kröppen? || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | krasån /krosån/ || naszyjnik? || psł. krasьnъ || słowo poświadczone, oryginalnie "krzyżyk na szyi kobiet" |
|- | |- | ||
− | | | + | | krasne /krosnĕ/ || piękny, ładny; dzielny?; uczciwy? || psł. *krasьnъjь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | krast /krost/ || kraść || psł. *krasti || poświadczone w 2Sg: krodĕs, 3Sg: krodnĕ |
|- | |- | ||
− | | | + | | krąs /krąs/ || wieniec, korona || śdn. kranz || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | krȧngiėl /kranďėl/ || obwarzanek, precel || śdn. kringel || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | krȧnkie /kranťĕ/ || chory || śdn. krank || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | krȧpål /krapål/ || kaleka || śdn. kroppel || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | krȧwåd /kravåd/ || rak || śdn. krewed || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | kråsîna /kråsaina/ || okruszek || psł. *krъšina || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | kremin /kremin/ || krzemień || psł. *krěmy || słowo poświadczone, być może mianownik to kremoi jak kamoi |
|- | |- | ||
− | | | + | | kreweta /krevetă/ || krewetka || niem. Krevette || regularne zapożyczenie z niem., por. cz. kreveta |
|- | |- | ||
− | | | + | | krid /krid/ || kreda || szlez-holszt. kried || poświadczone w GSg: kriďau |
|- | |- | ||
− | | | + | | krig /krig/ || wojna || niem. Krieg || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | krigát sa /krigot-să/ || walczyć, wojować, bić się || niem. kriegen || poświadczone w czasie przeszłym: krigălai-să |
|- | |- | ||
− | | | + | | krigiėr /kriďėr/ || wojownik; kawalerzysta || niem. Krieger || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | kriját /krijot/ || dostać, otrzymać || lüneb. krī’n || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | Kristu̇s /Kristus/ || Chrystus || śdn. Kristus || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | krîdlate /kraidlotĕ/ || skrzydlaty || psł. *kridlatъjь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | krîdle /kraidlĕ/ || skrzydło || psł. *kridlo || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | krîwe /kraivĕ/ || krzywy, ukośny || psł. *krivъjь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | krîwîcia /kraivaićă/ || zakrzywienie, zagięcie, krzywizna || psł. *krivica || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | krîwu /kraivü/ || krzywo, ukośnie; niechętnie || psł. *krivo || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | krosnu /krösnü/ || krosno (tkackie) || psł. *krosno || poświadczone w NPl: krösna |
|- | |- | ||
− | | | + | | krǫg /krǫg/ || okrąg; obwód || psł. *krǫgъ || poświadczone w toponimii: Krung, Krungen, leksem ogólnosłowiański |
|- | |- | ||
− | | | + | | krǫgiuwîste /krǫďüvaistĕ/ || skrzyżowanie, rondo || krǫg + -üv- + -aistĕ || poświadczone w toponimii: Krunkfeiz |
|- | |- | ||
− | | | + | | krǫpá /krǫpo/ || zamek (u drzwi lub skrzyni) || śdn. krampe || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | krǫpåt /krǫpåt/ || dratwa || psł. *krǫpъtь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | krǫpe /krǫpĕ/ || krępy, gruby || psł. *krǫpъjь || poświadczone w toponimii: Krummaseleitz, Krumpeitzen |
|- | |- | ||
− | | | + | | krud /krüd/ || przyprawa || dn. krüd || słowo poświadczone, GSg: krüďau |
|- | |- | ||
− | | | + | | krudiát /krüďot/ || przyprawiać || dn. krüden || poświadczone w 3Sg: krüďojĕ |
|- | |- | ||
− | | | + | | krujet /krüjĕt/ || kroić, odcinać || psł. *krojiti || poświadczone w 3Sg: krüjĕ |
|- | |- | ||
− | | | + | | krumka /krümka/ || piętka, końcówka chleba || psł. *kromъka || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | kruzaste /krüzostĕ/ || kędzierzawy || śdn. krûs + -ostĕ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | krûcá /krauco/ || krzyż, krzyżyk; drzewo krzyżowe || śdn. krûze || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | krûckate /krauckotĕ/ || krzyżowy || krauco + -kă + -otĕ || słowo poświadczone, być może ’rozstajny’ |
|- | |- | ||
− | | | + | | krûk /krauk/ || gospoda, karczma, oberża || por. śdn. krôg || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | krûz /krauz/ || dzban || śdn. *krûse || słowo poświadczone jako kraiz |
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
|- | |- | ||
− | + | | krûzka /krauskă/ || dzban, bańka ||krauz + -kă|| słowo poświadczone | |
|- | |- | ||
− | | | + | | krŷ /kråi/ || krew || psł. *kry || słowo poświadczone, obocznie wtórne kåråi |
|- | |- | ||
− | | | + | | krŷt /kråit/ || kryć, chować || psł. *kryti || poświadczone w 3Sg: kråjĕ |
|- | |- | ||
− | | | + | | kuc? /küc?/ || chustka na szyję || por. śwn. kütze || poświadczone jako kücai |
|- | |- | ||
− | | | + | | ku̇cka /kuckă/ || powóz, bryczka, kareta || śdn. kutze + -kă || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | Ku̇nka /Kunkă/ || Kinga, Kunegunda || śdn. Kun(n)eke || zapożyczenie, imię |
|- | |- | ||
− | | | + | | ku̇nstlikie /kunstliťĕ/ || kunsztowny, wymyślny || śdn. kunstlik || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | ku̇sa /kusă/ || chatka, chałupa || por. śdn. kote || słowo poświadczone, obocznie kuso |
|- | |- | ||
− | | | + | | ku̇wål /kuvål/ || kula || por. prus.-niem. kûl, kaul || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | ku̇wlek /kuvlĕk/ || kulka, kuleczka || kuvål + -ĕk || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | Kûna /Kaună/ || Kowno || niem. Kauen || toponim z niemieckiego |
|- | |- | ||
− | | | + | | kûtš /kautš/ || kanapa || niem. Kautsch/Couch || zapożyczenie, por. łuż. kawč, cz. gauč |
|- | |- | ||
− | | | + | | kůcá /kåuco/ || głownia (płonąca) || psł. *kъlča || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | kůp /kåup/ || łabędź || psł. *kъlpь~kъlpъ || por. słi. kålp, łuż. kołṕ |
|- | |- | ||
− | | | + | | kwȧdrȧt /kvadrat/ || kwadrat || niem. Quadrat || zapożyczenie, por. łuż., pol. kwadrat |
|- | |- | ||
− | | | + | | kwȧlita /kvalită/ || jakość || niem. Qualität || zapożyczenie, por. łuż. kwalita, cz. kvalita |
|- | |- | ||
− | | | + | | kwȧntita /kvantită/ || ilość || niem. Quantität || zapożyczenie, por. łuż. kwantita, cz. kvalita |
|- | |- | ||
− | | | + | | kwȧpia /kvaṕă/ || miętus || niem. Quappe || słowo poświadczone jako niezasymilowane Quappi |
|- | |- | ||
− | | | + | | kwetîste /kvetaistĕ/ || kwietnik, łąka kwiatowa || kjot + -aistĕ || formacja wzorem gord-gordaistĕ i wielu innych |
|- | |- | ||
− | | | + | | kwetene /kvetenĕ/ || kwiecisty || kjot + -enĕ || przymiotnik wzorem clåvak-clåvecenĕ i wielu innych |
|- | |- | ||
− | | | + | | kwetnek /kvetnĕk/ || kwiaciarz || kjot + -nĕk || złożenie wzorem criv-crivnĕk |
|- | |- | ||
− | | | + | | kwiat /kjot/ || kwiat || psł. *květъ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | kwîlet /kvailĕt/ || kwilić, płakać (o dziecku) || psł. *kviliti || poświadczone w 3Sg: kvailĕ |
+ | |} | ||
+ | |||
+ | ==L== | ||
+ | {| class="wikitable" width="100%" | ||
|- | |- | ||
− | + | ! połabski !! polski !! etymologia !! uzasadnienie | |
|- | |- | ||
− | | | + | | la /lă/ || tylko, chyba, no; -że || psł. *lĕ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | ladá /lodo/ || skrzynia; trumna; kałamarz || śdn. lade || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | ladka /lotkă/ || skrzynka, szufladka || lodo + -kă || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | ladát /lodot/ || ładować || śdn. laden || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | lakȧtiw /lokativ/ || miejscownik || niem. Lokativ || zapożyczenie, por. łuż. lokatiw |
|- | |- | ||
− | | | + | | lame /lomĕ/ || kulawy, chromy || śdn. lam || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | lastawîcia /lostovaićă/ || jaskółka || psł. *lastavica || słowo poświadczone, obocznie lostĕvaićă |
|- | |- | ||
− | | | + | | Lastuw /Lostüv/ || Salzwedel || psł. lastovъ || słowo poświadczone, postuluje się także ľosťüv, ľostťüv, toponim |
|- | |- | ||
− | | | + | | latwa /lotvă/ || łata (dachowa) || śdn. latte || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | lawá /lovo/ I || ława || psł. *lava || poświadczone w toponimii: Lafei, Lowey, Lawei (l. mn.) |
|- | |- | ||
− | | | + | | lawá /lovo/ II || wiara || śdn. glâwe || słowo poświadczone, obocznie glovo |
|- | |- | ||
− | | | + | | lawîcia /lovaićă/ || ławka || psł. *lavica || poświadczone w toponimii: Lappke, Loweitz, Lowitz |
|- | |- | ||
− | | | + | | lazet /lozĕt/ || łazić, włazić || psł. *laziti || poświadczone w 3Sg: lozĕ |
− | |- | + | |- |
− | | | + | | lazîka /lozaikă/ || ropucha || psł. *lazika || słowo poświadczone |
− | |- | + | |- |
− | | | + | | lȧdek /ladĕk/ || członek || śdn. let + -ĕk || słowo poświadczone |
− | |- | + | |- |
− | | | + | | lȧgiėr /laďėr/ || obóz || śdn. leger || słowo poświadczone |
− | |- | + | |- |
− | | | + | | lȧchiėn /lax́ėn/ || konewka, beczułka || śdn. lechen || słowo poświadczone |
− | |- | + | |- |
− | | | + | | lȧját /lajot/ || pożyczyć || śdn. leihen || poświadczone w 3Sg: lajol i imiesłów: lajonă |
− | |- | + | |- |
− | | | + | | lȧks /laks/ || łosoś || niem. Lachs? || zapożyczenie jak inne nazwy ryb, por. głuż. laks obok łosos |
− | |- | + | |- |
− | | | + | | lȧmpá /lampo/ || lampa || śdn. lampe || słowo poświadczone |
− | |- | + | |- |
− | | | + | | lȧnene /lanenĕ/ || lniany || ľån + -enĕ || formacja jak våuno-våunenĕ |
− | |- | + | |- |
− | | | + | | lȧnîste /lanaistĕ/ || pole lnu || psł. *lьnišče || poświadczone w toponimii: Lanneitz, Lannisch, Lehneitzen |
− | |- | + | |- |
− | | | + | | lȧp /lap/ || gałgan, łachman, szmata || śdn. lapp || słowo poświadczone |
− | |- | + | |- |
− | | | + | | lȧs /las/ || łosoś || śdn. las || słowo poświadczone |
− | |- | + | |- |
− | | | + | | lȧsterår /lasterår/ || oszczerca, potwarca || śdn. lasterer || słowo poświadczone |
− | |- | + | |- |
− | | | + | | lȧsterårska /lasterårskă/ || oszczerczyni, potwarczyni || lasterår + -skă || słowo poświadczone |
− | |- | + | |- |
− | | | + | | lȧwe /lavĕ/ || lwi || ľåv + -ĕ || formacja wzorem korvo-korvĕ, gǫs-gǫsĕ |
− | |- | + | |- |
− | | | + | | lȧzát /lazot/ || czytać || śdn. lesen || słowo poświadczone |
− | + | |- | |
− | + | | Låbi /Låbi/ || Łaba || psł. *olbe || słowo poświadczone, rekonstruuje się także Låbü, ale cz. Labe i głuż. Łobjo sugerują psł. *olbe, nie *olbo, hydronim | |
− | + | |- | |
− | + | | lågat /lågăt/ || kłamać, łgać || psł. *lъgati || poświadczone w 2Sg: låzĕs i w 3Sg: låzĕ | |
− | + | |- | |
− | + | | låzîc /låzaic/ || łyżka || psł. *lъžicь || słowo poświadczone | |
− | + | |- | |
− | + | | låzîcak /låzaicăk/ || łyżeczka || låzaic + -ăk || zdrobnienie od poświadczonego słowa | |
− | |- | + | |- |
− | | zîmiana /zaiḿonă/ || gorączka, dreszcze || psł. *ziměna || słowo poświadczone | + | | låzîka /låzaikă/ || kłamca, łgarz || psł. *lъžika || słowo poświadczone |
− | |- | + | |- |
− | | zîmne /zaimnĕ/ || zimny || zaimă + -nĕ || słowo poświadczone | + | | ląc /ląc/ || klęk, czepigi || psł. *lęčь || słowo poświadczone |
− | |- | + | |- |
− | | zîmnu /zaimnü/ || zimno || zaimă + -nü || słowo poświadczone | + | | lądîna /lądaină/ || niezabudowany teren || psł. *lędina || poświadczone w toponimii: Ladein-weide |
− | |- | + | |- |
− | | zît /zait/ || żyć || psł. *žiti || poświadczone w 3Sg: zaivĕ | + | | lągnǫt /lągnǫt/ || kłaść się? || psł. *legnǫti || poświadczone w 3Sg: lągnĕ |
− | |- | + | |- |
− | | zîtkiu /zaitťü/ || ziarnko zboża || zaitü + -ťü || poświadczone w l. mn.: zaitkă | + | | lecet /lecĕt/ || leczyć || psł. *lěčiti || poświadczone w 3Sg: lecĕ, leci-jĕg |
− | |- | + | |- |
− | | zîtne /zaitnĕ/ || zbożowy, na zboże || zaitü + -nĕ || słowo poświadczone | + | | led /led/ || lód || psł. *ledъ || słowo poświadczone |
− | |- | + | |- |
− | | zîtu /zaitü/ || zboże || psł. *žito || słowo poświadczone | + | | ledene /ledenĕ/ || wykonany z lodu || led + -enĕ || formacja jak våuno-våunenĕ |
+ | |- | ||
+ | | lekànîcia /lekănaićă/ || jastrząb, kania || ?? + -aićă || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | lekar /lekăr/ || lekarz || psł. *lěkařь || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | lemąz /lemąz/ || krokiew, kozioł (na dachu) || psł. *lěmęzь || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | lepse /lepsĕ/ || lepszy || psł. *lěpьšьjь || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | lesne /lesnĕ/ || leśny || psł. *lěsьnъjь || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | lesna jablun /lesnă joblün/ || jabłoń leśna, leśniówka || lesnă + joblün || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | lesne wrech /lesnĕ vrex/ || orzech laskowy (owoc) || lesnĕ + vrex || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | lestîcia /lestaićă/ || leszczyna || psł. *leščica || słowo poświadczone, ale patrz lestĕvaićă | ||
+ | |- | ||
+ | | lestèwîcia /lestĕvaićă/ || leszczyna || psł. *leščevica || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | lestîna /lestaină/ || leszczyna || psł. *leščina || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | lewe /levĕ/ || lewy || psł. *lěvъjь || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | lewîcia /levaićă/ || lewica, lewa ręka || levĕ + -aićă || formacja wzorem pl. lewica, głuż. lěwica | ||
+ | |- | ||
+ | | lezt /lest/? || pełzać, leźć; włazić || psł. *lězti || poświadczone w 3Sg: lezĕ | ||
+ | |- | ||
+ | | lialen /ľolĕn/ || ojcowy || ľoľă + -ĕn || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | lialia /ľoľă/ || tata || prawdopodobnie ze słownictwa dziecięcego || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | lias /ľos/ || las; drzewo, drewno || psł. *lěsъ || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | liat /ľot/ || lot, rejs || deryw. od ľotot || por. niem. fliegen-Flug, dłuż. lět | ||
+ | |- | ||
+ | | liatát /ľotot/ || latać || psł. *lětati || poświadczone w 3Pl: ľotoją | ||
+ | |- | ||
+ | | liatu /ľotü/ || rok; lato || psł. *lěto || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | liån /ľån/ || len || psł. *lьnъ || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | liåtkie /ľåtťĕ/ || lekki || psł. *lьgъkъjь || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | liåtkiu /ľåtťü/ || lekko || psł. *lьgъko || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | liåw /ľåv/ || lew || psł. *lьvъ || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | liîbaj /ľaibăj/ || raczej, lepiej || psł. *ľuběji || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | liîbe /ľaibĕ/ || miły, przyjemny || psł. *ľubъjь || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | liîbet /ľaibĕt/ || kochać, lubić || psł. *ľubiti || poświadczone w 3Sg: ľaibĕ | ||
+ | |- | ||
+ | | liîbėw /ľaibėv/ || miłość || psł. *ľubъvь || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | liîbėwne /ľaibėvnĕ/ || miłosny || ľaibėv + -nĕ || przymiotnik z -nĕ jak plaug-plauznĕ, bükvait-bükvaitnĕ | ||
+ | |- | ||
+ | | liîbu /ľaibü/ || żartobliwie, dla żartu || psł. *ľubo || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | lidiá /liďo/ || cierpienie || śdn. leide || poświadczone w ASg: lidą | ||
+ | |- | ||
+ | | lidiát /liďot/ || cierpieć || śdn. leiden || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | lifka /lifkă/ || kaftanik, gorset || śdn. lîfke || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | lichån /lixån/ || ciało, zwłoki, trup || śdn. lîcham || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | lik /lik/ || równo, jednakowo, tak samo || śdn. lik || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | likát /likot/ || równać, zrównać, wyrównywać || śdn. liken || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | likåm /likåm/ || równie, równo || śdn. lîk w narzędniku || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | likene /likenĕ/ || równy, prosty || śdn. likene || słowo poświadczone, dodatkowo zasymilowane | ||
+ | |- | ||
+ | | likor /likör/ || likier || niem. Likör || zapożyczenie, por. łuż. liker | ||
+ | |- | ||
+ | | liǫdu /ľǫdü/ || pole, ziemia rolna || psł. *lędo || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | lipia /liṕă/ || warga || śdn. lippe || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | lista /listă/ || lista || niem. Liste || zapożyczenie, por. łuż., pol. lista | ||
+ | |- | ||
+ | | liter /litĕr/ || litr || niem. Liter || zapożyczenie, por. łuż. liter, -tra | ||
+ | |- | ||
+ | | litet /litĕt/ || lecieć || psł. *letěti || poświadczone w 3Sg: litĕ | ||
+ | |- | ||
+ | | litîdle /litaidlĕ/ || samolot || litĕt + -aidlĕ || por. niem. Flugzeug, łuż. lětadło, cz. letadlo | ||
+ | |- | ||
+ | | litîste /litaistĕ/ || lotnisko, port lotniczy || litĕt + -aistĕ || por. niem. Flughafen, Flugplatz, cz. letiště, dłuż. lětanišćo | ||
+ | |- | ||
+ | | litnek /litnĕk/ || lotnik || litĕt + -nĕk || por. niem. Flieger, dłuż. lětaŕ | ||
+ | |- | ||
+ | | liûdi /ľaudi/ || ludzie || psł. *ľudьje || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | liûdskie /ľaucťĕ/ || ludzki || ľaudi + -sťĕ || złożenie wzorem ogólnosłowiańskiego ludzki | ||
+ | |- | ||
+ | | Liûchiuw /Ľaux́üv/ || Lüchow || psł. *ľuxovъ || słowo poświadczone, toponim | ||
+ | |- | ||
+ | | Liûtkiuw /Ľautťüv/ || Hitzacker || psł. ľudъkovъ? ľutъkovъ? || słowo poświadczone, toponim | ||
+ | |- | ||
+ | | lizet /lizĕt/ || leżeć || psł. *ležeti || poświadczone w 3Sg: lizĕ | ||
+ | |- | ||
+ | | lîb /laib/ || miara zboża || psł. *lubъ || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | lîcerne /laicernĕ/ || lejcowy, zaprzęgowy || laićăr + -nĕ || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | lîciar /laićăr/ || lejce || leid-sêl || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | lîpá /laipo/ || lipa || psł. *lipa || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | lîpåk /laipåk/ || dudek (ptak) || psł. *lupъkъ || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | lîpîka /laipaikă/ || oprawca, hycel || psł. *lupika || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | lîpîna /laipaină/ || łupina, kora; łyko || psł. *lupina || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | lîska /laiskă/ || lisa, liszka, || psł. *lisъka/*lišьka || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | lîst /laist/ || liść; list || psł. *listъ || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | lîste /laistĕ/ || liście, listowie || laist + -ĕ || złożenie, wzorem innych collectiv | ||
+ | |- | ||
+ | | lîstne /laistnĕ/ || listny, liściasty || psł. *listьnъjь || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | lîstne-mánd /laistnĕ-mond/ || maj || laistnĕ + śdn. mând || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | lîstnîcia /laistnaićă/ || szałas, dom z gałęzi || psł. *listьnica || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | lît /lait/? || lać || psł. *liti? || poświadczone w 3Sg: lėjĕ, imiesłowie: laită i gerundiu: lėjonĕ, pochodne na -lĕt | ||
+ | |- | ||
+ | | lîtåwskie /laitåfsťĕ/ || litewski || Laitvă + -sťĕ || przymiotnik na -sťĕ | ||
+ | |- | ||
+ | | Lîtwa /Laitvă/ || Litwa || pl. Litwa || por. pl. Litwa, cz. Litva | ||
+ | |- | ||
+ | | Lîtwianek /Laitv́onĕk/ || Litwin || Laitvă + -'onĕk || regularna nazwa mieszkańca na -'onĕk | ||
+ | |- | ||
+ | | Lîtwianka /Laitv́onkă/ || Litwinka || Laitvă + -'onkă || regularna nazwa mieszkanki na -'onkă | ||
+ | |- | ||
+ | | lîzát /laizot/ || lizać || psł. *lizati || poświadczone w 3Sg: laizĕ i rozkaźnik: laiz | ||
+ | |- | ||
+ | | lonu /lönü/ || łono, objęcia || psł. *lono || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | lozát /lözot/ || wybawić || śdn. losen || poświadczone w rozkaźniku: lözoj | ||
+ | |- | ||
+ | | lǫp /lǫp/ || lump, szmata, łachman || śdn. lump || słowo poświadczone w l. mn.: lǫpoi, wybrany zasymilowany warjant | ||
+ | |- | ||
+ | | luchtår /lüxtår/ || latarnia, latarka || śdn. luchter || słowo poświadczone, obocznie löchtår | ||
+ | |- | ||
+ | | luder /lüdĕr/ || pijak, nicpoń, obdartus || śdn. luder || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | ludia /lüďă/ || łódź || psł. *oldьja || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | luj /lüj/ || łój || psł. *lojь || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | lujene /lüjenĕ/ || łojowy || psł. *lojenъjь || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | luk /lük/ || szczęście || psł. *glücke || słowo poświadczone, obocznie glük, ale to może pomyłka | ||
+ | |- | ||
+ | | lumet /lümĕt/ || łamać || psł. *lomiti || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | lupàtîcia /lüpătaićă/ || łopata do pieca, do chleba || psł. *lopatica || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | lupata /lüpotă/ || kość łopatkowa || psł. *lopata || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | lukiėt /lüťėt/ || łokieć || psł. *olkъtь || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | lu̇ft /luft/ || powietrze || śdn. luft || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | lu̇pa /lupă/ || lupa, szkło powiększające || niem. Lupe || zapożyczenie, por. pl., łuż. lupa | ||
+ | |- | ||
+ | | lûg /laug/ I || łąka, pastwisko || psł. *lugъ || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | lûg /laug/ II || ług || śrwn. louge || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | lûk /lauk/ || czosnek || psł. *lukъ || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | lûna /laună/ || księżyc || psł. *luna || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | lûza /lauză/ || kałuża || psł. *łuža || poświadczone w toponimii: Lausch-feld, Lausche, Lausch-weide | ||
+ | |- | ||
+ | | Lûzîcia /Lauzaićă/ || Łużyce || laug + -aićă || zaadaptowanie łuż. Łužica | ||
+ | |- | ||
+ | | lûzîckie /lauzaicťĕ/ || łużycki || Lauzaićă + -sťĕ || przymiotnik geograficzny | ||
+ | |- | ||
+ | | lŷse /låisĕ/ || łysy || psł. *lysъjь || rozkład poświadczone låisaină | ||
+ | |- | ||
+ | | lŷsîna /låisaină/ || czoło || psł. *lysina || słowo poświadczone, być może låisaińă | ||
+ | |} | ||
+ | |||
+ | ==M== | ||
+ | {| class="wikitable" width="100%" | ||
+ | |- | ||
+ | ! połabski !! polski !! etymologia !! uzasadnienie | ||
+ | |- | ||
+ | | madek /modĕk/ || dżdżownica || śdn. made, maddik || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | madŷ /modåi/ || mól || śdn. made || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | macht /moxt/ || moc, siła, potęga || śdn. macht || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | mal /mol/ || znak, piętno, znamię || śdn. mâl || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | male /molĕ/ || mały || psł. *malъjь || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | male palac /molĕ polăc/ || mały palec || molĕ + polăc || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | malér /moler/ || (artysta) malarz || por. niem. Maler || zapożyczenie jak moľăt, co do -er por. dübler, koter | ||
+ | |- | ||
+ | | maliat /moľăt/ || malować (obrazy) || śdn. malen || poświadczone w 3Sg: moľă | ||
+ | |- | ||
+ | | malîcia /molaićă/ || jeżyna, ostrężyna || psł. *malica || poświadczone zapożyczenie do dn.: Muleitzen, Moleitje | ||
+ | |- | ||
+ | | malîna /molainǎ/ || malina || psł. *malina || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | maltit /moltit/ || posiłek, danie || śdn. mâl-tît || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | man /mon/ || księżyc || śdn. mân || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | mand /mond/ || miesiąc || śdn. mând || słowo poświadczone w nazwach miesięcy | ||
+ | |- | ||
+ | | Margata /Morgotă/ || Małgorzata || śdn. Margate || zapożyczenie zaadaptowanej do śdn. formy imienia, imię | ||
+ | |- | ||
+ | | Margatka /Morgotkă/ || Małgosia || śdn. Morgotă + -kă || zdrobnienie za pomocą typowego sufiksu -kă, imię | ||
+ | |- | ||
+ | | Marîja /Moraja/ || Maryja, Maria || śdn. Marie || słowo poświadczone, imię | ||
+ | |- | ||
+ | | Marîjen dȧnac /Morajĕn danăc/ || święto Matki Boskiej || Morajĕn + danăc || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | Marîka /Moraikă/ || Marysia || Moraja + -kă || słowo poświadczone, imię | ||
+ | |- | ||
+ | | Marîjen šîp /morajĕn šaip/ || tęcza || Morajă + -ĕn + šaip || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | Mark /Mork/ || Marek || śdn. Mark || imię zapożyczone z śdn., zasymilowane jak inne, imię | ||
+ | |- | ||
+ | | marwa /morvă/? || mrówka || psł. *morva || poświadczone w l.mn.: morvĕ | ||
+ | |- | ||
+ | | marwîste /morvaistĕ/ || mrowisko || psł. *morvišče || poświadczone w toponimii: Moorfeitz, Morfeitzen | ||
+ | |- | ||
+ | | marz /morz/ || mróz || psł. *morzъ || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | masketår /mosketår/ || żołnierz || niem. Musketier || słowo poświadczone, niejasna pierwsza (o? u?) i trzecia (e? i?) samogłoska, wybrano -år z uwagi na NPl: /musketri/ | ||
+ | |- | ||
+ | | maskiu /mosťü/ || masło || psł. *maslъko || słowo poświadczone, ale obocznie mosťĕ | ||
+ | |- | ||
+ | | Maskwá /Moskvo/ || Moskwa || ros. Москва || zapożyczenie, pozostawiony akcent oksytoniczny, toponim | ||
+ | |- | ||
+ | | maslena mlåka /moslenă mlåkă/ || maślanka || psł. *moslenoje melko || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | maslene /moslenĕ/ || maślany || psł. *maslenъjь || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | maslu /moslü/ || masło || psł. maslo || poświadczone w GSg: moslo, ale niepewne, por. mosťü | ||
+ | |- | ||
+ | | matá /moto/ || wymiar, rozmiar || śdn. mate || poświadczone w ASg: motǫ | ||
+ | |- | ||
+ | | matár /motor/ || silnik || niem. Motor || zapożyczenie, por. łuż. motor | ||
+ | |- | ||
+ | | matecha /motexă/ || macocha || psł. *matexa || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | Mates /Motĕs/ || Mateusz, Maciej || śdn. Mathies || zapożyczenie z śdn., zasymilowane jak inne imiona, imię | ||
+ | |- | ||
+ | | materen /moterĕn/ || matczyny || psł. *materinъ || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | matî /motai/ || matka || psł. *mati || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | matîcia /motaićă/ || królowa pszczół || psł. *matica || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | matka /motkă/ || suka || psł. *matъka || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | mazat /mozăt/ || mazać, smarować || psł. *mazati || poświadczone w 3Sg: mozĕ | ||
+ | |- | ||
+ | | Mȧcedanac /Macedonăc/ || Macedończyk || macedon- + -ăc || nazwa mieszkańca z produktywnym sufiksem, por. mac. Македонец | ||
+ | |- | ||
+ | | Mȧcedanîja /Macedonajă/ || Macedonia || niem. Mazedonien || zapożyczenie być może z -k-, ale w niem. Makedonien oznacza historyczny region | ||
+ | |- | ||
+ | | Mȧcedanka /Macedonkă/ || Macedonka || macedon- + -kă || nazwa mieszkańca z produktywnym sufiksem, por. mac. Македонка | ||
+ | |- | ||
+ | | mȧcedanskie /macedonsťĕ/ || macedoński || macedon- + -sťĕ || typowy przymiotnik | ||
+ | |- | ||
+ | | mȧdiá /maďo/ || miód pitny || śdn. mêde || poświadczone w ASg: madą | ||
+ | |- | ||
+ | | mȧde dat /made-dot/ || dać coś komuś w drogę, wyposażyć || śdn. mede + dot || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | mȧde jest /made-jest/ || jeść z kimś || śdn. mede + jest || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | mȧdgit /madgit/ || posag || śdn. medegift || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | Mȧdrid /madrid/ || Madryt || niem. Madrid || zapożyczenie, por. łuż. Madrid, toponim | ||
+ | |- | ||
+ | | mȧkȧrelia /makareľă/ || makrela || śdn. makkerēle || zapożyczenie, -le>-ľă jak w kortviľă, -ere->-are- jak varo, por. pl., łuż. makrela | ||
+ | |- | ||
+ | | mȧl /mal/ || żerdź, tyka, drążek || śdn. mol || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | mȧlnek /malnĕk/ || młynarz || śdn. malen + -ĕk || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | mȧlnîcia /malnaićă/ || młyn || śdn. malen + -naićă || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | mȧlnîkiuw /malnaiťüv/ || młynarski || malnĕk + -üv || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | mȧma /mamă/ || mama || mowa dziecięca || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | mȧn /man/ || ale, lecz || śdn. man || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | mȧnaj /manăj/ || mniej || psł. *mьněje || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | mȧndȧrina /mandarină/ || mandarynka || niem. Mandarine || zapożyczenie bez większej asymilacji, por. łuż. mandarina | ||
+ | |- | ||
+ | | mȧnese /manesĕ/ || mniejszy || psł. *mьnějьšьjь || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | mȧrene /marenĕ/ || śmierć || psł. *mьrěnьje || poświadczone w celowniku: mareńĕ | ||
+ | |- | ||
+ | | mȧrka /markă/ || marka (pieniądz) || niem. Mark || zapożyczenie, por. łuż. marka | ||
+ | |- | ||
+ | | mȧrkát /markot/ || znaczyć, oznaczać || śdn. marken || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | Mȧrs /Mars/ || Mars || niem. Mars || zapożyczenie, por. łuż. Mars | ||
+ | |- | ||
+ | | mȧrš /marš/ || marsz || niem. Marsch || zapożyczenie, por. łuż., cz. marš | ||
+ | |- | ||
+ | | mȧrznǫt /marznǫt/ || marznąć, zamarzać || psł. *mьrznǫti || poświadczone w 3Sg: marznĕ | ||
+ | |- | ||
+ | | mȧšina /mašină/ || maszyna || niem. Maschine || zapożyczenie, por. łuż. mašina, pl. maszyna | ||
+ | |- | ||
+ | | mȧtemȧtika /matematikă/ || matematyka || niem. Mathematik || zapożyczenie, por. łuż. matematika | ||
+ | |- | ||
+ | | mȧzet /mazĕt/ I || mży, siąpi (o legkim deszczu) || psł. *mьžiti || poświadczone w 3Sg: mazĕ | ||
+ | |- | ||
+ | | mȧzet /mazĕt/ II || mrużyć, puszczać oczko, dawać znak || psł. *mьžiti || poświadczone w 3Sg: mazi-mĕ | ||
+ | |- | ||
+ | | måch /måx/ || mech || psł. *mъxъ || poświadczone w toponimii: Maach, Machunike (<*mъxovьnikъ), Maschein (<*mъšina) | ||
+ | |- | ||
+ | | måswîcia /måsvaićă/ || komar || psł. *mъšьvica || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | mąc /mąc/ || piłka, balon || psł. *męčь || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | mąciat /mąćăt/ || dotykać, macać || psł. *macati || poświadczone w 3Sg: mąćă | ||
+ | |- | ||
+ | | mącnǫt /mącnǫt/ || dotknąć, macnąć || psł. *macnǫti || poświadczone w 3Sg: mącnĕ | ||
+ | |- | ||
+ | | mąsi /mąsi/ || mięso || psł. *męse (!) || słowo poświadczone, obocznie /mąse/, Polański rekonstruuje praformę *męsьje | ||
+ | |- | ||
+ | | mąsnene /mąsnenĕ/ || mięsny, z mięsa || psł. *męsьnenъjь || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | mątkie /mąťĕ/ || miękki || psł. *mękъkъjь || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | med /med/ || miód || psł. *medъ || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | medena melana /medenă melonă/ || melon, melon miodowy || medenĕ + melonă || kalka niem. Honigmelone, por. łuż. mjodowa melona | ||
+ | |- | ||
+ | | medene /medenĕ/ || miodowy || med + -enĕ || typowy przymiotnik na -enĕ | ||
+ | |- | ||
+ | | mech /mex/ || worek, torba || psł. *měxъ || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | mejėr /mejėr/ || kosiarz || śdn. meier || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | melana /melonă/ || melon || niem. Melone || zapożyczenie bez większej asymilacji, por. łuż. melona | ||
+ | |- | ||
+ | | menet /menĕt/ || mniemać, sądzić || psł. *měniti || poświadczone w 1Sg: meną, 2Sg: menăs wg Polańskiego niepewne | ||
+ | |- | ||
+ | | menu /menü/ || menu, jadłospis || niem. Menü || zapożyczenie, por. łuż. meni, -ja | ||
+ | |- | ||
+ | | menza /menză/ || stołówka || niem. Mensa || por. głuż. mensa | ||
+ | |- | ||
+ | | merek /merĕk/ || dziki chrzan || śdn. marreik || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | meret /merĕt/ || mierzyć || psł. *měriti || poświadczone w 3Sg: merĕ | ||
+ | |- | ||
+ | | merîdle /meraidlĕ/ || miernik || psł. *měriti + -aidlĕ || złożenie na wzór łuż. měridło | ||
+ | |- | ||
+ | | Merku̇r /Merkur/ || Merkury || niem. Merkur || zapożyczenie, por. łuż. Merkur | ||
+ | |- | ||
+ | | mesak /mesăk/ || torba, worek || psł. *měšьkъ || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | mesȧcak /mesacăk/ || woreczek || mesak + -ăk || zdrobnienie, wzorem ros. мѣшочекъ | ||
+ | |- | ||
+ | | mesat /mesăt/ || mieszać || psł. *měšati || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | mesîste /mesaistĕ/ || wór || psł. *měšišče || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | mestiår /mesťår/ || mistrz || śdn. mêster || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | met /met/ || mieć; musieć || psł. *(jь)měti || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | met tedane /met tedonĕ/ || mieć do czynienia || met + tedonĕ || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | metat /metăt/ || miotać || psł. *metati || poświadczone w 3Sg: micĕ | ||
+ | |- | ||
+ | | metla /metlă/ || miotła || psł. *metla || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | Mewes /Mevĕs/ || Bartłomiej || śdn. Meves || zapożyczenie, imię | ||
+ | |- | ||
+ | | miale /ḿolĕ/ || malutki || psł. *mělъjь || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | miará /ḿoro/ || miara || psł. *měra || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | miart /ḿort/ || szpik kostny || śdn. mark, nieregularnie || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | miastu /ḿostü/ || miejsce || psł. *město || poświadczone w miejscowniku: meste | ||
+ | |- | ||
+ | | miågát /ḿågot/ || mrugać || psł. *migati, pod wpływem *mьgnǫti || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | miågnǫt /ḿågnǫt/ || mrugnąć || psł. *mьgnǫti || rekonstrukcja słowa, którego wpływ zniekształcił *maigot>ḿågot | ||
+ | |- | ||
+ | | miågla /ḿåglă/ || mgła || psł. *mьgla || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | midzia /miʒ́ă/ || miedza || psł. *meďa || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | migrena /migrenă/ || migrena || niem. Migräne || zapożyczenie, por. łuż. migrena | ||
+ | |- | ||
+ | | miksát /miksot/ || miksować || niem. mixen || zapożyczenie, por. głuż. miksować | ||
+ | |- | ||
+ | | mikser /miksĕr/ || mikser || niem. Mixer || zapożyczenie, por. łuż. mikser, być może -år? | ||
+ | |- | ||
+ | | mildichie /mildix́ĕ/ || łagodny || śdn. mildich || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | milta /miltă/ || śledziona || śdn. milte || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | Minsk /Minsk/ || Mińsk (Litewski) || brus. Мінск || zapożyczenie toponimu bez potrzeby adaptacji, toponim | ||
+ | |- | ||
+ | | minu̇ta /minută/ || minuta || niem. Minute || zapożyczenie, por. łuż. minuta | ||
+ | |- | ||
+ | | Mîchal /Maixăl/ || Michał || śdn. Michel || poświadczone w przymiotniku Maixălevĕ~üvĕ, imię | ||
+ | |- | ||
+ | | Mîchelka /Maixelkă/ || Michaś || Maixăl + -kă || słowo poświadczone, imię | ||
+ | |- | ||
+ | | Mîlán /mailon/ || Mediolan || śdn. Meilân || zapożyczenie, toponim | ||
+ | |- | ||
+ | | mîliá /maiľo/ || mila || śdn. mile || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | mîlnîcia /mailnaićă/ || mączniak (grzyb pasożytniczy) || śdn. mel + -naićă || słowo poświadczone, obocznie mailaićă | ||
+ | |- | ||
+ | | mîmu /maimü/ || mimo, obok || psł. *mimo || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | mînåk /mainåk/ || wykastrowany samiec konia, wałach || por. śdn. meidem || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | mîrán /mairon/ || majeranek || śdn. meiran || słowo poświadczone, być może mairån | ||
+ | |- | ||
+ | | mîska /maiskă/ || targ; jarmark || maiso + -kă || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | mîsá /maiso/ || msza || śdn misse || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | mîsåcne /maisåcnĕ/ || targowy, jarmarczny || maiskă + -nĕ || przymiotnik od poświadczonego maiskă | ||
+ | |- | ||
+ | | mîz /maiz/ || kukurydza || niem. Mais || por. łuż. majs, nie z Kukuruz ani Türken, bo to słowa południowoniemieckie | ||
+ | |- | ||
+ | | mlåcene /mlåcenĕ/ || mleczny || psł. *melčenъjь || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | mlåcenek /mlåcenĕk/ || mlecz, rybie nasienie || psł. *melčenikъ || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | mlåde /mlådĕ/ || młody || psł. *moldъjь || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | mlåde dȧn /mlådĕ dan/ || sąd ostateczny || mlådĕ + dan || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | mlåka /mlåkă/ || mleko || psł. *melko || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | mlåt /mlåt/ || mleć, mielić || psł. *melti || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | moblé /möble/ || mebel, meble || niem. Möbel || zapożyczenie jak łuż. meble, pluralis tantum | ||
+ | |- | ||
+ | | mode /mödĕ/ || zmęczony || śdn. mode || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | mord /mörd/ || mord, morderstwo || śdn. mord || poświadczone jako /mord/, ale por. /mördål/ | ||
+ | |- | ||
+ | | mordål /mördål/ || morderca || śdn. morder || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | mori /möri/ || morze || psł. *moře || poświadczony miejscownik: no mărai, por. püli-vå pülai | ||
+ | |- | ||
+ | | mornek /mörnĕk/ || marynarz || möri + -nĕk || kalka niem. Seemann, por. głuż. namórnik, ros. морякъ | ||
+ | |- | ||
+ | | morska pasîcia /mörskă pasaićă/ || psioszka, zdrobniale o żeńskich genitaliach || mörskă + ṕås + -aićă || por. pl. psiocha, psioszka | ||
+ | |- | ||
+ | | morskie /mörsťĕ/ || morski || möri + -sťĕ || por. pol. morze-morski, ros. море-морской, głuż. morjo-mórski | ||
+ | |- | ||
+ | | morskie piås /mörsťĕ ṕås/ || foka || mörsťĕ + ṕås || kalka niem. Seehund, por. głuż. mórski pos | ||
+ | |- | ||
+ | | most /möst/ || grobla, wał || psł. *mostъ || słowo poświadczone, w węższym znaczeniu "droga na grobli" | ||
+ | |- | ||
+ | | motát /mötot/ || motać || psł. *motati || poświadczone w 3Sg: mötojĕ | ||
+ | |- | ||
+ | | motuwîdle /mötüvaidlĕ/ || motowidło || psł. *motovidlo || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | mǫcåne /mǫcånĕ/ || mączny, związany z mąką || psł. *mǫčьnъjь || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | mǫka /mǫkă/ || mąka || psł. *mǫka || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | mǫde /mǫdĕ/ || męskie genitalia || psł. *mǫdo || słowo poświadczone w NDu: mǫdă | ||
+ | |- | ||
+ | | mucet /mücĕt/ || moczyć || psł. *močiti || poświadczone w 3Sg: mücĕ, mücålă | ||
+ | |- | ||
+ | | mucia /müćă/ || suczka || niem. Mutz || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | muciá /müćo/ || nietoperz || por. śdn. vledder mûs || słowo poświadczone, obocznie müćă | ||
+ | |- | ||
+ | | mucîdle /mücaidlĕ/ || moczydło (do moczenia lnu) || psł. *močidlo || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | muct /müct/ || móc || psł. *moťi || poświadczone formy osobowe: müg, müzĕs, müzĕ… | ||
+ | |- | ||
+ | | mugiåla /müďålă/ || mogiła || psł. *mogyla || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | muj /müj/ || mój || psł. *mojь || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | mukre /mükrĕ/ || mokry || psł. *mokrъjь || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | mukret /mükrĕt/ || zwilżać || psł. *mokriti || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | mukru /mükrü/ || mokro || psł. *mokro || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | mumîstu /mümaistü/ || korale (koral?) || psł. *momisto || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | muzgie /müzďĕ/ || szpik kostny || psł. *mozgy || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | muzdin /müzdin/ || mózg || psł. *moždženь || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | mu̇zika /muzikă/ || muzyka || niem. musik || zapożyczenie, por. łuż. muzika | ||
+ | |- | ||
+ | | mûdîka /maudaikă/ || zatyczka w dyszlu u radła || psł. *mudika || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | mûdît sa /maudait să/ || opóźniać się || psł. *muditi sę || poświadczone w 3Sg: maudi-să | ||
+ | |- | ||
+ | | mûchá /mauxo/ || mucha || psł. *muxa || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | mûriá /mauŕo/ || mur || śdn. mure || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | mûriát /mauŕot/ || murować || śdn. muren || poświadczone w 3Sg: mauŕojĕ | ||
+ | |- | ||
+ | | mûrnek /maurnĕk/ || murarz || mauŕo + -nĕk || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | mûsîcia /mausaićă/ || położnica, sześćniedziałka || niejasne || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | Můcąca Nidelia /måucącă nideľă/ || Wielki Tydzień || måucącă + nideľă || kalka niem. Karwoche, por. måucącĕ skǫpĕ | ||
+ | |- | ||
+ | | Můcące Skǫpe /måucącĕ skǫpĕ/ || Wielki Piątek || måucącĕ + skǫpĕ || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | Můcąca Subota /måucącă sübötă/ || Wielka Sobota || måucącă + sübötă|| kalka niem. Karsamstag, por. måucącĕ skǫpĕ | ||
+ | |- | ||
+ | | můcet /måucet/ || milczeć || psł. *mьlčiti || poświadczony imiesłów: måucącĕ | ||
+ | |- | ||
+ | | můckǫ /måuckǫ/ || potajemnie, po kryjomu || psł. mьlčьkojǫ || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | můnia /måuńă/ || błyskawica || psł. *mъlnьja || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | můz /måuz/ || ślimak || psł. *mъlžь || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | mŷ /moi/ || my || psł. *my || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | mŷn /moin/ || cześć, czołem, siema || dn. moin || pożyczna z dolnoniemieckiego, por. kasz. mòjn | ||
+ | |- | ||
+ | | mŷs /mois/ || mysz || psł. *myšь || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | mŷska /moiskă/ || mięsień || psł. *myšьka || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | mŷt /moit/ || myć || psł. *myti || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | mŷt del /moit del/ || zmywać || moit + del || poświadczone w 3Sg: mojĕ del | ||
+ | |- | ||
+ | | mŷt sa /moit să/ || myć się || psł. *myti sę || poświadczone w 3Sg: moji-să | ||
+ | |- | ||
+ | | mŷte /moitĕ/ || wynagrodzenie, zapłata || psł. *myto || słowo poświadczone | ||
+ | |} | ||
+ | |||
+ | ==N== | ||
+ | {| class="wikitable" width="100%" | ||
+ | |- | ||
+ | ! połabski !! polski !! etymologia !! uzasadnienie | ||
+ | |- | ||
+ | | na /no/ || na || psł. *na || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | na jûtra /no jautră/ || na jutro || psł. *na jutrě || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | na lewaj /no levăj/ || z lewa, po lewej || no + levĕ || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | na lewu /no levü/ || na lewo, do lewa || no + levü || w analogii do: no levăj | ||
+ | |- | ||
+ | | na pàlŷ /no pălåi/ || na poły, ani dobra ani zły, obojętny || psł. *na poly || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | na prawaj /no provăj/ || z prawa, po prawej || no + provĕ || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | na prawu /no provü/ || na prawo, do prawa || no + provü || w analogii do: no provăj | ||
+ | |- | ||
+ | | na prîklad /no praiklăd/ || na przykład || no + praiklod || por. głuż. na přikład, dłuż na pśikład, cz. například | ||
+ | |- | ||
+ | | na sreda /no sredă/ || w środku, na środku || no + sredă || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | na sredǫ /no sredǫ/ || do środka, na środek || no + sredǫ || para do poświadczonego no sredă | ||
+ | |- | ||
+ | | na wizrene /no vizrenĕ/ || w okamgnieniu, natychmiast, w chwilę || no + vizrenĕ || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | na-jûtre /nojautrĕ/ || wschodni || na + jautrü || analogicznie do no-pĕlni | ||
+ | |- | ||
+ | | na-pèlni /nopĕlni/ || południowy || na + pölni || poświadczone w wyrażeniu na pèlni votĕr | ||
+ | |- | ||
+ | | na-pèlnuc /nopĕlnüc/ || północny || na + pölnüc || analogicznie do no-pĕlni | ||
+ | |- | ||
+ | | na-wècer /novĕcer/ || zachodni || na + wicer || analogicznie do no-pĕlni | ||
+ | |- | ||
+ | | nabår /nobår/ || sąsiad || śdn. naber || słowo poświadczone, wybrano warjant zasymilowany | ||
+ | |- | ||
+ | | nabiartkie /nob́ortťĕ/ || rama z przybijaczką (w krosnach) || psł. *nabьrdъko || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | nacąt /nocąt/ || rozpocząć, zacząć || psł. *načęti || poświadczone w czasie przeszłym: nocǫl | ||
+ | |- | ||
+ | | nacǫtak /nocǫtăk/ || początek || psł. *načętъkъ || słowo wzorem głuż. započeć-započatk | ||
+ | |- | ||
+ | | nadǫt /nodǫt/ || nadmuchać || psł. *nadǫti || poświadczone w 3Sg: nodåmĕ | ||
+ | |- | ||
+ | | nagie /noďĕ/ || nagi, goły || psł. *nagъjь || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | najt /nojt/ || znaleźć; wygrać, zwyciężyć (w grze) || psł. *najьti || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | nalet /nolĕt/ || nalać || psł. *naliti || poświadczone w 3Sg: nolėjĕ | ||
+ | |- | ||
+ | | naluzene /nolüzenĕ/ || przyzwyczajenie, nawyk || psł. *naloženьje || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | naminȧtiw /nominativ/ || mianownik || niem. Nominativ || zapożyczenie, por. łuż. nominatiw | ||
+ | |- | ||
+ | | nanuset /nonüsĕt/ || nanosić || psł. *nanositi || poświadczone w 3Sg: nonüsĕ | ||
+ | |- | ||
+ | | napet /nopĕt/ || napoić || psł. *napiti || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | napucąt /nopücąt/ || zacząć, rozpocząć || psł. *napočęti || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | nàpuwadet /năpüvodĕt/ || zaprzęgać || psł. *napowaditi || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | nard /nord/ || kąt || śdn. nôrd || poświadczone w złożeniu citĕrnordĕ | ||
+ | |- | ||
+ | | narmȧlne /normalnĕ/ || normalny || niem. normal + -nĕ || zapożyczenie z niem., por. głuż., pl. normalny | ||
+ | |- | ||
+ | | nas /nos/ || nasz || psł. *našь || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | nasȧrat /nosarăt/ || nasrać || psł. *nasьrati || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | natore /notörĕ/ || innym razem, na drugi raz || psł. *na vъtoroje || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | natucet /notücĕt/ || natoczyć (wino, piwo) || psł. *natočiti || poświadczone w 3Sg: notücĕ | ||
+ | |- | ||
+ | | nawartît sa /novortait să/ || wrócić || psł. *navortiti sę || poświadczone w rozkaźniku: navărtai-să | ||
+ | |- | ||
+ | | nawet /novĕt/ || nawinąć || psł. *naviti || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | nawirg /novirg/ || pomysł, projekt, idea || od novirgnǫt || kalka niem. Entwurf, por. cz. návrh | ||
+ | |- | ||
+ | | nawirgnǫt /novirgnǫt/ || zaprojektować, wymyślić || no- + virgnǫt || kalka niem. entwerfen, por. cz. navrhnout | ||
+ | |- | ||
+ | | nawûcat /novaucăt/ || przyzwyczajać, nauczać || psł. *naučati || poświadczone w 3Sg: novaucă | ||
+ | |- | ||
+ | | nawûcet /novaucĕt/ || przyzwyczaić, nauczyć || psł. *naučiti || poświadczone w 3Sg: novaucĕ | ||
+ | |- | ||
+ | | nȧckî /nacťai/ || niecki; opałka || psł. *nьťьky || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | nȧpȧrad /naparăd/ || najpierw || psł. *naperdъ || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | nȧra /nară/ || głupiec || śdn. narre || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | nȧwŷsne /navoisnĕ/ || zwierzchni, naczelny || psł. *navyšьnъjь || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | nȧzduk /nazdük/ || chusteczka do nosa || śdn. nase-dôk || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | nåna /nånă/ || teraz || psł. *nyně, nieregularnie || słowo poświadczone, obocznie także nenă, nină | ||
+ | |- | ||
+ | | nebu /nebü/ || niebo; podniebienie || psł. *nebo || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | nebudziår /nebüʒ́år/ || świder || swn. *nebagēr || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | nedånuw /nedånüv/ || bezdenny || psł. *nedъnovъ || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | nednaza /nednoză/ || pończocha || śdn. nedden-hase || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | nefá /nefo/ || bratanek || śdn. nêve || por. głuż. nefa | ||
+ | |- | ||
+ | | nefka /nefkă/ || bratanica || nefo + -kă || nazwa żeńska na -kă | ||
+ | |- | ||
+ | | negelka /negelkă/ || goździk || śdn. negelken || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | nech /nex/ || niech || psł. *nexaji || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | nechat /nexăt/ || zostawić, zaniechać || psł. *nexati || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | nekåtu /nekåtü/ || nikt || psł. *nekъto || słowo poświadczone, Polański odczytuje nĕkåtü, ne- zamiast ni- bo k- jest twarde | ||
+ | |- | ||
+ | | nemac /nemăc/ || młodzieniec, chłopiec (stanu wyższego niż chłopski) || psł. *němьcь || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | nemkînka /nemťainkă/ || dziewczyna, panna (stanu wyższego niż chłopski) || psł. *němъkynъka || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | nena /nenă/ || teraz || psł. *nyně, nieregularnie || słowo poświadczone, obocznie także nină, nånă | ||
+ | |- | ||
+ | | nenka /nenkă/ || panna młoda; synowa || prawdopodobnie słownictwo dziecięce || słowo poświadczone, obocznie ninkă | ||
+ | |- | ||
+ | | neret sa /neret să/ || żywić się || śdn. neren || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | Neptu̇n /Neptun/ || Neptun || niem. Neptun || zapożyczenie, por. łuż. Neptun | ||
+ | |- | ||
+ | | nerezac /nerezăc/ || nietrzebiony samiec świni, kiernoz; dzik || psł. *nerěžьcь || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | nerw /nerv/ || nerw || niem. Nerv || zapożyczenie, por. łuż. nerw | ||
+ | |- | ||
+ | | nerwozne /nervöznĕ || nerwowy || niem. nervös + -nĕ || por. łuż. nerwozny, cz. nervózní | ||
+ | |- | ||
+ | | netupard /netüpărd/ || motyl || psł. *netopyřь, -d nieregularne|| słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | neznajemne /neznojemnĕ/ || nieznany, nieznajomy || ne- + znojemnĕ || antonim do poświadczonego słowa | ||
+ | |- | ||
+ | | ni /ni/ || nie || psł. *ne || słowo poświadczone, obocznie w niektórych pozycjach także /ne/ | ||
+ | |- | ||
+ | | nibisne /nibisnĕ/ || niebiański || nebü + -nĕ || przymiotnik utworzony z przyrostkiem -nĕ, wzorem ros. небесный | ||
+ | |- | ||
+ | | nic /nic/ || nic; wcale nie || psł. *nečьso || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | nicet /nicĕt/ || niszczyć || nic + -ĕt || kalka niem. vernichten, por. głuż. ničić, cz. ničit | ||
+ | |- | ||
+ | | nidelia /nideľă/ || niedziela; tydzień || psł. *neděľa || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | nidelne /nidelnĕ/ || niedzielny || nideľă + -nĕ || przymiotnik na -nĕ, por. *sredületĕ-sredületnĕ | ||
+ | |- | ||
+ | | nidet /nidĕt/ || nienawidzić; zazdrościć || śdn. niden || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | nichtia /nixťă/ || siostrzeniec || śdn. nichte || por. głuż. nichta, śdn. -te > -ťă częste | ||
+ | |- | ||
+ | | nichtka /nichtkă/ || siostrzenica || nixťă + -kă || forma żeńska na -kă | ||
+ | |- | ||
+ | | nijȧdån /nijadån/ || żaden || psł. *nejedъnъ || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | nikiėde /niťėdĕ/ || nigdzie || psł. *nekъde || słowo poświadczone, być może niťėd | ||
+ | |- | ||
+ | | nikiėgie /niťėďĕ/ || nigdy || psł. *nikъg(d)y lub ni- + -ťėďĕ || rekonstrukcja | ||
+ | |- | ||
+ | | nina /nină/ || teraz || psł. *nyně, nieregularnie || słowo poświadczone, obocznie także nenă, nånă | ||
+ | |- | ||
+ | | nincera /ninceră/ || przedwczoraj || śdn. nên + ceră || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | ninesne /ninesnĕ/ || teraźniejszy, obecny || nină + -esnĕ || formacja jak dan-danesnĕ | ||
+ | |- | ||
+ | | ninjûtra /ninjautră/ || pojutrze || śdn. nên + jautră || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | nislé /nisle/ || nosze || psł. *neslě || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | niwiǫzana rec /niv́ǫzonă rec/ || niewiązana mowa, proza || psł. *nevęzanaja rěčь || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | nizît /nizait/ || ropień, wrzód || psł. *nežitъ || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | nît /nait/ || nić || psł. *nitь || słowo poświadczone, być może rodzaju męzkiego | ||
+ | |- | ||
+ | | nîwa /naivă/ || pole; rola; niwa || psł. *niva || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | nîzkie /naisťĕ/ || niski || psł. *nizъkъjь || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | nîzkiu /naisťü/ || nisko || psł. *nizъko || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | nîzne /naiznĕ/ || dolny || psł. nižьnъjь ||poświadczone w toponimii: Niesen-Deich, Niesen-Wiese, Naisdöhl | ||
+ | |- | ||
+ | | nos /nös/ || nos || psł. *nosъ || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | nǫta /nǫtă/ || stado bydła || psł. *nuta || poświadczone w ASg: nǫtǫ, por. słe. núta | ||
+ | |- | ||
+ | | nǫtar /nǫtăr/ || pasterz bydła rogatego || nǫtă + -ăr || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | nuc /nüc/ || noc || psł. *noťь || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | nuciåne /nüćånĕ/ I || nocny || psł. *noťьnъjь || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | nuciåne /nüćånĕ/ II || wartownik, stróż nocny || psł. *noťьnъjь || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | nuga /nügă/ || noga, stopa || psł. *noga || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | nugate /nügotĕ/ || posiadający nogi || psł. *nogatъjь || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | nugàwîcia /nügăvaićă/ || nogawka || nügă + -vaićă || formacja jak rǫkăv-rǫkăvaićă, por. cz. nohavice, dłuż. i głuż. nohajca | ||
+ | |- | ||
+ | | nugiėt /nüďėt/ || paznokieć || psł. *nogъtь || słowo poświadczone, w przypadkach zależnych temat nüxť- | ||
+ | |- | ||
+ | | nuchtak /nüxtăk/ ?? || paznokietek ||| psł. nogъtъkъ || poświadczone w APl: nüxťai | ||
+ | |- | ||
+ | | nuset /nüsĕt/ || nosić || psł. *nositi || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | nuwá /nüvo/ || nów || psł. *nova || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | nuwe /nüvĕ/ || nowy || psł. *novъjь || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | Nuwe Liatu /nüvĕ ľotü/ || Nowy Rok || nüvĕ + ľotü || kalka niem. neues Jahr, por. dłuż. nowe lěto | ||
+ | |- | ||
+ | | nuwîna /nüwaină/ || ugór zaorany od nowa, nowa ziemia uprawna || psł. *novina || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | nuwînar /nüvainăr/ || dziennikarz || nüvainĕ + -ăr || formacja wzorem głuż. nowinar, cz. novinář | ||
+ | |- | ||
+ | | nuwînarska /nüvainorskă/ || dziennikarka || nüvanăr + -skă || formacja żeńska z typowym -skă | ||
+ | |- | ||
+ | | nuwîne /nüvainĕ/ || wiadomości, gazeta || psł. *noviny || formacja wzorem głuż. nowiny, cz. noviny, sch. novine | ||
+ | |- | ||
+ | | nuz /nüz/ || nóż || psł. *nožь || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | nuzîcé /nüzaice/ || nożyce || psł. *nožicĕ || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | nuznŷ /nüznåi/ || pochwa na nóż || psł. *nožьny || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | nu̇l /nul/ || zero || niem. Null || zapożyczenie, por. łuż. nul | ||
+ | |- | ||
+ | | nu̇merȧl /numeral/ || liczebnik || niem. Numerale || zapożyczenie, por. głuż. numeral | ||
+ | |} | ||
+ | |||
+ | ==О== | ||
+ | {| class="wikitable" width="100%" | ||
+ | |- | ||
+ | ! połabski !! polski !! etymologia !! uzasadnienie | ||
+ | |- | ||
+ | | opát /öpot/ || pocałować || śdn. open || poświadczony derywat: öpåk | ||
+ | |- | ||
+ | | opåk /öpåk/ || pocałunek || śdn. open + -åk || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | osterickie /östericťĕ/ || austriacki || Österikă + -cťĕ || przymiotnik na -sťĕ | ||
+ | |- | ||
+ | | Osterika /Österikă/ || Austria || por. dn. Öösteriek || Österikă na Österreich tak jak Emerika na Himmelreich | ||
+ | |- | ||
+ | | Osterikiėr /Österiťėr/ || Austriak || Österikă + -år || nazwa mieszkańca z produktywnym sufiksem -år | ||
+ | |- | ||
+ | | Osterikiėrska /Österiťėrskă/ ||Austriaczka || Österikiėr + -skă || nazwa mieszkanki z produktywnym sufiksem -skă po -år | ||
+ | |- | ||
+ | | owål /övål/ || strug, hebel || śdn. hovel || słowo poświadczone, por. evål | ||
+ | |} | ||
+ | |||
+ | ==P== | ||
+ | {| class="wikitable" width="100%" | ||
+ | |- | ||
+ | ! połabski !! polski !! etymologia !! uzasadnienie | ||
+ | |- | ||
+ | | padát sa /podot să/ || padać (o deszczu) || psł. *padati sę || poświadczone w 3Sg: podăji-să | ||
+ | |- | ||
+ | | pagîbne /poďaibnĕ || mądry || psł. *pagubьnъjь || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | pające /pojącĕ/ || pajęczy || psł. *pajǫčьjь || formacja analogiczna do god-godĕ, korvo-korvĕ | ||
+ | |- | ||
+ | | pająk /pojąk/ || pająk || psł. *pajǫkъ || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | pającîna /pojącainǎ/ || pajęczyna || psł. *pajǫčina || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | pak /păk/ || ale, lecz || psł. *pakъ || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | pal /pol/ || pal, kołek || śdn. pâl || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | palac /polăc/ || palec (u rąk i u nóg) || psł. *palьcь || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | palcą /polcą/ || paluszek || psł. palьčę || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | palek /polĕk/ || kołek, drewniany gwóźdź || śdn. pâl + -ĕk || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | palitika /politikă/ || polityka || niem. Politik || zapożyczenie, por. łuż. politika | ||
+ | |- | ||
+ | | pará /poro/ || błoto, brud, kał || psł. *para || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | parene /porenĕ/ || brudny, ubłocony || psł. *parenъjь || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | paret /porĕt/ || brudzić || psł. *pariti || poświadczony zleksykalizowany imiesłów: porenĕ, por. poro | ||
+ | |- | ||
+ | | parg /porg/ || próg || psł. *porgъ || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | parch /porx/ || purchawka, purchatka || psł. *porxъ || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | parîna /poraină/ || huba, hubka, żagiew || psł. *parina || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | parsą /porsą/ || prosię || psł. *porsę || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | parpart /porport/, papart /poport/ || paproć || psł. *paportь>*porportь || poświadczone w toponimii: Parpar, Pampar, Pirporn, Paperneitzen | ||
+ | |- | ||
+ | | parsnene /porsnenĕ/ || prochowy, dotyczący prochu || porx + -nenĕ || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | pasék /pasek/ || pasieka || psł. *pasěkъ || poświadczone w toponimii: Pasacken, Paask, Passek, Patschak, por. pośw. persek | ||
+ | |- | ||
+ | | pasmą /posmą/ || pasmo nici || psł. *pasmo || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | past /post/ || paść || psł. *pasti || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | pastȧrnek /postarnĕk/ || pasterz || psł. *pastyřьnikъ || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | pastwîste /postvaistĕ/ || pastwisko || psł. *pastvišče || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | pat /pot/ || kopyto nierozdwojone || por. szlez.-holszt. poot || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | patát /potot/ || szczepić, zaszczepiać || śdn. poten, paten || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | patŷ /potåi/ || kopyto rozdwojone, racica || por. szlez.-holszt. poot + -åi || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | pawes /povĕs/ || papież || śdn. pâwes || słowo zasymilowane jak łuż. bamž, por. Drevĕs | ||
+ | |- | ||
+ | | pazá /pozo/ || pacha, pachwina || psł. *paža || por. łuż. paža | ||
+ | |- | ||
+ | | pȧda /padă/ || ropucha || śdn. padde || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | pȧgàlîcia /pagălaićă/ || rogalik, bułka w kształcie podkowy || dn. paggeln + -aićă || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | pȧjane /pajonĕ/ || pijany || psł. *pijanъjь || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | pȧjàwîcia /pajăvaićă/ || pijawka || psł. *pijavica || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | pȧjîka /pajaikă/ || pijak || pait + -aikă || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | pȧn /pan/ || pień || psł. *pьnь || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | pȧnika /panikă/ || panika || niem. Panik || zapożyczenie, por. łuż. panika | ||
+ | |- | ||
+ | | pȧnkiuk /panťük/ || omlet || dn. pannkōk || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | pȧpàrnîcia /papărnaićă/ ||młynek do pieprzu || paṕår + -naićă || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | pȧpiår /paṕår/ || pieprz || psł. *pьpьrъ || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | pȧpir /papir/ || papier || śdn. papîr || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | pȧpirene /papirenĕ/ || papierowy || papir + -enĕ || formacja z typowym przyrostkiem do rzeczownik ozn. materiały | ||
+ | |- | ||
+ | | pȧprika /paprikă/ || papryka || niem. Paprika || zapożyczenie, dodatkowo może być reanalizowane jako papr- od paṕår i -ikă jak w ťönikă | ||
+ | |- | ||
+ | | pȧradle /parodlĕ/ || miejsce do prania, pralnia || psł. pьradlo || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | pȧrànîcia /parănaićă/ || kijanka do prania || psł. *pьranica || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | pȧrdet /pardĕt/ || pierdzieć || psł. *pьrděti || poświadczone w 3Sg: pardĕ | ||
+ | |- | ||
+ | | pȧre /parĕ/ || pierwszy || psł. *pьrvъjь, nieregularnie || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | pȧréd /pared/ || przedtem, dawniej || psł. *perdъ, z nieregularnym -a- || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | Pȧriz /Pariz/ || Paryż || niem. Paris || zapożyczenie z niem., por. łuż. Paris (/-z-/), toponim | ||
+ | |- | ||
+ | | pȧrstin /parstin/ || pierścionek, obrączka ślubna || psł. *pьrstenь || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | pȧrtîja /partajă/ I || partia towaru; partia w grze || niem. Partie || zapożyczenie, słowo dość międzynarodowe | ||
+ | |- | ||
+ | | pȧrtîja /partajă/ || partia polityczna || niem. Partei || zapożyczenie, internacjonalizm | ||
+ | |- | ||
+ | | pȧse /pasĕ/ || psi || ṕås + -ĕ || typowa formacja jak korvo-korvĕ, dodatkowo cofnięty przegłos | ||
+ | |- | ||
+ | | pȧsinne /pasinĕ/ || pszenny || psł. *pьšenьnъjь || derywat od poświadczone pasinaićă, por. jącmin-jącånĕ | ||
+ | |- | ||
+ | | pȧsinîcia /pasinaićă/ || pszenica || psł. *pьšenica || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | pȧstèlîcia /pastĕlaićă/ || piec, otwór piecowy || psł. *pьščelica?? || słowo poświadczone, niepewne | ||
+ | |- | ||
+ | | pȧstrîcia /pastraićă/ || żmija || *ṕåstrĕ + -aićă || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | pȧt /pat/ || naczynie || por. śdn. pot/put || poświadczone w liczbie mnogiej: pate | ||
+ | |- | ||
+ | | pȧtrana /patronă/ || nabój || niem. Patrone || zapożyczenie, por. łuż. patrona | ||
+ | |- | ||
+ | | påknǫt /påknǫt/ || upaść, spaść || psł. *pъknǫti || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | påknǫt dånû /påknǫt dånau/ || wpaść || påknǫt + dånau || poświadczone w 3Sg: dånau påknĕ | ||
+ | |- | ||
+ | | påknǫt del /påknǫt del/ || odpaść || påknǫt + del || poświadczone w aoryście: påci del | ||
+ | |- | ||
+ | | påknǫt wånû /påknǫt vånau/ || wypaść || påknǫt + vånau || w analogii do poświadczonego dånau påknĕ | ||
+ | |- | ||
+ | | påtinac /påtinăc/ || ptak || psł. *pъtenьcь || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | påtinȧcka /påtinackă/ || ptaszek || psł. *pъtenьčьka || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | påtince /påtincĕ/ || ptasi || psł. pъtenьčьjь || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | påtince garch /påtincĕ gorx/ || ptasi groch, ptasia wyka (rodzaj chwastu) || påtince + gorx || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | påtince mlåka /påtincĕ mlåkă/ || ptasie mleko || påtince + mlåkă || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | påtince zȧlą /påtincĕ zalą/ || ptasia wyka || påtince + zalą || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | påtincnîcia /påtincnaićă/ || klatka na ptaki || patinăc + -naićă || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | påtka /påtkă/ || genitalia || psł. pъtka? || słowo poświadczone, Polański waha się pomiędzy potkă i påtkă | ||
+ | |- | ||
+ | | pądz /pąʒ/ || pieniądz; fening; grosz (w powiedzeniach) || psł. *pěnęʒь || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | pąpil /pąpil/ || bąk, trzmiel || dźwiękonaśladowcze? || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | pąska /pąskă/ || kiełbasa, kiszka || śdn. panse + -kă || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | pąst /pąst/ || pięść || psł. *pęstь || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | pąt /pąt/ || pięć || psł. *pętь || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | pątàru/pątărü/ || pięcioro || psł. *pętero || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | pątnàdist /pątnădist/ || piętnaście || psł. *pętь na desęte || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | pątdisiǫt /pątdiśǫt/ || pięćdziesiąt || psł. *pętь desętъ || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | pątkiusté /pątťüste/ || Zielone Świątki || śdn. pinkesten, etymologia ludowa || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | pątkiustne /pątťüstnĕ/ || zielonoświątkowy || pątťüstĕ + -nĕ || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | pątkiuste-mand /pątťüste-mond/ || czerwiec || pątťüste + śdn. mând || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | pątstig /pątstig/ || sto || psł. *pętь + stig || słowo poświadczone, ale Polański odczytuje pątstiďĕ | ||
+ | |- | ||
+ | | pegá /pego/ || pieg || psł. *pěga || słowo ogólno zach.- i płd.-słow., por. sch. pega, cz. piha, głuż. piha, dłuż. pěga, sła. peha | ||
+ | |- | ||
+ | | pegate /pegotĕ/ || piegaty || pego + -otĕ || pego-pegotĕ tak jak nügă-nügotĕ | ||
+ | |- | ||
+ | | pek /pek/ || smoła; pech || śdn. pek || poświadczone w GSg: peťai, drugie znaczenie jak cz., pl. pech | ||
+ | |- | ||
+ | | pekar /pekăr/ || piekarz || psł. *pekařь || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | pekàrnîcia /pekărnaićă/ || piekarnia || psł. *pekarьnica || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | Peking /Peking/ || Pekin || niem. Peking || zapożyczenie, por. łuż., cz. Peking, toponim | ||
+ | |- | ||
+ | | pelen /pelĕn/ || piołun || psł. *pelynъ || poświadczone w GSg: pelåinĕ | ||
+ | |- | ||
+ | | pènidelia /pĕnideľă/ || poniedziałek || psł. *poneděľa? || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | pènidelne /pĕnidelnĕ/ || poniedziałkowy || pĕnideľă + -nĕ || przymiotnik na -nĕ jak *sredületĕ-sredületnĕ | ||
+ | |- | ||
+ | | penît sa /penait să/ || pienić się || ṕonă + -ait să || czasownik od zrekonstruowanego ṕonă | ||
+ | |- | ||
+ | | perdaja /perdojă/ || sprzedaż || psł. *perdaja || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | perdajîka /perdojaikă/ || sprzedawca || perdot + -aikă || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | perdát /perdot/ || sprzedawać, sprzedać || psł. perdavati || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | pere /perĕ/ || pierze || psł. *perьje || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | perèndȧn /perĕndan/ || czwartek || psł. *perunъ dьnь || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | perèndȧnne /perĕndanĕ/ || czwartkowy|| perĕndan + -nĕ || przymiotnik na -nĕ jak *sredületĕ-sredületnĕ | ||
+ | |- | ||
+ | | peret /perĕt/ || prać || psł. periti || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | perîdle /peraidlĕ/ || pralka || per- + -aidlĕ || złożenie, kalka niem. Waschmaschine, por. głuż. płokawa | ||
+ | |- | ||
+ | | perîka /peraikă/ || praczka || psł. *perika || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | perjadat /perjodăt/ || przejadać; przegryzać || psł. *per-jědati || poświadczone w 3Sg: perjodă | ||
+ | |- | ||
+ | | perjést /perjest/ || przejeść; przegryźć || psł. *per-jěsti || poświadczone w 3Sg: perjedĕ i rozkaźniku: perjeʒ | ||
+ | |- | ||
+ | | perlet /perlĕt/ || przelać || psł. *perliti || poświadczone w 3Sg: perlajĕ, może perlait? | ||
+ | |- | ||
+ | | permesat /permesăt/ || przemieszać, pomieszać, zamieszać || psł. *perměšati || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | permiár /perḿor/ || średnica || per- + ḿor || kalka niem. Durchmesser, por. łuż. přeměr | ||
+ | |- | ||
+ | | perprasane /perprosone/ || egzamin, test || perprosot + -nĕ || por. dłuż. pśespytowanje | ||
+ | |- | ||
+ | | perprasát /perprosot/ || przepytywać, egzaminować || per- + prosot || złożenie wzorem dłuż. pśepšašaś, pśepšašowaś | ||
+ | |- | ||
+ | | perret /perrĕt/ || przekopać, przeryć || psł. *perryti || poświadczone w 3Sg: perråjĕ, może perråit? | ||
+ | |- | ||
+ | | pers /pers/ || brzoskwinia || dn. pers || poświadczone w l.mn.: persai | ||
+ | |- | ||
+ | | Persår /Persår/ I || Pers || niem. Perser || zapożyczenie z niem., por. dłuż. Persaŕ | ||
+ | |- | ||
+ | | persår /persår/ II || dywan perski || niem. Perser || por. dłuż. perser, niem. słowo również jest dwuznaczne | ||
+ | |- | ||
+ | | Persîja /Persajă/ || Persja || niem. Persien || zapożyczenie z adaptowaniem -ajă | ||
+ | |- | ||
+ | | perskie /persťĕ/ || perski || Pers- + -sťĕ || por. niem. Persisch | ||
+ | |- | ||
+ | | perstrelet /perstrelĕt/ || przestrzelić || psł. *perstrěliti || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | peru /perü/ || pióro (ptasie) || psł. pero || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | pesen /pesĕn/ || pieśń || psł. *pěsnь || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | Piana /Ṕonă/ || Peene, pol. Piana || psł. *pěna || rekonstrukcja, hydronim | ||
+ | |- | ||
+ | | piana /ṕonă/ || piana || psł. *pěna || poświadczone w toponimii: Peene | ||
+ | |- | ||
+ | | piasak /ṕosăk/ || piasek || psł. *pěsъkъ || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | piasåcnĕ /ṕosåcnĕ/ || piaszczysty || ṕosăk + -nĕ || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | piat /ṕot/ || śpiewać; piać || psł. *pěti || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | piås /ṕås/ || pies || psł. *pьsъ || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | piåstre /ṕåstrĕ/ || pstry, pstrokaty || psł. *pьstrъjь || poświadczony derywat: pastraićă | ||
+ | |- | ||
+ | | pic /pic/ || piec piekarski || psł. *peťь || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | picȧn /pican/ || bochenek chleba || psł. *pečьnь || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | picene /picenĕ/ || pieczony || psł. *pečenъjь || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | picne /picnĕ/ || służący do pieczenia || psł. *pečьnъjь || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | pict /pict/ || piec || psł. *peťi || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | pija /pijă/ || ciepła koszula, kabacik || por. szlez.-holszt. pie || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | pik /pik/ || pik (w kartach) || dn. Pik, Piek || zapożyczenie, por. pl. pik | ||
+ | |- | ||
+ | | pilenka /pilenkă/ || pieluszka, pielucha || psł. *pelenъka || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | pinka /pinkă/ || srom kobiecy || ??? || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | piniat /pińăt/ || katować, męczyć || śdn. pinigen || poświadczone w czasie przeszłym: pińol, pińălai-jĕg | ||
+ | |- | ||
+ | | piǫta /ṕǫtă/ || pięta || psł. *pęta || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | piǫte /ṕǫtĕ/ || piąty || psł. *pętъjь || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | pipȧną || przepiórka || ??? || słowo poświadczone, być może pipalą | ||
+ | |- | ||
+ | | pipat /pipăt/ || całować || dn. pīpen || poświadczone w 3Sg: pipă | ||
+ | |- | ||
+ | | pipsȧk /pipsak/ || dudy || śdn. pip-sak || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | pirdat /pirdăt/ || sprzedać || psł. *perdati || poświadczony imiesłów: pirdonĕ | ||
+ | |- | ||
+ | | pir /pir/ || dla || psł. *perъ || słowo poświadczone, obocznie Polański rekonstruuje pir | ||
+ | |- | ||
+ | | pirbas /pirbăs/ || na bose nogi || psł. *perъ + bosъ || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | pircu /pircü/ || dlaczego || pir + cü || w analogii do poświadczonego pirtü | ||
+ | |- | ||
+ | | pirtu /pirtü/ || dlatego || pir + tü || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | pirtągnǫt sa /pirtągnǫt să/ || wyciągnąć się, przeciągnąć się || psł. *pertęgnǫti sę || poświadczone w 3Sg: pirtągni-să | ||
+ | |- | ||
+ | | pirwȧrtet /pirvartĕt/ || przewiercić || psł. *pervьrtiti || poświadczone w 3Sg: pirvartĕ | ||
+ | |- | ||
+ | | pisát /pisot/ || oddawać mocz, sikać || śdn. pissen || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | pisîna /pisaină/ || mocz || pisot + -aină || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | Pitår /Pitår/ || Piotr || śdn. Peter || imię mocno zasymilowane, ale por. dłuż. Pětš, pol. Piotr, imię | ||
+ | |- | ||
+ | | Pitrègard /Pitrĕgord/ || Piotrogród, Petersburg || Pitår + -gárd || kalka niem. Petersburg, por. cz. Petrohrad, głuż. Pětrohród, toponim | ||
+ | |- | ||
+ | | pîla /pailă/ || kaczka || por. szlez.-holszt. Piele || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | pîlą /pailą/ || gąsię, kaczę || psł. *pilę || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | pîlia /paiľă/ || pożyteczność, użyteczność, korzyść || psł. *pilьja || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | pîlne /pailnĕ/ || pożyteczny, korzystny || paiľă + -nĕ || przymiotnik od pośw. rzeczownika, por. pl., łuż. pilny, sła. pilný | ||
+ | |- | ||
+ | | pîstat /paistăt/ || gwizdać || psł. *piščati || poświadczone w 3Sg: paistĕ | ||
+ | |- | ||
+ | | pîstialka /paisťolkă/ || piszczałka, fujarka || psł. *piščalъka || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | pît /pait/ || pić || psł. *piti || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | pîte /paitĕ/ || picie, napój || psł. *pitьje || poświadczone w celowniku: kå paiťĕ | ||
+ | |- | ||
+ | | pîwene /paivenĕ/ || piwny || paivü + -enĕ || por. mlåkă-mlåcenĕ | ||
+ | |- | ||
+ | | pîwnîcia /paivnaićă/ || pub, miejsce picia piwa || paivü + -naićă || kalka cz. pivnice, por vaină-vainaićă | ||
+ | |- | ||
+ | | pîwu /paivü/ || piwo || psł. *pivo || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | pîza /paizǎ/ || dupa? || por. prus.-niem. puse || poświadczone w ASg: paizǫ | ||
+ | |- | ||
+ | | pîzda /paizdǎ/ || dupa || psł. *pizda || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | pîzdia /paizďǎ/ || dupa, tyłek? || psł. *pizda, zmiękczony temat || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | plagá /plogo/ || plaga, klęska || śdn. plâge || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | plagát /plogot/ || męczyć, dręczyć || śdn. plagen || poświadczone w czasie przeszłym: plogol | ||
+ | |- | ||
+ | | plachta /ploxtă/ || płachta, prześcieradło, obrus, serweta || psł. *plaxъta || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | plachtwîcia /ploxtvaićă/ || chusta, chustka || ploxtă + -vaićă || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | plakat /plokăt/ || płakać || psł. *plakati || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | plast /plost/ || włóka (jednostka powierzchni) || psł. plastъ || poświadczone w nazwie terenowej såvlåknĕ plast, co do znaczenia p. plostnĕk | ||
+ | |- | ||
+ | | plastnek /plos(t)nĕk/ || właściciel jednej włóki pola || plost + -nĕk || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | platet /plotĕt/ || kosztować, być wartym || psł. *platiti || poświadczone w 3Sg: plotĕ | ||
+ | |- | ||
+ | | platîna /plotaină/ || cena || plot- + -aină || por. głuż. płaćizna, dłuż. płaśizna, płaśenje | ||
+ | |- | ||
+ | | plȧmazé /plamoze/ || pióropusz || śdn. plumasie || słowo poświadczone, liczba mnoga | ||
+ | |- | ||
+ | | plȧnta /plantă/ || roślina || śdn. plante || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | plȧntát /plantot/ || sadzić || plantă + -ot || poświadczone gerundium: plantonĕ | ||
+ | |- | ||
+ | | plȧtér /plater/ || miska, półmisek || śdn. plattêr || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | plȧterek /platerĕk/ || miseczka || plater + -ĕk || poświadczone w liczbie mnogiej: plateraiťĕ | ||
+ | |- | ||
+ | | plåtne /plåtnĕ/ || płótno || psł. *poltьno || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | plåtnene /plåtnenĕ/ || płócienny || plåtnĕ + -enĕ || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | plåtninek /plåtninĕk/ || handlarz płótnem || plåtnĕ + -inĕk || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | plåwet /plåvĕt/ || pleć, plewić, przesiewać, oddzielać plewy od ziarna || psł. *pelviti || poświadczone w 3Sg: plåvĕ | ||
+ | |- | ||
+ | | plåwŷ /plåvoi/ || plewy || psł. *pelvy || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | pląsîka /pląsaikă/ || tancerz || psł. *plęs-ika || nazwa zawodu od pľǫsăt na -aikă, pląs- zamiast pľǫs- jak w pląsą | ||
+ | |- | ||
+ | | plekièpîzde /pleťĕpaizdĕ/ || sarnię, sarenka || dn. pleckig + paizdă + -ĕ || słowo poświadczone, zapewne substantywizowany przymiotnik | ||
+ | |- | ||
+ | | plesen /plesĕn/ || pleśń || psł. *plěsnь || poświadczone złożenie plesnaivĕ, co do -ĕn, por. pesĕn<*pěsnь | ||
+ | |- | ||
+ | | plesnîwe /plesnaivĕ/ || spleśniały || psł. *plěsnivъjь || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | plestȧn /plestan/ || placek, płaskie ciasto || psł. *plěščьnь || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | pletkî /pletťai/ || białe czółko dla kobiet || psł. *pletъky || poświadczone zapożyczenie do dn.: Pletki | ||
+ | |- | ||
+ | | plewá /plevo/ || błonka na oku || psł. *plěva || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | plice /plicĕ/ || ramię, bark || psł. *pleťe || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | pliǫs /pľǫs/ || taniec || psł. *plęsъ || formacja wsteczna jak niem. tanzen-Tanz, por. cz. ples | ||
+ | |- | ||
+ | | pliǫsat /pľǫsăt/ || tańczyć || psł. *plęsati || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | plist /plist/ || pleść || psł. *plesti || poświadczone w 3Sg: plitĕ | ||
+ | |- | ||
+ | | plitát /plitot/ || splatać, pleść || psł. *pletati || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | plitene /plitenĕ/ || grodzenie płotem || psł. *pletenьje || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | pliûst /pľaust/ || bluszcz || psł. *pljuščь || poświadczone w GSg: pľausťă | ||
+ | |- | ||
+ | | Plotus /Plötüs/ || Piłat || śdn. ? || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | plutwîcia /plütvaićă/ || płotka || psł. *plotъvica || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | plûce /plaucĕ/ || płuca || psł. *pluťa || poświadczone w l.mn.: plaucă | ||
+ | |- | ||
+ | | plûg /plaug/ || pług || psł. *plugъ || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | plût /plaut/ || pływać || psł. *pluti || poświadczone w 3Sg: plajĕ | ||
+ | |- | ||
+ | | plûzet /plauzĕt/ || płużyć, orać || psł. *plužiti || poświadczone w 3Sg: plauzĕ | ||
+ | |- | ||
+ | | plûzne /plauznĕ/ || pługowy, płużny || psł. *plužьnъjь || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | pod /pöd/ || palenisko || psł. *podъ || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | poddane /pöddonĕ/ || oddany || psł. podъdanъjь || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | podrûg /pödraug/ || towarzysz, pomocnik || psł. *podrugъ || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | pol /pöl/ || pół, połowa || psł. *polъ || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | pol kiupe /pöl ťüpĕ/ || trzydzieści, pół kopy || pöl + ťüpă || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | polåt /pölåt/ || połeć, duży kawał mięsa || psł. *polъtь || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | polmiár /pölḿor/ || promień || pöl + ḿor || kalka niem. Halbmesser, por. łuż. połměr, cz. poloměr | ||
+ | |- | ||
+ | | polni /pölni/ || południe (pora dnia), południe (kierunek) || psł. polъdьne? || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | polnuc /pölnüc/ || północ (pora dnia), północ (kierunek) || psł. polъnoťь || w analogii do poświadczonego pölni | ||
+ | |- | ||
+ | | polskiorné /pölsťörne/ || półbuty, trzewiki || pöl + sťörne || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | poltîste /pöltaistĕ/ || stłuczka, kawałki tłuczonego naczynia || śdn. polt + -aistĕ? || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | poluwnek /pölüvnĕk/ || rolnik posiadający połowę włoki pola || *pölüvă + -nĕk || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | poluzet /pölüzĕt/ || położyć || psł. *položiti || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | poluzet wånû /pölüzĕt vånau/ || wyłożyć || pölüzĕt + vånau || poświadczone w 3Sg: pölüzĕ vånau | ||
+ | |- | ||
+ | | popást sa /pöpost să/ || spaść, upaść || psł. *popasti sę || poświadczone w 3Sg: pöpădi-să, p | ||
+ | |- | ||
+ | | porudene /pörüdenĕ/ || urodzony || psł. *porodenъjь || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | porudet /pörüdĕt/ || urodzić || psł. *poroditi || poświadczony imiesłów: pörüdenĕ | ||
+ | |- | ||
+ | | poslát /pöslot/ || posłać, wysłać || psł. *posъlati || poświadczone w czasie przeszłym pöslol | ||
+ | |- | ||
+ | | poslát wån /pöslot vån/ || wysłać, odesłać || pöslot + vån || poświadczono w czasie przeszłym: pöslol vån | ||
+ | |- | ||
+ | | poslûsat /pöslausăt/ || posłuchać, być posłusznym || psł. *poslušati || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | powǫz /pövǫz/ || drąg służący do przyciskania siana || psł. *povǫzъ || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | poznat /pöznăt/ || poznać || pö- + znot || por. rözznăt, także głuż. póznać, dłuż. póznać | ||
+ | |- | ||
+ | | poznát sa /pöznot să/ || poznać się, zaznajomić się || pöznăt + să || por. dłuż. póznaś so | ||
+ | |- | ||
+ | | pǫkàwîcia /pǫkăvaićă/ || ropucha || psł. *pǫkavica || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | pǫp /pǫp/ || pępek || psł. *pǫpъ || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | pǫt /pǫt/ || droga || psł. *pǫtь || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | pǫtewe /pǫtevĕ/ || drogowy || pǫt + -evĕ || przymiotnik utworzony z miękkotematowym przyrostkiem -evĕ | ||
+ | |- | ||
+ | | pǫtnîcia /pǫtnaićă/ || napiwek || pǫt + -naićă || poświadczone zapożyczenie w dn: Punkeneitz | ||
+ | |- | ||
+ | | prafeta /profetă/ || prorok || śdn. prophête || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | Praga /progă/ || Praga || cz. Praha, śdn. Prâge || zapożyczenie/rekonstrukcja, por. dłuż. Praga, toponim | ||
+ | |- | ||
+ | | pram /prom/ || prom || śdn. prâm || zasymilowane zapożyczenie, por. dłuż. prama | ||
+ | |- | ||
+ | | prasane /prosonĕ/ || pytanie || rzeczownik od prosot || por. dłuż. pšašanje, głuż. prašenje | ||
+ | |- | ||
+ | | prasát /prosot/ || pytać || psł. *prašati || poświadczone w czasie przeszłym: prosăl, obok tego prosojĕ lub prosoj | ||
+ | |- | ||
+ | | prawe /provĕ/ || prawy || psł. *pravъjь || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | prawènard /provĕnord/ || prostokąt || provĕ + nord || kalka niem. Rechteck, por. głuż. praworóžk, dłuż pšawokut/-rog | ||
+ | |- | ||
+ | | prawèsribiane /provĕsrib́onĕ/ || ortografia || provü + srib́ot + -enĕ || kalka z niem. Rechtschreibung | ||
+ | |- | ||
+ | | prawîcia /provaićă/ || prawica, prawa ręka || provĕ + -aićă || formacja wzorem pl., głuż. prawica | ||
+ | |- | ||
+ | | prawnek /provnĕk/ || prawnik || provü + -nĕk || formacja z przyrostkiem -nĕk tworzącym zawody | ||
+ | |- | ||
+ | | prawu /provü/ || prawo || psł. *pravo || formacja wzorem pl., głuż. prawo, cz. právo, kalka niem. Recht, fr. droit | ||
+ | |- | ||
+ | | prȧding /prading/ || kazanie || śdn. predinge || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | prȧchstîl /praxstail/ || ambona, kazalnica || por. dn. prēgestaul || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | prȧktickie /prakticťĕ/ || praktyczny || praktikă + -sťĕ || por. łuż. praktiski | ||
+ | |- | ||
+ | | prȧktika /praktikă/ || praktyka || niem. Praktik || zapożyczenie, por. łuż. praktika | ||
+ | |- | ||
+ | | prądȧn /prądan/ || pełne wrzeciono, szpula? || psł. *prędьnь || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | prądene /prądenĕ/ || motek, pasmo przędzy || psł. *prędenьje || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | prądia /prąďă/ || prządka || psł. *prędьja || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | prąslén /prąslen/ || przęślik, ciężarek obciążający wrzeciono || psł. *pręslenь? || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | prąst /prąst/ || prząść || psł. *pręsti || poświadczone w 3Sg: prądĕ | ||
+ | |- | ||
+ | | prene /prenĕ/ || przedni; wczesny; pierwszy || psł. *perdnьjь || poświadczone w r.ż.: preńă | ||
+ | |- | ||
+ | | prenia zîma /preńă zaimă/ || jesień || preńă + zaimă || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | prenia zîma-mand /preńă zaimă mond/ || wrzesień || preńă zaimă + mond || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | prepicle /prepiclĕ/ || przypalony, przypieczony || psł. *perpečьlъjь || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | prepict /prepict/ || smażyć, przysmażać || psł. *perpeťi || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | presék /presek/ || sad owocowy, ogród za domem || psł. *persěkъ || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | pricne /pricnĕ/ || poprzeczny || psł. *perčьnъjь || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | pricne pǫt /pricnĕ pǫt/ || skrzyżowanie, rozstajna droga || pricnĕ + pǫt || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | pricnek /pricnĕk/ || przeciwnik || priťĕ + -nĕk || kalka niem. Gegner, por. dłuż. pśeśiwnik, pśeśiwjaŕ | ||
+ | |- | ||
+ | | prid /prid/ || przed || psł. *perdъ || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | pridcerak /pridcerăk/ || podwieczorek || prid- + ceră + -ăk || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | pridèbede /pridĕbedĕ/ || śniadanie || psł. *perdobědьje || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | pridjîmą /pridjaimą/ || imię || prid- + -jaimą || kalka niem. Vorname, por. głuż předmjeno | ||
+ | |- | ||
+ | | pridjûzînak /pridjauzainăk/ || przedobiadek, posiłek przed obiadem || psł. *perdъjužinъkъ || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | pridmét /pridmet/ || przedmiot, objekt, rzecz || prid- + met || -met z metăt, por. voimetăt, co do kalki por. pl. przedmiot, głuż. předmjet, cz. předmět | ||
+ | |- | ||
+ | | pridstawene /pridstovenĕ/ || wystawa, przedstawienie; wyobrażenie || rzeczownik od pridstovĕt || kalka niem. Vorstellung, por. dłuż. pśedstajenje | ||
+ | |- | ||
+ | | pridstawet sa /pridstovĕt să/ || przedstawić się || prid- + stovĕt + są || kalka niem. sich vorstellen, por. dłuż. pśedstajiś se i podob. | ||
+ | |- | ||
+ | | pridstawet se /pridstovĕt sĕ/ || wyobrazić sobie || prid- + stovĕt + sĕ || kalka niem. sich vorstellen, por. dłuż. pśedstajiś sebje, sĕ jak cz. si | ||
+ | |- | ||
+ | | pridwîdet /pridvaidĕt/ || przewidzieć || prid- + vaidĕt || kalka niem. vorsehen, por. głuż. předwidźeć, cz. předvídat | ||
+ | |- | ||
+ | | prichel /prixĕl/ || chór kościelny || por. fryz. Prichel || słowo poświadczone, Polański rekonstruuje prixel | ||
+ | |- | ||
+ | | prikie /priťĕ/ || przeciw, za?, na? || psł. *perko || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | prikî /priťai/ || wpoprzek, naprzeciwko || psł. *perky || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | prilidiát /priliďot/ || przecierpieć, wycierpieć || pri- + liďot || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | priǫdka /pŕǫtkă/ || prządka || psł. *prędъka || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | priǫtru /pŕǫtrü/ || strych domu lub stodoły służący na siano || psł. *prętro || słowo poświadczone, obocznie pŕǫtprü? | ||
+ | |- | ||
+ | | pripék /pripek/ || przepieczone miejsce na chlebie || psł. *perpekъ || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | priwizt /privist/ || przewieźć || psł. *pervesti || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | priz /priz/ || bez || psł. *perzъ || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | prî /prai/ || przy, obok || psł. *pri || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | prîbet /praibĕt/ || przybić || psł. *pribiti || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | prîbuwat /praibüvăt/ || dobudować || prai- + büvot || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | prîdát /praidot/ || przydać, dodać || psł. *pridati || słowo poświadczone, obocznie praidăt | ||
+ | |- | ||
+ | | prîklád /praiklod/ || przykład || prai- + klod- || złożenie na wzór łuż. přikład/pśikład lub rekonstrukcja | ||
+ | |- | ||
+ | | prîlåbe /prailåbĕ/ || jarzmo przyrożne || psł. *prilъbьje || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | prîluzît sa /prailüzait să/ || przywyknąć, przyzwyczaić się || psł. *priložiti sę || poświadczone w czasie przeszłym: prailüzål să | ||
+ | |- | ||
+ | | prîmȧrtîna /praimartaină/ || spadek || praiḿortĕ + -aină || formacja z -aină, por. *låisĕ-låisaină | ||
+ | |- | ||
+ | | prîmiarte /praiḿortĕ/ || odziedziczony po czyjejś śmierci || psł. *primьrtъjь || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | prîpád /praipod/ || przypadek || prai- + pod || kalka niem. Zufall, por. łuż. připad/pśipad, pl. przypadek | ||
+ | |- | ||
+ | | prîrest /prairĕst/ || przyrosnąć || prai + rüst || poświadczone w 3Sg: prairüstĕ | ||
+ | |- | ||
+ | | prîroda /prairödă/ || przyroda, natura || prai- + röd + -ă || formacja ogólnosłowiańska, por. głuż. přiroda, cz. příroda | ||
+ | |- | ||
+ | | prîskat /praiskăt/ || przywiązać, zawiązać || psł. *prisъkati || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | prîstawet /praistovĕt/ || wynająć || psł. *pristaviti || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | prîtoret /praitörĕt/ || przymknąć || psł. *pritvoriti || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | prîwabet /praivobĕt/ || przywabić || psł. *privabiti || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | prîwåst || wzrosnąć, przybrać || psł. privъzęti || poświadczone w 3Sg: praivåmĕ, por. våst | ||
+ | |- | ||
+ | | prîwiǫzat /praiv́ǫzăt/ || przywiązać || psł. *privęzati || poświadczone w 1Sg: praivązą | ||
+ | |- | ||
+ | | prîzȧdat /praizadăt/ || zaczekać, poczekać || psł. *prižьdati || poświadczone w rozkaźniku: praizad | ||
+ | |- | ||
+ | | prosu /prösü/ || proso || psł. *proso || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | proste /pröstĕ/ || niedorzeczny, szalony || psł. *prostъjь || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | prostor /pröstör/ || kazalnica, ambona || psł. *prostorъ || poświadczone w miejscowniku: no prăstöră | ||
+ | |- | ||
+ | | prostota /pröstötă/ || dziwak, cudak, szaleniec? || psł. *prostota || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | prǫt /prǫt/ || rózga, pręt || psł. *prǫtъ || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | pruletne /prületnĕ/ || wiosenny || prüľotü + -nĕ || przymiotnik wzorem poświadczonego: sredületnĕ | ||
+ | |- | ||
+ | | pruliatu /prüľotü/ || wiosna || psł. *prolěto || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | prupél /prüpel/ || śniadanie || por. dn. pröpel || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | prusak /prüsăk/ || popiół, perzyna || niejasne || poświadczone w GSg: prüsťau | ||
+ | |- | ||
+ | | prusene /prüsenĕ/ || jaglany || psł. prosenъjь || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | prusene kiosor /prüsenĕ ťösör/ || kasza jaglana || prüsenĕ + ťösör || poświadczone jako partytyw: prüsenĕ ťösăŕo | ||
+ | |- | ||
+ | | pruset /prüsĕt/ || żebrać, prosić || psł. *prositi || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | prusinek /prüsinĕk/ || kasza jaglana || psł. *prosenьnikъ || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | pruwesle /prüveslĕ/ || powrósło || psł. *proveslo || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | Prûska /Prauskă/ I || Prusy || Praus + -skă || por. dłuż. Pšuska, cz. Prusko | ||
+ | |- | ||
+ | | Prûska /Prauskă/ II || Prusaczka || Praus + -skă || por. Prausťĕ | ||
+ | |- | ||
+ | | Prûskie /Prausťĕ/ || Prusak || niem. Preuße lub psł. *Prusъ + -sťĕ || por. dłuż. Pšus, niem. Preuße, co do -stĕ por. Śosťĕ - Niemiec | ||
+ | |- | ||
+ | | prûskie /prausťĕ/ || pruski || prus + -sťĕ || przymiotnik odrzeczownikowy jak wend-wensťĕ | ||
+ | |- | ||
+ | | pu /pü/ || po || psł. *po || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | pucąt /pücąt/ || odpocząć || psł. *počęti || aspekt dokonany od: pücaivăt | ||
+ | |- | ||
+ | | pucîwane /pücaivonĕ/ || odpoczynek || psł. počivanьje || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | pucîwat /pücaivăt/ || odpoczywać || psł. *počivati || poświadczone w 3Sg: pücaivă | ||
+ | |- | ||
+ | | pucréd /pücred/ || najemny pastuch || psł. *počerdъ || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | pud /püd/ || pod || psł. *podъ || słowo poświadczone, obocznie pöd | ||
+ | |- | ||
+ | | pudåptat /püdåptăt/ || podeptać || psł. *podъpъtati || poświadczone w 3Sg: püdåpcĕ | ||
+ | |- | ||
+ | | pudklást /pütklodĕ/ || podkłaść, podłożyć || psł. *podъklasti || poświadczone w 3Sg: pütklodĕ | ||
+ | |- | ||
+ | | pudkiuw /pütťüv/ || podkowa || psł. podъkovь || słowo poświadczoen | ||
+ | |- | ||
+ | | pudluzet /püdlüzĕt/ || podłożyć || psł. *podъložiti || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | pudret /püdrĕt/ || podkopać || psł. *podъryti || poświadczone w 3Sg: püdråjĕ, może püdråit | ||
+ | |- | ||
+ | | pudûsa /püdausă/ || podeszwa || psł. *poduša || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | pugiore /püďörĕ/ || pogórze, zagórze || psł. *pogorьje || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | pugribst /pügripst/ || pogrzebać, pogrzeć || psł. *pogrebsti || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | pukînǫt /püťainǫt/ || potrącić, nadepnąć || psł. *pokydnǫti || poświadczone w 3Sg: püťainĕ | ||
+ | |- | ||
+ | | pukret /pükrĕt/ || pokryć || psł. *pokryti || słowo poświadczone, obocznie pökrĕt | ||
+ | |- | ||
+ | | puli /püli/ || pole || psł. *poľe || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | Puliak /Püľăk/ || Polak || püli + -ăk || odbitka, złożenie pole + -ak, poświadczone stpoł. nazwisko rodowe Polack | ||
+ | |- | ||
+ | | Puliacka /Püľockă/ || Polka || Pülăk + -kă || por. toblăc-toblockă | ||
+ | |- | ||
+ | | pulne /pülnĕ/ || polny || püli + -nĕ || przymiotnik jak plaug-plauznĕ | ||
+ | |- | ||
+ | | Pulska /Pülskă/ || Polska || Pülăk + -skă || kalka pol. Polska, por. także inne państwa na -skă | ||
+ | |- | ||
+ | | pulskie /pülsťĕ/ || polski || Pülăk + -sťĕ || kalka pl. polski | ||
+ | |- | ||
+ | | pumazat /pümozăt/ || pomazać, posmarować || psł. *pomazati || poświadczony imiesłów: pümăzonĕ | ||
+ | |- | ||
+ | | pumåja /pümojă/ || pomyje || psł. *pomyjě || słowo poświadczone, najpewniej liczba mnoga | ||
+ | |- | ||
+ | | pumąciat /pümąćăt/ || pomacać, podotykać || psł. *pomacati || poświadczone w czasie przeszłym: pümąćăl, także przyszłe pümącnĕ | ||
+ | |- | ||
+ | | Pumore /pümörĕ/ || Pomorze || pü- + möri + -ĕ || rekonstrukcja, toponim | ||
+ | |- | ||
+ | | pumorskie /pümörsťĕ/ || pomorski || pümörĕ + -sťĕ || typowy przymiotnik na -sťĕ | ||
+ | |- | ||
+ | | pumost /pümöst/ || strych || psł. *pomostъ || poświadczone zapożyczenie do dn.: Pomöhs | ||
+ | |- | ||
+ | | pup /püp/ || ksiądz, pop, pastor, duchowny || psł. *popъ || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | pupànîcia /püpănaićă/ || żona pastora || psł. *popanica || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | pupànîcka /püpănaickă/ || żona pastora, zdrobniale? ||püpànaićă + -kă || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | pupél /püpel/ || popiół || psł. popelъ || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | puprǫg /püprǫg/ || popręg || psł. poprǫgъ|| słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | pusliád /püsľod/ ||po, potem , później (i przyimek, i przysłówek) || psł. *poslědъ || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | pusliád kiûtît /püsľod ťautait/ || robić później, odrabiać || püsľod + ťautait || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | pusliád sådat /püsľod sådăt/ || naśladować || püsľod + sådăt || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | pustawet /püstovĕt/ || postawić || psł. *postaviti || poświadczone w 3Sg: püstovĕ | ||
+ | |- | ||
+ | | pustawet wånû /püstovĕt vånau/ || wystawić || püstovĕt + vånau || poświadczone w 3Sg: püstovĕ vånau | ||
+ | |- | ||
+ | | pustén /püsten/ || cień || psł. *postěnь || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | pustil /püstil/ || łóżko || psł. *posteľь || słowo poświadczone, ale w formie dialektalnej /pöstil/, obocznie püstiľă | ||
+ | |- | ||
+ | | pustilia /püstiľă/ || łóżko || psł. *posteľь || słowo poświadczone, obocznie pöstiľă | ||
+ | |- | ||
+ | | puswîcia /püsvaićă/ || poszewka (na poduszkę) || psł. pošьvica || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | pusŷ /püsåi/ || poszwa; pochwa (na miecz)? || psł. pošьva, reanalizowane || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | put /püt/ || pójść || psł. *pojьti || poświadczone w rozkaźniku: püd, 3Sg: püdĕ | ||
+ | |- | ||
+ | | putązena kiola /pütązenă ťölă/ || kareta || psł. *potęžьnaja + ťölă || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | putesat /pütesăt/ || zabawiać (dzieci) || psł. *potěšati || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | putipst /pütipst/ || zmiędlić (len) || psł. potipsti || słowo poświadczone, być może pütist | ||
+ | |- | ||
+ | | puwadet /püvodĕt/ || nakładać uprząż (koniu), zaprzęgać || psł. *povaditi || poświadczone w 3Sg: püvodĕ | ||
+ | |- | ||
+ | | puwǫsat /püvǫsăt/ || powąchać || psł. *povǫšiti || poświadczone w 3Sg: püvǫsă | ||
+ | |- | ||
+ | | puwûcet /püvaucĕt/ || nauczyć || psł. *po-učiti || poświadczony rozkaźnik: püvaucai-jĕg | ||
+ | |- | ||
+ | | puwûzdat /püvauzdăt/ || okiełznać || psł. *po-uzdati || poświadczony rozkaźnik: püvauzdai-jĕg | ||
+ | |- | ||
+ | | puzȧrat /püzarăt/ || popatrzeć, spojrzeć || psł. *pozьrěti || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | puzdér /püzder/ || paździerz || psł. *pozderь || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | puzgînǫt /püzďainǫt/ || zniknąć, zginąć || psł. *po-jьz-ginǫti? || poświadczone w 3Sg: püzďainĕ | ||
+ | |- | ||
+ | | puzgînǫte /püzďainǫtĕ/ || zaginiony || imiesłów od püzďainǫt || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | puzîmak /püzaimăk/ || wiosna, przedwiośnie || psł. *pozimъkъ || słowo poświadczone, w tym samym znaczeniu püzaimă | ||
+ | |- | ||
+ | | puzne /püznĕ/ || późny || psł. *pozdьnъjь || poświadczony przysłówek: püznü | ||
+ | |- | ||
+ | | puznu /püznü/ || późno || psł. *pozdьno || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | pu̇ciår /pućår/ || fryzjer || dn. putzer || poświadczone w wyrażeniu: pućår vǫsüv | ||
+ | |- | ||
+ | | pu̇ciår wǫsuw /pućår vǫsüv/ || golibroda || dn. putzer + psł. *ǫsъ || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | pu̇ckat /puckăt/ || golić || dn. putzen || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | pu̇lwér /pulver/ || proch strzelniczy || śdn. pulver || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | pu̇pa /pupă/ || lalka || niem. Puppe || zapożyczenie, por. dłuż. pupa | ||
+ | |- | ||
+ | | pu̇pergesel /pupergesĕl/ || dudek || źródło niejasne || słowo poświadczone, niejasne dokładne brzmienie | ||
+ | |- | ||
+ | | pûcena pąska /paucenă pąskă/ || kiszka nadziewana krwią, kaszanka || paucenă + pąskă || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | pûcene /paucenĕ/ || nadziewany || niejasne || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | pûcet /paucĕt/ || nadziewać || niejasne || czasownik, od którego derywowano poświadczony imiesłów: paucenĕ | ||
+ | |- | ||
+ | | pûn /paun/ || funt || śdn. punt || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | pûstînia /paustaińă/ || pustynia || psł. *pustina, *pustyni || poświadczone w toponimii: Pusstein, Putztein, por. łuż. pusćina | ||
+ | |- | ||
+ | | pûstet /paustĕt/ || puścić || psł. *pustiti || poświadczone w 3Sg: paustĕ | ||
+ | |- | ||
+ | | pûstet dånû /paustĕt dånau/ || wpuścić || paustĕt + dånau || poświadczone w rozkaźniku: paust dånau | ||
+ | |- | ||
+ | | pûstet wånû /paustĕt vånau/ || wypuścić || paustĕt + vånau || poświadczone w 3Sg: paustĕ vånau | ||
+ | |- | ||
+ | | půná /påuno/ || pełnia || psł. *pьlna || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | půne /påunĕ/ || pełny || psł. *pьlnъjь || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | půnèletne /påunĕletnĕ/ || pełnoletni || påunĕ + ľotü + -nĕ || kalka niem. volljährig, por. łuż. połnolětny, pl. pełnoletni | ||
+ | |- | ||
+ | | půnu /påunü/ || pełno || psł. *pьlno || słowo poświadczone | ||
+ | |} | ||
+ | |||
+ | ==R== | ||
+ | {| class="wikitable" width="100%" | ||
+ | |- | ||
+ | ! połabski !! polski !! etymologia !! uzasadnienie | ||
+ | |- | ||
+ | | rad /rod/ || radca || śdn. rât || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | radát /rodot/ || rządzić || śdn. raden || poświadczone w 3Sg: rodojĕ | ||
+ | |- | ||
+ | | radet /rodĕt/ || radzić, naradzać się? || psł. *raditi pod wpływem /rod/ || poświadczone w 3Sg: rodĕ | ||
+ | |- | ||
+ | | radnek /rodnĕk/ || radca || rod + -nĕk || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | rak /rok/ || surdut, tużurek || śdn. rok || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | rate /rotĕ/ || szczur || śdn. rotte + psł. *-y || por. dłuż. ratwa, Polański niesłusznie uważa za niezasymilowane | ||
+ | |- | ||
+ | | Ratèbor /Rotĕbör/ || Ratzeburg || psł. *Ratibořь || rekonstrukcja, toponim | ||
+ | |- | ||
+ | | ratšȧra /rotšară/ || sztokfisz, wątłusz (ryba) || śdn. rôt-scher || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | rawát /rovot/ || rabować, łupić, grabić || śdn. roven || poświadczone w czasie przeszłym: rovol, rovălai-jĕg | ||
+ | |- | ||
+ | | rawån /rovån/ || kruk || śdn. raven || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | rawną /rovną/ || wrona, wronię || rovån + -ą || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | razát /rozot/ || bawić się; szaleć, hałasować || śdn. rasen || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | razet /rozĕt/ || ciąć, kaleczyć, (bić?) || psł. *raziti || poświadczone w 3Sg: rozĕ | ||
+ | |- | ||
+ | | razinak /rozinăk/ || rodzynek || por. niem. Rosine + -ăk || poświadczone w l.mn.: rozinťai | ||
+ | |- | ||
+ | | rȧdlikie /radliťĕ/ || uczciwy, rzetelny || śdn. redelik || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | rȧgnǫt sa /ragnǫt să/ || ruszać się, poruszać się || śdn. regnen || poświadczone w 3Sg: ragni să | ||
+ | |- | ||
+ | | rȧchî /rax́ai/ || zemsta || niem. Rache + -åi || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | rȧkát /rakot/ || liczyć, rachować || dn. reken || poświadczone w czasie przeszłym: rakol | ||
+ | |- | ||
+ | | rȧmka /ramkă/ || baran (?); cap, kozioł || śdn. ram || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | rådá /rådo/ || chętnie || psł. *rada || słowo poświadczone, najpewniej nieodmienne | ||
+ | |- | ||
+ | | rådá met /rådo met/ || lubić || rådo + met || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | rådlîcia /rådlaićă/ || radlica || rådlü + -aićă || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | rådlîcîste /rådlaicaistĕ/ || radliczysko (część w radle, na której osadzona jest radlica) || rådlaićă + -aistĕ || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | rådlu /rådlü/ || radło || psł. *ordlo || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | rådust /rådüst/ || wesele || psł. *radostь || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | råkî /råťai/ || skrzynia || psł. *orky || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | råkwîcia /råkvaićă/ || skrzynka || psł. *orkъvica || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | råmą /råmą/ || ramię || psł. *ormę || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | råna /rånă/ || poranek? || psł. *ranoje? *raně? || słowo poświadczone, niejasny sposób odmiany | ||
+ | |- | ||
+ | | råná /råno/ || rana || psł. *rana || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | rånene /rånenĕ/ || ranny || *ranenъjь || imiesłów od utworzonego rånĕt, por. ros. раненный, pl. raniony | ||
+ | |- | ||
+ | | rånet /rånĕt/ || ranić || råno + -ĕt || czasownik wzorem bel-belĕt | ||
+ | |- | ||
+ | | rånu /rånü/ || wcześnie, rano || psł. *rano || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | Råstuw /råstüv/ || Rastow || psł. Rostovъ? || rekonstrukcja, toponim | ||
+ | |- | ||
+ | | råt /råt/ || usta || psł. *rъtъ || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | råtác /råtoc/ || dziobak || råt + -oc || kalka niem. Schnabeltier, por. głuż. pyskač, pl. dziobak, råt jak w dåuďĕråt | ||
+ | |- | ||
+ | | råtáj /råtoj/ || rataj, oracz || psł. *ortajь || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | råwat /råvăt/ || rwać || psł. *rъvati || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | råz /råz/ || żyto || psł. *rъžь || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | råzene /råzenĕ/ || żytni || råz + -enĕ || przymiotnik wzorem mlåkă - mlåcenĕ | ||
+ | |- | ||
+ | | rebru /rebrü/ || żebro || psł. rebro || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | rec /rec/ || mowa, język || psł. *rěčь || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | recka /reckă/ || potok, strumyk || rekă + -kă || poświadczone zapożyczenie w dn.: Retsch | ||
+ | |- | ||
+ | | recne /recnĕ/ || językowy, związany z mową || rec + -nĕ || por. głuż. rěčny, dłuż. rěcny | ||
+ | |- | ||
+ | | reka /rekă/ || rzeka || psł. *rěka || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | Remȧrt /remart/ || Rembert || śdn. Remert || zapożyczenie, imię | ||
+ | |- | ||
+ | | renia /reńă/ || rynna || śdn. renne || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | repá /repo/ I || rzepa || psł. *rěpa || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | repá /repo/ II || skrobaczka || śdn. rêpe || słowo poświadczone, por. rif | ||
+ | |- | ||
+ | | repȧririát /repariŕot/ || reperować, naprawiać || niem. reparieren || zapożyczenie, -iŕot jak spaciŕot, por. łuż. reparěrować/-ś | ||
+ | |- | ||
+ | | repu̇blika /republik/ || Republika || niem. republik || zapożyczenie, por. łuż., pol. republika | ||
+ | |- | ||
+ | | resát /resot/ || rozwiązywać || psł. *rěšati || iteratyw od: reset | ||
+ | |- | ||
+ | | resene /resenĕ/ || rozwiązywanie (snopów); rozwiązanie || psł. *rěšenьje || słowo poświadczone, drugie znaczenie jak cz. řešení | ||
+ | |- | ||
+ | | reset /resĕt/ || rozwiązać || psł. *rěšiti || rekonstrukcja czasownika z poświadczonego gerundium | ||
+ | |- | ||
+ | | rewát /revot/ || ruszać, poruszać || śdn. reppen || poświadczone formy osobowe i rozkaźniki: revojĕ, revăji-să, revoj-să | ||
+ | |- | ||
+ | | reze /rezĕ/ || szybciej, prędzej || psł. *rěžeji || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | rezek /rezĕk/ || szybko, prędko || psł. *rězokъ || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | rezna /reznă/ || trzcina || psł. *rězьna || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | riadkie /ŕotťĕ/ || rzadki, rozrzedzony || psł. *rědъkъjь || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | riazat /ŕozăt/ || rżnąć, piłować || psł. *rězati || poświadczone formy 1Sg: rezą, 3Sg: rezĕ | ||
+ | |- | ||
+ | | ribre /ribrĕ/ || drabina || psł. *rebrьje || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | rict /rict/ || rzec, powiedzieć || psł. *reťi || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | rif /rif/ || skrobaczka, tarka || lüneb. Rîf || słowo poświadczone, być może riv, por. repo II | ||
+ | |- | ||
+ | | Rigá /rigo/ || Ryga || niem. Riga || zapożyczenie, -o z powodu długości samogłoski w niem. i łot., por. łuż., cz. Riga, toponim | ||
+ | |- | ||
+ | | riká /riko/ || królestwo || śdn. rîke || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | rikác /rikoc/ || bogacz || riko + -oc || konstrukcja jak janü-janoc | ||
+ | |- | ||
+ | | rikate /rikotĕ/ || bogaty || riko + -otĕ || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | risa /risă/ || kłos || por. stmarch. ress || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | risete /risetĕ/ || rzeszoto, sito || psł. *rešeto || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | rîgeriane /raigeŕonĕ/ || władza || gerundium od raigeŕăt || kalka niem. Regierung | ||
+ | |- | ||
+ | | rîgeriat /raigeŕăt/ || kierować, rządzić, panować || śdn. regêren || poświadczone w 3Sg: raigeŕă | ||
+ | |- | ||
+ | | rîz /raiz/ || ryż || śdn. rîs || zapożyczenie ze śdn., alternatywnie z niem. Reis, por. łuż. rajs | ||
+ | |- | ||
+ | | rîzá /raizo/ || podróż; raz || śdn. reise || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | rîzat /raizăt/ || podróżować || śdn. reisen || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | rîzene /raizenĕ/ || żytni || raiz + -enĕ || przymiotnik wzorem mlåkă - mlåcenĕ | ||
+ | |- | ||
+ | | rodér /röder/ || wiosło sterowe, ster || śdn. roder || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | rosa /rösă/ || rosa || psł. *rosa || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | rozga /rözgă/ || rózga || psł. *rozga || słowo poświadczone, obocznie /rozgo/ | ||
+ | |- | ||
+ | | rozkîdat /rösťaidăt/ || rozrzucić || psł. *orzkidati || poświadczone w imiesłowie: rösťaidĕl | ||
+ | |- | ||
+ | | rozznat /rözznăt/ || rozeznać, rozpoznać || psł. *orz-znati || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | rǫb /rǫb/ || szew, brzeg (materiału, ubrania) || psł. *rǫbъ || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | rǫbet /rǫbĕt/ || obrębiać || psł. *rǫbiti || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | rǫcne /rǫcnĕ/ || ręczny || rǫkă + -nĕ || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | rǫcnek /rǫcnĕk/ || ręcznik || rǫkă + -nĕk || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | rǫka /rǫkă/ || ręka || psł. *rǫka || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | rǫkaw /rǫkăv/ || rękaw || psł. *rǫkavъ || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | rǫkawa /rǫkovă/ || koszula || psł. *rǫkova (dualis tantum) || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | rǫkàwîcia /rǫkăvaićă/ || rękawica || psł. *rǫkavica || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | rǫp /rǫp/ || kosz, lej (w młynie) || śdn. rump || słowo poświadczone, być może: rump | ||
+ | |- | ||
+ | | rǫte /rǫtĕ/ || okrągły || śdn. runt || słowo poświadczone, Polański pisze runtĕ, ale nie wyklucza rǫtĕ | ||
+ | |- | ||
+ | | rudene /rüdenĕ/ || urodzony || psł. *rodenъjь || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | rudènîcia /rüdĕnaićă/ || macica || rüdenĕ + -aićă || częśc. kalka niem. Gebärmutter, por. łuż. ro(d)źeńca | ||
+ | |- | ||
+ | | rudet /rüdĕt/ || rodzić || psł. *roditi || poświadczono jedynie w stronie zwrotnej | ||
+ | |- | ||
+ | | rudia /rüďă/ || ruta (roślina) || śdn. rude || słowo poświadczone, obocznie rüdo | ||
+ | |- | ||
+ | | rug /rüg/ || róg (u zwierzęcia); róg (instrument) || psł. *rogъ || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | rugiuza /rüďüză/ || rogoża (roślina) || psł. *rogoža || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | rugiuznek /rüďüznĕk/ || rogoża, pałka || psł. *rogožьnikъ || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | rudît sa /rüdait să/ || rodzić się || psł. *roditi sę || poświadczone w 3Sg: rüdi-să | ||
+ | |- | ||
+ | | ruj /rüj/ || rój || psł. *rojь || formacja wsteczna od poświadczonego /rüji să/ | ||
+ | |- | ||
+ | | rujît sa /rüjait să/ || roić się (o pszczołach) || psł. *rojiti sę || poświadczone w 3Sg: rüji să | ||
+ | |- | ||
+ | | ruk /rük/ || spódnica || śdn. rock || zapożyczenie jak tåbat, głuż. klejd | ||
+ | |- | ||
+ | | rukat /rükăt/ || pachnieć, wonieć || śdn. ruken || poświadczone w 3Sg: rükă | ||
+ | |- | ||
+ | | rukelbu̇ska /rükelbuskă/ || bukiecik kwiatów || śdn. rükelbusk || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | rukîtna /rüťaitnă/ || wierzba iwa || psł. *orkytьna || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | Rulia /Rüľă/ || Rudolf || śdn. Rule || zapożyczenie, imię | ||
+ | |- | ||
+ | | rulia /rüľă/ || zaorane pole || psł. *orľa || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | Rum /Rüm/ || Rzym || por. niem. Rom, römisch || zapożyczenie z niemieckiego, ö>ü typowe, por. łuż. Rom, toponim | ||
+ | |- | ||
+ | | rumá /rümo/ || przestrzeń, obszar, plac || śdn. rûm || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | Rumår /rümår/ || Rzymianin || Rüm + -år || kalka niem. Römer | ||
+ | |- | ||
+ | | Rumårska /rümår/ || Rzymianin || Rümår + -skă || kalka niem. Römerin, -skă regularnie w żeńskich odpowiednikach na -år | ||
+ | |- | ||
+ | | rumiån /rüḿån/ || bławatek || psł. *rumьnъ || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | rumskie /rümsťĕ/ || rzymski || Rüm + -sťĕ || przymiotnik od nazwy miasta | ||
+ | |- | ||
+ | | rusît sa /rüsait să/ || rosić się (bielić się) || psł. *rositi sę || poświadczone w 3Sg: rüsi-să | ||
+ | |- | ||
+ | | rust /rüst/ || rosnąć || psł. *orsti || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | rust for /rüst för/ || wyrastać || rüst + för || poświadczone w 3Sg: rüstĕ för, por. rüst vånau | ||
+ | |- | ||
+ | | rust wånû /rüst vånau/ || wyrastać || rüst + vånau || poświadczone w 3Sg: rüstĕ vånau, por. rüst för | ||
+ | |- | ||
+ | | ruwa jagiàda /rüvă jaďădo/ || agrest, owoc agrestu || rüvă + jaďădo || poświadczone w l.mn.: rüvă jaďădåi | ||
+ | |- | ||
+ | | ruwe /rüvĕ/ || włochaty || śdn. rûw || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | ruza /rüză/ || róża || psł. *roža? || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | ruzac /rüzăc/ || luty || psł. rožьcь || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | ruzdelet /rüzdelĕt/ || rozdzielić || psł. *orz-děliti || poświadczone w 3Sg: rüzdelĕ | ||
+ | |- | ||
+ | | ruzgnát /rüzgnot/ || rozegnać || psł. *orz-gъnati || poświadczone w 3Sg: rüzzinĕ, -zg- a nie -zĕg- bo por. rözznăt | ||
+ | |- | ||
+ | | ruzgnane /rüzgnonĕ/ || nabrzmiałe, spuchnięte || psł. *orz-gnanъjь || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | ruzmesat /rüzmesăt/ || rozczynić, rozrobić (ciasto) || psł. *orz-měšati || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | ruzne /rüznĕ/ || rogowy, dotyczący rogu || psł. *rožьnъjь || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | ruzpást sa /rüspost să/ || rozpaść się || psł. *orz-pasti sę || poświadczony imiesłów: rüspădenĕ | ||
+ | |- | ||
+ | | ruzplastet /rüsplostĕt/ || rozpłaszczyć || psł. *orz-plaščiti || poświadczony rozkaźnik: rüsplăstaitĕ | ||
+ | |- | ||
+ | | ruzskaknǫt /rüsskoknǫt/ || rozbiegnąć się, rozskoczyć, pierzchnąć || psł. *orz-skaknǫti || poświadczone w 3Sg: rüsskoknĕ | ||
+ | |- | ||
+ | | ruzwȧjanek /rüzvajonĕk/ || kołeczki (u krosna) || psł. *rozvijanikъ || poświadczone w l.mn.: rüzvajănaiťĕ, być może -b- zamiast -v- | ||
+ | |- | ||
+ | | Ru̇mén /Rumen/ || Rumun || niem. Rumäne || zapożyczenie z niemieckiego | ||
+ | |- | ||
+ | | Ru̇menîja /Rumenajă/ || Rumunja || por. niem. Rumänien || nazwa kraju wzorowana na niemieckiej | ||
+ | |- | ||
+ | | Ru̇menka /Rumenkă/ || Rumunka || Rumen + -kă || forma żeńska na -kă | ||
+ | |- | ||
+ | | ru̇menskie /rumensťĕ/ || rumuński || rumen + -sťĕ || typowy przymiotnik od nazwy narodu | ||
+ | |- | ||
+ | | Rûska /Rauskă/ I || Rosja || Raus + -skă || por. głuż. Ruska, cz. Rusko | ||
+ | |- | ||
+ | | Rûska /Rauskă/ II || Rosjanka || Raus + -skă || por. Rausťĕ | ||
+ | |- | ||
+ | | Rûskie /rausťĕ/ || Rosjanin || niem. Reuße lub psł. *Rusъ + -sťĕ || por. cz./sch. Rus, niem. Reuße, co do -stĕ por. Śosťĕ - Niemiec | ||
+ | |- | ||
+ | | rûskie /rausťĕ/ || rosyjski || rus + -sťĕ || przymiotnik odrzeczownikowy jak wend-wensťĕ | ||
+ | |- | ||
+ | | rûta || romb, karo (w kartach) || śdn. rûte/niem. Raute || zapożyczenie, por. dłuż. ruta, co do kart. por. dn. Ruten | ||
+ | |- | ||
+ | | rŷbá /råibo/ || ryba || psł. *ryba || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | rŷbe /råibĕ/ || rybi || råibo + -ĕ || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | rŷbe dik /råibĕ dik/ || staw do hodowli ryb || råibĕ + dik || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | rŷbe kiėcér /råibĕ ťėcer/ || sieć do łowienia ryb || råibĕ + ťėcer || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | rŷbnek /råibnĕk/ || rybak || råibo + -nĕk || słowo poświadczone, być może råibinĕk < *rybenikъ | ||
+ | |- | ||
+ | | rŷdze /råiʒĕ/ || ryży, rudy || psł. *ryďьjь || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | rŷdze kiunek /råiʒĕ ťünĕk/ || konik polny; szarańcza || råiʒĕ + ťünĕk || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | rŷt /råit/ || ryć || psł. *ryti || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | rŷwat /råivăt/ || wyrywać || psł. *ryvati || słowo poświadczone | ||
+ | |} | ||
+ | |||
+ | ==S== | ||
+ | {| class="wikitable" width="100%" | ||
+ | |- | ||
+ | ! połabski !! polski !! etymologia !! uzasadnienie | ||
+ | |- | ||
+ | | sada /sodă/ || zdanie || deryw. od sodĕt || por. niem. Satz-setzen, łuż. sada | ||
+ | |- | ||
+ | | sadet /sodĕt/ || sadzić || psł. *saditi || poświadczone w 3Sg: sodĕ | ||
+ | |- | ||
+ | | sadèwîna /sodĕvaină/ || owoce || psł. *sadovina || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | sadlu /sodlü/ || sadło || psł. *sadlo || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | sadzé /soʒe/ || sadza || psł. *saďě || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | sam /som/ || sam || psł. *samъ || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | samac /somăc/ || samiec || psł. samьcь || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | samîcia /somaićă/ || samica || psł. *samica || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | samudialne /somüďolnĕ/ || własnoręczny, własnej roboty || somü + ďolü + -nĕ || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | sanî /sonai/ || sanie || psł. *sani || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | sȧhi /sahi/ || wiśta, w lewo || sa? + dn. hi? || słowo poświadczone, być może saxi, sax́ü, sahü? | ||
+ | |- | ||
+ | | sȧlát /salot/ || sałata || śdn. sallat/salât || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | sȧlia /saľă/ || chomąto, szleja || psł. *šьľa || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | sȧlinek /salinĕk/ || rymarz || saľă + -inĕk || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | sȧmét /samet/ || razem || dn. samet || słowo poświadczone, może samĕt | ||
+ | |- | ||
+ | | sȧr /sar/ || ser || psł. *syrъ || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | sȧrat /sarăt/ || srać || psł. *sьrati, wyrównane || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | sȧra zena /sară zenă/ || wdowa || psł. siraja žena || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | Sȧrb /sarb/ || Łużyczanin || psł. *sьrbъ || odbitka łuż. Sorb | ||
+ | |- | ||
+ | | sȧrbskie /sarpsťĕ/ || serbołużycki || sarb + -sťĕ || przymiotnik na -sťĕ | ||
+ | |- | ||
+ | | Sȧrbuwka /sarbüfka/ || Łużyczanka || sarb + -kă || forma żeńska jak łuż. Serbowka | ||
+ | |- | ||
+ | | sȧre /sarĕ/ || owdowiały, osierocony || psł. *sirъjь || poświadczone w wyrażeniu: sară zenă | ||
+ | |- | ||
+ | | sȧrek /sarĕk/ || szeroko || psł. *širokъ || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | sȧrota /sarötă/ I || serwatka || psł. *syrota || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | sȧrota /sarötă/ II || sierota || psł. *sirota lub sarĕ + -ötă || por. pröstĕ-pröstötă lub ogólnosłow. sirota/syrota/sierota | ||
+ | |- | ||
+ | | sȧrp /sarp/ || sierp || psł. *sьrpъ || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | sȧrsin /sarsin/ || szerszeń || psł. *sьrxy || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | sȧrukie /sarüťĕ/ || szeroki || psł. *širokъjь || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | Sȧtu̇rn /Saturn/ || Saturn || niem. Saturn || zapożyczenie, por. łuż. Saturn | ||
+ | |- | ||
+ | | så /så/ || z (cum, ex) || psł. *sъ || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | så Bugiåm /så Büďåm/ || z Bogiem, adieu || så + Büg || zwrot poświadczony | ||
+ | |- | ||
+ | | så sują wilą /så süją vilą/ || dobrowolnie, z własnej woli || så + süjă + viľă || zwrot poświadczony jako: så süjă wilă | ||
+ | |- | ||
+ | | såbrukát /såbrükot/ || zużyć || så- + brükot || poświadczony imiesłów: såbrükonĕ | ||
+ | |- | ||
+ | | såcit /såcit/ || szczeć, szczotka || psł. *sъčetь || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | såcitîna /såcitaină/ || szczecina || såcit + -aină || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | sådat /sådăt/ || zrobić, zdziałać || psł. *sъděti || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | sådat pusliád /sådăt püsľod/ || podrobić, naśladować || sådăt + püsľod || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | sådȧrgnǫt /sådargnǫt/ || wyczesać len || psł. *sъdъrgnǫti || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | sågnat /sågnăt/ || zgonić, spędzić (bydło) || psł. *sъgъnati || poświadczone w 3Sg: såzinĕ | ||
+ | |- | ||
+ | | sågràsene /sågrăsenĕ/ || grzeszny, bezbożny || psł. *sъgrěšenъjь || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | såkadle /såkodlĕ/ || kołowrotek || psł. *sъkadlo || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | såkret /såkrĕt/ || skryć, ukryć || psł. *sъkryti || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | såklî /såklai/ || okulary || psł. *s(t)ьklě, -i z jo-deklinacji || dualis tantum, por. rǫkăv-rǫkovă (koszula) | ||
+ | |- | ||
+ | | såklinek /såklinĕk/ || szklarz || *såklü + -nĕk || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | såklu /såklü/ || szkło || psł. *stьklo, nieregularnie || rozkład poświadczonego såklinĕk | ||
+ | |- | ||
+ | | såląc /såląc/ || zgiąć || psł. *sъlęťi || poświadczony imiesłów sålącenă, por. stcz. léci, leku | ||
+ | |- | ||
+ | | såląk /såląk/ || wyka? || psł. *sъlękъ || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | såluw /sålüv/ || słowik || psł. *sъlovь || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | såluzet /sålüzĕt/ || złożyć || psł. *sъložiti || poświadczone w 3Sg: sålüzĕ | ||
+ | |- | ||
+ | | såmȧrciane /såmarćonĕ/ || zmierzch || psł. *sъmьrcanьje || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | såmȧrt /såmart/ || choroba, pomór, zaraza || psł. *sъmьrtь || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | såmàtana /såmătonă/ || śmietana || psł. *sъmětana || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | såmeret /såmerĕt/ || zmierzyć || psł. sъměriti || poświadczony imiesłów: såmărenă | ||
+ | |- | ||
+ | | såmet /såmĕt/ || zmyć || psł. *sъmyti || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | sånadkie /sånotťĕ/ || płytki || psł. *sъnadъkъjь || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | såpat /såpăt/ || spać || psł. *sъpati || słowo poświadczone, obocznie såpot | ||
+ | |- | ||
+ | | såpące kamår /såpącĕ komår/ || sypialnia || såpącĕ + komår || słowo poświadczone, także såpącĕ | ||
+ | |- | ||
+ | | sås /sås/ || pierś kobieca, cycek || psł. *sъsъ || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | såsat /såsăt/ || ssać || psł. *sъsati || poświadczone w 3Sg: såsĕ | ||
+ | |- | ||
+ | | såswetet /såsvetĕt/ || wyświecić, wypalić || psł. *sъsvětiti || poświadczony imiesłów: sås(v)ătonă | ||
+ | |- | ||
+ | | såt /såt/ || zejść; spaść (o deszczu) || så- + ait || poświadczone w aoryście: sådĕ | ||
+ | |- | ||
+ | | såtȧret del /såtarĕt del/ || zetrzeć || psł. *sъtьrti || | ||
+ | |- | ||
+ | | såwȧrtat /såvartăt/ || zrobić (ubić) masło || psł. sъvьrtati || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | såwȧrtlîna /såvartlaină/ || maślanka || psł. *sъvьrtlina || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | såwlåk /såvlåk/ || powój polny || psł. sъvolkъ || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | såwlåkne /såvlåknĕ/ || dotyczący powoju, powojowy || såvlåk + -nĕ || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | såzdat /såzdăt/ || rozebrać || psł. *sъzděti (?) || słowo poświadczone, być może såzďăt jak våzďăt | ||
+ | |- | ||
+ | | såzdét sa /såzdet să/ || rozebrać się || såzdăt + să || poświadczone w 3Sg: såzdij-să | ||
+ | |- | ||
+ | | såzdewát sa /såzdevot să/ || robierać się || *sъzděvati sę || iteratyw jak poświadczone: våzdevot să | ||
+ | |- | ||
+ | | Sądår /sądår/ || Aleksander, Olek || śdn. Sander || zapożyczenie, zasymilowane jak inne imiona, imię | ||
+ | |- | ||
+ | | sązmą /sązmą/ || sążeń || psł. *sęženь, zniekształcony || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | sect /sect/ || kosić, siec, rąbać || psł. *sěťi || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | sect dat /sect dal/ || ścinać || sect + dal || poświadczone w 3Sg: secĕ dal | ||
+ | |- | ||
+ | | sedet /sedĕt/ || siedzić || psł. *sěditi || poświadczone w 3Sg: sedĕ | ||
+ | |- | ||
+ | | sedlene /sedlenĕ/ || siodłowy || sedlü + -enĕ || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | sedlene knup /sedlenĕ knüp/ || kula siodłowa; kula u siodła || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | sedlinek /sedlinĕk/ || siodlarz || psł. *sedъlenikъ || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | sedlu /sedlü/ || siodło || psł. *sedъlu || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | sedme /sedmĕ/ || siódmy || psł. *sedmъjь || nie **sidmĕ, bo poświadczono våsmĕ, a nie **vismĕ | ||
+ | |- | ||
+ | | Seka /sekă/ || Sekwana || por. śdn. Secke || zapożyczenie, hydronim | ||
+ | |- | ||
+ | | sekànîcia /sekănaićă/ || siekane mięso || psł. *sěkanica || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | sekar /sekăr/ || kosiarz || psł. *sěkařь || poświadczone w GSg: sekăŕo | ||
+ | |- | ||
+ | | sekat /sekăt/ || siekać || psł. *sěkati || iteratyw od pośw. sect | ||
+ | |- | ||
+ | | sekiȧra /seťară/ || siekiera || psł. *sěkyra || słowo poświadczone, wtórnie seťaŕă | ||
+ | |- | ||
+ | | sekiàrnîcia /seťărnaićă/ || toporek || seťară + -naićă || poświadczone zapożyczenie do dn.: Zinterneitz (topór) | ||
+ | |- | ||
+ | | seku̇nda /sekundă/ || sekunda || niem. Sekunde || zapożyczenie, por. łuż. sekunda | ||
+ | |- | ||
+ | | selšȧft /selšaft/ || towarzystwo || por. niem. Gesellschaft || słowo poświadczone, obocznie selšap | ||
+ | |- | ||
+ | | selšȧp /selšap/ || towarzystwo || por. lüneb. sellschap || słowo poświadczone, obocznie selšaft | ||
+ | |- | ||
+ | | sem /sem/ || tu, tutaj, do tego miejsca || psł. *sěmo || słowo poświadczone, obocznie są | ||
+ | |- | ||
+ | | semą /semą/ || siemię lniane, len || psł. *sěmę || słowo poświadczone, wtórnie semĕnü | ||
+ | |- | ||
+ | | senene /senenĕ/ || sienny, dotyczący siana || śonü + -enĕ || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | seninek /seninĕk/ || lipiec || psł. *sěnenikъ || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | Serb /Serb/ || Serb || por. niem. Serbe || zapożyczenie z niem., por. pl. Serb | ||
+ | |- | ||
+ | | serbècharwatskie /serbĕxorvocťĕ/ || serbskochorwacki, serbochorwacki || Serb + -ĕ- + Xorvăt + -sťĕ || jak niem. Serbokroatisch | ||
+ | |- | ||
+ | | Serbîja /Serbajă/ || Serbia || niem. Serbien || zapożyczenie, -ajă w miejsce łac. -ia jak w Morajă | ||
+ | |- | ||
+ | | Serbka /Serpkă/ || Serbka || por. niem. Serbe || typowa forma żeńska na -kă | ||
+ | |- | ||
+ | | serbskie /serpsťĕ/ || serbski || Serb + -sťĕ || typowy przymiotnik na -sťĕ | ||
+ | |- | ||
+ | | sest /sest/ || siąść || psł. *sěsti || poświadczony rozkaźnik: sąd, być może wyrównany bezokolicznik do sąst | ||
+ | |- | ||
+ | | seste /sestĕ/ || szósty || psł. *šestъjь || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | sestra /sestră/ || siostra || psł. *sestra || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | siadlu /śodlü/ || fotel || sěd- + -dlü || kalka niem. Sessel, por. dłuż. sedło | ||
+ | |- | ||
+ | | sianu /śonü/ || siano || psł. *sěno || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | Siaska /śoskă/ I || Niemcy || śdn. Sasse + -skă || nazwa kraju na -skă, por. głuż. Nimska, cz. Německo, sch. Nemačka | ||
+ | |- | ||
+ | | Siaska /śoskă/ II || Niemka || śdn. Sasse + -skă || forma żeńska od poświadczonego męzkiego etnonimu | ||
+ | |- | ||
+ | | Siaskie /śosťĕ/ || Niemiec || śdn. Sasse + -sťĕ || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | siaskie /śosťĕ/ || niemiecki || śdn. Sasse + -sťĕ || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | siaskièrecne /śosťĕrecnĕ/ || niemieckojęzyczny || śosťĕ + recnĕ || złożenie | ||
+ | |- | ||
+ | | siat /śot/ || siać || psł. *sějati || słowo poświadczone, obocznie sijot | ||
+ | |- | ||
+ | | sidem /sidĕm/ || siedem || psł. *sedmь || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | sidèmdisiǫt /sidĕmdiśǫt/ || siedemdziesiąt || sidĕm + diśǫt || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | sidlîste /sidlaistĕ/ || siedziba? || psł. *sědlišče || poświadczone w nazwie pola, por. cz. sídliště | ||
+ | |- | ||
+ | | sidmàru /sidmărü/ || siedmioro || psł. *sedьmero || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | sipél /sipel/ || szufla? miara zboża około 28 litrów || śdn. schepel || słowo poświadczone w GSg: sipelai, obocznie šipelai | ||
+ | |- | ||
+ | | sist /sist/ || sześć || psł. *šestь || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | sistàru /sistărü/ || sześcioro || psł. *šestero || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | sistdisiǫt /sizdiśǫt/ || sześćdziesiąt || sist + disąt || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | sistnacti /sistnocti/ || szesnaście || sist + -nocti || słowo poświadczone, obocznie -nădist | ||
+ | |- | ||
+ | | sîdlu /saidlü/ || szydło || psł. *šidlo || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | sît /sait/ || szyć || psł. *šiti || poświadczone w 3Sg: sajĕ | ||
+ | |- | ||
+ | | sîtna jågla /saită jåglă/ || igła do szycia || saitnă + jåglă || słowo poświadczone, obocznie saită jåglă | ||
+ | |- | ||
+ | | sîtne /saitnĕ/ || do szycia, związany z szyciem || saitĕ + -nĕ || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | sîtnîcia /saitnaićă/ || igła do szycia || saitnĕ + -aićă || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | sîve /saivĕ/ || szary || psł. *sivъjь || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | skacîka /skocaikă/ || ogier || psł. *skačika || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | skakat /skokăt/ || skakać || psł. *skakati || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | skaknǫt /skoknǫt/ || skoczyć || psł. *skoknǫti || poświadczone w 3Sg: skoknĕ | ||
+ | |- | ||
+ | | skarnîcia /skornaićă/ || wiadro na smołę || psł. *skvarьnica || słowo poświadczone, znaczenie niepewne | ||
+ | |- | ||
+ | | skat /skot/ || skat (śląski brydż) || dn. Skaat? || zapożyczenie, por. łuż. škót | ||
+ | |- | ||
+ | | skiorîp /sťöraip/ || skorupa; łuska, łupina; skórka owocu || psł. *skorupъ || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | skiora /sťöră/ || kora (drzewna) || psł. *skora || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | skiorac /sťörăc/ || szpak || psł. *skvorьcь || poświadczone w NPl: sťörce | ||
+ | |- | ||
+ | | skiorka /sťörkă/ || skórka (chleba) || psł. *skorъka || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | skiornia /sťörńă/ ||buty (z cholewkami) || psł. *skorьnьja || poświadczone w NPl: sťörne | ||
+ | |- | ||
+ | | skiot /sťöt/ || bydło rogate || psł. *skotъ || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | skiowarac /sťövorăc/ || serweta na stół, obrus || niejasna || słowo poświadczone, dokładne brzmienie niejasne | ||
+ | |- | ||
+ | | skiuk /sťük/ || skok || psł. *skokъ || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | skiukànîcia /sťükănaićă/ || zając || psł. *skokanica || poświadczone zapożyczenie do dn.: Zickaneitz | ||
+ | |- | ||
+ | | skiuknǫt /sťüknǫt/ || skoczyć || psł. *skoknǫti || poświadczone w 3Sg: sťüknĕ | ||
+ | |- | ||
+ | | skiup /sťüp/ || baran || psł. *skopъ || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | skiutål /sťütål/ || naczynie || sdn. sküttel || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | skiutîna mąsi /sťütaină mąsi/ || wołowina || sťütaină + mąsi || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | skiutîne /sťütainĕ/ || wołowy || psł. *skotinъjь || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | skîba /sťaibă/ || chleb || psł. *skyba z śwn. scība || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | skîbål /sťaibål/ || łata, łatka || psł. *skubъlъ || słowo poświadczona | ||
+ | |- | ||
+ | | skîbet /sťaibĕt/ || łatać || psł. *skubiti || poświadczone gerundium: sťaibenĕ | ||
+ | |- | ||
+ | | skîniá /sťaińo/ || stodoła || dn. skūne || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | skîplac /sťaiplăc/ || pasierb || psł. *skuplьcь || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | skîplîcka /sťaiplaickă/ || pasierbica || psł. *skupličьka || słowo poświadczone, Polański rekonstruuje sťaiplaicťă | ||
+ | |- | ||
+ | | skǫpe /skǫpĕ/ || piątek || psł. *skǫpъjь || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | skrupet /skrüpĕt/ || skropić || psł. *sъkropiti || poświadczone w 3Sg: skrüpĕ | ||
+ | |- | ||
+ | | slabe /slobĕ/ || słaby || psł. slabъjь || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | slabîna /slobaină/ || pachwina || slobĕ + -aină || złożenie jak łuż. słabina | ||
+ | |- | ||
+ | | slagî /sloďai/ || drewniany tłuczek || śdn. slâge + -åi || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | slapa /slopă/ || flejtuch, niechlujna kobieta || por. lüneb. schloppen || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | slȧgbȧm /slagbam/ || zapora, rogatka, szlaban? || por. brem. Slagboom || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | slȧmår /slamår/ || marnotrawca, rozrzutnik || por. śdn. slômer || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | slȧpiat /slaṕăt/ || wlec, ciągnąć || śdn. slepen || poświadczone w czasie przeszłym: slapol~slaṕol | ||
+ | |- | ||
+ | | slȧwistika /slavistikă/ || slawistyka || niem. Slawistik || zapożyczenie, por. łuż. slawistika | ||
+ | |- | ||
+ | | slåd /slåd/ || słód || psł. *soldъ || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | slådet /slådĕt/ || słodzić || psł. *solditi || slåd-slådĕt jak sül-sülĕt | ||
+ | |- | ||
+ | | slådkie /slåtťĕ/ || słodki || psł. *soldъkъjь || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | slådkiust /slåtťüst/ || słodycz || slåtťĕ + -üst || kalka niem. Süßigkeit(en), por. dłuż słodkosć, pl. słodkości | ||
+ | |- | ||
+ | | slådza /slåʒă/ || łza || psł. *slъza || słowo poświadczone, obocznie regularne slåză | ||
+ | |- | ||
+ | | slåma /slåmă/ || słoma || psł. *solma || słowo poświadczone, obocznie slåmo | ||
+ | |- | ||
+ | | slåmene /slåmenĕ/ || słomiany || slåmă + -enĕ || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | slåmene mech /slåmenĕ mex/ || siennik || slåmenĕ + mex || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | slåne /slånĕ/ || słony || psł. *solnъjь || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | slånîcia /slånaićă/ || solniczka || slånĕ + -aićă || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | slåwek /slåvĕk/ || słowik || psł. *solvikъ || poświadczone w APl: slåvaiťĕ | ||
+ | |- | ||
+ | | slåza /slåză/ || łza || psł. *slьza || słowo poświadczone, obocznie slåʒă | ||
+ | |- | ||
+ | | slepa /slepă/ || kura || psł. *slěpaja || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | slepa wǫtruba /slepă vǫtrübă/ || ślepa kiszka, wyrostek robaczkowy || slepă + vǫtrüba || kalka niem. Blinddarm, por. dłuż. slěpe crjowo | ||
+ | |- | ||
+ | | slepac /slepăc/ || kogut, kurek na wieży kościelnej || psł. *slěpьcь || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | slepe /slepĕ/ || ślepy || psł. *slěpъjь || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | slepîce /slepaicĕ/ || kurzy || slepaićă + -ĕ || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | slepîce mąsi /slepaicĕ mąsi/ || drób || slepaicĕ + mąsi || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | slepîcia /slepaićă/ || kura || psł. *slěpica || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | Sleswik /slesvik/ || Szlezwik || śdn. Slêswîk || zapożyczenie, toponim | ||
+ | |- | ||
+ | | sliad /sľod/ I || zwierzę || psł. *slědъ || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | sliad /sľod/ II || po, za || psł. *slědъ || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | slid /slid/ || śledź || psł. *seldь || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | sliema /sľemă/ || kąpielówki, strój kąpielowy || ? || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | slîna /slaină/ || ślina || psł. *slina || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | slîwenia /slaiveńă/ || śliwa || psł. *slivenьja || słowo poświadczone, obocznie zapewne slaivenă, por. NPl: slaivenåi | ||
+ | |- | ||
+ | | Sluwacka /Slüvockă/ || Słowaczka || Slüvăk + -kă || forma żeńska na -kă jak toblăc-toblockă | ||
+ | |- | ||
+ | | sluwackie /slüvocťĕ/ || słowacki || Slüvăk + -sťĕ || typowy przymiotnik na -sťĕ | ||
+ | |- | ||
+ | | Sluwak /Slüvăk/ || Słowak || niem. Slowake, sła. Slovák || zapożyczenie, Slüw- jak w łuż. Słowak, -ăk jak w rodzimym sufiksie | ||
+ | |- | ||
+ | | Sluwakîja /Slüvokajă/ || Słowacja || Slüvăk + -ajă|| brak palatalizacji jak w niem. Slowakei | ||
+ | |- | ||
+ | | Sluwenac /Slüvenăc/ || Słoweniec || słe. Slovenec || Slüv- jak w łuż. Słowjenjec, -ăc odbija słe. -ec | ||
+ | |- | ||
+ | | Sluwenîja /Slüvenajă/ || Słowenia || słe. Slovenija, niem. Slowenien || -ija na -ajă typowe, Slüv- jak w łuż. Słowjenija | ||
+ | |- | ||
+ | | Sluwenka /Slüvenkă/ || Słowenka || słe. Slovenka || odbitka słoweńskiego słowa, por. Slüvenăc | ||
+ | |- | ||
+ | | sluwenackie /slüvensťĕ/ || słoweński || Slüvenăc + -sťĕ || przymiotnik na -sťĕ, -acťĕ dla uniknięcia homofonji jak sch. slovenački | ||
+ | |- | ||
+ | | sluwenskie /slüvensťĕ/ || słowiański || psł. *slověnьskъjь || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | sluweskiu /slüvesťü/ || słówko || slüvü + -ťü || zdrobnienie poświadczonego slüvü | ||
+ | |- | ||
+ | | sluwesu /slüvesü/ || czasownik || psł. *slovo, -ese || wyrównanie jak w cz. sloveso, łuż. słowjeso, por. semĕnü~semenü | ||
+ | |- | ||
+ | | Sluwinac /Slüvinăc/ || Słowiniec || pl. Słowiniec || adaptacja morfologiczna jak Slüvăk, Slüvenăc | ||
+ | |- | ||
+ | | Sluwinka /Slüvinkă/ || Słowinka || pl. Słowinka || adaptacja morfologiczna jak Slüvockă, Slüvenkă | ||
+ | |- | ||
+ | | sluwinskie /slüvinsťĕ/ || słowiński || pl. słowiński || przymiotnik na -sťĕ, usunięcie sufiksu -ăc/kă | ||
+ | |- | ||
+ | | sluwisne /slüvisnĕ/ || związany ze słowem, filologiczny || slüvü + -nĕ || złożenie wzorem ros. словесный | ||
+ | |- | ||
+ | | sluwisnek /slüvisnĕk/ || słownik || slüvü + -nĕk || złożenie wzorem pl. słownik | ||
+ | |- | ||
+ | | Sluwianek /slüv́onĕk/ || Słowianin || psł. *slověnikъ || z /slüvensťĕ/ - słowiański, wzorem ďörconĕk:ďörconi | ||
+ | |- | ||
+ | | Sluwianka /slüv́onkă/ || Słowianka || psł. *slověnъka || forma żeńska jak döŕonkă | ||
+ | |- | ||
+ | | sluwu /slüvü/ || słowo || psł. *slovo || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | slûsat /slausăt/ || słuchać || psł. *slušati || poświadczone w 3Sg: slausă | ||
+ | |- | ||
+ | | slûzet /slauzĕt/ || służyć || psł. *služiti || poświadczone w 3Sg: slauzĕ | ||
+ | |- | ||
+ | | slŷsane /slåisonĕ/ || słuch || rzeczownik od slåisot || por. głuż. słyšenje, dłuż. słyšanje | ||
+ | |- | ||
+ | | slŷsát /slåisot/ || słyszeć || psł. *slyšati || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | smard /smord/ || smród || psł. *smordъ || derywat od poświadczonego smardĕt | ||
+ | |- | ||
+ | | smardlînia /smordlaińă/ || czarna porzeczka || psł. smьrdlinьja || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | smark /smork/ || świerk || psł. smъrkъ? || poświadczone w toponimii: Schmarkien, Schmors | ||
+ | |- | ||
+ | | smȧcne /smacnĕ/ || smaczny || *smak + -nĕ || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | smȧd /smad/ || kowal || śdn. smet || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | smȧdiat /smaďăt/ || kuć || śdn. smēden || poświadczone w 3Sg: smaďă, smaďojĕ, obocznie więc smaďot | ||
+ | |- | ||
+ | | smȧgnǫt /smagnǫt/ || rzucić || psł. *smьgnǫti || poświadczone w 3Sg: smagnĕ | ||
+ | |- | ||
+ | | smȧk /smak/ || smak || śdn. smâk || poświadczone derywaty: smakăt, smacnĕ | ||
+ | |- | ||
+ | | smȧkat /smakăt/ || smakować || śdn. smâken || poświadczone w 3Sg: smakă, smakojĕ, obocznie więc smakot | ||
+ | |- | ||
+ | | smȧrd /smard/ || chłop || psł. *smьrdъ || poświadczone w NPl: smardi | ||
+ | |- | ||
+ | | smȧrdet /smardĕt/ || śmierdzieć || psł. *smьrděti || poświadczone w 3Sg: smardĕ | ||
+ | |- | ||
+ | | smech /smex/ || śmiech || psł. *směxъ || rzeczownik od pośw. sḿot să, por. głuż. směch(i), cz. smích | ||
+ | |- | ||
+ | | smiat sa /sḿot să/ || śmiać się || psł. *smějati sě || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | smola /smölă/ || żywica; piekło; piec do pieczenia || psł. *smola || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | smu̇k /smuk/ || dobrze (o jedzeniu i napojach), smacznie || dn. smuk || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | smu̇kie /smuťĕ/ || przystojny, uprzejmy; ładny; dobry (o winie, piwie) || dn. smuk || słowo poświadczone, także jako nieodmienne smuk | ||
+ | |- | ||
+ | | snak /snok/ || wąż, padalec || śdn. snake || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | sneg /sneg/ || śnieg || psł. *sněgъ || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | snezet /snezĕt/ || śnieżyć, padać (o śniegu) || sneg + -ĕt || por. caistĕ-caistĕt, *bel-belĕt | ||
+ | |- | ||
+ | | snezene /sneznĕ/ || śnieżny || sneg + -nĕ || por. viďėn - vignenĕ | ||
+ | |- | ||
+ | | snidår /snidår/ || krawiec || por. szlez.-holszt. snider || słowo poświadczone jako snider, ai snidŕă | ||
+ | |- | ||
+ | | snitkiėr /sniťėr/ || stolarz || por. śdn. snitker, szlez.-holszt. snittjer || słowo poświadczone, Polański transkrybuje sniťer | ||
+ | |- | ||
+ | | snor /snör/ || sznur || śdn. snôr || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | snoriaste /snöŕostĕ/ || obszyty, oblamowany || snör + -'ostĕ || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | snup /snüp/ || snop || psł. *snopъ || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | snuwat /snüvăt/ || snuć (przędzę), prząść || psł. *snovati || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | sonka /sönkă/ || syn; synek || śdn. sone + -kă || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | sǫ /sǫ/ || ten, ten tutaj || psł. *sь(nъ) || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | sǫsiada /sǫśodă/ || mieszkaniec, współlokator; komornik (mieszkający na komornym) || psł. *sǫsěda || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | spadån /spodån/ || rydel || śdn. spâde(n) || poświadczone jako spoden, ale zob. derywat spodåncaistĕ | ||
+ | |- | ||
+ | | spadåncîste /spodåncaistĕ/ || stylisko (rydla) || *spodån + -caistĕ || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | spȧciriát /spaciŕot/ || spacerować, przejechać się konno || niem. spazieren || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | spȧrs /spars/ || szparag || dn. spars, spaars || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | spek /spek/ || słonina || śdn. spek || poświadczone w GSg: speťai | ||
+ | |- | ||
+ | | spelmȧn /spelman/ || muzykant || dn. spelmann || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | speliát /speľot/ || grać na instrumencie || dn. spelen || poświadczone w 3Pl: speľoją | ||
+ | |- | ||
+ | | spendiriát /spendiŕot/ || sponsorować || niem. spiendieren || -iŕot jak w spaciŕot, por. łuż. spenděrować/-ś | ||
+ | |- | ||
+ | | spet /spet/ || dzida || śdn. spêt || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | spina /spină/ || szafa || śdn. spinde || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | spinka /spinkă/ || szafka || spină + -kă || zdrobnienie | ||
+ | |- | ||
+ | | spîdél /spaidel/ ||wędzisko, wędlisko; rożen || por. śdn. spît, spêt + niem. -el || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | splet /splet/ || wiklina || psł. sъpletъ || słowo poświadczone w znaczeniu "kij wiklinowy" | ||
+ | |- | ||
+ | | splint /splint/ || split, 1/16 korca || śdn. spint, -l- niejasne || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | spolá /spölo/ || szpula || śdn. spôle || por. zdrobnione spölkă | ||
+ | |- | ||
+ | | spolka /spölkă/ || szpulka || śdn. spôle + -kă || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | sporiát /spöŕot/ || tropić || śdn. spṏren || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | srȧbanek /srabonĕk/ || zupa z krup owsianych, krupnik || psł. srьbanikъ || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | srebru /srebrü/ || srebro || psł. *sьrebro || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | sreda /sredă/ || środek, ośrodek; miękisz; kruszyna, okruch; środa || psł. *serda || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | sredka /sretkă/ || kruszyna, okruch chleba || sredă + -kă|| słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | sredulete /sredületĕ/ || dzień przesilenia letniego || psł. *serdolětьje || rozkład poświadczonego sredületnĕ | ||
+ | |- | ||
+ | | sreduletne-mand /sredületnĕ-mond/ || czerwiec || sredületnĕ + śdn. mând || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | sreduliat /sredüľăt/ || dzień św. Jana || psł. serdolětъ || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | sreduzîme /sredüzaimĕ/ || dzień przesilenia zimowego || sred- + zaimă + -ĕ || formacja wzorem rekonstruowanego sredületĕ | ||
+ | |- | ||
+ | | sribȧrne /sribarnĕ/ || srebrny, srebrzony || psł. *sьrebrьnъjь || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | sridne /sridnĕ/ || środkowy, średni || sredă + -nĕ || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | sridne palac /sridnĕ polăc/ || palec środkowy || sridnĕ + polăc || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | stade /stodĕ/ || stado || psł. *stado || poświadczone w toponimii: Staddin, Stadin, Stadineitz | ||
+ | |- | ||
+ | | stadnîcia /stodnaićă/ || stadnina || stodĕ + -naićă || poświadczone w toponimii: Stadineitz | ||
+ | |- | ||
+ | | stak /stok/ || kij || śdn. stock || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | stal /stol/ || stal || śdn. stâl || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | stanîcia /stonaićă/ || osiedle, kolonia || psł. *stanica || poświadczone w toponimii: Stans, Stameitz, Stoinsch-weg | ||
+ | |- | ||
+ | | stanîste /stonaistĕ/ || obóz, obozowisko || psł. *stanišče || poświadczone w toponimii: Stameist | ||
+ | |- | ||
+ | | stará /storo/ || ostatnia kwadra księżyca || psł. *stara || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | stare /storĕ/ || stary || psł. *starъjь || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | stara mȧma /storă mamă/ || babcia, babusia || storă + mamă || analogia do poświadczonego: storĕ ľoľă | ||
+ | |- | ||
+ | | stare lialia /storĕ ľoľă/ || dziadek, dziadziuś || storĕ + ľoľă || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | starek /storĕk/ || zakwas, zaczyn || psł. *starikъ || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | starîcia /storaićă/ || wyschnięty potok || psł. *starica || poświadczone w toponimii: Storeitz, Starreitz, por. cz. stařice | ||
+ | |- | ||
+ | | starna /stornă/ || strona || psł. *storna || słowo poświadczone, choć zapisy trudne w interpretacji | ||
+ | |- | ||
+ | | starnîste /stornaistĕ/ || partia polityczna, stronnictwo || stornă + -aistĕ || -aistĕ jak w nazwach miejsc, co do storn- por. pol. stronnictwo, cz. strana, sch. stranka, głuż. strona | ||
+ | |- | ||
+ | | starust /storüst/ || starość || storĕ + -üst || złożenie | ||
+ | |- | ||
+ | | starusta /storüstă/ || sołtys || psł. *starosta || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | starz /storz/ || stróż, wartownik || psł. *storžь || rekonstrukcja z: storznaičă | ||
+ | |- | ||
+ | | starznîcia /storznaićă/ || strażnica, wartownia || psł. *storžьnica || poświadczone w toponimii: Starseneitz | ||
+ | |- | ||
+ | | stat /stot/ || stać || psł. *stati || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | stawet /stovĕt/ || postawić; podstawić || psł. *staviti || poświadczone w 3Sg: stovĕ | ||
+ | |- | ||
+ | | stawîdle /stovaidlĕ/ || ogrodzone pastwisko; kopka lnu || psł. *stavidlo || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | stȧdzia /staʒ́ă/ || ścieżka || psł. *stьʒa || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | stȧlia /staľa/ || stajnia || dn. Stall || słowo poświadczone, także w niezaadaptowanej postaci: stal | ||
+ | |- | ||
+ | | stȧmil /stamil/ || trzmiel || psł. *(š)čьmelь || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | stȧngî /stanďai/ || drąg, drążek, pręt || śdn. stange + -ai || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | stȧt /stat/ || państwo, kraj; stan || śdn. stât || zapożyczenie, por. łuż. stat, cz. stát | ||
+ | |- | ||
+ | | stȧtistika /statistikă/ || statystyka || niem. Statistik || zapożyczenie, por. łuż. statistika | ||
+ | |- | ||
+ | | stȧtne /statne/ || państwowy || stat + -nĕ || przymiotnik jak plaug-plauznĕ | ||
+ | |- | ||
+ | | stȧwac /stavăc/ || pomieszczenie do suszenia lnu, suszarnia || śdn. stâve + -ăc || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | ståblu /ståblü/ || źdźbło || psł. *stьblo || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | ståpîcia /ståpaićă/ || szprycha (u koła) || psł. *stъpica || poświadczone w l.mn.: ståpaică | ||
+ | |- | ||
+ | | stągî /stąďai/ || sznurówka, sznurowadło do butów || psł. *stęgy || słowo poświadczone, ū-temat | ||
+ | |- | ||
+ | | stefialia /stef́oľă/ || ojczym || śdn. stef + ľoľă, zdysymilowane || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | stegnu /stegnü/ || lędźwie, biodro || psł. *stegno || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | stenîcia /stenaićă/ || pluskwa || psł. *stěnica || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | stepa /stepă/ || szczapa, drzazga || psł. *ščepa || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | stepiat /steṕăt/ || łupić, rozszczepiać || psł. *ščepjati || poświadczone w 3Sg: steṕă | ||
+ | |- | ||
+ | | stiana /sťonă/ || ściana || psł. *stěna || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | stig /stig/ || dwudziestka, dwadzieścia sztuk || szlez-holszt. stieg || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | stilena /stilenă/ || cielna (o krowie) || psł. *sъtelenaja || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | stilet /stilĕt/ || słać (łóżko) || psł. *stьlati, steľǫ || poświadczone w 3Sg: stilĕ; bezokolicznik wyrównany do tematu cz. teraź. | ||
+ | |- | ||
+ | | stiną /stiną/ || szczenię || psł. *ščenę || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | Stiten /stitĕn/ || Szczecin || psł. *ščetinъ? śdn. Stettîn? || asymilacja śdn. nazwy albo rekonstrukcja, toponim | ||
+ | |- | ||
+ | | stiûká /sťauko/ || szczupak || psł. *ščuka || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | storet /störĕt/ ||podpierać, opierać || śdn. stüren || poświadczone w 3Sg: störĕ | ||
+ | |- | ||
+ | | storît sa /störait să/ || podpierać się || śdn. stüren + są|| poświadczone w 3Sg: störi-să | ||
+ | |- | ||
+ | | stortiát /störťot/ || upaść || śdn. störten || poświadczone w czasie przeszłym: störťol | ||
+ | |- | ||
+ | | stǫpá /stǫpo/ || stępa || psł. *stǫpa || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | stǫpet /stǫpĕt/ || stąpnąć, wejść || psł. *stǫpiti || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | stǫpet dal /stǫpĕt dol/ || ustąpić, odejść || stǫpĕt + dol || poświadczone w rozkaźniku: stǫp dol | ||
+ | |- | ||
+ | | stǫpet del /stǫpĕt del/ || odstąpić, ustąpić || stǫpĕt + del || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | stǫpine /stǫpinĕ/ || stąpnięcie || psł. *stǫpenьje || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | strach /strox/ || strach || psł. *straxъ || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | stralia /stroľă/ || promień || śdn. strâle || słowo poświadczone, obocznie straľă | ||
+ | |- | ||
+ | | strasîwe /strosaivĕ/ || bojaźliwy, nieśmiały || psł. *strašivъjь || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | stratá /stroto/ || ulica || śdn. strâte || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | stratka /strotkă/ || uliczka || stroto + -kă || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | strȧfá /strafo/ || kara, mandat || śdn. strâfe || słowo poświadczone w ASg: strafǫ, ~ą | ||
+ | |- | ||
+ | | strȧfát /strafot/ || karać || śdn. strâfen || słowo poświadczone w 3Sg: strafojĕ | ||
+ | |- | ||
+ | | strȧk /strak/ || osełka, strychulec || śdn. strâk || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | stråja /stråjă/ || stryj || psł. *stryja || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | stråjewka /stråjefkă/ || stryjenka || stråjă + -efkă || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | strągie /strąďĕ/ || ozdobny, przystrojony || śdn. strenge || słowo poświadczone jako żeńskie strangă, Polański pisze strang- | ||
+ | |- | ||
+ | | strelet /strelĕt/ || strzelić || psł. *strěliti || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | strelet del /strelĕt del/ || zestrzelić || strelĕt + del|| poświadczone w 3Sg: strelĕ del | ||
+ | |- | ||
+ | | strelîka /strelaikă/ || strzelec || psł. *strělika || formacja wzorem bezăt-bezaikă | ||
+ | |- | ||
+ | | stren /stren/ || motek przędzy || dn. strän || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | strez /strez/ || strzyżyk || psł. *strěžь || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | strezek /strezĕk/ || strzyżyk, zdrobniale || psł. *strěžikъ || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | striala /stŕolă/ || strzała || psł. *strěla || derywat od strelĕt | ||
+ | |- | ||
+ | | strid /strid/ || kłótnia || śdn. strîd || słowo poświadczone w GSg: striďă | ||
+ | |- | ||
+ | | stridiát sa /striďot să/ || kłócić się || śdn. strîden || słowo poświadczone w 3Sg, 3Du: striďo-să, striďăto-să, także bez zwrotności | ||
+ | |- | ||
+ | | strigiån /striďån/ || kaczor || pochodzenie niejasne || słowo poświadczone, por. striďår (ale -'år rzadkie, pewnie literówka) | ||
+ | |- | ||
+ | | stringát /stringot/ || zaprzęgać || dn. stringen || poświadczone w 3Sg: stringojĕ | ||
+ | |- | ||
+ | | striz /striz/ || szron || psł. *seržь || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | strot /ströt/ || tchawica || śdn. strotte || słowo poświadczone, Polański waha się między strötă i ströt | ||
+ | |- | ||
+ | | strîct /straict/ || strzyc || psł. *striťi || poświadczone w 3Sg: straizĕ | ||
+ | |- | ||
+ | | strîp /straip/ || strup || psł. *strupъ || rozkład poświadczonego straipovă | ||
+ | |- | ||
+ | | strîpave /straipovĕ/ || strupowaty || psł. *strupavъjь || słowo poświadczone w r. ż. straipovă | ||
+ | |- | ||
+ | | strîzwŷ /straizvoi/ || nożyce || psł. *strižьvy || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | strǫp /strǫp/ || pończocha || śdn. strump || zapożyczenie, -upm>-ǫp jak rǫp, lǫp, por. dłuż. štrumpy | ||
+ | |- | ||
+ | | strûs /straus/ || struś || niem. Strauß || zapożyczenie, por. dłuż. strus, głuż. štrus | ||
+ | |- | ||
+ | | stuber /stübĕr/? || ogrodzenie || psł. *stoborъ || poświadczone w toponimii: Stabber, por. dłuż. Stobrice, pl. Stobrawa | ||
+ | |- | ||
+ | | stujne /stüjnĕ/ || stały || stot, stüją + -nĕ || por. niem. ständig, pl. stały, łuż. stajny, cz. stejný | ||
+ | |- | ||
+ | | stupa /stüpă/ || stopa; podeszwa; ślad nogi || psł. *stopa || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | stupin /stüpin/ || stopień; podnóżek || psł. *stepenь || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | stupka /stüpkă/ || miska, miedniczka || śdn. stôp + -kă || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | stutiat sa /stüťot să/ || opierać się || śdn. stütten || poświadczone w 3Sg: stüťo-să, stüťol-să | ||
+ | |- | ||
+ | | stu̇dént /student/ || student || niem. Student || zapożyczenie, por. łuż. student | ||
+ | |- | ||
+ | | stu̇dentka /studentkă/ || studentka || student + -kă || forma żeńska jak łuż. studentka | ||
+ | |- | ||
+ | | stu̇diriát /studiŕot/ || studiować || niem. studieren || zapożyczenie jak pośw. spaciŕot, por. łuż. studěrować, -ś | ||
+ | |- | ||
+ | | stu̇nd /stund/ || godzina || dn. stund || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | stůp /ståup/ || ołtarz || psł. *stъlpъ || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | stûdinac /staudinăc/ || studnia; źródło || psł. *studenьcь || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | stûl /staul/ || krzesło || śdn. stôl || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | subota /sübötă/ || sobota || psł. *sobota || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | suj /süj/ || swój || psł. *svojь || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | sukol /süköl/ || sokół || psł. *sokolъ || poświadczone w toponimii w złożeniu: Sückolofen (<*sokolovъ), Suckolnedüpe (<*sokolьnaja dupa) | ||
+ | |- | ||
+ | | sul /sül/ || sól || psł. *solь || poświadczone w GSg: süli | ||
+ | |- | ||
+ | | sulet /sülĕt/ || solić || psł. *soliti || poświadczony imiesłów: sülenă | ||
+ | |- | ||
+ | | sum /süm/ || sum || psł. *somъ || poświadczone nazwisko rodowe: Sohm, Suhm oraz w toponimii: Sohms-feld | ||
+ | |- | ||
+ | | supål /süpål/ || smark || psł. *sopъlь || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | sur-mand /sür-mond/ || marzec || śdn. sor + śdn. mând || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | su̇bstȧntiw /substantiv/ || rzeczownik || niem. Substantiv || zapożyczenie, por. łuż. substantiw | ||
+ | |- | ||
+ | | sûchie /saux́ĕ/ || suchy; wytrawny (o winie) || psł. *suxъjь || słowo poświadczone, co do drugiego znaczenia por. niem. trocken | ||
+ | |- | ||
+ | | sûchiu /saux́ü/ || sucho || psł. *suxo || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | sûká /sauko/ || suka, dziwka || psł. *suka || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | sûkat /saukăt/ || szukać || psł. *šukati? || poświadczony imperfekt: soikăs, Polański rekonstruuje soik-, ale to najpewniej dial. rozwój -u- | ||
+ | |- | ||
+ | | sûkiėr /sauťėr/ || dziwkarz || sauko + -ėr || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | sûkne /sauknĕ/ || sukno || psł. *sukъno || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | sûknîcia /sauknaićă/ || spódnica || sauknĕ + -aićă || por. dłuż. suknja, suknicka | ||
+ | |- | ||
+ | | sûnîcia /saunaićă/ || poziomka || psł. *sunica || poświadczone w l. mn.: saunaică | ||
+ | |- | ||
+ | | sûr /saur/ || ocet || śdn. sûr || poświadczone w GSg: saurau | ||
+ | |- | ||
+ | | sûrne /saurnĕ/ || znużony, zmęczony || śdn. sûr + -nĕ || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | sûset /sausĕt/ || suszyć || psł. *sušiti || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | swagiėr /svoďėr/ || szwagier || śdn. swâger || zasymilowane zapożyczenie z śdn., por. inne nazwy członków rodziny, pl. szwagier | ||
+ | |- | ||
+ | | swagiėrska /svoďėrskă/ || szwagierka || svoďėr + -skă || nazwa żeńska jak toblår-toblårskă | ||
+ | |- | ||
+ | | swarące /svorącĕ/ || kłótliwy || psł. *svaręťьjь || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | sware /svorĕ/ || ciężki, masywny || śdn. swâr || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | swaret /svorĕt/ || besztać, łajać || psł. *svariti || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | swarît sa /svorait să/ || kłócić się || psł. *svariti sę || poświadczone w 3Du: svorăto-să | ||
+ | |- | ||
+ | | swarka /svorkă/ || kłótnia || svor- + -kă || rzeczownik od poświadczonego svorait să | ||
+ | |- | ||
+ | | swarká /svorko/ || sroka || psł. *svorka || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | swȧrbtèpîza /svarptĕpaiză/ || owoc dzikiej róży || psł. *svъrbъtopuza || poświadczone w NPl: svarptĕpaizĕ | ||
+ | |- | ||
+ | | swȧrcek /svarcĕk/ || świerszcz; konik polny || svьrčikъ || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | Swątenia /svąteńă/|| Komunia święta || psł. *svętenьja || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | swecia /svećă/ || świeca || psł. *svěťa || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | sweciar /svećăr/ || świecznik || psł. *svěťařь || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | swecka /sveckă/ || świeczka || psł. *svěťьka || poświadczone w ISg: så sveckomĕ | ||
+ | |- | ||
+ | | swecnek /svecnĕk/ || świecznik || psł. *svěťьnikъ || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | Swed /sved/ || Szwed || śdn. Swêde || zapożyczenie, por. łuż. Šwed | ||
+ | |- | ||
+ | | Swedî /svedai/ || Szwecja || śdn. Swêden || zapożyczenie, reinterpretacja jako l. mn., toponim | ||
+ | |- | ||
+ | | Swedînka /svedainkă/ || Szwedka || sved + -ainkă || formacja jak brüder-brüderainkă | ||
+ | |- | ||
+ | | swedskie /svecťĕ/ || szwedzki || sved + -sťĕ || typowy przymiotnik na -sťĕ | ||
+ | |- | ||
+ | | swefél /svefel/ || siarka || śdn. swevel || słowo poświadczone, obocznie šv- | ||
+ | |- | ||
+ | | swefelene /svefelenĕ/ || siarkowy, siarczany || svefel + -enĕ || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | swengiėl /svenďėl/ || wahadło; serce dzwonu || śdn. swengel || słowo poświadczone, obocznie šv- | ||
+ | |- | ||
+ | | swennek /svenĕk/ || świniarz || dn. Swēn + -nĕk || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | sweriát /sveŕot/ || przysięgać || dn. sweren || poświadczone w czasie przeszłym: sveŕol, obocznie sva- | ||
+ | |- | ||
+ | | swet /svet/ || pot || śdn. swêt || rozkład poświadczonego voisveťăt, brak innych słów z potem | ||
+ | |- | ||
+ | | swetet /svetĕt/ || błyszczyć; błyskać się || psł. *světiti || poświadczone w 3Sg: svetĕ | ||
+ | |- | ||
+ | | swetiat /sveťăt/ || pocić się || śdn. sweten || poświadczone złożenie voisveťăt | ||
+ | |- | ||
+ | | swiat /sjot/ || świat; światło || psł. *světъ || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | swiatle /sjotlĕ/ || jasny || psł. *svĕtlъjь || niepoświadczone podobne słowo, por. cz. svĕtlý, głuż. swětły, słi. svjãtlï | ||
+ | |- | ||
+ | | Swicia /svićă/ || Szwajcaria || śdn. Swîzen, dn. Swiez || zapożyczenie, por. cz. Švýcarsko, łuż. Šwica, toponim | ||
+ | |- | ||
+ | | Swiciår /svićår/ || Szwajcar || svićă + -år || nazwa mieszkańca jak niem. Schweizer, por. łuż. Šwicar | ||
+ | |- | ||
+ | | Swiciårska /svićårskă/ || Szwajcarka || svićår + -skă || regularna forma żeńska na -skă jak toblår-toblårskă | ||
+ | |- | ||
+ | | swiciårskie /svićårsťĕ/ || szwajcarski || svićår + -sťĕ || przymiotnik na -sťĕ jak łuż. šwicarski | ||
+ | |- | ||
+ | | swigiėr /sviďėr/ || świekr, ojciec męża || śdn. swêger || zasymilowane zapożyczenie z śdn., por. inne nazwy członków rodziny, por. łuż. šwiger- | ||
+ | |- | ||
+ | | swigiėrska /sviďėrskă/ || świekra, matka męża || sviďėr + -skă || nazwa żeńska jak toblår-toblårskă | ||
+ | |- | ||
+ | | swiknǫt /sviknǫt/ || uderzyć, smagnąć || por. brem. swikken || poświadczone w formach osobowych: sviknĕ, sviknai-mĕ, svici | ||
+ | |- | ||
+ | | Swiǫta Kiȧba /Sjǫtă Ťabă/ || Duch Święty || sjǫtĕ + ťabă ||słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | swiǫte /sjǫtĕ/ || święty || psł. *svętъjь || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | Swiǫte Ånska /Sjǫtĕ Ånskă/ || dzień św. Jana || psł. *svętъjь, Ånskă ze śdn. || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | Swiǫte Tåri Kiėnądzî /Sjǫtĕ Tåri Ťėnąʒai/ || Trzech Króli || psł. *svętyji trьje kъnęʒi || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | swiǫtet /sjǫtĕt/ || święcić || psł. *svętiti pod wpływem sjǫtĕ || poświadczone w 3Sg: sjǫtĕ | ||
+ | |- | ||
+ | | swiǫtu /sjǫtü/ || święto || psł. *svęto || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | Swîdelègard /Svaidelĕgord/ || Dannenberg || psł. *svidelъjь gordъ || zapisane jako Sweidelgoehrd, kalka z niem., toponim | ||
+ | |- | ||
+ | | swîkiorak /svaiťörăk/ || sikorka || psł. *svikorъkъ || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | swîną /svainą/ || świnia, wieprz || psł. *svinę || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | swîne /svainĕ/ || świński || psł. *svinьjь || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | swînewa mąsi /svainǎ mąsi/ || wieprzowina || svainevă + mąsi || słowo poświadczone, także svainĕ mąsi | ||
+ | |- | ||
+ | | swînewe /svainevĕ/ || wieprzowy || psł. *svinevъjь || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | swînia /svaińă/ || maciora, locha || psł. *svinьja || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | swîtane /svaitonĕ/ || świt || psł. *svitanьje || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | swîtát /svaitot/ || świtać, dnieć || psł. *svitati || poświadczone w 3Sg: svaitojĕ | ||
+ | |- | ||
+ | | sŷnka /såinkă/ || synek || psł. *synъka || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | sŷpat /såipăt/ || sypać || psł. *sypati || poświadczone w 3Sg: såipĕ | ||
+ | |- | ||
+ | | sŷte /såitĕ/ || syty || psł. *sytъjь || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | sŷtet /såitĕt/ || sycić || psł. *sytiti || poświadczone w 3Sg: såitĕ | ||
+ | |} | ||
+ | |||
+ | ==Š== | ||
+ | {| class="wikitable" width="100%" | ||
+ | |- | ||
+ | ! połabski !! polski !! etymologia !! uzasadnienie | ||
+ | |- | ||
+ | | šabia /šob́ă/ || łuska rybia || dn. schobben || poświadczone w l.mn.: šobe | ||
+ | |- | ||
+ | | šadá /šodo/ || szkoda, brak, niedostatek || śdn. schâde || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | šadet /šodĕt/ || szkodzić || śdn. schâden lub šodo + -ĕt || por. głuż. škodźić, škodźeć | ||
+ | |- | ||
+ | | šadlikie /šodliťĕ/ || szkodliwy || śdn. schâdlik || por. frendliťĕ i podobne | ||
+ | |- | ||
+ | | šakalȧda /šokoladă/ || czekolada || niem. Schokolade || por. głuż. šokolada | ||
+ | |- | ||
+ | | šaliá /šoľo/ I || czara, czasza, miska || śdn. schâle || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | šaliá /šoľo/ II || flądra || śdn. scholle || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | šalka /šolkă/ || czarka, miseczka || šoľo + -kă || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | Šana /šonă/ || Skania || śdn. Schône, niem. Schonen || zapożyczenie, toponim | ||
+ | |- | ||
+ | | šane /šonĕ/ || piękny || dn. schōn || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | šanîcia /šonaićă/ || nierządnica, lalunia || schône + -aićă? || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | šapat /šopăt/ || stworzyć || śdn. schâpen || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | šapá /šopo/ || patelnia || śdn. schâpe || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | šará /šoro/ || smar, dziegieć, smoła || niejasne || słowo poświadczone, obok šorai, ale może to partytyw? | ||
+ | |- | ||
+ | | šarnîcia /šornaićă/ || pojemnik na smar || šoro + -naićă || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | Šat /Šot/ || Szkot || niem. Schotte || zapożyczenie, por. głuż. Šot | ||
+ | |- | ||
+ | | Šatka /Šotkă/ || Szkotka || Šot + -kă || typowa forma żeńska na -kă | ||
+ | |- | ||
+ | | Šatska /Šockă/ || Szkocja || Šot + -skă || nazwa kraju na -skă, por. głuż. Šotiska | ||
+ | |- | ||
+ | | šatskie /šocťĕ/ || szkocki || Šot + -sťĕ|| typowy przymiotnik na -sťĕ | ||
+ | |- | ||
+ | | šȧch /šax/ || szachy; szach (monarcha) || niem. Schach || por. łuż. šach | ||
+ | |- | ||
+ | | šȧmá /šamo/ || wstyd || śdn. schâme || zapożyczenie ze śdn., por. poświadczone šaḿo-să | ||
+ | |- | ||
+ | | šȧmiát sa /šaḿot să/ || wstydzić się || śdn. sik schemen || poświadczone w 3Sg: šaḿo-să | ||
+ | |- | ||
+ | | šȧnac /šanăc/? || szaniec, okop || niem. Schanze || poświadczone w l.mn.(?): šance | ||
+ | |- | ||
+ | | šȧpår /šapår/ || pasterz || śdn. schaper || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | šȧpréw stak /šaprev stok/ || kij pasterski || šapår + -ev + stok || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | šȧrp /šarp/ || ostro? || śdn. scharp || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | šȧrwŷ /šarvoi/ || nożyce || śdn. schêre || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | šąsa /šąsă/ || szansa || niem. Chance /ˈʃãːs(ə)/ || zapożyczenie, por. łuż. šansa | ||
+ | |- | ||
+ | | šeliaste /šeľostĕ/ || zazdrosny, zawistny || śdn. schel + -ostĕ || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | šelp /šelp/ || sitowie, trzcina || śdn. schelp || poświadczone w GSg: šelṕo | ||
+ | |- | ||
+ | | šemål /šemål/ || stołek, taboret || śdn. schêmel || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | šeniån /šeńån/ || goleń, piszczel || śdn. schêne? schênen-bên? || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | šenkát /šenkot/ || darować, ofiarować || śdn. schenken || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | šenkiėr /šenťėr/ || szynkarz, właściciel gospody || śdn. schenker || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | šenŷ /šenåi/ || obręcz na kole wozu || śdn. schêne || poświadczone w l.mn.: šenvoi | ||
+ | |- | ||
+ | | šiblerá /šiblero/ || suwmiarka || niem. Schieblehre || zapożyczenie z niemieckiego | ||
+ | |- | ||
+ | | šifra /šifră/ || szyfr || niem. Chiffre || zapożyczenie, por. dłuż. šyfra, cz. šifra | ||
+ | |- | ||
+ | | šifririát /šifriŕot/ || szyfrować || niem. chiffrieren || -iŕot jak w spaciŕot, por. łuż. šifrěrować/-ś | ||
+ | |- | ||
+ | | šikat /šikăt/ || posłać || śdn. schicken || poświadczone w czasie przeszłym: šikol | ||
+ | |- | ||
+ | | šikat pusliád /šikăt püsľod/ || posłać (po kogoś) || šikăt + püsľod || poświadczone w czasie przeszłym: šikol püsľod | ||
+ | |- | ||
+ | | šikat wech /šikăt vex/ || wysłać || šikăt + vex || poświadczone w czasie przeszłym: šikol vex | ||
+ | |- | ||
+ | | šiniát /šińot/ || dziać się || śdn. schên || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | šinká /šinko/ || szynka || śdn. schenke || poświadczone jako šinťai, niejasne czy to GSg r.m. na *-u czy GSg r.ż. na *-y | ||
+ | |- | ||
+ | | šipår /šipår/ || żeglarz, szyper || dn. Schipper || słowo poświadczone jako šiper, dodatkowo zasymilowane | ||
+ | |- | ||
+ | | šîp /šaip/ || szata, sztuka odzieży || śdn. schip || słowo poświadczone w wyrażeniu: Morajĕn šaip, oprócz tego šaipă | ||
+ | |- | ||
+ | | šlachtát /šlaxtot/ || ubijać, zarzynać (zwierzę) || niem. schlachten || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | špȧgete /špagetĕ/ || spaghetti || niem. Spaghetti || zapożyczenie, zasymilowane jak. łuż. špagetije, cz. špagety | ||
+ | |- | ||
+ | | Špȧniėr /Špańėr/ || Hiszpanin || niem. Spanier, špan- + -'ėr || kalka niemieckiego etnonimu z produktywnym sufiksem | ||
+ | |- | ||
+ | | Špȧniėrska /Špańėrskă/ || Hiszpanka || špańėr + -skă || forma żeńska jak toblår-toblårskă | ||
+ | |- | ||
+ | | Špȧnîja /Španajă/ || Hiszpania || niem. Spanien || por. głuż. Španiska, sch. Španija | ||
+ | |- | ||
+ | | špȧnskie /špansťĕ/ || hiszpański || špan- + -sťĕ || typowy przymiotnik na -sťĕ | ||
+ | |- | ||
+ | | šrekat /šrekăt/ || przestraszyć, wystraszyć || śdn. schrecken || czasownik pozbawiony zwrotności do pary z poświadczonym šrekot să | ||
+ | |- | ||
+ | | šrekát sa /šrekot să/ || przestraszyć się || śdn. schrecken || poświadczone w czasie przeszłym: šrekol-să | ||
+ | |- | ||
+ | | šribiát /šrib́ot/ || pisać || dn. schrīben || słowo poświadczone, obocznie srib́ot | ||
+ | |- | ||
+ | | šriwår /šrivår/ || pisarz, kancelista || dn. Schriewer || słowo poświadczone, obocznie srivår | ||
+ | |- | ||
+ | | šrûbá /šraubo/ || śruba || niem. Schraube || zapożyczenie, por. dłuż. šruba | ||
+ | |- | ||
+ | | šulia /šüľă/ || szkoła || śdn. schôle || por. głuż., dłuż. šula | ||
+ | |- | ||
+ | | šumá /šümo/ || piana || śdn. schûm || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | šumiat /šüḿăt/ || pienić się || šümo + -ăt || poświadczone w 3Sg: šüḿă | ||
+ | |- | ||
+ | | šupia /šüṕă/ || szufla || śdn. schüppe || słowo poświadczone, obocznie süṕă | ||
+ | |- | ||
+ | | šuriát /šüŕot/ || trzeć || śdn. schüren || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | šuwut /šüvüt/ || puchacz || śdn. schûwût || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | šu̇kȧria /šukaŕă/ || taczka || śdn. schûvkarre, schuvekarre || słowo poświadczone, obocznie šükaŕă | ||
+ | |- | ||
+ | | šwadá /švodo/ || pokos, pas skoszonej roślinności || śdn. swâde, pod wpływem niem. || poświadczone w ASg: švodǫ | ||
+ | |} | ||
+ | |||
+ | ==T== | ||
+ | {| class="wikitable" width="100%" | ||
+ | |- | ||
+ | ! połabski !! polski !! etymologia !! uzasadnienie | ||
+ | |- | ||
+ | | ta /to/ || do tego, nadto, w dodatku || dn. to || słowo poświadczone, odpowiada niemieckiemu zu-, hinzu, dazu, wozu | ||
+ | |- | ||
+ | | ta bringát /to bringot/ || donosić, dowozić || to + bringot || poświadczone w 3Sg: to-bringojĕ | ||
+ | |- | ||
+ | | ta pît /to pait/ || przepijać, pić (do kogoś) || to + pait || poświadczone w 3Sg: to-pajĕ | ||
+ | |- | ||
+ | | ta rezat /to rezăt/ || przykrawać, przycinać || to + rezăt || poświadczone w 3Sg: to-rezĕ | ||
+ | |- | ||
+ | | ta wizet /to vizĕt/ || odwozić || to + vizĕt || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | tabål /tobål/ || kosz, kobiałka || por. lüneb. Tōbl-kīp || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | tablac /toblăc/ || czarownik, kuglarz || toblår + -ăc (<*-ačь) || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | tablacka /toblockă/ || czarownica || toblăc + -kă || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | tablår /toblår/ || czarownik, kuglarz || śdn. tôverer || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | tablårska /toblårskă/ || czarownica || toblår + -skă || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | tak /tok/ || tak, w taki sposób || psł. *tako || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | tal /tol/ || cal || dn. toll || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | tam /tom/ || tam || psł. *tamo || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | tamȧta /tomată/ || pomidor || niem. Tomate || por. głuż., dłuż. tomata, regularna pożyczka, do rozważenia kalka niem. Wolfspfirsich | ||
+ | |- | ||
+ | | tane /tonĕ/ || tani || psł. *tanьjь || rekonstrukcja, por. pl. tani, słi. touńï, ale może taunĕ jak łuż. tuni? | ||
+ | |- | ||
+ | | tape /topĕ/ || razem || śdn. t'hope || słowo poświadczone, w złożeniach zastępuje niem. zusammen, Polański pisze t'hope | ||
+ | |- | ||
+ | | tape sadet /topĕ sodĕt/ || sadzać, stawiać, kłaść || topĕ + sodĕt || poświadczone w 3Sg: topĕ sodĕ | ||
+ | |- | ||
+ | | tape såluzet /topĕ sålüzĕt/ || złożyć razem || topĕ + sålüzĕt || poświadczone w 3Sg: topĕ sålüzĕ | ||
+ | |- | ||
+ | | tape wiǫzat /topĕ v́ǫzăt/ || związywać || topĕ + v́ǫzăt || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | tarckie /torcťĕ/ || turecki || Tork + -sťĕ || typowy przymiotnik na -sťĕ | ||
+ | |- | ||
+ | | Tark /tork/ || Turek || śdn. Torke || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | tarkiuwa jabkiu /torťüvă jopťü/ || dynia || torťüvĕ + jopťü || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | tarkiuwe /torťüvĕ/ || tureckie || tork + -üvĕ || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | Tarkîja /Torkajă/ || Turcja || Tork + -ajă || złożenie wzorem niem. Turkei | ||
+ | |- | ||
+ | | Tarkînka /Torťainkă/ || Turczynka || Tork + -åinkă || nazwa żeńska wzorem nemăc-nemťainkă | ||
+ | |- | ||
+ | | tarn /torn/ || wieża; więzienie || śdn. torn || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | tarn Bȧbål || wieża Babel || torn + Babål || kalka niem. Turmbau Babel, -el>-ål typowe | ||
+ | |- | ||
+ | | tarna /tornkă/ || wieżyczka || torn + -kă || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | tarnûlia /tornauľă/ || tarnina; morwa || psł. *tьrnuľa || słowo poświadczone, choć z -ai- ale por. słe. trnulja | ||
+ | |- | ||
+ | | tazȧga /tozagă/ || obietnica || niem. Zusage z dn. to- || dodatkowo zasymilowane poświadczone tozage | ||
+ | |- | ||
+ | | tȧbȧkî /tabaťai/ || tabaka || niem. Tabak + -åi || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | tȧbleta /tabletă/ || tabletka || niem. Tablette || zapożyczenie z typową asymilacją niem. -e>-ă, nic poza tym | ||
+ | |- | ||
+ | | tȧfla /taflă/ || tablica; tabliczka || niem. Tafel || por. głuż. tafla | ||
+ | |- | ||
+ | | tȧgiėl /taďėl/ || cegła || śdn. tegel || zapożyczenie jak degel>daďėl, kegel>ťaďėl, por. dłuż. cygel, cz. cihla i in. z śwn. ziegel | ||
+ | |- | ||
+ | | tȧktika /taktikă/ || taktyka || niem. Taktik || zapożyczenie, por. łuż. taktika | ||
+ | |- | ||
+ | | tȧlér /taler/ || talerz || dn. Taller || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | tȧme /tamĕ/ || spokojny, oswojony, łagodny || śdn. tam || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | tȧpét /tapet/ || dywan || śdn. teppêt, tapêt || zapożyczenie, por. łuż. tepich, sch. tepih | ||
+ | |- | ||
+ | | tȧret /tarĕt/ || trzeć || psł. *terti || poświadczone w 3Sg: tarĕ | ||
+ | |- | ||
+ | | tȧret del /tarĕt del/ || ścierać, wycierać || tarĕt + del || poświadczone w 3Sg: tarĕt del | ||
+ | |- | ||
+ | | tȧsta /tastă/ || klawisz || niem. Taste || zapożyczenie, por. łuż. tasta | ||
+ | |- | ||
+ | | tȧstȧtu̇ra /tastatură/ || klawiatura || niem. Tastatur || zapożyczenie, por. łuż. tastatura | ||
+ | |- | ||
+ | | tåbat /tåbăt/ || sukienka || dn. Tabberd, Tabbad || słowo poświadczone, być może tåbat | ||
+ | |- | ||
+ | | tåcîka /tåcaikă/ || tkacz || tåkăt + -aikă || słowo poświadczone, zob. tåkăc | ||
+ | |- | ||
+ | | tåde /tådĕ/ || tam, oto || psł. tъde || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | tågie /tåďĕ/ || więc, zatem || psł. *tъg(d)y || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | tåkac /tåkăc/ || tkacz || psł. *tъkačь || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | tåkat /tåkăt/ || tkać || psł. *tъkati || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | tål /tål/ || kark || psł. *tylъ || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | tåna /tånă/ || tona || por. niem. Tonne || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | tåri /tåri/ || trzy || psł. *tri || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | tåraj /tåroj/ || troje || psł. *trojь || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | tåslîwe /tåslaivĕ/ || popędliwy, drażliwy || psł. tъsklivъjь || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | tąglu /tąglü/ || rozwidlony drążek, część sieci rybackiej || psł. *tęglo || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | tągnǫt /tągnǫt/ || ciągnąć || psł. tęgnǫti || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | tągnǫt na gigla /tągnǫt no giglă/ || grać na skrzypcach || tągnǫt + no + gigľă || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | tągnǫt prikî /tągnǫt vex/ || przeciągać || tągnǫt + priťai || poświadczone w 3Sg: tągnĕ priťai | ||
+ | |- | ||
+ | | tągnǫt ta /tągnǫt to/ || zaciągać || tągnǫt + to || poświadczone w 3Sg: tągnĕ to | ||
+ | |- | ||
+ | | tągnǫt tape /tągnǫt topĕ/ || ściągać razem, zgromadzać || tągnǫt + topĕ || poświadczone w 3Sg: tągnĕ topĕ | ||
+ | |- | ||
+ | | tągnǫt wånû /tągnǫt vånau/ || wyciągać || tągnǫt + vånau || poświadczone w 3Sg: tągnĕ vånau | ||
+ | |- | ||
+ | | tągnǫt wech /tągnǫt vex/ || odciągać || tągnǫt + vex || poświadczone w 3Sg: tągnĕ vex | ||
+ | |- | ||
+ | | tązkie /tąsťĕ/ || smutny, przykry || psł. *tęžьkъjь || poświadczony przysłówek tąsťü | ||
+ | |- | ||
+ | | tązkiü /tąsťü/ || smutno, przykro || psł. *tęžьko || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | tedán /tedon/ || do roboty, do zrobienia || por. lüneb. te + doun || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | technicka wŷsna šulia /technickă voisnă šüľă/ || politechnika || texnickă + voisnă + šüľă || kalka niem. Technische Hochschule | ||
+ | |- | ||
+ | | technickie /texnicťĕ/ || techniczny || texnikă + -cťĕ || por. łuż. techniski, cz. technický | ||
+ | |- | ||
+ | | technika /texnikă/ || technika || niem. Technik || zapożyczenie, por. łuż., pol. technika | ||
+ | |- | ||
+ | | tej /tej/ || herbata || niem. Tee? || zapożyczenie, por. dłuż. tej | ||
+ | |- | ||
+ | | telia /teľă/ || sowa || derywacja wsteczna od telkă || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | telka /telkă/ || sowa, sówka || śdn. tölke || słowo poświadczone, obocznie tilkă | ||
+ | |- | ||
+ | | teple /teplĕ/ || ciepły || psł. *teplъjь || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | teplu /teplü/ || ciepło || psł. *teplo || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | teret /terĕt/ || smarować || śdn. teren || poświadczone w 3Sg: terĕ | ||
+ | |- | ||
+ | | teset /tesĕt/ || cieszyć, zabawiać || psł. *těšiti || poświadczony imiesłów: tesącĕ | ||
+ | |- | ||
+ | | tet /tet/ || chcieć || psł. *xъtěti || poświadczone liczne formy: cą, cis, cimĕ, citĕ, tex, texǫ, | ||
+ | |- | ||
+ | | teta /tetă/ || ciotka; kuzynka; kuma || psł. teta || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | tiastèwîna /ťostĕvaină/ || makaron || ťostü + -ĕvaină || złożenie wzorem głuż. ćĕstowina, cz. těstoviny, por. niem. Teig i Teigware | ||
+ | |- | ||
+ | | tiastu /ťostü/ || surowe ciasto || psł. těsto || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | tiåla /ťålă/ || podłoga || psł. *tьla || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | tiåma /ťåmă/ || ciemność || psł. *tьma || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | tiåmne /ťåmnĕ/ || ciemny || ťåmă + -nĕ || przymiotnik od prawdopodobnie poświadczonego ťåmnü | ||
+ | |- | ||
+ | | tiåmnu /ťåmnü/ || ciemno || ťåmă + -nü || słowo poświadczone, ale niepewne | ||
+ | |- | ||
+ | | tiånka wǫtruba /ťånkă vǫtrübă/ || jelito cienkie || ťånťĕ + vǫtrübă || kalka niem. Dünndarm, por. dłuż. śańke crjowo | ||
+ | |- | ||
+ | | tiånkie /ťånťĕ/ I || cienki || psł. *tьnъkъjь || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | tiånkie /ťånťĕ/ II || cienkusz, słabe piwo || psł. *tьnъkoje || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | tict /tict/ || ciec, cięknąć, przeciekać || psł. *teťi || poświadczone w 3Sg: ticĕ | ||
+ | |- | ||
+ | | tigiėr /tiďėr/ || tygrys || niem. Tiger || zasymilowane zapożyczenie, por. głuż. tiger, -gra | ||
+ | |- | ||
+ | | tilą /tilą/ || cielę || psł. *telę || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | tilące /tilącĕ/ || cielęcy || tilą + -ĕ || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | tin /tin/ || cyna || śdn. tinn || zapożyczenie niepoświadczonego słowa ze śdn., tak jak ołów (blij) | ||
+ | |- | ||
+ | | tinta /tintă/ || tusz, atrament || niem. tinte || zapożyczenie, por. łuż. tinta | ||
+ | |- | ||
+ | | tiǫg /ťǫg/ || pociąg; wznoszenie się (?) || psł. tęgъ || słowo poświadczone, pierwsze znaczenie por. głuż. ćah, dłuż. śěg, pl. pociąg, ukr. потяг | ||
+ | |- | ||
+ | | tipst /tipst/ || międlić (len) || psł. tepsti, testi || słowo poświadczone, obocznie -tist | ||
+ | |- | ||
+ | | tist /tist/ || teść, ojciec żony || psł. *tьstь || rekonstrukcja, ale por. zachowane stråja, vaujă, więc połabski mógł zachować | ||
+ | |- | ||
+ | | tistewa /tistevă/ || teściowa, matka żony || tist + -evă || nazwa żony z miękkim wariantem pośw. -üvă, ew. elipsa od tistevă zenă | ||
+ | |- | ||
+ | | titàną /tităną/ || młody kuzyn, młoda kuzynka || psł. *tetĕnę || słowo poświadczone, obocznie tetăną | ||
+ | |- | ||
+ | | titànîcia /titănaićă/ || kuzynka || psł. *tetěnica || formacja wzorem tităną, co do -aićă por. blaizaićă | ||
+ | |- | ||
+ | | titenac /titenăc/ || kuzyn || psł. *tetenьcь || formacja wzorem tităną, -ac por. do brotăc | ||
+ | |- | ||
+ | | tîd /taid/ || czas || śdn. tîd || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | Tîdka /Taitkă/ || Teoderyk, Dietrich || śdn. Tideke, lüneb. Titke || zapożyczone ze śdn. zdrobnienie jak Drevĕs albo Åns, imię | ||
+ | |- | ||
+ | | tîchåm /taixåm/ || cicho, powoli || psł. *tixъmъ || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | tîchie /taix́ĕ/ || cichy || psł. *tixъjь || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | Tîs /Tais/ || Mateuszek, Maciej || śdn. This || zapożyczenie ze śdn. zdrobnienie jak Drevĕs, imię | ||
+ | |- | ||
+ | | tîsîna /taisaină/ || cisza || taix́ĕ + -aină || wzorem głuż. ćišina, ros. тишина, z produktywnym -aină | ||
+ | |- | ||
+ | | tleskat /tliskăt/ || klaskać || psł. *tleskati || poświadczone w 3Sg: tlistĕ | ||
+ | |- | ||
+ | | tlesnǫt /tlesnǫt/ || klasnąć || psł. tlesnǫti || czasownik dokonany od poświadczonego tleskăt | ||
+ | |- | ||
+ | | tofel /töfĕl/ || pantofel; kapeć || dn. Töffel || poświadczone w NPl: töfle, töfli, tüfli | ||
+ | |- | ||
+ | | Tonies /Töńĕs/ || Antoni, Antek || śdn. Tonnies, Tonniges, Tönnijes || zapożyczenie, imię | ||
+ | |- | ||
+ | | totèrnîcia /tötĕrnaićă/ || trąbka || dźwiękonaśladowcze || poświadczone zapożyczenie do dn.: Töterneitz | ||
+ | |- | ||
+ | | tore /törĕ/ I || drugi || psł. *vъtorъjь || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | tore /törĕ/ II || wtorek || psł. vъtorъjь || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | tore palac /törĕ polăc/ || palec wskazujący || törĕ + polăc || por. dłuż. drugi palc | ||
+ | |- | ||
+ | | tǫcá /tǫco/ || chmura || psł. tǫča || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | tǫcne /tǫcnĕ/ || pochmurny || psł. *tǫčьnъjь || z poświadczonego tǫcnü | ||
+ | |- | ||
+ | | tǫcnu /tǫcnü/ || pochmurno || psł. *tǫčьno || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | Tǫglem /tǫglĕm/ || Anklam || psł. *Tǫglimь || rekonstrukcja, toponim | ||
+ | |- | ||
+ | | tråst /tråst/ || grzebień tkacki, przybijaczka || psł. *trъstь|| słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | tråstinac /tråstinăc/ || zielona, słaba trzcina || psł. trъstinьcь || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | tråstinek /tråstinĕk/ || wyrabiający grzebienie tkackie || tråst + -inĕk || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | tråstîna /tråstaină/ || trzcina || psł. *trъstina || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | trąst /trąst/ || trząść || psł. *tręsti || poświadczone w 3Sg: trąsĕ | ||
+ | |- | ||
+ | | trąst dor /trąst dör/ || przetrząsać || trąst + dör || poświadczone w 3Sg: trąsĕ dör | ||
+ | |- | ||
+ | | Trebe /Trebĕ/ || Boże Narodzenie || psł. *terby || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | trepŷ /trepoi/ || schody || śdn. treppe || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | tribet /tribĕt/ || ryć, wygrzebywać, zgarniać, grabić? || psł. *terbiti || poświadczone w 3Sg: tribĕ | ||
+ | |- | ||
+ | | tribîka /tribaikă/ || grabiarz, ten co grabi || tribet + -aikă || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | tribne /tribnĕ/ || bożonarodzeniowy || psł. *terbьnъjь || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | tribne-mánd /tribnĕ-mond/ || grudzień || tribnĕ + śdn. mând || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | trite /tritĕ/ || trzeci || psł. *tretьjь || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | trînácti /trainăcti/, trînádist /trainădist/, trînacte /trainoctĕ/ || trzynaście || psł. *tri na desęte || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | trîwa /traivă/ || ślub || śdn. truwe || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | trîwane /traivonĕ/ || poślubiony, zamężna/żonaty || traivă + -onĕ || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | trîwát /traivot/ || udzielać ślubu || śdn. truwen || poświadczone w 3Sg: traivojĕ | ||
+ | |- | ||
+ | | trîwne /traivnĕ/ || ślubny || traivă + -nĕ || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | trîwne palac /traivnĕ polăc/ || palec serdeczny || traivnĕ + polăc || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | trîwnek /traivnĕk/ || kawaler prowadzący pannę młodą, drużba || traivă + -nĕk || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | trǫba /trǫbă/ || trąba; motek pakuł, pacześ || psł. *trǫba || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | trǫbka /trǫbkă/ || trąbka; rura; fajka || trǫbă + -kă || zdrobnienie, co do znaczenia por. dłuż. tšuba | ||
+ | |- | ||
+ | | trǫbet /trǫbĕt/ || trąbić || psł. *trǫbiti || poświadczone w 3Sg: trǫbĕ | ||
+ | |- | ||
+ | | truwe /trüvĕ/ || wierny || dn. trüwe || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | tu /tü/ || to; że || psł. *to || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | tucet /tücĕt/ || toczyć, lać, wylewać || psł. točiti || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | tucîka /tücaikă/ || kret || psł. *točika || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | tufål /tüfål/ || ziemniak || lüneb. tüffel(ken) || zapożyczenie z lokalnego dn., -el>-ål typowe | ||
+ | |- | ||
+ | | tuflek /tüflĕk/ || ziemniaczek || tüfål + -ĕk || zdrobnienie wzorem lüneb. tüffelken | ||
+ | |- | ||
+ | | tuflene /tüflenĕ/ || ziemniaczany || tüfål + -enĕ || przymiotnik wzorem viv'ăs-vivasnĕ | ||
+ | |- | ||
+ | | tuflîste /tüflaistĕ/ || pole ziemniaków, kartoflisko || tüfål + -aistĕ || por. ľån-lanaistĕ, głuż. běrna-běrnišćo i podob. | ||
+ | |- | ||
+ | | tug /tüg/ || materiał; rzecz, przyrząd || dn. Tüg || poświadczone w GSg: tüďau | ||
+ | |- | ||
+ | | tugiát /tüďot/ || świadczyć || śdn. tugen || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | tugie /tüďĕ/ || wtedy, zatem, przeto || psł. *togy || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | tugî /tüďai/ || świadectwo || śdn. tuge + -åi || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | tuj /tüj/ || twój || psł. *tvojь || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | tupat /tüpăt/ || topić (np. metal) || psł. *topati || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | tušát /tüšot/ || zamienić || por. lüneb. tūsch'n || poświadczone w czasie przeszłym: tušol, tüšol | ||
+ | |- | ||
+ | | tûcet /taucĕt/ || tuczyć || psł. tučiti || poświadczone w 3Sg: taucĕ | ||
+ | |- | ||
+ | | tûcne /taucnĕ/ || tłusty, tuczny || psł. *tučьnъjь || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | tûk /tauk/ || tłuszcz || psł. *tukъ || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | tûzent /tauzĕnt/ || tysiąc || niem. tausend, por. śdn. dûsent || zapożyczenie, por. łuż. towzynt, słe. tavžent, por. także disąt pątstig | ||
+ | |- | ||
+ | | tůcîdle /tåucaidlĕ/ || tłuczek || tåuct + -aidlĕ || nazwa narzędzia z typowym sufiksem -aidlĕ | ||
+ | |- | ||
+ | | tůct /tåuct/ || tłuc || psł. tьlťi || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | tůk /tåuk/ || tłumacz || psł. *tъlkъ lub śdn. tolk || por. śdn. tolk, hol. tolk, prawdopodobnie ze wzch.-sł. толкъ | ||
+ | |- | ||
+ | | tůknǫt /tåuknǫt/ || uderzyć || psł. *tьlknǫti || poświadczone w 3Sg: tåuknĕ | ||
+ | |- | ||
+ | | tůsta wǫtruba /tåustă vǫtrübă/ || jelito grube || tåustĕ + vǫtrübă || kalka niem. Dickdarm, por. dłuż. tłuste crjowo | ||
+ | |- | ||
+ | | tůste /tåustĕ/ || gruby; gęsty (o chmurze) || psł. *tъlstъjь || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | twarzet /tvorzĕt/ || straszyć || ??? || poświadczone w 3Sg: tvorzĕ | ||
+ | |- | ||
+ | | twarzîka /tvorzaikă/ || upiór, duch, straszydło || tvorzĕt + -aikă || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | twiarde /tjordĕ/ || twardy || psł. *tvьrdъjь || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | tŷ /tåi/ || ty || psł. *ty || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | tŷkat /tåikăt/ || sadzić || psł. *tykati || poświadczone w 3Sg: tåicĕ | ||
+ | |} | ||
+ | |||
+ | ==U̇== | ||
+ | {| class="wikitable" width="100%" | ||
+ | |- | ||
+ | ! połabski !! polski !! etymologia !! uzasadnienie | ||
+ | |- | ||
+ | | u̇n /un/ || i, oraz; a || śdn. un || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | u̇niwerzita /univerzită/ || uniwersytet || niem. Universität || zapożyczenie, por. cz. univerzita, łuż. uniwersita | ||
+ | |- | ||
+ | | u̇ndega /undegă/ || przywara, nałóg || śdn. undege || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | u̇nnute /unnütĕ/ || zbyteczny || śdn. unnutte || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | U̇rȧnus /Uranüs/ || Uran || z niem. Uranus || zapożyczenie, por. łuż. Uranus | ||
+ | |} | ||
+ | |||
+ | ==W== | ||
+ | {| class="wikitable" width="100%" | ||
+ | |- | ||
+ | ! połabski !! polski !! etymologia !! uzasadnienie | ||
+ | |- | ||
+ | | wabene /vobenĕ/ || wabienie, pokusa || psł. vabenьje || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | wagwŷ /vogvoi/ || waga || psł. *vaga || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | waliat /voľăt/ || walcować, wałkować, toczyć || psł. *vaľati || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | waniat /vońăt/ || mieszkać || śdn. wanen || poświadczone w 3Sg: vońă, obocznie vońojĕ | ||
+ | |- | ||
+ | | wanigia /voniďă/ || mieszkanie || śnd. woninge || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | warblek /vorblĕk/ || wróbel || psł. *vorblikъ || słowo poświadczone, w liczbie mnogiej vorblĕ(???) | ||
+ | |- | ||
+ | | wardát /vordot/ || czekać; uważać || śdn. warden || poświadczone w 3Sg: vordojĕ | ||
+ | |- | ||
+ | | warena mǫka /vorenă mǫkă/ || zupa z mąki || vorenă + mǫkă || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | warena wînu /vorenă vainü/ || grzaniec, grzane wino || vorenă + vainü || por. łuż. warjene/warjone wino | ||
+ | |- | ||
+ | | waret /vorĕt/ || gotować, warzyć || psł. *variti || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | warná /vorno/ || wrona || psł. *vorna || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | warną /vorną/ || wronię, młoda wrona || psł. *vornę || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | warst /vorst/ || kiełbasa, kiszka || śdn. worst || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | warta /vortă/ || wrota, brama || psł. *vorta || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | wartat /vortăt/ || obracać snopy || psł. *vortěti? || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | wartîdle /vortaidlĕ/ || tkacki nawój przedni || psł. *vortidlo || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | wás /vos/ || wasz || psł. *vašь || poświadczone w rodzaju żeńskim: vosă | ||
+ | |- | ||
+ | | wazet /vozĕt/ || ważyć, określać ciężar || psł. *važiti || poświadczone w 3Sg: vozĕ | ||
+ | |- | ||
+ | | wazne /voznĕ/ || ważny || vogvoi + -nĕ || kalka niem. wichtig (od wiegen), por. łuż. wažny, pl. ważny | ||
+ | |- | ||
+ | | wȧdika /vadikă/ || serwatka || śdn. waddike || dodatkowo zasymilowane poświadczone: vadike | ||
+ | |- | ||
+ | | wȧchtát /vaxtot/ || czuwać, czyhać || śdn. wachten || poświadczone w 3Sg: vaxtojĕ | ||
+ | |- | ||
+ | | wȧriá /vaŕo/ || szpada || śdn. were || słowo poświadczone, być może varo | ||
+ | |- | ||
+ | | wȧrba /varbă/ || wierzba || psł. *vьrba || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | wȧrch /varx/ || kupa, górka || psł. *vьrxъ || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | wȧrchne /varxnĕ/ || najwyższy; górny || psł. *vьrxъnъjь || słowo poświadczone, drugie znaczenie jak cz. vrchní | ||
+ | |- | ||
+ | | wȧrchne lȧdek /varxnĕ ladĕk/ || kończyna górna, ręka || varxnĕ + ladĕk || por. niem. Vordergliedmaße | ||
+ | |- | ||
+ | | wȧrchuwate /varxüvotĕ/ || napełniony po wierzch, kopiasty || psł. *vьrxovatъjь || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | wȧriát sa /vaŕot să/ || bronić się || śdn. weren || poświadczone w rozkaźniku: vaŕoj să | ||
+ | |- | ||
+ | | wȧrk /vark/ || plaster miodu || śdn. werk/wark || poświadczone w GSg: varťau | ||
+ | |- | ||
+ | | wȧrsak /varsăk/ || wierzch, wierzchołek, szczyt || psł. *vьršьkъ || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | Wȧrsawa /Varsovă/ || Warszawa || pl. Warszawa || adaptacja morfologiczna, toponim | ||
+ | |- | ||
+ | | wȧrsawskie /varsofsťĕ/ || warszawski || Varsovă + sťĕ || przymiotnik na -sťĕ | ||
+ | |- | ||
+ | | wȧrt /vart/ || gospodarz || śdn. wert || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | wȧrtet /vartĕt/ || wiercić, obracać || psł. *vьrtiti || poświadczone w 3Sg: vartĕ | ||
+ | |- | ||
+ | | wȧrtît sa /vartait să/ || wiercić się, obracać się, wirować || psł. *vьrtiti sę || poświadczone w 3Sg: varti să | ||
+ | |- | ||
+ | | wȧrtuwa /vartüvă/ || gospodarzowa, gospodyni || vart + -üvă || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | wȧrtuwat /vartüvăt/ || gospodarować, gospodarzyć || vart + -üvot || poświadczone gerundium: vartüvonĕ | ||
+ | |- | ||
+ | | Wȧrzera /varzeră/ || Wezera || dn. Werser, śdn. Wêser || zapożyczenie, być może Vezeră, hydronim | ||
+ | |- | ||
+ | | wȧs /vas/ || wieś || psł. *vьsь || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | wȧsne /vasnĕ/ || wiejski || vas + -nĕ|| przymiotnik utworzony podobnie jak plaug-plauznĕ | ||
+ | |- | ||
+ | | wå /vå/ || w, na || psł. *vъ || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | wå sibe /vå sibĕ/ || w sobie, w środku, wewnątrz || vå + sibĕ || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | wå zîma /vå zaimă/ || zimą || psł. *vъ zimě || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | wå zoriåch /vå zöŕåx/ || o świcie || psł. *vъ zorьxъ || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | wåbrŷ /våbråi/ || brew || psł. *obry || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | wåbá /våbo/ || oba || psł. *oba || poświadczone w innych formach: vibe, vibemă, våboi, våbüjĕx | ||
+ | |- | ||
+ | | wåda /vådă/ I || woda || psł. *voda || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | wåda /vådă/ II || łydka || por. lüneb. Wåd, niem. Wade || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | wådka /våtkă/ || wódka || niem. Wodka jako vådă + -kă || zreanalizowane zapożyczenie, por. głuż. wódka | ||
+ | |- | ||
+ | | wådna mȧlnîcia /vådnă malnaićă/ || młyn wodny || vådnĕ + malnaićă || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | wådna melana /vådnă melonă/ || arbuz || vådnĕ + melonă || kalka niem. Wassermelone, por. łuż. wódna melona | ||
+ | |- | ||
+ | | wådne /vådnĕ/ || wodny || vådă + -nĕ || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | wådet /vådĕt/ || wodzić, prowadzić || psł. *voditi || iteratyw od /vist/ poświadczonego w 3Sg: vedĕ | ||
+ | |- | ||
+ | | Wådra /vådră/ || Odra || psł. *Odra || rekonstrukcja, por. łuż. Wódra, hydronim | ||
+ | |- | ||
+ | | wågárd /vågord/ || ogród || psł. *ogordъ || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | wågardnek /vågordnĕk/ || ogrodnik || vågord + -nĕk || nazwa zawodu wzorem np. criv-crivnĕk | ||
+ | |- | ||
+ | | wågardnîcka /vågordnaickă/ || ogrodniczka || vågordnĕk + -kă || nazwa żeńska na -kă | ||
+ | |- | ||
+ | | wågiul /våďül/ || pustkowie || psł. *ogolь || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | wåchiota /våx́ötă/ || zdrowie || psł. *oxvota || poświadczone w ASg: våx́ötǫ | ||
+ | |- | ||
+ | | wåchiotne /våx́ötnĕ/ || zdrowy, związany ze zdrowiem || psł. *oxvota || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | wåchwe /våxvĕ/ || zdrowy || psł. *oxvъjь || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | wåjá /våjo/ || szyja || psł. *vyja || słowo poświadczone, obocznie -jă, Polański rekonstruuje vojo, vojă | ||
+ | |- | ||
+ | | wåjȧnu /våjanü/ || na raz, razem || psł. vъ jedьno || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | wåkårst /våkårst/ I || dookoła, wokół (przysłówek) || psł. *okъrstъ || słowo poświadczone, odpowiednik niem. um, herum | ||
+ | |- | ||
+ | | wåkårst /våkårst/ II || dookoła, wokół (przyimek) || psł. *okъrstъ || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | wåkàrstnîcia /våkărstnaićă/ || kromka chleba (krajana dookoła bochenka)|| våkårst + -naićă || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | wåkiėnkiu /våťėnťü/ || okienko || våknü + -ťü || zdrobnienie poświadczonego våknü | ||
+ | |- | ||
+ | | wåkiu /våťü/ || oko || psł. *oko || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | wåkninek /våkninĕk/ || szklarz || psł. *okъnenikъ || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | wåknu /våknü/ || okno || psł. *okъno || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | wål /vål/ || wół || psł. *volъ || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | wålak /vålăk/ || wołek, byczek? || psł. *volъkъ || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | wåle /vålĕ/ || wołowy, woli || psł. *volьjь || słowo poświadczone, por. vålüvĕ | ||
+ | |- | ||
+ | | wålet /vålĕt/ || nalać, wlać || psł. *vъliti || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | wåluwe /vålüvĕ/ || wołowy || psł. *volovъjь || słowo poświadczone, por. vålĕ | ||
+ | |- | ||
+ | | wåluwîna /vålüvaină/ || wołowina || psł. *volovina || formacja wzorem wołowina-wołowy z poświadczonego vålüvĕ | ||
+ | |- | ||
+ | | wåluzet /vålüzĕt/ || włożyć || psł. *vъložiti || poświadczone w 3Sg: vålüzĕ | ||
+ | |- | ||
+ | | wåmåknǫt /våmåknǫt/ || zamknąć || psł. *vъmъknǫti || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | wåmącet /våmącĕt/ || zmoczyć (bieliznę i inne pranie) || psł. *vъmęčiti || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | wåmesté /våmeste/ || zamiast, w miejsce|| psł. *vъ městě || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | wåmerkat /våmerkăt/ || oznaczać, zaznaczać || vå- + śdn. marken~merken || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | wåmîska /våmaiskă/ || kaftan, kamizelka || śdn. wammis || słowo poświadczone, być może obocznie wåmauskă | ||
+ | |- | ||
+ | | wån /vån/ I || on || psł. *onъ || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | wån /vån/ II || na zewnątrz, przecz || psł. *vъnъ || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | wåna /vånă/ || na zewnątrz, poza? || psł. *vъně || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | wånám /vånom/ || tam, ówdzie || psł. *onamo || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | wånîdet /vånaidĕt/ || wejść || psł. *vъniti, bezokolicznik w analogii do tematu teraź. || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | wånǫ /vånǫ/ || ów || psł. *onenъ || niepoświadczone, ale por. wånom 'jener', co do -ǫ por. sǫ, tǫ jak cz. onen, słi. nìḙn | ||
+ | |- | ||
+ | | wånû /vånau/ || na zewnątrz, na dwór || psł. *vъnu || słowo poświadczone, odpowiednik niem. aus, heraus | ||
+ | |- | ||
+ | | wåpak /våpăk/ || znowu; natychmiast || psł. *opako || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | wåpak dat /våpăk dot/ || oddać, zwrócić || våpăk + dot || poświadczone w rozkaźniku: våpăk doj jaim | ||
+ | |- | ||
+ | | wåpást sa /våpost să/ || wpaść na coś, do czegoś || psł. *vъpasti sę || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | wåpet /våpĕt/ || jazgotać, wrzeszczeć, wykrzykiwać || psł. *vъpiti || poświadczone w 3Sg: våpajĕ | ||
+ | |- | ||
+ | | wåpuwadet /våpüvodĕt/ || wprzęgać, zaprzęgać || psł. *vъpovaditi || poświadczone w 3Sg: våpüvodĕ | ||
+ | |- | ||
+ | | wåpûs /våpaus/ || ogonek (także u owocu, narzędzia) || psł. opušь || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | wåpûstet /våpaustĕt/ || wpuścić || psł. *vъpustiti || poświadczone w rozkaźniku: våpaust | ||
+ | |- | ||
+ | | wårat /vårăt/ || orać || psł. *orati || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | wårdát /vårdot/ || stać się, zostać || śdn. werden || słowo poświadczone, Polański sugeruje oboczność va-:vå- | ||
+ | |- | ||
+ | | wås /vås/ || wesz || psł. *vъšь || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | wåsa /våsă/ || osa || psł. *osa || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | wåsac /våsăc/ || oset || psł. *osъtьcь || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | wåsak /våsăk/ || trzmiel czmiel || psł. *osъkъ || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | wåsk /våsk/ || wosk || psł. *voskъ || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | wåsla /våslă/ || osełka || psł. *osla || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | wåsme /våsmĕ/ || ósmy || psł. *osmъjь || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | wåsadet /våsodĕt/ || wsadzić (np. do więzienia) || psł. *vъsaditi || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | wåstat /våstăt/ || wstać || psł. *vъstati || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | wåstne /vås(t)nĕ/ || woskowy || psł. *voščьnъjь || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | wåstnu /våstnü/ || ostro zakończony kolec || psł. *ostьno || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | wåstruga /våstrügă/ || ostroga (też u koguta) || psł. *ostroga || słowo poświadczone, obocznie być może våstrüg | ||
+ | |- | ||
+ | | wåstruw /våstrüv/ || wyspa rzeczna || psł. *ostrovъ || poświadczone jako toponim (Wustrow), por. pl. ostrów 'zarośnięta wyspa rzeczna', dłuż. wótšow 'wyspa rzeczna', kasz. òstrów 'wyspa na rzece lub jeziorze' | ||
+ | |- | ||
+ | | Wåstruw /Våstrüv/ || Wustrow || psł. *ostrovъ || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | wåtåknǫt /våtåknǫt/ || włożyć, wetknąć, wsadzić || psł. *vъtъknǫti || słowo poświadczone, obocznie våtåknĕt | ||
+ | |- | ||
+ | | wåtruca dewka /våtrücĕ defkă/ || wnuczka,córka syna || våtrücă + defkă || por. łuż. synowa dźowka, w kasz. również przepadł *vъnukъ, por. pośw. våtrücă zenă | ||
+ | |- | ||
+ | | wåtruca zena /våtrücă zenă/ || synowa || våtrücă + zenă || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | wåtrucak /våtrücăk/ || synek || våtrük + -ăk || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | wåtruk /våtrük/ || syn || psł. *otrokъ || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | wåtruce /wåtrücĕ/ || synowy, należący do syna || psł. *otročьjь || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | wåtruce wåtruk /våtrücĕ våtrük/ || wnuk, syn syna || våtrücĕ + våtrük || por. łuż. synowy syn, w kasz. również przepadł *vъnukъ, por. pośw. våtrücă zenă | ||
+ | |- | ||
+ | | wåtŷkat /våtåikăt/ || wtykać || psł. *vъtykati || poświadczone w 3Sg: våtåicĕ | ||
+ | |- | ||
+ | | wåtŷn /våtåin/ || płot || psł. *otynь || słowo poświadczone, być może obocznie våtĕn | ||
+ | |- | ||
+ | | wåwåda /våvådă/ || książę || psł. *vojevoda || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | wåwet /våvĕt/ || owinąć, zawinąć || psł. *vъviti || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | wåwidcia /våvićă/ || księżna || psł. *vojevodьca || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | wåwlåct /våvlåct/ || nawlec || psł. *vъvelťi || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | wåwûzdet /våvauzdĕt/ || okiełznać || psł. *vъ(v)uzditi || poświadczone gerundium: våvauzdenĕ | ||
+ | |- | ||
+ | | wåz /våz/ || wóz, fura || psł. *vozъ || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | wåzbet /våzbĕt/ || przybić || psł. *vъzbiti || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | wåzbust /våzbüst/ || przekłuć, otworzyć || psł. *vъzbosti || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | wåzbûdet /våzbaudĕt/ || obudzić || psł. *vъzbuditi || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | wåzdǫt /våzdǫt/ || rozdmuchać, nadmuchać || psł. *vъzdǫti || poświadczone w 3Sg: våzdåmĕ | ||
+ | |- | ||
+ | | wåzdene /våzdenĕ/ || ubranie || psł. *vъzdenьje || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | wåzdét sa /våzdet să/ || ubrać się || psł. *vъzděti sę || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | wåzdewát sa /våzdevot să/ || ubierać się || psł. *vъzděvati sę || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | wåzdiat /våzďăt/ || ubrać || psł. *vъzděti || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | wåzdráz /våzdroz/ || głos, śpiew; melodia || psł. *vъz(d)razъ || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | wåzdrizȧl /våzdrizal/ || pas, pasek; rzemień || psł. *vъzdьržьlь || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | wåzdwîgnǫt /våzdvaignǫt/ || podnieść || psł. *vъzdvignǫti || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | wåzladát /våzlodot/ || naładować, załadować || våz- + lodot || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | wåzlet /våzlĕt/ || nalać, polać || psł. *vъzliti || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | wåzlîce /våzlaicĕ/ || twarz || våz- + *laici + -ĕ || złożenie jak våspaizdĕ, por. łuż. wobliče | ||
+ | |- | ||
+ | | wåznasat /våznosăt/ || podawać ton || psł. *vъznašati || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | wåzpîzde /våspaizdĕ/ || tyłek || psł. *vъzpizdьje || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | wåzpèluzet /våspĕlüzĕt/ || nałożyć || psł. *vъzpoložiti || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | wåzpirgnǫt /våspirgnǫt/ || pęknąć, rozpęknąć się || psł. *vъzpьrgnǫti || poświadczone w 3Sg: våspirgnĕ | ||
+ | |- | ||
+ | | wåzsadet /våssodĕt/ || nałożyć, nasadzić || psł. *vъzsaditi || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | wåzt /våst/ || wziąć || psł. *vъzęti, z wyrównaniem || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | wåztåknǫt /våståknǫt/ || nasadzić, nałożyć || psł. *vъztъknǫti || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | wåztągnǫt /våstągnǫt/ || wciągnąć || psł. *vъztęgnǫti || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | wåztrąst /våstrąst/ || wstrząsnąć || psł. *vъztręsti || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | wåzwadziat /våzvoʒ́ăt/ || wznosić, podnosić || psł. *vъzvaďati || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | wåzwidet /våzvidĕt/ || podnieść, wznieść || psł. *vъzvoditi || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | wåzwiǫzat /våzv́ǫzăt/ || podwiązać || psł. *vъzvęzati || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | wåzwîme /våzvaimĕ/ || rozum || psł. *vъz(v)umьje || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | wåzwîmet /våzvaimĕt/ || zrozumieć || psł. *vъz(v)uměti || rekonstrukcja czasownika, od którego derywowano våzvaimĕ | ||
+ | |- | ||
+ | | wåzzinet /våzzinĕt/ || spłoszyć, wypłoszyć || psł. *vъzgъnati, z wyrównaniem || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | wądat /vądăt/ || więdnąć || psł. *vęděti || czasownik, od którego derywowano poświadczone vąďolĕ | ||
+ | |- | ||
+ | | wądiale /vąďolĕ/ || zwiędły || psł. vędělъjь || słowo poświadczone, Polański rekonstruuje vąďol, vąďolă | ||
+ | |- | ||
+ | | wąze /vązĕ/ || węziej || psł. *ǫže || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | we /vĕ/ || w ciągu, przez, podczas || psł. *o(b) || poświadczone w wyrażeniu vĕ nüc (w ciągu nocy), por. vib | ||
+ | |- | ||
+ | | wecet /vecĕt/ || krzyczeć || psł. *věťiti || poświadczone w 3Sg: vecĕ | ||
+ | |- | ||
+ | | wecnek /vecnĕk/ || niższy urzędnik wiejski, goniec || psł. *věťьnikъ || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | wedet /vedĕt/ || wiedzieć || psł. *věděti || poświadczony imiesłów: vedącĕ | ||
+ | |- | ||
+ | | wedia /veďă/ || wiedza || ved- + -'ă? || por. prąďă, -ďă także w innych rzeczownikach, por. łuż. wěda, pl. wiedza | ||
+ | |- | ||
+ | | wedrinek /vedrinĕk/ || parasol (od słońca) || vedrü + -inĕk || por. niem. Sonneschirm, cz. slunečník, głuż. (pře)słónčnik | ||
+ | |- | ||
+ | | wedru /vedrü/ || pogoda; słońce || psł. *vedro || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | wedruwe /vedrüvĕ/ || słoneczny || vedrü + -üvĕ || przymiotnik od poświadczonego vedrü | ||
+ | |- | ||
+ | | wech /vex/ || precz || śdn. wech || słowo poświadczone, odpowiada niem. weg, davon | ||
+ | |- | ||
+ | | wecha /vexă/? || wiązki chróstu, faszyny (u płotu) || psł. *věxa || poświadczone w l. mn.: vexvĕ | ||
+ | |- | ||
+ | | wèbriazat /vĕbŕozăt/ || obciąć || psł. *obrězati || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | wèkrupet /vĕkrüpĕt/ || okropić || psł. *okropiti || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | werb /verb/ || czasownik || niem. Verb || zapożyczenie, por. łuż. werb | ||
+ | |- | ||
+ | | wèrǫbet /vĕrǫbĕt/ || obrębić || psł. *orǫbiti || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | Wend /vend/ || Wend, Połabianin || niem. Wend? || z /vensťĕ/ - połabski, wendzki | ||
+ | |- | ||
+ | | Wendliǫdu /Wendľǫdü/ || Wendland, kraj Wendów || Wend + ľǫdü || kalka niem. Wendland | ||
+ | |- | ||
+ | | wenskie /vensťĕ/ || wendzki, połabski || vend + -sťĕ || z poświadczone vensťĕ < *vendьsky | ||
+ | |- | ||
+ | | Wenus /Venüs/ || Wenus || niem. Venus || zapożyczenie, por. łuż. Wenus | ||
+ | |- | ||
+ | | werne /vernĕ/ || prawdziwy || psł. *věrьnъjь || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | weslu /veslü/ || wiosło || psł. *veslo || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | wetàrnîcia /vetărnaićă/ || młyn wietrzny, wiatrak || v́otăr + -naićă || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | wiará /v́oro/ || prawda || psł. *věra || rozkład poświadczonego vernă - prawdziwa | ||
+ | |- | ||
+ | | wiater /v́otĕr/ || wiatr || psł. *větrъ || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | wib /vib/ || o, w || psł. *ob || poświadczone w wyrażeniu: vib nidelă, por. vĕ | ||
+ | |- | ||
+ | | wibàdî /vibădai/ || resztki słomy, resztki jedzenia(?) || psł. *ob-jědi || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | wibarát /wiborot/ || obronić || wib- + borot || dokonany czasownik do pary z rekonstruowanym /borot/, etymologja /borot/ wzkazuje na istnienie /wiborot/ | ||
+ | |- | ||
+ | | wibartat /vibortăt/ || obrócić, odwrócić || psł. *obortěti || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | wibawet /vibovĕt/ || objawić, odsłonić || psł. *ob(j)aviti || poświadczone w rozkaźniku: vibov | ||
+ | |- | ||
+ | | wibeset /vibesĕt/ || zawiesić; powiesić || psł. *ob(v)ěsiti || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | wibet /vibĕt/ || ociosać || psł. *obiti || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | wibiád /vib́od/ || śniadanie || psł. *obědъ || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | wibmŷtet /vibmoitĕt/ || wynagrodzić || psł. *ob-mytiti || poświadczony imiesłów: vibmoitenă | ||
+ | |- | ||
+ | | wibrŷt /vibråit/ || skopać, przekopać || psł. *obryti || poświadczone w 3Sg: vibråjĕ | ||
+ | |- | ||
+ | | wicą /vicą/ || owca (jagnię?) || psł. *ovьčę || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | wice /vicĕ/ || owczy (chlew, ser, mleko) || psł. *ovьčьjь || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | wicene /vicenĕ/ || owczy (o mięsie) || psł. *ovьčenъjь || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | wicér /vicer/ || wieczór; zachód || psł. *večerъ || słowo poświadczone, "zachód" jak głuż. arch. wječor | ||
+ | |- | ||
+ | | wicera /viceră/ || kolacja || psł. *večeřa || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | wicia /vićă/ || owca || psł. *ovьca || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | widene /videnĕ/ || odzież, ubranie || psł. *oděnьje || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | wigiėn /viďėn/ || ogień || psł. *ogňь || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | wignena klesta /vignenă klestă/ || szczypce kowalskie || vignenă + klestă || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | wignene /vignenĕ/ || ogniowy || psł. *ogňenъjь || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | wignene kamŷ /vignenĕ komoi/ || krzemień || vignenĕ + komoi || słowo poświadczone, ale w przeciwnym szyku, pewnie przez kalkę | ||
+ | |- | ||
+ | | wijas /vijăs/ || owies || psł. *ovьsъ || słowo poświadczone, obocznie viv́ăs | ||
+ | |- | ||
+ | | wiját /vijot/ || wiać || psł. *vějati || poświadczony imiesłów: vijąćă | ||
+ | |- | ||
+ | | wiklip /viklip/ || snop wymłóconej słomy || psł. *oklepъ || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | wikǫset /vikǫsĕt/ || ogryźć || psł. *okǫsiti || poświadczone w 3Sg: vikǫsĕ | ||
+ | |- | ||
+ | | wilblǫd /vilblǫd/ || wielbłąd || psł. *velьblǫdъ || rekonstrukcja, por. głuż. wjelbłud, słowo mogło przetrwać, por. ľåv | ||
+ | |- | ||
+ | | wile /vilĕ/ || wiele, dużo || psł. *velьje || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | Wilègard /Vilĕgord/ || Meklemburg || vilĕ + gord || kalka niem. Mecklemburg, rzekomo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | wilia /viľă/ || wola || psł. voľa || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | Wilka Britȧnîja /Vilkă Britanajă/ || Wielka Brytania || vilkă + Britanajă || jak niem. Großbritannien, głuż. Wulka Britaniska | ||
+ | |- | ||
+ | | wilkamat /vilkomăt/ || witać || dn. willkamen, -ăt z *-ěti? || poświadczone w czasie przeszłym: vilkăḿol | ||
+ | |- | ||
+ | | wilkie /vilťĕ/ I || wielki, duży || psł. *velikъjь || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | wilkie /vilťĕ/ II || wielce, bardzo || psł. *veliko || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | wilkie palac /vilťĕ polăc/ || kciuk, duży palec || vilťĕ + polăc || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | Wilna /Vilnă/ || Wilno || niem. Wilna || por. głuż. Wilna, toponim | ||
+ | |- | ||
+ | | wilne /vilnĕ/ || wolny, swobodny || viľă + -nĕ || przymiotnik o znaczeniu 'wolny' utworzony z braku słów o takim znaczeniu | ||
+ | |- | ||
+ | | wilsa /vilsă/ || olsza, olcha || psł. *olьša || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | wimûriát /vimauŕot/ || omurować || vib- + mauren || poświadczone w imiesłowie: vimauŕonă | ||
+ | |- | ||
+ | | Win /Vin/ || Wiedeń || niem. Wien || por. dłuż. Wien, Wiń; toponim | ||
+ | |- | ||
+ | | winia /vińă/ || woń, zapach || psł. *voňa || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | winiat /vińăt/ || wygrywać, zyskiwać || śdn. winnen || poświadczone w 2Sg: vińăs | ||
+ | |- | ||
+ | | winiát /vińot/ || pachnieć (ładnie) || psł. *voněti || poświadczone w 3Sg: vińojĕ | ||
+ | |- | ||
+ | | winîcia /vinaićă/ || dyszel || psł. *ojьnica || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | winskie /vinsťĕ/ || wiedeński || vin + -sťĕ || przymiotnik na -sťĕ | ||
+ | |- | ||
+ | | wiǫzat /v́ǫzăt/ || wiązać || psł. *vęzati || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | wiper /vipĕr/ || wieprz || psł. *veprь || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | wiplist /vĕplist/ || opleść || psł. *oplesti || poświadczony imiesłow: vĕplitenă | ||
+ | |- | ||
+ | | wiprawet /viprovĕt/ || oporządzać gospodarstwo domowe || psł. *opraviti || poświadczone gerundium: viprovenĕ | ||
+ | |- | ||
+ | | wirgiat /virďăt/ || chłostać; rzucać || psł. *vьrgati || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | wirgnǫt /virgnǫt/ || rzucić || psł. *vьrgnǫti || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | wiriål /viŕål/ || orzeł || psł. *orьlъ || poświadczone, ale w znaczeniu "sęp zajęczy", co jest wątpliwe | ||
+ | |- | ||
+ | | wis /vis/ I || oś || psł. *osь || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | wis /vis/ II || wszystek || psł. *vьšь || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | wis tîd /vis taid/ || zawsze, cały czas || vis + śdn. tîd || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | wisakie /visoťĕ/ || wszelki || psł. *vьšakъjь || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | wisde /vizdĕ/ || wszędzie || psł. *vьšьde || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | wise /visĕ/ || na pewno || śdn. wisse || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | wisedȧnisne /visedanisnĕ/ || powszedni, codzienny || psł. *vьšedьnešьnъjь || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | wisem /visĕm/ || osiem || psł. *osmь || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | wisèmdisiǫt /visĕmdiśǫt/ || osiemdziesiąt || psł. *osmь desętъ || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | wisèmnàdist /visĕmnădist/ || osiemnaście || psł. *osmь na desęte || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | wisèmnacti /visĕmnocti/ || osiemnaście || psł. *osmь na desęte || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | wisîna /visaină/ || osina || psł. *osina || poświadczone w l. mn.: visainĕ | ||
+ | |- | ||
+ | | wiski /viski/ || whisky || niem. Whisky || zapożyczenie, por. głuż. whisky, -yja | ||
+ | |- | ||
+ | | wismàru /vismărü/ || ośmioro || psł. *osmero || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | wist /vist/ || wieść || psł. *vesti || poświadczone w 3Sg: vedĕ | ||
+ | |- | ||
+ | | wistiån /visťån/ || palik, klin w radle || psł. ostьnъ || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | wisŷpet /visåpĕt/ || pocałować || psł. *osypiti || poświadczone w rozkaźniku: visåip | ||
+ | |- | ||
+ | | wisŷpît sa /visåipait să/ || pocałować się || psł. *osypiti sę || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | wit /vit/ || od; przez || psł. *otъ || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | wit zîwåta /vit zaivåtă/ || od serca || vit + zaivăt || zwrot poświadczony | ||
+ | |- | ||
+ | | witèdat /vitĕdot/ || przebaczyć, odpuścić || psł. otъdati || poświadczone w 1Pl: vitĕdojimĕ | ||
+ | |- | ||
+ | | witgarna /vitgornă/ || odpowiedź || vit- + gorn- || dewerbalizacja od vitgornĕt, por. dłuż. wót(e)grono | ||
+ | |- | ||
+ | | witgarnet /vitgornĕt/ || odpowiedzieć || vit- + gornĕt || złożenie, por. dłuż. wót(e)groniś | ||
+ | |- | ||
+ | | witict /vitict/ || opuchnąć || psł. oteťi || poświadczony imiesłów: viticenĕ | ||
+ | |- | ||
+ | | witkîdene /vitťaidenĕ/ || wypędzony || psł. *otъkydenъjь || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | witkînǫt /vitťainǫt/ || wypędzić || psł. *otъki(d)nǫti || poświadczony imiesłów: vitťaidenĕ | ||
+ | |- | ||
+ | | witkám /vitkom/ || skąd || psł. *otъkamo || słowo poświadczone, por. vitkǫd | ||
+ | |- | ||
+ | | witkǫd /vitkǫd/ || skąd || psł. *otъkǫdu || słowo poświadczone, por. vitkom | ||
+ | |- | ||
+ | | witmåknǫt /vitmåknǫt/ || otworzyć || psł. otъmъknǫti || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | witoret /vitöret/ || otworzyć || psł. *otvoriti || poświadczony rozkaźnik: vitör | ||
+ | |- | ||
+ | | witstrûzet || ostrugać || psł. *otъstružiti || poświadczony imiesłów vitstraizenĕ, -au- niepewne | ||
+ | |- | ||
+ | | wittǫd /vittǫd/ || stamtąd || psł. otъtǫdu || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | witwînet /vitvainĕt/ || wybaczyć || vit- + vainĕt || kalka niem. entschuldigen, por. ros. извинить | ||
+ | |- | ||
+ | | witwînît sa /vitvainait să/ || przeprosić || vitvainait + să || co do zwrotności por. niem. sich entschuldigen | ||
+ | |- | ||
+ | | wiwȧsne /vivasnĕ/ || owsiany || psł. *ovьsenъjь || słowo poświadczone, obocznie vivasnenĕ | ||
+ | |- | ||
+ | | wiwias /viv́ăs/ || owies || psł. *ovьsъ || słowo poświadczone, obocznie vijăs | ||
+ | |- | ||
+ | | wiz /viz/ || z (kogo, czego) || psł. *jьz || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | wiz dali /viz doli/ || z daleka || psł. *jьz daľe || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | wiza /viză/ || mieszkanie; dom || psł. *veža || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | wizer /vizĕr/ || zegar słoneczny; wskazówka zegara || por. lüneb. wīs’r || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | wizet /vizĕt/ || wozić; jeździć || psł. *voziti || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | wizgîbet /vizďaibĕt/ || zgubić || psł. *izgubiti || poświadczone w 3Sg: vizďaibĕ | ||
+ | |- | ||
+ | | wizict /vizict/ || przypalić, oparzyć || psł. *ožeťi || poświadczony rozkaźnik: vizaʒ | ||
+ | |- | ||
+ | | wizlik /vizlik/ || porównanie || derywacja wsteczna od vizlikot || formacja wsteczna od poświadczonego w czasie przeszłym: vizlikăl, vizlikălai-să | ||
+ | |- | ||
+ | | wizlikát /vizlikot/ || porównać || viz- + likot || poświadczone w czasie przeszłym: vizlikăl, vizlikălai-să | ||
+ | |- | ||
+ | | wizlumet /vizlümĕt/ || złamać, rozbić, stłuc || psł. *vъzlomiti || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | wizmesat /vizmesăt/ || zmieszać || psł. jьzměšati || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | wizna matî /viznĕ motai/ || pani domu, gospodyni || viznă + motai || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | wizne /viznĕ/ || domowy, dotyczący domu || viză + -nĕ || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | wizne lialia /viznĕ ľoľă/ || pan domu, gospodarz || viznĕ + ľoľă || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | wiznît sa /viznait să/ || przejść, minąć || psł. *jьzniti sę || poświadczone w 3Sg: viznaidi-să | ||
+ | |- | ||
+ | | wizrat /vizrăt/ || oglądnąć, obejrzeć || psł. ozьrěti || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | wizsact /vissăct/ || posiekać, pociąć || psł. *jьz-sěťi || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | wizt /vist/ || wieźć; jechać || psł. *vez-ti || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | wîcne /vaicnĕ/ || miejski || vaikă + -nĕ || przymiotnik utworzony wzorem plaug-plauznĕ | ||
+ | |- | ||
+ | | wîdet /vaidĕt/ || widzieć || psł. *viděti || poświadczone w 2Sg /vaiʒĕs/ | ||
+ | |- | ||
+ | | wîdlŷ /vaidlåi/ || widły || psł. *vidly || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | wîdzene /vaiʒenĕ/ || wzrok || rzeczownik od vaidĕt || por. dłuż wiźenje, -dz- według odmiany tego czasownika | ||
+ | |- | ||
+ | | wîchår /vaixår/ || wicher || psł. *vixrъ || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | wîjàlîcia /vajălaićă/ || sznur, powróz || psł. *vijalica || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | wîka /vaikă/ || miasto || śdn. wîk || słowo poświadczone, ale niepewny rodzaj | ||
+ | |- | ||
+ | | wîna /vaină/ || wina, dług || psł. *vina || poświadczone pochodne typu vainĕk, vainĕ | ||
+ | |- | ||
+ | | wînet /vainĕt/ || winić || vaină + -ĕt || czasownik z poświadczonych słów z tym morfemem | ||
+ | |- | ||
+ | | wînîća /vainaićă/ || winnica || psł. *vinьnica || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | wîne /vainĕ/ I || winien || psł. *vinьnъjь || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | wîne /vainĕ/ II || wino || psł. *vino || poświadczone w partytywie /vaină/ | ||
+ | |- | ||
+ | | wîne-mand /vainĕ-mond/ || październik || psł. *vino + śdn. mônd || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | wînek /vainĕk/ || winowajca, dłużnik || psł. *vinьnikъ || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | wînene /vainenĕ/ || winny, związany z winem || vainĕ + -enĕ || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | wîsenia /vaiseńă/, wîsîńa /vaisaińă/ || wiśnia (drzewo) || psł. *višeňa, višiňa || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | wîsat /vaisăt/? || wisieć || psł. *visěti || poświadczone w 3Sg: /vaisĕ/ | ||
+ | |- | ||
+ | | wîsát /vaisot/ || zwisać? || psł. *visati || poświadczone w 3Sg: /vaisojĕ/ | ||
+ | |- | ||
+ | | wîsná /vaisno/ || wiśnia (owoc) || psł. *višьňa || poświadczone w NPl: /vaisnåi/ | ||
+ | |- | ||
+ | | wît sa /vait să/ || wić się || psł. *viti sę || poświadczony derywat: vajălaićă | ||
+ | |- | ||
+ | | wlåcet /vlåcĕt/ || bronować || psł. *volčiti || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | wlåcka /vlåckă/ || kurwa || psł. *volčьka || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | wlåk /vlåk/ || sieć rybacka (ciągniona) || psł. *volkъ || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | wlås /vlås/ || włos || psł. *volsъ || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | Wlåstîska /vlåstaiskă/ || Arendsee (jezioro, miasto) || psł. *volstiska || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | wlåsuwate /vlåsüvotĕ/ || włochaty, owłosiony || vlås + -üvotĕ || formacja podobna do nügă-nügotĕ, dren-drenüvotĕ | ||
+ | |- | ||
+ | | worpla /vörplă/ || kostka do gry; sześcian || śdn. worpel || słowo poświadczone, drugie znaczenie za niem. Würfel | ||
+ | |- | ||
+ | | wǫbål /vǫbål/ || studnia || psł. *ǫbъlь || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | wǫborak /vǫbörăk/ || skopek (wiadro do dojenia), węborek || psł. *ǫborъkъ || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | wǫdrát /vǫdrot/ || lamentować, biadać, narzekać || śdn. wunderen || poświadczone w 3Sg: vǫdrojĕ | ||
+ | |- | ||
+ | | Wǫger /vǫgĕr/ || Węgier || niem. Ungar lub. psł. *ǫgrъ || pożyczka z niem. lub rekonstrukcja ogólnosłow. etnonimu, -ĕ- wstawne jak w pesĕn | ||
+ | |- | ||
+ | | wǫgiėl /vǫďėl/ I || węgiel || psł. *ǫglь || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | wǫgiėl /vǫďėl/ II || węgieł, kąt, róg || psł. *ǫglъ || poświadczone w toponimii: Fungal, Wungahl | ||
+ | |- | ||
+ | | wǫgiėlnîste /vǫďėlnaistĕ/ || węglowisko, miejsce na węgiel || psł. *ǫglьnišče || poświadczone w toponimii: Winkeleitz, Fangeleitz, Wankneitzen | ||
+ | |- | ||
+ | | wǫgior /vǫďör/ || węgorz || psł. ǫgořь || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | Wǫgioriǫta /Vǫďöŕǫtă/ || Seehausen || psł. *ǫgoręta || słowo poświadczone, toponim | ||
+ | |- | ||
+ | | wǫglek /vǫglĕk/ || węgiel (pierwiastek) || vǫďėl + -ĕk || kalka niem. Kohlenstoff, por. głuż. wuhlik, cz. uhlík | ||
+ | |- | ||
+ | | wǫkȧr /vunkar/ || kosz wozowy, półkoszki || śdn. woen-kar || słowo poświadczone, może vunkar? | ||
+ | |- | ||
+ | | wǫs /vǫs/ || broda || psł. *ǫsъ || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | wǫsac /wǫsăc/ || wąsy || vǫs + -ăc || zdrobnienie względnie produktywnym -ăc od ’broda’ jak w dłuż. brodka (ts.) | ||
+ | |- | ||
+ | | wǫsànîcia /vǫsănaićă/ || gąsienica || psł. *ǫsěnica || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | wǫsat /vǫsăt/ || wąchać; pachnieć, wydawać woń || psł. vǫšati || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | wǫsèpu̇c /vǫsĕpuc/ || golibroda || vǫs + dn. putzen || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | wǫsuwate /vǫsüvotĕ/ || brodaty || vǫs + -otĕ || formacja podobna do nügă-nügotĕ, dren-drenüvotĕ | ||
+ | |- | ||
+ | | wǫtak /vǫtăk/ || wątek (tkacki) || psł. *ǫtъkъ || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | wǫtruba /vǫtrübă/ || jelito || psł. *ǫtroba || rekonstrukcja, leksem ogólnosłowiański o pierwotnym znaczeniu 'wnętrzności', ale por. dłuż wutšoba 'serce' | ||
+ | |- | ||
+ | | wǫzàlene /vǫzălenĕ/ || sękaty?, kolankowaty? || psł. vǫzъlenъjь? || słowo poświadczone, znaczenie całkiem niejasne | ||
+ | |- | ||
+ | | wǫzål /vǫzål/ || węzeł || psł. *ǫzъlъ || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | wǫze /vǫzĕ/ I || powróz, sznur || psł. *ǫže || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | wǫze /vǫzĕ/ II || pierzyna; piernat || psł. *ǫže || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | wǫzîca /vǫzaică/ || powrozy, sznury || psł. *ǫžicě || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | wǫzkie /vǫsťě/ || wąski || psł. *ǫzъkъjь || poświadczone w toponimii: Wunski i st. wyższy: wąze | ||
+ | |- | ||
+ | | wǫzla /vǫzlă/ || kolanko źdźbła || psł. *vǫzъlę || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | wrech /vrex/ || orzech || psł. *orěxъ || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | wrisîka /vrisaikă/ || borówka, czarna jagoda || psł. *versika || poświadczone w l. mn.: vrisaiťĕ | ||
+ | |- | ||
+ | | writene /vritenĕ/ || wrzeciono || psł. *verteno || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | wûcén /vaucen/ || uczony; nauczony || psł. *učenъ || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | wûcet /vaucĕt/ || uczyć, przyzwyczajać || psł. *učiti || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | wûcîka /vaucaikă/ || nauczyciel, -ka || vauc- od vaucĕt + -aikă || złożenie wzorem bezaika, låzaika | ||
+ | |- | ||
+ | | wûcnek /vaucnĕk/ || uczeń || vauc- od vaucĕt + -nĕk || złożenie wzorem ros. ученикъ | ||
+ | |- | ||
+ | | wûchiu /waux́ü/ || ucho || psł. *uxo || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | wûja /vaujă/ || wuj, brat matki || psł. *uja || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | wûjewka /vaujefkă/ || ciotka, siostra matki || psł. *ujevъka || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | wûl /vaul/ || ul || psł. *ulь || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | wûsne /vausnĕ/ || skóra || psł. *usno || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | wûsnene /vausnenĕ/ || skórzany || vausnĕ + -enĕ || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | wûspéch /vauspex/ || sukces || cz. úspěch? || zapożyczenie/rekonstrukcja, por. łuż wuspěch | ||
+ | |- | ||
+ | | wûspesne /vauspesnĕ/ || udany, skuteczny || vauspex + -nĕ || przymiotnik na -nĕ | ||
+ | |- | ||
+ | | wûsta /vaustă/ || usta || psł. *usta || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | wûste /vaustĕ/ || ujście || vaustă + -ĕ || formacja z kolektywnym -ĕ jak cz. ustí, ros. устье, por. niem. Mündung, dłuż. wusta | ||
+ | |- | ||
+ | | wûstene /vaustenĕ/ || ustny || vaustă + -enĕ || wybrano -enĕ dla uniknięcia homofonii z vausnĕ - skóra | ||
+ | |- | ||
+ | | wûzda /vauzdă/ || uzda || psł. *uzda || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | wůce /våucĕ/ || wilczy || våuk + -ĕ || formacja wzorem korvo-korvĕ i wielu innych | ||
+ | |- | ||
+ | | wůcka /våuckă/ || wilk, wilczek || psł. *vьlkъ + -ka || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | wůk /våuk/ || wilk || psł. *vьlkъ || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | wůná /våuno/ || wełna || psł. *vьlna || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | wůnene /våunenĕ/ || wełniany || psł. *vьlněnъjь || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | wŷbet /voibĕt/ || wybić, wytrzepać; wykrzesać ogień || psł. vybiti || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | wŷbidiat /voibiďăt/ || wystawić coś na sprzedaż || voi- + biďăt || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | wŷblestet /voiblestĕt/ || wytrzeszczyć || psł. *vyblěščiti || poświadczony imiesłów: voiblăstenĕ | ||
+ | |- | ||
+ | | wŷbust /voibüst/ || wykłuć || psł. *vybosti || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | wŷcadet /voicodĕt/ || wykurzyć || psł. *vyčaditi || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | wŷdelet /voidelĕt/ || wydzielić, udzielić || psł. *vyděliti || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | wŷdenkat /voidenkăt/ || wymyślać, zmyślać || voi- + denkot || poświadczone w 3Sg: voidenkă | ||
+ | |- | ||
+ | | wŷdnat /voidnăt/ || zgasić, zdmuchnąć (świece) || psł. *vydъmati, zniekształcone? || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | wŷdwîgnǫt /voidvaignǫt/ || wydobywać, podnosić || psł. *vydvignǫti || poświadczone w 3Sg: voidvaizĕ | ||
+ | |- | ||
+ | | wŷgarnet /voigornĕt/ || wypowiedzieć || voi- + gornĕt || poświadczone w 3Sg: voigornĕ | ||
+ | |- | ||
+ | | wŷgàrnine /voigărninĕ/ || wymówienie, wymowa || gerundium od voigornĕt || poświadczone w wyrażeniu: kå voigărnińĕ | ||
+ | |- | ||
+ | | wŷgaset /voigosĕt/ || zgasić, wygasić || psł. vygasiti || poświadczony rozkaźnik: voigos | ||
+ | |- | ||
+ | | wŷgnat /voignăt/ || wypłoszyć || psł. *vygъnati || poświadczony zepsuty bezokolicznik: voizinĕt | ||
+ | |- | ||
+ | | wŷjadat /voijodăt/ || zjeść, zjadać || psł. vyjadati || poświadczony imiesłów: voijădonĕ | ||
+ | |- | ||
+ | | wŷkàpu̇niane /voikăpuńonĕ/ || wykastrowany || voi- + dn. kappunen || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | wŷkizat /voiťizăt/ || wybrać || voi- + śdn. kêsen || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | wŷklediat /voikleďăt/ || ubrać || voi + kleďăt || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | wŷknet /voiknĕt/ || uczyć się || psł. vykniti || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | wŷlet /voilĕt/ || wylać || psł. *vyliti || poświadczone w 3Sg: voilėjĕ | ||
+ | |- | ||
+ | | wŷlošat /voilöšăt/ || zgasić, wygasić || voi- + dn. löschen || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | wŷlumet /voilümĕt/ || wyłamać || psł. *vylomiti || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | wŷmą /voimą/ || wymię || psł. *vymę || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | wŷmesat /voimesăt/ || oczyścić z gnoju, wyrzucić gnój || voi + śdn. messen || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | wŷmetat /voimetăt/ || wyrzucić || psł. *vymetati || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | wŷnît /voinait/ || wyjść || psł. *vyniti || słowo poświadczone, poświadczone także voiaidål | ||
+ | |- | ||
+ | | wŷpàrzene /voipărzenĕ/ || rozpękły, rozpadły || psł. *vypьrženъjь|| słowo poświadczone, być może voiparzenĕ | ||
+ | |- | ||
+ | | wŷpàtrane /voipătronĕ/ || utorowany || psł. *vypatranъjь || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | wŷpȧret /voiparĕt/ || wyprać || psł. *vypьrati || poświadczony imiesłów: voipărenĕ | ||
+ | |- | ||
+ | | wŷpȧrgnǫt sa /voipargnǫt să/ || rozpaść się, pęknąć || psł. *vypьrgnǫti sę || poświadczony imiesłów: voipărzenĕ | ||
+ | |- | ||
+ | | wŷpet /voipĕt/ || wypić || psł. *vypiti || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | wŷplåwet /voiplåvĕt/ || wyplewić, wypleć || psł. *vypelviti || poświadczone w 3Sg: voiplåvĕ | ||
+ | |- | ||
+ | | wŷplût /voiplaut/ || wypłynąć || psł. *vypluti || poświadczone w 3Sg: voiplajĕ, bezokolicznik niepewny | ||
+ | |- | ||
+ | | wŷprawet /voiprovĕt/ || wykroić??? || psł. *vypraviti || poświadczone gerundium: voiprovenĕ, znaczenie niejasne, chyba krawieckie | ||
+ | |- | ||
+ | | wŷpucîwat /voipücaivăt/ || wypoczywać, odpoczywać || psł. *vypočivati || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | wŷpuwadet /voipüvodĕt/ || wyprzęgać || psł. *vypovaditi || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | wŷpûstet /voipaustĕt/ || wypuścić || psł. *vypustiti || poświadczony imiesłów: voipaustenă | ||
+ | |- | ||
+ | | wŷrȧkat /voirakăt/ || wyliczyć || voi- + rakăt || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | wŷradat /voirodăt/ || wykarczować || voi- + śdn. raden/roden || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | wŷradet /voirodĕt/ || zarządzić || voi + śdn. raden || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | wŷrawát /voirovot/ || splądrować, obrabować || voi- + rovot || poświadczone w 3Pl: voirăvolĕ | ||
+ | |- | ||
+ | | wŷråwat /voiråvăt/ || wyrwać || psł. *rъvati || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | wŷret /voirĕt/ || wykopać || psł. *vyryti || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | wŷrichtiat /voirixťăt/ || wyprostować, sporządzić || voi- + śdn. richten || poświadczone w 3Sg: voirixťål, choć może -ăl | ||
+ | |- | ||
+ | | wŷsåsat /voisåsăt/ || wyssać || psł. *vysъsati || poświadczone w 3Sg: voisåsĕ | ||
+ | |- | ||
+ | | wŷsedat /voisedăt/ || wysiedzieć, wylęgnąć (pisklęta) || psł. *vysěděti || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | wŷs /vois/ || wyżej || psł. *vyšь || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | wŷsek /voisĕk/ || wysoko; w górę, do góry || psł. *vysokъ || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | wŷsmarkat /voismorkăt/ || wysmarkać || psł. *vysmъrkati || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | wŷsporiát /voispöŕot/ || wytropić || voi- + spöŕot || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | wŷstawet /voistovĕt/ || wystawić (na sprzedaż) || psł. *vystaviti || poświadczony imiesłów: voistăvenă | ||
+ | |- | ||
+ | | wŷsukie /voisüťĕ/ || wysoki || psł. *vysokъjь || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | wŷswetiat /voisveťăt/ || wypocić (się) || voi + dn. sweten || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | wŷt /voit/ || wyć || psł. *vyti || poświadczone w 3Sg: vojĕ | ||
+ | |- | ||
+ | | wŷtȧret /voitarĕt/ || wytrzeć || psł. *vyterti || poświadczone w 3Sg: voitarĕ | ||
+ | |- | ||
+ | | wŷtągnǫt /voitągnǫt/ || wyciągnąć || psł. *vytęgnǫti || poświadczone w 3Sg: voitągnĕ | ||
+ | |- | ||
+ | | wŷtrǫdîwat /voitrǫdaivăt/ || spróchnieć || psł. *vytrǫdivěti || poświadczony imiesłów: voitrǫdaiv́onă | ||
+ | |- | ||
+ | | wŷtrǫdîwiane /voitrǫdaiv́onĕ/ || spróchniały || psł. vytrǫdivěnъjь || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | wŷtupat /voitüpăt/ || wytopić || psł. *vytopati || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | wŷwabet /voivobĕt/ || wywabić || psł. *vyvabiti || poświadczone w 3Sg: voivobål, gerundium: voivobenĕ | ||
+ | |- | ||
+ | | wŷwirgiat /voivirďăt/ || wychłostać || psł. *vyvьrgati || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | wŷwist /voivist/ || wywieść, wyprowadzić || psł. *vyvesti || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | wŷwizat /voivizăt/ || wydalać || voi- + śdn. wiesen || poświadczone w 3Sg: voiviză | ||
+ | |- | ||
+ | | wŷwizt /voivist/ || wywieźć || psł. *vyvezti || poświadczone w 3Sg: voivizĕ | ||
+ | |- | ||
+ | | wŷwlåct /voivlåct/ || wywlec || psł. *vyvelťi || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | wŷwabet /voivobĕt/ || wywabić || psł. *vyvabiti || poświadczone gerundium: voivobenĕ | ||
+ | |- | ||
+ | | wŷzȧrat /voizarăt/ || upatrzyć, wypatrzeć; przeznaczyć || psł. *vyzьrěti || poświadczone w cz. przeszłym: voizaŕăl | ||
+ | |- | ||
+ | | wŷzinet /voizinĕt/ || wypłoszyć || psł. *vyženiti || słowo poświadczone, por. voignăt~voignot | ||
+ | |} | ||
+ | |||
+ | ==Z== | ||
+ | {| class="wikitable" width="100%" | ||
+ | |- | ||
+ | ! połabski !! polski !! etymologia !! uzasadnienie | ||
+ | |- | ||
+ | | za /zo/ || za, dla || psł. *za || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | zabá /zobo/ || żaba || psł. *žaba || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | zabet /zobĕt/ || zapomnieć || psł. *zabyti || rozkład poświadczonego zobåit să | ||
+ | |- | ||
+ | | zabka /zopkă/ || żaba drzewna, rzekotka || psł. *žabъka || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | zablǫdet /zoblǫdĕt/ || zabłądzić || psł. *zablǫditi || poświadczone w czasie przeszłym: zoblǫdål | ||
+ | |- | ||
+ | | zabŷt sa /zobåit să/ || zapomnieć się || psł. *zabyti sę || poświadczone w czasie przeszłym: zobål-să | ||
+ | |- | ||
+ | | zadȧràjące /zodarăjącĕ/ || krnąbrny, przekorny || psł. *zadirajęťьjь || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | zadȧrat /zodarăt/ || zadzierać || psł. *zadirati || poświadczony imiesłów: zadarăjącĕ | ||
+ | |- | ||
+ | | zadijat /zodijăt/ || przeszkadzać || psł. *zadějati || poświadczone w 3Sg: zodijă | ||
+ | |- | ||
+ | | zadewat /zodevăt/ || przeszkadzać || psł. *zaděvati || poświadczone gerundium: zodevonĕ | ||
+ | |- | ||
+ | | zadust /zodüst/ || nieuprzejmość, niegrzeczność || psł. *žadostь || rozkład poświadczone zodüstaivĕ, por. dł. žadosć | ||
+ | |- | ||
+ | | zadustîwe /zadüstaivĕ/ || nieuprzejmy, niegrzeczny || psł. *žadostivъjь || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | zagàwîcia /zogăvaićă/ || pokrzywa || psł. *žagavica || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | zagî /zoďai/ || piła || śdn. sâge || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | zając /zojąc/ || zając || psł. zajęcь || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | zającak /zojącăk/ || zajączek || psł. zajęčьkъ || poświadczone w l. mn.: zojącťĕ | ||
+ | |- | ||
+ | | zajûtȧrne /zojautarnĕ/ || poranny || psł. *zajutrьnъjь || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | zajûtra /zojautră/ || rano, z rana || psł. *za jutra || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | zak /zok/ || skarpeta || dn. Sock || zapożyczenie, por. głuż. zoka | ||
+ | |- | ||
+ | | zaká /zoko/ || rzecz || śdn. sâke || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | zalich /zolix/ || szczęśliwie, błogo || śdn. sâlich || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | zaluzet /zolüzĕt/ || założyć się, zrobić zakład || psł. *založiti || poświadczone w 3Sg: zolüzĕ | ||
+ | |- | ||
+ | | zamåknǫt /zomåknǫt/ || zamknąć || psł. *zamъknǫti || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | zapąste /zopąstĕ/ || nadgarstek || zo- + pąst + -ĕ || złożenie wzorem cz. zápěstí, sch. zapešće, ros. запястье | ||
+ | |- | ||
+ | | zapîta /zopaită/ || zaręczona || psł. *zapitaja || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | zapîtkie /zopaitťĕ/ || zaręczyny || psł. *zapitъko || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | zapǫtne /zopǫtnĕ/ || zadrożny, przydrożny || zo- + pǫt + -nĕ || słowo poświadczone jako nazwa terenowa: Zopǫtnĕ | ||
+ | |- | ||
+ | | zarusît sa /zorüsait să/ || wyczyścić się przez roszenie || psł. zarositi sę || poświadczone w 3Sg: zorüsi-să | ||
+ | |- | ||
+ | | zasene /zosenĕ/ I || przestraszenie || psł. *žasenьje || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | zasene /zosenĕ/ II || przestraszony || psł. *žasenъjь || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | zaset /zosĕt/ || straszyć || psł. *žasiti || poświadczone gerundium: zosenĕ | ||
+ | |- | ||
+ | | zat /zot/ || nasienie || śdn. sât || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | zatåkiėl /zotåťėl/ || rygiel, zasuwka, zatyczka || psł. *zatъkъľь || słowo poświadczone, Polański pisze zotăťėl | ||
+ | |- | ||
+ | | zawicera /zoviceră/ || wieczorem, pod wieczór || psł. *za večera || formacja analogiczna do zojautră | ||
+ | |- | ||
+ | | zawicirne /zovicernĕ/ || wieczorny || psł. *zavečerьnъjь || formacja analogiczna do zojautarnĕ | ||
+ | |- | ||
+ | | zawiǫzat /zov́ǫzăt/ || zawiązać || psł. *zavęzati || poświadczone w 3Sg: zovązĕ | ||
+ | |- | ||
+ | | zawûsnîcia /zovausnaićă/ || uderzenie w twarz, policzek || zo + vaux́ü + -naićă || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | zawŷjnîkie /zovoinaiťĕ/ || naszyjnik u konia || psł. *zavyjьniky || słowo poświadczone, pl. tantum? | ||
+ | |- | ||
+ | | zazulene /zozülenĕ/ || zabrudzony || od zozülĕt || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | zazulet /zozülĕt/ || zabrudzić || zo + śdn. solen || poświadczony imiesłów: zozülenĕ | ||
+ | |- | ||
+ | | zȧlą /zalą/ || wyka || psł. zьlę?? || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | zȧlwȧja /zalvajă/ || szałwia || śdn. salwie || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | zȧn /zan/ || żniwo || psł. *žьnь || poświadczone w l. mn.: zanai | ||
+ | |- | ||
+ | | zȧne /zanĕ/ || żyła || śdn. sane + -åi || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | zȧnîsne /zanaisnĕ/ || żniwny || psł. *žьnьšьnъjь || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | zȧnîsne-mánd /zanaisnĕ-mond/ || sierpień || zȧnîsne + śdn. mând || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | zȧr /zar/ || bardzo || śdn. sêre || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | zȧrat /zarăt/ || patrzeć; świecić (o słońcu) || psł. *zьrěti || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | zȧriadȧlne /zaŕodalnĕ/ || lustrzany || zaŕodlĕ + -nĕ || przymiotnik jak srebrü-sribarnĕ | ||
+ | |- | ||
+ | | zȧriadle /zaŕodlĕ/ || lustro || psł. *zьrědlo || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | zȧwat /zavăt/ || żuć || psł. *žьvati || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | zȧzana råná /zazonă råno/ || oparzenie || zazonĕ + råno || kalka niem. Brandwunde, por. głuż. wopalna rana | ||
+ | |- | ||
+ | | zȧzànîcia /zazănaićă/ || zgorzel || zazonĕ + -aićă || formacja podobna do sekănaićă | ||
+ | |- | ||
+ | | zȧzat /zazăt/ || palić, opalać, spalać || psł. *žьžati || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | zågle /zåglĕ/ || zły, rozgniewany || psł. *žьglъjь || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | zåglît sa /zåglait să/ || złościć się, gniewać się || zåglĕ + -ait să || czasownik na -ĕt | ||
+ | |- | ||
+ | | zåmela /zåmelă/ || bułka || śdn. sêmele || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | zåwat /zåvăt/ || wołać, przywoływać || psł. *zъvati || poświadczone w 3Sg: züvĕ | ||
+ | |- | ||
+ | | zåwat wåjȧnu /zåvăt våjanü/ || zwoływać || zåvăt + våjanü || poświadczone w 3Sg: züvĕ våjanü | ||
+ | |- | ||
+ | | ząb /ząb/ || brodawka sutkowa, sutek || ??? || słowo poświadczone, odczyt niejasny: Samb | ||
+ | |- | ||
+ | | ząt /ząt/ || zięć || psł. *zętь || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | zątek /zątĕk/ || pan młody || psł. *zętikъ || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | zekt /zekt/ || wino musujące, szampan || niem. Sekt || zapożyczenie, por. cz., łuż. sekt | ||
+ | |- | ||
+ | | zelǫd /zelǫd/ || żołądź || psł. *želǫdь || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | zena /zenă/ || żona, także kobieta || psł. *žena || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | zerawac /zerovăc/ || żarzący się popiół || psł. *žeravьcь || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | zewarnak /zevornăk/ || skowronek || psł. *ževornъkъ || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | zewat /zevăt/ || ziewać || psł. *zěvati || poświadczone w 3Sg: zevă (albo zevĕ) | ||
+ | |- | ||
+ | | ziarnu /źornü/ || ziarno || psł. *zьrno || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | zil /zil/ || lina || śdn. sîl || poświadczone w l. mn.: zilåi | ||
+ | |- | ||
+ | | zile /zilĕ/ || trawa || psł. *zelьje || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | zilènîna /zilĕnaină/ || jarzyny, warzywa || psł. *zelenina || por. cz., sła., łuż. zelenina, rzeczownik od *zilaistĕ jak sodĕvaină od *sod | ||
+ | |- | ||
+ | | ziliazene /ziľozenĕ/ || żelazny || ziľozü + -enĕ || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | ziliazkiu /ziľosťü/ || żelazko || ziľozü + -ťü || kalka niem. Bügeleisen, por. dłuż. (głaźeńske) železko, głuż. želežko | ||
+ | |- | ||
+ | | ziliazu /ziľozü/ || żelazo || psł. *želězo || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | zilîste /zilaistĕ/ || ogródek warzywny || psł. *zelišče || zapożyczenie do dn. Sieleitz, Zieleitz ’Krautfeld, Kohlgarten’, obfite w toponimii | ||
+ | |- | ||
+ | | zimia /ziḿă/ || ziemia || psł. *zemьja || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | Zimia /ziḿă/ || Ziemia || ziḿă || kalka niem. Erde, por. łuż. Zemja, cz. Země, pol. Ziemia | ||
+ | |- | ||
+ | | zimne /zimnĕ/ || ziemny, z ziemi || psł. *zemьnъjь || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | zimnek /zimnĕk/ || duch ziemny, podziemny duszek || psł. *zemьnikъ || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | zinep /zinĕp/ || musztarda; gorczyca || śdn. senep || zapożyczenie, por. łuż. žonop | ||
+ | |- | ||
+ | | zip /zip/ || mydło || śdn. sêpe || poświadczone w GSg: ziṕau | ||
+ | |- | ||
+ | | zizîcka /zizaicka/ || kukułka || psł. *žežičьka || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | zîbår /zaibår/ || żubr || psł. *zǫbr, odnosowione || poświadczone w toponimii w złożeniu: Suberitz-feld (<*zubrica) | ||
+ | |- | ||
+ | | Zîd /zaid/ || Żyd || psł. *židъ || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | zîdé /zaide/ || struny (skrzypcowe) || śdn. seide || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | Zîduwka /zaidüfkă/ || Żydówka || zaid + -üv- + -kă || formacja od poświadczonego Zaid jak w dłuż. Žyd-Žydowka i w wielu innych słowiańskich | ||
+ | |- | ||
+ | | zîduwskie /zaidüfsťĕ/ || żydowski || zaid + -üv- + -sťĕ || złożenie, por. pol. żydowski, cz. židovský, głuż. židowski | ||
+ | |- | ||
+ | | zîma /zaimă/ || zima; zimno, chłód || psł. *zima || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | zîma-mand /zaimă-mond/ || listopad || psł. *zima + śdn. mând || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | zîmiana /zaiḿonă/ || gorączka, dreszcze || psł. *ziměna || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | zîmne /zaimnĕ/ || zimny || zaimă + -nĕ || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | zîmnu /zaimnü/ || zimno || zaimă + -nü || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | zît /zait/ || żyć || psł. *žiti || poświadczone w 3Sg: zaivĕ | ||
+ | |- | ||
+ | | zîtîna /zaitaină/ || pole żyta || psł. *žitina || poświadczone jako nazwa pola | ||
+ | |- | ||
+ | | zîtkiu /zaitťü/ || ziarnko zboża || zaitü + -ťü || poświadczone w l. mn.: zaitkă | ||
+ | |- | ||
+ | | zîtne /zaitnĕ/ || zbożowy, na zboże || zaitü + -nĕ || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | zîtu /zaitü/ || zboże || psł. *žito || słowo poświadczone | ||
|- | |- | ||
| zîwat /zaivăt/ || życie; ciało; brzuch || psł. *životъ || słowo poświadczone | | zîwat /zaivăt/ || życie; ciało; brzuch || psł. *životъ || słowo poświadczone | ||
|- | |- | ||
| zîwåtak /zaivåtăk/ || serce || psł. *životъkъ || słowo poświadczone | | zîwåtak /zaivåtăk/ || serce || psł. *životъkъ || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | zîwåtne /zaivåtnĕ/ || serdeczny || zaivăt + -nĕ || kalka niem. herzlich, por. łuż. wutrobny, a także: vit zaivåtă | ||
|- | |- | ||
| zîwe /zaivĕ/ || żywy || psł. *živъjь || słowo poświadczone | | zîwe /zaivĕ/ || żywy || psł. *živъjь || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | zîwu /zaivü/ || rtęć || psł. *živo || krótki przymiotnik jak påuno, nüvo jako elipsa od zaivü srebrü, por. niem. Quicksilber, dłuż. žywe slobro | ||
|- | |- | ||
| zlåd /zlåd/ || grad || psł. *želdь? *želdъ? || słowo poświadczone | | zlåd /zlåd/ || grad || psł. *želdь? *želdъ? || słowo poświadczone | ||
Linia 2865: | Linia 7289: | ||
| zmėjek /zmėjĕk/ || padalec || psł. *zmijikъ || słowo poświadczone, choć niepewne | | zmėjek /zmėjĕk/ || padalec || psł. *zmijikъ || słowo poświadczone, choć niepewne | ||
|- | |- | ||
− | | znajemne /znojemnĕ/ || znany || psł. *znajemьnъjь || słowo poświadczone | + | | znajemne /znojemnĕ/ || znany, znajomy || psł. *znajemьnъjь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
− | | | + | | znat /znot/ || znać || psł. *znati || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| zǫb /zǫb/ || ząb || psł. *zǫbъ || słowo poświadczone | | zǫb /zǫb/ || ząb || psł. *zǫbъ || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | zǫbne /zǫbnĕ/ || zębny, zębowy || zǫb + -nĕ || przymiotnik jak plaug-plauznĕ | ||
+ | |- | ||
+ | | zǫbnar /zǫbnăr/ || dentysta || zǫbnĕ + -ăr || złożenie na wzór grex-gresnăr, por. głuż. zubar | ||
+ | |- | ||
+ | | zǫbne lekar /zǫbnĕ lekăr/ || dentysta || zǫbnĕ + lekăr || złożenie, kalka niem. Zahnarzt, por. głuż. zubny lěkar | ||
+ | |- | ||
+ | | zǫdlet /zǫdlĕt/ || żądlić || zǫdlü + -ĕt || czasownik od poświadczonego słowa: zǫdlü | ||
|- | |- | ||
| zǫdlu /zǫdlü/ || żądło || psł. *žędlo || słowo poświadczone | | zǫdlu /zǫdlü/ || żądło || psł. *žędlo || słowo poświadczone | ||
Linia 2878: | Linia 7310: | ||
|- | |- | ||
| zribîcia /zribaićǎ/ || młoda (roczna) klacz || psł. *žerbica || słowo poświadczone | | zribîcia /zribaićǎ/ || młoda (roczna) klacz || psł. *žerbica || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | zukiėr /züťėr/ || cukier || śdn. sucker || zapożyczenie ze śdn., śdn. -ker -> -ťėr w zasadzie typowe | ||
|- | |- | ||
| zunet /zünĕt/ || dzwonić || psł. *zvoniti || poświadczone w 3Sg: zünĕ | | zunet /zünĕt/ || dzwonić || psł. *zvoniti || poświadczone w 3Sg: zünĕ | ||
Linia 2883: | Linia 7317: | ||
| zûk /zauk/ || żuk || psł. *žukъ || słowo poświadczone | | zûk /zauk/ || żuk || psł. *žukъ || słowo poświadczone | ||
|- | |- | ||
− | | zůknǫt / | + | | zůc /zåuc/ || żółć (wydzielina wątrobowa) || psł. *žьlčь || poświadczony rdzeń zåuk- w zåuknĕ; por. dłuż. žołc, głuż. žołč |
+ | |- | ||
+ | | zůcnek /zåucnĕk/ || woreczek żółciowy || zåuc + -nĕk || por. dłuż. žołcnik, cz. žlučník, słe. žolčnik | ||
+ | |- | ||
+ | | zůknǫt /zåuknǫt/ || żółknąć || psł. *žьlknǫti || poświadczone w 3Sg: zåuknĕ | ||
|- | |- | ||
| zwȧnet /zvanĕt/ || dźwięczeć, dzwonić || psł. zvьniti || poświadczone w 3Sg: zvanĕ | | zwȧnet /zvanĕt/ || dźwięczeć, dzwonić || psł. zvьniti || poświadczone w 3Sg: zvanĕ | ||
Linia 2890: | Linia 7328: | ||
|- | |- | ||
| zwenu /zvenü/ || dzwono || psł. *zveno || słowo poświadczone | | zwenu /zvenü/ || dzwono || psł. *zveno || słowo poświadczone | ||
+ | |- | ||
+ | | Zweren /Zverĕn/ || Schwerin || psł. *Zvěrinъ || rekonstrukcja, por. pl. Zwierzyn, łuż. Zwěřin, śdn. Swerîn, toponim | ||
|- | |- | ||
| zŷbat /zåibăt/ || kołysać || psł. *zybati || poświadczone w rozkaźniku: zåib | | zŷbat /zåibăt/ || kołysać || psł. *zybati || poświadczone w rozkaźniku: zåib | ||
Linia 2897: | Linia 7337: | ||
| zŷbka /zåipkă/ || kołyska || psł. *zybъka || słowo poświadczone | | zŷbka /zåipkă/ || kołyska || psł. *zybъka || słowo poświadczone | ||
|} | |} | ||
+ | [[Kategoria:Język połabski]] |
Aktualna wersja na dzień 10:27, 7 mar 2023
WENSKIE-PULSKIE SLUWESNEK
SŁOWNIK (NOWO)POŁABSKO-POLSKI
Dla ułatwienia wyszukiwania i dotarcia do szerszych mas, cały artykuł jest pisany w języku radopolskim.
O słowniku
Słownik ma na celu zebranie dobrze zaświadczonych słów połabskich (wendzkich, wendyjskich, drzewiańskich), a także wykreowanie nowych bazując na toponimii, możliwych zapożyczeniach z dolnoniemieckiego, slawizmów w dolnoniemieckim, kalek połabsko-niemieckich, a czasem sugerując się słownictwem w językach łużyckich i słowińskim, rzadziej także w czeskim i polskim.
Za literacki został wzięty dialekt, w którym wystąpiło pełne mazurzenie, psł. *ьl/ъl dało /åu/ a nie /u/ oraz psł. *u dało (za wyjątkiem pozycji przed wargowymi i przyrostków) /au/, a nie /ai/.
Wymowa i ortografia
W "/.../" podano zapis według transkrypcji Polańskiego, po środku według Międzynarodowego Alfabetu Fonetycznego, a następnie z prawej zapis według proponowanej przeze mnie ortografii.
/i/ = i = i | /ü/ = y = u | /u/ = u = u̇ | |
/ė/ = e = ė | |||
/e/ = ɛ = e, é | /ö/ = œ = o | /o/ = ɔ = a, á | |
/a/ = a = ȧ | /å/ = ɒ = å |
/ĕ/ = ə = è, e |
/ă/ = ɐ = à, a |
Znaki é oraz á oznaczają samogłoskę pełną i są stawiane wyłącznie w ostatniej sylabie, także w słowach jednosylabowych z wyjątkiem przyimków. Znaki à oraz è oznaczają samogłoskę zredukowaną i stawiane są wyłącznie na innej sylabie niż ostatnia. Jeśli na przedostatniej sylabie jest samogłoska zredukowana, to na ostatniej jest pełna i nie ma potrzeby oznaczania tego akutem. Znaki a oraz e na ostatniej sylabie oznaczają samogłoskę zredukowaną, a na pozostałych – pełną.
/ai/ = ai = î | /åi/ = ɒi = ŷ | /oi/ = oi = ŷ | /au/ = au = û | /åu/ = ɒu = ů |
Dyftong /oi/ jest alofonem /åi/ po spółgłoskach wargowych.
/ą/ = ã = ą | /ǫ/ = ɔ̃ = ǫ |
Wargowe | Dziąsłowe | Zadziąsłowe | Palatalne | Postpalatalne | Miękko- podniebienne |
Krtaniowe | |||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Zwarte | /p/ = p = p | /ṕ/ = pʲ = pi | /t/ = t = t | /ť/ = tʲ = ti, ki | /k/ = k = k | ||||
/b/ = b = b | /b́/ = bʲ = bi | /d/ = d = d | /ď/ = dʲ = di, gi | /g/ = ɡ = g | |||||
Afrykaty | /c/ = t͡s = c | /ć/ = t͡sʲ = ci | |||||||
/ʒ/ = d͡z = dz | /ʒ́/ = d͡zʲ = dzi | ||||||||
Szczelinowe | /f/ = f = f | /s/ = s = s | /š/ = ʃ = š | /ś/ = sʲ = si | /x́/ = xʲ = chi | /x/ = x = ch | /h/ = h = h | ||
/v/ = v = w | /v́/ = vʲ = wi | /z/ = z = z | /ź/ = zʲ = zi | ||||||
Nosowe | /m/ = m = m | /ḿ/ = mʲ = mi | /n/ = n = n | /ń/ = nʲ = ni | |||||
Boczne | /l/ = l = l | /ľ/ = lʲ = li | |||||||
Drżące | /r/ = r = r | /ŕ/ = rʲ = ri | |||||||
Półsamogłoski | /j/ = j = j |
Docelowa ortografia ma zapisywać spółgłoski dźwięczne i bezdźwięczne zgodnie z etymologią, czyli np. /defkă/ = dewka.
Rozróżnienie di/gi oraz ti/ki ma podłoże etymologiczne. Piszemy /ďöră/ = giora, /ďolü/ = dialu, /ťostü/ = tiastu, /ťölü/ = kiolu.
Z uwagi na istniejące oboczności /kj/:/kv/ i podobne, piszemy w tam, gdzie są one etymologiczne, np. /sjot/ = swiat - świat, /no svăte/ = na swàte - na świecie.
Szczegółowa fonologia
Samogłoski
Spółgłoski
Asymilacje
Przy połączeniach dwóch i więcej spółgłosek dochodziło do asymilacji dźwięczności, tzn. spółgłoski ulegały ubezdźwięcznieniu, np. dewka=/defkă/, wǫzkie=/vǫsťĕ/. Co ważne, w odróżnieniu od języka polskiego, w języku połabskim udźwięcznienie nie zachodziło na końcu wyrazu, np. Bug=/büg/, dǫb=/dǫb/, led=/led/, nie ulegały ubezdźwięcznieniu także połączenia typu bezdźwięczna+w, np. råkwîcia=/råkvaićă/, šwadá=/švodo/, swecia=/svećă/, citwàru=/citvărü/.
Fonologia dialektalna
stan prasłowiański | Ostrów (Wustrow), Klonów (Klennow) - Hennig | Życin (Süthen) - Schultze | Łuchów (Lüchow) - Mithoff | Łuchów (Lüchow) - Pfeffinger | wariant literacki |
---|---|---|---|---|---|
*ьl, *ъl | au? | u | åu | åu = ů | |
*š, *č, *ž | s, c, z | š, č, ž | s, c, z | ||
*u1 | au | oi? åi? | ai? | au = û |
1 - w pozycji innej niż przed spółgłoskami wargowymi
A
połabski | polski | etymologia | uzasadnienie |
---|---|---|---|
a /ă/ | a, lecz | psł. *a | słowo poświadczone |
aberhîd /oberhaid/ | dzierżawca rządowy | śdn. overheit | słowo poświadczone |
aberzina /oberzină/ | bakłażan, oberżyna | niem. Aubergine | zapożyczenie, por. dłuż. oberžina |
agát sa /ogot să/ | podobać się | śdn. hagen | poświadczone w 3Sg: ogăji-să |
akî /oťai/ | szydełko? | śdn. hake + -åi | słowo poświadczone |
alȧja /olajă/ | olej | śdn. oli(g)e | słowo poświadczone |
alȧnt /olant/ | głowacz (ryba) | śdn. âlant | słowo poświadczone |
aliat /oľăt/ | iść po coś, brać coś | śdn. holen | poświadczone w 3Sg: oľă |
aliwa /olivă/ | oliwka | niem. Olive | zapożyczenie, por. łuż. oliwa |
amår /omår/ | młot | śdn. hamer | słowo poświadczone |
amél /omel/ | skop (wykastrowany baran) | śdn. hamel | słowo poświadczone |
apá /opo/ | małpa | śdn. âpe | słowo poświadczone |
apat /opăt/ | mieć nadzieję, ufać | śdn. happen~hoppen | poświadczone w 1Sg: opăm |
aptika /optikă/ | optyka | niem. Optik | zapożyczenie, por. łuż. optika |
ar /ăr/ | lub, albo | śdn. oder | słowo poświadczone, Polański transkrybuje ar |
ará /oro/ | prostytutka, dziwka | śdn. hore | poświadczone w ASg: orǫ |
Arȧnd /Orand/ | Arnold | śdn. Arent | zapożyczenie, imię |
ás /os/ | padlina, ścierwo, przynęta?? | śdn. âs | poświadczone w GSg: oso, Lehr-Spławiński uważa za femininum |
atát /otot/ | nienawidzić | śdn. haten | poświadczone w 3Sg: otăji-mĕ |
awka /ofkă/ | jastrząb | lüneb. håfk(e) | słowo poświadczone, być może afka |
azŷ /ozåi/ | uszko, eska (do haczyka), spinka?, klamra? | śdn. ose + -åi | słowo poświadczone |
Ȧ
połabski | polski | etymologia | uzasadnienie |
---|---|---|---|
ȧdjektiw /adjektiv/ | przymiotnik | niem. Adjektiv | zapożyczenie, por. łuż. adjektiw |
ȧdwérb /adverb/ | przysłówek | niem. Adverb | zapożyczenie, por. łuż. adwerb |
Ȧfrika /Afrikă/ | Afryka | niem. Afrika | zapożyczenie, por. łuż. Afrika |
ȧgát /agot/ | chronić, oszczędzać | śdn. hegen, heien | słowo poświadczone w 3Sg /agol/, /agojĕ/ |
ȧchtér /axter/ | tył | śdn. achter | rozkład złożenia /axterskă/ |
ȧchterskie /axtersťĕ/ | tylny | śdn. achter + psł. *-ьskъjь | słowo poświadczone w r. żeńskim |
ȧku̇zȧtiw /akuzativ/ | biernik | niem. Akkusativ | zapożyczenie, por. łuż. akuzatiw |
ȧl /al/ | już | śdn. al | słowo poświadczone |
Ȧlbȧnîja /Albanajă/ | Albania | por. niem. Albanien, końcówka -ajă | zapożyczenie z niemieckiego |
ȧlbȧnskie /albansťĕ/ | albański | Albanajă + -sťĕ | typowy przymiotnik od nazwy państwa |
ȧlbȧrga /albargă/ | oberża, gospoda | śdn. herberge | słowo poświadczone |
ȧlfȧbét /alfabet/ | alfabet | niem. Alphabet | zapożyczenie, por. łuż. alfabet |
ȧltitŷ /altitåi/ | zawsze | śdn. alletiden | słowo poświadczone |
Ȧmerika /Amerikă/ | Ameryka | niem. Amerika | zapożyczenie, por. łuż. Amerika |
ȧmén /amen/ | amen | śdn. amen | słowo poświadczone |
ȧnîz /anaiz/ | anyż | por. niem. Aneis, hol. anijs | zapożyczenie z -i->-ai- |
ȧr /ar/ I | albo | por. dn. or | słowo poświadczone |
ȧr /ar/ II | tutaj | por. lüneb. hēr | słowo poświadczone, obocznie er |
ȧrdál /ardol/ | w dół, na dół | dn. herdāl | słowo poświadczone |
ȧrde-mand /ardĕ-mond/ | styczeń | śdn. harde + śdn. mând | poświadczone jako grudzień, ale 1) hardemând = styczeń, 2) brakuje stycznia |
Ȧrmenîja /Armenajă/ | Armenia | por. niem. Armenien, końcówka -ajă | zapożyczenie z niemieckiego |
ȧrmenskie /armensťĕ/ | ormiański, armeński | Armenajă + -sťĕ | typowy przymiotnik na -sťĕ |
ȧs /as/ | as | niem. Ass | zapożyczenie, por. dn. Ass |
ȧsål /asål/ | osioł | śdn. esel | słowo poświadczone |
ȧste /astĕ/ | szybki | śdn. haste | słowo poświadczone |
ȧkiėr /aťėr/ | kramarz | śdn. haker | słowo poświadczone |
ȧwén /aven/ | właśnie | śdn. even | słowo poświadczone |
Å
połabski | polski | etymologia | uzasadnienie |
---|---|---|---|
Åns, Ånsa /Åns(ă)/ | Jan | śdn. Hans | słowo poświadczone, imię |
Ånska /Ånskă/ | Janek | śdn. Hans + psł. *-ъka | słowo poświadczone, imię |
B
połabski | polski | etymologia | uzasadnienie |
---|---|---|---|
babá /bobo/ | baba, stara kobieta | psł. *baba | słowo poświadczone |
babka /bopkă/ | akuszerka, położna | psł. *babъka | słowo poświadczone |
bagnîna /bognaină/ | bagnisko | psł. *bagnina | poświadczone w toponimii: Bonnein |
bagne /bognĕ/ | bagno | psł. *bagno | poświadczone w toponimii w złożeniu: Bonnein (*bagnina), Bockeneitz (*bagnišče?) |
barane /boronĕ/ | obrona | gerundium od /borot/ | słowo utworzone wzorem: aikrădinĕ (kradzież), vobenĕ (pokusa), vecenĕ (krzyk) |
barát /borot/ | bronić | psł. *ob-varati, reanalizowane | poświadczone w rozkaźniku: boroj |
bardŷnia /bordåińă/ | siekiera | psł. *bordyňa | słowo poświadczone |
bardzia /borʒ́ă/ | bruzda | psł. *borzda | słowo poświadczone |
Barlen /borlĕn/ | Berlin | psł. *bъrlinъ? | rekonstrukcja, toponim |
barlînskie /borlainsťĕ/ | berliński | borlĕn + -sťĕ | przymiotnik od nazwy miasta |
barna /bornă/ | brona | psł. *borna | słowo poświadczone |
barnu /bornü/ | ił, glina | psł. *bъrno | poświadczone w toponimii: Barneitz (<*bъrnišče) |
bart /bort/ | barć | psł. *bъrtь | poświadczone w toponimii w złożeniu: Pardein (<*bъrtina), Prietnick (<*bъrtьnikъ), Bartsch (<*bъrtьce), por stłuż. bart |
bartnek /bortnĕk/ | bartnik | bort + -nĕk | z rekonstruowanego bort, poświadczone stpoł. nazwisko rodowe: Bartenick |
barš /borš/ | okoń | por. niem. Barsch | słowo poświadczone |
bȧba /babă/ | babka, babcia od strony matki | słownictwo dziecięce | słowo poświadczone |
bȧckie /baťĕ/ | troszkę | zdrobnienie od baťĕ? | słowo poświadczone, ale Polański widzi jako zwykłą oboczność do baťĕ |
bȧdål /badål/ | kat, oprawca | śdn. bodel | słowo poświadczone |
bȧdån /badån/ | kadź, zbiornik | śdn. boden | słowo poświadczone |
bȧdiane /baďonĕ/ | modlitwa | baďot + 'onĕ | gerundium od poświadczonego baďot |
bȧdiannek /baďonĕk | modlitewnik | baďonĕ + -nĕk | formacja z -nĕk tworzącym nazwy narzędzi |
bȧdiát /baďot/ | modlić się | beden | słowo poświadczone |
bȧkie /baťĕ/ | trochę | por. szlez.-holszt. betken | słowo poświadczone |
bȧlȧja /balajă/ | miednica, balia, ceber | śdn. balleie | słowo poświadczone |
bȧn /ban/ | strych | śdn. bon<bodden | słowo poświadczone |
bȧnȧna /banană/ | banan | niem. Banane | zapożyczenie z niem., por. łuż. banana |
bȧnkî /banťai/ | ławka | śdn. banke | słowo poświadczone |
bȧnkwîcia /bankvaićă/ | ławeczka | banťai + -aićă | zdrobnienie jak ťönåi-ťönvaićă |
bȧrgiėr /barďėr/ | mieszczuch | śdn. borger | słowo poświadczone |
bȧrwin /barvin/ | wódka, sznaps | śdn. brannewîn | słowo poświadczone |
bȧt /bat/ | przykazanie | śdn. bot | słowo poświadczone |
bȧzilika /bazilikă/ | bazylika | niem. Basilik | zapożyczenie, por. łuż. bazilika |
båla /bålă/ | byk | śdn. bulle | słowo poświadczone |
båle /bålĕ/ | były | psł. bylъjь | por. cz. bývalý, pl. były, głuż. bywši, por. gnålĕ |
båz /båz/ | bez | psł. *bъzъ | słowo poświadczone |
bedet /bedĕt/ | prosić, błagać | śdn. beden | poświadczone w 1Sg: bedą, w 3Sg: bedĕ |
bek /bek/ | strumień | śdn. beke | słowo poświadczone |
bel /bel/ | biel | psł. *bělь | rozkład poświadczonego belĕt |
belet /belĕt/ | bielić ubrania | psł. *běliti | słowo poświadczone |
Belgiėr /belďėr/ | Belg | niem. Belgier | zapożyczenie z niemieckiego |
Belgiėrska /belďėrskă/ | Belgijka | belďėr + -skă | typowa forma żeńska na -skă w słowach na -ėr |
belgise /belďisĕ/ | belgijski | śdn. belgische? | co do -sĕ por. ingelsĕ |
Belgîja /Belgajă/ | Belgia | niem. Belgien | zapożyczenie z zaadaptowanym sufiksem |
Bena /Benă/ | Bernard | śdn. Benne | zapożyczenie, imię |
ber /ber/ | niedźwiedź | śdn. bâr | słowo poświadczone |
bet sa /bet să/ | bać się | psł. *bojati sę | słowo poświadczone |
Beta /Betă/ | Elżbieta | śdn. Bete | zapożyczenie, imię |
betán /beton/ | beton | niem. Beton | por. głuż., pl. beton |
Betka /Betkă/ | Ela | śdn. Bet(e)ke | zapożyczenie, imię |
betrat /betrăt/ | ulepszyć | śdn. beteren | słowo poświadczone |
bezat /bezăt/ | biec, biegać | psł. *běžati | słowo poświadczone |
bezat dor /bezăt dör/ | przepływać, przebiegać | bezăt + dör | poświadczone w 3Sg: bezĕ dör |
bezat likåm /bezăt likåm/ | ścigać się z kimś, biec na wyścigi | bezăt + likåm | słowo poświadczone poświadczone |
bezat pusliád /bezăt püsľod/ | ścigać, biec za kimś | bezăt + püsľod | poświadczone w 3Sg: bezĕ püsľod |
bezat wånû /bezăt vånau/ | wybiegać, wypływać | bezăt + vånau | poświadczone w 3Sg: bezĕ vånau |
bezat wåkårst /bezăt våkårst/ | obiegać, opływać | bezăt + våkårst | poświadczone w 3Sg: bezĕ våkårst |
bezat wech /bezăt vex/ | odbiegać, odpływać | bezăt + vex | poświadczone w 3Sg: bezĕ vex |
bezîka /bezaikă/ | goniec, biegacz | psł. *běžika | słowo poświadczone |
biala rŷbá /b́olă råibo/ | białoryb, płotka | b́olĕ + råibo | słowo poświadczone |
biala zȧne /b́olă zanĕ/ | ścięgno | b́olĕ + zanĕ | złożenie wzorem dłuż. běła žyłka |
bialak /b́olăk/ | białko jajka; białko | psł. *bělъkъ | słowo poświadczone |
biale /b́olĕ/ | biały | psł. *bělъjь | słowo poświadczone |
Biale Perèndȧn /b́olĕ perĕndan/ | Wielki Czwartek | b́olĕ + perĕndan | słowo poświadczone |
Bialèrûska /B́olĕrauskă/ | Białoruś | b́olĕraus + -skă | por. głuż. Běłoruska, cz. Bělorusko |
bialèrûskie /B́olĕrausťĕ/ | białoruski | b́olĕraus + -sťĕ | przymiotnik od nazwy narodu na -sťĕ |
Bialèrûskie /b́olĕrausťĕ/ | Białorusin | b́olĕ + Rausťĕ | por. biał. беларус, cz. Bělorus |
biardu /b́ordü/ | klepaczka do lnu, przybijaczka, płocha | psł. *bьrdo | słowo poświadczone |
bigrȧft /bigraft/ | pogrzeb | śdn. bîgraft | słowo poświadczone |
bikac /bikăc/ | dzięcioł | śdn bicken + psł. *-ačь | słowo poświadczone |
bilikie /biliťĕ/ | tani | śdn. billik | zasymilowane zapożyczenie jak sch. jeftin, -iťĕ regularnie zasymilowane |
Birgita /birgită/ | Brygida | śdn. Brigitte | zapożyczenie, imię |
biûcet /b́aucĕt/ | szczekać | dźwiękonaśladowcze? | poświadczone w 3Sg: b́aucĕ |
biûcîka /b́aucaikă/ | szczekacz | b́aucĕt + -aikă | formacja z produktywnym -aikă, por. brącĕt-brącaikă |
bît /bait/ | bić | psł. *biti | słowo poświadczone |
blawe /blovĕ/ | niebieski | śdn. blawe | słowo poświadczone |
blazat /blozǎt/ | dąć, wiać | śdn. blasen | poświadczone w 3Sg: blozǎ |
blȧntia zûzàlîcia /blanťă zauzălaićă/ | robaczek świętojański | blanťă + psł. *žužalica | słowo poświadczone |
blågiota /blåďötă/ | wesołość, szczęście | psł. *bolgota | rozkład poświadczonego blåďütnĕ, por. pośw. pröstötă |
blågiutne /blåďütnĕ/ | wesoły, szczęśliwy | psł. *bolgotьnъjь | słowo poświadczone |
Blågiutneg Nuwag Liatá /blåďütnĕg nüvăg ľoto/ | Szczęśliwego Nowego Roku | blåďütnĕ + nüvĕ + ľotü | kalka niem. wyrażenia |
Blågiutnech Jaster /blåďütnĕx jostĕr/ | Wesołych Świąt (wielkanocnych) | blåďütnĕ + jostråi | kalka niem. frohe Ostern |
blåcha /blåxă/ | pchła | psł. *blъxa | słowo poświadczone |
blåne /blånĕ/ | błonie | psł. *bolnьje | słowo poświadczone |
blåsa mîska /blåsă maiskă/ | pchli targ | blåsĕ + maiskă | kalka niem. Flohmarkt, por. korvĕ rög jako niem. Kuhhorn |
blåse /blåsĕ/ | pchli | blåxă + -ĕ | formacja wzorem korvo-korvĕ i podob. |
blåtu /blåtü/ | błoto | psł. *bolto | poświadczone w toponimii: Platjei, Plaut |
bledîcia /bledaićǎ/ | bladość | psł. *blědica | słowo poświadczone |
bliade /bľodĕ/ | blady | psł. *blědъjь | poświadczone w pochodnej: bledaićǎ |
bliåwat /bľåvǎt/ | wymiotować (pluć?) | psł. *blьvati | poświadczone w 3Sg: bľåvǎ |
blij /blij/ | ołów | śdn. bli(g) | poświadczone w dopełniaczu /blijau/ |
blijene /blijenĕ/ | ołowiany, ołowiowy | śdn. bli(g) + -enĕ | złożenie |
blinskat /blinskăt/ | kołysać, huśtać | ??? | słowo poświadczone |
blinskànîcia /blinskǎnaićǎ/ | huśtawka | blinskǎt + -naićǎ | słowo poświadczone, obocznie blinskǎvaićǎ |
bliǫdat /bľǫdăt/ | śnić | psł. *blędati | poświadczone w 3Sg: bľǫdă |
blîzą /blaizą/ | bliźnię (chłopiec) | psł. *bližę | słowo poświadczone w l. podw. /blizątă/ |
blîzek /blaizĕk/ I | blisko | psł. *blizъko | słowo poświadczone |
blîzek /blaizĕk/ II | znajomy | psł. *blizokъ | poświadczone w l. mn. /blaizücĕ/ |
blîzîcia /blaizaićă/ | bliźnię (dziewczę) | psł. *bližica | słowo poświadczone w l. podw. /blizaićă/ |
blîzkie /blaisťĕ/ | bliski | psł. *blizъkъjь | według poświadczonego /blaizĕk/ - blisko |
blǫdet /blǫdĕt/ | błądzić | psł. *blǫditi | poświadczone w czasie przeszłym: blǫdål |
bogát /bögot/ | skręcać | śdn. bögen | słowo poświadczone |
bogiėl /böďėl/ | strzemię | śdn. bögel | słowo poświadczone |
bor /bör/ | chłop, rolnik; walet (w kartach) | śdn. bûr | słowo poświadczone, co do drugiego znaczenia por. dn. Buur |
boret /börĕt/ | szczekać | psł. *boriti? | poświadczone w 3Sg: börĕ, 3Pl: börą, być może od *borti, wtedy /bort/ |
borstia /börsťă/ | pierś | śdn. borst | słowo poświadczone |
bose /bösĕ/ | bosy | psł. bosъjь | słowo poświadczone |
boze /bözĕ/ | zły | śdn. böse | dodatkowo zasymilowane poświadczone /böze/ |
bǫbån /bǫbån/ | bęben | psł. *bǫbъnъ | słowo poświadczone |
bǫcet /bǫcĕt/ | ryczeć | psł. bǫčiti | słowo poświadczone |
Bǫckiuw /bǫcťüv/ | Banzkow | psł. *Bǫčьkovъ | rekonstrukcja, toponim |
bǫkar /bǫkăr/ | bączek (ptak) | psł. *bǫkařь | słowo poświadczone |
brak /brok/ | nieużytek, odłóg | śdn. brake | słowo poświadczone |
brat /brot/ I | brat | psł. *bratъ | słowo poświadczone |
brat /brot/ II | brać | psł. *bьrati | poświadczone w 3Sg: berĕ |
bratac /brotăc/ | brat, braciszek | brot + -ăc | słowo poświadczone |
bratȧcak /brotacăk/ | braciszek | brot + -acăk | słowo poświadczone |
brȧdá /brado/ | pieczeń | śdn. brade | słowo poświadczone |
bråwŷ /bråvoi/ | brwi | psł. *brъvi | słowo poświadczone |
brącet /brącět/ | brzęczeć | psł. *bręčěti | poświadczone w 3Sg: /brącĕ/ |
brącîka /brącaikă/ | harfa (żydowska?) | psł. *bręčika | słowo poświadczone |
bredål /bredål/ | nieznany bliżej instrument | fryz. bred? | słowo poświadczone |
brede /bredĕ/ | szeroki | śdn. brêt | słowo poświadczone |
Bremŷ /Bremoi/ | Brema | niem. Bremen | adaptacja końcówki -en jako l.mn., por. cz. Brémy |
brest /brest/ | wiąz | psł. *brest | poświadczone w toponimii: Briest, Brestah (<*brestъkъ), Prestein (<*brestina) |
breza /breză/ | brzoza | psł. *berza | słowo poświadczone |
brezdiát /brezďot/ | dnieć, świtać | psł. *brěždžati | poświadczone w 3Sg: brezďojĕ |
brezuwe /brezüvĕ/ | brzozowy | breză + -üvĕ | złożenie z poświadczonego /breză/, por. jėlmă-jėlmüvĕ, kol-kolüvĕ |
brig /brig/ | brzeg | psł. *bergъ | słowo poświadczone |
brilia /briľă/ | okulary | niem. Brille | zapożyczenie, por. łuż. bryla, cz. brýle, zob. także såklai |
Brit /Brit/ | Brytyjczyk | niem. Brite | zapożyczenie, por. cz. Brit |
Britȧnîja /Britanajă/ | Brytania | niem. Britannien | adaptacja niemieckiego słowa |
Britka /Britkă/ | Brytyjka | Brit + -kă | typowa forma żeńska na -kă |
britskie /bricťĕ/ | brytyjski | brit + -sťĕ | typowy przymiotnik na -sťĕ |
brizîna /brizaină/ | brzezina, las brzozowy | breză + -aină | poświadczone w LSg: brizaină |
brizne /briznĕ/ | brzegowy | brig + -nĕ | przymiotnik wzorem plaug-plauznĕ |
brîtka /braitkă/ | czapka | śdn. breit?? | słowo poświadczone |
brod /bröd/ | bród | psł. *brodъ | poświadczone w toponimji: Brode, Bröde, Brodei, Brudberg |
broda /brödă/ | podbródek | psł. *borda | słowo poświadczone |
brodàwîcia /brödăvaićă/ | brodawka | psł. *bordavica | słowo poświadczone |
brodegȧm /brödegam/ | małżonek, mąż | śdn. brüdegam | słowo poświadczone |
brozgiėl /brözďėl/ | klin w radle lub pługu | psł. *brozgъlь | słowo poświadczone |
brudek /brüdĕk/ | brodzik | psł. *brodikъ? | poświadczone w toponimji: Brodeck, Brüdack |
bruder /brüdĕr/ | żebrak | śdn. broder | słowo poświadczone |
bruderînka /brüderainkă/ | głóg | śdn. broder + -ain- + -kă | słowo poświadczone |
bruderska /brüderskă/ | żebraczka | śdn. broder + -skă | słowo poświadczone |
bruga /brügă/ | most | śdn. brügge | słowo poświadczone |
bruk /brük/ | użycie | śdn. brük | słowo poświadczone |
brukaza /brükoză/ | spodnie | śdn. brôkhôse | słowo poświadczone |
brukát /brükot/ | używać | śdn. brüken | słowo poświadczone |
Brusel /Brüsĕl/ | Bruksela | niem. Brüssel | zapożyczenie toponimu |
brut /brüt/ | narzeczona | śdn. brüt | słowo poświadczone |
brûd /braud/ | brud | psł. *brudъ | poświadczony w toponimii: Braud, Braude |
brûne /braunĕ/ | brązowy | śdn. brûn | zapożyczenie z dn., dyftongizacja wynika ze starości zapożyczenia, o czym świadczą łuż. bruny |
brŷsat /bråisăt/ | skrobać (rybę) | psł. *brysati | poświadczone w 3Sg: brăisĕ |
bub /büb/ | fasola | psł. *bobъ | słowo poświadczone |
buber /bübĕr/ | bóbr | psł. *bobrъ | poświadczone w toponimji w złożeniu: Bobra (<*bobŕaja), Bobracken (<*bobrovъka) |
bubre /bübrĕ/ | bobrzy | bübĕr + -ĕ | poświadczone w toponimji: Bobra (<*bobŕaja) |
bucka /bückă/ | leń, próżniak | ? | słowo poświadczone |
budąca mûchá /büdącă mauxo/ | bąk, giez | psł. *bodǫťaja muxa | słowo poświadczone |
Bug /Büg/ | Bóg | psł. *bogъ | słowo poświadczone |
bukî /büťai/ | litera | śdn. bôk + -åi | singulativum od poświadczonego plóralnego bükvoi |
bukwît /bükvait/ | gryka, tatarka | śdn. bouk-weit | słowo poświadczone |
bukwîtne /bükvaitnĕ/ | gryczany, tatarczany | bükvait + -nĕ | słowo poświadczone |
bukwŷ /bükvoi/ | książka | śdn. bôk | słowo poświadczone |
bul /bül/ | ból | psł. *bolь | poświadczony czasownik pochodny: bülĕ |
bulet /bülĕt/ | boleć | psł. *bolěti | poświadczone w 3Sg: /bülĕ/ |
busa /büsă/ | strzelba, karabin | śdn. büsse | słowo poświadczone |
bust /büst/ | kłuć, przebijać; żądlić | psł. *bosti | słowo poświadczone |
butia /büťă/ | zdobycz, łup | śdn. büte | poświadczone w ASg: bütą |
butian /büťăn/ | bocian | psł. *botěnъ | słowo poświadczone |
buwát /büvot/ | budować | śdn. buwen | słowo poświadczone |
Buza Dîská /Büză Daisko/ | Komunia Święta | büză + daisko | słowo poświadczone |
Buza Matî /büză motai/ | Matka Boża | psł. *božьja mati | słowo poświadczone |
Buzac /Büzăc/ | Bóg | psł. *božьcь | słowo poświadczone |
Buzȧcak /Büzacăk/ | Bóg | psł. *božьčьkъ | słowo poświadczone |
buzą /büzą/ | obraz święty | psł. *božę | słowo poświadczone |
Buze /Büzĕ/ | Boży | psł. Božьjь | słowo poświadczone |
Buze Wåtruk /Büzĕ Våtrük/ | Syn Boży | psł. Božьjь Otrokъ | słowo poświadczone |
Buzen /Büzĕn/ | Bösen | psł. *Božinъ | rekonstrukcja, por. XIV Bozene, Bosen, toponim |
buziǫtkiu /büźǫtťü/ | obrazek święty | psł. *božętъko | słowo poświadczone |
bu̇k /buk/ | piasta | śdn. bûk | słowo poświadczone |
bu̇nkiėr /bunťėr/ | bunkier | niem. bunker | zapożyczenie z niemieckiego |
bu̇ntie /bunťĕ/ | kolorowy, pstrokaty | śdn. bunt | słowo poświadczone |
bu̇ntia rŷbá /bunťă råibo/ | pstrąg | bunťă + råibo | słowo poświadczone |
Bûcî /Baucai/ | Boitze | psł. *buci, NPl od *bukъ | rekonstrukcja/adaptacja i adideacja nazwy niemieckiej, toponim |
bûd /baud/ | szyling | śdn. butken | słowo poświadczone |
bûdet /baudĕt/ | budzić | psł. *buditi | aspekt ndk. do poświadczonego våzbaudĕt |
bûk /bauk/ | buk | psł. *bukъ | słowo poświadczone |
bûkiuwe /bauťüvĕ/ | bukowy | bauk + -üvĕ | złożenie z poświadczonego /bauk/, por. jėlmă-jėlmüvĕ, kol-kolüvĕ |
bŷstre /boistrĕ/ | szybki, bystry | psł. *bystrъjь | poświadczone w toponimii: Wisstreitzen, Wüstereitz (<*bystrica), Fistrein (<*bystrina) |
bŷt /boit/ | być | psł. *byti | słowo poświadczone |
C
połabski | polski | etymologia | uzasadnienie |
---|---|---|---|
cád /cod/ | dym; sadza; kopeć | psł. *čadъ | słowo poświadczone |
cadet /codĕt/ | kurzyć, dymić | psł. *čadъ | słowo poświadczone |
carne /cornĕ/ | czarny | psł. *čьrnъjь | słowo poświadczone |
casá /coso/ | miska, czasza | psł. *čaša | słowo poświadczone |
caska /coskă/ | miseczka | coso + -kă | zdrobnienie z przyrostkiem -kă |
cȧbår /cabår/ | ceber | psł. *čьbъrъ | słowo poświadczone |
cȧrkiėwne /carťėvnĕ/ | kościelny | carťai + -nĕ | przymiotnik wzorem plaug-plauznĕ |
cȧrkî /carťai/ | kościół; cmentarz przykościelny | psł. *cьrky | słowo poświadczone |
cȧrkwîcia /carkvaićă/ | kaplica | psł. *cьrkъvica | słowo poświadczone |
cȧrmak /carmăk/ | żółtko jaja | psł. *čьrmakъ | słowo poświadczone |
cȧrnet /carnĕt/ | czernieć | psł. *čьrněti | formacja wzorem zåuknĕt, belĕt |
cȧrnîcia /carnaićă/ | czarna jagoda | psł. *čьrnica | słowo poświadczone |
cȧrnîdle /carnaidlĕ/ | atrament | carnĕt + -aidlĕ | złożenie na wzór łuż. čornidło |
cȧrw /carv/ | robak? | psł. *čьrvь | poświadczone tylko w złożeniu, por. /god/ i /godĕk/ |
cȧrw lezące /carv lezącĕ/ | ślimak | psł. *čьrvь lězęťьjь | słowo poświadczone |
cȧrwena repá /carvenă repo/ | burak | carvenă + repo | słowo poświadczone |
cȧrwene /carvenĕ/ | czerwony | psł. *čьrvenъjь | słowo poświadczone |
cȧtîdle /cataidlĕ/ | komputer; liczydło | caist + -aidlĕ | kalka niem. Rechner, por. głuż. ličadło, cz. počítač, sch. računar |
cąste /cąstĕ/ | częsty | psł. *čęstъjь | brak poświadczonych słów na częsty, słowo ogólnosłowiańskie |
ce /cĕ/ | czy, lub | psł. *či | słowo poświadczone |
Cech /cex/ | Czech | cz. Čech | zapożyczenie z czeskiego |
cela /celă/ | pszczoła | psł. *bьčela | słowo poświadczone |
celar /celăr/ | pszczelarz | celă + -ăr | formacja wzorem ťönăr, gǫśăr |
cele /celĕ/ | pszczeli | psł. *bьčelьjь | słowo poświadczone |
cele wåsk /celĕ våsk/ | wosk pszczeli | celĕ + våsk | por. niem. Bienenwachs, por. także poświadczone korvĕ rög (niem. Kuhhorn) |
celu /celü/ | policzek | psł. *čelo | słowo poświadczone |
cenit /cenit/ | zenit | niem. Zenit | zapożyczenie, por. łuż. cenit |
cent /cent/ | cent, eurocent | niem. Cent | zapożyczenie, por. łuż. cent |
cepak /cepăk/ | kij, kijak | psł. *cěpakъ | słowo poświadczone |
cepŷ /cepoi/ | cep | psł. *cěpy | słowo poświadczone |
cera /ceră/ | wczoraj | psł. *vьčera | słowo poświadczone |
cerajse /cerojsĕ/ | wczorajszy | psł. *vьčerajьšьjь | formacja analogiczna do dans - dansejsĕ |
cesat /cesăt/ | czesać | psł. *česati | słowo poświadczone |
ceskie /cesťĕ/ | czeski | Cex + -sťĕ | Cex-cesťĕ jak Wénd-wensťĕ |
cew /cev/ | cewka tkacka | psł. *cěvъ | słowo poświadczone |
cial /ćol/ | na zdrowie! | psł. *cělъ | słowo poświadczone |
cifra /cifră/ | cyfra | niem. (die!) Ziffer | zapożyczenie, por. dłuż. cyfra, cz. cifra |
cikànîcia /cikănaićă/ | kózka? | niem. Zike + -naićă | słowo poświadczone |
cil /cil/ | cel | niem. Ziel | zapożyczenie, por. łuż. cil, cz. cíl |
ciliûst /ciľaust/ | szczęka dolna | psł. *čeľustь | słowo poświadczone |
cink /cink/ | cynk | niem. Zink | zapożyczenie, por. łuż. cynk, internacjonalizm pochodzi ze słowa górnoniemieckiego |
cirkác /cirkoc/ | świerszcz | onomatopeja + psł. *-ačь | słowo poświadczone |
cirkát /cirkot/ | ćwierkać? | onomatopeja, patrz pol. ćwierkać | rozkład złożenia cirkoc |
citer /citĕr/ | cztery | psł. *četyre | słowo poświadczone |
citèrdisiǫt /citĕrdiśǫt/ | czterdzieści | psł. *četyre desętъ | słowo poświadczone |
citèrnacte /citĕrnoctĕ/ | czternaście | psł. *četyre na desęte | słowo poświadczone |
citèrnacti /citĕrnocti | czternaście | psł. *četyre na desęte | słowo poświadczone |
citèrnàdist /citĕrnădist/ | czternaście | psł. *četyre na desęte | słowo poświadczone |
citèrnard /citĕrnord/ | czworokąt | citĕr + nord | formacja wsteczna od poświadczonego citĕrnordĕ |
citèrnarde /citĕrnordĕ/ | czworokątny | psł. *četyre + śdn. nôrd | słowo poświadczone |
citrana /citronă/ | cytryny | niem. Zitrone, dn. Zitroon | por. łuż. citrona |
citwàru /citvărü/ | czworo | psł. *četvoro | słowo poświadczone |
citwiartac /citjortăc/ | kwadrat | citjortĕ + -ăc | por. głuż. štwórc, cz. čtverec |
citwiarte /citjortĕ/ | czwarty | psł. *četvьrtъjь | słowo poświadczone, Polański pisze ciťortĕ |
cîpål /caipål/ | cebula | szlez-holszt. zippel | słowo poświadczone |
cîst /caist/ | liczyć | psł. *čisti | poświadczone w 3Sg: catĕ i imiesłów: catenĕ |
cîste /caistĕ/ | czysty | psł. *čistъjь | słowo poświadczone |
cîsté /caiste/ | czysto | psł. *čistě | słowo poświadczone |
cîstet /caistĕt/ | czyścić | psł. *čistiti | poświadczone w 3Sg: caistĕ |
cîstu /caistü/ | czysto | psł. *čistě | słowo poświadczone |
clåwàcene /clåvăcenĕ/ | człowieczy, ludzki | psł. *čelvěčenъjь | słowo poświadczone |
clåwak /clåvăk/ | człowiek | psł. *čelvěk | słowo poświadczone |
crewu /crevü/ | trzewia, wnętrzności | psł. červo | słowo poświadczone |
criw /criv/ | but, trzewik | psł. *červь | słowo poświadczone |
criwnek /crivnĕk/ | szewc | criv + -nĕk | słowo poświadczone |
cu /cü/ | co | psł. *čьso | słowo poświadczone |
cûdze /cauʒĕ/ | cudzy, obcy, nieprzyjaciel | psł. *ťuďь | słowo poświadczone |
cût /caut/ | czuć | psł. *čuti | poświadczone w 1Sg: cajă (-ją?) i w 2Sg: cajĕs (-jis?) |
cůn /cåun/ | czółno, łódka | psł. *čьlnъ | słowo poświadczone |
cůnak /cåunăk/ | czółenko tkackie | psł. *čьlnъkъ | słowo poświadczone |
D
połabski | polski | etymologia | uzasadnienie |
---|---|---|---|
dade /dodĕ/ | zmarły | śdn. lüneb. dode | słowo poświadczone |
dagat /dogăt/ | być wartym | śdn. dogen | poświadczone w 3Sg: dogă |
dach /dox/ | przecież | śdn. doch | słowo poświadczone |
dalek /dolĕk/ | daleko | psł. *daleko | słowo poświadczone |
dalekie /doleťĕ/ | daleki | psł. *dalekъjь | według poświadczonego /dolĕk/ - daleko |
dargie /dorďĕ/ | drogi | psł. *dorgъjь | rekonstrukcja, por. nazwę miejscową Neu-Darchau (*novaja dorgava) |
dargiutne /dorďütnĕ/ | cenny, bezcenny | darg- + -ötă + -nĕ | rekonstrukcja, por. dłuż. drogotny, głuż. drohótny |
darm /dorm/ | jelito | por. śdn. darm, dn. Doarm | zapożyczenie jak np. ströta 'tchawica' |
dat /dot/ I | dać | psł. *dati | słowo poświadczone |
dat /dot/ II | śmierć | śdn. dôt | słowo poświadczone, być może dod |
dawek /dovĕk/ I | azot | dovĕt + -ĕk | kalka niem. Stickstoff, por. głuż. dusyk, cz. dusík, -ĕk jak w ďüjĕt-ďüjĕk |
dawek /dovĕk/ II | jastrząb | psł. *davikъ | słowo poświadczone, niepewne |
dawet /dovĕt/ | cisnąć, dławić, dusić | psł. *daviti | słowo poświadczone |
dȧgiėl /daďėl/ | tygiel | śdn. degel | poświadczone w 3Sg: dovĕ |
dȧglitie /dagliťĕ/ | powszedni | śdn. daglik | słowo poświadczone |
dȧliá /daľo/ | długość | psł. *dьľa | poświadczone w ASg: dalą |
dȧlna /dalnă/ | osnowa | psł. *dьľьna? -oje? | słowo poświadczone |
dȧmá /damo/ | dama, pani; dama (w kartach | niem. Dame | typowe zapożyczenie, co do drugiego znaczenia por. dn. Daam |
dȧn /dan/ | dzień | psł. *dьnь | słowo poświadczone |
dȧnac /danăc/ | dzień | psł. *dьnьcь | słowo poświadczone |
dȧnesne /danesnĕ/ | codzienny, dzienny | psł. *dьnešьnъjь | słowo poświadczone |
dȧnnek /dȧn(n)ĕk/ | dziennik, żurnal | dan + -nĕk | złożenie wzorem pl. dziennik, głuż. dźenik, por. niem. Tageszeitung |
dȧns /dans/ | dzisiaj | psł. *dьnьsь | słowo poświadczone |
dȧnsejse /danseisĕ/ | dzisiejszy | psł. *dьnь | słowo poświadczone |
Dȧnsk /Dansk/ | Gdańsk | śdn. Danske, Danzig | zapożyczenie, toponim |
dȧra /dară/ | dziura | psł. *dira | słowo poświadczone |
dȧrgnǫt /dargnǫt/ | dziergać, wyczesywać (len) | psł. *dьrgnǫti | słowo poświadczone |
dȧršår /daršår/ | młóckarz | śdn. derscher | słowo poświadczone |
dȧtiw /dativ/ | celownik | niem. Dativ | zapożyczenie, por. łuż. datiw |
dåné /dåne/ | wewnątrz, w środku | psł. *dъně | słowo poświadczone |
dånu /dånü/ | dno | psł. *dъno | słowo poświadczone |
dånû /dånau/ | do wewnątrz, do środka | psł. *dъnu | słowo poświadczone |
dåwá /dåvo/ | dwa | psł. *dъva | słowo poświadczone |
dåwáj /dåvoj/ | dwoje | psł. *dъvojь | słowo poświadczone |
dåzd /dåzd/ | deszcz | psł. *dъždžь | słowo poświadczone |
dåzdinek /dåzdinĕk/ | parasol (na deszcz) | dåzd + -inĕk | por. niem. Regenschirm, cz. deštník, głuż. předešćnik |
dącká /dącko/ | dzięki, dziękuję | śdn. dank + -ăk | słowo poświadczone, Polański odczytuje /dancko/, ale jest to raczej stara pożyczka |
dąkát /dąkot/ | dziękować | śdn. danken | czasownik związany z poświadczonym /dącko/, por. pol. dziękować, głuż. dźakować, ukr. дякувати |
dedîcia /dedaićă/ | ojcowizna | psł. *dědica | poświadczone w toponimii: Tideitz, Tiedeitzen, Taddeis |
dedîna /dedană/ | dziedzina, spadek, dziedzictwo | psł. *dědina | poświadczone w toponimii: Deetjein, Detschön |
degne /degnĕ/ | odpowiedni, warty | lüneb. dägen | słowo poświadczone |
degá /dego/ | szpada | śdn. dege | słowo poświadczone |
dek /dek/ | dach | śdn. dak | słowo poświadczone |
delet /delĕt/ | dzielić | psł. *děliti | poświadczone w 3Sg: delĕ |
delfin /delfin/ | delfin | niem. Delphin | zapożyczenie, por. łuż. delfin, cz. delfín |
demutichie /demütix́ĕ/ | pokorny, uległy | śdn. dêmödich | słowo poświadczone |
denkát /denkot/ | myśleć | śdn. denken | słowo poświadczone |
deret /derĕt/ | drzeć | psł. *derti | poświadczone w 3Sg: derĕ, por. perĕ-perĕt |
deta /detă/ | dziecko | psł. *dětę | słowo poświadczone, obocznie detą |
detîne /detainĕ/ | dziecinny | psł. *dětinъjь | słowo poświadczone |
dewa /devă/ | dziewczyna; służąca | psł. *děva | słowo poświadczone |
dewîcia /dewaićă/ | dziewica | devă + -aićă | złożenie wzorem pol. dziewica, sch. devica, por. niem. Jungfrau |
dewka /defkă/ | dziewczyna; córka | psł. *děvъka | słowo poświadczone |
diada /ďodă/ | dziadek, ojciec matki | psł. *děda | poświadczone w toponimii: Thiedken (<*děd(k)in?), Tideitz, Tiedeitzen (<*dědica) |
dial /ďol/ | część, kawałek | psł. dělъ, śdn. dêl | rekonstrukcja, por. głuż dźěł, dłuż. źěł, por. pośw. delĕt |
dialat /ďolăt/ | pracować, działać | psł. *dělati | poświadczone 3Sg: ďolă, ale także ďolojĕ |
dialàtuwne /ďolătüvnĕ/ | pracowity | psł. *dělatovьnъjь | słowo poświadczone |
dialu /ďolü/ | dzieło, praca, wysiłek | psł. *dělo | słowo poświadczone |
Dianèmarka /Ďonĕmorkă/ | Dania | Ďon + -morkă z niem. Mark | por. dłuż. mroka 'granica' z niem. Marke |
Dianska /Ďonskă/ | Dunka | śdn. Dêne + -skă | zapożyczenie ze śdn., por. Śoskă 'Niemka' |
Dianskie /Ďonsťĕ/ | Duńczyk | śdn. Dêne + -sťĕ | zapożyczenie ze śdn., por. Śosťĕ 'Niemiec' |
dianskie /ďonsťĕ/ | duński | śdn. Dêne + -sťĕ | por. śosťĕ 'niemiecki' |
diatka /ďotkă/ | dziecko | psł. *dětъka | słowo poświadczone |
dif /dif/ | złodziej | śdn. dief | słowo poświadczone |
dijada /dijodă/ | dioda | niem. Diode | zapożyczenie, por. łuż. dioda |
dik /dik/ | staw | śdn. dîk | słowo poświadczone |
dikie /diťĕ/ | gruby | lüneb. dick | słowo poświadczone |
din /din/ | także, też | śdn. den | słowo poświadczone |
dinȧmika /dinamikă/ | dynamika | niem. Dynamik | zapożyczenie, por. łuż. dynamika |
dingat /dingăt/ | wynajmować | śdn. dingen | słowo poświadczone |
diǫsna /ďǫsnă/ | dziąsło | psł. *dęsna | słowo poświadczone |
dirzet /dirzĕt/ | trzymać, powstrzymywać | psł. *dьržiti | słowo poświadczone |
disąt /disąt/ | dziesięć | psł. *desętь | słowo poświadczone |
disątàru /disątărü/ | dziesięcioro | psł. *desętero | słowo poświadczone |
disątdisiǫt /disątdiśǫt/ | sto | psł. *desętь desętъ | słowo poświadczone |
disąt pątstig /disąt pątstig/ | tysiąc | disąt + pątstig | słowo poświadczone, ale Polański odczytuje disąt pątstiďĕ |
disiǫte /diśǫtĕ/ | dziesiąty | psł. *desętъjь | słowo poświadczone |
disiǫtka /diśǫtkă/ | dziesiątka, dziesięć | desąt + -kă | (Rost) poświadczone zapożyczenie do niem.: Dischschonke(n) |
diwąt /divąt/ | dziewięć | psł. *devętь | słowo poświadczone |
diwątàru /divątărü/ | dziewięcioro | psł. *devętero | słowo poświadczone |
diwątnácti /divątnăcti/, diwątnádist /divątnădist/ | dziewiętnaście | psł. *devętь na desęte | słowo poświadczone |
disątnacti /disątnocti/ | dwadzieścia | psł. *desętь na desęte | słowo poświadczone |
diwątdisiǫt /divądiśǫt/ | dziewięćdziesiąt | psł. *devętь desętъ | słowo poświadczone |
diwiǫte /div́ǫtĕ/ | dziewiąty | psł. *devętъjь | słowo poświadczone |
dîpá /daipo/ | jama, jaskinia | psł. *dupa | poświadczone w toponimii: Düpe, Wolfsdüpe, Suckolnedüpe |
dîpaste /daipostĕ/ | głupi, naiwny | psł. *dupastъjь | słowo poświadczone |
dîpawe /daipovĕ/ | głupi, naiwny | psł. *dupavъjь | słowo poświadczone, ale por. daipostĕ |
dîská /daisko/ | stół | śdn. disk | słowo poświadczone |
dîwak /daivăk/ | jeleń | psł. *divakъ | słowo poświadczone |
dîwe /daivĕ/ | dziki | psł. *divъjь | słowo poświadczone |
dîwîna /daivaină/ | zwierzyna łowna; dziczyzna | daivĕ + -aină | złożenie wzorem głuż. dźiwina |
dlån /dlån/ | dłoń | psł. *dolnь | słowo poświadczone |
dobål /döbål/ | djabeł | śdn. duvel | słowo poświadczone |
dol /döl/ | dół, dolina | psł. *dolъ | słowo poświadczone |
dolda /döldă/ | (duży) garnek | śdn. dulte | poświadczone jako dölde, dodatkowo zasymilowane |
dor /dör/ I | dwór | psł. *dvorъ | słowo poświadczone |
dor /dör/ II | prze-, przez, (durch) | śdn. dor | słowo poświadczone |
dornîste /dörnaistĕ/ | dworzec | dör + -n- + -aistĕ | kalka niem. Bahnhof, por. dłuż. dwórnišćo |
dorstiat /dörsťăt/ | być spragnionym | śdn. dörsten | poświadczone w 3Sg: dörsťojĕ |
Dorta /Dörtă/ | Dorota | śdn. Dorthe | zapożyczenie ze śdn., zasymilowane jak inne imiona, imię |
Dortka /Dörtkă/ | Dorotka | Dörtă + -kă | zdrobnienie, por. Morajă-Moraikă, imię |
dorianek /döŕonĕk/ | dzierżawca | dör + -'onĕk | formacja wzorem dör-döŕonkă |
dorianka /döŕonkă/ | dzierżawczyni | psł. *dvořanъka | słowo poświadczone |
dost /döst/ | dość | psł. *dostъ | słowo poświadczone, obocznie düst |
dǫb /dǫb/ | dąb; drzewo | psł. *dǫbъ | słowo poświadczone |
dǫbak /dǫbăk/ | drzewko | psł. *dǫbъkъ | słowo poświadczone |
dǫbèwůná /dǫbĕvåuno/ | bawełna | dǫb + våuno | kalka niem. Baumwolle, por. pośw. jopťĕdǫb na Apfelbaum |
dǫbîcia /dǫbaićă/ | sad, dąbrowa | dǫb + -aićă | słowo poświadczone |
dǫbrianka /dǫbŕonkă/ | galas, dębianka | psł. *dǫbřanъka | słowo poświadczone |
dǫpá /dǫpo/ | chrzest | śdn. dôpe | słowo poświadczone, obocznie dǫpă |
dǫpiat /dǫṕăt/ | chrzcić | śdn. dôpen | poświadczone w czasie przeszłym: dǫṕălai-jĕg |
dǫpnek /dǫpnĕk/ | chrzciciel | dǫpo + -nĕk | nazwa wykonawcy czynności na -nĕk, por. głuż. křćinek |
dǫpnîcia /dǫpnaićă/ | chrzcielnica | śdn. dôpe + psł. *-ьnica | słowo poświadczone |
dǫt /dǫt/ | dąć, dmuchać | psł. *dǫti | poświadczone w 3Sg: dåmĕ |
drȧle /dralĕ/ | prędki, szybki | śdn. dral | słowo poświadczone |
drȧmeta /drametă/ | fujarka | śdn. drummete | słowo poświadczone |
dråwa /dråvă/ | drwa | psł. *drъva | słowo poświadczone |
dråwene /dråvenĕ/ | drewniany | dråvă + -enĕ | słowo poświadczone |
dråwnu /dråvnü/ | drewno | psł. *drъvьno | słowo poświadczone |
dråzet /dråzĕt/ | drżeć | psł. *drъžiti | poświadczone w 3Sg: dråzĕ |
dremat /dremăt/ | śnić, marzyć we śnie | psł. *drěmati | poświadczone w 2Sg: dremĕs |
dren /dren/ | cierń | psł. *dernъ | słowo poświadczone |
drene /drenĕ/ | ciernie | psł. *dernьje | słowo poświadczone |
drenuwate /drenüvotĕ/ | cierniowy | dren + -üvotĕ | słowo poświadczone |
Drewes /Drevĕs/ | Andrzej | śdn. Drêwes | słowo poświadczone, imię |
Dreweska /Dreveskă/ | Andrzejek | Drevĕs + -kă | zdrobnienie za pomocą typowego sufiksu -kă, imię |
drewu /drevü/ | drzewo | psł. *dervo | rozkład poświadczonego drivenĕ, "drzewo" to także ľos, dǫb, drevü mogło być zapomniane |
driste /dristĕ/ | odważny, mężny | śdn. drîst | słowo poświadczone |
driwene /drivenĕ/ | drzewny | psł. *dervenъjь | słowo poświadczone |
drizȧl /drizal/ | pas do przepasywania czy podciągania odzieży | psł. *dьržalь | słowo poświadczone |
druwa /drüvă/ | winogrono | śdn. drûve | słowo poświadczone |
drûde /draudĕ/ | niekiedy | psł. *drugdy | słowo poświadczone |
drûg /draug/ | inny, drugi, jeden | psł. *drugъ | słowo poświadczone |
drûg drûgû /draug draugau/ | jeden drugiemu | psł. *drugъ drugu | słowo poświadczone |
drûg gegén drûga /draug gegen draugă/ | jeden przeciw drugiemu | psł. *drugъ + śdn. gegen | słowo poświadczone |
drûgie /drauďĕ/ | drugi | psł. *drugъjь | słowo poświadczone |
drûz Bug /drauz Büg/ | szczęść Boże, dopomóż Boże | psł. *druži bogъ | zwrot poświadczony |
drûzet /drauzĕt/ | pomagać | psł. *družiti | słowo poświadczone |
du /dü/ | do | psł. *do | słowo poświadczone |
du wåpàkwîdzenia /dü våpăkvaiʒeńă/ | do zobaczenia | dü + våpăk + vaiʒenĕ | zwrot kalkujący niem. Auf wiedersehen, por. dłuż. na zasejwiźenje |
duble /düblĕ/ | podwójny | śdn. dubbel | słowo poświadczone, obocznie dubbelt? |
dublér /dübler/ | rodzaj monety, dytki | śdn. dubler | słowo poświadczone |
dubra jûtru /dübră jautrü/ | dobre rano | dübrĕ + jautrü | zwrot poświadczony |
dubra nuc /dübră nüc/ | dobranoc | dübră + nüc | zwrot poświadczony |
dubre /dübrĕ/ | dobry | psł. *dobrъjь | słowo poświadczone |
dubré /dübre/ | dobrze | psł. *dobrě | słowo poświadczone |
dubre dȧn /dübrĕ dan/ | dzień dobry | dübrĕ + dan | zwrot poświadczony |
dubre vicér /dübrĕ vicer/ | dobry wieczór | dübrĕ + vicer | zwrot poświadczony |
dubru /dübrü/ | dobro | psł. *dobro | słowo poświadczone, znaczenie niepewne, por. niem. Gutes |
dujet /düjĕt/ | doić | psł. *dojiti | słowo poświadczone |
dujoce /düjocĕ/ | dwojaki | psł. *dъvojačьjь | słowo poświadczone |
dukiuncet /düťüncĕt/ | dokończyć | psł. *dokončiti | słowo poświadczone |
dum /düm/ | dom, posiadłość | psł. *domъ | słowo poświadczone |
dumá /dümo/ | do domu | psł. *doma | słowo poświadczone |
Dumas /Dümăs/ | Tomasz | śdn. Domas | słowo poświadczone |
Dumaska /Dümoskă/ | Tomek | Dümăs + -kă | zdrobnienie za pomocą typowego sufiksu -kă |
dupîte /düpaitĕ/ | pijany | psł. *dopitъjь | słowo poświadczone |
durostle /düröslĕ/ | dorosły | imiesłów od dürĕst | kalka niem. Erwachsene, por. głuż. dorostły, dorosćeny, ale też: prepiclĕ |
durest /dürĕst/ | dorosnąć | dü- + rüst | kalka niem. erwachsen, -rĕst jak w prairĕst |
dust /düst/ | dość | psł. *dostь | słowo poświadczone, obocznie döst |
duzȧdát sa /düzadot să/ | doczekać się | psł. *dožьdati sę | formacja wsteczna od poświadczonego düzaidăt |
duzîdat /düzaidăt/ | oczekiwać | psł. *dožidati | słowo poświadczone |
du̇dȧja /dudajă/ | dudy | śdn. dûdey | słowo poświadczone |
du̇ldichie /duldix́ĕ/ | cierpliwy | śdn. duldich | słowo poświadczone |
dûre /daurĕ/ | drogi | śdn. dûr | uzupełnienie braków semantycznych, -ûr- > -aur- jak w saur |
dûsa /dausă/ | dusza | psł. *duša | słowo poświadczone |
dûsne /dausnĕ/ | zaduszny | psł. *dušьnъjь | słowo poświadczone |
důg /dåug/ | dług | psł. *dъlgъ | słowo poświadczone |
důgie /dåuďĕ/ | długi | psł. *dъlgъjь | słowo poświadczone |
důgièråt /dåuďĕråt/ | długodziób | psł. *dъlg-o-rъtъ | słowo poświadczone |
důgiu /dåuďü/ | długo | psł. *dъlgo | słowo poświadczone |
důzne /dåuznĕ/ | dłużny, winny | dåug + -nĕ | złożenie wzorem pl. dłużny |
důznek /dåuznĕk/ | dłużnik, winowajca | dåug + -nĕk | poświadczone w NSg: dåuznaicĕ |
dwȧr /dvar/ | drzwi | psł. *dvьrь | słowo poświadczone |
dwȧrnîcia /dvarnaićă/ | pokój | psł. *dvьrьnica | słowo poświadczone |
dwenàcte /dvenăcte/ | dwanaście | psł. *dъvě na desęte | słowo poświadczone |
dwenacté /dvenocte/ | dwanaście | psł. *dъvě na desęte | słowo poświadczone |
dwenactèpȧlcnîcia /dvenoctĕpolcnaićă/ | dwunastnica | dvenoctĕ + polăc + -naićă | kalka niem. Zwölffingerdarm, por. dłuż. dwanasćopalcnik |
dwenàcti /dvenăcti/ | dwanaście | psł. *dъvě na desęte | słowo poświadczone |
dwenàdist /dvenădist/ | dwanaście | psł. *dъvě na desęte | słowo poświadczone |
dwîgát /dvaigot/ | dźwigać, podnosić | psł. *dvigati | iteratyw do poświadczonego dvaignǫt |
dwîgnǫt /dvaignǫt/ | dźwignąć, podnieść | psł. *dvignǫti | słowo poświadczone |
dŷchat /dåixăt/ | chuchać | psł. *dyxati | poświadczone w 3Sg: dåixă |
dŷm /dåim/ | dym | psł. *dymъ | słowo poświadczone |
dŷmat /dåimăt/ | dmuchać | psł. *dymati | poświadczone w 3Sg: dåimă |
E
połabski | polski | etymologia | uzasadnienie |
---|---|---|---|
ele /elĕ/ | cały czas, zawsze | śdn. hêl | słowo poświadczone |
elefȧnt /elefant/ | słoń | niem., dn. Elefant | zapożyczenie, por. łuż. elefant (choć obok: słon) |
elektrika /elektrikă/ | elektryka | niem. Elektrik | zapożyczenie, por. łuż. elektrika |
Elska /Elskă/ | Elżbieta, Ela | śdn. Elske | zapożyczenie ze śdn., zasymilowane jak inne imiona |
eluwe /elüvĕ/ | cały | ele + -üvĕ | słowo poświadczone |
emerika /emerikă/ | królestwo niebieskie | śdn. hemmelrîke | słowo poświadczone |
enep /enĕp/ | konopia | śdn. hennep | słowo poświadczone |
engiėl /enďėl/ | anioł | śdn. engel | słowo poświadczone |
engiwår /enďivår/ | imbir | śdn. engewer | słowo poświadczone |
Enka /Enkă/ | Henryk, Henio | śdn. Hencke | zapożyczenie ze śdn., zasymilowane jak inne imiona |
enkst /enkst/ | ogier | niem. Hengst | słowo poświadczone |
er /er/ | pan | śdn. er | słowo poświadczone |
erá /ero/ | cześć, honor | śdn. êre | poświadczone w bierniku /erǫ/ |
eriát /eŕot/ | szanować, czcić | śdn. êren | poświadczone w 3Sg: eŕojĕ |
erlikie /erliťĕ/ | uczciwy | śdn. êrlik | słowo poświadczone |
erska /erskă/ | pani | er + -skă | poświadczone u Mithoffa w formie cytatu 'Ehrsske' |
erste /erstĕ/ | pierwszy | śdn. erste | słowo poświadczone |
ewål /evål/ | hebel | dn. hewel | słowo poświadczone, por. övål |
F
połabski | polski | etymologia | uzasadnienie |
---|---|---|---|
faliaste /foľostĕ/ | płowy | śdn. vâl + -'ostĕ | słowo poświadczone |
falniá /folńo/ | fałda | dn. Foul, Foul’n? | słowo poświadczone w NSg: folne |
falnene /folnenĕ/ | pofałdowany | folno + -enĕ lub imiesłów od *folnĕt | słowo poświadczone |
faná /fono/ | flaga | niem. Fahne | zapożyczenie z niemieckiego, por. dłuż. fona |
fastet /fostĕt/ | pościć | śdn. fasten | zapożyczenie |
fastane /fostonĕ/ | post | gerundium od fostĕt | formacja jak niem. Fasten od fasten |
fat /fot/ | beczka, naczynie | śdn. fat, fât | słowo poświadczone |
fatnek /fotnĕk/ | bednarz | fot + -nĕk | nazwa zawodu jak klübĕk-klübaucnĕk |
fȧbrika /fabrikă/ | fabryka | niem. Fabrik | zapożyczenie, por. łuż. fabrika |
fȧdér /fader/ | ojciec chrzestny, kum; ojciec | dn. Vadder | słowo poświadczone |
fȧgȧla /fagală/ | ptaszek | dn. vāgel | słowo poświadczone |
fȧlgát /falgot/ | następować, postępować | śdn. volgen | poświadczone w 3Sg: falgojĕ |
fȧn /fan/ | fan | niem. Fan | zapożyczenie, por. łuż. fan |
fȧnȧtizm /fanatiz(ĕ)m/ | fanatyzm | niem. Fanatismus | por. łuż. fanatizm |
fȧrbȧt /farbat/ | zakaz | śdn. vorbot | słowo poświadczone |
fȧrbia /farb́ă/ | barwa, kolor; farba | por. niem. Farbe | słowo poświadczone |
fȧrbidiát /farbiďot/ | zakazać | śdn. vorbiden | poświadczone w czasie przeszłym: farbiďol |
fȧrdål /fardål/ | kwadra księżyca | śdn. vêrdel | słowo poświadczone, obocznie fardil |
fȧrforát /farförot/ | prowadzić, wieść | śdn. vorvoren | poświadczone w rozkaźniku: farförüj-năs |
fȧrklàgane /farklăgonĕ/ | oskarżony | śdn. vorklagen | słowo poświadczone |
fȧrstát /farstot/ | rozumieć | śdn. vorstân | poświadczone w 3Sg: farstojĕ |
fȧrtȧriat /fartaŕăt/ | zniszczyć | śdn. vorteren | poświadczone w czasie przeszłym: fartaŕăl |
fȧrzakat /farzokăt/ | zapierać się, wypierać się | śdn. vorsāken | poświadczone w 3Sg: farzokă |
fȧstèlawen /fastĕlovĕn/ | zapusty | śdn. vastel-avent | słowo poświadczone, Polański rekonstruuje fasteloven, ale jeden z zapisów Wastlówen |
fȧšist /fašist/ | faszysta | niem. Faschist | por. łuż. fašist i inne -ist |
fȧšizm /fašiz(ĕ)m/ | faszyzm | niem. Faschismus | por. łuż. fašizm, -z(ĕ)m jak w pesĕn |
fålšîtia /fålšaiťă/ | fałsz | śdn. valsch(h)eit | słowo poświadczone |
fålšuwate /fålšüvotĕ/ | fałszywy | śdn. valsch + -otĕ | słowo poświadczone |
fåtzȧk /fåtzak/ | tornister, plecak(?) | dn. Vat-Sakk | słowo poświadczone, Polański pisze fatzak, ale to chyba literówka |
ferdediát /ferdeďot/ | bronić | dn. verdädig’n | słowo poświadczone |
fertfȧk /fertfak/ | ćwierć, ćwiartka | dn. vērt(e) + Fack | słowo poświadczone |
ferzûka /ferzaukă/ | pokusa, pokuszenie | dn. versöking | poświadczone w ASg: ferzoikǫ, -oi- jako -au- jak w saukăt |
fetiš /fetiš/ | fetysz | niem. Fetisch | zapożyczenie, por. łuż. fetiš |
fidera /fideră/ | kuma, matka chrzestna | śdn. vedere | słowo poświadczone |
film /film/ | film | niem. Film | zapożyczenie, por. łuż., cz., pl. film |
Fin /Fin/ | Fin | niem. Finne | zapożyczenie z niemieckiego, por. łuż. Fin |
Finka /Finkă/ | Finka | Fin + -kă | regularna forma żeńska |
Finliǫdu /finľǫdü/ | Finlandia | Fin + ľǫdü | kalka niem. Finnland |
finskie /finsťĕ/ | fiński | fin + -sťĕ | regularny przymiotnik na -sťĕ |
find /find/ | nieprzyjaciel, wróg | dn. Find | słowo poświadczone |
findlikie /findliťĕ/ | wrogi, nieprzyjacielski | dn. findlik | zapożyczenie, por. fründ-fründliťĕ |
fizika /fizikă/ | fizyka | niem. Physik | zapożyczenie, por. łuż. fyzika |
fîgá /faigo/ | figa | niem. Feige? | zapożyczenie, por. łuż., pl. figa |
fîgiuwe /faiďüvĕ/ | figowy | faigo + -üvĕ | przymiotnik na -üvĕ, żeby nie wywoływać I palatalizacji |
fîgiuwe lîst /faiďüvĕ laist/ | listek figowy | faiďüvĕ + laist | kalka niem. Feigenblatt |
flȧša /flašă/ | butla | niem. Flasche | formacja wsteczna wzgl. poświadczonego flaškă |
flȧška /flaškă/ | butelka | niem. Flasche + -kă | słowo poświadczone |
flitichie /flitix́ĕ/ | pilny | dn. flītich | słowo poświadczone |
flîtá /flaito/ | flet | śdn. floite | słowo poświadczone |
flîtac /flaităc/ | piegża | flaito + -ac | słowo poświadczone |
flîtát /flaitot/ | grać na flecie | flaito + -ot | słowo poświadczone |
flote /flötĕ/ | płaski | śdn. vlôt | słowo poświadczone |
fon /fön/ | suszarka do włosów | niem. Föhn/Fön | zapożyczenie, por. łuż. fejn, sch. fen, ros. фенъ |
for /för/ | wy- | śdn. vör | słowo poświadczone, odpowiada niem. für, herfür |
frame /fromĕ/ | pobożny | śdn. vrâm | słowo poświadczone |
Frącoz /frącöz/? | Francuz | dn. Franzoos | zapożyczenie z dn., zasymilowane, por. głuż. jendźelski 'angielski' |
Frącozka /frącöskă/ | Francuzka | Frącöz + -kă | regularna forma żeńska |
frącozkie /frązösťĕ/ | francuski | frązöz + -sťĕ | przymiotnik od nazwy narodu, może frącözisĕ jak ingelsĕ? |
Frąkrika /frąkrikă/ | Francja | kalka niem. Frankreich | por. emerikă ze śdn. hemmelrîke |
frefelàjące /frefelăjącĕ/ | hardy, przekorny | śdn. vrevelen | słowo poświadczone |
frefelát /frefelot/ | być hardym, przekornym | śdn. vrevelen | rekonstrukcja czasownika, od którego powstał zleksykalizowany imiesłów |
fri /fri/ | swobodnie | śdn. fri | słowo poświadczone |
frijá /frijo/ | małżeństwo | dn. Frie | słowo poświadczone |
friját /frijot/ | wziąć ślub | dn. frīn | poświadczone w 3Sg: frijol |
frijane /frijonĕ/ | ożenek, ślub | gerundium od: frijat | poświadczone w celowniku: kå frijońĕ |
Fris /fris/ | Fryzyjczyk | śdn. Vrêsch | słowo poświadczone |
fris /fris/ | ser fryzyjski | śdn. Vrêsch | słowo poświadczone |
Friska /friskă/ | Fryzyjka | fris + -kă | forma żeńska na -kă |
Frisliǫdu /frisľǫdü/ | Fryzja | Fris + ľǫdü | kalka niem. Friesland |
friše /frišĕ/ | świeży | niem. frisch | słowo poświadczone, obocznie frišťĕ?? |
frizor /frizör/ | fryzjer | niem. Frisör/Friseur | zapożyczenie, por. łuż. frizer |
frîdichie /fraidix́ĕ/ | radosny, wesoły | śdn. vreidich | słowo poświadczone |
frund /fründ/ | przyjaciel, krewny | śdn. vrünt | poświadczone w ASg: fründi |
frundlikie /fründliťĕ/ | uprzejmy, życzliwy | vrüntlik | słowo poświadczone |
fudår /füdår/ | pasza, karma; pokarm | śdn. vôder | słowo poświadczone |
fudrat /füdrăt/ | karmić (zwierzęta) | śdn. vôderen | słowo poświadczone |
fule /fülĕ/ | leniwy | dn. fūl | słowo poświadczone |
fule piås /fülĕ ṕås/ | leń, próżniak | fülĕ + ṕås | słowo poświadczone |
G
połabski | polski | etymologia | uzasadnienie |
---|---|---|---|
gabel /gobel/? | widelec | śdn gåb(e)l | słowo poświadczone, ale wokalizm niepewny |
gad /god/ | wąż | psł. *gadъ | słowo poświadczone |
gade /godĕ/ | gadzi, węży | psł. *gadьjь | słowo poświadczone |
gadek /godĕk/ | robak | psł. *gadikъ | słowo poświadczone |
gaj /goj/ | gaj, lasek | psł. *gajь | poświadczone w toponimii: Gei, Gei-wiesen |
galǫz /golǫz/ | gałąź | psł. *galǫzь | słowo poświadczone |
gard /gord/ I | stajnia, obora | psł. *gordь | słowo poświadczone |
gard /gord/ II | zamek, gród; sąd | psł. *gordъ | słowo poświadczone |
gardîste /gordaistĕ/ | grodzisko, plac grodowy | psł. *gordišče | słowo poświadczone |
Garduw /Gordüv/? | Gartow | psł. *gordovъ? | rekonstrukcja, toponim |
garch /gorx/ | groch; wyka | psł. *gorxъ | słowo poświadczone |
garnak /gornăk/ | garnek (na mleko) | psł. *gъrnъkъ | słowo poświadczone |
garnet /gornĕt/ | mówić, gadać | psł. *gorniti | słowo poświadczone |
garsle /gorslĕ/ | garść | psł. *gъrstlьje | słowo poświadczone |
gaset /gosĕt/ | gasić | psł. *gasiti | poświadczone w 3Sg: gosĕ |
gat /got/ | gać, grobla, (staw?) | psł. *gatь | poświadczone w toponimii: Katei, Jatey-feld, Jatey-wiesen |
gatek /gotĕk/ | mały staw | psł. *gatikъ | poświadczone w toponimii: Kadieck |
gȧklår /gaklår/ | kuglarz | śdn. gôkeler | słowo poświadczone |
gȧlá /galo/ | strój odświętny, urzędowy | por. niem. Gala | słowo poświadczone |
gȧle /galě/ | żółty | śdn. gêle | dodatkowo zasymilowane poświadczone nieodmienne /gale/ |
gȧlèrepá /galĕrepo/ | marchew | galĕ + repo | słowo poświadczone, Polański uznaje je za dwa osobne: gale repo |
gȧlgwŷ /galgvoi/ | szubienica; wieszak | śdn. galge | słowo poświadczone |
gȧnat /ganăt/ | być życzliwym | śdn. gannen | poświadczone 1Sg: ganăm, 2Sg: ganăs |
gȧnc /ganc/ | cały | niem. ganz | słowo poświadczone |
gȧng /gang/ | przejście, korytarz | śdn. gank | słowo poświadczone |
gȧngrena /gangrenă/ | gangrena | niem. (die!) Gangrän | zapożyczenie, por. głuż. gangrena |
gȧz /gaz/ | gaz | niem. Gas | zapożyczenie, por. pol. gaz |
gȧzene /gazenĕ/ | gazowy | gaz + -enĕ | typowy przymiotnik od nazwy substancji |
gåzîwe /gåzaivĕ/ | prędki, szybki | psł. *gъzivъjь | słowo poświadczone |
gåzet /gåzĕt/ | gzić się, wściekać się (o bydle) | psł. *gъzъ + -iti | poświadczone w 3Sg: gåzĕ |
gegén /gegen/ | przeciwko | śdn. gegen | słowo poświadczone |
genitiw /genitiv/ | dopełniacz | niem. Genitiv | zapożyczenie, por. łuż. genitiw |
Gieska /Ďeskă/ | Gertruda, Gierka | śdn. Geske | zapożyczenie ze śdn., zasymilowane jak inne imiona, imię |
giole /ďölĕ/ | goły | psł. *golъjь | słowo poświadczone |
giolǫb /ďölǫb/ | gołąb | psł. golǫbь | słowo poświadczone |
giolǫbak /ďölǫbăk/ | gołąbek | psł. golǫbъkъ | słowo poświadczone |
giora /ďöră/ | góra | psł. *gora | słowo poświadczone |
giorcanek /ďörconĕk/ | stwór górski, górzanin | psł. *gorьčanikъ | słowo poświadczone |
giorét sa /ďöret să/ | palić się | psł. *gorěti sę | słowo poświadczone |
giorka /ďörkă/ | górka, pagórek | psł. *gorъka | słowo poświadczone |
giorkie /ďörťĕ/ | gorzki | psł. *gorьkъjь | słowo poświadczone |
Giorska /Ďörskă/ | Bergen | psł. *gorьska(ja) | słowo poświadczone, toponim |
gips /gips/ | gips | niem. Gips | zapożyczenie, por. łuż. gips, cz. gyps |
giujek /ďüjĕk/ | uzdrowiciel | psł. *gojikъ | słowo poświadczone, Polański tłumaczy "lekarz, cyrulik" |
giujet /ďüjĕt/ | leczyć, goić | psł. *gojiti | poświadczone w 3Sg: ďüjĕ |
giujît sa /ďüjait să/ | goić się | psł. *gojiti sę | poświadczone w 3Sg: ďüji-să |
giulia /ďüľă/ | pustkowie, wrzosowisko | psł. *golьja | słowo poświadczone |
giune /ďünĕ/ | gówno | psł. *govьno | poświadczone w GSg: ďünă |
giust /ďüst/ | gość | psł. *gostь | słowo poświadczone |
giustnîcia /ďüstnaićă/ | kawał ziemi, z którego sołtys może ugościć wójta | psł. *gostьnica | słowo poświadczone, ale znaczenie być może dużo szersze |
giuzd /ďüzd/ | gwóźdź; kołek | psł. *gvozdь | słowo poświadczone |
giûster /ďaustĕr/ | jaszczur | psł. *guščerъ | poświadczone nazwisko rodowe: Gauster, por. sch. gušter, także w toponimii: Güstrow, Guzstrowe |
gîbet /ďaibĕt/ | gubić | psł. *gubiti | rozkład poświadczonego prefigowanego: vizďaibĕ |
gîmne /ďaimnĕ/ | gumno, zabudowa gospodarska | psł. *gumьno | słowo poświadczone |
gînǫt /ďainǫt/ | ginąć | psł. *ginǫti | perfektyw do ďainǫt, por. püzďainǫt |
gladet /glodĕt/ | gładzić, prasować | psł. *gladiti | rekonstrukcja, por. dłuż. głaźiś |
gladkie /glotťĕ/ | gładki; ładny | psł. *gladъkъjь | słowo poświadczone |
glazá /glozo/ | szkło; szklanka | śdn. glas | słowo poświadczone |
glaznek /gloznĕk/ | szklarz | glozo + -nĕk | słowo poświadczone |
glåd /glåd/ | głód | psł. *goldъ | słowo poświadczone |
glådet /glådĕt/ | głodzić? | psł. *golděti | poświadczone w 3Sg: glådĕ i gerundium glådenĕ, ale znaczenie 'głodować, biedować' |
glåduwat /glådüvăt/ | głodować, biedować | psł. *goldovati | poświadczone gerundium: glådüvenĕ, ale patrz glådĕt |
glåduwate /glådüvotĕ/ | głodny | psł. *goldovatъjь | słowo poświadczone |
glåduwne /glådüvnĕ/ | biedny | psł. *goldovьnъjь | słowo poświadczone |
glåduwnate /glådüvnotĕ/ | biedny | psł. *goldovьnatъjь | słowo poświadczone, ale patrz glådüvnĕ |
glåwa /glåwă/ | głowa; rozum, umysł; czaszka | psł. *golva | słowo poświadczone |
glåwènene /glåwĕnenă/ | dotyczący główki lnu | psł. *golvinenъjь | słowo poświadczone |
glåwîna /glåwaină/ | główka lnu | psł. *golvina | słowo poświadczone |
glåwka /glåfkă/ | główka | psł. *golvъka | słowo poświadczone |
glåwne /glåwnĕ/ | głowowy, główny | psł. *golvьnъjь | słowo poświadczone |
glåwne kiusån /glåvnĕ ťüsån/ | poduszka do spania | śdn | |
gliǫdat /gľǫdăt/ | śnić | psł. *ględati | poświadczono w 3Sg: gľǫdăl |
glîná /glaino/ | glina | psł. *glina | słowo poświadczone |
Glîn /Glain/ | Lüneburg | psł. *glinь | poświadczony miejscownik /vå Gľainĕ/ świadczy chyba o r. żeńskim, toponim |
glînene /glainenĕ/ | gliniany | psł. *glinenъjь | słowo poświadczone |
glîpe /glaipĕ/ | młody | psł. *glupъjь | słowo poświadczone |
glîpîna /glaipaină/ | młodzież | glaipĕ + -aină | utworzone wzorem sch. omladina |
glîpust /glaipüst/ | młodość | psł. *glupostь | utworzone wzorem råd-rådüst |
glîsta /glaistă/ | glista, robak | psł. *glista | słowo poświadczone, być może glaist |
glǫb /glǫb/ | głębina | psł. *glǫbь | poświadczone w toponimji: Glimp, Glumm, Glamp-Sei |
glǫbek /glǫbĕk/ | głęboko | psł. *glǫboko | słowo poświadczone |
glǫbukie /glǫbüťĕ/ | głęboki | psł. *glǫbokъjь | słowo poświadczone |
glu̇pse /glupsĕ/ | zdradliwy, podstępny | śdn. glupesch | słowo poświadczone |
glûchie /glaux́ĕ/ | głuchy | psł. *gluxъjь | słowo poświadczone |
gmîna /gmaină/ | gmina, | niem. arch. Gemeine, śdn. gemeine, gemêne | por. pl. gmina, dłuż. gmejna |
gnat /gnot/ | gnać | psł. *gъnati | poświadczone w 3Sg: gnol, zinĕ |
gnat dånû /gnot dånau/ | wpędzać, zapędzać | gnot + dånau | poświadczone w 3Sg: zinĕ dånau |
gnat del /gnot del/ | odpędzać | gnot + del | poświadczone w 3Sg: del zinĕ |
gnat ta /gnot to/ | popędzać, napędzać | gnot + to | poświadczone w 3Sg: zinĕ to, to zinĕ |
gnåle /gnålĕ/ | zgniły | psł. *gnilъjь | słowo poświadczone |
gnew /gnev/ | gruczoł? | psł. *gněvъ | poświadczone w l. mn.: gnevoi |
gnezdît sa /gnezdait-să/ | gnieździć się | psł. *gnězditi sę | słowo poświadczone |
gnist /gnist/ | gnieść | psł. *gnesti | poświadczone w 3Sg: gnitĕ |
gnîdá /gnaido/ | gnida | psł. *gňida | poświadczono w l. mn.: gnaidåi/-ĕ |
gnîlîcia /gnailaićă/ | zgnilizna | gnålĕ + -aićă | rzeczownik od przymiotnika jak x́audĕ-x́audaićă |
gnît /gnait/ | gnić | psł. *gniti | poświadczono pochodne gnålĕ (zgniły) |
gnuj /gnüj/ | gnój | psł. *gnojь | słowo poświadczone |
gnujene /gnüjenĕ/ | gnojowy | psł. *gnojenъjь | słowo poświadczone |
gniazde /gńozdĕ/ | gniazdo | psł. *gnězdo | słowo poświadczone |
gǫgièlnîcia /gǫďĕlnaićă/ | skrzypce | psł. *golgol-? + -naićă | zapożyczenie do dn. Gungelneitz ’Geige, Violine’ |
gǫs /gǫs/ | gęś | psł. *gǫsь | słowo poświadczone |
gǫse /gǫsĕ/ | gęsi | psł. *gǫsьjь | słowo poświadczone |
gǫsiar /gǫśăr/ | gąsior | psł. *gǫsьjařь | słowo poświadczone |
gǫska /gǫskă/ | biały chleb, bułka | psł. *gǫsъka | słowo poświadczone |
gǫste /gǫstĕ/ | gęsty | psł. *gǫstъjь | słowo poświadczone |
grab /grob/ | grab | psł. *grabъ | poświadczone w ASg: groboi |
grabȧlnek /grobalnĕk/ | świder ciesielski (do grabi) | psł. *grabьlьnikъ | słowo poświadczone |
grablé /groble/ | grabie | psł. *grabľě | słowo poświadczone |
greblu /greblü/ | ożóg, pogrzebacz | psł. *greblo | słowo poświadczone |
grad /grod/ | grad | psł. *gradъ | słowo poświadczone |
gratewár /grotevor/ | dziadek, ojciec ojca | dn. grôte-vâer | słowo poświadczone |
gratka /grotkă/ | babka, matka ojca | śdn. grôteke | słowo poświadczone |
gratiát /groťot/ | chwalić | śdn. groten | słowo poświadczone |
grawá /grovo/ | rów | śdn. grave | słowo poświadczone |
grawena /grovenă/ | starzec, siwy mężczyzna | śdn. grawe + -enă | słowo poświadczone |
grȧmat /gramăt/ | grzmieć | psł. *grьměti | słowo poświadczone |
grȧnȧta /gramată/ | granat | niem. Granate | zapożyczenie z niemieckiego, por. dłuż. granata |
Grecka /greckă/ | Grecja | Grek + -skă | por. dłuż. Grichiska, cz. Řecko |
greckie /grecťĕ/ | grecki | Grek + -sťĕ | przymiotnik na -sťĕ |
grech /grex/ | grzech | psł. *grěxъ | słowo poświadczone |
Grek /grek/ | Grek | śdn. Greke | por. dłuż Grich z niem. Grieche |
Grekînka /Greťainkă/ | Greczynka | Grek + -åinkă | forma żeńska jak nemăc-nemťainkă |
grensa /grensă/ | granica | śdn. grense, z pol. granica | słowo poświadczone |
gresît sa /gresait-să/ | grzeszyć | psł. *grěšiti + să | słowo poświadczone |
gresnar /gresnăr/? | grzesznik | psł. *grešьnařь | poświadczone w DPl: gresnărüm |
gresnek /gresnĕk/ | grzesznik | psł. *grěšьnikъ | poświadczone w l. mn.: gresnaiťĕ |
gribiåt /grib́åt/ | grzbiet, plecy | psł. *xrьbьtъ, nieregularnie | słowo poświadczone, Polański transkrybuje grėb́åt |
gribin /gribin/ | grzebień | psł. *grebenь | słowo poświadczone |
gribinàtîcia /gribinătaićă/ | kręgosłup | psł. *grebenatica | słowo poświadczone |
griját sa /grijot să/ | grzać | psł. grějati sę | poświadczone w rozkaźniku 2Sg: grij să |
griǫda /gŕǫdă/ I | belka | psł. *gręda | słowo poświadczone |
griǫda /gŕǫdă/ II | grzęda | psł. *gręda | słowo poświadczone |
gripa /gripă/ | grypa | niem. Grippe | zapożyczenie, por. łuż. gripa |
grîb /graib/ | grzyb | psł. *gribъ | poświadczone nazwisko rodowe: Greibke, Griepke, a także w toponimji: Greibkens feld |
grîba /graibă/ | drobne pieniądze, grosze | psł. *grubyjě | słowo poświadczone, ale niepewne |
grîf /graif/ | gryf | niem. Greif | zapożyczenie z niem., do rozważenia także z śdn. grip |
grîp /graip/ | kupa, stos | być może śdn. grîpe | słowo poświadczone |
grodling /grödling/ | kiełb | dn. grödeling | słowo poświadczone |
grone /grönĕ/ | zielony | śdn. gröne | słowo poświadczone |
gronlądskie /grönlącťĕ/ | grenlandzki | Grönľǫdü + -sťĕ | przymiotnik od utworzonej nazwy państwa |
Gronliǫdu /Grönľǫdü/ | Grenlandja | grönĕ + -ľǫdü | kalka niem. Grönland |
grulikie /grüliťĕ/ | okrutny, okropny | śdn. grülik | słowo poświadczone |
gruzne /grüznĕ/ | brzydki, szpetny | psł. *grozьnъjь | słowo poświadczone |
grûk /grauk/ | grusza | psł. *gruša skontaminowana z *buk | słowo poświadczone |
grûsŷ /grausåi/ | grusza | psł. *gruš-y | słowo poświadczone |
guld /güld/ | złoto; gulden (pieniądz) | śdn. güld | słowo poświadczone |
guldån /güldån/ | gulden (pieniądz) | śdn. gülden | słowo poświadczone |
guldione /gülďonĕ/ | pozłacany | śdn. güld + -'onĕ | słowo poświadczone |
gu̇rkî /gurťai/ | ogurek | śdn. gurke | słowo poświadczone |
gu̇t /gut/ | dobrze | niem. gut | słowo poświadczone |
gwiazda /gjozdă/ | gwiazda | psł. *gvězda | słowo poświadczone |
gwiazdka /gjoz(d)kă/ | gwiazdka | psł. *gvězdъka | słowo poświadczone |
H
połabski | polski | etymologia | uzasadnienie |
---|---|---|---|
hatnu /hotnü/ | hetta, hejta, w prawo | dn. hot + -nü | słowo poświadczone |
Hȧg /Hag/ | Haga | dn., niem. (Den) Haag | zapożyczenie, toponim |
hȧj /haj/ | siano | śdn. hoi | słowo poświadczone |
hȧj-mand /haj-mond/ | sierpień | haj + mond | słowo poświadczone |
hȧka /hakă/ | motyka | niem. Hacke | słowo poświadczone |
her rict /her rict/ | rzec, powiedzieć | niem. her + rict | poświadczone w rozkaźniku: her-ric, odpowiada niem. her- |
histarîja /historajă/ | historia | niem. Historie | zapożyczenie, por. dłuż. historija, pl. historia |
hîliane /haiľonĕ/ | uświęcony, poświęcony | śdn. heilen | słowo poświadczone |
Ch
połabski | polski | etymologia | uzasadnienie |
---|---|---|---|
chala /xolă/ | pochwała | psł. *xvala | derywat od poświadczonego xolĕ jak niem. loben-Lob |
chalet /xolĕt/ | chwalić | psł. *xvaliti | poświadczone w 3Sg: xolĕ |
charna /xornă/ | pokarm, pożywienie | psł. *xorna | słowo poświadczone |
charnet /xornĕt/ | karmić, żywić | psł. *xorniti | słowo poświadczone |
charstîwe /xorstaivĕ/ | parszywy, pokryty krostami, świerzbowaty | psł. *xorstivъjь | słowo poświadczone |
charstŷ /xorståi/ | krosta, parch; świerzb | psł. *xorsty | poświadczone w l. mn.: xorstvoi |
Charwat /xorvăt/ | Chorwat | sch. Hrvat | zaadaptowane zapożyczenie, dop. -otă |
Charwatka /xorvotkă/ | Chorwatka | xorvăt + -kă | typowa forma żeńska na -kă |
Charwatska /xorvockă/ | Chorwacja | xorvăt + -skă | odbitka sch. Hrvatska |
charwatskie /xorvocťĕ/ | chorwacki | xorvăt + -sťĕ | typowy przymiotnik od nazwy narodu |
chėmil /x́ėmil/ | chmiel | psł. *xъmělь | słowo poświadczone |
China /x́ină/ | Chiny | niem. China | por. głuż. China, niem. /ˈçiːna/ (na południu także /ˈkiːna/) |
Chinianek /x́ińonĕk/ | Chińczyk | x́ină + -'onĕk | etnonim na -onĕk, por. głuż. Chinjan |
Chinianka /x́ińonkă/ | Chinka | x́ină + -'onkă | regularna forma żeńska |
chinskie /x́insťĕ/ | chiński | x́ină + -sťĕ | regularny przymiotnik na -sťĕ |
chiorac /x́örăc/ | zły duch, djabeł | psł. *x(v)orьcь | słowo poświadczone |
chiore /x́örĕ/ | zły, niedobry; brzydki | psł. *x(v)orъjь | słowo poświadczone |
chiorîcia /x́öraićă/ | zło | x́örĕ + -aićă | rzeczownik odprzymiotnikowy wzorem x́audĕ-x́audaićă |
chiost /x́öst/ | miotła, pomiotło | psł. *xvostъ | słowo poświadczone |
chiudet /x́üdĕt/ | iść, chodzić | psł. *choditi | słowo poświadczone |
chiutá /x́üto/ | chata, chałupa | niem. Hütte | słowo poświadczone |
chiûdac /x́audăc/ | zły duch, djabeł, szatan | psł. *xudьcь | słowo poświadczone |
chiûde /x́audĕ/ | marny, lichy; zły, niedobry; brzydki | psł. *xudъjь | słowo poświadczone |
chiûde-mand /x́audĕ-mond/ | kwiecień | x́audĕ + mond | słowo poświadczone |
chiûdîcia /x́audaićă/ | marność, coś złego | psł. *xudica | słowo poświadczone |
chîzá /x́aizo/ | chałupa, chata | psł. *xyža | rozkład poświadczonego x́aiznĕ, por. dł. chyža |
chîzka /x́aiskă/ | chałupka, chatka | x́aizo + -kă | zdrobnienie od rekonstruowanego x́aizo |
chîzne /x́aiznĕ/ | chałupne, około chałupy | psł. *xyžьnъjь | słowo poświadczone |
chlar /xlor/ | chlor | niem. Chlor | zapożyczenie, por. cz., łuż., pl. chlor |
chlåd /xlåd/ | chłód | psł. *xoldъ | słowo poświadczone |
chlådene /xlådenĕ/ | chłodny | psł. *xoldenъjь | słowo poświadczone |
chlådinek /xlådinĕk/ | chłodziarka, lodówka | xlåd + -inĕk | kalka niem. Kühlschrank, por. dłuż. chłodnik, głuż. chłódźak |
chlew /xlev/ | chlew | psł. *xlěvъ | słowo poświadczone |
chlǫd /xlǫd/ | laska, kij | psł. *xlǫdъ | słowo poświadczone |
chrąst /xrąst/ | chrząszcz, chrabąszcz | psł. *xręščь | słowo poświadczone |
chrian /xŕon/ | chrzan | psł. *xrěnъ | słowo poświadczone |
chriûd /xŕaud/ | bicz, bat | psł. *xřudъ | słowo poświadczone |
chriûdek /xŕaudĕk/ | smyczek | psł. *xřudikъ | słowo poświadczone |
chrume /xrümĕ/ | kaleki, chromy | psł. *xromъjь | słowo poświadczone |
chrumene /chrümenĕ/ | obrażenie, skaleczenie | psł. *xromenьje | słowo poświadczone |
chrumîcia /xrümaićă/ | kalectwo | xrümĕ + -aićă | złożenie wzorem x́audĕ-x́audaićă |
chrumota /xrümötă/ | kaleka | xrümĕ + -ötă | złożenie jak pröstĕ-pröstötă |
I
połabski | polski | etymologia | uzasadnienie |
---|---|---|---|
ilek /ilĕk/ | tchórz, fretka | śdn. ilk | słowo poświadczone, obocznie ilkă |
ilka /ilkă/ | tchórz, fretka | śdn. ilke | słowo poświadczone, obocznie ilĕk |
Indîja /indajă/ | Indie | niem. Indien | zapożyczenie, regularna adaptacja -ien > -ajă |
indîskie /indaisťĕ/ | indyjski | indajă + -sťĕ | przymiotnik na -sťĕ, może indisťĕ? |
ingelse /ingelsĕ/ | angielski | śdn. engelsch | słowo poświadczone |
ingiėl /inďėl/ | anioł | śdn. engel | formacja wsteczna od poświadczonego inglĕk |
inglek /inglĕk/ | anioł, aniołek | śdn. engel + -ĕk | słowo poświadczone |
Ingliǫdår /ingľǫdår/ | Anglik | por. niem. Engländer lub Ingľǫdü + -år | kalka niem. Engländer |
Ingliǫdårska /ingľǫdårskă/ | Angielka | ingľǫdår + -skă | forma żeńska jak toblår-toblårskă |
Ingliǫdu /ingľǫdü/ | Anglia | śdn. England + ľǫdü | kalka niemieckiej nazwy, por. poświadczone ingelsĕ |
instru̇mentȧl /instrumental/ | narzędnik | niem. Instrumental | zapożyczenie, por. łuż. instrumental |
Internet /internĕt/ | Internet | niem. Internet | por. łuż., cz., pl. internet |
Ir /ir/ | Irlandczyk | por. niem. Ire | zapożyczenie tak jak cz. Ir |
irȧckie /iracťĕ/ | iracki | Irak + -sťĕ | przymiotnik na -sťĕ |
Irȧk /irak/ | Irak | niem. Irak | zapożyczenie |
Irȧkiėr /iraťėr/ | Irakijczyk | Irak + -år | kalka niem. Iraker |
Irȧkiėrska /iraťėrskă/ | Irakijka | iraťėr + -skă | regularna forma żeńska |
irȧnskie /iransťĕ/ | irańki | Iran + -sťĕ | przymiotnik na -sťĕ |
Irȧn /iran/ | Iran | niem. Iran | zapożyczenie |
Irȧnår /iranår/ | Irańczyk | Irak + -år | kalka niem. Iraner |
Irȧnårska /iranårskă/ | Iranka | iranår + -skă | regularna forma żeńska |
Irska /irskă/ | Irlandka | ir + -skă | forma żeńska jak er-erskă |
irlądskie /irlącťĕ/ | irlandzki | irľǫdü + -sťĕ | typowy przymiotnik na -sťĕ, przegłos nosówek |
Irliǫdu /irľǫdü/ | Irlandia | por. niem. Irland + ľǫdü | kalka niemieckiej nazwy |
islądskie /islącťĕ/ | islandzki | isľǫdü + -sťĕ | typowy przymiotnik na -sťĕ, przegłos nosówek |
Isliǫdår /isľǫdår/ | Islandczyk | isľǫdü + -år | kalka niem. Islander |
Isliǫdårska /isľǫdårskă/ | Islandka | isľǫdår + -skă | forma żeńska jak toblår-toblårskă |
Isliǫdu /isľǫdü/ | Islandia | por. niem. Island + ľǫdü | kalka niemieckiej nazwy |
Itȧlianek /Itaľonĕk/ | Włoch | Italajă + -onĕk | typowa nazwa mieszkańca na -onĕk |
Itȧlianka /Itaľonkă/ | Włoszka | Italajă + -onkă | typowa nazwa mieszkanki na -onkă |
itȧlenskie /italensťĕ/ | włoski | por. niem. italienisch | przymiotnik na -sťĕ, do rozważenia itaľensťĕ |
Itȧlîja /Italajă/ | Włochy | por. niem. Italien | regularna pożyczka z niemieckiego |
itiat /iťăt/ | nazywać; nazywać się; nakazywać | śdn. hêten | poświadczone w 3Sg: iťă, być może z nagłosowym h- |
izáp /izop/ | józefek (roślina) | śdn. isop | słowo poświadczone |
Î
połabski | polski | etymologia | uzasadnienie |
---|---|---|---|
î /ai/ I | u, przy | psł. *u | słowo poświadczone |
î /ai/ II | ej, hej | psł. *aj | słowo poświadczone |
îbezat /aibezăt/ | uciec | psł. *uběžati | słowo poświadczone |
îbet /aibĕt/ | zabić, ubić | psł. *ubiti | słowo poświadczone |
îbrukát /aibrükot/ | zużyć | ai- + brükot | słowo poświadczone |
îbust /aibüst/ | ukłuć, ubóść | psł. *ubosti | słowo poświadczone |
îdawet /aidovĕt/ | udusić, zadusić | psł. *udaviti | słowo poświadczone |
îdialat /aiďolăt/ | zrobić | psł. *udělati | poświadczony imiesłów: aiďălonă |
îdelet /aidelĕt/ | oddzielić | psł. *uděliti | słowo poświadczone |
îdrûzet /aidrauzĕt/ | pomóc | psł. *udružiti | poświadczone w cz. przeszłym: aidrauzål |
îklestet /aiklestĕ/ | ścisnąć | psł. *uklěščiti | poświadczony imiesłów: aiklăstenĕ |
îkǫset /aikǫsĕt/ | ugryźć, ukąsić | psł. *ukǫsiti | poświadczony imiesłów: aikǫsenĕ |
îkrast /aikrăst/ | ukraść | psł. *ukrasti | poświadczone gerundium: aikrădinĕ |
îkràdine /aikrădinĕ/ | kradzież | psł. *ukradenьje | słowo poświadczone |
îkrujet /aikrüjĕt/ | ukroić, odciąć | psł. *ukrojiti | słowo poświadczone |
îlumet /ailümĕt/ | ułamać | psł. *ulomiti | słowo poświadczone |
îlûcet /ailaucĕt/ | utrafić | psł. *ulučiti | słowo poświadczone |
îmarzat /aimorzăt/ | zmarznąć | psł. *umoržati | poświadczony imiesłów : aimărzonĕ |
îmiarte /aiḿortĕ/ | zmarły, umarły | psł. *umьrtъjь | słowo poświadczone |
îmret /aimrĕt/ | umrzeć | psł. *umerti | poświadczony imiesłów: aiḿortĕ |
îmûdît sa /aimaudait să/ | opóźnić się | psł. *umuditi sę | poświadczone w czasie przeszłym: aimaudål să |
îpast /aipăst/ | odpaść | psł. *upasti | poświadczone gerundium: aipădenĕ |
îplatet /aiplotĕt/ | zapłacić, opłacić | psł. *uplatiti | poświadczone w 3Sg: aiplotĕ |
îprąst /aiprąst/ | uprząść | psł. *upręsti | słowo poświadczone |
îpûstet /aipaustĕt/ | upuścić | psł. *upustiti | poświadczone czasy przeszłe: aipaustål, aipaustaix, aipaustăs |
îriazat /aiŕozăt/ | uciąć, odciąć | psł. *urězati | poświadczone w 3Sg: airezĕ |
îrudene /airüdenĕ/ | urodzony | psł. *urodenъjь | słowo poświadczone |
îrudît sa /airüdait să/ | urodzić się | psł. *uroditi sę | poświadczone w czasie przeszłym: airüdål să |
îsact /aisăct/ | uciąć, usiec, skosić | psł. *useťi | słowo poświadczone |
îsȧgát /aisagot/ | oszlifować, wygładzić | ai- + śdn. sagen | poświadczony imiesłów: aisăgonĕ, być może aisogot |
îstrîzat /aistraizăt/ | ostrzyc | psł. *ustrižati | poświadczony imiesłów: aistraizonĕ |
îšapat /aišopăt/ | stwarzać | ai- + šopăt | słowo poświadczone |
ît /ait/ | iść | psł. *iti | słowo poświadczone |
ît dånû /ait dånau/ | wchodzić, wstępować | ait + dånau | poświadczone w 3Sg: aidĕ dånau |
ît del /ait del/ | odchodzić | ait + del | poświadczone w 3Sg: aidĕ del |
ît sa /ait să/ | powodzić się, wieść się | ait + să | poświadczone w 3Sg: aidi să |
ît wåkårst /ait våkårst/ | obchodzić | ait + våkårst | poświadczone w 3Sg: aidĕ våkårst |
ît wånû /ait vånau/ | wychodzić | ait + vånau | poświadczone w 3Sg: aidĕ vånau |
îta /aită/ | ojciec | germanizm, por. sfr. heitha | słowo poświadczone |
îtąt /aitąt/ | uciąć | psł. *utęti | poświadczone w 3Sg: aitnĕ |
îtîne liǫdu /aitainĕ ľǫdü/ | ojczyzna | aită + -aină + ľǫdü | kalka głuż. wótčny kraj |
îtupît sa /aitüpait să/ | utopić się | psł. *utopiti sę | poświadczone w 3Sg: aitüpi să |
îwiǫzat /aiv́ǫzăt/ | przywiązać | psł. *uvęzati | poświadczone w 3Sg: aivązĕ i imiesłów: aiv́ǫzonĕ |
îwlåcat /aivlåcăt/ | zbronować | psł. *uvolčati | poświadczony imiesłów: aivlåconĕ |
îzaset /aizosĕt/ | przestraszyć | psł. *užasiti | poświadczone w czasie przeszłym: aizăsål-jĕg, aizăsålai-jĕg |
J
połabski | polski | etymologia | uzasadnienie |
---|---|---|---|
ja /jo/ | ja | psł. *ja | słowo poświadczone, obocznie: joz |
jabkiu /jopťü/ | jabłko | psł. *jablъko | słowo poświadczone |
jablun /joblün/ | jabłoń | psł. *jablonь | słowo poświadczone |
jagièda /joďĕdo/ | wysypka? | psł. *jagody | słowo poświadczone, znaczenie niejasne |
jagną /jogną/ | jagnię | psł. *jagnę | słowo poświadczone |
jaji /joji/ | jajko; jądro | psł. *jaje | słowo poświadczone |
jajkiu /jojťü/ | jajeczko | joji + -ťü | zdrobnienie wzorem büźǫtťü |
jaluwe /jolüvĕ/ | jałowy, niepłodny | psł. *jalovъjь | słowo poświadczone |
jaluwîcia /jolüvaićă/ | jałówka | psł. *jalovica | słowo poświadczone |
jamá /jomo/ | jama; dół na grób | psł. jama | słowo poświadczone |
jasne /josnĕ/ | jasny | psł. *jasnъjь | podobne słowo niepoświadczone, por. cz. jasný, głuż. jasny, słi. jasnï |
jar /jor/ | dolina | psł. *jarъ | poświadczone w toponimji w złożeniu: Jirjost (*jarogvozdь) |
jarmic /jormic/ | szpada | psł. *jarъ měčь? niepewne | słowo poświadczone |
jasènîna /josĕnaină/ | las jesionowy | psł. *jasenina | słowo poświadczone |
jasin /josin/ | jesion | psł. *jasenь | słowo poświadczone |
Jastȧrna Nidelia /jostarnă nideľă/ | Niedziela Wielkanocna | jostarnă + nideľă | kalka niem. Ostersonntag, por. dłuż. jatšowna njeźela |
Jastȧrna Pènidelia /jostarnă pĕnideľă/ | Poniedziałek Wielkanocny | jostarnă + pĕnideľă | kalka niem. Ostermontag, por. dłuż. jatšowne pónjeźele |
jastȧrne /jostarnĕ/ | wielkanocny | jostråi + -nĕ | przymiotnik na -nĕ jak trebĕ-tribnĕ, por. srebrü-sribarnĕ |
Jastȧrnîcia /jostarnaičă/ | Niedziela Wielkanocna | jostrnĕ + -aićă | por. dłuż. jatšownica |
Jastrŷ /jostråi/ | Wielkanoc | psł. *jastry | słowo poświadczone |
jawar /javăr/ | jawor | psł. *javorъ | poświadczone w l.mn.: javårĕ |
jaz /joz/ | ja | psł. *jazъ | słowo poświadczone, obocznie: jo |
jȧdån /jadån/ | jeden | psł. *jedьnъ | słowo poświadczone |
jȧdånádiste /jadånădistĕ/, /janădist/, /janünăcti | jedenaście | psł. *jedьnъ (jedьno) na desęte | słowo poświadczone |
jȧgiėr /jaďėr/ | myśliwy | śdn. jeger | słowo poświadczone, obocznie jagår |
jȧcht /jaxt/ | polowanie | śdn. jacht | słowo poświadczone |
jȧka /jakă/ | kurtka | niem. Jacke | zapożyczenie, por. łuż. jaka |
jȧnác /janoc/ | jedynak | psł. *jedьnačь | słowo poświadczone |
jȧnace /janocĕ/ | jednakowy | psł. *jedьnačьjь | rozkład poświadczonego tårüjjanocĕ, por. düjocĕ |
jågla /jåglă/ | igła | psł. *jьgla | słowo poświadczone |
jågra /jågră/ | gra | psł. *jьgra | rekonstruowane z jågraićă, które jest wyrównaniem jėgraićă do pierwotnego jågră |
jåkra /jåkră/ | ikra | psł. *jьkra | słowo poświadczone |
jåskra /jåskră/ | iskra | psł. *jьkra | słowo poświadczone |
jåzba /jåzbă/ | izba, świetlica | psł. *jьstъba | słowo poświadczone |
jąc /jąc/ | przełyk | psł. *jěťь, nieregularnie | słowo poświadczone |
jącåne /jącånĕ/ | jęczmienny | psł. *jęčьnьnъjь | słowo poświadczone |
jącånek /jącånĕk/ | trznadel | psł. *jęčьnьnikъ | słowo poświadczone |
jącmin /jącmin/ | jęczmień | psł. *jęčьmenь | słowo poświadczone, być może istniał pierwotny mianownik: jącmoi |
jącmine /jącminĕ/ | jęczmienny | psł. *jęčьmenьnъjь | słowo poświadczone, wtórne wobec jącånĕ |
jąt /jąt/ | chwytać, łapać, brąć | psł. *jęti | poświadczone formy osobowe: jėmĕ, jėmăto-să i imiesłów: jǫtĕ |
jątrènîcia /jątrĕnaićă/ | jątrznica, kiszka | psł. *jętrenica | słowo poświadczone |
je /je/ | tak (potwierdzenie) | śdn. je | słowo poświadczone |
jed /jed/ | jedzenie, jadło | psł. *jědь | poświadczone w wyrażeniu: ai jădai |
jedące kamår /jedącĕ komår/ | jadalnia, pokój jadalny | jest + komår | formacja analogiczna do såpące komår, por. niem. Esszimmer |
jedna /jednă/ | potrawa | psł. *jědьna(ja) | słowo poświadczone |
jednîcia /jednaićă/ | jadalnia | jed + -naićă | formacja analogiczna do pekărnaićă, ťauxărnaićă |
jedzna /jeʒnă/ | jedzenie | psł. *jěďьna(ja) | słowo poświadczone |
jechat /jexăt/ | jechać wierzchem | psł. *jěxati | para do poświadczone jezdĕt, por. głuż. jěchać, słi. jãxac |
Jeru̇zȧlém /Jeruzalem/ | Jerozolima | niem. Jerusalem | zapożyczenie, por. łuż. Jeruzalem, hol. Jeruzalem, toponim |
jesera /jeseră/ | ości u kłosa, wąsy, kolce | psł. *jesera | słowo poświadczone |
jest /jest/ | jeść | psł. *jěsti | słowo poświadczone |
jezdet /jezdĕt/ | jeździć wierzchem | psł. *jězditi | słowo poświadczone |
Jezu̇s /Jezus/ | Jezus | śdn. Jesus | słowo poświadczone, imię |
jėgrîcia /jėgraićă/ | zabawa | psł. *jьgrica | słowo poświadczone, obocznie wtórne postaci: jaigraićă, jågraićă |
jėlma /jėlmă/ | wiąz, brzost | psł. *jьlьma | słowo poświadczone |
Jėlmenawa /jėlmenovă/ | Ilmenawa, Ilmenau | psł. *jьlьmenava | rekonstrukcja, toponim |
jėlmuwe /jėlmüvĕ/ | wiązowe, z wiązu | jėlmă + -üvĕ | słowo poświadczone |
jėskrît sa /jėskrait să/ | iskrzyć się | psł. *jьskriti sę | z poświadczonego jåskră; jå->jė- por. jågră>jėgraićă |
jėwér /jėver/ | wiór, trzaska | psł. *jьverъ | słowo poświadczone |
jidîne /jidainĕ/ | jedyny | psł. *jedinъjь | słowo poświadczone |
jisin /jisin/ | jesień | psł. *jesenь | poświadczone w złożeniu jisin-mond |
jisin-mand /jisin-mond/ | wrzesień | psł. *jesenь + śdn. mând | słowo poświadczone |
jist /jist/ | jeszcze | psł. *ješče | słowo poświadczone |
jiz /jiz/ | jeż | psł. *ježь | słowo poświadczone |
jizér /jizer/ | jezioro | psł. *jezerъ? | poświadczone w toponimji: Iser-kamp, Jesere, Gesehre, Josöhrn |
jizerak /jizerăk/? | jeziorko | psł. *jezerъkъ | poświadczone w toponimji: Jirseik (zam. Jiserk) |
jî /jai/ | wy | śdn. jî | słowo poświadczone |
jîgiu /jaiďü/ | jarzmo | psł. *jьgo | słowo poświadczone |
jîgrác /jaigroc/ | gracz | jaigr- + -oc | złożenie wzorem: cirkoc |
jîgrát /jaigrot/ | bawić się, grać | psł. *jьgrati | poświadczone w 3Pl: jaigroją |
jîminne /jaiminĕ/ | imienny, związany z imieniem | jaimą + -nĕ | przymiotnik na -nĕ od poświadczonego jaimą |
jîmat /jaimăt/ | łapać, łowić | psł. *jьmati | słowo poświadczone |
jîmą /jaimą/ | imię; nazwisko; rzeczownik | psł. *jьmę | słowo poświadczone, znaczenia wzorem niem. Name |
jîmu /jaimü/ | imię | psł. *jьmę, zmiana deklinacji | słowo poświadczone, obocznie do jaimą |
jînam /jainăm/ | gdzie indziej | psł. *jьnamъ | słowo poświadczone |
jînde /jaindĕ/ | kiedyś, pewnego razu | psł. *jьngdy | wzorem poświadczone draudĕ |
jîne /jainĕ/ | inny | psł. *jьnъjь | poświadczono zaimek z rdzeniem jain- |
jîstu /jaistü/ | nerka | psł. *jьsto | poświadczone w l.mn.: jaistă |
Jorga /Jörgă/ | Jerzy, Jurek | śdn. Jurge(n) | zapożyczenie ze śdn., zasymilowane jak inne imiona, -ör- jak bör, imię |
jǫdre /jǫdrĕ/ | jądro, ziarno orzecha | psł. *jędro | słowo poświadczone |
jǫtra /jǫtră/ | wątroba | psł. *jętra | słowo poświadczone |
jǫzek /jǫzĕk/ | język (narząd) | psł. *językъ | słowo poświadczone |
Juta /Jütă/ | Judyta | śdn. Jutte | zapożyczenie ze śdn., zasymilowane jak inne imiona, imię |
ju̇nge /jungĕ/ | młody | śdn. junk | słowo poświadczone |
jûnac /jaunăc/ | młody byk | psł. *junьcь | słowo poświadczone |
jûtra /jautră/ | jutro | psł. *jutrě | słowo poświadczone |
jûtru /jautrü/ | poranek; wschód | psł. *jutro | słowo poświadczone, "wzchód" por. vicer |
jûz /jauz/ | już | psł. *juže | słowo poświadczone |
jûzîna /jauzaină/ | obiad | psł. *južina | słowo poświadczone |
K
połabski | polski | etymologia | uzasadnienie |
---|---|---|---|
kabált /kobolt/ | krasnoludek, chochlik, kobold | śdn. kobolt | słowo poświadczone |
kad /kod/ | skrzynka międlicy | psł. *kadь | słowo poświadczone |
kafij /kofij/ | kawa | dn., dsas. Koffie | końcowe -j jak w dłuż. kafej, głuż. kofej, por. także blij |
kafijnîcia /kofijnaićă/ | kawiarnia | kofij + -naićă | por. dłuż. kafejownja |
kak /kok, kăk/ | jak | psł. *kako | słowo poświadczone |
kak îdi sa? /kok aidi-să?/ | co tam? jak się masz? | kok + ait să | zwrot poświadczony |
kak wile /kok vilĕ/ | ile | kok + vilĕ | słowo poświadczone |
kaká /koko/ | pręgierz | śdn. kâk | słowo poświadczone |
kakát /kokot/ | kakać, robić kupę | psł. *kakati | słowo poświadczone |
kakie /koťĕ/ | jaki, który | psł. kakъjь | słowo poświadczone |
kakiust /koťüst/ | jakość | kok + -üst | formacja jak pl. jakość, głuż. kajkosć, cz. jakost |
kal /kol/ | kapusta | śdn. kôl | słowo poświadczone |
kalinîcia /kolinaićă/ | kałuża, bajoro | psł. kalenica | słowo poświadczone, być może kolĕnaićă |
kaluwe /kolüvĕ/ | kapuściany | kol + -üvĕ | słowo poświadczone |
kam /kom/ | dokąd | psł. *kamo | słowo poświadczone |
kamànŷ /kamănåi/ | piec pokojowy | psł. *kameny | słowo poświadczone |
kamát /komot/ | przychodzić | śdn. komen | słowo poświadczone, zapewne obocznie także komăt |
kamát tape /komot topĕ/ | schodzić się | komot + topĕ | poświadczone w 3Pl: komoją topĕ |
kamát wånû /komot vånau/ | wychodzić | komot + vånau | poświadczone w 3Sg: komă vånau |
kamår /komår/ | pokój | śdn. kamer | słowo poświadczone |
kaminene /kominenĕ/ | kamienny | komoi + -enĕ | słowo poświadczone |
Kaminene Dol /Kominenĕ Döl/ | Stendal | kominenĕ + döl | tłumaczenie, toponim |
kampiu̇ter /komṕutĕr/ | komputer | niem. Computer | zapożyczenie, por. łuż. kompjuter |
kamŷ /komoi/ | kamień | psł. kamy | słowo poświadczone, najpewniej rodzaju żeńskiego |
kamŷka /komoikă/ | kamyk; pestka | komoi + -kă | słowo poświadczone |
kapat /kopăt/ | kapać | psł. *kapati | poświadczone w 3Sg: kopĕ |
kapår /kopår/ | miedź | śdn. kopper | zapożyczenie ze śdn., podobnie w łużyckich |
kapiá /koṕo/ | kropla | psł. *kapľa | poświadczone w ASg i NPl: kopą, kope |
kapka /kopkă/ | kropelka | psł. *kapъka | słowo poświadczone |
kaprene /koprenĕ/ | miedziany | kopår + -enĕ | formacja wzorem dråvă-dråvenĕ |
karia /koŕă/ | taczka | śdn. karre | słowo poświadczone |
kark /kork/ | noga (u zwierzęcia)? | psł. *korkъ | rozkład złożenia korťĕtüc |
karkiètuc /korťĕtüc/ | kret | psł. *korkъ + -točь | słowo poświadczone |
kartá /korto/ | kartka; karta | śdn. kârte | słowo poświadczone |
kartål /kortål/ | koszula | szlez-holszt. kortel | słowo poświadczone |
kartka /kortkă/ | kartka, karteczka | śdn. kârte + kă | zdrobnienie |
kartkie /kortťě/ | krótki | psł. kortъkъjь | słowo poświadczone |
kartwilia /kortwiľă/ | rozrywka, zabawa | śdn. kort(e)wile | słowo poświadczone |
karwá /korvo/ | krowa | psł. *korva | słowo poświadczone |
karwar /korvăr/ | krowiarz, hodowca bydła | korvo + -ăr | nazwa hodowcy jak ťün-ťünăr |
karwe /korvĕ/ | krowi | psł. *korvьjь | słowo poświadczone |
Karwîcia /Korvaićă/ | Karwitz | psł. korvica? | rekonstrukcja, por. pl. Krowica, Karwica, toponim |
kas /kos/ | zakwas? | psł. *kvasъ | słowo poświadczone |
kasac /kosăc/ | drożdże | psł. *kvasьcь | słowo poświadczone |
kasȧl /kosal/ | kaszel | psł. kašьľь | słowo poświadczone |
kaset /kasĕt/ | zapraszać na przyjęcie | psł. *kvasiti | poświadczone jako gerundium: kosenĕ |
kaslet /koslĕt/ | kaszleć | psł. kašľati | poświadczone w 3Sg: koslĕ |
katér /koter/ | kot, kocur | śdn. kâter | słowo poświadczone |
kazde /kozdĕ/ | każdy | psł. *kъžьdo | słowo poświadczone |
kȧchiėl /kax́ėl/ | kafel | śdn. kachel | słowo poświadczone |
kȧchiėlnek /kax́ėlnĕk/ | kafelkarz | kax́ėl + -nĕk | nazwa zawodu jak klübĕk-klübaucnĕk |
kȧchlek /kaxlĕk/ | kafelek | kax́ėl + -ĕk | zdrobnienie wzorem kuvål-kuvlĕk |
kȧkû /kakau/ | kakao | niem. Kakao | por. niem. Kakao [kaˈkaʊ̯], a także -au jako partytyw |
kȧlądår /kalądår/ | kalendarz | niem. Kalender | słowo poświadczone, Polański zapisuje kalandår |
kȧnél /kanel/ | cynamon | dn. Kaneel | zapożyczenie z dn., słowo Zimt południowoniemieckie |
kȧnta /kantă/ | kąt, róg | śdn. kante | słowo poświadczone |
kȧpu̇z /kapuz/ | kaptur (dla ochrony przed pszczołami?) | śdn. kabütze | słowo poświadczone |
kȧrpa /karpă/ | karp | śdn. karpe | słowo poświadczone |
Kȧzȧch /Kazax/ | Kazach | por. niem. Kasache | zapożyczenie z niem., por. ros. казахъ |
Kȧzȧchstȧn /Kazaxstan/ | Kazachstan | por. niem. Kasachstan | zapożyczenie z niemieckiego, por. ros. Казахстанъ |
Kȧzȧska /Kazaskă/ | Kazaszka | Kazax + -kă | typowa nazwa żeńska na -kă |
kȧzȧskie /kazasťĕ/ | kazaski | Kazax + -sťĕ | typowy przymiotnik na -sťĕ, nie -stansťĕ, bo niem. kasachisch |
kå /kå/ | ku, do | psł. *kъ | słowo poświadczone |
kåtu /kåtü/ | kto | psł. *kъto | słowo poświadczone |
kengu̇r /kengur/ | kangur | niem. Känguruh | zapożyczenie, por. głuż. kenguruh, adaptacja morfologiczna końcówki |
ketšu̇p /ketšup/ | keczup, ketchup | niem. Ketschup | zapożyczenie, por. dłuż. ketšup |
kiȧba /ťabă/ | duch | ??? | słowo poświadczone |
kiȧdål /ťadål/ | kitel, bluza | śdn. kedel | słowo poświadczone, obocznie ťetål |
kiȧdiá /ťaďo/ | łańcuch | śdn. kêde | słowo poświadczone |
kiȧgiėl /ťaďėl/ | kręgiel | śdn. kegel | słowo poświadczone |
kiȧgle /ťaglĕ/ | kręgle (gra) | ťaďėl + -ĕ | poświadczone chyba jako biernik: ťagli |
kiȧjàncînia /ťajăncaińă/ | kij pasterski, palica | psł. *kyjanьčinьja | słowo poświadczone |
kiȧjànîcia /ťajănaićă/ | tłuczek do lnu | psł. kyjanica | słowo poświadczone, Polański obocznie rekonstruuje kiėjănaićă |
kiȧrl /ťarl/ | mąż; mężczyzna | śdn. kerle | słowo poświadczone, obocznie ťaŕål |
kiȧsŷ /ťasåi/ | dom | śdn. kese + -åi | słowo poświadczone, obocznie ťesåi |
kiȧtrek /ťatrĕk/ | piesek | śdn. koter | słowo poświadczone |
kicår /ťicår/ | kosz; więcierz, kaszerz (do łowienia ryb) | por. śdn. Kesser | słowo poświadczone, obocznie ťicer |
kicårak /ťicerăk/ | koszyczek | ťicår + -ăk | słowo poświadczone jako ťicerăk, ale por. ťicår |
kicårnek /ťicernĕk/ | koszykarz, łubiankarz | ťicår + -nĕk | formacja wzorem criv-crivnĕk, klübĕk-klübaucnĕk |
kieler /ťelĕr/ | piwnica | dn. Keller | słowo poświadczone, Polański pisze ťeler |
kiėcînia /ťėcaińă/ | udo, udziec | psł. *kъčinьja | słowo poświadczone |
kiėde /ťėdĕ/ | gdzie | psł. *kъde | słowo poświadczone, być może /ťėd/ |
kiėgie /ťėďĕ/ | kiedy, gdy; jeśli | psł. *kъg(d)y | rekonstrukcja, co do znaczenia por. niem. wenn |
kiėjènîcia /ťėjănaićă/ | tłuczek do ubijania lnu | psł. *kъjanica | słowo poświadczone |
kiėl /ťėl/ | kieł | psł. *kъlъ | niepewne poświadczenie w l. mn.: klåi, niejasny brak -å- |
kiėlîn /ťėlain/ | łono | psł. *kъlinъ | słowo poświadczone |
kiėnądz /ťėnąʒ/ I | król; król w grze | psł. *kъnęʒь | słowo poświadczone, także w znaczeniu 'szlachcic; junkier' |
kiėnądz /ťėnąʒ/ II | księżyc | psł. *kъnęʒь | słowo poświadczone |
kiėnągînia /ťėnąďaińă/ | szlachcianka, królowa | psł. *kъnęgyni | słowo poświadczone, znaczenie "królowa" w analogii do ťėnąʒ |
kiėnąze /ťėnązĕ/ | królewskie, szlacheckie | ťėnąʒ + -ĕ | słowo poświadczone |
kiėnąze liǫdu /ťėnązĕ ľǫdü/ | królestwo | ťėnązĕ + ľǫdü | słowo poświadczone |
kiėsin /ťėsin/ | żołądek | psł. *kъsenь | słowo poświadczone |
kinka /ťinkă/ | muszla, skorupa, łupina | śdn. kinke | poświadczne w NSg: kinťai, choć być może ū-temat |
kiodrat /ťödrăt/ | gadać, paplać | śdn. koderen | słowo poświadczone, forma osobowa /ťödrojĕ/ wzkazuje na ťödrot |
kiola /ťölă/ | fura, pojazd, samochód | psł. *kola | słowo poświadczone, znaczenie samochód por. sch. kola |
kiolac /ťölăc/ | kołacz, ciasto, wypiek | psł. *kolačь | poświadczone zapożyczenie do dn.: Kollatz, Kollatze |
kiolàsena /ťölăsenă/ | wózek | psł. *kolesena? nieco niejasne fonetycznie | słowo poświadczone jako /ťölăsenă/ |
kiolåt /ťölåt/ | deska | psł. *kolъtь | słowo poświadczone |
kiolu /ťölü/ | koło | psł. *kolo | słowo poświadczone, prawdopodobnie odmiana s-tematowa, por. ťölăsenă |
kionar /ťönăr/ | pasterz koni | psł. *konařь | słowo poświadczone |
kionika /ťönikă/ | konewka | psł. *kony + *-ika, nieregularnie | słowo poświadczone |
kionwîcia /ťönvaićă/ | dzbanek | psł. *konъvica | słowo poświadczone |
kionŷ /ťönåi/ | dzban | psł. *kony | słowo poświadczone |
kiorac /ťörăc/ | korzec (miara) | psł. *korьcь | słowo poświadczone |
kiorŷtce /ťöråitcĕ/ | korytko | psł. *korytьce | poświadczone w l.mn.: ťöråitcă |
kiorŷte /ťöråitĕ/ | koryto | psł. *koryto | słowo poświadczone |
kiosa /ťösă/ | kosa | psł. *kosa | słowo poświadczone |
kiosàrene /ťösărenĕ/ | kaszany, z kaszy | ťösör + -enĕ | słowo poświadczone |
kiosor /ťösör/ | kasza, krupy | psł. *kosorъ | słowo poświadczone |
kioster /ťöster/ | kościelny, zakrystian | śdn. köster | słowo poświadczone |
kiostèrnîcia /ťöstĕrnaićă/ | zakrystia | ťöster + -naićă | złożenie jak ťauxor-ťauxărnaićă |
kiostka /ťös(t)kă/ | kostka (anatomiczna) | psł. *kostъka | słowo poświadczone |
kioza /ťöză/ | koza | psł. *koza | słowo poświadczone |
kiozka /ťöskă/ | kózka | psł. *kozъka | słowo poświadczone |
kirbé /ťirbe/ | żłób, drabinka żłobowa | śdn. kribbe, z metatezą | słowo poświadczone |
Kirialîs /ťiŕolais/ | Kyrie eleison | niem. Kyrieleis | słowo poświadczone |
kirnia /ťirńă/ | maślnica, kierznia | śdn. kerne | słowo poświadczone, obocznie ťirnă, ale raczej to niedokładność zapisu |
kiubar /ťübăr/ | łóżko; pościel?; poduszka? | psł. *kobьrь | słowo poświadczone, obocznie ťübĕr |
kiubåla /ťübålă/ | kobyła | psł. *kobyla | słowo poświadczone |
kiubålka /ťübålkă/ | kobyłka | psł. *kobylъka | słowo poświadczone |
kiulȧc /ťülac/ | kołek | psł. *kolьcь | słowo poświadczone |
kiulcet /ťülcĕt/ | wbijać kołki | psł. *kolьčiti | słowo poświadczone |
kiulèsî /ťülĕsai/ | rower | psł. *kolesi | dualis tantum od poświadczonego tölü, por. celü-cilĕsai, łuż. (jězdne) koleso/koło |
kiuliane /ťüľonĕ/ | kolano | psł. *kolěno | słowo poświadczone |
kiulne /ťülnĕ/ | wozowy, dotyczący wozu | ťölü + -nĕ | słowo poświadczone |
kiumål /ťümål/ | kminek | śdn. kömen, kömel | zapożyczenie z dn. jak engevår albo mairon |
kiun /ťün/ | koń; wałach | psł. *koňь | słowo poświadczone |
kiunac /ťünăc/ | koniec | psł. *konьcь | słowo poświadczone |
kiuncet /ťüncĕt/ | kończyć | psł. *konьčiti | czasownik od poświadczonego ťünăc |
kiunek /ťünĕk/ | koń | psł. *koňikъ | słowo poświadczone |
kiunskie /ťünsťĕ/ | koński, dla koni | psł. *koňьskъjь | słowo poświadczone |
kiupa /ťüpă/ | kopa, sześćdziesiąt sztuk | psł. *kopa | słowo poświadczone |
kiupål /ťüpål/ | motyka | psł. *kopъlь | słowo poświadczone |
kiupîcia /ťüpaićă/ | sterta siana | psł. *kopica | słowo poświadczone |
kiuprîwa /ťüpraivă/ | pokrzywa | psł. *kopriva | słowo poświadczone |
kiusån /ťüsån/ | poduszka (pod głowę i do siedzenia) | śdn. küssen | słowo poświadczone |
kiuset /ťüsĕt/ | kosić | ťösă + -ĕt | czasownik od poświadczonego ťösă |
kiusîste /ťüsaistĕ/ | drzewce kosy, kosisko | psł. *kosišče | słowo poświadczone |
kiust /ťüst/ | kość | psł. *kostь | słowo poświadczone |
Kiustne /ťüstnĕ/ | Küsten | psł. *kostьno? | rekonstrukcja, być może *xvostьno?; toponim |
kiustrîwa /ťüstrîvă/ | stokłosa | psł. *kostriva | słowo poświadczone |
kiutàlnîcia /ťütălnaićă/ | hak do zawieszenia kotła (nad paleniskiem) | ťüťål + -naićă | słowo poświadczone |
kiutiål /ťüťål/ | kocioł | psł. *kotьlъ | słowo poświadczone |
kiutlek /ťütlĕk/ | kociołek | psł. *kotьlikъ | słowo poświadczone |
kiuzån /ťüzån/ | kożuch | psł. *kožьnъ | słowo poświadczone |
kiuza /ťüză/ | skóra | psł. *koža | słowo poświadczone |
kiuzac /ťüzăc/ | kwałek chleba, kromka | śdn. kûse + -ăc | słowo poświadczone |
kiuze /ťüzĕ/ | kozi | ťöză + -ĕ | słowo poświadczone |
kiuzka /ťüskă/ | skórka | psł. kožьka | słowo poświadczone |
kiûchár /ťauxor/ | kucharz | psł. *kuxařь | słowo poświadczone, obocznie ťaux́or |
kiûchàrnîcia /ťauxărnaićă/ | kuchnia | ťauxor + -naićă | słowo poświadczone |
kiûrá /ťauro/ | kura | psł. *kura | poświadczone w l.mn.: ťauråi |
kiûrą /ťaurą/ | kurczę, kurczątko | psł. *kurę | słowo poświadczone |
kiûrèpatka /ťaurĕpotkă/ | kuropatwa | psł. *kuropatъka | słowo poświadczone |
kiûrîcé /ťauraice/ | przedmieście, przysiółek | ťauro + -aice | słowo poświadczone |
kiûsát /ťausot/ | kosztować, próbować, smakować | psł. *kušati | słowo poświadczone |
kiûtît /ťautait/ | robić, czynić | psł. *kutiti | słowo poświadczone |
kiûtît lik /ťautait lik/ | wyrównywać, zrównywać | ťautait + lik | słowo poświadczone |
kiwit /ťivit/ | czajka | śdn. kiwit | słowo poświadczone |
kizat /ťizăt/ | wybrać | śdn. kesen | poświadczone jako: ťizen, ale por. voiťizăt |
kîpac /ťaipăc/ | kupiec, handlarz | psł. *kupьcь | słowo poświadczone |
kîpet /ťaipĕt/ I | kupić | psł. *kupiti | poświadczone w 3Sg: ťaipĕ |
kîpet /ťaipĕt/ II | kipieć | psł. *kypěti | poświadczone w 3Sg: ťaipĕ |
kîsèlîna /ťaisĕlaină/ | kwas | ťaiśolĕ + -aină | poświadczone w toponimii: Keisslein, por. głuż. kisalina |
kîselek /ťaiselĕk/ | tlen | ťaiśolĕ + -nĕk | kalka niem. Sauerstoff, por. głuż. kislik, cz. kyslík, -ĕk jak w ďüjĕt-ďüjĕk |
kîsiale /ťaiśolĕ/ | kwaśny, kisły | psł. *kisělъjь | poświadczone w toponimii: Keisslein, Kuseleitzen, por. głuż. kisały |
kîzår /ťaizår/ | cesarz | śdn. keyser | słowo poświadczone |
klagat /klogăt/ | skarżyć, oskarżać | śdn. klagen | poświadczone w 3Sg: klogă |
klagá /klogo/ | skarga | śdn. klage | słowo poświadczone |
klare /klorĕ/ | czysty; wódka | śdn. klare | słowo poświadczone |
klast /klost/ | kłaść | psł. *klasti | poświadczone w 3Sg: klodĕ |
klȧbåt /klabåt/ | kłoda, kloc | dn. klōve, klave | słowo poświadczone |
klȧnîka /klanaikă/ | ten, który przeklina | psł. *klьnika | słowo poświadczone |
klȧc /klac/ | kij, drążek, laska | śwn. kloz | słowo poświadczone |
klȧpa /klapă/ | most zwodzony | por. niem. Klappe | słowo poświadczone |
klȧwår /klavår/ | kawaler | śdn. klover | słowo poświadczone |
klȧwrek /klavrĕk/ | chłopak, chłopiec | śdn. klover + -ĕk | słowo poświadczone |
klåda /klådă/ | beczka | psł. *kolda | słowo poświadczone |
Klådce /Klåtcĕ/ | Klötze | psł. *Koldьcě | rekonstrukcja, toponim |
klåkiol /klåťöl/ | zegar; dzwon | psł. *kolkolъ | słowo poświadczone |
klåkiolak /klåťölăk/ | dzwonek | psł. *kolkolъkъ | słowo poświadczone |
klåkiolnek /klåťölnĕk/ | zegarmistrz | klåťöl + -nĕk | złożenie, por. criv-crivnĕk |
klåkionak /klåťönăk/ | dzwonek (kwiat) | psł. *kolkolъkъ, nieregularnie -n- | słowo poświadczone w l. mn: klåťönťĕ |
klånîcia /klånaićǎ/ | kłonica (u wozu) | psł. *kolnica | słowo poświadczone |
klås /klås/ | kłos | psł. *kolsъ | słowo poświadczone |
klåse /klåsĕ/ | kłosie | psł. *kolsьje | słowo poświadczone |
klącet /klącĕt/ | utykać na nogę, kuleć | psł. klęčiti | poświadczone w 3Sg: klącĕ |
klącî /klącai/ | tylne podwórze | psł. *klęči? | słowo poświadczone |
kląkî /kląťai/ | zastrzał | psł. *klęky? | słowo poświadczone |
kląt /kląt/ | kląć, przeklinać | psł. *klęti | poświadczone w 3Sg: klanĕ |
klediat /kleďăt/ | ubrać, odziać | śdn. kleden | słowo poświadczone |
klediát sa /kleďot să/ | ubrać się | śdn. kleden | poświadczone w czasie przeszłym: kleďol să |
klen /klen/ | klon | psł. *klenъ | rozkład przymiotnika klenüvĕ |
Klenuw /klenüv/ | Klennow | psł. *Klenovъ | rekonstrukcja, toponim |
klenuwe /klenüvĕ/ | klonowy | psł. *klenovъjь | słowo poświadczone, ale w znaczeniu "bukowy", zapewne błąd |
klesta /klestă/ | kleszcze | psł. *klěščě | słowo poświadczone |
klestet /klestĕt/ | ściskać | psł. *klěščiti | rozkład poświadczonego imiesłowu aiklăstenĕ |
klewår /klevår/ | koniczyna; trefl (w kartach) | śdn. Klever | zapożyczenie, drugie znaczenie wzorem dn. Klever/Klöör |
klicka /klickă/ | czapeczka | niem. Klitz + -kă | słowo poświadczone |
klijé /klije/ | otręby | śdn. klîe | słowo poświadczone |
klika /klikă/ | członek męzki | ? | słowo poświadczone, obocznie też klinkă |
klinkàrnîcia | kościelny woreczek na pieniądze | por. szlez.-holszt. klinkers + -naićă | słowo poświadczone, Polański pisze klinkernaićă |
klipår /klipår/ | ogier | śdn. klepper, klöpper | słowo poświadczone jako kliper, dodatkowo zasymilowane |
klit /klit/ | nieduży garnek | śdn. klît | słowo poświadczone |
kliûc /kľauc/ | klucz | psł. *kľučь | słowo poświadczone |
kliûd /kľaud/ | myśl, rada | psł. *kľudъ? | słowo poświadczone |
kliûdát /kľaudot/ | myśleć, dumać | kľaud + -ot | czasownik utworzony wzorem brük-brükot |
kliûdîka /kľaudaikă/ | myśliciel | kľaud- + -aikă | formacja z utworzonego kľaudot wzorem låzăt-låzaikă i wielu innych |
klîbá /klaibo/ | głowica na dachu | śdn. klûwe | słowo poświadczone |
klîbena jågla /klaibenă jåglă/ | szpilka | klaibenă + jåglă | słowo poświadczone |
klîbenàtîcia /klaibenătaićă/ | szpilka | klaibenĕ + -taićă | słowo poświadczone, patrz: klaib́ăstaićă |
klîbene /klaibenĕ/ | posiadający główkę, z główką | klaibo + -enĕ | słowo poświadczone, patrz: klaib́ostĕ |
klîbiaste /klaib́ostĕ/ | posiadający główkę, głowę | klaibo + -ostĕ | słowo poświadczone, patrz: klaibenĕ |
klîbiàstîcia /klaib́ăstaićă/ | szpilka | klaib́ostĕ + -aićă | słowo poświadczone, patrz: klaibenătaićă |
klîbka /klaipkă/ | pączek | klaibo + -kă | słowo poświadczone, zapisane Kleipken |
klǫb /klǫb/ | biodro | psł. *klǫbъ | słowo poświadczone |
klǫbne /klǫbnĕ/ | biodrowy | klǫb + -nĕ | przymiotnik wzorem plaug-plauznĕ |
klǫbak /klǫbăk/ | kłębek | psł. *klǫbъkъ | słowo poświadczone |
Klǫcka /Klǫckă/? | Clenze | psł. *klanьčьka?? | słowo poświadczone, odczyt Kľǫskă nieprawdopodobny, toponim |
klubek /klübĕk/ | kapelusz | psł. *klobukъ | słowo poświadczone |
klubûcnek /klübaucnĕk/ | kapelusznik | klübĕk + -nĕk | słowo poświadczone |
klubûcnia /klübaucńă/ | wytwórnia kapeluszy | klübĕk + -ńă | słowo poświadczone |
klutá /klüto/ | bryłka, grudka | śdn. klüte | słowo poświadczone |
knȧpát /knapot/ | trzaskać z bicza | dn. knappen | poświadczone w 3Sg: knapojĕ |
knȧpsȧk /knapsak/ | torba pasterska | śdn. knapsak | słowo poświadczone |
knȧwål /knavål/ | knebel | śdn. knevel | słowo poświadczone |
knecht /knext/ | parobek, sługa; młodzieniec | śdn. knecht | słowo poświadczone |
knîpa /knaipă/ | knajpa, pub | niem. Kneipe | zapożyczenie, por. pol., cz., łuż. knajpa |
knop /knöp/ | guzik | śdn. knôp | słowo poświadczone, obocznie knüp |
koká /köko/ | kuchnia | śdn. köke | słowo poświadczone |
kǫdilia /kǫdiľă/ | kądziel, zwój lnu | psł. kǫděľь | słowo poświadczone |
kǫkiul /kǫťül/ | kąkol | psł. *kǫkoľь | słowo poświadczone |
kǫkiulene /kǫťülenĕ/ | kąkolowe, do kąkolu | psł. *kǫkolenъjь | słowo poświadczone |
kǫpat /kǫpăt/ | kąpać | psł. *kǫpati | słowo poświadczone |
kǫpát sa /kǫpot să/ | kąpać się | psł. *kǫpati sę | słowo poświadczone |
kǫs /kǫs/ | kęs, kawałek | psł. *kǫsъ | słowo poświadczone |
kǫsát /kǫsot/ | kąsać, gryźć | psł. *kǫsati | słowo poświadczone |
kǫsàwîcia /kǫsăvaićă/ | pokawałkowanie? | kǫs + -ăvaićă | słowo poświadczone |
kǫset /kǫsĕt/ | ukąsić, ugryźć | psł. *kǫsiti | słowo poświadczone |
kradîka /krodaikă/ | złodziej | psł. *kradika | formacja z rekonstruowanego /krost/ wzorem låzăt-låzaikă i wielu innych |
kragá /krogo/ | kołnierzyk | śdn. krage | słowo poświadczone |
kraját /krojot/ | odcinać | psł. *krajati | słowo poświadczone |
krakadil /krokodil/ | krokodyl | niem. Krokodil | zapożyczenie bez większej asymilacji, por. łuż. krokodil |
Krakiuw /Kroťüv/ I | Kraków | pl. Kraków | adaptacja morfologiczna |
Krakiuw /Kroťüv/ II | Krakow am See | psł. *Krakovъ | rekonstrukcja, toponim |
krakwîcia /krokvaićă/ | kawka | psł. krakъvica | słowo poświadczone |
kram /krom/ | sklep, kram | śdn. krâm | słowo poświadczone |
kramnek /kromnĕk/ | sklepikarz, sprzedawca w sklepie | krom + -nĕk | nazwa zawodu jak klübĕk-klübaucnĕk |
krapîna /kropaină/ | odpadki drzewne | śdn. kröppen? | słowo poświadczone |
krasån /krosån/ | naszyjnik? | psł. krasьnъ | słowo poświadczone, oryginalnie "krzyżyk na szyi kobiet" |
krasne /krosnĕ/ | piękny, ładny; dzielny?; uczciwy? | psł. *krasьnъjь | słowo poświadczone |
krast /krost/ | kraść | psł. *krasti | poświadczone w 2Sg: krodĕs, 3Sg: krodnĕ |
krąs /krąs/ | wieniec, korona | śdn. kranz | słowo poświadczone |
krȧngiėl /kranďėl/ | obwarzanek, precel | śdn. kringel | słowo poświadczone |
krȧnkie /kranťĕ/ | chory | śdn. krank | słowo poświadczone |
krȧpål /krapål/ | kaleka | śdn. kroppel | słowo poświadczone |
krȧwåd /kravåd/ | rak | śdn. krewed | słowo poświadczone |
kråsîna /kråsaina/ | okruszek | psł. *krъšina | słowo poświadczone |
kremin /kremin/ | krzemień | psł. *krěmy | słowo poświadczone, być może mianownik to kremoi jak kamoi |
kreweta /krevetă/ | krewetka | niem. Krevette | regularne zapożyczenie z niem., por. cz. kreveta |
krid /krid/ | kreda | szlez-holszt. kried | poświadczone w GSg: kriďau |
krig /krig/ | wojna | niem. Krieg | słowo poświadczone |
krigát sa /krigot-să/ | walczyć, wojować, bić się | niem. kriegen | poświadczone w czasie przeszłym: krigălai-să |
krigiėr /kriďėr/ | wojownik; kawalerzysta | niem. Krieger | słowo poświadczone |
kriját /krijot/ | dostać, otrzymać | lüneb. krī’n | słowo poświadczone |
Kristu̇s /Kristus/ | Chrystus | śdn. Kristus | słowo poświadczone |
krîdlate /kraidlotĕ/ | skrzydlaty | psł. *kridlatъjь | słowo poświadczone |
krîdle /kraidlĕ/ | skrzydło | psł. *kridlo | słowo poświadczone |
krîwe /kraivĕ/ | krzywy, ukośny | psł. *krivъjь | słowo poświadczone |
krîwîcia /kraivaićă/ | zakrzywienie, zagięcie, krzywizna | psł. *krivica | słowo poświadczone |
krîwu /kraivü/ | krzywo, ukośnie; niechętnie | psł. *krivo | słowo poświadczone |
krosnu /krösnü/ | krosno (tkackie) | psł. *krosno | poświadczone w NPl: krösna |
krǫg /krǫg/ | okrąg; obwód | psł. *krǫgъ | poświadczone w toponimii: Krung, Krungen, leksem ogólnosłowiański |
krǫgiuwîste /krǫďüvaistĕ/ | skrzyżowanie, rondo | krǫg + -üv- + -aistĕ | poświadczone w toponimii: Krunkfeiz |
krǫpá /krǫpo/ | zamek (u drzwi lub skrzyni) | śdn. krampe | słowo poświadczone |
krǫpåt /krǫpåt/ | dratwa | psł. *krǫpъtь | słowo poświadczone |
krǫpe /krǫpĕ/ | krępy, gruby | psł. *krǫpъjь | poświadczone w toponimii: Krummaseleitz, Krumpeitzen |
krud /krüd/ | przyprawa | dn. krüd | słowo poświadczone, GSg: krüďau |
krudiát /krüďot/ | przyprawiać | dn. krüden | poświadczone w 3Sg: krüďojĕ |
krujet /krüjĕt/ | kroić, odcinać | psł. *krojiti | poświadczone w 3Sg: krüjĕ |
krumka /krümka/ | piętka, końcówka chleba | psł. *kromъka | słowo poświadczone |
kruzaste /krüzostĕ/ | kędzierzawy | śdn. krûs + -ostĕ | słowo poświadczone |
krûcá /krauco/ | krzyż, krzyżyk; drzewo krzyżowe | śdn. krûze | słowo poświadczone |
krûckate /krauckotĕ/ | krzyżowy | krauco + -kă + -otĕ | słowo poświadczone, być może ’rozstajny’ |
krûk /krauk/ | gospoda, karczma, oberża | por. śdn. krôg | słowo poświadczone |
krûz /krauz/ | dzban | śdn. *krûse | słowo poświadczone jako kraiz |
krûzka /krauskă/ | dzban, bańka | krauz + -kă | słowo poświadczone |
krŷ /kråi/ | krew | psł. *kry | słowo poświadczone, obocznie wtórne kåråi |
krŷt /kråit/ | kryć, chować | psł. *kryti | poświadczone w 3Sg: kråjĕ |
kuc? /küc?/ | chustka na szyję | por. śwn. kütze | poświadczone jako kücai |
ku̇cka /kuckă/ | powóz, bryczka, kareta | śdn. kutze + -kă | słowo poświadczone |
Ku̇nka /Kunkă/ | Kinga, Kunegunda | śdn. Kun(n)eke | zapożyczenie, imię |
ku̇nstlikie /kunstliťĕ/ | kunsztowny, wymyślny | śdn. kunstlik | słowo poświadczone |
ku̇sa /kusă/ | chatka, chałupa | por. śdn. kote | słowo poświadczone, obocznie kuso |
ku̇wål /kuvål/ | kula | por. prus.-niem. kûl, kaul | słowo poświadczone |
ku̇wlek /kuvlĕk/ | kulka, kuleczka | kuvål + -ĕk | słowo poświadczone |
Kûna /Kaună/ | Kowno | niem. Kauen | toponim z niemieckiego |
kûtš /kautš/ | kanapa | niem. Kautsch/Couch | zapożyczenie, por. łuż. kawč, cz. gauč |
kůcá /kåuco/ | głownia (płonąca) | psł. *kъlča | słowo poświadczone |
kůp /kåup/ | łabędź | psł. *kъlpь~kъlpъ | por. słi. kålp, łuż. kołṕ |
kwȧdrȧt /kvadrat/ | kwadrat | niem. Quadrat | zapożyczenie, por. łuż., pol. kwadrat |
kwȧlita /kvalită/ | jakość | niem. Qualität | zapożyczenie, por. łuż. kwalita, cz. kvalita |
kwȧntita /kvantită/ | ilość | niem. Quantität | zapożyczenie, por. łuż. kwantita, cz. kvalita |
kwȧpia /kvaṕă/ | miętus | niem. Quappe | słowo poświadczone jako niezasymilowane Quappi |
kwetîste /kvetaistĕ/ | kwietnik, łąka kwiatowa | kjot + -aistĕ | formacja wzorem gord-gordaistĕ i wielu innych |
kwetene /kvetenĕ/ | kwiecisty | kjot + -enĕ | przymiotnik wzorem clåvak-clåvecenĕ i wielu innych |
kwetnek /kvetnĕk/ | kwiaciarz | kjot + -nĕk | złożenie wzorem criv-crivnĕk |
kwiat /kjot/ | kwiat | psł. *květъ | słowo poświadczone |
kwîlet /kvailĕt/ | kwilić, płakać (o dziecku) | psł. *kviliti | poświadczone w 3Sg: kvailĕ |
L
połabski | polski | etymologia | uzasadnienie |
---|---|---|---|
la /lă/ | tylko, chyba, no; -że | psł. *lĕ | słowo poświadczone |
ladá /lodo/ | skrzynia; trumna; kałamarz | śdn. lade | słowo poświadczone |
ladka /lotkă/ | skrzynka, szufladka | lodo + -kă | słowo poświadczone |
ladát /lodot/ | ładować | śdn. laden | słowo poświadczone |
lakȧtiw /lokativ/ | miejscownik | niem. Lokativ | zapożyczenie, por. łuż. lokatiw |
lame /lomĕ/ | kulawy, chromy | śdn. lam | słowo poświadczone |
lastawîcia /lostovaićă/ | jaskółka | psł. *lastavica | słowo poświadczone, obocznie lostĕvaićă |
Lastuw /Lostüv/ | Salzwedel | psł. lastovъ | słowo poświadczone, postuluje się także ľosťüv, ľostťüv, toponim |
latwa /lotvă/ | łata (dachowa) | śdn. latte | słowo poświadczone |
lawá /lovo/ I | ława | psł. *lava | poświadczone w toponimii: Lafei, Lowey, Lawei (l. mn.) |
lawá /lovo/ II | wiara | śdn. glâwe | słowo poświadczone, obocznie glovo |
lawîcia /lovaićă/ | ławka | psł. *lavica | poświadczone w toponimii: Lappke, Loweitz, Lowitz |
lazet /lozĕt/ | łazić, włazić | psł. *laziti | poświadczone w 3Sg: lozĕ |
lazîka /lozaikă/ | ropucha | psł. *lazika | słowo poświadczone |
lȧdek /ladĕk/ | członek | śdn. let + -ĕk | słowo poświadczone |
lȧgiėr /laďėr/ | obóz | śdn. leger | słowo poświadczone |
lȧchiėn /lax́ėn/ | konewka, beczułka | śdn. lechen | słowo poświadczone |
lȧját /lajot/ | pożyczyć | śdn. leihen | poświadczone w 3Sg: lajol i imiesłów: lajonă |
lȧks /laks/ | łosoś | niem. Lachs? | zapożyczenie jak inne nazwy ryb, por. głuż. laks obok łosos |
lȧmpá /lampo/ | lampa | śdn. lampe | słowo poświadczone |
lȧnene /lanenĕ/ | lniany | ľån + -enĕ | formacja jak våuno-våunenĕ |
lȧnîste /lanaistĕ/ | pole lnu | psł. *lьnišče | poświadczone w toponimii: Lanneitz, Lannisch, Lehneitzen |
lȧp /lap/ | gałgan, łachman, szmata | śdn. lapp | słowo poświadczone |
lȧs /las/ | łosoś | śdn. las | słowo poświadczone |
lȧsterår /lasterår/ | oszczerca, potwarca | śdn. lasterer | słowo poświadczone |
lȧsterårska /lasterårskă/ | oszczerczyni, potwarczyni | lasterår + -skă | słowo poświadczone |
lȧwe /lavĕ/ | lwi | ľåv + -ĕ | formacja wzorem korvo-korvĕ, gǫs-gǫsĕ |
lȧzát /lazot/ | czytać | śdn. lesen | słowo poświadczone |
Låbi /Låbi/ | Łaba | psł. *olbe | słowo poświadczone, rekonstruuje się także Låbü, ale cz. Labe i głuż. Łobjo sugerują psł. *olbe, nie *olbo, hydronim |
lågat /lågăt/ | kłamać, łgać | psł. *lъgati | poświadczone w 2Sg: låzĕs i w 3Sg: låzĕ |
låzîc /låzaic/ | łyżka | psł. *lъžicь | słowo poświadczone |
låzîcak /låzaicăk/ | łyżeczka | låzaic + -ăk | zdrobnienie od poświadczonego słowa |
låzîka /låzaikă/ | kłamca, łgarz | psł. *lъžika | słowo poświadczone |
ląc /ląc/ | klęk, czepigi | psł. *lęčь | słowo poświadczone |
lądîna /lądaină/ | niezabudowany teren | psł. *lędina | poświadczone w toponimii: Ladein-weide |
lągnǫt /lągnǫt/ | kłaść się? | psł. *legnǫti | poświadczone w 3Sg: lągnĕ |
lecet /lecĕt/ | leczyć | psł. *lěčiti | poświadczone w 3Sg: lecĕ, leci-jĕg |
led /led/ | lód | psł. *ledъ | słowo poświadczone |
ledene /ledenĕ/ | wykonany z lodu | led + -enĕ | formacja jak våuno-våunenĕ |
lekànîcia /lekănaićă/ | jastrząb, kania | ?? + -aićă | słowo poświadczone |
lekar /lekăr/ | lekarz | psł. *lěkařь | słowo poświadczone |
lemąz /lemąz/ | krokiew, kozioł (na dachu) | psł. *lěmęzь | słowo poświadczone |
lepse /lepsĕ/ | lepszy | psł. *lěpьšьjь | słowo poświadczone |
lesne /lesnĕ/ | leśny | psł. *lěsьnъjь | słowo poświadczone |
lesna jablun /lesnă joblün/ | jabłoń leśna, leśniówka | lesnă + joblün | słowo poświadczone |
lesne wrech /lesnĕ vrex/ | orzech laskowy (owoc) | lesnĕ + vrex | słowo poświadczone |
lestîcia /lestaićă/ | leszczyna | psł. *leščica | słowo poświadczone, ale patrz lestĕvaićă |
lestèwîcia /lestĕvaićă/ | leszczyna | psł. *leščevica | słowo poświadczone |
lestîna /lestaină/ | leszczyna | psł. *leščina | słowo poświadczone |
lewe /levĕ/ | lewy | psł. *lěvъjь | słowo poświadczone |
lewîcia /levaićă/ | lewica, lewa ręka | levĕ + -aićă | formacja wzorem pl. lewica, głuż. lěwica |
lezt /lest/? | pełzać, leźć; włazić | psł. *lězti | poświadczone w 3Sg: lezĕ |
lialen /ľolĕn/ | ojcowy | ľoľă + -ĕn | słowo poświadczone |
lialia /ľoľă/ | tata | prawdopodobnie ze słownictwa dziecięcego | słowo poświadczone |
lias /ľos/ | las; drzewo, drewno | psł. *lěsъ | słowo poświadczone |
liat /ľot/ | lot, rejs | deryw. od ľotot | por. niem. fliegen-Flug, dłuż. lět |
liatát /ľotot/ | latać | psł. *lětati | poświadczone w 3Pl: ľotoją |
liatu /ľotü/ | rok; lato | psł. *lěto | słowo poświadczone |
liån /ľån/ | len | psł. *lьnъ | słowo poświadczone |
liåtkie /ľåtťĕ/ | lekki | psł. *lьgъkъjь | słowo poświadczone |
liåtkiu /ľåtťü/ | lekko | psł. *lьgъko | słowo poświadczone |
liåw /ľåv/ | lew | psł. *lьvъ | słowo poświadczone |
liîbaj /ľaibăj/ | raczej, lepiej | psł. *ľuběji | słowo poświadczone |
liîbe /ľaibĕ/ | miły, przyjemny | psł. *ľubъjь | słowo poświadczone |
liîbet /ľaibĕt/ | kochać, lubić | psł. *ľubiti | poświadczone w 3Sg: ľaibĕ |
liîbėw /ľaibėv/ | miłość | psł. *ľubъvь | słowo poświadczone |
liîbėwne /ľaibėvnĕ/ | miłosny | ľaibėv + -nĕ | przymiotnik z -nĕ jak plaug-plauznĕ, bükvait-bükvaitnĕ |
liîbu /ľaibü/ | żartobliwie, dla żartu | psł. *ľubo | słowo poświadczone |
lidiá /liďo/ | cierpienie | śdn. leide | poświadczone w ASg: lidą |
lidiát /liďot/ | cierpieć | śdn. leiden | słowo poświadczone |
lifka /lifkă/ | kaftanik, gorset | śdn. lîfke | słowo poświadczone |
lichån /lixån/ | ciało, zwłoki, trup | śdn. lîcham | słowo poświadczone |
lik /lik/ | równo, jednakowo, tak samo | śdn. lik | słowo poświadczone |
likát /likot/ | równać, zrównać, wyrównywać | śdn. liken | słowo poświadczone |
likåm /likåm/ | równie, równo | śdn. lîk w narzędniku | słowo poświadczone |
likene /likenĕ/ | równy, prosty | śdn. likene | słowo poświadczone, dodatkowo zasymilowane |
likor /likör/ | likier | niem. Likör | zapożyczenie, por. łuż. liker |
liǫdu /ľǫdü/ | pole, ziemia rolna | psł. *lędo | słowo poświadczone |
lipia /liṕă/ | warga | śdn. lippe | słowo poświadczone |
lista /listă/ | lista | niem. Liste | zapożyczenie, por. łuż., pol. lista |
liter /litĕr/ | litr | niem. Liter | zapożyczenie, por. łuż. liter, -tra |
litet /litĕt/ | lecieć | psł. *letěti | poświadczone w 3Sg: litĕ |
litîdle /litaidlĕ/ | samolot | litĕt + -aidlĕ | por. niem. Flugzeug, łuż. lětadło, cz. letadlo |
litîste /litaistĕ/ | lotnisko, port lotniczy | litĕt + -aistĕ | por. niem. Flughafen, Flugplatz, cz. letiště, dłuż. lětanišćo |
litnek /litnĕk/ | lotnik | litĕt + -nĕk | por. niem. Flieger, dłuż. lětaŕ |
liûdi /ľaudi/ | ludzie | psł. *ľudьje | słowo poświadczone |
liûdskie /ľaucťĕ/ | ludzki | ľaudi + -sťĕ | złożenie wzorem ogólnosłowiańskiego ludzki |
Liûchiuw /Ľaux́üv/ | Lüchow | psł. *ľuxovъ | słowo poświadczone, toponim |
Liûtkiuw /Ľautťüv/ | Hitzacker | psł. ľudъkovъ? ľutъkovъ? | słowo poświadczone, toponim |
lizet /lizĕt/ | leżeć | psł. *ležeti | poświadczone w 3Sg: lizĕ |
lîb /laib/ | miara zboża | psł. *lubъ | słowo poświadczone |
lîcerne /laicernĕ/ | lejcowy, zaprzęgowy | laićăr + -nĕ | słowo poświadczone |
lîciar /laićăr/ | lejce | leid-sêl | słowo poświadczone |
lîpá /laipo/ | lipa | psł. *lipa | słowo poświadczone |
lîpåk /laipåk/ | dudek (ptak) | psł. *lupъkъ | słowo poświadczone |
lîpîka /laipaikă/ | oprawca, hycel | psł. *lupika | słowo poświadczone |
lîpîna /laipaină/ | łupina, kora; łyko | psł. *lupina | słowo poświadczone |
lîska /laiskă/ | lisa, liszka, | psł. *lisъka/*lišьka | słowo poświadczone |
lîst /laist/ | liść; list | psł. *listъ | słowo poświadczone |
lîste /laistĕ/ | liście, listowie | laist + -ĕ | złożenie, wzorem innych collectiv |
lîstne /laistnĕ/ | listny, liściasty | psł. *listьnъjь | słowo poświadczone |
lîstne-mánd /laistnĕ-mond/ | maj | laistnĕ + śdn. mând | słowo poświadczone |
lîstnîcia /laistnaićă/ | szałas, dom z gałęzi | psł. *listьnica | słowo poświadczone |
lît /lait/? | lać | psł. *liti? | poświadczone w 3Sg: lėjĕ, imiesłowie: laită i gerundiu: lėjonĕ, pochodne na -lĕt |
lîtåwskie /laitåfsťĕ/ | litewski | Laitvă + -sťĕ | przymiotnik na -sťĕ |
Lîtwa /Laitvă/ | Litwa | pl. Litwa | por. pl. Litwa, cz. Litva |
Lîtwianek /Laitv́onĕk/ | Litwin | Laitvă + -'onĕk | regularna nazwa mieszkańca na -'onĕk |
Lîtwianka /Laitv́onkă/ | Litwinka | Laitvă + -'onkă | regularna nazwa mieszkanki na -'onkă |
lîzát /laizot/ | lizać | psł. *lizati | poświadczone w 3Sg: laizĕ i rozkaźnik: laiz |
lonu /lönü/ | łono, objęcia | psł. *lono | słowo poświadczone |
lozát /lözot/ | wybawić | śdn. losen | poświadczone w rozkaźniku: lözoj |
lǫp /lǫp/ | lump, szmata, łachman | śdn. lump | słowo poświadczone w l. mn.: lǫpoi, wybrany zasymilowany warjant |
luchtår /lüxtår/ | latarnia, latarka | śdn. luchter | słowo poświadczone, obocznie löchtår |
luder /lüdĕr/ | pijak, nicpoń, obdartus | śdn. luder | słowo poświadczone |
ludia /lüďă/ | łódź | psł. *oldьja | słowo poświadczone |
luj /lüj/ | łój | psł. *lojь | słowo poświadczone |
lujene /lüjenĕ/ | łojowy | psł. *lojenъjь | słowo poświadczone |
luk /lük/ | szczęście | psł. *glücke | słowo poświadczone, obocznie glük, ale to może pomyłka |
lumet /lümĕt/ | łamać | psł. *lomiti | słowo poświadczone |
lupàtîcia /lüpătaićă/ | łopata do pieca, do chleba | psł. *lopatica | słowo poświadczone |
lupata /lüpotă/ | kość łopatkowa | psł. *lopata | słowo poświadczone |
lukiėt /lüťėt/ | łokieć | psł. *olkъtь | słowo poświadczone |
lu̇ft /luft/ | powietrze | śdn. luft | słowo poświadczone |
lu̇pa /lupă/ | lupa, szkło powiększające | niem. Lupe | zapożyczenie, por. pl., łuż. lupa |
lûg /laug/ I | łąka, pastwisko | psł. *lugъ | słowo poświadczone |
lûg /laug/ II | ług | śrwn. louge | słowo poświadczone |
lûk /lauk/ | czosnek | psł. *lukъ | słowo poświadczone |
lûna /laună/ | księżyc | psł. *luna | słowo poświadczone |
lûza /lauză/ | kałuża | psł. *łuža | poświadczone w toponimii: Lausch-feld, Lausche, Lausch-weide |
Lûzîcia /Lauzaićă/ | Łużyce | laug + -aićă | zaadaptowanie łuż. Łužica |
lûzîckie /lauzaicťĕ/ | łużycki | Lauzaićă + -sťĕ | przymiotnik geograficzny |
lŷse /låisĕ/ | łysy | psł. *lysъjь | rozkład poświadczone låisaină |
lŷsîna /låisaină/ | czoło | psł. *lysina | słowo poświadczone, być może låisaińă |
M
połabski | polski | etymologia | uzasadnienie |
---|---|---|---|
madek /modĕk/ | dżdżownica | śdn. made, maddik | słowo poświadczone |
madŷ /modåi/ | mól | śdn. made | słowo poświadczone |
macht /moxt/ | moc, siła, potęga | śdn. macht | słowo poświadczone |
mal /mol/ | znak, piętno, znamię | śdn. mâl | słowo poświadczone |
male /molĕ/ | mały | psł. *malъjь | słowo poświadczone |
male palac /molĕ polăc/ | mały palec | molĕ + polăc | słowo poświadczone |
malér /moler/ | (artysta) malarz | por. niem. Maler | zapożyczenie jak moľăt, co do -er por. dübler, koter |
maliat /moľăt/ | malować (obrazy) | śdn. malen | poświadczone w 3Sg: moľă |
malîcia /molaićă/ | jeżyna, ostrężyna | psł. *malica | poświadczone zapożyczenie do dn.: Muleitzen, Moleitje |
malîna /molainǎ/ | malina | psł. *malina | słowo poświadczone |
maltit /moltit/ | posiłek, danie | śdn. mâl-tît | słowo poświadczone |
man /mon/ | księżyc | śdn. mân | słowo poświadczone |
mand /mond/ | miesiąc | śdn. mând | słowo poświadczone w nazwach miesięcy |
Margata /Morgotă/ | Małgorzata | śdn. Margate | zapożyczenie zaadaptowanej do śdn. formy imienia, imię |
Margatka /Morgotkă/ | Małgosia | śdn. Morgotă + -kă | zdrobnienie za pomocą typowego sufiksu -kă, imię |
Marîja /Moraja/ | Maryja, Maria | śdn. Marie | słowo poświadczone, imię |
Marîjen dȧnac /Morajĕn danăc/ | święto Matki Boskiej | Morajĕn + danăc | słowo poświadczone |
Marîka /Moraikă/ | Marysia | Moraja + -kă | słowo poświadczone, imię |
Marîjen šîp /morajĕn šaip/ | tęcza | Morajă + -ĕn + šaip | słowo poświadczone |
Mark /Mork/ | Marek | śdn. Mark | imię zapożyczone z śdn., zasymilowane jak inne, imię |
marwa /morvă/? | mrówka | psł. *morva | poświadczone w l.mn.: morvĕ |
marwîste /morvaistĕ/ | mrowisko | psł. *morvišče | poświadczone w toponimii: Moorfeitz, Morfeitzen |
marz /morz/ | mróz | psł. *morzъ | słowo poświadczone |
masketår /mosketår/ | żołnierz | niem. Musketier | słowo poświadczone, niejasna pierwsza (o? u?) i trzecia (e? i?) samogłoska, wybrano -år z uwagi na NPl: /musketri/ |
maskiu /mosťü/ | masło | psł. *maslъko | słowo poświadczone, ale obocznie mosťĕ |
Maskwá /Moskvo/ | Moskwa | ros. Москва | zapożyczenie, pozostawiony akcent oksytoniczny, toponim |
maslena mlåka /moslenă mlåkă/ | maślanka | psł. *moslenoje melko | słowo poświadczone |
maslene /moslenĕ/ | maślany | psł. *maslenъjь | słowo poświadczone |
maslu /moslü/ | masło | psł. maslo | poświadczone w GSg: moslo, ale niepewne, por. mosťü |
matá /moto/ | wymiar, rozmiar | śdn. mate | poświadczone w ASg: motǫ |
matár /motor/ | silnik | niem. Motor | zapożyczenie, por. łuż. motor |
matecha /motexă/ | macocha | psł. *matexa | słowo poświadczone |
Mates /Motĕs/ | Mateusz, Maciej | śdn. Mathies | zapożyczenie z śdn., zasymilowane jak inne imiona, imię |
materen /moterĕn/ | matczyny | psł. *materinъ | słowo poświadczone |
matî /motai/ | matka | psł. *mati | słowo poświadczone |
matîcia /motaićă/ | królowa pszczół | psł. *matica | słowo poświadczone |
matka /motkă/ | suka | psł. *matъka | słowo poświadczone |
mazat /mozăt/ | mazać, smarować | psł. *mazati | poświadczone w 3Sg: mozĕ |
Mȧcedanac /Macedonăc/ | Macedończyk | macedon- + -ăc | nazwa mieszkańca z produktywnym sufiksem, por. mac. Македонец |
Mȧcedanîja /Macedonajă/ | Macedonia | niem. Mazedonien | zapożyczenie być może z -k-, ale w niem. Makedonien oznacza historyczny region |
Mȧcedanka /Macedonkă/ | Macedonka | macedon- + -kă | nazwa mieszkańca z produktywnym sufiksem, por. mac. Македонка |
mȧcedanskie /macedonsťĕ/ | macedoński | macedon- + -sťĕ | typowy przymiotnik |
mȧdiá /maďo/ | miód pitny | śdn. mêde | poświadczone w ASg: madą |
mȧde dat /made-dot/ | dać coś komuś w drogę, wyposażyć | śdn. mede + dot | słowo poświadczone |
mȧde jest /made-jest/ | jeść z kimś | śdn. mede + jest | słowo poświadczone |
mȧdgit /madgit/ | posag | śdn. medegift | słowo poświadczone |
Mȧdrid /madrid/ | Madryt | niem. Madrid | zapożyczenie, por. łuż. Madrid, toponim |
mȧkȧrelia /makareľă/ | makrela | śdn. makkerēle | zapożyczenie, -le>-ľă jak w kortviľă, -ere->-are- jak varo, por. pl., łuż. makrela |
mȧl /mal/ | żerdź, tyka, drążek | śdn. mol | słowo poświadczone |
mȧlnek /malnĕk/ | młynarz | śdn. malen + -ĕk | słowo poświadczone |
mȧlnîcia /malnaićă/ | młyn | śdn. malen + -naićă | słowo poświadczone |
mȧlnîkiuw /malnaiťüv/ | młynarski | malnĕk + -üv | słowo poświadczone |
mȧma /mamă/ | mama | mowa dziecięca | słowo poświadczone |
mȧn /man/ | ale, lecz | śdn. man | słowo poświadczone |
mȧnaj /manăj/ | mniej | psł. *mьněje | słowo poświadczone |
mȧndȧrina /mandarină/ | mandarynka | niem. Mandarine | zapożyczenie bez większej asymilacji, por. łuż. mandarina |
mȧnese /manesĕ/ | mniejszy | psł. *mьnějьšьjь | słowo poświadczone |
mȧrene /marenĕ/ | śmierć | psł. *mьrěnьje | poświadczone w celowniku: mareńĕ |
mȧrka /markă/ | marka (pieniądz) | niem. Mark | zapożyczenie, por. łuż. marka |
mȧrkát /markot/ | znaczyć, oznaczać | śdn. marken | słowo poświadczone |
Mȧrs /Mars/ | Mars | niem. Mars | zapożyczenie, por. łuż. Mars |
mȧrš /marš/ | marsz | niem. Marsch | zapożyczenie, por. łuż., cz. marš |
mȧrznǫt /marznǫt/ | marznąć, zamarzać | psł. *mьrznǫti | poświadczone w 3Sg: marznĕ |
mȧšina /mašină/ | maszyna | niem. Maschine | zapożyczenie, por. łuż. mašina, pl. maszyna |
mȧtemȧtika /matematikă/ | matematyka | niem. Mathematik | zapożyczenie, por. łuż. matematika |
mȧzet /mazĕt/ I | mży, siąpi (o legkim deszczu) | psł. *mьžiti | poświadczone w 3Sg: mazĕ |
mȧzet /mazĕt/ II | mrużyć, puszczać oczko, dawać znak | psł. *mьžiti | poświadczone w 3Sg: mazi-mĕ |
måch /måx/ | mech | psł. *mъxъ | poświadczone w toponimii: Maach, Machunike (<*mъxovьnikъ), Maschein (<*mъšina) |
måswîcia /måsvaićă/ | komar | psł. *mъšьvica | słowo poświadczone |
mąc /mąc/ | piłka, balon | psł. *męčь | słowo poświadczone |
mąciat /mąćăt/ | dotykać, macać | psł. *macati | poświadczone w 3Sg: mąćă |
mącnǫt /mącnǫt/ | dotknąć, macnąć | psł. *macnǫti | poświadczone w 3Sg: mącnĕ |
mąsi /mąsi/ | mięso | psł. *męse (!) | słowo poświadczone, obocznie /mąse/, Polański rekonstruuje praformę *męsьje |
mąsnene /mąsnenĕ/ | mięsny, z mięsa | psł. *męsьnenъjь | słowo poświadczone |
mątkie /mąťĕ/ | miękki | psł. *mękъkъjь | słowo poświadczone |
med /med/ | miód | psł. *medъ | słowo poświadczone |
medena melana /medenă melonă/ | melon, melon miodowy | medenĕ + melonă | kalka niem. Honigmelone, por. łuż. mjodowa melona |
medene /medenĕ/ | miodowy | med + -enĕ | typowy przymiotnik na -enĕ |
mech /mex/ | worek, torba | psł. *měxъ | słowo poświadczone |
mejėr /mejėr/ | kosiarz | śdn. meier | słowo poświadczone |
melana /melonă/ | melon | niem. Melone | zapożyczenie bez większej asymilacji, por. łuż. melona |
menet /menĕt/ | mniemać, sądzić | psł. *měniti | poświadczone w 1Sg: meną, 2Sg: menăs wg Polańskiego niepewne |
menu /menü/ | menu, jadłospis | niem. Menü | zapożyczenie, por. łuż. meni, -ja |
menza /menză/ | stołówka | niem. Mensa | por. głuż. mensa |
merek /merĕk/ | dziki chrzan | śdn. marreik | słowo poświadczone |
meret /merĕt/ | mierzyć | psł. *měriti | poświadczone w 3Sg: merĕ |
merîdle /meraidlĕ/ | miernik | psł. *měriti + -aidlĕ | złożenie na wzór łuż. měridło |
Merku̇r /Merkur/ | Merkury | niem. Merkur | zapożyczenie, por. łuż. Merkur |
mesak /mesăk/ | torba, worek | psł. *měšьkъ | słowo poświadczone |
mesȧcak /mesacăk/ | woreczek | mesak + -ăk | zdrobnienie, wzorem ros. мѣшочекъ |
mesat /mesăt/ | mieszać | psł. *měšati | słowo poświadczone |
mesîste /mesaistĕ/ | wór | psł. *měšišče | słowo poświadczone |
mestiår /mesťår/ | mistrz | śdn. mêster | słowo poświadczone |
met /met/ | mieć; musieć | psł. *(jь)měti | słowo poświadczone |
met tedane /met tedonĕ/ | mieć do czynienia | met + tedonĕ | słowo poświadczone |
metat /metăt/ | miotać | psł. *metati | poświadczone w 3Sg: micĕ |
metla /metlă/ | miotła | psł. *metla | słowo poświadczone |
Mewes /Mevĕs/ | Bartłomiej | śdn. Meves | zapożyczenie, imię |
miale /ḿolĕ/ | malutki | psł. *mělъjь | słowo poświadczone |
miará /ḿoro/ | miara | psł. *měra | słowo poświadczone |
miart /ḿort/ | szpik kostny | śdn. mark, nieregularnie | słowo poświadczone |
miastu /ḿostü/ | miejsce | psł. *město | poświadczone w miejscowniku: meste |
miågát /ḿågot/ | mrugać | psł. *migati, pod wpływem *mьgnǫti | słowo poświadczone |
miågnǫt /ḿågnǫt/ | mrugnąć | psł. *mьgnǫti | rekonstrukcja słowa, którego wpływ zniekształcił *maigot>ḿågot |
miågla /ḿåglă/ | mgła | psł. *mьgla | słowo poświadczone |
midzia /miʒ́ă/ | miedza | psł. *meďa | słowo poświadczone |
migrena /migrenă/ | migrena | niem. Migräne | zapożyczenie, por. łuż. migrena |
miksát /miksot/ | miksować | niem. mixen | zapożyczenie, por. głuż. miksować |
mikser /miksĕr/ | mikser | niem. Mixer | zapożyczenie, por. łuż. mikser, być może -år? |
mildichie /mildix́ĕ/ | łagodny | śdn. mildich | słowo poświadczone |
milta /miltă/ | śledziona | śdn. milte | słowo poświadczone |
Minsk /Minsk/ | Mińsk (Litewski) | brus. Мінск | zapożyczenie toponimu bez potrzeby adaptacji, toponim |
minu̇ta /minută/ | minuta | niem. Minute | zapożyczenie, por. łuż. minuta |
Mîchal /Maixăl/ | Michał | śdn. Michel | poświadczone w przymiotniku Maixălevĕ~üvĕ, imię |
Mîchelka /Maixelkă/ | Michaś | Maixăl + -kă | słowo poświadczone, imię |
Mîlán /mailon/ | Mediolan | śdn. Meilân | zapożyczenie, toponim |
mîliá /maiľo/ | mila | śdn. mile | słowo poświadczone |
mîlnîcia /mailnaićă/ | mączniak (grzyb pasożytniczy) | śdn. mel + -naićă | słowo poświadczone, obocznie mailaićă |
mîmu /maimü/ | mimo, obok | psł. *mimo | słowo poświadczone |
mînåk /mainåk/ | wykastrowany samiec konia, wałach | por. śdn. meidem | słowo poświadczone |
mîrán /mairon/ | majeranek | śdn. meiran | słowo poświadczone, być może mairån |
mîska /maiskă/ | targ; jarmark | maiso + -kă | słowo poświadczone |
mîsá /maiso/ | msza | śdn misse | słowo poświadczone |
mîsåcne /maisåcnĕ/ | targowy, jarmarczny | maiskă + -nĕ | przymiotnik od poświadczonego maiskă |
mîz /maiz/ | kukurydza | niem. Mais | por. łuż. majs, nie z Kukuruz ani Türken, bo to słowa południowoniemieckie |
mlåcene /mlåcenĕ/ | mleczny | psł. *melčenъjь | słowo poświadczone |
mlåcenek /mlåcenĕk/ | mlecz, rybie nasienie | psł. *melčenikъ | słowo poświadczone |
mlåde /mlådĕ/ | młody | psł. *moldъjь | słowo poświadczone |
mlåde dȧn /mlådĕ dan/ | sąd ostateczny | mlådĕ + dan | słowo poświadczone |
mlåka /mlåkă/ | mleko | psł. *melko | słowo poświadczone |
mlåt /mlåt/ | mleć, mielić | psł. *melti | słowo poświadczone |
moblé /möble/ | mebel, meble | niem. Möbel | zapożyczenie jak łuż. meble, pluralis tantum |
mode /mödĕ/ | zmęczony | śdn. mode | słowo poświadczone |
mord /mörd/ | mord, morderstwo | śdn. mord | poświadczone jako /mord/, ale por. /mördål/ |
mordål /mördål/ | morderca | śdn. morder | słowo poświadczone |
mori /möri/ | morze | psł. *moře | poświadczony miejscownik: no mărai, por. püli-vå pülai |
mornek /mörnĕk/ | marynarz | möri + -nĕk | kalka niem. Seemann, por. głuż. namórnik, ros. морякъ |
morska pasîcia /mörskă pasaićă/ | psioszka, zdrobniale o żeńskich genitaliach | mörskă + ṕås + -aićă | por. pl. psiocha, psioszka |
morskie /mörsťĕ/ | morski | möri + -sťĕ | por. pol. morze-morski, ros. море-морской, głuż. morjo-mórski |
morskie piås /mörsťĕ ṕås/ | foka | mörsťĕ + ṕås | kalka niem. Seehund, por. głuż. mórski pos |
most /möst/ | grobla, wał | psł. *mostъ | słowo poświadczone, w węższym znaczeniu "droga na grobli" |
motát /mötot/ | motać | psł. *motati | poświadczone w 3Sg: mötojĕ |
motuwîdle /mötüvaidlĕ/ | motowidło | psł. *motovidlo | słowo poświadczone |
mǫcåne /mǫcånĕ/ | mączny, związany z mąką | psł. *mǫčьnъjь | słowo poświadczone |
mǫka /mǫkă/ | mąka | psł. *mǫka | słowo poświadczone |
mǫde /mǫdĕ/ | męskie genitalia | psł. *mǫdo | słowo poświadczone w NDu: mǫdă |
mucet /mücĕt/ | moczyć | psł. *močiti | poświadczone w 3Sg: mücĕ, mücålă |
mucia /müćă/ | suczka | niem. Mutz | słowo poświadczone |
muciá /müćo/ | nietoperz | por. śdn. vledder mûs | słowo poświadczone, obocznie müćă |
mucîdle /mücaidlĕ/ | moczydło (do moczenia lnu) | psł. *močidlo | słowo poświadczone |
muct /müct/ | móc | psł. *moťi | poświadczone formy osobowe: müg, müzĕs, müzĕ… |
mugiåla /müďålă/ | mogiła | psł. *mogyla | słowo poświadczone |
muj /müj/ | mój | psł. *mojь | słowo poświadczone |
mukre /mükrĕ/ | mokry | psł. *mokrъjь | słowo poświadczone |
mukret /mükrĕt/ | zwilżać | psł. *mokriti | słowo poświadczone |
mukru /mükrü/ | mokro | psł. *mokro | słowo poświadczone |
mumîstu /mümaistü/ | korale (koral?) | psł. *momisto | słowo poświadczone |
muzgie /müzďĕ/ | szpik kostny | psł. *mozgy | słowo poświadczone |
muzdin /müzdin/ | mózg | psł. *moždženь | słowo poświadczone |
mu̇zika /muzikă/ | muzyka | niem. musik | zapożyczenie, por. łuż. muzika |
mûdîka /maudaikă/ | zatyczka w dyszlu u radła | psł. *mudika | słowo poświadczone |
mûdît sa /maudait să/ | opóźniać się | psł. *muditi sę | poświadczone w 3Sg: maudi-să |
mûchá /mauxo/ | mucha | psł. *muxa | słowo poświadczone |
mûriá /mauŕo/ | mur | śdn. mure | słowo poświadczone |
mûriát /mauŕot/ | murować | śdn. muren | poświadczone w 3Sg: mauŕojĕ |
mûrnek /maurnĕk/ | murarz | mauŕo + -nĕk | słowo poświadczone |
mûsîcia /mausaićă/ | położnica, sześćniedziałka | niejasne | słowo poświadczone |
Můcąca Nidelia /måucącă nideľă/ | Wielki Tydzień | måucącă + nideľă | kalka niem. Karwoche, por. måucącĕ skǫpĕ |
Můcące Skǫpe /måucącĕ skǫpĕ/ | Wielki Piątek | måucącĕ + skǫpĕ | słowo poświadczone |
Můcąca Subota /måucącă sübötă/ | Wielka Sobota | måucącă + sübötă | kalka niem. Karsamstag, por. måucącĕ skǫpĕ |
můcet /måucet/ | milczeć | psł. *mьlčiti | poświadczony imiesłów: måucącĕ |
můckǫ /måuckǫ/ | potajemnie, po kryjomu | psł. mьlčьkojǫ | słowo poświadczone |
můnia /måuńă/ | błyskawica | psł. *mъlnьja | słowo poświadczone |
můz /måuz/ | ślimak | psł. *mъlžь | słowo poświadczone |
mŷ /moi/ | my | psł. *my | słowo poświadczone |
mŷn /moin/ | cześć, czołem, siema | dn. moin | pożyczna z dolnoniemieckiego, por. kasz. mòjn |
mŷs /mois/ | mysz | psł. *myšь | słowo poświadczone |
mŷska /moiskă/ | mięsień | psł. *myšьka | słowo poświadczone |
mŷt /moit/ | myć | psł. *myti | słowo poświadczone |
mŷt del /moit del/ | zmywać | moit + del | poświadczone w 3Sg: mojĕ del |
mŷt sa /moit să/ | myć się | psł. *myti sę | poświadczone w 3Sg: moji-să |
mŷte /moitĕ/ | wynagrodzenie, zapłata | psł. *myto | słowo poświadczone |
N
połabski | polski | etymologia | uzasadnienie |
---|---|---|---|
na /no/ | na | psł. *na | słowo poświadczone |
na jûtra /no jautră/ | na jutro | psł. *na jutrě | słowo poświadczone |
na lewaj /no levăj/ | z lewa, po lewej | no + levĕ | słowo poświadczone |
na lewu /no levü/ | na lewo, do lewa | no + levü | w analogii do: no levăj |
na pàlŷ /no pălåi/ | na poły, ani dobra ani zły, obojętny | psł. *na poly | słowo poświadczone |
na prawaj /no provăj/ | z prawa, po prawej | no + provĕ | słowo poświadczone |
na prawu /no provü/ | na prawo, do prawa | no + provü | w analogii do: no provăj |
na prîklad /no praiklăd/ | na przykład | no + praiklod | por. głuż. na přikład, dłuż na pśikład, cz. například |
na sreda /no sredă/ | w środku, na środku | no + sredă | słowo poświadczone |
na sredǫ /no sredǫ/ | do środka, na środek | no + sredǫ | para do poświadczonego no sredă |
na wizrene /no vizrenĕ/ | w okamgnieniu, natychmiast, w chwilę | no + vizrenĕ | słowo poświadczone |
na-jûtre /nojautrĕ/ | wschodni | na + jautrü | analogicznie do no-pĕlni |
na-pèlni /nopĕlni/ | południowy | na + pölni | poświadczone w wyrażeniu na pèlni votĕr |
na-pèlnuc /nopĕlnüc/ | północny | na + pölnüc | analogicznie do no-pĕlni |
na-wècer /novĕcer/ | zachodni | na + wicer | analogicznie do no-pĕlni |
nabår /nobår/ | sąsiad | śdn. naber | słowo poświadczone, wybrano warjant zasymilowany |
nabiartkie /nob́ortťĕ/ | rama z przybijaczką (w krosnach) | psł. *nabьrdъko | słowo poświadczone |
nacąt /nocąt/ | rozpocząć, zacząć | psł. *načęti | poświadczone w czasie przeszłym: nocǫl |
nacǫtak /nocǫtăk/ | początek | psł. *načętъkъ | słowo wzorem głuż. započeć-započatk |
nadǫt /nodǫt/ | nadmuchać | psł. *nadǫti | poświadczone w 3Sg: nodåmĕ |
nagie /noďĕ/ | nagi, goły | psł. *nagъjь | słowo poświadczone |
najt /nojt/ | znaleźć; wygrać, zwyciężyć (w grze) | psł. *najьti | słowo poświadczone |
nalet /nolĕt/ | nalać | psł. *naliti | poświadczone w 3Sg: nolėjĕ |
naluzene /nolüzenĕ/ | przyzwyczajenie, nawyk | psł. *naloženьje | słowo poświadczone |
naminȧtiw /nominativ/ | mianownik | niem. Nominativ | zapożyczenie, por. łuż. nominatiw |
nanuset /nonüsĕt/ | nanosić | psł. *nanositi | poświadczone w 3Sg: nonüsĕ |
napet /nopĕt/ | napoić | psł. *napiti | słowo poświadczone |
napucąt /nopücąt/ | zacząć, rozpocząć | psł. *napočęti | słowo poświadczone |
nàpuwadet /năpüvodĕt/ | zaprzęgać | psł. *napowaditi | słowo poświadczone |
nard /nord/ | kąt | śdn. nôrd | poświadczone w złożeniu citĕrnordĕ |
narmȧlne /normalnĕ/ | normalny | niem. normal + -nĕ | zapożyczenie z niem., por. głuż., pl. normalny |
nas /nos/ | nasz | psł. *našь | słowo poświadczone |
nasȧrat /nosarăt/ | nasrać | psł. *nasьrati | słowo poświadczone |
natore /notörĕ/ | innym razem, na drugi raz | psł. *na vъtoroje | słowo poświadczone |
natucet /notücĕt/ | natoczyć (wino, piwo) | psł. *natočiti | poświadczone w 3Sg: notücĕ |
nawartît sa /novortait să/ | wrócić | psł. *navortiti sę | poświadczone w rozkaźniku: navărtai-să |
nawet /novĕt/ | nawinąć | psł. *naviti | słowo poświadczone |
nawirg /novirg/ | pomysł, projekt, idea | od novirgnǫt | kalka niem. Entwurf, por. cz. návrh |
nawirgnǫt /novirgnǫt/ | zaprojektować, wymyślić | no- + virgnǫt | kalka niem. entwerfen, por. cz. navrhnout |
nawûcat /novaucăt/ | przyzwyczajać, nauczać | psł. *naučati | poświadczone w 3Sg: novaucă |
nawûcet /novaucĕt/ | przyzwyczaić, nauczyć | psł. *naučiti | poświadczone w 3Sg: novaucĕ |
nȧckî /nacťai/ | niecki; opałka | psł. *nьťьky | słowo poświadczone |
nȧpȧrad /naparăd/ | najpierw | psł. *naperdъ | słowo poświadczone |
nȧra /nară/ | głupiec | śdn. narre | słowo poświadczone |
nȧwŷsne /navoisnĕ/ | zwierzchni, naczelny | psł. *navyšьnъjь | słowo poświadczone |
nȧzduk /nazdük/ | chusteczka do nosa | śdn. nase-dôk | słowo poświadczone |
nåna /nånă/ | teraz | psł. *nyně, nieregularnie | słowo poświadczone, obocznie także nenă, nină |
nebu /nebü/ | niebo; podniebienie | psł. *nebo | słowo poświadczone |
nebudziår /nebüʒ́år/ | świder | swn. *nebagēr | słowo poświadczone |
nedånuw /nedånüv/ | bezdenny | psł. *nedъnovъ | słowo poświadczone |
nednaza /nednoză/ | pończocha | śdn. nedden-hase | słowo poświadczone |
nefá /nefo/ | bratanek | śdn. nêve | por. głuż. nefa |
nefka /nefkă/ | bratanica | nefo + -kă | nazwa żeńska na -kă |
negelka /negelkă/ | goździk | śdn. negelken | słowo poświadczone |
nech /nex/ | niech | psł. *nexaji | słowo poświadczone |
nechat /nexăt/ | zostawić, zaniechać | psł. *nexati | słowo poświadczone |
nekåtu /nekåtü/ | nikt | psł. *nekъto | słowo poświadczone, Polański odczytuje nĕkåtü, ne- zamiast ni- bo k- jest twarde |
nemac /nemăc/ | młodzieniec, chłopiec (stanu wyższego niż chłopski) | psł. *němьcь | słowo poświadczone |
nemkînka /nemťainkă/ | dziewczyna, panna (stanu wyższego niż chłopski) | psł. *němъkynъka | słowo poświadczone |
nena /nenă/ | teraz | psł. *nyně, nieregularnie | słowo poświadczone, obocznie także nină, nånă |
nenka /nenkă/ | panna młoda; synowa | prawdopodobnie słownictwo dziecięce | słowo poświadczone, obocznie ninkă |
neret sa /neret să/ | żywić się | śdn. neren | słowo poświadczone |
Neptu̇n /Neptun/ | Neptun | niem. Neptun | zapożyczenie, por. łuż. Neptun |
nerezac /nerezăc/ | nietrzebiony samiec świni, kiernoz; dzik | psł. *nerěžьcь | słowo poświadczone |
nerw /nerv/ | nerw | niem. Nerv | zapożyczenie, por. łuż. nerw |
nerwozne /nervöznĕ | nerwowy | niem. nervös + -nĕ | por. łuż. nerwozny, cz. nervózní |
netupard /netüpărd/ | motyl | psł. *netopyřь, -d nieregularne | słowo poświadczone |
neznajemne /neznojemnĕ/ | nieznany, nieznajomy | ne- + znojemnĕ | antonim do poświadczonego słowa |
ni /ni/ | nie | psł. *ne | słowo poświadczone, obocznie w niektórych pozycjach także /ne/ |
nibisne /nibisnĕ/ | niebiański | nebü + -nĕ | przymiotnik utworzony z przyrostkiem -nĕ, wzorem ros. небесный |
nic /nic/ | nic; wcale nie | psł. *nečьso | słowo poświadczone |
nicet /nicĕt/ | niszczyć | nic + -ĕt | kalka niem. vernichten, por. głuż. ničić, cz. ničit |
nidelia /nideľă/ | niedziela; tydzień | psł. *neděľa | słowo poświadczone |
nidelne /nidelnĕ/ | niedzielny | nideľă + -nĕ | przymiotnik na -nĕ, por. *sredületĕ-sredületnĕ |
nidet /nidĕt/ | nienawidzić; zazdrościć | śdn. niden | słowo poświadczone |
nichtia /nixťă/ | siostrzeniec | śdn. nichte | por. głuż. nichta, śdn. -te > -ťă częste |
nichtka /nichtkă/ | siostrzenica | nixťă + -kă | forma żeńska na -kă |
nijȧdån /nijadån/ | żaden | psł. *nejedъnъ | słowo poświadczone |
nikiėde /niťėdĕ/ | nigdzie | psł. *nekъde | słowo poświadczone, być może niťėd |
nikiėgie /niťėďĕ/ | nigdy | psł. *nikъg(d)y lub ni- + -ťėďĕ | rekonstrukcja |
nina /nină/ | teraz | psł. *nyně, nieregularnie | słowo poświadczone, obocznie także nenă, nånă |
nincera /ninceră/ | przedwczoraj | śdn. nên + ceră | słowo poświadczone |
ninesne /ninesnĕ/ | teraźniejszy, obecny | nină + -esnĕ | formacja jak dan-danesnĕ |
ninjûtra /ninjautră/ | pojutrze | śdn. nên + jautră | słowo poświadczone |
nislé /nisle/ | nosze | psł. *neslě | słowo poświadczone |
niwiǫzana rec /niv́ǫzonă rec/ | niewiązana mowa, proza | psł. *nevęzanaja rěčь | słowo poświadczone |
nizît /nizait/ | ropień, wrzód | psł. *nežitъ | słowo poświadczone |
nît /nait/ | nić | psł. *nitь | słowo poświadczone, być może rodzaju męzkiego |
nîwa /naivă/ | pole; rola; niwa | psł. *niva | słowo poświadczone |
nîzkie /naisťĕ/ | niski | psł. *nizъkъjь | słowo poświadczone |
nîzkiu /naisťü/ | nisko | psł. *nizъko | słowo poświadczone |
nîzne /naiznĕ/ | dolny | psł. nižьnъjь | poświadczone w toponimii: Niesen-Deich, Niesen-Wiese, Naisdöhl |
nos /nös/ | nos | psł. *nosъ | słowo poświadczone |
nǫta /nǫtă/ | stado bydła | psł. *nuta | poświadczone w ASg: nǫtǫ, por. słe. núta |
nǫtar /nǫtăr/ | pasterz bydła rogatego | nǫtă + -ăr | słowo poświadczone |
nuc /nüc/ | noc | psł. *noťь | słowo poświadczone |
nuciåne /nüćånĕ/ I | nocny | psł. *noťьnъjь | słowo poświadczone |
nuciåne /nüćånĕ/ II | wartownik, stróż nocny | psł. *noťьnъjь | słowo poświadczone |
nuga /nügă/ | noga, stopa | psł. *noga | słowo poświadczone |
nugate /nügotĕ/ | posiadający nogi | psł. *nogatъjь | słowo poświadczone |
nugàwîcia /nügăvaićă/ | nogawka | nügă + -vaićă | formacja jak rǫkăv-rǫkăvaićă, por. cz. nohavice, dłuż. i głuż. nohajca |
nugiėt /nüďėt/ | paznokieć | psł. *nogъtь | słowo poświadczone, w przypadkach zależnych temat nüxť- |
nuchtak /nüxtăk/ ?? | paznokietek | psł. nogъtъkъ | poświadczone w APl: nüxťai |
nuset /nüsĕt/ | nosić | psł. *nositi | słowo poświadczone |
nuwá /nüvo/ | nów | psł. *nova | słowo poświadczone |
nuwe /nüvĕ/ | nowy | psł. *novъjь | słowo poświadczone |
Nuwe Liatu /nüvĕ ľotü/ | Nowy Rok | nüvĕ + ľotü | kalka niem. neues Jahr, por. dłuż. nowe lěto |
nuwîna /nüwaină/ | ugór zaorany od nowa, nowa ziemia uprawna | psł. *novina | słowo poświadczone |
nuwînar /nüvainăr/ | dziennikarz | nüvainĕ + -ăr | formacja wzorem głuż. nowinar, cz. novinář |
nuwînarska /nüvainorskă/ | dziennikarka | nüvanăr + -skă | formacja żeńska z typowym -skă |
nuwîne /nüvainĕ/ | wiadomości, gazeta | psł. *noviny | formacja wzorem głuż. nowiny, cz. noviny, sch. novine |
nuz /nüz/ | nóż | psł. *nožь | słowo poświadczone |
nuzîcé /nüzaice/ | nożyce | psł. *nožicĕ | słowo poświadczone |
nuznŷ /nüznåi/ | pochwa na nóż | psł. *nožьny | słowo poświadczone |
nu̇l /nul/ | zero | niem. Null | zapożyczenie, por. łuż. nul |
nu̇merȧl /numeral/ | liczebnik | niem. Numerale | zapożyczenie, por. głuż. numeral |
О
połabski | polski | etymologia | uzasadnienie |
---|---|---|---|
opát /öpot/ | pocałować | śdn. open | poświadczony derywat: öpåk |
opåk /öpåk/ | pocałunek | śdn. open + -åk | słowo poświadczone |
osterickie /östericťĕ/ | austriacki | Österikă + -cťĕ | przymiotnik na -sťĕ |
Osterika /Österikă/ | Austria | por. dn. Öösteriek | Österikă na Österreich tak jak Emerika na Himmelreich |
Osterikiėr /Österiťėr/ | Austriak | Österikă + -år | nazwa mieszkańca z produktywnym sufiksem -år |
Osterikiėrska /Österiťėrskă/ | Austriaczka | Österikiėr + -skă | nazwa mieszkanki z produktywnym sufiksem -skă po -år |
owål /övål/ | strug, hebel | śdn. hovel | słowo poświadczone, por. evål |
P
połabski | polski | etymologia | uzasadnienie |
---|---|---|---|
padát sa /podot să/ | padać (o deszczu) | psł. *padati sę | poświadczone w 3Sg: podăji-să |
pagîbne /poďaibnĕ | mądry | psł. *pagubьnъjь | słowo poświadczone |
pające /pojącĕ/ | pajęczy | psł. *pajǫčьjь | formacja analogiczna do god-godĕ, korvo-korvĕ |
pająk /pojąk/ | pająk | psł. *pajǫkъ | słowo poświadczone |
pającîna /pojącainǎ/ | pajęczyna | psł. *pajǫčina | słowo poświadczone |
pak /păk/ | ale, lecz | psł. *pakъ | słowo poświadczone |
pal /pol/ | pal, kołek | śdn. pâl | słowo poświadczone |
palac /polăc/ | palec (u rąk i u nóg) | psł. *palьcь | słowo poświadczone |
palcą /polcą/ | paluszek | psł. palьčę | słowo poświadczone |
palek /polĕk/ | kołek, drewniany gwóźdź | śdn. pâl + -ĕk | słowo poświadczone |
palitika /politikă/ | polityka | niem. Politik | zapożyczenie, por. łuż. politika |
pará /poro/ | błoto, brud, kał | psł. *para | słowo poświadczone |
parene /porenĕ/ | brudny, ubłocony | psł. *parenъjь | słowo poświadczone |
paret /porĕt/ | brudzić | psł. *pariti | poświadczony zleksykalizowany imiesłów: porenĕ, por. poro |
parg /porg/ | próg | psł. *porgъ | słowo poświadczone |
parch /porx/ | purchawka, purchatka | psł. *porxъ | słowo poświadczone |
parîna /poraină/ | huba, hubka, żagiew | psł. *parina | słowo poświadczone |
parsą /porsą/ | prosię | psł. *porsę | słowo poświadczone |
parpart /porport/, papart /poport/ | paproć | psł. *paportь>*porportь | poświadczone w toponimii: Parpar, Pampar, Pirporn, Paperneitzen |
parsnene /porsnenĕ/ | prochowy, dotyczący prochu | porx + -nenĕ | słowo poświadczone |
pasék /pasek/ | pasieka | psł. *pasěkъ | poświadczone w toponimii: Pasacken, Paask, Passek, Patschak, por. pośw. persek |
pasmą /posmą/ | pasmo nici | psł. *pasmo | słowo poświadczone |
past /post/ | paść | psł. *pasti | słowo poświadczone |
pastȧrnek /postarnĕk/ | pasterz | psł. *pastyřьnikъ | słowo poświadczone |
pastwîste /postvaistĕ/ | pastwisko | psł. *pastvišče | słowo poświadczone |
pat /pot/ | kopyto nierozdwojone | por. szlez.-holszt. poot | słowo poświadczone |
patát /potot/ | szczepić, zaszczepiać | śdn. poten, paten | słowo poświadczone |
patŷ /potåi/ | kopyto rozdwojone, racica | por. szlez.-holszt. poot + -åi | słowo poświadczone |
pawes /povĕs/ | papież | śdn. pâwes | słowo zasymilowane jak łuż. bamž, por. Drevĕs |
pazá /pozo/ | pacha, pachwina | psł. *paža | por. łuż. paža |
pȧda /padă/ | ropucha | śdn. padde | słowo poświadczone |
pȧgàlîcia /pagălaićă/ | rogalik, bułka w kształcie podkowy | dn. paggeln + -aićă | słowo poświadczone |
pȧjane /pajonĕ/ | pijany | psł. *pijanъjь | słowo poświadczone |
pȧjàwîcia /pajăvaićă/ | pijawka | psł. *pijavica | słowo poświadczone |
pȧjîka /pajaikă/ | pijak | pait + -aikă | słowo poświadczone |
pȧn /pan/ | pień | psł. *pьnь | słowo poświadczone |
pȧnika /panikă/ | panika | niem. Panik | zapożyczenie, por. łuż. panika |
pȧnkiuk /panťük/ | omlet | dn. pannkōk | słowo poświadczone |
pȧpàrnîcia /papărnaićă/ | młynek do pieprzu | paṕår + -naićă | słowo poświadczone |
pȧpiår /paṕår/ | pieprz | psł. *pьpьrъ | słowo poświadczone |
pȧpir /papir/ | papier | śdn. papîr | słowo poświadczone |
pȧpirene /papirenĕ/ | papierowy | papir + -enĕ | formacja z typowym przyrostkiem do rzeczownik ozn. materiały |
pȧprika /paprikă/ | papryka | niem. Paprika | zapożyczenie, dodatkowo może być reanalizowane jako papr- od paṕår i -ikă jak w ťönikă |
pȧradle /parodlĕ/ | miejsce do prania, pralnia | psł. pьradlo | słowo poświadczone |
pȧrànîcia /parănaićă/ | kijanka do prania | psł. *pьranica | słowo poświadczone |
pȧrdet /pardĕt/ | pierdzieć | psł. *pьrděti | poświadczone w 3Sg: pardĕ |
pȧre /parĕ/ | pierwszy | psł. *pьrvъjь, nieregularnie | słowo poświadczone |
pȧréd /pared/ | przedtem, dawniej | psł. *perdъ, z nieregularnym -a- | słowo poświadczone |
Pȧriz /Pariz/ | Paryż | niem. Paris | zapożyczenie z niem., por. łuż. Paris (/-z-/), toponim |
pȧrstin /parstin/ | pierścionek, obrączka ślubna | psł. *pьrstenь | słowo poświadczone |
pȧrtîja /partajă/ I | partia towaru; partia w grze | niem. Partie | zapożyczenie, słowo dość międzynarodowe |
pȧrtîja /partajă/ | partia polityczna | niem. Partei | zapożyczenie, internacjonalizm |
pȧse /pasĕ/ | psi | ṕås + -ĕ | typowa formacja jak korvo-korvĕ, dodatkowo cofnięty przegłos |
pȧsinne /pasinĕ/ | pszenny | psł. *pьšenьnъjь | derywat od poświadczone pasinaićă, por. jącmin-jącånĕ |
pȧsinîcia /pasinaićă/ | pszenica | psł. *pьšenica | słowo poświadczone |
pȧstèlîcia /pastĕlaićă/ | piec, otwór piecowy | psł. *pьščelica?? | słowo poświadczone, niepewne |
pȧstrîcia /pastraićă/ | żmija | *ṕåstrĕ + -aićă | słowo poświadczone |
pȧt /pat/ | naczynie | por. śdn. pot/put | poświadczone w liczbie mnogiej: pate |
pȧtrana /patronă/ | nabój | niem. Patrone | zapożyczenie, por. łuż. patrona |
påknǫt /påknǫt/ | upaść, spaść | psł. *pъknǫti | słowo poświadczone |
påknǫt dånû /påknǫt dånau/ | wpaść | påknǫt + dånau | poświadczone w 3Sg: dånau påknĕ |
påknǫt del /påknǫt del/ | odpaść | påknǫt + del | poświadczone w aoryście: påci del |
påknǫt wånû /påknǫt vånau/ | wypaść | påknǫt + vånau | w analogii do poświadczonego dånau påknĕ |
påtinac /påtinăc/ | ptak | psł. *pъtenьcь | słowo poświadczone |
påtinȧcka /påtinackă/ | ptaszek | psł. *pъtenьčьka | słowo poświadczone |
påtince /påtincĕ/ | ptasi | psł. pъtenьčьjь | słowo poświadczone |
påtince garch /påtincĕ gorx/ | ptasi groch, ptasia wyka (rodzaj chwastu) | påtince + gorx | słowo poświadczone |
påtince mlåka /påtincĕ mlåkă/ | ptasie mleko | påtince + mlåkă | słowo poświadczone |
påtince zȧlą /påtincĕ zalą/ | ptasia wyka | påtince + zalą | słowo poświadczone |
påtincnîcia /påtincnaićă/ | klatka na ptaki | patinăc + -naićă | słowo poświadczone |
påtka /påtkă/ | genitalia | psł. pъtka? | słowo poświadczone, Polański waha się pomiędzy potkă i påtkă |
pądz /pąʒ/ | pieniądz; fening; grosz (w powiedzeniach) | psł. *pěnęʒь | słowo poświadczone |
pąpil /pąpil/ | bąk, trzmiel | dźwiękonaśladowcze? | słowo poświadczone |
pąska /pąskă/ | kiełbasa, kiszka | śdn. panse + -kă | słowo poświadczone |
pąst /pąst/ | pięść | psł. *pęstь | słowo poświadczone |
pąt /pąt/ | pięć | psł. *pętь | słowo poświadczone |
pątàru/pątărü/ | pięcioro | psł. *pętero | słowo poświadczone |
pątnàdist /pątnădist/ | piętnaście | psł. *pętь na desęte | słowo poświadczone |
pątdisiǫt /pątdiśǫt/ | pięćdziesiąt | psł. *pętь desętъ | słowo poświadczone |
pątkiusté /pątťüste/ | Zielone Świątki | śdn. pinkesten, etymologia ludowa | słowo poświadczone |
pątkiustne /pątťüstnĕ/ | zielonoświątkowy | pątťüstĕ + -nĕ | słowo poświadczone |
pątkiuste-mand /pątťüste-mond/ | czerwiec | pątťüste + śdn. mând | słowo poświadczone |
pątstig /pątstig/ | sto | psł. *pętь + stig | słowo poświadczone, ale Polański odczytuje pątstiďĕ |
pegá /pego/ | pieg | psł. *pěga | słowo ogólno zach.- i płd.-słow., por. sch. pega, cz. piha, głuż. piha, dłuż. pěga, sła. peha |
pegate /pegotĕ/ | piegaty | pego + -otĕ | pego-pegotĕ tak jak nügă-nügotĕ |
pek /pek/ | smoła; pech | śdn. pek | poświadczone w GSg: peťai, drugie znaczenie jak cz., pl. pech |
pekar /pekăr/ | piekarz | psł. *pekařь | słowo poświadczone |
pekàrnîcia /pekărnaićă/ | piekarnia | psł. *pekarьnica | słowo poświadczone |
Peking /Peking/ | Pekin | niem. Peking | zapożyczenie, por. łuż., cz. Peking, toponim |
pelen /pelĕn/ | piołun | psł. *pelynъ | poświadczone w GSg: pelåinĕ |
pènidelia /pĕnideľă/ | poniedziałek | psł. *poneděľa? | słowo poświadczone |
pènidelne /pĕnidelnĕ/ | poniedziałkowy | pĕnideľă + -nĕ | przymiotnik na -nĕ jak *sredületĕ-sredületnĕ |
penît sa /penait să/ | pienić się | ṕonă + -ait să | czasownik od zrekonstruowanego ṕonă |
perdaja /perdojă/ | sprzedaż | psł. *perdaja | słowo poświadczone |
perdajîka /perdojaikă/ | sprzedawca | perdot + -aikă | słowo poświadczone |
perdát /perdot/ | sprzedawać, sprzedać | psł. perdavati | słowo poświadczone |
pere /perĕ/ | pierze | psł. *perьje | słowo poświadczone |
perèndȧn /perĕndan/ | czwartek | psł. *perunъ dьnь | słowo poświadczone |
perèndȧnne /perĕndanĕ/ | czwartkowy | perĕndan + -nĕ | przymiotnik na -nĕ jak *sredületĕ-sredületnĕ |
peret /perĕt/ | prać | psł. periti | słowo poświadczone |
perîdle /peraidlĕ/ | pralka | per- + -aidlĕ | złożenie, kalka niem. Waschmaschine, por. głuż. płokawa |
perîka /peraikă/ | praczka | psł. *perika | słowo poświadczone |
perjadat /perjodăt/ | przejadać; przegryzać | psł. *per-jědati | poświadczone w 3Sg: perjodă |
perjést /perjest/ | przejeść; przegryźć | psł. *per-jěsti | poświadczone w 3Sg: perjedĕ i rozkaźniku: perjeʒ |
perlet /perlĕt/ | przelać | psł. *perliti | poświadczone w 3Sg: perlajĕ, może perlait? |
permesat /permesăt/ | przemieszać, pomieszać, zamieszać | psł. *perměšati | słowo poświadczone |
permiár /perḿor/ | średnica | per- + ḿor | kalka niem. Durchmesser, por. łuż. přeměr |
perprasane /perprosone/ | egzamin, test | perprosot + -nĕ | por. dłuż. pśespytowanje |
perprasát /perprosot/ | przepytywać, egzaminować | per- + prosot | złożenie wzorem dłuż. pśepšašaś, pśepšašowaś |
perret /perrĕt/ | przekopać, przeryć | psł. *perryti | poświadczone w 3Sg: perråjĕ, może perråit? |
pers /pers/ | brzoskwinia | dn. pers | poświadczone w l.mn.: persai |
Persår /Persår/ I | Pers | niem. Perser | zapożyczenie z niem., por. dłuż. Persaŕ |
persår /persår/ II | dywan perski | niem. Perser | por. dłuż. perser, niem. słowo również jest dwuznaczne |
Persîja /Persajă/ | Persja | niem. Persien | zapożyczenie z adaptowaniem -ajă |
perskie /persťĕ/ | perski | Pers- + -sťĕ | por. niem. Persisch |
perstrelet /perstrelĕt/ | przestrzelić | psł. *perstrěliti | słowo poświadczone |
peru /perü/ | pióro (ptasie) | psł. pero | słowo poświadczone |
pesen /pesĕn/ | pieśń | psł. *pěsnь | słowo poświadczone |
Piana /Ṕonă/ | Peene, pol. Piana | psł. *pěna | rekonstrukcja, hydronim |
piana /ṕonă/ | piana | psł. *pěna | poświadczone w toponimii: Peene |
piasak /ṕosăk/ | piasek | psł. *pěsъkъ | słowo poświadczone |
piasåcnĕ /ṕosåcnĕ/ | piaszczysty | ṕosăk + -nĕ | słowo poświadczone |
piat /ṕot/ | śpiewać; piać | psł. *pěti | słowo poświadczone |
piås /ṕås/ | pies | psł. *pьsъ | słowo poświadczone |
piåstre /ṕåstrĕ/ | pstry, pstrokaty | psł. *pьstrъjь | poświadczony derywat: pastraićă |
pic /pic/ | piec piekarski | psł. *peťь | słowo poświadczone |
picȧn /pican/ | bochenek chleba | psł. *pečьnь | słowo poświadczone |
picene /picenĕ/ | pieczony | psł. *pečenъjь | słowo poświadczone |
picne /picnĕ/ | służący do pieczenia | psł. *pečьnъjь | słowo poświadczone |
pict /pict/ | piec | psł. *peťi | słowo poświadczone |
pija /pijă/ | ciepła koszula, kabacik | por. szlez.-holszt. pie | słowo poświadczone |
pik /pik/ | pik (w kartach) | dn. Pik, Piek | zapożyczenie, por. pl. pik |
pilenka /pilenkă/ | pieluszka, pielucha | psł. *pelenъka | słowo poświadczone |
pinka /pinkă/ | srom kobiecy | ??? | słowo poświadczone |
piniat /pińăt/ | katować, męczyć | śdn. pinigen | poświadczone w czasie przeszłym: pińol, pińălai-jĕg |
piǫta /ṕǫtă/ | pięta | psł. *pęta | słowo poświadczone |
piǫte /ṕǫtĕ/ | piąty | psł. *pętъjь | słowo poświadczone |
pipȧną | przepiórka | ??? | słowo poświadczone, być może pipalą |
pipat /pipăt/ | całować | dn. pīpen | poświadczone w 3Sg: pipă |
pipsȧk /pipsak/ | dudy | śdn. pip-sak | słowo poświadczone |
pirdat /pirdăt/ | sprzedać | psł. *perdati | poświadczony imiesłów: pirdonĕ |
pir /pir/ | dla | psł. *perъ | słowo poświadczone, obocznie Polański rekonstruuje pir |
pirbas /pirbăs/ | na bose nogi | psł. *perъ + bosъ | słowo poświadczone |
pircu /pircü/ | dlaczego | pir + cü | w analogii do poświadczonego pirtü |
pirtu /pirtü/ | dlatego | pir + tü | słowo poświadczone |
pirtągnǫt sa /pirtągnǫt să/ | wyciągnąć się, przeciągnąć się | psł. *pertęgnǫti sę | poświadczone w 3Sg: pirtągni-să |
pirwȧrtet /pirvartĕt/ | przewiercić | psł. *pervьrtiti | poświadczone w 3Sg: pirvartĕ |
pisát /pisot/ | oddawać mocz, sikać | śdn. pissen | słowo poświadczone |
pisîna /pisaină/ | mocz | pisot + -aină | słowo poświadczone |
Pitår /Pitår/ | Piotr | śdn. Peter | imię mocno zasymilowane, ale por. dłuż. Pětš, pol. Piotr, imię |
Pitrègard /Pitrĕgord/ | Piotrogród, Petersburg | Pitår + -gárd | kalka niem. Petersburg, por. cz. Petrohrad, głuż. Pětrohród, toponim |
pîla /pailă/ | kaczka | por. szlez.-holszt. Piele | słowo poświadczone |
pîlą /pailą/ | gąsię, kaczę | psł. *pilę | słowo poświadczone |
pîlia /paiľă/ | pożyteczność, użyteczność, korzyść | psł. *pilьja | słowo poświadczone |
pîlne /pailnĕ/ | pożyteczny, korzystny | paiľă + -nĕ | przymiotnik od pośw. rzeczownika, por. pl., łuż. pilny, sła. pilný |
pîstat /paistăt/ | gwizdać | psł. *piščati | poświadczone w 3Sg: paistĕ |
pîstialka /paisťolkă/ | piszczałka, fujarka | psł. *piščalъka | słowo poświadczone |
pît /pait/ | pić | psł. *piti | słowo poświadczone |
pîte /paitĕ/ | picie, napój | psł. *pitьje | poświadczone w celowniku: kå paiťĕ |
pîwene /paivenĕ/ | piwny | paivü + -enĕ | por. mlåkă-mlåcenĕ |
pîwnîcia /paivnaićă/ | pub, miejsce picia piwa | paivü + -naićă | kalka cz. pivnice, por vaină-vainaićă |
pîwu /paivü/ | piwo | psł. *pivo | słowo poświadczone |
pîza /paizǎ/ | dupa? | por. prus.-niem. puse | poświadczone w ASg: paizǫ |
pîzda /paizdǎ/ | dupa | psł. *pizda | słowo poświadczone |
pîzdia /paizďǎ/ | dupa, tyłek? | psł. *pizda, zmiękczony temat | słowo poświadczone |
plagá /plogo/ | plaga, klęska | śdn. plâge | słowo poświadczone |
plagát /plogot/ | męczyć, dręczyć | śdn. plagen | poświadczone w czasie przeszłym: plogol |
plachta /ploxtă/ | płachta, prześcieradło, obrus, serweta | psł. *plaxъta | słowo poświadczone |
plachtwîcia /ploxtvaićă/ | chusta, chustka | ploxtă + -vaićă | słowo poświadczone |
plakat /plokăt/ | płakać | psł. *plakati | słowo poświadczone |
plast /plost/ | włóka (jednostka powierzchni) | psł. plastъ | poświadczone w nazwie terenowej såvlåknĕ plast, co do znaczenia p. plostnĕk |
plastnek /plos(t)nĕk/ | właściciel jednej włóki pola | plost + -nĕk | słowo poświadczone |
platet /plotĕt/ | kosztować, być wartym | psł. *platiti | poświadczone w 3Sg: plotĕ |
platîna /plotaină/ | cena | plot- + -aină | por. głuż. płaćizna, dłuż. płaśizna, płaśenje |
plȧmazé /plamoze/ | pióropusz | śdn. plumasie | słowo poświadczone, liczba mnoga |
plȧnta /plantă/ | roślina | śdn. plante | słowo poświadczone |
plȧntát /plantot/ | sadzić | plantă + -ot | poświadczone gerundium: plantonĕ |
plȧtér /plater/ | miska, półmisek | śdn. plattêr | słowo poświadczone |
plȧterek /platerĕk/ | miseczka | plater + -ĕk | poświadczone w liczbie mnogiej: plateraiťĕ |
plåtne /plåtnĕ/ | płótno | psł. *poltьno | słowo poświadczone |
plåtnene /plåtnenĕ/ | płócienny | plåtnĕ + -enĕ | słowo poświadczone |
plåtninek /plåtninĕk/ | handlarz płótnem | plåtnĕ + -inĕk | słowo poświadczone |
plåwet /plåvĕt/ | pleć, plewić, przesiewać, oddzielać plewy od ziarna | psł. *pelviti | poświadczone w 3Sg: plåvĕ |
plåwŷ /plåvoi/ | plewy | psł. *pelvy | słowo poświadczone |
pląsîka /pląsaikă/ | tancerz | psł. *plęs-ika | nazwa zawodu od pľǫsăt na -aikă, pląs- zamiast pľǫs- jak w pląsą |
plekièpîzde /pleťĕpaizdĕ/ | sarnię, sarenka | dn. pleckig + paizdă + -ĕ | słowo poświadczone, zapewne substantywizowany przymiotnik |
plesen /plesĕn/ | pleśń | psł. *plěsnь | poświadczone złożenie plesnaivĕ, co do -ĕn, por. pesĕn<*pěsnь |
plesnîwe /plesnaivĕ/ | spleśniały | psł. *plěsnivъjь | słowo poświadczone |
plestȧn /plestan/ | placek, płaskie ciasto | psł. *plěščьnь | słowo poświadczone |
pletkî /pletťai/ | białe czółko dla kobiet | psł. *pletъky | poświadczone zapożyczenie do dn.: Pletki |
plewá /plevo/ | błonka na oku | psł. *plěva | słowo poświadczone |
plice /plicĕ/ | ramię, bark | psł. *pleťe | słowo poświadczone |
pliǫs /pľǫs/ | taniec | psł. *plęsъ | formacja wsteczna jak niem. tanzen-Tanz, por. cz. ples |
pliǫsat /pľǫsăt/ | tańczyć | psł. *plęsati | słowo poświadczone |
plist /plist/ | pleść | psł. *plesti | poświadczone w 3Sg: plitĕ |
plitát /plitot/ | splatać, pleść | psł. *pletati | słowo poświadczone |
plitene /plitenĕ/ | grodzenie płotem | psł. *pletenьje | słowo poświadczone |
pliûst /pľaust/ | bluszcz | psł. *pljuščь | poświadczone w GSg: pľausťă |
Plotus /Plötüs/ | Piłat | śdn. ? | słowo poświadczone |
plutwîcia /plütvaićă/ | płotka | psł. *plotъvica | słowo poświadczone |
plûce /plaucĕ/ | płuca | psł. *pluťa | poświadczone w l.mn.: plaucă |
plûg /plaug/ | pług | psł. *plugъ | słowo poświadczone |
plût /plaut/ | pływać | psł. *pluti | poświadczone w 3Sg: plajĕ |
plûzet /plauzĕt/ | płużyć, orać | psł. *plužiti | poświadczone w 3Sg: plauzĕ |
plûzne /plauznĕ/ | pługowy, płużny | psł. *plužьnъjь | słowo poświadczone |
pod /pöd/ | palenisko | psł. *podъ | słowo poświadczone |
poddane /pöddonĕ/ | oddany | psł. podъdanъjь | słowo poświadczone |
podrûg /pödraug/ | towarzysz, pomocnik | psł. *podrugъ | słowo poświadczone |
pol /pöl/ | pół, połowa | psł. *polъ | słowo poświadczone |
pol kiupe /pöl ťüpĕ/ | trzydzieści, pół kopy | pöl + ťüpă | słowo poświadczone |
polåt /pölåt/ | połeć, duży kawał mięsa | psł. *polъtь | słowo poświadczone |
polmiár /pölḿor/ | promień | pöl + ḿor | kalka niem. Halbmesser, por. łuż. połměr, cz. poloměr |
polni /pölni/ | południe (pora dnia), południe (kierunek) | psł. polъdьne? | słowo poświadczone |
polnuc /pölnüc/ | północ (pora dnia), północ (kierunek) | psł. polъnoťь | w analogii do poświadczonego pölni |
polskiorné /pölsťörne/ | półbuty, trzewiki | pöl + sťörne | słowo poświadczone |
poltîste /pöltaistĕ/ | stłuczka, kawałki tłuczonego naczynia | śdn. polt + -aistĕ? | słowo poświadczone |
poluwnek /pölüvnĕk/ | rolnik posiadający połowę włoki pola | *pölüvă + -nĕk | słowo poświadczone |
poluzet /pölüzĕt/ | położyć | psł. *položiti | słowo poświadczone |
poluzet wånû /pölüzĕt vånau/ | wyłożyć | pölüzĕt + vånau | poświadczone w 3Sg: pölüzĕ vånau |
popást sa /pöpost să/ | spaść, upaść | psł. *popasti sę | poświadczone w 3Sg: pöpădi-să, p |
porudene /pörüdenĕ/ | urodzony | psł. *porodenъjь | słowo poświadczone |
porudet /pörüdĕt/ | urodzić | psł. *poroditi | poświadczony imiesłów: pörüdenĕ |
poslát /pöslot/ | posłać, wysłać | psł. *posъlati | poświadczone w czasie przeszłym pöslol |
poslát wån /pöslot vån/ | wysłać, odesłać | pöslot + vån | poświadczono w czasie przeszłym: pöslol vån |
poslûsat /pöslausăt/ | posłuchać, być posłusznym | psł. *poslušati | słowo poświadczone |
powǫz /pövǫz/ | drąg służący do przyciskania siana | psł. *povǫzъ | słowo poświadczone |
poznat /pöznăt/ | poznać | pö- + znot | por. rözznăt, także głuż. póznać, dłuż. póznać |
poznát sa /pöznot să/ | poznać się, zaznajomić się | pöznăt + să | por. dłuż. póznaś so |
pǫkàwîcia /pǫkăvaićă/ | ropucha | psł. *pǫkavica | słowo poświadczone |
pǫp /pǫp/ | pępek | psł. *pǫpъ | słowo poświadczone |
pǫt /pǫt/ | droga | psł. *pǫtь | słowo poświadczone |
pǫtewe /pǫtevĕ/ | drogowy | pǫt + -evĕ | przymiotnik utworzony z miękkotematowym przyrostkiem -evĕ |
pǫtnîcia /pǫtnaićă/ | napiwek | pǫt + -naićă | poświadczone zapożyczenie w dn: Punkeneitz |
prafeta /profetă/ | prorok | śdn. prophête | słowo poświadczone |
Praga /progă/ | Praga | cz. Praha, śdn. Prâge | zapożyczenie/rekonstrukcja, por. dłuż. Praga, toponim |
pram /prom/ | prom | śdn. prâm | zasymilowane zapożyczenie, por. dłuż. prama |
prasane /prosonĕ/ | pytanie | rzeczownik od prosot | por. dłuż. pšašanje, głuż. prašenje |
prasát /prosot/ | pytać | psł. *prašati | poświadczone w czasie przeszłym: prosăl, obok tego prosojĕ lub prosoj |
prawe /provĕ/ | prawy | psł. *pravъjь | słowo poświadczone |
prawènard /provĕnord/ | prostokąt | provĕ + nord | kalka niem. Rechteck, por. głuż. praworóžk, dłuż pšawokut/-rog |
prawèsribiane /provĕsrib́onĕ/ | ortografia | provü + srib́ot + -enĕ | kalka z niem. Rechtschreibung |
prawîcia /provaićă/ | prawica, prawa ręka | provĕ + -aićă | formacja wzorem pl., głuż. prawica |
prawnek /provnĕk/ | prawnik | provü + -nĕk | formacja z przyrostkiem -nĕk tworzącym zawody |
prawu /provü/ | prawo | psł. *pravo | formacja wzorem pl., głuż. prawo, cz. právo, kalka niem. Recht, fr. droit |
prȧding /prading/ | kazanie | śdn. predinge | słowo poświadczone |
prȧchstîl /praxstail/ | ambona, kazalnica | por. dn. prēgestaul | słowo poświadczone |
prȧktickie /prakticťĕ/ | praktyczny | praktikă + -sťĕ | por. łuż. praktiski |
prȧktika /praktikă/ | praktyka | niem. Praktik | zapożyczenie, por. łuż. praktika |
prądȧn /prądan/ | pełne wrzeciono, szpula? | psł. *prędьnь | słowo poświadczone |
prądene /prądenĕ/ | motek, pasmo przędzy | psł. *prędenьje | słowo poświadczone |
prądia /prąďă/ | prządka | psł. *prędьja | słowo poświadczone |
prąslén /prąslen/ | przęślik, ciężarek obciążający wrzeciono | psł. *pręslenь? | słowo poświadczone |
prąst /prąst/ | prząść | psł. *pręsti | poświadczone w 3Sg: prądĕ |
prene /prenĕ/ | przedni; wczesny; pierwszy | psł. *perdnьjь | poświadczone w r.ż.: preńă |
prenia zîma /preńă zaimă/ | jesień | preńă + zaimă | słowo poświadczone |
prenia zîma-mand /preńă zaimă mond/ | wrzesień | preńă zaimă + mond | słowo poświadczone |
prepicle /prepiclĕ/ | przypalony, przypieczony | psł. *perpečьlъjь | słowo poświadczone |
prepict /prepict/ | smażyć, przysmażać | psł. *perpeťi | słowo poświadczone |
presék /presek/ | sad owocowy, ogród za domem | psł. *persěkъ | słowo poświadczone |
pricne /pricnĕ/ | poprzeczny | psł. *perčьnъjь | słowo poświadczone |
pricne pǫt /pricnĕ pǫt/ | skrzyżowanie, rozstajna droga | pricnĕ + pǫt | słowo poświadczone |
pricnek /pricnĕk/ | przeciwnik | priťĕ + -nĕk | kalka niem. Gegner, por. dłuż. pśeśiwnik, pśeśiwjaŕ |
prid /prid/ | przed | psł. *perdъ | słowo poświadczone |
pridcerak /pridcerăk/ | podwieczorek | prid- + ceră + -ăk | słowo poświadczone |
pridèbede /pridĕbedĕ/ | śniadanie | psł. *perdobědьje | słowo poświadczone |
pridjîmą /pridjaimą/ | imię | prid- + -jaimą | kalka niem. Vorname, por. głuż předmjeno |
pridjûzînak /pridjauzainăk/ | przedobiadek, posiłek przed obiadem | psł. *perdъjužinъkъ | słowo poświadczone |
pridmét /pridmet/ | przedmiot, objekt, rzecz | prid- + met | -met z metăt, por. voimetăt, co do kalki por. pl. przedmiot, głuż. předmjet, cz. předmět |
pridstawene /pridstovenĕ/ | wystawa, przedstawienie; wyobrażenie | rzeczownik od pridstovĕt | kalka niem. Vorstellung, por. dłuż. pśedstajenje |
pridstawet sa /pridstovĕt să/ | przedstawić się | prid- + stovĕt + są | kalka niem. sich vorstellen, por. dłuż. pśedstajiś se i podob. |
pridstawet se /pridstovĕt sĕ/ | wyobrazić sobie | prid- + stovĕt + sĕ | kalka niem. sich vorstellen, por. dłuż. pśedstajiś sebje, sĕ jak cz. si |
pridwîdet /pridvaidĕt/ | przewidzieć | prid- + vaidĕt | kalka niem. vorsehen, por. głuż. předwidźeć, cz. předvídat |
prichel /prixĕl/ | chór kościelny | por. fryz. Prichel | słowo poświadczone, Polański rekonstruuje prixel |
prikie /priťĕ/ | przeciw, za?, na? | psł. *perko | słowo poświadczone |
prikî /priťai/ | wpoprzek, naprzeciwko | psł. *perky | słowo poświadczone |
prilidiát /priliďot/ | przecierpieć, wycierpieć | pri- + liďot | słowo poświadczone |
priǫdka /pŕǫtkă/ | prządka | psł. *prędъka | słowo poświadczone |
priǫtru /pŕǫtrü/ | strych domu lub stodoły służący na siano | psł. *prętro | słowo poświadczone, obocznie pŕǫtprü? |
pripék /pripek/ | przepieczone miejsce na chlebie | psł. *perpekъ | słowo poświadczone |
priwizt /privist/ | przewieźć | psł. *pervesti | słowo poświadczone |
priz /priz/ | bez | psł. *perzъ | słowo poświadczone |
prî /prai/ | przy, obok | psł. *pri | słowo poświadczone |
prîbet /praibĕt/ | przybić | psł. *pribiti | słowo poświadczone |
prîbuwat /praibüvăt/ | dobudować | prai- + büvot | słowo poświadczone |
prîdát /praidot/ | przydać, dodać | psł. *pridati | słowo poświadczone, obocznie praidăt |
prîklád /praiklod/ | przykład | prai- + klod- | złożenie na wzór łuż. přikład/pśikład lub rekonstrukcja |
prîlåbe /prailåbĕ/ | jarzmo przyrożne | psł. *prilъbьje | słowo poświadczone |
prîluzît sa /prailüzait să/ | przywyknąć, przyzwyczaić się | psł. *priložiti sę | poświadczone w czasie przeszłym: prailüzål să |
prîmȧrtîna /praimartaină/ | spadek | praiḿortĕ + -aină | formacja z -aină, por. *låisĕ-låisaină |
prîmiarte /praiḿortĕ/ | odziedziczony po czyjejś śmierci | psł. *primьrtъjь | słowo poświadczone |
prîpád /praipod/ | przypadek | prai- + pod | kalka niem. Zufall, por. łuż. připad/pśipad, pl. przypadek |
prîrest /prairĕst/ | przyrosnąć | prai + rüst | poświadczone w 3Sg: prairüstĕ |
prîroda /prairödă/ | przyroda, natura | prai- + röd + -ă | formacja ogólnosłowiańska, por. głuż. přiroda, cz. příroda |
prîskat /praiskăt/ | przywiązać, zawiązać | psł. *prisъkati | słowo poświadczone |
prîstawet /praistovĕt/ | wynająć | psł. *pristaviti | słowo poświadczone |
prîtoret /praitörĕt/ | przymknąć | psł. *pritvoriti | słowo poświadczone |
prîwabet /praivobĕt/ | przywabić | psł. *privabiti | słowo poświadczone |
prîwåst | wzrosnąć, przybrać | psł. privъzęti | poświadczone w 3Sg: praivåmĕ, por. våst |
prîwiǫzat /praiv́ǫzăt/ | przywiązać | psł. *privęzati | poświadczone w 1Sg: praivązą |
prîzȧdat /praizadăt/ | zaczekać, poczekać | psł. *prižьdati | poświadczone w rozkaźniku: praizad |
prosu /prösü/ | proso | psł. *proso | słowo poświadczone |
proste /pröstĕ/ | niedorzeczny, szalony | psł. *prostъjь | słowo poświadczone |
prostor /pröstör/ | kazalnica, ambona | psł. *prostorъ | poświadczone w miejscowniku: no prăstöră |
prostota /pröstötă/ | dziwak, cudak, szaleniec? | psł. *prostota | słowo poświadczone |
prǫt /prǫt/ | rózga, pręt | psł. *prǫtъ | słowo poświadczone |
pruletne /prületnĕ/ | wiosenny | prüľotü + -nĕ | przymiotnik wzorem poświadczonego: sredületnĕ |
pruliatu /prüľotü/ | wiosna | psł. *prolěto | słowo poświadczone |
prupél /prüpel/ | śniadanie | por. dn. pröpel | słowo poświadczone |
prusak /prüsăk/ | popiół, perzyna | niejasne | poświadczone w GSg: prüsťau |
prusene /prüsenĕ/ | jaglany | psł. prosenъjь | słowo poświadczone |
prusene kiosor /prüsenĕ ťösör/ | kasza jaglana | prüsenĕ + ťösör | poświadczone jako partytyw: prüsenĕ ťösăŕo |
pruset /prüsĕt/ | żebrać, prosić | psł. *prositi | słowo poświadczone |
prusinek /prüsinĕk/ | kasza jaglana | psł. *prosenьnikъ | słowo poświadczone |
pruwesle /prüveslĕ/ | powrósło | psł. *proveslo | słowo poświadczone |
Prûska /Prauskă/ I | Prusy | Praus + -skă | por. dłuż. Pšuska, cz. Prusko |
Prûska /Prauskă/ II | Prusaczka | Praus + -skă | por. Prausťĕ |
Prûskie /Prausťĕ/ | Prusak | niem. Preuße lub psł. *Prusъ + -sťĕ | por. dłuż. Pšus, niem. Preuße, co do -stĕ por. Śosťĕ - Niemiec |
prûskie /prausťĕ/ | pruski | prus + -sťĕ | przymiotnik odrzeczownikowy jak wend-wensťĕ |
pu /pü/ | po | psł. *po | słowo poświadczone |
pucąt /pücąt/ | odpocząć | psł. *počęti | aspekt dokonany od: pücaivăt |
pucîwane /pücaivonĕ/ | odpoczynek | psł. počivanьje | słowo poświadczone |
pucîwat /pücaivăt/ | odpoczywać | psł. *počivati | poświadczone w 3Sg: pücaivă |
pucréd /pücred/ | najemny pastuch | psł. *počerdъ | słowo poświadczone |
pud /püd/ | pod | psł. *podъ | słowo poświadczone, obocznie pöd |
pudåptat /püdåptăt/ | podeptać | psł. *podъpъtati | poświadczone w 3Sg: püdåpcĕ |
pudklást /pütklodĕ/ | podkłaść, podłożyć | psł. *podъklasti | poświadczone w 3Sg: pütklodĕ |
pudkiuw /pütťüv/ | podkowa | psł. podъkovь | słowo poświadczoen |
pudluzet /püdlüzĕt/ | podłożyć | psł. *podъložiti | słowo poświadczone |
pudret /püdrĕt/ | podkopać | psł. *podъryti | poświadczone w 3Sg: püdråjĕ, może püdråit |
pudûsa /püdausă/ | podeszwa | psł. *poduša | słowo poświadczone |
pugiore /püďörĕ/ | pogórze, zagórze | psł. *pogorьje | słowo poświadczone |
pugribst /pügripst/ | pogrzebać, pogrzeć | psł. *pogrebsti | słowo poświadczone |
pukînǫt /püťainǫt/ | potrącić, nadepnąć | psł. *pokydnǫti | poświadczone w 3Sg: püťainĕ |
pukret /pükrĕt/ | pokryć | psł. *pokryti | słowo poświadczone, obocznie pökrĕt |
puli /püli/ | pole | psł. *poľe | słowo poświadczone |
Puliak /Püľăk/ | Polak | püli + -ăk | odbitka, złożenie pole + -ak, poświadczone stpoł. nazwisko rodowe Polack |
Puliacka /Püľockă/ | Polka | Pülăk + -kă | por. toblăc-toblockă |
pulne /pülnĕ/ | polny | püli + -nĕ | przymiotnik jak plaug-plauznĕ |
Pulska /Pülskă/ | Polska | Pülăk + -skă | kalka pol. Polska, por. także inne państwa na -skă |
pulskie /pülsťĕ/ | polski | Pülăk + -sťĕ | kalka pl. polski |
pumazat /pümozăt/ | pomazać, posmarować | psł. *pomazati | poświadczony imiesłów: pümăzonĕ |
pumåja /pümojă/ | pomyje | psł. *pomyjě | słowo poświadczone, najpewniej liczba mnoga |
pumąciat /pümąćăt/ | pomacać, podotykać | psł. *pomacati | poświadczone w czasie przeszłym: pümąćăl, także przyszłe pümącnĕ |
Pumore /pümörĕ/ | Pomorze | pü- + möri + -ĕ | rekonstrukcja, toponim |
pumorskie /pümörsťĕ/ | pomorski | pümörĕ + -sťĕ | typowy przymiotnik na -sťĕ |
pumost /pümöst/ | strych | psł. *pomostъ | poświadczone zapożyczenie do dn.: Pomöhs |
pup /püp/ | ksiądz, pop, pastor, duchowny | psł. *popъ | słowo poświadczone |
pupànîcia /püpănaićă/ | żona pastora | psł. *popanica | słowo poświadczone |
pupànîcka /püpănaickă/ | żona pastora, zdrobniale? | püpànaićă + -kă | słowo poświadczone |
pupél /püpel/ | popiół | psł. popelъ | słowo poświadczone |
puprǫg /püprǫg/ | popręg | psł. poprǫgъ | słowo poświadczone |
pusliád /püsľod/ | po, potem , później (i przyimek, i przysłówek) | psł. *poslědъ | słowo poświadczone |
pusliád kiûtît /püsľod ťautait/ | robić później, odrabiać | püsľod + ťautait | słowo poświadczone |
pusliád sådat /püsľod sådăt/ | naśladować | püsľod + sådăt | słowo poświadczone |
pustawet /püstovĕt/ | postawić | psł. *postaviti | poświadczone w 3Sg: püstovĕ |
pustawet wånû /püstovĕt vånau/ | wystawić | püstovĕt + vånau | poświadczone w 3Sg: püstovĕ vånau |
pustén /püsten/ | cień | psł. *postěnь | słowo poświadczone |
pustil /püstil/ | łóżko | psł. *posteľь | słowo poświadczone, ale w formie dialektalnej /pöstil/, obocznie püstiľă |
pustilia /püstiľă/ | łóżko | psł. *posteľь | słowo poświadczone, obocznie pöstiľă |
puswîcia /püsvaićă/ | poszewka (na poduszkę) | psł. pošьvica | słowo poświadczone |
pusŷ /püsåi/ | poszwa; pochwa (na miecz)? | psł. pošьva, reanalizowane | słowo poświadczone |
put /püt/ | pójść | psł. *pojьti | poświadczone w rozkaźniku: püd, 3Sg: püdĕ |
putązena kiola /pütązenă ťölă/ | kareta | psł. *potęžьnaja + ťölă | słowo poświadczone |
putesat /pütesăt/ | zabawiać (dzieci) | psł. *potěšati | słowo poświadczone |
putipst /pütipst/ | zmiędlić (len) | psł. potipsti | słowo poświadczone, być może pütist |
puwadet /püvodĕt/ | nakładać uprząż (koniu), zaprzęgać | psł. *povaditi | poświadczone w 3Sg: püvodĕ |
puwǫsat /püvǫsăt/ | powąchać | psł. *povǫšiti | poświadczone w 3Sg: püvǫsă |
puwûcet /püvaucĕt/ | nauczyć | psł. *po-učiti | poświadczony rozkaźnik: püvaucai-jĕg |
puwûzdat /püvauzdăt/ | okiełznać | psł. *po-uzdati | poświadczony rozkaźnik: püvauzdai-jĕg |
puzȧrat /püzarăt/ | popatrzeć, spojrzeć | psł. *pozьrěti | słowo poświadczone |
puzdér /püzder/ | paździerz | psł. *pozderь | słowo poświadczone |
puzgînǫt /püzďainǫt/ | zniknąć, zginąć | psł. *po-jьz-ginǫti? | poświadczone w 3Sg: püzďainĕ |
puzgînǫte /püzďainǫtĕ/ | zaginiony | imiesłów od püzďainǫt | słowo poświadczone |
puzîmak /püzaimăk/ | wiosna, przedwiośnie | psł. *pozimъkъ | słowo poświadczone, w tym samym znaczeniu püzaimă |
puzne /püznĕ/ | późny | psł. *pozdьnъjь | poświadczony przysłówek: püznü |
puznu /püznü/ | późno | psł. *pozdьno | słowo poświadczone |
pu̇ciår /pućår/ | fryzjer | dn. putzer | poświadczone w wyrażeniu: pućår vǫsüv |
pu̇ciår wǫsuw /pućår vǫsüv/ | golibroda | dn. putzer + psł. *ǫsъ | słowo poświadczone |
pu̇ckat /puckăt/ | golić | dn. putzen | słowo poświadczone |
pu̇lwér /pulver/ | proch strzelniczy | śdn. pulver | słowo poświadczone |
pu̇pa /pupă/ | lalka | niem. Puppe | zapożyczenie, por. dłuż. pupa |
pu̇pergesel /pupergesĕl/ | dudek | źródło niejasne | słowo poświadczone, niejasne dokładne brzmienie |
pûcena pąska /paucenă pąskă/ | kiszka nadziewana krwią, kaszanka | paucenă + pąskă | słowo poświadczone |
pûcene /paucenĕ/ | nadziewany | niejasne | słowo poświadczone |
pûcet /paucĕt/ | nadziewać | niejasne | czasownik, od którego derywowano poświadczony imiesłów: paucenĕ |
pûn /paun/ | funt | śdn. punt | słowo poświadczone |
pûstînia /paustaińă/ | pustynia | psł. *pustina, *pustyni | poświadczone w toponimii: Pusstein, Putztein, por. łuż. pusćina |
pûstet /paustĕt/ | puścić | psł. *pustiti | poświadczone w 3Sg: paustĕ |
pûstet dånû /paustĕt dånau/ | wpuścić | paustĕt + dånau | poświadczone w rozkaźniku: paust dånau |
pûstet wånû /paustĕt vånau/ | wypuścić | paustĕt + vånau | poświadczone w 3Sg: paustĕ vånau |
půná /påuno/ | pełnia | psł. *pьlna | słowo poświadczone |
půne /påunĕ/ | pełny | psł. *pьlnъjь | słowo poświadczone |
půnèletne /påunĕletnĕ/ | pełnoletni | påunĕ + ľotü + -nĕ | kalka niem. volljährig, por. łuż. połnolětny, pl. pełnoletni |
půnu /påunü/ | pełno | psł. *pьlno | słowo poświadczone |
R
połabski | polski | etymologia | uzasadnienie |
---|---|---|---|
rad /rod/ | radca | śdn. rât | słowo poświadczone |
radát /rodot/ | rządzić | śdn. raden | poświadczone w 3Sg: rodojĕ |
radet /rodĕt/ | radzić, naradzać się? | psł. *raditi pod wpływem /rod/ | poświadczone w 3Sg: rodĕ |
radnek /rodnĕk/ | radca | rod + -nĕk | słowo poświadczone |
rak /rok/ | surdut, tużurek | śdn. rok | słowo poświadczone |
rate /rotĕ/ | szczur | śdn. rotte + psł. *-y | por. dłuż. ratwa, Polański niesłusznie uważa za niezasymilowane |
Ratèbor /Rotĕbör/ | Ratzeburg | psł. *Ratibořь | rekonstrukcja, toponim |
ratšȧra /rotšară/ | sztokfisz, wątłusz (ryba) | śdn. rôt-scher | słowo poświadczone |
rawát /rovot/ | rabować, łupić, grabić | śdn. roven | poświadczone w czasie przeszłym: rovol, rovălai-jĕg |
rawån /rovån/ | kruk | śdn. raven | słowo poświadczone |
rawną /rovną/ | wrona, wronię | rovån + -ą | słowo poświadczone |
razát /rozot/ | bawić się; szaleć, hałasować | śdn. rasen | słowo poświadczone |
razet /rozĕt/ | ciąć, kaleczyć, (bić?) | psł. *raziti | poświadczone w 3Sg: rozĕ |
razinak /rozinăk/ | rodzynek | por. niem. Rosine + -ăk | poświadczone w l.mn.: rozinťai |
rȧdlikie /radliťĕ/ | uczciwy, rzetelny | śdn. redelik | słowo poświadczone |
rȧgnǫt sa /ragnǫt să/ | ruszać się, poruszać się | śdn. regnen | poświadczone w 3Sg: ragni să |
rȧchî /rax́ai/ | zemsta | niem. Rache + -åi | słowo poświadczone |
rȧkát /rakot/ | liczyć, rachować | dn. reken | poświadczone w czasie przeszłym: rakol |
rȧmka /ramkă/ | baran (?); cap, kozioł | śdn. ram | słowo poświadczone |
rådá /rådo/ | chętnie | psł. *rada | słowo poświadczone, najpewniej nieodmienne |
rådá met /rådo met/ | lubić | rådo + met | słowo poświadczone |
rådlîcia /rådlaićă/ | radlica | rådlü + -aićă | słowo poświadczone |
rådlîcîste /rådlaicaistĕ/ | radliczysko (część w radle, na której osadzona jest radlica) | rådlaićă + -aistĕ | słowo poświadczone |
rådlu /rådlü/ | radło | psł. *ordlo | słowo poświadczone |
rådust /rådüst/ | wesele | psł. *radostь | słowo poświadczone |
råkî /råťai/ | skrzynia | psł. *orky | słowo poświadczone |
råkwîcia /råkvaićă/ | skrzynka | psł. *orkъvica | słowo poświadczone |
råmą /råmą/ | ramię | psł. *ormę | słowo poświadczone |
råna /rånă/ | poranek? | psł. *ranoje? *raně? | słowo poświadczone, niejasny sposób odmiany |
råná /råno/ | rana | psł. *rana | słowo poświadczone |
rånene /rånenĕ/ | ranny | *ranenъjь | imiesłów od utworzonego rånĕt, por. ros. раненный, pl. raniony |
rånet /rånĕt/ | ranić | råno + -ĕt | czasownik wzorem bel-belĕt |
rånu /rånü/ | wcześnie, rano | psł. *rano | słowo poświadczone |
Råstuw /råstüv/ | Rastow | psł. Rostovъ? | rekonstrukcja, toponim |
råt /råt/ | usta | psł. *rъtъ | słowo poświadczone |
råtác /råtoc/ | dziobak | råt + -oc | kalka niem. Schnabeltier, por. głuż. pyskač, pl. dziobak, råt jak w dåuďĕråt |
råtáj /råtoj/ | rataj, oracz | psł. *ortajь | słowo poświadczone |
råwat /råvăt/ | rwać | psł. *rъvati | słowo poświadczone |
råz /råz/ | żyto | psł. *rъžь | słowo poświadczone |
råzene /råzenĕ/ | żytni | råz + -enĕ | przymiotnik wzorem mlåkă - mlåcenĕ |
rebru /rebrü/ | żebro | psł. rebro | słowo poświadczone |
rec /rec/ | mowa, język | psł. *rěčь | słowo poświadczone |
recka /reckă/ | potok, strumyk | rekă + -kă | poświadczone zapożyczenie w dn.: Retsch |
recne /recnĕ/ | językowy, związany z mową | rec + -nĕ | por. głuż. rěčny, dłuż. rěcny |
reka /rekă/ | rzeka | psł. *rěka | słowo poświadczone |
Remȧrt /remart/ | Rembert | śdn. Remert | zapożyczenie, imię |
renia /reńă/ | rynna | śdn. renne | słowo poświadczone |
repá /repo/ I | rzepa | psł. *rěpa | słowo poświadczone |
repá /repo/ II | skrobaczka | śdn. rêpe | słowo poświadczone, por. rif |
repȧririát /repariŕot/ | reperować, naprawiać | niem. reparieren | zapożyczenie, -iŕot jak spaciŕot, por. łuż. reparěrować/-ś |
repu̇blika /republik/ | Republika | niem. republik | zapożyczenie, por. łuż., pol. republika |
resát /resot/ | rozwiązywać | psł. *rěšati | iteratyw od: reset |
resene /resenĕ/ | rozwiązywanie (snopów); rozwiązanie | psł. *rěšenьje | słowo poświadczone, drugie znaczenie jak cz. řešení |
reset /resĕt/ | rozwiązać | psł. *rěšiti | rekonstrukcja czasownika z poświadczonego gerundium |
rewát /revot/ | ruszać, poruszać | śdn. reppen | poświadczone formy osobowe i rozkaźniki: revojĕ, revăji-să, revoj-să |
reze /rezĕ/ | szybciej, prędzej | psł. *rěžeji | słowo poświadczone |
rezek /rezĕk/ | szybko, prędko | psł. *rězokъ | słowo poświadczone |
rezna /reznă/ | trzcina | psł. *rězьna | słowo poświadczone |
riadkie /ŕotťĕ/ | rzadki, rozrzedzony | psł. *rědъkъjь | słowo poświadczone |
riazat /ŕozăt/ | rżnąć, piłować | psł. *rězati | poświadczone formy 1Sg: rezą, 3Sg: rezĕ |
ribre /ribrĕ/ | drabina | psł. *rebrьje | słowo poświadczone |
rict /rict/ | rzec, powiedzieć | psł. *reťi | słowo poświadczone |
rif /rif/ | skrobaczka, tarka | lüneb. Rîf | słowo poświadczone, być może riv, por. repo II |
Rigá /rigo/ | Ryga | niem. Riga | zapożyczenie, -o z powodu długości samogłoski w niem. i łot., por. łuż., cz. Riga, toponim |
riká /riko/ | królestwo | śdn. rîke | słowo poświadczone |
rikác /rikoc/ | bogacz | riko + -oc | konstrukcja jak janü-janoc |
rikate /rikotĕ/ | bogaty | riko + -otĕ | słowo poświadczone |
risa /risă/ | kłos | por. stmarch. ress | słowo poświadczone |
risete /risetĕ/ | rzeszoto, sito | psł. *rešeto | słowo poświadczone |
rîgeriane /raigeŕonĕ/ | władza | gerundium od raigeŕăt | kalka niem. Regierung |
rîgeriat /raigeŕăt/ | kierować, rządzić, panować | śdn. regêren | poświadczone w 3Sg: raigeŕă |
rîz /raiz/ | ryż | śdn. rîs | zapożyczenie ze śdn., alternatywnie z niem. Reis, por. łuż. rajs |
rîzá /raizo/ | podróż; raz | śdn. reise | słowo poświadczone |
rîzat /raizăt/ | podróżować | śdn. reisen | słowo poświadczone |
rîzene /raizenĕ/ | żytni | raiz + -enĕ | przymiotnik wzorem mlåkă - mlåcenĕ |
rodér /röder/ | wiosło sterowe, ster | śdn. roder | słowo poświadczone |
rosa /rösă/ | rosa | psł. *rosa | słowo poświadczone |
rozga /rözgă/ | rózga | psł. *rozga | słowo poświadczone, obocznie /rozgo/ |
rozkîdat /rösťaidăt/ | rozrzucić | psł. *orzkidati | poświadczone w imiesłowie: rösťaidĕl |
rozznat /rözznăt/ | rozeznać, rozpoznać | psł. *orz-znati | słowo poświadczone |
rǫb /rǫb/ | szew, brzeg (materiału, ubrania) | psł. *rǫbъ | słowo poświadczone |
rǫbet /rǫbĕt/ | obrębiać | psł. *rǫbiti | słowo poświadczone |
rǫcne /rǫcnĕ/ | ręczny | rǫkă + -nĕ | słowo poświadczone |
rǫcnek /rǫcnĕk/ | ręcznik | rǫkă + -nĕk | słowo poświadczone |
rǫka /rǫkă/ | ręka | psł. *rǫka | słowo poświadczone |
rǫkaw /rǫkăv/ | rękaw | psł. *rǫkavъ | słowo poświadczone |
rǫkawa /rǫkovă/ | koszula | psł. *rǫkova (dualis tantum) | słowo poświadczone |
rǫkàwîcia /rǫkăvaićă/ | rękawica | psł. *rǫkavica | słowo poświadczone |
rǫp /rǫp/ | kosz, lej (w młynie) | śdn. rump | słowo poświadczone, być może: rump |
rǫte /rǫtĕ/ | okrągły | śdn. runt | słowo poświadczone, Polański pisze runtĕ, ale nie wyklucza rǫtĕ |
rudene /rüdenĕ/ | urodzony | psł. *rodenъjь | słowo poświadczone |
rudènîcia /rüdĕnaićă/ | macica | rüdenĕ + -aićă | częśc. kalka niem. Gebärmutter, por. łuż. ro(d)źeńca |
rudet /rüdĕt/ | rodzić | psł. *roditi | poświadczono jedynie w stronie zwrotnej |
rudia /rüďă/ | ruta (roślina) | śdn. rude | słowo poświadczone, obocznie rüdo |
rug /rüg/ | róg (u zwierzęcia); róg (instrument) | psł. *rogъ | słowo poświadczone |
rugiuza /rüďüză/ | rogoża (roślina) | psł. *rogoža | słowo poświadczone |
rugiuznek /rüďüznĕk/ | rogoża, pałka | psł. *rogožьnikъ | słowo poświadczone |
rudît sa /rüdait să/ | rodzić się | psł. *roditi sę | poświadczone w 3Sg: rüdi-să |
ruj /rüj/ | rój | psł. *rojь | formacja wsteczna od poświadczonego /rüji să/ |
rujît sa /rüjait să/ | roić się (o pszczołach) | psł. *rojiti sę | poświadczone w 3Sg: rüji să |
ruk /rük/ | spódnica | śdn. rock | zapożyczenie jak tåbat, głuż. klejd |
rukat /rükăt/ | pachnieć, wonieć | śdn. ruken | poświadczone w 3Sg: rükă |
rukelbu̇ska /rükelbuskă/ | bukiecik kwiatów | śdn. rükelbusk | słowo poświadczone |
rukîtna /rüťaitnă/ | wierzba iwa | psł. *orkytьna | słowo poświadczone |
Rulia /Rüľă/ | Rudolf | śdn. Rule | zapożyczenie, imię |
rulia /rüľă/ | zaorane pole | psł. *orľa | słowo poświadczone |
Rum /Rüm/ | Rzym | por. niem. Rom, römisch | zapożyczenie z niemieckiego, ö>ü typowe, por. łuż. Rom, toponim |
rumá /rümo/ | przestrzeń, obszar, plac | śdn. rûm | słowo poświadczone |
Rumår /rümår/ | Rzymianin | Rüm + -år | kalka niem. Römer |
Rumårska /rümår/ | Rzymianin | Rümår + -skă | kalka niem. Römerin, -skă regularnie w żeńskich odpowiednikach na -år |
rumiån /rüḿån/ | bławatek | psł. *rumьnъ | słowo poświadczone |
rumskie /rümsťĕ/ | rzymski | Rüm + -sťĕ | przymiotnik od nazwy miasta |
rusît sa /rüsait să/ | rosić się (bielić się) | psł. *rositi sę | poświadczone w 3Sg: rüsi-să |
rust /rüst/ | rosnąć | psł. *orsti | słowo poświadczone |
rust for /rüst för/ | wyrastać | rüst + för | poświadczone w 3Sg: rüstĕ för, por. rüst vånau |
rust wånû /rüst vånau/ | wyrastać | rüst + vånau | poświadczone w 3Sg: rüstĕ vånau, por. rüst för |
ruwa jagiàda /rüvă jaďădo/ | agrest, owoc agrestu | rüvă + jaďădo | poświadczone w l.mn.: rüvă jaďădåi |
ruwe /rüvĕ/ | włochaty | śdn. rûw | słowo poświadczone |
ruza /rüză/ | róża | psł. *roža? | słowo poświadczone |
ruzac /rüzăc/ | luty | psł. rožьcь | słowo poświadczone |
ruzdelet /rüzdelĕt/ | rozdzielić | psł. *orz-děliti | poświadczone w 3Sg: rüzdelĕ |
ruzgnát /rüzgnot/ | rozegnać | psł. *orz-gъnati | poświadczone w 3Sg: rüzzinĕ, -zg- a nie -zĕg- bo por. rözznăt |
ruzgnane /rüzgnonĕ/ | nabrzmiałe, spuchnięte | psł. *orz-gnanъjь | słowo poświadczone |
ruzmesat /rüzmesăt/ | rozczynić, rozrobić (ciasto) | psł. *orz-měšati | słowo poświadczone |
ruzne /rüznĕ/ | rogowy, dotyczący rogu | psł. *rožьnъjь | słowo poświadczone |
ruzpást sa /rüspost să/ | rozpaść się | psł. *orz-pasti sę | poświadczony imiesłów: rüspădenĕ |
ruzplastet /rüsplostĕt/ | rozpłaszczyć | psł. *orz-plaščiti | poświadczony rozkaźnik: rüsplăstaitĕ |
ruzskaknǫt /rüsskoknǫt/ | rozbiegnąć się, rozskoczyć, pierzchnąć | psł. *orz-skaknǫti | poświadczone w 3Sg: rüsskoknĕ |
ruzwȧjanek /rüzvajonĕk/ | kołeczki (u krosna) | psł. *rozvijanikъ | poświadczone w l.mn.: rüzvajănaiťĕ, być może -b- zamiast -v- |
Ru̇mén /Rumen/ | Rumun | niem. Rumäne | zapożyczenie z niemieckiego |
Ru̇menîja /Rumenajă/ | Rumunja | por. niem. Rumänien | nazwa kraju wzorowana na niemieckiej |
Ru̇menka /Rumenkă/ | Rumunka | Rumen + -kă | forma żeńska na -kă |
ru̇menskie /rumensťĕ/ | rumuński | rumen + -sťĕ | typowy przymiotnik od nazwy narodu |
Rûska /Rauskă/ I | Rosja | Raus + -skă | por. głuż. Ruska, cz. Rusko |
Rûska /Rauskă/ II | Rosjanka | Raus + -skă | por. Rausťĕ |
Rûskie /rausťĕ/ | Rosjanin | niem. Reuße lub psł. *Rusъ + -sťĕ | por. cz./sch. Rus, niem. Reuße, co do -stĕ por. Śosťĕ - Niemiec |
rûskie /rausťĕ/ | rosyjski | rus + -sťĕ | przymiotnik odrzeczownikowy jak wend-wensťĕ |
rûta | romb, karo (w kartach) | śdn. rûte/niem. Raute | zapożyczenie, por. dłuż. ruta, co do kart. por. dn. Ruten |
rŷbá /råibo/ | ryba | psł. *ryba | słowo poświadczone |
rŷbe /råibĕ/ | rybi | råibo + -ĕ | słowo poświadczone |
rŷbe dik /råibĕ dik/ | staw do hodowli ryb | råibĕ + dik | słowo poświadczone |
rŷbe kiėcér /råibĕ ťėcer/ | sieć do łowienia ryb | råibĕ + ťėcer | słowo poświadczone |
rŷbnek /råibnĕk/ | rybak | råibo + -nĕk | słowo poświadczone, być może råibinĕk < *rybenikъ |
rŷdze /råiʒĕ/ | ryży, rudy | psł. *ryďьjь | słowo poświadczone |
rŷdze kiunek /råiʒĕ ťünĕk/ | konik polny; szarańcza | råiʒĕ + ťünĕk | słowo poświadczone |
rŷt /råit/ | ryć | psł. *ryti | słowo poświadczone |
rŷwat /råivăt/ | wyrywać | psł. *ryvati | słowo poświadczone |
S
połabski | polski | etymologia | uzasadnienie |
---|---|---|---|
sada /sodă/ | zdanie | deryw. od sodĕt | por. niem. Satz-setzen, łuż. sada |
sadet /sodĕt/ | sadzić | psł. *saditi | poświadczone w 3Sg: sodĕ |
sadèwîna /sodĕvaină/ | owoce | psł. *sadovina | słowo poświadczone |
sadlu /sodlü/ | sadło | psł. *sadlo | słowo poświadczone |
sadzé /soʒe/ | sadza | psł. *saďě | słowo poświadczone |
sam /som/ | sam | psł. *samъ | słowo poświadczone |
samac /somăc/ | samiec | psł. samьcь | słowo poświadczone |
samîcia /somaićă/ | samica | psł. *samica | słowo poświadczone |
samudialne /somüďolnĕ/ | własnoręczny, własnej roboty | somü + ďolü + -nĕ | słowo poświadczone |
sanî /sonai/ | sanie | psł. *sani | słowo poświadczone |
sȧhi /sahi/ | wiśta, w lewo | sa? + dn. hi? | słowo poświadczone, być może saxi, sax́ü, sahü? |
sȧlát /salot/ | sałata | śdn. sallat/salât | słowo poświadczone |
sȧlia /saľă/ | chomąto, szleja | psł. *šьľa | słowo poświadczone |
sȧlinek /salinĕk/ | rymarz | saľă + -inĕk | słowo poświadczone |
sȧmét /samet/ | razem | dn. samet | słowo poświadczone, może samĕt |
sȧr /sar/ | ser | psł. *syrъ | słowo poświadczone |
sȧrat /sarăt/ | srać | psł. *sьrati, wyrównane | słowo poświadczone |
sȧra zena /sară zenă/ | wdowa | psł. siraja žena | słowo poświadczone |
Sȧrb /sarb/ | Łużyczanin | psł. *sьrbъ | odbitka łuż. Sorb |
sȧrbskie /sarpsťĕ/ | serbołużycki | sarb + -sťĕ | przymiotnik na -sťĕ |
Sȧrbuwka /sarbüfka/ | Łużyczanka | sarb + -kă | forma żeńska jak łuż. Serbowka |
sȧre /sarĕ/ | owdowiały, osierocony | psł. *sirъjь | poświadczone w wyrażeniu: sară zenă |
sȧrek /sarĕk/ | szeroko | psł. *širokъ | słowo poświadczone |
sȧrota /sarötă/ I | serwatka | psł. *syrota | słowo poświadczone |
sȧrota /sarötă/ II | sierota | psł. *sirota lub sarĕ + -ötă | por. pröstĕ-pröstötă lub ogólnosłow. sirota/syrota/sierota |
sȧrp /sarp/ | sierp | psł. *sьrpъ | słowo poświadczone |
sȧrsin /sarsin/ | szerszeń | psł. *sьrxy | słowo poświadczone |
sȧrukie /sarüťĕ/ | szeroki | psł. *širokъjь | słowo poświadczone |
Sȧtu̇rn /Saturn/ | Saturn | niem. Saturn | zapożyczenie, por. łuż. Saturn |
så /så/ | z (cum, ex) | psł. *sъ | słowo poświadczone |
så Bugiåm /så Büďåm/ | z Bogiem, adieu | så + Büg | zwrot poświadczony |
så sują wilą /så süją vilą/ | dobrowolnie, z własnej woli | så + süjă + viľă | zwrot poświadczony jako: så süjă wilă |
såbrukát /såbrükot/ | zużyć | så- + brükot | poświadczony imiesłów: såbrükonĕ |
såcit /såcit/ | szczeć, szczotka | psł. *sъčetь | słowo poświadczone |
såcitîna /såcitaină/ | szczecina | såcit + -aină | słowo poświadczone |
sådat /sådăt/ | zrobić, zdziałać | psł. *sъděti | słowo poświadczone |
sådat pusliád /sådăt püsľod/ | podrobić, naśladować | sådăt + püsľod | słowo poświadczone |
sådȧrgnǫt /sådargnǫt/ | wyczesać len | psł. *sъdъrgnǫti | słowo poświadczone |
sågnat /sågnăt/ | zgonić, spędzić (bydło) | psł. *sъgъnati | poświadczone w 3Sg: såzinĕ |
sågràsene /sågrăsenĕ/ | grzeszny, bezbożny | psł. *sъgrěšenъjь | słowo poświadczone |
såkadle /såkodlĕ/ | kołowrotek | psł. *sъkadlo | słowo poświadczone |
såkret /såkrĕt/ | skryć, ukryć | psł. *sъkryti | słowo poświadczone |
såklî /såklai/ | okulary | psł. *s(t)ьklě, -i z jo-deklinacji | dualis tantum, por. rǫkăv-rǫkovă (koszula) |
såklinek /såklinĕk/ | szklarz | *såklü + -nĕk | słowo poświadczone |
såklu /såklü/ | szkło | psł. *stьklo, nieregularnie | rozkład poświadczonego såklinĕk |
såląc /såląc/ | zgiąć | psł. *sъlęťi | poświadczony imiesłów sålącenă, por. stcz. léci, leku |
såląk /såląk/ | wyka? | psł. *sъlękъ | słowo poświadczone |
såluw /sålüv/ | słowik | psł. *sъlovь | słowo poświadczone |
såluzet /sålüzĕt/ | złożyć | psł. *sъložiti | poświadczone w 3Sg: sålüzĕ |
såmȧrciane /såmarćonĕ/ | zmierzch | psł. *sъmьrcanьje | słowo poświadczone |
såmȧrt /såmart/ | choroba, pomór, zaraza | psł. *sъmьrtь | słowo poświadczone |
såmàtana /såmătonă/ | śmietana | psł. *sъmětana | słowo poświadczone |
såmeret /såmerĕt/ | zmierzyć | psł. sъměriti | poświadczony imiesłów: såmărenă |
såmet /såmĕt/ | zmyć | psł. *sъmyti | słowo poświadczone |
sånadkie /sånotťĕ/ | płytki | psł. *sъnadъkъjь | słowo poświadczone |
såpat /såpăt/ | spać | psł. *sъpati | słowo poświadczone, obocznie såpot |
såpące kamår /såpącĕ komår/ | sypialnia | såpącĕ + komår | słowo poświadczone, także såpącĕ |
sås /sås/ | pierś kobieca, cycek | psł. *sъsъ | słowo poświadczone |
såsat /såsăt/ | ssać | psł. *sъsati | poświadczone w 3Sg: såsĕ |
såswetet /såsvetĕt/ | wyświecić, wypalić | psł. *sъsvětiti | poświadczony imiesłów: sås(v)ătonă |
såt /såt/ | zejść; spaść (o deszczu) | så- + ait | poświadczone w aoryście: sådĕ |
såtȧret del /såtarĕt del/ | zetrzeć | psł. *sъtьrti | |
såwȧrtat /såvartăt/ | zrobić (ubić) masło | psł. sъvьrtati | słowo poświadczone |
såwȧrtlîna /såvartlaină/ | maślanka | psł. *sъvьrtlina | słowo poświadczone |
såwlåk /såvlåk/ | powój polny | psł. sъvolkъ | słowo poświadczone |
såwlåkne /såvlåknĕ/ | dotyczący powoju, powojowy | såvlåk + -nĕ | słowo poświadczone |
såzdat /såzdăt/ | rozebrać | psł. *sъzděti (?) | słowo poświadczone, być może såzďăt jak våzďăt |
såzdét sa /såzdet să/ | rozebrać się | såzdăt + să | poświadczone w 3Sg: såzdij-să |
såzdewát sa /såzdevot să/ | robierać się | *sъzděvati sę | iteratyw jak poświadczone: våzdevot să |
Sądår /sądår/ | Aleksander, Olek | śdn. Sander | zapożyczenie, zasymilowane jak inne imiona, imię |
sązmą /sązmą/ | sążeń | psł. *sęženь, zniekształcony | słowo poświadczone |
sect /sect/ | kosić, siec, rąbać | psł. *sěťi | słowo poświadczone |
sect dat /sect dal/ | ścinać | sect + dal | poświadczone w 3Sg: secĕ dal |
sedet /sedĕt/ | siedzić | psł. *sěditi | poświadczone w 3Sg: sedĕ |
sedlene /sedlenĕ/ | siodłowy | sedlü + -enĕ | słowo poświadczone |
sedlene knup /sedlenĕ knüp/ | kula siodłowa; kula u siodła | słowo poświadczone | |
sedlinek /sedlinĕk/ | siodlarz | psł. *sedъlenikъ | słowo poświadczone |
sedlu /sedlü/ | siodło | psł. *sedъlu | słowo poświadczone |
sedme /sedmĕ/ | siódmy | psł. *sedmъjь | nie **sidmĕ, bo poświadczono våsmĕ, a nie **vismĕ |
Seka /sekă/ | Sekwana | por. śdn. Secke | zapożyczenie, hydronim |
sekànîcia /sekănaićă/ | siekane mięso | psł. *sěkanica | słowo poświadczone |
sekar /sekăr/ | kosiarz | psł. *sěkařь | poświadczone w GSg: sekăŕo |
sekat /sekăt/ | siekać | psł. *sěkati | iteratyw od pośw. sect |
sekiȧra /seťară/ | siekiera | psł. *sěkyra | słowo poświadczone, wtórnie seťaŕă |
sekiàrnîcia /seťărnaićă/ | toporek | seťară + -naićă | poświadczone zapożyczenie do dn.: Zinterneitz (topór) |
seku̇nda /sekundă/ | sekunda | niem. Sekunde | zapożyczenie, por. łuż. sekunda |
selšȧft /selšaft/ | towarzystwo | por. niem. Gesellschaft | słowo poświadczone, obocznie selšap |
selšȧp /selšap/ | towarzystwo | por. lüneb. sellschap | słowo poświadczone, obocznie selšaft |
sem /sem/ | tu, tutaj, do tego miejsca | psł. *sěmo | słowo poświadczone, obocznie są |
semą /semą/ | siemię lniane, len | psł. *sěmę | słowo poświadczone, wtórnie semĕnü |
senene /senenĕ/ | sienny, dotyczący siana | śonü + -enĕ | słowo poświadczone |
seninek /seninĕk/ | lipiec | psł. *sěnenikъ | słowo poświadczone |
Serb /Serb/ | Serb | por. niem. Serbe | zapożyczenie z niem., por. pl. Serb |
serbècharwatskie /serbĕxorvocťĕ/ | serbskochorwacki, serbochorwacki | Serb + -ĕ- + Xorvăt + -sťĕ | jak niem. Serbokroatisch |
Serbîja /Serbajă/ | Serbia | niem. Serbien | zapożyczenie, -ajă w miejsce łac. -ia jak w Morajă |
Serbka /Serpkă/ | Serbka | por. niem. Serbe | typowa forma żeńska na -kă |
serbskie /serpsťĕ/ | serbski | Serb + -sťĕ | typowy przymiotnik na -sťĕ |
sest /sest/ | siąść | psł. *sěsti | poświadczony rozkaźnik: sąd, być może wyrównany bezokolicznik do sąst |
seste /sestĕ/ | szósty | psł. *šestъjь | słowo poświadczone |
sestra /sestră/ | siostra | psł. *sestra | słowo poświadczone |
siadlu /śodlü/ | fotel | sěd- + -dlü | kalka niem. Sessel, por. dłuż. sedło |
sianu /śonü/ | siano | psł. *sěno | słowo poświadczone |
Siaska /śoskă/ I | Niemcy | śdn. Sasse + -skă | nazwa kraju na -skă, por. głuż. Nimska, cz. Německo, sch. Nemačka |
Siaska /śoskă/ II | Niemka | śdn. Sasse + -skă | forma żeńska od poświadczonego męzkiego etnonimu |
Siaskie /śosťĕ/ | Niemiec | śdn. Sasse + -sťĕ | słowo poświadczone |
siaskie /śosťĕ/ | niemiecki | śdn. Sasse + -sťĕ | słowo poświadczone |
siaskièrecne /śosťĕrecnĕ/ | niemieckojęzyczny | śosťĕ + recnĕ | złożenie |
siat /śot/ | siać | psł. *sějati | słowo poświadczone, obocznie sijot |
sidem /sidĕm/ | siedem | psł. *sedmь | słowo poświadczone |
sidèmdisiǫt /sidĕmdiśǫt/ | siedemdziesiąt | sidĕm + diśǫt | słowo poświadczone |
sidlîste /sidlaistĕ/ | siedziba? | psł. *sědlišče | poświadczone w nazwie pola, por. cz. sídliště |
sidmàru /sidmărü/ | siedmioro | psł. *sedьmero | słowo poświadczone |
sipél /sipel/ | szufla? miara zboża około 28 litrów | śdn. schepel | słowo poświadczone w GSg: sipelai, obocznie šipelai |
sist /sist/ | sześć | psł. *šestь | słowo poświadczone |
sistàru /sistărü/ | sześcioro | psł. *šestero | słowo poświadczone |
sistdisiǫt /sizdiśǫt/ | sześćdziesiąt | sist + disąt | słowo poświadczone |
sistnacti /sistnocti/ | szesnaście | sist + -nocti | słowo poświadczone, obocznie -nădist |
sîdlu /saidlü/ | szydło | psł. *šidlo | słowo poświadczone |
sît /sait/ | szyć | psł. *šiti | poświadczone w 3Sg: sajĕ |
sîtna jågla /saită jåglă/ | igła do szycia | saitnă + jåglă | słowo poświadczone, obocznie saită jåglă |
sîtne /saitnĕ/ | do szycia, związany z szyciem | saitĕ + -nĕ | słowo poświadczone |
sîtnîcia /saitnaićă/ | igła do szycia | saitnĕ + -aićă | słowo poświadczone |
sîve /saivĕ/ | szary | psł. *sivъjь | słowo poświadczone |
skacîka /skocaikă/ | ogier | psł. *skačika | słowo poświadczone |
skakat /skokăt/ | skakać | psł. *skakati | słowo poświadczone |
skaknǫt /skoknǫt/ | skoczyć | psł. *skoknǫti | poświadczone w 3Sg: skoknĕ |
skarnîcia /skornaićă/ | wiadro na smołę | psł. *skvarьnica | słowo poświadczone, znaczenie niepewne |
skat /skot/ | skat (śląski brydż) | dn. Skaat? | zapożyczenie, por. łuż. škót |
skiorîp /sťöraip/ | skorupa; łuska, łupina; skórka owocu | psł. *skorupъ | słowo poświadczone |
skiora /sťöră/ | kora (drzewna) | psł. *skora | słowo poświadczone |
skiorac /sťörăc/ | szpak | psł. *skvorьcь | poświadczone w NPl: sťörce |
skiorka /sťörkă/ | skórka (chleba) | psł. *skorъka | słowo poświadczone |
skiornia /sťörńă/ | buty (z cholewkami) | psł. *skorьnьja | poświadczone w NPl: sťörne |
skiot /sťöt/ | bydło rogate | psł. *skotъ | słowo poświadczone |
skiowarac /sťövorăc/ | serweta na stół, obrus | niejasna | słowo poświadczone, dokładne brzmienie niejasne |
skiuk /sťük/ | skok | psł. *skokъ | słowo poświadczone |
skiukànîcia /sťükănaićă/ | zając | psł. *skokanica | poświadczone zapożyczenie do dn.: Zickaneitz |
skiuknǫt /sťüknǫt/ | skoczyć | psł. *skoknǫti | poświadczone w 3Sg: sťüknĕ |
skiup /sťüp/ | baran | psł. *skopъ | słowo poświadczone |
skiutål /sťütål/ | naczynie | sdn. sküttel | słowo poświadczone |
skiutîna mąsi /sťütaină mąsi/ | wołowina | sťütaină + mąsi | słowo poświadczone |
skiutîne /sťütainĕ/ | wołowy | psł. *skotinъjь | słowo poświadczone |
skîba /sťaibă/ | chleb | psł. *skyba z śwn. scība | słowo poświadczone |
skîbål /sťaibål/ | łata, łatka | psł. *skubъlъ | słowo poświadczona |
skîbet /sťaibĕt/ | łatać | psł. *skubiti | poświadczone gerundium: sťaibenĕ |
skîniá /sťaińo/ | stodoła | dn. skūne | słowo poświadczone |
skîplac /sťaiplăc/ | pasierb | psł. *skuplьcь | słowo poświadczone |
skîplîcka /sťaiplaickă/ | pasierbica | psł. *skupličьka | słowo poświadczone, Polański rekonstruuje sťaiplaicťă |
skǫpe /skǫpĕ/ | piątek | psł. *skǫpъjь | słowo poświadczone |
skrupet /skrüpĕt/ | skropić | psł. *sъkropiti | poświadczone w 3Sg: skrüpĕ |
slabe /slobĕ/ | słaby | psł. slabъjь | słowo poświadczone |
slabîna /slobaină/ | pachwina | slobĕ + -aină | złożenie jak łuż. słabina |
slagî /sloďai/ | drewniany tłuczek | śdn. slâge + -åi | słowo poświadczone |
slapa /slopă/ | flejtuch, niechlujna kobieta | por. lüneb. schloppen | słowo poświadczone |
slȧgbȧm /slagbam/ | zapora, rogatka, szlaban? | por. brem. Slagboom | słowo poświadczone |
slȧmår /slamår/ | marnotrawca, rozrzutnik | por. śdn. slômer | słowo poświadczone |
slȧpiat /slaṕăt/ | wlec, ciągnąć | śdn. slepen | poświadczone w czasie przeszłym: slapol~slaṕol |
slȧwistika /slavistikă/ | slawistyka | niem. Slawistik | zapożyczenie, por. łuż. slawistika |
slåd /slåd/ | słód | psł. *soldъ | słowo poświadczone |
slådet /slådĕt/ | słodzić | psł. *solditi | slåd-slådĕt jak sül-sülĕt |
slådkie /slåtťĕ/ | słodki | psł. *soldъkъjь | słowo poświadczone |
slådkiust /slåtťüst/ | słodycz | slåtťĕ + -üst | kalka niem. Süßigkeit(en), por. dłuż słodkosć, pl. słodkości |
slådza /slåʒă/ | łza | psł. *slъza | słowo poświadczone, obocznie regularne slåză |
slåma /slåmă/ | słoma | psł. *solma | słowo poświadczone, obocznie slåmo |
slåmene /slåmenĕ/ | słomiany | slåmă + -enĕ | słowo poświadczone |
slåmene mech /slåmenĕ mex/ | siennik | slåmenĕ + mex | słowo poświadczone |
slåne /slånĕ/ | słony | psł. *solnъjь | słowo poświadczone |
slånîcia /slånaićă/ | solniczka | slånĕ + -aićă | słowo poświadczone |
slåwek /slåvĕk/ | słowik | psł. *solvikъ | poświadczone w APl: slåvaiťĕ |
slåza /slåză/ | łza | psł. *slьza | słowo poświadczone, obocznie slåʒă |
slepa /slepă/ | kura | psł. *slěpaja | słowo poświadczone |
slepa wǫtruba /slepă vǫtrübă/ | ślepa kiszka, wyrostek robaczkowy | slepă + vǫtrüba | kalka niem. Blinddarm, por. dłuż. slěpe crjowo |
slepac /slepăc/ | kogut, kurek na wieży kościelnej | psł. *slěpьcь | słowo poświadczone |
slepe /slepĕ/ | ślepy | psł. *slěpъjь | słowo poświadczone |
slepîce /slepaicĕ/ | kurzy | slepaićă + -ĕ | słowo poświadczone |
slepîce mąsi /slepaicĕ mąsi/ | drób | slepaicĕ + mąsi | słowo poświadczone |
slepîcia /slepaićă/ | kura | psł. *slěpica | słowo poświadczone |
Sleswik /slesvik/ | Szlezwik | śdn. Slêswîk | zapożyczenie, toponim |
sliad /sľod/ I | zwierzę | psł. *slědъ | słowo poświadczone |
sliad /sľod/ II | po, za | psł. *slědъ | słowo poświadczone |
slid /slid/ | śledź | psł. *seldь | słowo poświadczone |
sliema /sľemă/ | kąpielówki, strój kąpielowy | ? | słowo poświadczone |
slîna /slaină/ | ślina | psł. *slina | słowo poświadczone |
slîwenia /slaiveńă/ | śliwa | psł. *slivenьja | słowo poświadczone, obocznie zapewne slaivenă, por. NPl: slaivenåi |
Sluwacka /Slüvockă/ | Słowaczka | Slüvăk + -kă | forma żeńska na -kă jak toblăc-toblockă |
sluwackie /slüvocťĕ/ | słowacki | Slüvăk + -sťĕ | typowy przymiotnik na -sťĕ |
Sluwak /Slüvăk/ | Słowak | niem. Slowake, sła. Slovák | zapożyczenie, Slüw- jak w łuż. Słowak, -ăk jak w rodzimym sufiksie |
Sluwakîja /Slüvokajă/ | Słowacja | Slüvăk + -ajă | brak palatalizacji jak w niem. Slowakei |
Sluwenac /Slüvenăc/ | Słoweniec | słe. Slovenec | Slüv- jak w łuż. Słowjenjec, -ăc odbija słe. -ec |
Sluwenîja /Slüvenajă/ | Słowenia | słe. Slovenija, niem. Slowenien | -ija na -ajă typowe, Slüv- jak w łuż. Słowjenija |
Sluwenka /Slüvenkă/ | Słowenka | słe. Slovenka | odbitka słoweńskiego słowa, por. Slüvenăc |
sluwenackie /slüvensťĕ/ | słoweński | Slüvenăc + -sťĕ | przymiotnik na -sťĕ, -acťĕ dla uniknięcia homofonji jak sch. slovenački |
sluwenskie /slüvensťĕ/ | słowiański | psł. *slověnьskъjь | słowo poświadczone |
sluweskiu /slüvesťü/ | słówko | slüvü + -ťü | zdrobnienie poświadczonego slüvü |
sluwesu /slüvesü/ | czasownik | psł. *slovo, -ese | wyrównanie jak w cz. sloveso, łuż. słowjeso, por. semĕnü~semenü |
Sluwinac /Slüvinăc/ | Słowiniec | pl. Słowiniec | adaptacja morfologiczna jak Slüvăk, Slüvenăc |
Sluwinka /Slüvinkă/ | Słowinka | pl. Słowinka | adaptacja morfologiczna jak Slüvockă, Slüvenkă |
sluwinskie /slüvinsťĕ/ | słowiński | pl. słowiński | przymiotnik na -sťĕ, usunięcie sufiksu -ăc/kă |
sluwisne /slüvisnĕ/ | związany ze słowem, filologiczny | slüvü + -nĕ | złożenie wzorem ros. словесный |
sluwisnek /slüvisnĕk/ | słownik | slüvü + -nĕk | złożenie wzorem pl. słownik |
Sluwianek /slüv́onĕk/ | Słowianin | psł. *slověnikъ | z /slüvensťĕ/ - słowiański, wzorem ďörconĕk:ďörconi |
Sluwianka /slüv́onkă/ | Słowianka | psł. *slověnъka | forma żeńska jak döŕonkă |
sluwu /slüvü/ | słowo | psł. *slovo | słowo poświadczone |
slûsat /slausăt/ | słuchać | psł. *slušati | poświadczone w 3Sg: slausă |
slûzet /slauzĕt/ | służyć | psł. *služiti | poświadczone w 3Sg: slauzĕ |
slŷsane /slåisonĕ/ | słuch | rzeczownik od slåisot | por. głuż. słyšenje, dłuż. słyšanje |
slŷsát /slåisot/ | słyszeć | psł. *slyšati | słowo poświadczone |
smard /smord/ | smród | psł. *smordъ | derywat od poświadczonego smardĕt |
smardlînia /smordlaińă/ | czarna porzeczka | psł. smьrdlinьja | słowo poświadczone |
smark /smork/ | świerk | psł. smъrkъ? | poświadczone w toponimii: Schmarkien, Schmors |
smȧcne /smacnĕ/ | smaczny | *smak + -nĕ | słowo poświadczone |
smȧd /smad/ | kowal | śdn. smet | słowo poświadczone |
smȧdiat /smaďăt/ | kuć | śdn. smēden | poświadczone w 3Sg: smaďă, smaďojĕ, obocznie więc smaďot |
smȧgnǫt /smagnǫt/ | rzucić | psł. *smьgnǫti | poświadczone w 3Sg: smagnĕ |
smȧk /smak/ | smak | śdn. smâk | poświadczone derywaty: smakăt, smacnĕ |
smȧkat /smakăt/ | smakować | śdn. smâken | poświadczone w 3Sg: smakă, smakojĕ, obocznie więc smakot |
smȧrd /smard/ | chłop | psł. *smьrdъ | poświadczone w NPl: smardi |
smȧrdet /smardĕt/ | śmierdzieć | psł. *smьrděti | poświadczone w 3Sg: smardĕ |
smech /smex/ | śmiech | psł. *směxъ | rzeczownik od pośw. sḿot să, por. głuż. směch(i), cz. smích |
smiat sa /sḿot să/ | śmiać się | psł. *smějati sě | słowo poświadczone |
smola /smölă/ | żywica; piekło; piec do pieczenia | psł. *smola | słowo poświadczone |
smu̇k /smuk/ | dobrze (o jedzeniu i napojach), smacznie | dn. smuk | słowo poświadczone |
smu̇kie /smuťĕ/ | przystojny, uprzejmy; ładny; dobry (o winie, piwie) | dn. smuk | słowo poświadczone, także jako nieodmienne smuk |
snak /snok/ | wąż, padalec | śdn. snake | słowo poświadczone |
sneg /sneg/ | śnieg | psł. *sněgъ | słowo poświadczone |
snezet /snezĕt/ | śnieżyć, padać (o śniegu) | sneg + -ĕt | por. caistĕ-caistĕt, *bel-belĕt |
snezene /sneznĕ/ | śnieżny | sneg + -nĕ | por. viďėn - vignenĕ |
snidår /snidår/ | krawiec | por. szlez.-holszt. snider | słowo poświadczone jako snider, ai snidŕă |
snitkiėr /sniťėr/ | stolarz | por. śdn. snitker, szlez.-holszt. snittjer | słowo poświadczone, Polański transkrybuje sniťer |
snor /snör/ | sznur | śdn. snôr | słowo poświadczone |
snoriaste /snöŕostĕ/ | obszyty, oblamowany | snör + -'ostĕ | słowo poświadczone |
snup /snüp/ | snop | psł. *snopъ | słowo poświadczone |
snuwat /snüvăt/ | snuć (przędzę), prząść | psł. *snovati | słowo poświadczone |
sonka /sönkă/ | syn; synek | śdn. sone + -kă | słowo poświadczone |
sǫ /sǫ/ | ten, ten tutaj | psł. *sь(nъ) | słowo poświadczone |
sǫsiada /sǫśodă/ | mieszkaniec, współlokator; komornik (mieszkający na komornym) | psł. *sǫsěda | słowo poświadczone |
spadån /spodån/ | rydel | śdn. spâde(n) | poświadczone jako spoden, ale zob. derywat spodåncaistĕ |
spadåncîste /spodåncaistĕ/ | stylisko (rydla) | *spodån + -caistĕ | słowo poświadczone |
spȧciriát /spaciŕot/ | spacerować, przejechać się konno | niem. spazieren | słowo poświadczone |
spȧrs /spars/ | szparag | dn. spars, spaars | słowo poświadczone |
spek /spek/ | słonina | śdn. spek | poświadczone w GSg: speťai |
spelmȧn /spelman/ | muzykant | dn. spelmann | słowo poświadczone |
speliát /speľot/ | grać na instrumencie | dn. spelen | poświadczone w 3Pl: speľoją |
spendiriát /spendiŕot/ | sponsorować | niem. spiendieren | -iŕot jak w spaciŕot, por. łuż. spenděrować/-ś |
spet /spet/ | dzida | śdn. spêt | słowo poświadczone |
spina /spină/ | szafa | śdn. spinde | słowo poświadczone |
spinka /spinkă/ | szafka | spină + -kă | zdrobnienie |
spîdél /spaidel/ | wędzisko, wędlisko; rożen | por. śdn. spît, spêt + niem. -el | słowo poświadczone |
splet /splet/ | wiklina | psł. sъpletъ | słowo poświadczone w znaczeniu "kij wiklinowy" |
splint /splint/ | split, 1/16 korca | śdn. spint, -l- niejasne | słowo poświadczone |
spolá /spölo/ | szpula | śdn. spôle | por. zdrobnione spölkă |
spolka /spölkă/ | szpulka | śdn. spôle + -kă | słowo poświadczone |
sporiát /spöŕot/ | tropić | śdn. spṏren | słowo poświadczone |
srȧbanek /srabonĕk/ | zupa z krup owsianych, krupnik | psł. srьbanikъ | słowo poświadczone |
srebru /srebrü/ | srebro | psł. *sьrebro | słowo poświadczone |
sreda /sredă/ | środek, ośrodek; miękisz; kruszyna, okruch; środa | psł. *serda | słowo poświadczone |
sredka /sretkă/ | kruszyna, okruch chleba | sredă + -kă | słowo poświadczone |
sredulete /sredületĕ/ | dzień przesilenia letniego | psł. *serdolětьje | rozkład poświadczonego sredületnĕ |
sreduletne-mand /sredületnĕ-mond/ | czerwiec | sredületnĕ + śdn. mând | słowo poświadczone |
sreduliat /sredüľăt/ | dzień św. Jana | psł. serdolětъ | słowo poświadczone |
sreduzîme /sredüzaimĕ/ | dzień przesilenia zimowego | sred- + zaimă + -ĕ | formacja wzorem rekonstruowanego sredületĕ |
sribȧrne /sribarnĕ/ | srebrny, srebrzony | psł. *sьrebrьnъjь | słowo poświadczone |
sridne /sridnĕ/ | środkowy, średni | sredă + -nĕ | słowo poświadczone |
sridne palac /sridnĕ polăc/ | palec środkowy | sridnĕ + polăc | słowo poświadczone |
stade /stodĕ/ | stado | psł. *stado | poświadczone w toponimii: Staddin, Stadin, Stadineitz |
stadnîcia /stodnaićă/ | stadnina | stodĕ + -naićă | poświadczone w toponimii: Stadineitz |
stak /stok/ | kij | śdn. stock | słowo poświadczone |
stal /stol/ | stal | śdn. stâl | słowo poświadczone |
stanîcia /stonaićă/ | osiedle, kolonia | psł. *stanica | poświadczone w toponimii: Stans, Stameitz, Stoinsch-weg |
stanîste /stonaistĕ/ | obóz, obozowisko | psł. *stanišče | poświadczone w toponimii: Stameist |
stará /storo/ | ostatnia kwadra księżyca | psł. *stara | słowo poświadczone |
stare /storĕ/ | stary | psł. *starъjь | słowo poświadczone |
stara mȧma /storă mamă/ | babcia, babusia | storă + mamă | analogia do poświadczonego: storĕ ľoľă |
stare lialia /storĕ ľoľă/ | dziadek, dziadziuś | storĕ + ľoľă | słowo poświadczone |
starek /storĕk/ | zakwas, zaczyn | psł. *starikъ | słowo poświadczone |
starîcia /storaićă/ | wyschnięty potok | psł. *starica | poświadczone w toponimii: Storeitz, Starreitz, por. cz. stařice |
starna /stornă/ | strona | psł. *storna | słowo poświadczone, choć zapisy trudne w interpretacji |
starnîste /stornaistĕ/ | partia polityczna, stronnictwo | stornă + -aistĕ | -aistĕ jak w nazwach miejsc, co do storn- por. pol. stronnictwo, cz. strana, sch. stranka, głuż. strona |
starust /storüst/ | starość | storĕ + -üst | złożenie |
starusta /storüstă/ | sołtys | psł. *starosta | słowo poświadczone |
starz /storz/ | stróż, wartownik | psł. *storžь | rekonstrukcja z: storznaičă |
starznîcia /storznaićă/ | strażnica, wartownia | psł. *storžьnica | poświadczone w toponimii: Starseneitz |
stat /stot/ | stać | psł. *stati | słowo poświadczone |
stawet /stovĕt/ | postawić; podstawić | psł. *staviti | poświadczone w 3Sg: stovĕ |
stawîdle /stovaidlĕ/ | ogrodzone pastwisko; kopka lnu | psł. *stavidlo | słowo poświadczone |
stȧdzia /staʒ́ă/ | ścieżka | psł. *stьʒa | słowo poświadczone |
stȧlia /staľa/ | stajnia | dn. Stall | słowo poświadczone, także w niezaadaptowanej postaci: stal |
stȧmil /stamil/ | trzmiel | psł. *(š)čьmelь | słowo poświadczone |
stȧngî /stanďai/ | drąg, drążek, pręt | śdn. stange + -ai | słowo poświadczone |
stȧt /stat/ | państwo, kraj; stan | śdn. stât | zapożyczenie, por. łuż. stat, cz. stát |
stȧtistika /statistikă/ | statystyka | niem. Statistik | zapożyczenie, por. łuż. statistika |
stȧtne /statne/ | państwowy | stat + -nĕ | przymiotnik jak plaug-plauznĕ |
stȧwac /stavăc/ | pomieszczenie do suszenia lnu, suszarnia | śdn. stâve + -ăc | słowo poświadczone |
ståblu /ståblü/ | źdźbło | psł. *stьblo | słowo poświadczone |
ståpîcia /ståpaićă/ | szprycha (u koła) | psł. *stъpica | poświadczone w l.mn.: ståpaică |
stągî /stąďai/ | sznurówka, sznurowadło do butów | psł. *stęgy | słowo poświadczone, ū-temat |
stefialia /stef́oľă/ | ojczym | śdn. stef + ľoľă, zdysymilowane | słowo poświadczone |
stegnu /stegnü/ | lędźwie, biodro | psł. *stegno | słowo poświadczone |
stenîcia /stenaićă/ | pluskwa | psł. *stěnica | słowo poświadczone |
stepa /stepă/ | szczapa, drzazga | psł. *ščepa | słowo poświadczone |
stepiat /steṕăt/ | łupić, rozszczepiać | psł. *ščepjati | poświadczone w 3Sg: steṕă |
stiana /sťonă/ | ściana | psł. *stěna | słowo poświadczone |
stig /stig/ | dwudziestka, dwadzieścia sztuk | szlez-holszt. stieg | słowo poświadczone |
stilena /stilenă/ | cielna (o krowie) | psł. *sъtelenaja | słowo poświadczone |
stilet /stilĕt/ | słać (łóżko) | psł. *stьlati, steľǫ | poświadczone w 3Sg: stilĕ; bezokolicznik wyrównany do tematu cz. teraź. |
stiną /stiną/ | szczenię | psł. *ščenę | słowo poświadczone |
Stiten /stitĕn/ | Szczecin | psł. *ščetinъ? śdn. Stettîn? | asymilacja śdn. nazwy albo rekonstrukcja, toponim |
stiûká /sťauko/ | szczupak | psł. *ščuka | słowo poświadczone |
storet /störĕt/ | podpierać, opierać | śdn. stüren | poświadczone w 3Sg: störĕ |
storît sa /störait să/ | podpierać się | śdn. stüren + są | poświadczone w 3Sg: störi-să |
stortiát /störťot/ | upaść | śdn. störten | poświadczone w czasie przeszłym: störťol |
stǫpá /stǫpo/ | stępa | psł. *stǫpa | słowo poświadczone |
stǫpet /stǫpĕt/ | stąpnąć, wejść | psł. *stǫpiti | słowo poświadczone |
stǫpet dal /stǫpĕt dol/ | ustąpić, odejść | stǫpĕt + dol | poświadczone w rozkaźniku: stǫp dol |
stǫpet del /stǫpĕt del/ | odstąpić, ustąpić | stǫpĕt + del | słowo poświadczone |
stǫpine /stǫpinĕ/ | stąpnięcie | psł. *stǫpenьje | słowo poświadczone |
strach /strox/ | strach | psł. *straxъ | słowo poświadczone |
stralia /stroľă/ | promień | śdn. strâle | słowo poświadczone, obocznie straľă |
strasîwe /strosaivĕ/ | bojaźliwy, nieśmiały | psł. *strašivъjь | słowo poświadczone |
stratá /stroto/ | ulica | śdn. strâte | słowo poświadczone |
stratka /strotkă/ | uliczka | stroto + -kă | słowo poświadczone |
strȧfá /strafo/ | kara, mandat | śdn. strâfe | słowo poświadczone w ASg: strafǫ, ~ą |
strȧfát /strafot/ | karać | śdn. strâfen | słowo poświadczone w 3Sg: strafojĕ |
strȧk /strak/ | osełka, strychulec | śdn. strâk | słowo poświadczone |
stråja /stråjă/ | stryj | psł. *stryja | słowo poświadczone |
stråjewka /stråjefkă/ | stryjenka | stråjă + -efkă | słowo poświadczone |
strągie /strąďĕ/ | ozdobny, przystrojony | śdn. strenge | słowo poświadczone jako żeńskie strangă, Polański pisze strang- |
strelet /strelĕt/ | strzelić | psł. *strěliti | słowo poświadczone |
strelet del /strelĕt del/ | zestrzelić | strelĕt + del | poświadczone w 3Sg: strelĕ del |
strelîka /strelaikă/ | strzelec | psł. *strělika | formacja wzorem bezăt-bezaikă |
stren /stren/ | motek przędzy | dn. strän | słowo poświadczone |
strez /strez/ | strzyżyk | psł. *strěžь | słowo poświadczone |
strezek /strezĕk/ | strzyżyk, zdrobniale | psł. *strěžikъ | słowo poświadczone |
striala /stŕolă/ | strzała | psł. *strěla | derywat od strelĕt |
strid /strid/ | kłótnia | śdn. strîd | słowo poświadczone w GSg: striďă |
stridiát sa /striďot să/ | kłócić się | śdn. strîden | słowo poświadczone w 3Sg, 3Du: striďo-să, striďăto-să, także bez zwrotności |
strigiån /striďån/ | kaczor | pochodzenie niejasne | słowo poświadczone, por. striďår (ale -'år rzadkie, pewnie literówka) |
stringát /stringot/ | zaprzęgać | dn. stringen | poświadczone w 3Sg: stringojĕ |
striz /striz/ | szron | psł. *seržь | słowo poświadczone |
strot /ströt/ | tchawica | śdn. strotte | słowo poświadczone, Polański waha się między strötă i ströt |
strîct /straict/ | strzyc | psł. *striťi | poświadczone w 3Sg: straizĕ |
strîp /straip/ | strup | psł. *strupъ | rozkład poświadczonego straipovă |
strîpave /straipovĕ/ | strupowaty | psł. *strupavъjь | słowo poświadczone w r. ż. straipovă |
strîzwŷ /straizvoi/ | nożyce | psł. *strižьvy | słowo poświadczone |
strǫp /strǫp/ | pończocha | śdn. strump | zapożyczenie, -upm>-ǫp jak rǫp, lǫp, por. dłuż. štrumpy |
strûs /straus/ | struś | niem. Strauß | zapożyczenie, por. dłuż. strus, głuż. štrus |
stuber /stübĕr/? | ogrodzenie | psł. *stoborъ | poświadczone w toponimii: Stabber, por. dłuż. Stobrice, pl. Stobrawa |
stujne /stüjnĕ/ | stały | stot, stüją + -nĕ | por. niem. ständig, pl. stały, łuż. stajny, cz. stejný |
stupa /stüpă/ | stopa; podeszwa; ślad nogi | psł. *stopa | słowo poświadczone |
stupin /stüpin/ | stopień; podnóżek | psł. *stepenь | słowo poświadczone |
stupka /stüpkă/ | miska, miedniczka | śdn. stôp + -kă | słowo poświadczone |
stutiat sa /stüťot să/ | opierać się | śdn. stütten | poświadczone w 3Sg: stüťo-să, stüťol-să |
stu̇dént /student/ | student | niem. Student | zapożyczenie, por. łuż. student |
stu̇dentka /studentkă/ | studentka | student + -kă | forma żeńska jak łuż. studentka |
stu̇diriát /studiŕot/ | studiować | niem. studieren | zapożyczenie jak pośw. spaciŕot, por. łuż. studěrować, -ś |
stu̇nd /stund/ | godzina | dn. stund | słowo poświadczone |
stůp /ståup/ | ołtarz | psł. *stъlpъ | słowo poświadczone |
stûdinac /staudinăc/ | studnia; źródło | psł. *studenьcь | słowo poświadczone |
stûl /staul/ | krzesło | śdn. stôl | słowo poświadczone |
subota /sübötă/ | sobota | psł. *sobota | słowo poświadczone |
suj /süj/ | swój | psł. *svojь | słowo poświadczone |
sukol /süköl/ | sokół | psł. *sokolъ | poświadczone w toponimii w złożeniu: Sückolofen (<*sokolovъ), Suckolnedüpe (<*sokolьnaja dupa) |
sul /sül/ | sól | psł. *solь | poświadczone w GSg: süli |
sulet /sülĕt/ | solić | psł. *soliti | poświadczony imiesłów: sülenă |
sum /süm/ | sum | psł. *somъ | poświadczone nazwisko rodowe: Sohm, Suhm oraz w toponimii: Sohms-feld |
supål /süpål/ | smark | psł. *sopъlь | słowo poświadczone |
sur-mand /sür-mond/ | marzec | śdn. sor + śdn. mând | słowo poświadczone |
su̇bstȧntiw /substantiv/ | rzeczownik | niem. Substantiv | zapożyczenie, por. łuż. substantiw |
sûchie /saux́ĕ/ | suchy; wytrawny (o winie) | psł. *suxъjь | słowo poświadczone, co do drugiego znaczenia por. niem. trocken |
sûchiu /saux́ü/ | sucho | psł. *suxo | słowo poświadczone |
sûká /sauko/ | suka, dziwka | psł. *suka | słowo poświadczone |
sûkat /saukăt/ | szukać | psł. *šukati? | poświadczony imperfekt: soikăs, Polański rekonstruuje soik-, ale to najpewniej dial. rozwój -u- |
sûkiėr /sauťėr/ | dziwkarz | sauko + -ėr | słowo poświadczone |
sûkne /sauknĕ/ | sukno | psł. *sukъno | słowo poświadczone |
sûknîcia /sauknaićă/ | spódnica | sauknĕ + -aićă | por. dłuż. suknja, suknicka |
sûnîcia /saunaićă/ | poziomka | psł. *sunica | poświadczone w l. mn.: saunaică |
sûr /saur/ | ocet | śdn. sûr | poświadczone w GSg: saurau |
sûrne /saurnĕ/ | znużony, zmęczony | śdn. sûr + -nĕ | słowo poświadczone |
sûset /sausĕt/ | suszyć | psł. *sušiti | słowo poświadczone |
swagiėr /svoďėr/ | szwagier | śdn. swâger | zasymilowane zapożyczenie z śdn., por. inne nazwy członków rodziny, pl. szwagier |
swagiėrska /svoďėrskă/ | szwagierka | svoďėr + -skă | nazwa żeńska jak toblår-toblårskă |
swarące /svorącĕ/ | kłótliwy | psł. *svaręťьjь | słowo poświadczone |
sware /svorĕ/ | ciężki, masywny | śdn. swâr | słowo poświadczone |
swaret /svorĕt/ | besztać, łajać | psł. *svariti | słowo poświadczone |
swarît sa /svorait să/ | kłócić się | psł. *svariti sę | poświadczone w 3Du: svorăto-să |
swarka /svorkă/ | kłótnia | svor- + -kă | rzeczownik od poświadczonego svorait să |
swarká /svorko/ | sroka | psł. *svorka | słowo poświadczone |
swȧrbtèpîza /svarptĕpaiză/ | owoc dzikiej róży | psł. *svъrbъtopuza | poświadczone w NPl: svarptĕpaizĕ |
swȧrcek /svarcĕk/ | świerszcz; konik polny | svьrčikъ | słowo poświadczone |
Swątenia /svąteńă/ | Komunia święta | psł. *svętenьja | słowo poświadczone |
swecia /svećă/ | świeca | psł. *svěťa | słowo poświadczone |
sweciar /svećăr/ | świecznik | psł. *svěťařь | słowo poświadczone |
swecka /sveckă/ | świeczka | psł. *svěťьka | poświadczone w ISg: så sveckomĕ |
swecnek /svecnĕk/ | świecznik | psł. *svěťьnikъ | słowo poświadczone |
Swed /sved/ | Szwed | śdn. Swêde | zapożyczenie, por. łuż. Šwed |
Swedî /svedai/ | Szwecja | śdn. Swêden | zapożyczenie, reinterpretacja jako l. mn., toponim |
Swedînka /svedainkă/ | Szwedka | sved + -ainkă | formacja jak brüder-brüderainkă |
swedskie /svecťĕ/ | szwedzki | sved + -sťĕ | typowy przymiotnik na -sťĕ |
swefél /svefel/ | siarka | śdn. swevel | słowo poświadczone, obocznie šv- |
swefelene /svefelenĕ/ | siarkowy, siarczany | svefel + -enĕ | słowo poświadczone |
swengiėl /svenďėl/ | wahadło; serce dzwonu | śdn. swengel | słowo poświadczone, obocznie šv- |
swennek /svenĕk/ | świniarz | dn. Swēn + -nĕk | słowo poświadczone |
sweriát /sveŕot/ | przysięgać | dn. sweren | poświadczone w czasie przeszłym: sveŕol, obocznie sva- |
swet /svet/ | pot | śdn. swêt | rozkład poświadczonego voisveťăt, brak innych słów z potem |
swetet /svetĕt/ | błyszczyć; błyskać się | psł. *světiti | poświadczone w 3Sg: svetĕ |
swetiat /sveťăt/ | pocić się | śdn. sweten | poświadczone złożenie voisveťăt |
swiat /sjot/ | świat; światło | psł. *světъ | słowo poświadczone |
swiatle /sjotlĕ/ | jasny | psł. *svĕtlъjь | niepoświadczone podobne słowo, por. cz. svĕtlý, głuż. swětły, słi. svjãtlï |
Swicia /svićă/ | Szwajcaria | śdn. Swîzen, dn. Swiez | zapożyczenie, por. cz. Švýcarsko, łuż. Šwica, toponim |
Swiciår /svićår/ | Szwajcar | svićă + -år | nazwa mieszkańca jak niem. Schweizer, por. łuż. Šwicar |
Swiciårska /svićårskă/ | Szwajcarka | svićår + -skă | regularna forma żeńska na -skă jak toblår-toblårskă |
swiciårskie /svićårsťĕ/ | szwajcarski | svićår + -sťĕ | przymiotnik na -sťĕ jak łuż. šwicarski |
swigiėr /sviďėr/ | świekr, ojciec męża | śdn. swêger | zasymilowane zapożyczenie z śdn., por. inne nazwy członków rodziny, por. łuż. šwiger- |
swigiėrska /sviďėrskă/ | świekra, matka męża | sviďėr + -skă | nazwa żeńska jak toblår-toblårskă |
swiknǫt /sviknǫt/ | uderzyć, smagnąć | por. brem. swikken | poświadczone w formach osobowych: sviknĕ, sviknai-mĕ, svici |
Swiǫta Kiȧba /Sjǫtă Ťabă/ | Duch Święty | sjǫtĕ + ťabă | słowo poświadczone |
swiǫte /sjǫtĕ/ | święty | psł. *svętъjь | słowo poświadczone |
Swiǫte Ånska /Sjǫtĕ Ånskă/ | dzień św. Jana | psł. *svętъjь, Ånskă ze śdn. | słowo poświadczone |
Swiǫte Tåri Kiėnądzî /Sjǫtĕ Tåri Ťėnąʒai/ | Trzech Króli | psł. *svętyji trьje kъnęʒi | słowo poświadczone |
swiǫtet /sjǫtĕt/ | święcić | psł. *svętiti pod wpływem sjǫtĕ | poświadczone w 3Sg: sjǫtĕ |
swiǫtu /sjǫtü/ | święto | psł. *svęto | słowo poświadczone |
Swîdelègard /Svaidelĕgord/ | Dannenberg | psł. *svidelъjь gordъ | zapisane jako Sweidelgoehrd, kalka z niem., toponim |
swîkiorak /svaiťörăk/ | sikorka | psł. *svikorъkъ | słowo poświadczone |
swîną /svainą/ | świnia, wieprz | psł. *svinę | słowo poświadczone |
swîne /svainĕ/ | świński | psł. *svinьjь | słowo poświadczone |
swînewa mąsi /svainǎ mąsi/ | wieprzowina | svainevă + mąsi | słowo poświadczone, także svainĕ mąsi |
swînewe /svainevĕ/ | wieprzowy | psł. *svinevъjь | słowo poświadczone |
swînia /svaińă/ | maciora, locha | psł. *svinьja | słowo poświadczone |
swîtane /svaitonĕ/ | świt | psł. *svitanьje | słowo poświadczone |
swîtát /svaitot/ | świtać, dnieć | psł. *svitati | poświadczone w 3Sg: svaitojĕ |
sŷnka /såinkă/ | synek | psł. *synъka | słowo poświadczone |
sŷpat /såipăt/ | sypać | psł. *sypati | poświadczone w 3Sg: såipĕ |
sŷte /såitĕ/ | syty | psł. *sytъjь | słowo poświadczone |
sŷtet /såitĕt/ | sycić | psł. *sytiti | poświadczone w 3Sg: såitĕ |
Š
połabski | polski | etymologia | uzasadnienie |
---|---|---|---|
šabia /šob́ă/ | łuska rybia | dn. schobben | poświadczone w l.mn.: šobe |
šadá /šodo/ | szkoda, brak, niedostatek | śdn. schâde | słowo poświadczone |
šadet /šodĕt/ | szkodzić | śdn. schâden lub šodo + -ĕt | por. głuż. škodźić, škodźeć |
šadlikie /šodliťĕ/ | szkodliwy | śdn. schâdlik | por. frendliťĕ i podobne |
šakalȧda /šokoladă/ | czekolada | niem. Schokolade | por. głuż. šokolada |
šaliá /šoľo/ I | czara, czasza, miska | śdn. schâle | słowo poświadczone |
šaliá /šoľo/ II | flądra | śdn. scholle | słowo poświadczone |
šalka /šolkă/ | czarka, miseczka | šoľo + -kă | słowo poświadczone |
Šana /šonă/ | Skania | śdn. Schône, niem. Schonen | zapożyczenie, toponim |
šane /šonĕ/ | piękny | dn. schōn | słowo poświadczone |
šanîcia /šonaićă/ | nierządnica, lalunia | schône + -aićă? | słowo poświadczone |
šapat /šopăt/ | stworzyć | śdn. schâpen | słowo poświadczone |
šapá /šopo/ | patelnia | śdn. schâpe | słowo poświadczone |
šará /šoro/ | smar, dziegieć, smoła | niejasne | słowo poświadczone, obok šorai, ale może to partytyw? |
šarnîcia /šornaićă/ | pojemnik na smar | šoro + -naićă | słowo poświadczone |
Šat /Šot/ | Szkot | niem. Schotte | zapożyczenie, por. głuż. Šot |
Šatka /Šotkă/ | Szkotka | Šot + -kă | typowa forma żeńska na -kă |
Šatska /Šockă/ | Szkocja | Šot + -skă | nazwa kraju na -skă, por. głuż. Šotiska |
šatskie /šocťĕ/ | szkocki | Šot + -sťĕ | typowy przymiotnik na -sťĕ |
šȧch /šax/ | szachy; szach (monarcha) | niem. Schach | por. łuż. šach |
šȧmá /šamo/ | wstyd | śdn. schâme | zapożyczenie ze śdn., por. poświadczone šaḿo-să |
šȧmiát sa /šaḿot să/ | wstydzić się | śdn. sik schemen | poświadczone w 3Sg: šaḿo-să |
šȧnac /šanăc/? | szaniec, okop | niem. Schanze | poświadczone w l.mn.(?): šance |
šȧpår /šapår/ | pasterz | śdn. schaper | słowo poświadczone |
šȧpréw stak /šaprev stok/ | kij pasterski | šapår + -ev + stok | słowo poświadczone |
šȧrp /šarp/ | ostro? | śdn. scharp | słowo poświadczone |
šȧrwŷ /šarvoi/ | nożyce | śdn. schêre | słowo poświadczone |
šąsa /šąsă/ | szansa | niem. Chance /ˈʃãːs(ə)/ | zapożyczenie, por. łuż. šansa |
šeliaste /šeľostĕ/ | zazdrosny, zawistny | śdn. schel + -ostĕ | słowo poświadczone |
šelp /šelp/ | sitowie, trzcina | śdn. schelp | poświadczone w GSg: šelṕo |
šemål /šemål/ | stołek, taboret | śdn. schêmel | słowo poświadczone |
šeniån /šeńån/ | goleń, piszczel | śdn. schêne? schênen-bên? | słowo poświadczone |
šenkát /šenkot/ | darować, ofiarować | śdn. schenken | słowo poświadczone |
šenkiėr /šenťėr/ | szynkarz, właściciel gospody | śdn. schenker | słowo poświadczone |
šenŷ /šenåi/ | obręcz na kole wozu | śdn. schêne | poświadczone w l.mn.: šenvoi |
šiblerá /šiblero/ | suwmiarka | niem. Schieblehre | zapożyczenie z niemieckiego |
šifra /šifră/ | szyfr | niem. Chiffre | zapożyczenie, por. dłuż. šyfra, cz. šifra |
šifririát /šifriŕot/ | szyfrować | niem. chiffrieren | -iŕot jak w spaciŕot, por. łuż. šifrěrować/-ś |
šikat /šikăt/ | posłać | śdn. schicken | poświadczone w czasie przeszłym: šikol |
šikat pusliád /šikăt püsľod/ | posłać (po kogoś) | šikăt + püsľod | poświadczone w czasie przeszłym: šikol püsľod |
šikat wech /šikăt vex/ | wysłać | šikăt + vex | poświadczone w czasie przeszłym: šikol vex |
šiniát /šińot/ | dziać się | śdn. schên | słowo poświadczone |
šinká /šinko/ | szynka | śdn. schenke | poświadczone jako šinťai, niejasne czy to GSg r.m. na *-u czy GSg r.ż. na *-y |
šipår /šipår/ | żeglarz, szyper | dn. Schipper | słowo poświadczone jako šiper, dodatkowo zasymilowane |
šîp /šaip/ | szata, sztuka odzieży | śdn. schip | słowo poświadczone w wyrażeniu: Morajĕn šaip, oprócz tego šaipă |
šlachtát /šlaxtot/ | ubijać, zarzynać (zwierzę) | niem. schlachten | słowo poświadczone |
špȧgete /špagetĕ/ | spaghetti | niem. Spaghetti | zapożyczenie, zasymilowane jak. łuż. špagetije, cz. špagety |
Špȧniėr /Špańėr/ | Hiszpanin | niem. Spanier, špan- + -'ėr | kalka niemieckiego etnonimu z produktywnym sufiksem |
Špȧniėrska /Špańėrskă/ | Hiszpanka | špańėr + -skă | forma żeńska jak toblår-toblårskă |
Špȧnîja /Španajă/ | Hiszpania | niem. Spanien | por. głuż. Španiska, sch. Španija |
špȧnskie /špansťĕ/ | hiszpański | špan- + -sťĕ | typowy przymiotnik na -sťĕ |
šrekat /šrekăt/ | przestraszyć, wystraszyć | śdn. schrecken | czasownik pozbawiony zwrotności do pary z poświadczonym šrekot să |
šrekát sa /šrekot să/ | przestraszyć się | śdn. schrecken | poświadczone w czasie przeszłym: šrekol-să |
šribiát /šrib́ot/ | pisać | dn. schrīben | słowo poświadczone, obocznie srib́ot |
šriwår /šrivår/ | pisarz, kancelista | dn. Schriewer | słowo poświadczone, obocznie srivår |
šrûbá /šraubo/ | śruba | niem. Schraube | zapożyczenie, por. dłuż. šruba |
šulia /šüľă/ | szkoła | śdn. schôle | por. głuż., dłuż. šula |
šumá /šümo/ | piana | śdn. schûm | słowo poświadczone |
šumiat /šüḿăt/ | pienić się | šümo + -ăt | poświadczone w 3Sg: šüḿă |
šupia /šüṕă/ | szufla | śdn. schüppe | słowo poświadczone, obocznie süṕă |
šuriát /šüŕot/ | trzeć | śdn. schüren | słowo poświadczone |
šuwut /šüvüt/ | puchacz | śdn. schûwût | słowo poświadczone |
šu̇kȧria /šukaŕă/ | taczka | śdn. schûvkarre, schuvekarre | słowo poświadczone, obocznie šükaŕă |
šwadá /švodo/ | pokos, pas skoszonej roślinności | śdn. swâde, pod wpływem niem. | poświadczone w ASg: švodǫ |
T
połabski | polski | etymologia | uzasadnienie |
---|---|---|---|
ta /to/ | do tego, nadto, w dodatku | dn. to | słowo poświadczone, odpowiada niemieckiemu zu-, hinzu, dazu, wozu |
ta bringát /to bringot/ | donosić, dowozić | to + bringot | poświadczone w 3Sg: to-bringojĕ |
ta pît /to pait/ | przepijać, pić (do kogoś) | to + pait | poświadczone w 3Sg: to-pajĕ |
ta rezat /to rezăt/ | przykrawać, przycinać | to + rezăt | poświadczone w 3Sg: to-rezĕ |
ta wizet /to vizĕt/ | odwozić | to + vizĕt | słowo poświadczone |
tabål /tobål/ | kosz, kobiałka | por. lüneb. Tōbl-kīp | słowo poświadczone |
tablac /toblăc/ | czarownik, kuglarz | toblår + -ăc (<*-ačь) | słowo poświadczone |
tablacka /toblockă/ | czarownica | toblăc + -kă | słowo poświadczone |
tablår /toblår/ | czarownik, kuglarz | śdn. tôverer | słowo poświadczone |
tablårska /toblårskă/ | czarownica | toblår + -skă | słowo poświadczone |
tak /tok/ | tak, w taki sposób | psł. *tako | słowo poświadczone |
tal /tol/ | cal | dn. toll | słowo poświadczone |
tam /tom/ | tam | psł. *tamo | słowo poświadczone |
tamȧta /tomată/ | pomidor | niem. Tomate | por. głuż., dłuż. tomata, regularna pożyczka, do rozważenia kalka niem. Wolfspfirsich |
tane /tonĕ/ | tani | psł. *tanьjь | rekonstrukcja, por. pl. tani, słi. touńï, ale może taunĕ jak łuż. tuni? |
tape /topĕ/ | razem | śdn. t'hope | słowo poświadczone, w złożeniach zastępuje niem. zusammen, Polański pisze t'hope |
tape sadet /topĕ sodĕt/ | sadzać, stawiać, kłaść | topĕ + sodĕt | poświadczone w 3Sg: topĕ sodĕ |
tape såluzet /topĕ sålüzĕt/ | złożyć razem | topĕ + sålüzĕt | poświadczone w 3Sg: topĕ sålüzĕ |
tape wiǫzat /topĕ v́ǫzăt/ | związywać | topĕ + v́ǫzăt | słowo poświadczone |
tarckie /torcťĕ/ | turecki | Tork + -sťĕ | typowy przymiotnik na -sťĕ |
Tark /tork/ | Turek | śdn. Torke | słowo poświadczone |
tarkiuwa jabkiu /torťüvă jopťü/ | dynia | torťüvĕ + jopťü | słowo poświadczone |
tarkiuwe /torťüvĕ/ | tureckie | tork + -üvĕ | słowo poświadczone |
Tarkîja /Torkajă/ | Turcja | Tork + -ajă | złożenie wzorem niem. Turkei |
Tarkînka /Torťainkă/ | Turczynka | Tork + -åinkă | nazwa żeńska wzorem nemăc-nemťainkă |
tarn /torn/ | wieża; więzienie | śdn. torn | słowo poświadczone |
tarn Bȧbål | wieża Babel | torn + Babål | kalka niem. Turmbau Babel, -el>-ål typowe |
tarna /tornkă/ | wieżyczka | torn + -kă | słowo poświadczone |
tarnûlia /tornauľă/ | tarnina; morwa | psł. *tьrnuľa | słowo poświadczone, choć z -ai- ale por. słe. trnulja |
tazȧga /tozagă/ | obietnica | niem. Zusage z dn. to- | dodatkowo zasymilowane poświadczone tozage |
tȧbȧkî /tabaťai/ | tabaka | niem. Tabak + -åi | słowo poświadczone |
tȧbleta /tabletă/ | tabletka | niem. Tablette | zapożyczenie z typową asymilacją niem. -e>-ă, nic poza tym |
tȧfla /taflă/ | tablica; tabliczka | niem. Tafel | por. głuż. tafla |
tȧgiėl /taďėl/ | cegła | śdn. tegel | zapożyczenie jak degel>daďėl, kegel>ťaďėl, por. dłuż. cygel, cz. cihla i in. z śwn. ziegel |
tȧktika /taktikă/ | taktyka | niem. Taktik | zapożyczenie, por. łuż. taktika |
tȧlér /taler/ | talerz | dn. Taller | słowo poświadczone |
tȧme /tamĕ/ | spokojny, oswojony, łagodny | śdn. tam | słowo poświadczone |
tȧpét /tapet/ | dywan | śdn. teppêt, tapêt | zapożyczenie, por. łuż. tepich, sch. tepih |
tȧret /tarĕt/ | trzeć | psł. *terti | poświadczone w 3Sg: tarĕ |
tȧret del /tarĕt del/ | ścierać, wycierać | tarĕt + del | poświadczone w 3Sg: tarĕt del |
tȧsta /tastă/ | klawisz | niem. Taste | zapożyczenie, por. łuż. tasta |
tȧstȧtu̇ra /tastatură/ | klawiatura | niem. Tastatur | zapożyczenie, por. łuż. tastatura |
tåbat /tåbăt/ | sukienka | dn. Tabberd, Tabbad | słowo poświadczone, być może tåbat |
tåcîka /tåcaikă/ | tkacz | tåkăt + -aikă | słowo poświadczone, zob. tåkăc |
tåde /tådĕ/ | tam, oto | psł. tъde | słowo poświadczone |
tågie /tåďĕ/ | więc, zatem | psł. *tъg(d)y | słowo poświadczone |
tåkac /tåkăc/ | tkacz | psł. *tъkačь | słowo poświadczone |
tåkat /tåkăt/ | tkać | psł. *tъkati | słowo poświadczone |
tål /tål/ | kark | psł. *tylъ | słowo poświadczone |
tåna /tånă/ | tona | por. niem. Tonne | słowo poświadczone |
tåri /tåri/ | trzy | psł. *tri | słowo poświadczone |
tåraj /tåroj/ | troje | psł. *trojь | słowo poświadczone |
tåslîwe /tåslaivĕ/ | popędliwy, drażliwy | psł. tъsklivъjь | słowo poświadczone |
tąglu /tąglü/ | rozwidlony drążek, część sieci rybackiej | psł. *tęglo | słowo poświadczone |
tągnǫt /tągnǫt/ | ciągnąć | psł. tęgnǫti | słowo poświadczone |
tągnǫt na gigla /tągnǫt no giglă/ | grać na skrzypcach | tągnǫt + no + gigľă | słowo poświadczone |
tągnǫt prikî /tągnǫt vex/ | przeciągać | tągnǫt + priťai | poświadczone w 3Sg: tągnĕ priťai |
tągnǫt ta /tągnǫt to/ | zaciągać | tągnǫt + to | poświadczone w 3Sg: tągnĕ to |
tągnǫt tape /tągnǫt topĕ/ | ściągać razem, zgromadzać | tągnǫt + topĕ | poświadczone w 3Sg: tągnĕ topĕ |
tągnǫt wånû /tągnǫt vånau/ | wyciągać | tągnǫt + vånau | poświadczone w 3Sg: tągnĕ vånau |
tągnǫt wech /tągnǫt vex/ | odciągać | tągnǫt + vex | poświadczone w 3Sg: tągnĕ vex |
tązkie /tąsťĕ/ | smutny, przykry | psł. *tęžьkъjь | poświadczony przysłówek tąsťü |
tązkiü /tąsťü/ | smutno, przykro | psł. *tęžьko | słowo poświadczone |
tedán /tedon/ | do roboty, do zrobienia | por. lüneb. te + doun | słowo poświadczone |
technicka wŷsna šulia /technickă voisnă šüľă/ | politechnika | texnickă + voisnă + šüľă | kalka niem. Technische Hochschule |
technickie /texnicťĕ/ | techniczny | texnikă + -cťĕ | por. łuż. techniski, cz. technický |
technika /texnikă/ | technika | niem. Technik | zapożyczenie, por. łuż., pol. technika |
tej /tej/ | herbata | niem. Tee? | zapożyczenie, por. dłuż. tej |
telia /teľă/ | sowa | derywacja wsteczna od telkă | słowo poświadczone |
telka /telkă/ | sowa, sówka | śdn. tölke | słowo poświadczone, obocznie tilkă |
teple /teplĕ/ | ciepły | psł. *teplъjь | słowo poświadczone |
teplu /teplü/ | ciepło | psł. *teplo | słowo poświadczone |
teret /terĕt/ | smarować | śdn. teren | poświadczone w 3Sg: terĕ |
teset /tesĕt/ | cieszyć, zabawiać | psł. *těšiti | poświadczony imiesłów: tesącĕ |
tet /tet/ | chcieć | psł. *xъtěti | poświadczone liczne formy: cą, cis, cimĕ, citĕ, tex, texǫ, |
teta /tetă/ | ciotka; kuzynka; kuma | psł. teta | słowo poświadczone |
tiastèwîna /ťostĕvaină/ | makaron | ťostü + -ĕvaină | złożenie wzorem głuż. ćĕstowina, cz. těstoviny, por. niem. Teig i Teigware |
tiastu /ťostü/ | surowe ciasto | psł. těsto | słowo poświadczone |
tiåla /ťålă/ | podłoga | psł. *tьla | słowo poświadczone |
tiåma /ťåmă/ | ciemność | psł. *tьma | słowo poświadczone |
tiåmne /ťåmnĕ/ | ciemny | ťåmă + -nĕ | przymiotnik od prawdopodobnie poświadczonego ťåmnü |
tiåmnu /ťåmnü/ | ciemno | ťåmă + -nü | słowo poświadczone, ale niepewne |
tiånka wǫtruba /ťånkă vǫtrübă/ | jelito cienkie | ťånťĕ + vǫtrübă | kalka niem. Dünndarm, por. dłuż. śańke crjowo |
tiånkie /ťånťĕ/ I | cienki | psł. *tьnъkъjь | słowo poświadczone |
tiånkie /ťånťĕ/ II | cienkusz, słabe piwo | psł. *tьnъkoje | słowo poświadczone |
tict /tict/ | ciec, cięknąć, przeciekać | psł. *teťi | poświadczone w 3Sg: ticĕ |
tigiėr /tiďėr/ | tygrys | niem. Tiger | zasymilowane zapożyczenie, por. głuż. tiger, -gra |
tilą /tilą/ | cielę | psł. *telę | słowo poświadczone |
tilące /tilącĕ/ | cielęcy | tilą + -ĕ | słowo poświadczone |
tin /tin/ | cyna | śdn. tinn | zapożyczenie niepoświadczonego słowa ze śdn., tak jak ołów (blij) |
tinta /tintă/ | tusz, atrament | niem. tinte | zapożyczenie, por. łuż. tinta |
tiǫg /ťǫg/ | pociąg; wznoszenie się (?) | psł. tęgъ | słowo poświadczone, pierwsze znaczenie por. głuż. ćah, dłuż. śěg, pl. pociąg, ukr. потяг |
tipst /tipst/ | międlić (len) | psł. tepsti, testi | słowo poświadczone, obocznie -tist |
tist /tist/ | teść, ojciec żony | psł. *tьstь | rekonstrukcja, ale por. zachowane stråja, vaujă, więc połabski mógł zachować |
tistewa /tistevă/ | teściowa, matka żony | tist + -evă | nazwa żony z miękkim wariantem pośw. -üvă, ew. elipsa od tistevă zenă |
titàną /tităną/ | młody kuzyn, młoda kuzynka | psł. *tetĕnę | słowo poświadczone, obocznie tetăną |
titànîcia /titănaićă/ | kuzynka | psł. *tetěnica | formacja wzorem tităną, co do -aićă por. blaizaićă |
titenac /titenăc/ | kuzyn | psł. *tetenьcь | formacja wzorem tităną, -ac por. do brotăc |
tîd /taid/ | czas | śdn. tîd | słowo poświadczone |
Tîdka /Taitkă/ | Teoderyk, Dietrich | śdn. Tideke, lüneb. Titke | zapożyczone ze śdn. zdrobnienie jak Drevĕs albo Åns, imię |
tîchåm /taixåm/ | cicho, powoli | psł. *tixъmъ | słowo poświadczone |
tîchie /taix́ĕ/ | cichy | psł. *tixъjь | słowo poświadczone |
Tîs /Tais/ | Mateuszek, Maciej | śdn. This | zapożyczenie ze śdn. zdrobnienie jak Drevĕs, imię |
tîsîna /taisaină/ | cisza | taix́ĕ + -aină | wzorem głuż. ćišina, ros. тишина, z produktywnym -aină |
tleskat /tliskăt/ | klaskać | psł. *tleskati | poświadczone w 3Sg: tlistĕ |
tlesnǫt /tlesnǫt/ | klasnąć | psł. tlesnǫti | czasownik dokonany od poświadczonego tleskăt |
tofel /töfĕl/ | pantofel; kapeć | dn. Töffel | poświadczone w NPl: töfle, töfli, tüfli |
Tonies /Töńĕs/ | Antoni, Antek | śdn. Tonnies, Tonniges, Tönnijes | zapożyczenie, imię |
totèrnîcia /tötĕrnaićă/ | trąbka | dźwiękonaśladowcze | poświadczone zapożyczenie do dn.: Töterneitz |
tore /törĕ/ I | drugi | psł. *vъtorъjь | słowo poświadczone |
tore /törĕ/ II | wtorek | psł. vъtorъjь | słowo poświadczone |
tore palac /törĕ polăc/ | palec wskazujący | törĕ + polăc | por. dłuż. drugi palc |
tǫcá /tǫco/ | chmura | psł. tǫča | słowo poświadczone |
tǫcne /tǫcnĕ/ | pochmurny | psł. *tǫčьnъjь | z poświadczonego tǫcnü |
tǫcnu /tǫcnü/ | pochmurno | psł. *tǫčьno | słowo poświadczone |
Tǫglem /tǫglĕm/ | Anklam | psł. *Tǫglimь | rekonstrukcja, toponim |
tråst /tråst/ | grzebień tkacki, przybijaczka | psł. *trъstь | słowo poświadczone |
tråstinac /tråstinăc/ | zielona, słaba trzcina | psł. trъstinьcь | słowo poświadczone |
tråstinek /tråstinĕk/ | wyrabiający grzebienie tkackie | tråst + -inĕk | słowo poświadczone |
tråstîna /tråstaină/ | trzcina | psł. *trъstina | słowo poświadczone |
trąst /trąst/ | trząść | psł. *tręsti | poświadczone w 3Sg: trąsĕ |
trąst dor /trąst dör/ | przetrząsać | trąst + dör | poświadczone w 3Sg: trąsĕ dör |
Trebe /Trebĕ/ | Boże Narodzenie | psł. *terby | słowo poświadczone |
trepŷ /trepoi/ | schody | śdn. treppe | słowo poświadczone |
tribet /tribĕt/ | ryć, wygrzebywać, zgarniać, grabić? | psł. *terbiti | poświadczone w 3Sg: tribĕ |
tribîka /tribaikă/ | grabiarz, ten co grabi | tribet + -aikă | słowo poświadczone |
tribne /tribnĕ/ | bożonarodzeniowy | psł. *terbьnъjь | słowo poświadczone |
tribne-mánd /tribnĕ-mond/ | grudzień | tribnĕ + śdn. mând | słowo poświadczone |
trite /tritĕ/ | trzeci | psł. *tretьjь | słowo poświadczone |
trînácti /trainăcti/, trînádist /trainădist/, trînacte /trainoctĕ/ | trzynaście | psł. *tri na desęte | słowo poświadczone |
trîwa /traivă/ | ślub | śdn. truwe | słowo poświadczone |
trîwane /traivonĕ/ | poślubiony, zamężna/żonaty | traivă + -onĕ | słowo poświadczone |
trîwát /traivot/ | udzielać ślubu | śdn. truwen | poświadczone w 3Sg: traivojĕ |
trîwne /traivnĕ/ | ślubny | traivă + -nĕ | słowo poświadczone |
trîwne palac /traivnĕ polăc/ | palec serdeczny | traivnĕ + polăc | słowo poświadczone |
trîwnek /traivnĕk/ | kawaler prowadzący pannę młodą, drużba | traivă + -nĕk | słowo poświadczone |
trǫba /trǫbă/ | trąba; motek pakuł, pacześ | psł. *trǫba | słowo poświadczone |
trǫbka /trǫbkă/ | trąbka; rura; fajka | trǫbă + -kă | zdrobnienie, co do znaczenia por. dłuż. tšuba |
trǫbet /trǫbĕt/ | trąbić | psł. *trǫbiti | poświadczone w 3Sg: trǫbĕ |
truwe /trüvĕ/ | wierny | dn. trüwe | słowo poświadczone |
tu /tü/ | to; że | psł. *to | słowo poświadczone |
tucet /tücĕt/ | toczyć, lać, wylewać | psł. točiti | słowo poświadczone |
tucîka /tücaikă/ | kret | psł. *točika | słowo poświadczone |
tufål /tüfål/ | ziemniak | lüneb. tüffel(ken) | zapożyczenie z lokalnego dn., -el>-ål typowe |
tuflek /tüflĕk/ | ziemniaczek | tüfål + -ĕk | zdrobnienie wzorem lüneb. tüffelken |
tuflene /tüflenĕ/ | ziemniaczany | tüfål + -enĕ | przymiotnik wzorem viv'ăs-vivasnĕ |
tuflîste /tüflaistĕ/ | pole ziemniaków, kartoflisko | tüfål + -aistĕ | por. ľån-lanaistĕ, głuż. běrna-běrnišćo i podob. |
tug /tüg/ | materiał; rzecz, przyrząd | dn. Tüg | poświadczone w GSg: tüďau |
tugiát /tüďot/ | świadczyć | śdn. tugen | słowo poświadczone |
tugie /tüďĕ/ | wtedy, zatem, przeto | psł. *togy | słowo poświadczone |
tugî /tüďai/ | świadectwo | śdn. tuge + -åi | słowo poświadczone |
tuj /tüj/ | twój | psł. *tvojь | słowo poświadczone |
tupat /tüpăt/ | topić (np. metal) | psł. *topati | słowo poświadczone |
tušát /tüšot/ | zamienić | por. lüneb. tūsch'n | poświadczone w czasie przeszłym: tušol, tüšol |
tûcet /taucĕt/ | tuczyć | psł. tučiti | poświadczone w 3Sg: taucĕ |
tûcne /taucnĕ/ | tłusty, tuczny | psł. *tučьnъjь | słowo poświadczone |
tûk /tauk/ | tłuszcz | psł. *tukъ | słowo poświadczone |
tûzent /tauzĕnt/ | tysiąc | niem. tausend, por. śdn. dûsent | zapożyczenie, por. łuż. towzynt, słe. tavžent, por. także disąt pątstig |
tůcîdle /tåucaidlĕ/ | tłuczek | tåuct + -aidlĕ | nazwa narzędzia z typowym sufiksem -aidlĕ |
tůct /tåuct/ | tłuc | psł. tьlťi | słowo poświadczone |
tůk /tåuk/ | tłumacz | psł. *tъlkъ lub śdn. tolk | por. śdn. tolk, hol. tolk, prawdopodobnie ze wzch.-sł. толкъ |
tůknǫt /tåuknǫt/ | uderzyć | psł. *tьlknǫti | poświadczone w 3Sg: tåuknĕ |
tůsta wǫtruba /tåustă vǫtrübă/ | jelito grube | tåustĕ + vǫtrübă | kalka niem. Dickdarm, por. dłuż. tłuste crjowo |
tůste /tåustĕ/ | gruby; gęsty (o chmurze) | psł. *tъlstъjь | słowo poświadczone |
twarzet /tvorzĕt/ | straszyć | ??? | poświadczone w 3Sg: tvorzĕ |
twarzîka /tvorzaikă/ | upiór, duch, straszydło | tvorzĕt + -aikă | słowo poświadczone |
twiarde /tjordĕ/ | twardy | psł. *tvьrdъjь | słowo poświadczone |
tŷ /tåi/ | ty | psł. *ty | słowo poświadczone |
tŷkat /tåikăt/ | sadzić | psł. *tykati | poświadczone w 3Sg: tåicĕ |
U̇
połabski | polski | etymologia | uzasadnienie |
---|---|---|---|
u̇n /un/ | i, oraz; a | śdn. un | słowo poświadczone |
u̇niwerzita /univerzită/ | uniwersytet | niem. Universität | zapożyczenie, por. cz. univerzita, łuż. uniwersita |
u̇ndega /undegă/ | przywara, nałóg | śdn. undege | słowo poświadczone |
u̇nnute /unnütĕ/ | zbyteczny | śdn. unnutte | słowo poświadczone |
U̇rȧnus /Uranüs/ | Uran | z niem. Uranus | zapożyczenie, por. łuż. Uranus |
W
połabski | polski | etymologia | uzasadnienie |
---|---|---|---|
wabene /vobenĕ/ | wabienie, pokusa | psł. vabenьje | słowo poświadczone |
wagwŷ /vogvoi/ | waga | psł. *vaga | słowo poświadczone |
waliat /voľăt/ | walcować, wałkować, toczyć | psł. *vaľati | słowo poświadczone |
waniat /vońăt/ | mieszkać | śdn. wanen | poświadczone w 3Sg: vońă, obocznie vońojĕ |
wanigia /voniďă/ | mieszkanie | śnd. woninge | słowo poświadczone |
warblek /vorblĕk/ | wróbel | psł. *vorblikъ | słowo poświadczone, w liczbie mnogiej vorblĕ(???) |
wardát /vordot/ | czekać; uważać | śdn. warden | poświadczone w 3Sg: vordojĕ |
warena mǫka /vorenă mǫkă/ | zupa z mąki | vorenă + mǫkă | słowo poświadczone |
warena wînu /vorenă vainü/ | grzaniec, grzane wino | vorenă + vainü | por. łuż. warjene/warjone wino |
waret /vorĕt/ | gotować, warzyć | psł. *variti | słowo poświadczone |
warná /vorno/ | wrona | psł. *vorna | słowo poświadczone |
warną /vorną/ | wronię, młoda wrona | psł. *vornę | słowo poświadczone |
warst /vorst/ | kiełbasa, kiszka | śdn. worst | słowo poświadczone |
warta /vortă/ | wrota, brama | psł. *vorta | słowo poświadczone |
wartat /vortăt/ | obracać snopy | psł. *vortěti? | słowo poświadczone |
wartîdle /vortaidlĕ/ | tkacki nawój przedni | psł. *vortidlo | słowo poświadczone |
wás /vos/ | wasz | psł. *vašь | poświadczone w rodzaju żeńskim: vosă |
wazet /vozĕt/ | ważyć, określać ciężar | psł. *važiti | poświadczone w 3Sg: vozĕ |
wazne /voznĕ/ | ważny | vogvoi + -nĕ | kalka niem. wichtig (od wiegen), por. łuż. wažny, pl. ważny |
wȧdika /vadikă/ | serwatka | śdn. waddike | dodatkowo zasymilowane poświadczone: vadike |
wȧchtát /vaxtot/ | czuwać, czyhać | śdn. wachten | poświadczone w 3Sg: vaxtojĕ |
wȧriá /vaŕo/ | szpada | śdn. were | słowo poświadczone, być może varo |
wȧrba /varbă/ | wierzba | psł. *vьrba | słowo poświadczone |
wȧrch /varx/ | kupa, górka | psł. *vьrxъ | słowo poświadczone |
wȧrchne /varxnĕ/ | najwyższy; górny | psł. *vьrxъnъjь | słowo poświadczone, drugie znaczenie jak cz. vrchní |
wȧrchne lȧdek /varxnĕ ladĕk/ | kończyna górna, ręka | varxnĕ + ladĕk | por. niem. Vordergliedmaße |
wȧrchuwate /varxüvotĕ/ | napełniony po wierzch, kopiasty | psł. *vьrxovatъjь | słowo poświadczone |
wȧriát sa /vaŕot să/ | bronić się | śdn. weren | poświadczone w rozkaźniku: vaŕoj să |
wȧrk /vark/ | plaster miodu | śdn. werk/wark | poświadczone w GSg: varťau |
wȧrsak /varsăk/ | wierzch, wierzchołek, szczyt | psł. *vьršьkъ | słowo poświadczone |
Wȧrsawa /Varsovă/ | Warszawa | pl. Warszawa | adaptacja morfologiczna, toponim |
wȧrsawskie /varsofsťĕ/ | warszawski | Varsovă + sťĕ | przymiotnik na -sťĕ |
wȧrt /vart/ | gospodarz | śdn. wert | słowo poświadczone |
wȧrtet /vartĕt/ | wiercić, obracać | psł. *vьrtiti | poświadczone w 3Sg: vartĕ |
wȧrtît sa /vartait să/ | wiercić się, obracać się, wirować | psł. *vьrtiti sę | poświadczone w 3Sg: varti să |
wȧrtuwa /vartüvă/ | gospodarzowa, gospodyni | vart + -üvă | słowo poświadczone |
wȧrtuwat /vartüvăt/ | gospodarować, gospodarzyć | vart + -üvot | poświadczone gerundium: vartüvonĕ |
Wȧrzera /varzeră/ | Wezera | dn. Werser, śdn. Wêser | zapożyczenie, być może Vezeră, hydronim |
wȧs /vas/ | wieś | psł. *vьsь | słowo poświadczone |
wȧsne /vasnĕ/ | wiejski | vas + -nĕ | przymiotnik utworzony podobnie jak plaug-plauznĕ |
wå /vå/ | w, na | psł. *vъ | słowo poświadczone |
wå sibe /vå sibĕ/ | w sobie, w środku, wewnątrz | vå + sibĕ | słowo poświadczone |
wå zîma /vå zaimă/ | zimą | psł. *vъ zimě | słowo poświadczone |
wå zoriåch /vå zöŕåx/ | o świcie | psł. *vъ zorьxъ | słowo poświadczone |
wåbrŷ /våbråi/ | brew | psł. *obry | słowo poświadczone |
wåbá /våbo/ | oba | psł. *oba | poświadczone w innych formach: vibe, vibemă, våboi, våbüjĕx |
wåda /vådă/ I | woda | psł. *voda | słowo poświadczone |
wåda /vådă/ II | łydka | por. lüneb. Wåd, niem. Wade | słowo poświadczone |
wådka /våtkă/ | wódka | niem. Wodka jako vådă + -kă | zreanalizowane zapożyczenie, por. głuż. wódka |
wådna mȧlnîcia /vådnă malnaićă/ | młyn wodny | vådnĕ + malnaićă | słowo poświadczone |
wådna melana /vådnă melonă/ | arbuz | vådnĕ + melonă | kalka niem. Wassermelone, por. łuż. wódna melona |
wådne /vådnĕ/ | wodny | vådă + -nĕ | słowo poświadczone |
wådet /vådĕt/ | wodzić, prowadzić | psł. *voditi | iteratyw od /vist/ poświadczonego w 3Sg: vedĕ |
Wådra /vådră/ | Odra | psł. *Odra | rekonstrukcja, por. łuż. Wódra, hydronim |
wågárd /vågord/ | ogród | psł. *ogordъ | słowo poświadczone |
wågardnek /vågordnĕk/ | ogrodnik | vågord + -nĕk | nazwa zawodu wzorem np. criv-crivnĕk |
wågardnîcka /vågordnaickă/ | ogrodniczka | vågordnĕk + -kă | nazwa żeńska na -kă |
wågiul /våďül/ | pustkowie | psł. *ogolь | słowo poświadczone |
wåchiota /våx́ötă/ | zdrowie | psł. *oxvota | poświadczone w ASg: våx́ötǫ |
wåchiotne /våx́ötnĕ/ | zdrowy, związany ze zdrowiem | psł. *oxvota | słowo poświadczone |
wåchwe /våxvĕ/ | zdrowy | psł. *oxvъjь | słowo poświadczone |
wåjá /våjo/ | szyja | psł. *vyja | słowo poświadczone, obocznie -jă, Polański rekonstruuje vojo, vojă |
wåjȧnu /våjanü/ | na raz, razem | psł. vъ jedьno | słowo poświadczone |
wåkårst /våkårst/ I | dookoła, wokół (przysłówek) | psł. *okъrstъ | słowo poświadczone, odpowiednik niem. um, herum |
wåkårst /våkårst/ II | dookoła, wokół (przyimek) | psł. *okъrstъ | słowo poświadczone |
wåkàrstnîcia /våkărstnaićă/ | kromka chleba (krajana dookoła bochenka) | våkårst + -naićă | słowo poświadczone |
wåkiėnkiu /våťėnťü/ | okienko | våknü + -ťü | zdrobnienie poświadczonego våknü |
wåkiu /våťü/ | oko | psł. *oko | słowo poświadczone |
wåkninek /våkninĕk/ | szklarz | psł. *okъnenikъ | słowo poświadczone |
wåknu /våknü/ | okno | psł. *okъno | słowo poświadczone |
wål /vål/ | wół | psł. *volъ | słowo poświadczone |
wålak /vålăk/ | wołek, byczek? | psł. *volъkъ | słowo poświadczone |
wåle /vålĕ/ | wołowy, woli | psł. *volьjь | słowo poświadczone, por. vålüvĕ |
wålet /vålĕt/ | nalać, wlać | psł. *vъliti | słowo poświadczone |
wåluwe /vålüvĕ/ | wołowy | psł. *volovъjь | słowo poświadczone, por. vålĕ |
wåluwîna /vålüvaină/ | wołowina | psł. *volovina | formacja wzorem wołowina-wołowy z poświadczonego vålüvĕ |
wåluzet /vålüzĕt/ | włożyć | psł. *vъložiti | poświadczone w 3Sg: vålüzĕ |
wåmåknǫt /våmåknǫt/ | zamknąć | psł. *vъmъknǫti | słowo poświadczone |
wåmącet /våmącĕt/ | zmoczyć (bieliznę i inne pranie) | psł. *vъmęčiti | słowo poświadczone |
wåmesté /våmeste/ | zamiast, w miejsce | psł. *vъ městě | słowo poświadczone |
wåmerkat /våmerkăt/ | oznaczać, zaznaczać | vå- + śdn. marken~merken | słowo poświadczone |
wåmîska /våmaiskă/ | kaftan, kamizelka | śdn. wammis | słowo poświadczone, być może obocznie wåmauskă |
wån /vån/ I | on | psł. *onъ | słowo poświadczone |
wån /vån/ II | na zewnątrz, przecz | psł. *vъnъ | słowo poświadczone |
wåna /vånă/ | na zewnątrz, poza? | psł. *vъně | słowo poświadczone |
wånám /vånom/ | tam, ówdzie | psł. *onamo | słowo poświadczone |
wånîdet /vånaidĕt/ | wejść | psł. *vъniti, bezokolicznik w analogii do tematu teraź. | słowo poświadczone |
wånǫ /vånǫ/ | ów | psł. *onenъ | niepoświadczone, ale por. wånom 'jener', co do -ǫ por. sǫ, tǫ jak cz. onen, słi. nìḙn |
wånû /vånau/ | na zewnątrz, na dwór | psł. *vъnu | słowo poświadczone, odpowiednik niem. aus, heraus |
wåpak /våpăk/ | znowu; natychmiast | psł. *opako | słowo poświadczone |
wåpak dat /våpăk dot/ | oddać, zwrócić | våpăk + dot | poświadczone w rozkaźniku: våpăk doj jaim |
wåpást sa /våpost să/ | wpaść na coś, do czegoś | psł. *vъpasti sę | słowo poświadczone |
wåpet /våpĕt/ | jazgotać, wrzeszczeć, wykrzykiwać | psł. *vъpiti | poświadczone w 3Sg: våpajĕ |
wåpuwadet /våpüvodĕt/ | wprzęgać, zaprzęgać | psł. *vъpovaditi | poświadczone w 3Sg: våpüvodĕ |
wåpûs /våpaus/ | ogonek (także u owocu, narzędzia) | psł. opušь | słowo poświadczone |
wåpûstet /våpaustĕt/ | wpuścić | psł. *vъpustiti | poświadczone w rozkaźniku: våpaust |
wårat /vårăt/ | orać | psł. *orati | słowo poświadczone |
wårdát /vårdot/ | stać się, zostać | śdn. werden | słowo poświadczone, Polański sugeruje oboczność va-:vå- |
wås /vås/ | wesz | psł. *vъšь | słowo poświadczone |
wåsa /våsă/ | osa | psł. *osa | słowo poświadczone |
wåsac /våsăc/ | oset | psł. *osъtьcь | słowo poświadczone |
wåsak /våsăk/ | trzmiel czmiel | psł. *osъkъ | słowo poświadczone |
wåsk /våsk/ | wosk | psł. *voskъ | słowo poświadczone |
wåsla /våslă/ | osełka | psł. *osla | słowo poświadczone |
wåsme /våsmĕ/ | ósmy | psł. *osmъjь | słowo poświadczone |
wåsadet /våsodĕt/ | wsadzić (np. do więzienia) | psł. *vъsaditi | słowo poświadczone |
wåstat /våstăt/ | wstać | psł. *vъstati | słowo poświadczone |
wåstne /vås(t)nĕ/ | woskowy | psł. *voščьnъjь | słowo poświadczone |
wåstnu /våstnü/ | ostro zakończony kolec | psł. *ostьno | słowo poświadczone |
wåstruga /våstrügă/ | ostroga (też u koguta) | psł. *ostroga | słowo poświadczone, obocznie być może våstrüg |
wåstruw /våstrüv/ | wyspa rzeczna | psł. *ostrovъ | poświadczone jako toponim (Wustrow), por. pl. ostrów 'zarośnięta wyspa rzeczna', dłuż. wótšow 'wyspa rzeczna', kasz. òstrów 'wyspa na rzece lub jeziorze' |
Wåstruw /Våstrüv/ | Wustrow | psł. *ostrovъ | słowo poświadczone |
wåtåknǫt /våtåknǫt/ | włożyć, wetknąć, wsadzić | psł. *vъtъknǫti | słowo poświadczone, obocznie våtåknĕt |
wåtruca dewka /våtrücĕ defkă/ | wnuczka,córka syna | våtrücă + defkă | por. łuż. synowa dźowka, w kasz. również przepadł *vъnukъ, por. pośw. våtrücă zenă |
wåtruca zena /våtrücă zenă/ | synowa | våtrücă + zenă | słowo poświadczone |
wåtrucak /våtrücăk/ | synek | våtrük + -ăk | słowo poświadczone |
wåtruk /våtrük/ | syn | psł. *otrokъ | słowo poświadczone |
wåtruce /wåtrücĕ/ | synowy, należący do syna | psł. *otročьjь | słowo poświadczone |
wåtruce wåtruk /våtrücĕ våtrük/ | wnuk, syn syna | våtrücĕ + våtrük | por. łuż. synowy syn, w kasz. również przepadł *vъnukъ, por. pośw. våtrücă zenă |
wåtŷkat /våtåikăt/ | wtykać | psł. *vъtykati | poświadczone w 3Sg: våtåicĕ |
wåtŷn /våtåin/ | płot | psł. *otynь | słowo poświadczone, być może obocznie våtĕn |
wåwåda /våvådă/ | książę | psł. *vojevoda | słowo poświadczone |
wåwet /våvĕt/ | owinąć, zawinąć | psł. *vъviti | słowo poświadczone |
wåwidcia /våvićă/ | księżna | psł. *vojevodьca | słowo poświadczone |
wåwlåct /våvlåct/ | nawlec | psł. *vъvelťi | słowo poświadczone |
wåwûzdet /våvauzdĕt/ | okiełznać | psł. *vъ(v)uzditi | poświadczone gerundium: våvauzdenĕ |
wåz /våz/ | wóz, fura | psł. *vozъ | słowo poświadczone |
wåzbet /våzbĕt/ | przybić | psł. *vъzbiti | słowo poświadczone |
wåzbust /våzbüst/ | przekłuć, otworzyć | psł. *vъzbosti | słowo poświadczone |
wåzbûdet /våzbaudĕt/ | obudzić | psł. *vъzbuditi | słowo poświadczone |
wåzdǫt /våzdǫt/ | rozdmuchać, nadmuchać | psł. *vъzdǫti | poświadczone w 3Sg: våzdåmĕ |
wåzdene /våzdenĕ/ | ubranie | psł. *vъzdenьje | słowo poświadczone |
wåzdét sa /våzdet să/ | ubrać się | psł. *vъzděti sę | słowo poświadczone |
wåzdewát sa /våzdevot să/ | ubierać się | psł. *vъzděvati sę | słowo poświadczone |
wåzdiat /våzďăt/ | ubrać | psł. *vъzděti | słowo poświadczone |
wåzdráz /våzdroz/ | głos, śpiew; melodia | psł. *vъz(d)razъ | słowo poświadczone |
wåzdrizȧl /våzdrizal/ | pas, pasek; rzemień | psł. *vъzdьržьlь | słowo poświadczone |
wåzdwîgnǫt /våzdvaignǫt/ | podnieść | psł. *vъzdvignǫti | słowo poświadczone |
wåzladát /våzlodot/ | naładować, załadować | våz- + lodot | słowo poświadczone |
wåzlet /våzlĕt/ | nalać, polać | psł. *vъzliti | słowo poświadczone |
wåzlîce /våzlaicĕ/ | twarz | våz- + *laici + -ĕ | złożenie jak våspaizdĕ, por. łuż. wobliče |
wåznasat /våznosăt/ | podawać ton | psł. *vъznašati | słowo poświadczone |
wåzpîzde /våspaizdĕ/ | tyłek | psł. *vъzpizdьje | słowo poświadczone |
wåzpèluzet /våspĕlüzĕt/ | nałożyć | psł. *vъzpoložiti | słowo poświadczone |
wåzpirgnǫt /våspirgnǫt/ | pęknąć, rozpęknąć się | psł. *vъzpьrgnǫti | poświadczone w 3Sg: våspirgnĕ |
wåzsadet /våssodĕt/ | nałożyć, nasadzić | psł. *vъzsaditi | słowo poświadczone |
wåzt /våst/ | wziąć | psł. *vъzęti, z wyrównaniem | słowo poświadczone |
wåztåknǫt /våståknǫt/ | nasadzić, nałożyć | psł. *vъztъknǫti | słowo poświadczone |
wåztągnǫt /våstągnǫt/ | wciągnąć | psł. *vъztęgnǫti | słowo poświadczone |
wåztrąst /våstrąst/ | wstrząsnąć | psł. *vъztręsti | słowo poświadczone |
wåzwadziat /våzvoʒ́ăt/ | wznosić, podnosić | psł. *vъzvaďati | słowo poświadczone |
wåzwidet /våzvidĕt/ | podnieść, wznieść | psł. *vъzvoditi | słowo poświadczone |
wåzwiǫzat /våzv́ǫzăt/ | podwiązać | psł. *vъzvęzati | słowo poświadczone |
wåzwîme /våzvaimĕ/ | rozum | psł. *vъz(v)umьje | słowo poświadczone |
wåzwîmet /våzvaimĕt/ | zrozumieć | psł. *vъz(v)uměti | rekonstrukcja czasownika, od którego derywowano våzvaimĕ |
wåzzinet /våzzinĕt/ | spłoszyć, wypłoszyć | psł. *vъzgъnati, z wyrównaniem | słowo poświadczone |
wądat /vądăt/ | więdnąć | psł. *vęděti | czasownik, od którego derywowano poświadczone vąďolĕ |
wądiale /vąďolĕ/ | zwiędły | psł. vędělъjь | słowo poświadczone, Polański rekonstruuje vąďol, vąďolă |
wąze /vązĕ/ | węziej | psł. *ǫže | słowo poświadczone |
we /vĕ/ | w ciągu, przez, podczas | psł. *o(b) | poświadczone w wyrażeniu vĕ nüc (w ciągu nocy), por. vib |
wecet /vecĕt/ | krzyczeć | psł. *věťiti | poświadczone w 3Sg: vecĕ |
wecnek /vecnĕk/ | niższy urzędnik wiejski, goniec | psł. *věťьnikъ | słowo poświadczone |
wedet /vedĕt/ | wiedzieć | psł. *věděti | poświadczony imiesłów: vedącĕ |
wedia /veďă/ | wiedza | ved- + -'ă? | por. prąďă, -ďă także w innych rzeczownikach, por. łuż. wěda, pl. wiedza |
wedrinek /vedrinĕk/ | parasol (od słońca) | vedrü + -inĕk | por. niem. Sonneschirm, cz. slunečník, głuż. (pře)słónčnik |
wedru /vedrü/ | pogoda; słońce | psł. *vedro | słowo poświadczone |
wedruwe /vedrüvĕ/ | słoneczny | vedrü + -üvĕ | przymiotnik od poświadczonego vedrü |
wech /vex/ | precz | śdn. wech | słowo poświadczone, odpowiada niem. weg, davon |
wecha /vexă/? | wiązki chróstu, faszyny (u płotu) | psł. *věxa | poświadczone w l. mn.: vexvĕ |
wèbriazat /vĕbŕozăt/ | obciąć | psł. *obrězati | słowo poświadczone |
wèkrupet /vĕkrüpĕt/ | okropić | psł. *okropiti | słowo poświadczone |
werb /verb/ | czasownik | niem. Verb | zapożyczenie, por. łuż. werb |
wèrǫbet /vĕrǫbĕt/ | obrębić | psł. *orǫbiti | słowo poświadczone |
Wend /vend/ | Wend, Połabianin | niem. Wend? | z /vensťĕ/ - połabski, wendzki |
Wendliǫdu /Wendľǫdü/ | Wendland, kraj Wendów | Wend + ľǫdü | kalka niem. Wendland |
wenskie /vensťĕ/ | wendzki, połabski | vend + -sťĕ | z poświadczone vensťĕ < *vendьsky |
Wenus /Venüs/ | Wenus | niem. Venus | zapożyczenie, por. łuż. Wenus |
werne /vernĕ/ | prawdziwy | psł. *věrьnъjь | słowo poświadczone |
weslu /veslü/ | wiosło | psł. *veslo | słowo poświadczone |
wetàrnîcia /vetărnaićă/ | młyn wietrzny, wiatrak | v́otăr + -naićă | słowo poświadczone |
wiará /v́oro/ | prawda | psł. *věra | rozkład poświadczonego vernă - prawdziwa |
wiater /v́otĕr/ | wiatr | psł. *větrъ | słowo poświadczone |
wib /vib/ | o, w | psł. *ob | poświadczone w wyrażeniu: vib nidelă, por. vĕ |
wibàdî /vibădai/ | resztki słomy, resztki jedzenia(?) | psł. *ob-jědi | słowo poświadczone |
wibarát /wiborot/ | obronić | wib- + borot | dokonany czasownik do pary z rekonstruowanym /borot/, etymologja /borot/ wzkazuje na istnienie /wiborot/ |
wibartat /vibortăt/ | obrócić, odwrócić | psł. *obortěti | słowo poświadczone |
wibawet /vibovĕt/ | objawić, odsłonić | psł. *ob(j)aviti | poświadczone w rozkaźniku: vibov |
wibeset /vibesĕt/ | zawiesić; powiesić | psł. *ob(v)ěsiti | słowo poświadczone |
wibet /vibĕt/ | ociosać | psł. *obiti | słowo poświadczone |
wibiád /vib́od/ | śniadanie | psł. *obědъ | słowo poświadczone |
wibmŷtet /vibmoitĕt/ | wynagrodzić | psł. *ob-mytiti | poświadczony imiesłów: vibmoitenă |
wibrŷt /vibråit/ | skopać, przekopać | psł. *obryti | poświadczone w 3Sg: vibråjĕ |
wicą /vicą/ | owca (jagnię?) | psł. *ovьčę | słowo poświadczone |
wice /vicĕ/ | owczy (chlew, ser, mleko) | psł. *ovьčьjь | słowo poświadczone |
wicene /vicenĕ/ | owczy (o mięsie) | psł. *ovьčenъjь | słowo poświadczone |
wicér /vicer/ | wieczór; zachód | psł. *večerъ | słowo poświadczone, "zachód" jak głuż. arch. wječor |
wicera /viceră/ | kolacja | psł. *večeřa | słowo poświadczone |
wicia /vićă/ | owca | psł. *ovьca | słowo poświadczone |
widene /videnĕ/ | odzież, ubranie | psł. *oděnьje | słowo poświadczone |
wigiėn /viďėn/ | ogień | psł. *ogňь | słowo poświadczone |
wignena klesta /vignenă klestă/ | szczypce kowalskie | vignenă + klestă | słowo poświadczone |
wignene /vignenĕ/ | ogniowy | psł. *ogňenъjь | słowo poświadczone |
wignene kamŷ /vignenĕ komoi/ | krzemień | vignenĕ + komoi | słowo poświadczone, ale w przeciwnym szyku, pewnie przez kalkę |
wijas /vijăs/ | owies | psł. *ovьsъ | słowo poświadczone, obocznie viv́ăs |
wiját /vijot/ | wiać | psł. *vějati | poświadczony imiesłów: vijąćă |
wiklip /viklip/ | snop wymłóconej słomy | psł. *oklepъ | słowo poświadczone |
wikǫset /vikǫsĕt/ | ogryźć | psł. *okǫsiti | poświadczone w 3Sg: vikǫsĕ |
wilblǫd /vilblǫd/ | wielbłąd | psł. *velьblǫdъ | rekonstrukcja, por. głuż. wjelbłud, słowo mogło przetrwać, por. ľåv |
wile /vilĕ/ | wiele, dużo | psł. *velьje | słowo poświadczone |
Wilègard /Vilĕgord/ | Meklemburg | vilĕ + gord | kalka niem. Mecklemburg, rzekomo poświadczone |
wilia /viľă/ | wola | psł. voľa | słowo poświadczone |
Wilka Britȧnîja /Vilkă Britanajă/ | Wielka Brytania | vilkă + Britanajă | jak niem. Großbritannien, głuż. Wulka Britaniska |
wilkamat /vilkomăt/ | witać | dn. willkamen, -ăt z *-ěti? | poświadczone w czasie przeszłym: vilkăḿol |
wilkie /vilťĕ/ I | wielki, duży | psł. *velikъjь | słowo poświadczone |
wilkie /vilťĕ/ II | wielce, bardzo | psł. *veliko | słowo poświadczone |
wilkie palac /vilťĕ polăc/ | kciuk, duży palec | vilťĕ + polăc | słowo poświadczone |
Wilna /Vilnă/ | Wilno | niem. Wilna | por. głuż. Wilna, toponim |
wilne /vilnĕ/ | wolny, swobodny | viľă + -nĕ | przymiotnik o znaczeniu 'wolny' utworzony z braku słów o takim znaczeniu |
wilsa /vilsă/ | olsza, olcha | psł. *olьša | słowo poświadczone |
wimûriát /vimauŕot/ | omurować | vib- + mauren | poświadczone w imiesłowie: vimauŕonă |
Win /Vin/ | Wiedeń | niem. Wien | por. dłuż. Wien, Wiń; toponim |
winia /vińă/ | woń, zapach | psł. *voňa | słowo poświadczone |
winiat /vińăt/ | wygrywać, zyskiwać | śdn. winnen | poświadczone w 2Sg: vińăs |
winiát /vińot/ | pachnieć (ładnie) | psł. *voněti | poświadczone w 3Sg: vińojĕ |
winîcia /vinaićă/ | dyszel | psł. *ojьnica | słowo poświadczone |
winskie /vinsťĕ/ | wiedeński | vin + -sťĕ | przymiotnik na -sťĕ |
wiǫzat /v́ǫzăt/ | wiązać | psł. *vęzati | słowo poświadczone |
wiper /vipĕr/ | wieprz | psł. *veprь | słowo poświadczone |
wiplist /vĕplist/ | opleść | psł. *oplesti | poświadczony imiesłow: vĕplitenă |
wiprawet /viprovĕt/ | oporządzać gospodarstwo domowe | psł. *opraviti | poświadczone gerundium: viprovenĕ |
wirgiat /virďăt/ | chłostać; rzucać | psł. *vьrgati | słowo poświadczone |
wirgnǫt /virgnǫt/ | rzucić | psł. *vьrgnǫti | słowo poświadczone |
wiriål /viŕål/ | orzeł | psł. *orьlъ | poświadczone, ale w znaczeniu "sęp zajęczy", co jest wątpliwe |
wis /vis/ I | oś | psł. *osь | słowo poświadczone |
wis /vis/ II | wszystek | psł. *vьšь | słowo poświadczone |
wis tîd /vis taid/ | zawsze, cały czas | vis + śdn. tîd | słowo poświadczone |
wisakie /visoťĕ/ | wszelki | psł. *vьšakъjь | słowo poświadczone |
wisde /vizdĕ/ | wszędzie | psł. *vьšьde | słowo poświadczone |
wise /visĕ/ | na pewno | śdn. wisse | słowo poświadczone |
wisedȧnisne /visedanisnĕ/ | powszedni, codzienny | psł. *vьšedьnešьnъjь | słowo poświadczone |
wisem /visĕm/ | osiem | psł. *osmь | słowo poświadczone |
wisèmdisiǫt /visĕmdiśǫt/ | osiemdziesiąt | psł. *osmь desętъ | słowo poświadczone |
wisèmnàdist /visĕmnădist/ | osiemnaście | psł. *osmь na desęte | słowo poświadczone |
wisèmnacti /visĕmnocti/ | osiemnaście | psł. *osmь na desęte | słowo poświadczone |
wisîna /visaină/ | osina | psł. *osina | poświadczone w l. mn.: visainĕ |
wiski /viski/ | whisky | niem. Whisky | zapożyczenie, por. głuż. whisky, -yja |
wismàru /vismărü/ | ośmioro | psł. *osmero | słowo poświadczone |
wist /vist/ | wieść | psł. *vesti | poświadczone w 3Sg: vedĕ |
wistiån /visťån/ | palik, klin w radle | psł. ostьnъ | słowo poświadczone |
wisŷpet /visåpĕt/ | pocałować | psł. *osypiti | poświadczone w rozkaźniku: visåip |
wisŷpît sa /visåipait să/ | pocałować się | psł. *osypiti sę | słowo poświadczone |
wit /vit/ | od; przez | psł. *otъ | słowo poświadczone |
wit zîwåta /vit zaivåtă/ | od serca | vit + zaivăt | zwrot poświadczony |
witèdat /vitĕdot/ | przebaczyć, odpuścić | psł. otъdati | poświadczone w 1Pl: vitĕdojimĕ |
witgarna /vitgornă/ | odpowiedź | vit- + gorn- | dewerbalizacja od vitgornĕt, por. dłuż. wót(e)grono |
witgarnet /vitgornĕt/ | odpowiedzieć | vit- + gornĕt | złożenie, por. dłuż. wót(e)groniś |
witict /vitict/ | opuchnąć | psł. oteťi | poświadczony imiesłów: viticenĕ |
witkîdene /vitťaidenĕ/ | wypędzony | psł. *otъkydenъjь | słowo poświadczone |
witkînǫt /vitťainǫt/ | wypędzić | psł. *otъki(d)nǫti | poświadczony imiesłów: vitťaidenĕ |
witkám /vitkom/ | skąd | psł. *otъkamo | słowo poświadczone, por. vitkǫd |
witkǫd /vitkǫd/ | skąd | psł. *otъkǫdu | słowo poświadczone, por. vitkom |
witmåknǫt /vitmåknǫt/ | otworzyć | psł. otъmъknǫti | słowo poświadczone |
witoret /vitöret/ | otworzyć | psł. *otvoriti | poświadczony rozkaźnik: vitör |
witstrûzet | ostrugać | psł. *otъstružiti | poświadczony imiesłów vitstraizenĕ, -au- niepewne |
wittǫd /vittǫd/ | stamtąd | psł. otъtǫdu | słowo poświadczone |
witwînet /vitvainĕt/ | wybaczyć | vit- + vainĕt | kalka niem. entschuldigen, por. ros. извинить |
witwînît sa /vitvainait să/ | przeprosić | vitvainait + să | co do zwrotności por. niem. sich entschuldigen |
wiwȧsne /vivasnĕ/ | owsiany | psł. *ovьsenъjь | słowo poświadczone, obocznie vivasnenĕ |
wiwias /viv́ăs/ | owies | psł. *ovьsъ | słowo poświadczone, obocznie vijăs |
wiz /viz/ | z (kogo, czego) | psł. *jьz | słowo poświadczone |
wiz dali /viz doli/ | z daleka | psł. *jьz daľe | słowo poświadczone |
wiza /viză/ | mieszkanie; dom | psł. *veža | słowo poświadczone |
wizer /vizĕr/ | zegar słoneczny; wskazówka zegara | por. lüneb. wīs’r | słowo poświadczone |
wizet /vizĕt/ | wozić; jeździć | psł. *voziti | słowo poświadczone |
wizgîbet /vizďaibĕt/ | zgubić | psł. *izgubiti | poświadczone w 3Sg: vizďaibĕ |
wizict /vizict/ | przypalić, oparzyć | psł. *ožeťi | poświadczony rozkaźnik: vizaʒ |
wizlik /vizlik/ | porównanie | derywacja wsteczna od vizlikot | formacja wsteczna od poświadczonego w czasie przeszłym: vizlikăl, vizlikălai-să |
wizlikát /vizlikot/ | porównać | viz- + likot | poświadczone w czasie przeszłym: vizlikăl, vizlikălai-să |
wizlumet /vizlümĕt/ | złamać, rozbić, stłuc | psł. *vъzlomiti | słowo poświadczone |
wizmesat /vizmesăt/ | zmieszać | psł. jьzměšati | słowo poświadczone |
wizna matî /viznĕ motai/ | pani domu, gospodyni | viznă + motai | słowo poświadczone |
wizne /viznĕ/ | domowy, dotyczący domu | viză + -nĕ | słowo poświadczone |
wizne lialia /viznĕ ľoľă/ | pan domu, gospodarz | viznĕ + ľoľă | słowo poświadczone |
wiznît sa /viznait să/ | przejść, minąć | psł. *jьzniti sę | poświadczone w 3Sg: viznaidi-să |
wizrat /vizrăt/ | oglądnąć, obejrzeć | psł. ozьrěti | słowo poświadczone |
wizsact /vissăct/ | posiekać, pociąć | psł. *jьz-sěťi | słowo poświadczone |
wizt /vist/ | wieźć; jechać | psł. *vez-ti | słowo poświadczone |
wîcne /vaicnĕ/ | miejski | vaikă + -nĕ | przymiotnik utworzony wzorem plaug-plauznĕ |
wîdet /vaidĕt/ | widzieć | psł. *viděti | poświadczone w 2Sg /vaiʒĕs/ |
wîdlŷ /vaidlåi/ | widły | psł. *vidly | słowo poświadczone |
wîdzene /vaiʒenĕ/ | wzrok | rzeczownik od vaidĕt | por. dłuż wiźenje, -dz- według odmiany tego czasownika |
wîchår /vaixår/ | wicher | psł. *vixrъ | słowo poświadczone |
wîjàlîcia /vajălaićă/ | sznur, powróz | psł. *vijalica | słowo poświadczone |
wîka /vaikă/ | miasto | śdn. wîk | słowo poświadczone, ale niepewny rodzaj |
wîna /vaină/ | wina, dług | psł. *vina | poświadczone pochodne typu vainĕk, vainĕ |
wînet /vainĕt/ | winić | vaină + -ĕt | czasownik z poświadczonych słów z tym morfemem |
wînîća /vainaićă/ | winnica | psł. *vinьnica | słowo poświadczone |
wîne /vainĕ/ I | winien | psł. *vinьnъjь | słowo poświadczone |
wîne /vainĕ/ II | wino | psł. *vino | poświadczone w partytywie /vaină/ |
wîne-mand /vainĕ-mond/ | październik | psł. *vino + śdn. mônd | słowo poświadczone |
wînek /vainĕk/ | winowajca, dłużnik | psł. *vinьnikъ | słowo poświadczone |
wînene /vainenĕ/ | winny, związany z winem | vainĕ + -enĕ | słowo poświadczone |
wîsenia /vaiseńă/, wîsîńa /vaisaińă/ | wiśnia (drzewo) | psł. *višeňa, višiňa | słowo poświadczone |
wîsat /vaisăt/? | wisieć | psł. *visěti | poświadczone w 3Sg: /vaisĕ/ |
wîsát /vaisot/ | zwisać? | psł. *visati | poświadczone w 3Sg: /vaisojĕ/ |
wîsná /vaisno/ | wiśnia (owoc) | psł. *višьňa | poświadczone w NPl: /vaisnåi/ |
wît sa /vait să/ | wić się | psł. *viti sę | poświadczony derywat: vajălaićă |
wlåcet /vlåcĕt/ | bronować | psł. *volčiti | słowo poświadczone |
wlåcka /vlåckă/ | kurwa | psł. *volčьka | słowo poświadczone |
wlåk /vlåk/ | sieć rybacka (ciągniona) | psł. *volkъ | słowo poświadczone |
wlås /vlås/ | włos | psł. *volsъ | słowo poświadczone |
Wlåstîska /vlåstaiskă/ | Arendsee (jezioro, miasto) | psł. *volstiska | słowo poświadczone |
wlåsuwate /vlåsüvotĕ/ | włochaty, owłosiony | vlås + -üvotĕ | formacja podobna do nügă-nügotĕ, dren-drenüvotĕ |
worpla /vörplă/ | kostka do gry; sześcian | śdn. worpel | słowo poświadczone, drugie znaczenie za niem. Würfel |
wǫbål /vǫbål/ | studnia | psł. *ǫbъlь | słowo poświadczone |
wǫborak /vǫbörăk/ | skopek (wiadro do dojenia), węborek | psł. *ǫborъkъ | słowo poświadczone |
wǫdrát /vǫdrot/ | lamentować, biadać, narzekać | śdn. wunderen | poświadczone w 3Sg: vǫdrojĕ |
Wǫger /vǫgĕr/ | Węgier | niem. Ungar lub. psł. *ǫgrъ | pożyczka z niem. lub rekonstrukcja ogólnosłow. etnonimu, -ĕ- wstawne jak w pesĕn |
wǫgiėl /vǫďėl/ I | węgiel | psł. *ǫglь | słowo poświadczone |
wǫgiėl /vǫďėl/ II | węgieł, kąt, róg | psł. *ǫglъ | poświadczone w toponimii: Fungal, Wungahl |
wǫgiėlnîste /vǫďėlnaistĕ/ | węglowisko, miejsce na węgiel | psł. *ǫglьnišče | poświadczone w toponimii: Winkeleitz, Fangeleitz, Wankneitzen |
wǫgior /vǫďör/ | węgorz | psł. ǫgořь | słowo poświadczone |
Wǫgioriǫta /Vǫďöŕǫtă/ | Seehausen | psł. *ǫgoręta | słowo poświadczone, toponim |
wǫglek /vǫglĕk/ | węgiel (pierwiastek) | vǫďėl + -ĕk | kalka niem. Kohlenstoff, por. głuż. wuhlik, cz. uhlík |
wǫkȧr /vunkar/ | kosz wozowy, półkoszki | śdn. woen-kar | słowo poświadczone, może vunkar? |
wǫs /vǫs/ | broda | psł. *ǫsъ | słowo poświadczone |
wǫsac /wǫsăc/ | wąsy | vǫs + -ăc | zdrobnienie względnie produktywnym -ăc od ’broda’ jak w dłuż. brodka (ts.) |
wǫsànîcia /vǫsănaićă/ | gąsienica | psł. *ǫsěnica | słowo poświadczone |
wǫsat /vǫsăt/ | wąchać; pachnieć, wydawać woń | psł. vǫšati | słowo poświadczone |
wǫsèpu̇c /vǫsĕpuc/ | golibroda | vǫs + dn. putzen | słowo poświadczone |
wǫsuwate /vǫsüvotĕ/ | brodaty | vǫs + -otĕ | formacja podobna do nügă-nügotĕ, dren-drenüvotĕ |
wǫtak /vǫtăk/ | wątek (tkacki) | psł. *ǫtъkъ | słowo poświadczone |
wǫtruba /vǫtrübă/ | jelito | psł. *ǫtroba | rekonstrukcja, leksem ogólnosłowiański o pierwotnym znaczeniu 'wnętrzności', ale por. dłuż wutšoba 'serce' |
wǫzàlene /vǫzălenĕ/ | sękaty?, kolankowaty? | psł. vǫzъlenъjь? | słowo poświadczone, znaczenie całkiem niejasne |
wǫzål /vǫzål/ | węzeł | psł. *ǫzъlъ | słowo poświadczone |
wǫze /vǫzĕ/ I | powróz, sznur | psł. *ǫže | słowo poświadczone |
wǫze /vǫzĕ/ II | pierzyna; piernat | psł. *ǫže | słowo poświadczone |
wǫzîca /vǫzaică/ | powrozy, sznury | psł. *ǫžicě | słowo poświadczone |
wǫzkie /vǫsťě/ | wąski | psł. *ǫzъkъjь | poświadczone w toponimii: Wunski i st. wyższy: wąze |
wǫzla /vǫzlă/ | kolanko źdźbła | psł. *vǫzъlę | słowo poświadczone |
wrech /vrex/ | orzech | psł. *orěxъ | słowo poświadczone |
wrisîka /vrisaikă/ | borówka, czarna jagoda | psł. *versika | poświadczone w l. mn.: vrisaiťĕ |
writene /vritenĕ/ | wrzeciono | psł. *verteno | słowo poświadczone |
wûcén /vaucen/ | uczony; nauczony | psł. *učenъ | słowo poświadczone |
wûcet /vaucĕt/ | uczyć, przyzwyczajać | psł. *učiti | słowo poświadczone |
wûcîka /vaucaikă/ | nauczyciel, -ka | vauc- od vaucĕt + -aikă | złożenie wzorem bezaika, låzaika |
wûcnek /vaucnĕk/ | uczeń | vauc- od vaucĕt + -nĕk | złożenie wzorem ros. ученикъ |
wûchiu /waux́ü/ | ucho | psł. *uxo | słowo poświadczone |
wûja /vaujă/ | wuj, brat matki | psł. *uja | słowo poświadczone |
wûjewka /vaujefkă/ | ciotka, siostra matki | psł. *ujevъka | słowo poświadczone |
wûl /vaul/ | ul | psł. *ulь | słowo poświadczone |
wûsne /vausnĕ/ | skóra | psł. *usno | słowo poświadczone |
wûsnene /vausnenĕ/ | skórzany | vausnĕ + -enĕ | słowo poświadczone |
wûspéch /vauspex/ | sukces | cz. úspěch? | zapożyczenie/rekonstrukcja, por. łuż wuspěch |
wûspesne /vauspesnĕ/ | udany, skuteczny | vauspex + -nĕ | przymiotnik na -nĕ |
wûsta /vaustă/ | usta | psł. *usta | słowo poświadczone |
wûste /vaustĕ/ | ujście | vaustă + -ĕ | formacja z kolektywnym -ĕ jak cz. ustí, ros. устье, por. niem. Mündung, dłuż. wusta |
wûstene /vaustenĕ/ | ustny | vaustă + -enĕ | wybrano -enĕ dla uniknięcia homofonii z vausnĕ - skóra |
wûzda /vauzdă/ | uzda | psł. *uzda | słowo poświadczone |
wůce /våucĕ/ | wilczy | våuk + -ĕ | formacja wzorem korvo-korvĕ i wielu innych |
wůcka /våuckă/ | wilk, wilczek | psł. *vьlkъ + -ka | słowo poświadczone |
wůk /våuk/ | wilk | psł. *vьlkъ | słowo poświadczone |
wůná /våuno/ | wełna | psł. *vьlna | słowo poświadczone |
wůnene /våunenĕ/ | wełniany | psł. *vьlněnъjь | słowo poświadczone |
wŷbet /voibĕt/ | wybić, wytrzepać; wykrzesać ogień | psł. vybiti | słowo poświadczone |
wŷbidiat /voibiďăt/ | wystawić coś na sprzedaż | voi- + biďăt | słowo poświadczone |
wŷblestet /voiblestĕt/ | wytrzeszczyć | psł. *vyblěščiti | poświadczony imiesłów: voiblăstenĕ |
wŷbust /voibüst/ | wykłuć | psł. *vybosti | słowo poświadczone |
wŷcadet /voicodĕt/ | wykurzyć | psł. *vyčaditi | słowo poświadczone |
wŷdelet /voidelĕt/ | wydzielić, udzielić | psł. *vyděliti | słowo poświadczone |
wŷdenkat /voidenkăt/ | wymyślać, zmyślać | voi- + denkot | poświadczone w 3Sg: voidenkă |
wŷdnat /voidnăt/ | zgasić, zdmuchnąć (świece) | psł. *vydъmati, zniekształcone? | słowo poświadczone |
wŷdwîgnǫt /voidvaignǫt/ | wydobywać, podnosić | psł. *vydvignǫti | poświadczone w 3Sg: voidvaizĕ |
wŷgarnet /voigornĕt/ | wypowiedzieć | voi- + gornĕt | poświadczone w 3Sg: voigornĕ |
wŷgàrnine /voigărninĕ/ | wymówienie, wymowa | gerundium od voigornĕt | poświadczone w wyrażeniu: kå voigărnińĕ |
wŷgaset /voigosĕt/ | zgasić, wygasić | psł. vygasiti | poświadczony rozkaźnik: voigos |
wŷgnat /voignăt/ | wypłoszyć | psł. *vygъnati | poświadczony zepsuty bezokolicznik: voizinĕt |
wŷjadat /voijodăt/ | zjeść, zjadać | psł. vyjadati | poświadczony imiesłów: voijădonĕ |
wŷkàpu̇niane /voikăpuńonĕ/ | wykastrowany | voi- + dn. kappunen | słowo poświadczone |
wŷkizat /voiťizăt/ | wybrać | voi- + śdn. kêsen | słowo poświadczone |
wŷklediat /voikleďăt/ | ubrać | voi + kleďăt | słowo poświadczone |
wŷknet /voiknĕt/ | uczyć się | psł. vykniti | słowo poświadczone |
wŷlet /voilĕt/ | wylać | psł. *vyliti | poświadczone w 3Sg: voilėjĕ |
wŷlošat /voilöšăt/ | zgasić, wygasić | voi- + dn. löschen | słowo poświadczone |
wŷlumet /voilümĕt/ | wyłamać | psł. *vylomiti | słowo poświadczone |
wŷmą /voimą/ | wymię | psł. *vymę | słowo poświadczone |
wŷmesat /voimesăt/ | oczyścić z gnoju, wyrzucić gnój | voi + śdn. messen | słowo poświadczone |
wŷmetat /voimetăt/ | wyrzucić | psł. *vymetati | słowo poświadczone |
wŷnît /voinait/ | wyjść | psł. *vyniti | słowo poświadczone, poświadczone także voiaidål |
wŷpàrzene /voipărzenĕ/ | rozpękły, rozpadły | psł. *vypьrženъjь | słowo poświadczone, być może voiparzenĕ |
wŷpàtrane /voipătronĕ/ | utorowany | psł. *vypatranъjь | słowo poświadczone |
wŷpȧret /voiparĕt/ | wyprać | psł. *vypьrati | poświadczony imiesłów: voipărenĕ |
wŷpȧrgnǫt sa /voipargnǫt să/ | rozpaść się, pęknąć | psł. *vypьrgnǫti sę | poświadczony imiesłów: voipărzenĕ |
wŷpet /voipĕt/ | wypić | psł. *vypiti | słowo poświadczone |
wŷplåwet /voiplåvĕt/ | wyplewić, wypleć | psł. *vypelviti | poświadczone w 3Sg: voiplåvĕ |
wŷplût /voiplaut/ | wypłynąć | psł. *vypluti | poświadczone w 3Sg: voiplajĕ, bezokolicznik niepewny |
wŷprawet /voiprovĕt/ | wykroić??? | psł. *vypraviti | poświadczone gerundium: voiprovenĕ, znaczenie niejasne, chyba krawieckie |
wŷpucîwat /voipücaivăt/ | wypoczywać, odpoczywać | psł. *vypočivati | słowo poświadczone |
wŷpuwadet /voipüvodĕt/ | wyprzęgać | psł. *vypovaditi | słowo poświadczone |
wŷpûstet /voipaustĕt/ | wypuścić | psł. *vypustiti | poświadczony imiesłów: voipaustenă |
wŷrȧkat /voirakăt/ | wyliczyć | voi- + rakăt | słowo poświadczone |
wŷradat /voirodăt/ | wykarczować | voi- + śdn. raden/roden | słowo poświadczone |
wŷradet /voirodĕt/ | zarządzić | voi + śdn. raden | słowo poświadczone |
wŷrawát /voirovot/ | splądrować, obrabować | voi- + rovot | poświadczone w 3Pl: voirăvolĕ |
wŷråwat /voiråvăt/ | wyrwać | psł. *rъvati | słowo poświadczone |
wŷret /voirĕt/ | wykopać | psł. *vyryti | słowo poświadczone |
wŷrichtiat /voirixťăt/ | wyprostować, sporządzić | voi- + śdn. richten | poświadczone w 3Sg: voirixťål, choć może -ăl |
wŷsåsat /voisåsăt/ | wyssać | psł. *vysъsati | poświadczone w 3Sg: voisåsĕ |
wŷsedat /voisedăt/ | wysiedzieć, wylęgnąć (pisklęta) | psł. *vysěděti | słowo poświadczone |
wŷs /vois/ | wyżej | psł. *vyšь | słowo poświadczone |
wŷsek /voisĕk/ | wysoko; w górę, do góry | psł. *vysokъ | słowo poświadczone |
wŷsmarkat /voismorkăt/ | wysmarkać | psł. *vysmъrkati | słowo poświadczone |
wŷsporiát /voispöŕot/ | wytropić | voi- + spöŕot | słowo poświadczone |
wŷstawet /voistovĕt/ | wystawić (na sprzedaż) | psł. *vystaviti | poświadczony imiesłów: voistăvenă |
wŷsukie /voisüťĕ/ | wysoki | psł. *vysokъjь | słowo poświadczone |
wŷswetiat /voisveťăt/ | wypocić (się) | voi + dn. sweten | słowo poświadczone |
wŷt /voit/ | wyć | psł. *vyti | poświadczone w 3Sg: vojĕ |
wŷtȧret /voitarĕt/ | wytrzeć | psł. *vyterti | poświadczone w 3Sg: voitarĕ |
wŷtągnǫt /voitągnǫt/ | wyciągnąć | psł. *vytęgnǫti | poświadczone w 3Sg: voitągnĕ |
wŷtrǫdîwat /voitrǫdaivăt/ | spróchnieć | psł. *vytrǫdivěti | poświadczony imiesłów: voitrǫdaiv́onă |
wŷtrǫdîwiane /voitrǫdaiv́onĕ/ | spróchniały | psł. vytrǫdivěnъjь | słowo poświadczone |
wŷtupat /voitüpăt/ | wytopić | psł. *vytopati | słowo poświadczone |
wŷwabet /voivobĕt/ | wywabić | psł. *vyvabiti | poświadczone w 3Sg: voivobål, gerundium: voivobenĕ |
wŷwirgiat /voivirďăt/ | wychłostać | psł. *vyvьrgati | słowo poświadczone |
wŷwist /voivist/ | wywieść, wyprowadzić | psł. *vyvesti | słowo poświadczone |
wŷwizat /voivizăt/ | wydalać | voi- + śdn. wiesen | poświadczone w 3Sg: voiviză |
wŷwizt /voivist/ | wywieźć | psł. *vyvezti | poświadczone w 3Sg: voivizĕ |
wŷwlåct /voivlåct/ | wywlec | psł. *vyvelťi | słowo poświadczone |
wŷwabet /voivobĕt/ | wywabić | psł. *vyvabiti | poświadczone gerundium: voivobenĕ |
wŷzȧrat /voizarăt/ | upatrzyć, wypatrzeć; przeznaczyć | psł. *vyzьrěti | poświadczone w cz. przeszłym: voizaŕăl |
wŷzinet /voizinĕt/ | wypłoszyć | psł. *vyženiti | słowo poświadczone, por. voignăt~voignot |
Z
połabski | polski | etymologia | uzasadnienie |
---|---|---|---|
za /zo/ | za, dla | psł. *za | słowo poświadczone |
zabá /zobo/ | żaba | psł. *žaba | słowo poświadczone |
zabet /zobĕt/ | zapomnieć | psł. *zabyti | rozkład poświadczonego zobåit să |
zabka /zopkă/ | żaba drzewna, rzekotka | psł. *žabъka | słowo poświadczone |
zablǫdet /zoblǫdĕt/ | zabłądzić | psł. *zablǫditi | poświadczone w czasie przeszłym: zoblǫdål |
zabŷt sa /zobåit să/ | zapomnieć się | psł. *zabyti sę | poświadczone w czasie przeszłym: zobål-să |
zadȧràjące /zodarăjącĕ/ | krnąbrny, przekorny | psł. *zadirajęťьjь | słowo poświadczone |
zadȧrat /zodarăt/ | zadzierać | psł. *zadirati | poświadczony imiesłów: zadarăjącĕ |
zadijat /zodijăt/ | przeszkadzać | psł. *zadějati | poświadczone w 3Sg: zodijă |
zadewat /zodevăt/ | przeszkadzać | psł. *zaděvati | poświadczone gerundium: zodevonĕ |
zadust /zodüst/ | nieuprzejmość, niegrzeczność | psł. *žadostь | rozkład poświadczone zodüstaivĕ, por. dł. žadosć |
zadustîwe /zadüstaivĕ/ | nieuprzejmy, niegrzeczny | psł. *žadostivъjь | słowo poświadczone |
zagàwîcia /zogăvaićă/ | pokrzywa | psł. *žagavica | słowo poświadczone |
zagî /zoďai/ | piła | śdn. sâge | słowo poświadczone |
zając /zojąc/ | zając | psł. zajęcь | słowo poświadczone |
zającak /zojącăk/ | zajączek | psł. zajęčьkъ | poświadczone w l. mn.: zojącťĕ |
zajûtȧrne /zojautarnĕ/ | poranny | psł. *zajutrьnъjь | słowo poświadczone |
zajûtra /zojautră/ | rano, z rana | psł. *za jutra | słowo poświadczone |
zak /zok/ | skarpeta | dn. Sock | zapożyczenie, por. głuż. zoka |
zaká /zoko/ | rzecz | śdn. sâke | słowo poświadczone |
zalich /zolix/ | szczęśliwie, błogo | śdn. sâlich | słowo poświadczone |
zaluzet /zolüzĕt/ | założyć się, zrobić zakład | psł. *založiti | poświadczone w 3Sg: zolüzĕ |
zamåknǫt /zomåknǫt/ | zamknąć | psł. *zamъknǫti | słowo poświadczone |
zapąste /zopąstĕ/ | nadgarstek | zo- + pąst + -ĕ | złożenie wzorem cz. zápěstí, sch. zapešće, ros. запястье |
zapîta /zopaită/ | zaręczona | psł. *zapitaja | słowo poświadczone |
zapîtkie /zopaitťĕ/ | zaręczyny | psł. *zapitъko | słowo poświadczone |
zapǫtne /zopǫtnĕ/ | zadrożny, przydrożny | zo- + pǫt + -nĕ | słowo poświadczone jako nazwa terenowa: Zopǫtnĕ |
zarusît sa /zorüsait să/ | wyczyścić się przez roszenie | psł. zarositi sę | poświadczone w 3Sg: zorüsi-să |
zasene /zosenĕ/ I | przestraszenie | psł. *žasenьje | słowo poświadczone |
zasene /zosenĕ/ II | przestraszony | psł. *žasenъjь | słowo poświadczone |
zaset /zosĕt/ | straszyć | psł. *žasiti | poświadczone gerundium: zosenĕ |
zat /zot/ | nasienie | śdn. sât | słowo poświadczone |
zatåkiėl /zotåťėl/ | rygiel, zasuwka, zatyczka | psł. *zatъkъľь | słowo poświadczone, Polański pisze zotăťėl |
zawicera /zoviceră/ | wieczorem, pod wieczór | psł. *za večera | formacja analogiczna do zojautră |
zawicirne /zovicernĕ/ | wieczorny | psł. *zavečerьnъjь | formacja analogiczna do zojautarnĕ |
zawiǫzat /zov́ǫzăt/ | zawiązać | psł. *zavęzati | poświadczone w 3Sg: zovązĕ |
zawûsnîcia /zovausnaićă/ | uderzenie w twarz, policzek | zo + vaux́ü + -naićă | słowo poświadczone |
zawŷjnîkie /zovoinaiťĕ/ | naszyjnik u konia | psł. *zavyjьniky | słowo poświadczone, pl. tantum? |
zazulene /zozülenĕ/ | zabrudzony | od zozülĕt | słowo poświadczone |
zazulet /zozülĕt/ | zabrudzić | zo + śdn. solen | poświadczony imiesłów: zozülenĕ |
zȧlą /zalą/ | wyka | psł. zьlę?? | słowo poświadczone |
zȧlwȧja /zalvajă/ | szałwia | śdn. salwie | słowo poświadczone |
zȧn /zan/ | żniwo | psł. *žьnь | poświadczone w l. mn.: zanai |
zȧne /zanĕ/ | żyła | śdn. sane + -åi | słowo poświadczone |
zȧnîsne /zanaisnĕ/ | żniwny | psł. *žьnьšьnъjь | słowo poświadczone |
zȧnîsne-mánd /zanaisnĕ-mond/ | sierpień | zȧnîsne + śdn. mând | słowo poświadczone |
zȧr /zar/ | bardzo | śdn. sêre | słowo poświadczone |
zȧrat /zarăt/ | patrzeć; świecić (o słońcu) | psł. *zьrěti | słowo poświadczone |
zȧriadȧlne /zaŕodalnĕ/ | lustrzany | zaŕodlĕ + -nĕ | przymiotnik jak srebrü-sribarnĕ |
zȧriadle /zaŕodlĕ/ | lustro | psł. *zьrědlo | słowo poświadczone |
zȧwat /zavăt/ | żuć | psł. *žьvati | słowo poświadczone |
zȧzana råná /zazonă råno/ | oparzenie | zazonĕ + råno | kalka niem. Brandwunde, por. głuż. wopalna rana |
zȧzànîcia /zazănaićă/ | zgorzel | zazonĕ + -aićă | formacja podobna do sekănaićă |
zȧzat /zazăt/ | palić, opalać, spalać | psł. *žьžati | słowo poświadczone |
zågle /zåglĕ/ | zły, rozgniewany | psł. *žьglъjь | słowo poświadczone |
zåglît sa /zåglait să/ | złościć się, gniewać się | zåglĕ + -ait să | czasownik na -ĕt |
zåmela /zåmelă/ | bułka | śdn. sêmele | słowo poświadczone |
zåwat /zåvăt/ | wołać, przywoływać | psł. *zъvati | poświadczone w 3Sg: züvĕ |
zåwat wåjȧnu /zåvăt våjanü/ | zwoływać | zåvăt + våjanü | poświadczone w 3Sg: züvĕ våjanü |
ząb /ząb/ | brodawka sutkowa, sutek | ??? | słowo poświadczone, odczyt niejasny: Samb |
ząt /ząt/ | zięć | psł. *zętь | słowo poświadczone |
zątek /zątĕk/ | pan młody | psł. *zętikъ | słowo poświadczone |
zekt /zekt/ | wino musujące, szampan | niem. Sekt | zapożyczenie, por. cz., łuż. sekt |
zelǫd /zelǫd/ | żołądź | psł. *želǫdь | słowo poświadczone |
zena /zenă/ | żona, także kobieta | psł. *žena | słowo poświadczone |
zerawac /zerovăc/ | żarzący się popiół | psł. *žeravьcь | słowo poświadczone |
zewarnak /zevornăk/ | skowronek | psł. *ževornъkъ | słowo poświadczone |
zewat /zevăt/ | ziewać | psł. *zěvati | poświadczone w 3Sg: zevă (albo zevĕ) |
ziarnu /źornü/ | ziarno | psł. *zьrno | słowo poświadczone |
zil /zil/ | lina | śdn. sîl | poświadczone w l. mn.: zilåi |
zile /zilĕ/ | trawa | psł. *zelьje | słowo poświadczone |
zilènîna /zilĕnaină/ | jarzyny, warzywa | psł. *zelenina | por. cz., sła., łuż. zelenina, rzeczownik od *zilaistĕ jak sodĕvaină od *sod |
ziliazene /ziľozenĕ/ | żelazny | ziľozü + -enĕ | słowo poświadczone |
ziliazkiu /ziľosťü/ | żelazko | ziľozü + -ťü | kalka niem. Bügeleisen, por. dłuż. (głaźeńske) železko, głuż. želežko |
ziliazu /ziľozü/ | żelazo | psł. *želězo | słowo poświadczone |
zilîste /zilaistĕ/ | ogródek warzywny | psł. *zelišče | zapożyczenie do dn. Sieleitz, Zieleitz ’Krautfeld, Kohlgarten’, obfite w toponimii |
zimia /ziḿă/ | ziemia | psł. *zemьja | słowo poświadczone |
Zimia /ziḿă/ | Ziemia | ziḿă | kalka niem. Erde, por. łuż. Zemja, cz. Země, pol. Ziemia |
zimne /zimnĕ/ | ziemny, z ziemi | psł. *zemьnъjь | słowo poświadczone |
zimnek /zimnĕk/ | duch ziemny, podziemny duszek | psł. *zemьnikъ | słowo poświadczone |
zinep /zinĕp/ | musztarda; gorczyca | śdn. senep | zapożyczenie, por. łuż. žonop |
zip /zip/ | mydło | śdn. sêpe | poświadczone w GSg: ziṕau |
zizîcka /zizaicka/ | kukułka | psł. *žežičьka | słowo poświadczone |
zîbår /zaibår/ | żubr | psł. *zǫbr, odnosowione | poświadczone w toponimii w złożeniu: Suberitz-feld (<*zubrica) |
Zîd /zaid/ | Żyd | psł. *židъ | słowo poświadczone |
zîdé /zaide/ | struny (skrzypcowe) | śdn. seide | słowo poświadczone |
Zîduwka /zaidüfkă/ | Żydówka | zaid + -üv- + -kă | formacja od poświadczonego Zaid jak w dłuż. Žyd-Žydowka i w wielu innych słowiańskich |
zîduwskie /zaidüfsťĕ/ | żydowski | zaid + -üv- + -sťĕ | złożenie, por. pol. żydowski, cz. židovský, głuż. židowski |
zîma /zaimă/ | zima; zimno, chłód | psł. *zima | słowo poświadczone |
zîma-mand /zaimă-mond/ | listopad | psł. *zima + śdn. mând | słowo poświadczone |
zîmiana /zaiḿonă/ | gorączka, dreszcze | psł. *ziměna | słowo poświadczone |
zîmne /zaimnĕ/ | zimny | zaimă + -nĕ | słowo poświadczone |
zîmnu /zaimnü/ | zimno | zaimă + -nü | słowo poświadczone |
zît /zait/ | żyć | psł. *žiti | poświadczone w 3Sg: zaivĕ |
zîtîna /zaitaină/ | pole żyta | psł. *žitina | poświadczone jako nazwa pola |
zîtkiu /zaitťü/ | ziarnko zboża | zaitü + -ťü | poświadczone w l. mn.: zaitkă |
zîtne /zaitnĕ/ | zbożowy, na zboże | zaitü + -nĕ | słowo poświadczone |
zîtu /zaitü/ | zboże | psł. *žito | słowo poświadczone |
zîwat /zaivăt/ | życie; ciało; brzuch | psł. *životъ | słowo poświadczone |
zîwåtak /zaivåtăk/ | serce | psł. *životъkъ | słowo poświadczone |
zîwåtne /zaivåtnĕ/ | serdeczny | zaivăt + -nĕ | kalka niem. herzlich, por. łuż. wutrobny, a także: vit zaivåtă |
zîwe /zaivĕ/ | żywy | psł. *živъjь | słowo poświadczone |
zîwu /zaivü/ | rtęć | psł. *živo | krótki przymiotnik jak påuno, nüvo jako elipsa od zaivü srebrü, por. niem. Quicksilber, dłuż. žywe slobro |
zlåd /zlåd/ | grad | psł. *želdь? *želdъ? | słowo poświadczone |
zlåta /zlåtă/ | złoto | psł. *zolto | słowo poświadczone |
zlåtene /zlåtenĕ/ | złoty, złocony | psł. *zoltenъjь | słowo poświadczone, Polański się waha, być może zlåtnĕ |
zmėjek /zmėjĕk/ | padalec | psł. *zmijikъ | słowo poświadczone, choć niepewne |
znajemne /znojemnĕ/ | znany, znajomy | psł. *znajemьnъjь | słowo poświadczone |
znat /znot/ | znać | psł. *znati | słowo poświadczone |
zǫb /zǫb/ | ząb | psł. *zǫbъ | słowo poświadczone |
zǫbne /zǫbnĕ/ | zębny, zębowy | zǫb + -nĕ | przymiotnik jak plaug-plauznĕ |
zǫbnar /zǫbnăr/ | dentysta | zǫbnĕ + -ăr | złożenie na wzór grex-gresnăr, por. głuż. zubar |
zǫbne lekar /zǫbnĕ lekăr/ | dentysta | zǫbnĕ + lekăr | złożenie, kalka niem. Zahnarzt, por. głuż. zubny lěkar |
zǫdlet /zǫdlĕt/ | żądlić | zǫdlü + -ĕt | czasownik od poświadczonego słowa: zǫdlü |
zǫdlu /zǫdlü/ | żądło | psł. *žędlo | słowo poświadczone |
zriba /zribǎ/ | źrebię | psł. *žerbę | słowo poświadczone |
zribac /zribǎc/ | młody (roczny) koń | psł. *žerbьcь | słowo poświadczone |
zribîcia /zribaićǎ/ | młoda (roczna) klacz | psł. *žerbica | słowo poświadczone |
zukiėr /züťėr/ | cukier | śdn. sucker | zapożyczenie ze śdn., śdn. -ker -> -ťėr w zasadzie typowe |
zunet /zünĕt/ | dzwonić | psł. *zvoniti | poświadczone w 3Sg: zünĕ |
zûk /zauk/ | żuk | psł. *žukъ | słowo poświadczone |
zůc /zåuc/ | żółć (wydzielina wątrobowa) | psł. *žьlčь | poświadczony rdzeń zåuk- w zåuknĕ; por. dłuż. žołc, głuż. žołč |
zůcnek /zåucnĕk/ | woreczek żółciowy | zåuc + -nĕk | por. dłuż. žołcnik, cz. žlučník, słe. žolčnik |
zůknǫt /zåuknǫt/ | żółknąć | psł. *žьlknǫti | poświadczone w 3Sg: zåuknĕ |
zwȧnet /zvanĕt/ | dźwięczeć, dzwonić | psł. zvьniti | poświadczone w 3Sg: zvanĕ |
zwån /zvån/ | dźwięk | psł. *zvonъ | słowo poświadczone (Schleicher) |
zwenu /zvenü/ | dzwono | psł. *zveno | słowo poświadczone |
Zweren /Zverĕn/ | Schwerin | psł. *Zvěrinъ | rekonstrukcja, por. pl. Zwierzyn, łuż. Zwěřin, śdn. Swerîn, toponim |
zŷbat /zåibăt/ | kołysać | psł. *zybati | poświadczone w rozkaźniku: zåib |
zŷbát sa /zåibot să/ | bujać się | psł. *zybati sę | poświadczone w 3Sg: zåibi-să |
zŷbka /zåipkă/ | kołyska | psł. *zybъka | słowo poświadczone |