Słownik:Język czummuński
| Słownik języka czummuczalskiego | |
|---|---|
| Nazwa: | Język czummuczalski |
| Nazwa własna: | Lorm Txúmmùtxâl |
| Informacje | |
| Twórca: | Cywil |
| Rok: | 2022 |
| Sposoby zapisu: | alfabet łaciński |
| Klasyfikacja: | analityczny przechodzący w aglutynacyjny, SOV, absolutywno-ergatywny |
| Liczba słów: | 161 |
| Lista conlangów | |
|
Przeczytaj też artykuł o tym języku. |
Słownik
A
| Czummuczalski | Polski | Wymowa | Etymologia | Uwagi |
|---|---|---|---|---|
| áhòsto | sierpień | /ǎhôstò/ | hiszp. agosto | |
| akô‘rmú | oglądać | /àko᷈rmǔ/ | 观冒 | |
| akqôt | rok | /àkʼo᷈t/ | 岁 | |
| akqôtiníh | rok życia | /àkʼo᷈tìnǐː/ | 岁年 | domyślnie w l.mn. |
| akqôtiníhìx | urodziny | /àkʼo᷈tìnǐːîʃ/ | akqôtiníh + -(ì)x | skrócona forma eni akqôtiníhìx; umiarkowanie potoczne |
| áprìl | kwiecień | /ǎprîl/ | hiszp. abril | |
| atâk | dużo, wiele | /âta᷈k/ | 庶 |
Â
| Czummuczalski | Polski | Wymowa | Etymologia | Uwagi |
|---|---|---|---|---|
| âmham | miłorząb | /a᷈m̥àm/ | ??? + 木 (?) | |
| âr | i, a | /ɜ˞̌/ | ??? | łączy czasowniki |
E
| Czummuczalski | Polski | Wymowa | Etymologia | Uwagi |
|---|---|---|---|---|
| enéllê | odpoczywać | /ènělːe᷈/ | 栖舍 | w drodze |
| enéro | styczeń | /èněrò/ | hiszp. enero | |
| eténhèn | znać kogoś | /etěn̥ên/ | 识认 |
H
| Czummuczalski | Polski | Wymowa | Etymologia | Uwagi |
|---|---|---|---|---|
| hà | ja | /xâ/ | 吾 | pl. hâtl |
| hâllōm | mówić | /xa᷈lːóm/ | 言谈 | |
| hàtrū | budzić się | /hâtrú/ | 寤觉 | |
| hō | księżyc, miesiąc | /xó/ | 月 | |
| hòu | ja | /hɒ̂ʊ̯/ | 我 (?) | pl. hôtl; dialektalne |
| hùlyo | lipiec | /xûljò/ | hiszp. julio | |
| hùnyo | czerwiec | /xûnjò/ | hiszp. junio | |
| h‘üèpex | czwartek | /xwêpèʃ/ | hiszp. jueves | |
| hüòtx | zegarek na rękę | /wôtʃ/ | ang. watch |
I
| Czummuczalski | Polski | Wymowa | Etymologia | Uwagi |
|---|---|---|---|---|
| ilhî | następny | /ìɬi᷈/ | 次 (?) | |
| ilì | cztery | /ìlî/ | 四 | |
| inī | dzień, słońce | /ìní/ | 日 | |
| ipî | bardziej niż | /ìpi᷈/ | 比 |
K
| Czummuczalski | Polski | Wymowa | Etymologia | Uwagi |
|---|---|---|---|---|
| kâkóusáh | prosić, przepraszać | /ka᷈kɒ̌ʊ̯sǎː/ | 号将 | o zrobienie czegoś; jako zwrócenie uwagi na siebie |
| ke | on | /kè/ | 其 | pl. kêlh |
| kei | co? | /kɛ̀ɪ̯/ | 何 | |
| kèik | ciasto | /kɛ̂ɪ̯k/ | ang. cake | |
| kên | widzieć | /ke᷈n/ | 見 | |
| kī | jeden | /kí/ | 一 | także przedimek nieokreślony |
| kìtx | pierwszy | /kîtʃ/ | 一 + ? | |
| kōmher | ziarno | /kóm̥ɜ˞̀/ | 谷麥 | |
| kòl | dzwonić przez telefon | /kôl/ | skrócenie pòunkòl | potoczne |
| kôrr | spotykać się | /ko᷈rː/ | 遘遇 | |
| kôrráh | planować spotkanie | /ko᷈rːǎː/ | 遘迎 | w gwarach rzadkie i nacechowane silnie formalnie |
| kqâtrú | prosić, pytać | /kʼa᷈trǔ/ | 呼求 | o jakąś rzecz |
| kqē | dziesięć | /kʼé/ | 十 | |
| kqê | bardzo | /kʼe᷈/ | 甚 | nacechowane pozytywnie |
| kqurûnsèh | odpoczywać | /kʼùru᷈nséː/ | 休靖 | |
| kqùtréi | dobry | /kʼǔtrɛ̌ɪ̯/ | 好嘉 | |
| krō | chcieć | /kró/ | 欲 | zrobić coś |
| krōnh | potrzebny | /krón̥/ | 欲需 | |
| kui | tak | /kʉ̀/ | 唯 | |
| kû | dziewięć | /ku᷈/ | 九 | |
| kûe | jeszcze raz | /kɞ᷈/ | 又(唯) | |
| kûinhíh | młody | /kʉ᷈n̥ǐː/ | 季年 | |
| kûku‘r | informować | /ku᷈kùr/ | 诰语 | |
| kûl | jak | /ku᷈l/ | 道 | "w jaki sposoób" |
| kûmhpa | placek, naleśnik | /ku᷈m̥pà/ | 粥稗 |
L
| Czummuczalski | Polski | Wymowa | Etymologia | Uwagi |
|---|---|---|---|---|
| là | pięć | /lâ/ | 五 | |
| lārrhú | rodzić się | /lár̥ːǔ/ | 达胞 | |
| làtréi | szczęśliwy | /lâtrɛ̌ɪ̯/ | 豫嘉 | |
| lèi | tu nisko | /lêɪ̯/ | 地 | |
| lê | tam nisko | /le᷈/ | 深 (?) | |
| lêir | czytać | /lɛ᷈ɪ̯r/ | hiszp. leer | nacechowane potocznie |
| lhak | a ... ? | /ɬàk/ | 也唯 (?) | np. a ty? - ne lhak? |
| lhèi | też | /ɬɛ̂ɪ̯/ | 也 (?) | oczekiwana forma to **lèi |
| lînhī | szukać | /li᷈n̥í/ | 试覓 | |
| lókrō | potrzebować | /lǒkró/ | 庸欲 | |
| lorm | język | /lɞ˞̀m/ | 说语 | |
| lùnex | poniedziałek | /lûnèʃ/ | hiszp. lunes |
M
| Czummuczalski | Polski | Wymowa | Etymologia | Uwagi |
|---|---|---|---|---|
| ma | nie | /mà/ | 毋 | |
| mà‘rso | marzec | /mârsò/ | hiszp. marzo | |
| mà‘rtex | wtorek | /mârtèʃ/ | hiszp. martes | |
| màtl | miniony | /mâtɬ/ | 末(一/多?) | |
| màyo | maj | /mâjò/ | hiszp. mayo | |
| méi‘rkólex | środa | /mɛ̂ɪ̯rkǒleʃ/ | hiszp. miércoles | |
| mêrs | imię | /mɜ˞̌s/ | 名才 | |
| mérselè | nazywać się | /mɜ˞̌sèlê/ | 名才 | |
| mínùto | minuta | /mǐnûtò/ | hiszp. minuto | |
| mhâ | ile | /m̥a᷈/ | 况 (?) | oczekiwany refleks to **mâ |
| mīl | tu wysoko | /míl/ | 实 | |
| mòrin | popołudnie | /môrìn/ | 晚日 | także wieczór |
| mò‘rte | późno | /môrtè/ | 晚时 |
N
| Czummuczalski | Polski | Wymowa | Etymologia | Uwagi |
|---|---|---|---|---|
| nā | tam | /ná/ | 若 | |
| nà | ty | /nâ/ | 汝 | pl. nêlh |
| nakqêi | umieć | /nàkʼɛ᷈ɪ̯/ | 能可 | |
| nárnàr | trudność, problem | /nǎrnâr/ | 難難 | |
| nerm | zbyt bardzo | /nɜ̀˞m/ | 淫 | |
| nì | dwa | /nî/ | 二 | |
| nkqárkkóh | pracować | /nkʼɜ˞̌kːǒː/ | 業工 | nad czymś |
| nópyèpre | listopad | /nǒpjêprè/ | hiszp. noviembre | |
| ntâr | i, oraz | /ntɜ˞̌/ | 与/及 (?) | łączy rzeczowniki |
| nurmùn | słyszeć | /nʊ˞̀mûn/ | 耳闻 | |
| nû | dłoń | /nu᷈/ | 手 | |
| nûrnú | wstyd | /nʊ˞̌nǔ/ | 耻羞 |
O
| Czummuczalski | Polski | Wymowa | Etymologia | Uwagi |
|---|---|---|---|---|
| óktùpre | październik | /ǒktûprè/ | hiszp. octubre | |
| òra | godzina | /ôrà/ | hiszp. hora | |
| oròrē | czytać, liczyć | /òrôré/ | 数歷 | w znaczeniu „czytać” nacechowane formalnie |
P
| Czummuczalski | Polski | Wymowa | Etymologia | Uwagi |
|---|---|---|---|---|
| pàn | chleb | /pân/ | hiszp. pan | |
| pe | czy? | /pè/ | 不 | |
| pénnīh | przyjaciel | /pênːíː/ | 朋友人 | |
| pèpréro | luty | /pêprěrò/ | hiszp. febrero | |
| pêrtei | urodziny | /pɜ̌˞tɛ̀ɪ̯/ | ang. birthday | bardzo silnie potoczne |
| pètxā | data | /pêtʃá/ | hiszp. fecha | |
| pêirá | mylić się | /pɛ᷈ɪ̯rǎ/ | 非义 | |
| pìmpî | dawać prezent | /pi᷈nl̥êm/ | 宾畀 | dopełnieniem jest rzecz dawana |
| pínkâr | przyjmować w gości | /pǐnkɜ˞̌/ | 宾御 | w gwarach rzadkie i nacechowane silnie formalnie |
| pînele | dawać prezent | /pi᷈nèlè/ | 宾賜 | dopełnieniem jest odbiorca prezentu |
| pînlèm | prezent | /pi᷈nlêm/ | 宾琛 | |
| pòun | telefon | /pɒ̂ʊ̯n/ | ang. phone | potoczne; rzadko spotykany wariant pôun |
| pòunkòl | dzwonić przez telefon | /pɒ̂ʊ̯nkôl/ | ang. phone call | rzadko spotykany wariant pôunkòl |
| présènt | prezent | /prěsênt/ | ang. present | nieco potoczne |
| pyè‘rnex | piątek | /pjêrnèʃ/ | hiszp. viernes |
R
| Czummuczalski | Polski | Wymowa | Etymologia | Uwagi |
|---|---|---|---|---|
| ràntxā | poprawny | /rântʃá/ | 义直 | |
| rélòk | zegar | /rělôk/ | hiszp. reloj | |
| rèrē | liczba, numer | /rêré/ | 历丽 | |
| rhē | osiem | /r̥é/ | 八 | |
| rhātl | sto | /r̥átɬ/ | 十多 | |
| rhôt | dawać | /r̥o᷈t/ | 付授 |
S
| Czummuczalski | Polski | Wymowa | Etymologia | Uwagi |
|---|---|---|---|---|
| sákôuní | południe | /sǎkɒ̌ʊ̯nǐ/ | 高日 | pora dnia |
| sákôutàh | wysoki | /sǎkɒ᷈ʊ̯táː/ | 高上 | |
| samer | piękny | /sàmɜ̀˞/ | 粲美 | zazwyczaj o kobiecie |
| sàpátò | sobota | /sâpǎtô/ | hiszp. sábado | pora dnia |
| sâtler | pracować | /sa᷈tɬɜ˞̀/ | 作治 | w zawodzie |
| sêhé | dziecko, syn | /se᷈hě/ | 子儿 | jako potomek |
| sèmerèh | życie, żyć | /sêmèrêː/ | 心生 | |
| sen-sên | małe dziecko | /sěnse᷈n/ | 子孺 | reduplikowane |
| sète | czas | /sêtè/ | 在时 | |
| sémàna | tydzień | /sěmânà/ | hiszp. semana | |
| séptxèpre | wrzesień | /sěptʃêprè/ | hiszp. septiembre | |
| sêi | tutaj | /sɛ᷈ɪ̯/ | 此 | |
| sī | siedem | /sí/ | 七 | |
| sìmmî | spać | /sǐmːi᷈/ | 寝寐 | |
| sîkkùe‘r | niedźwiedź | /si᷈kːɞ̂r/ | ??? | |
| sîtxqē | rozumieć | /si᷈tʃʼé/ | 悉徹 | |
| sótê | czekać | /sǒte᷈/ | 須侍 | |
| súeir | mało, niewiele | /sɞ̌ʏ̯r/ | 鮮/梢 (?) | |
| súlùpû | odpowiedzieć | /sǔlûpu᷈/ | 辭報 | |
| sûei | mały | /sɞ᷈ʏ̯/ | 小 | |
| sûeiká | noc | /sɞ᷈ʏ̯kǎ/ | 宵夜 |
T
| Czummuczalski | Polski | Wymowa | Etymologia | Uwagi |
|---|---|---|---|---|
| târméh | nazwisko | /tɜ˞̌méː/ | 家名 (?) | rozwój nieregularny |
| tátâ | duży | /tǎta᷈/ | 大大 | |
| târhál | pomagać | /ta᷈r̥ǎl/ | 拯辅予 | |
| tè | ten, ta, to | /tê/ | 是 | |
| tekei | kiedy? | /tèkɛ̀ɪ̯/ | 时何 | |
| tēker | koniec | /tékɜ˞̀/ | 时已 | |
| tesê | podczas | /tèse᷈/ | 时在 | |
| tèrin | ranek | /têrìn/ | 晨日 | |
| tè‘rte | wcześnie | /têrtè/ | 晨时 | |
| tétè | teraz | /tětê/ | 时 + tè | |
| tìn | tam wysoko | /tîn/ | 顛 | |
| tíxèpre | grudzień | /tǐʃêprè/ | hiszp. diciembre | |
| tléisâlá-kqê | dziękować | /tɬɛ̌ɪ̯sa᷈lǎ kʼe᷈/ | 多谢甚 | |
| tlêik | najbardziej | /tɬɛ᷈ɪ̯k/ | 多益 | |
| tlîtróu | uprzejmy | /tɬi᷈trɒ̌ʊ̯/ | 祗嘉 (?) | rozwój dość nieregularny |
| tómìnko | niedziela | /tǒmînkò/ | hiszp. domingo | |
| tôtlóh | spotkać kogoś | /to᷈tɬǒː/ | 鬥同 | przez przypadek |
| tqorók | niemowlę | /tʼòrǒk/ | 榖儿 | |
| trák | iść | /tr̥ǎk/ | 格迋 | |
| trâssatràh | wchodzić na górę | /tra᷈sːàtráː/ | 格行 | |
| trìttūh | skończyć się | /trîtːúː/ | 终届 | |
| trū | sześć | /trú/ | 六 | |
| túi | kto? | /tʉ̌/ | 谁 | |
| tūkukù‘r | modlić się, życzyć | /túkùkûr/ | 祝祈 | |
| tūtrâh | skończyć się | /tútra᷈ː/ | 届竟 | dotyczy substancji |
| txēkemou | zarost | /tʃékèmɒ̀ʊ̯/ | ??? + 毛 (?) | |
| txênèn | wiedzieć | /tʃe᷈nên/ | 知认 |
U
| Czummuczalski | Polski | Wymowa | Etymologia | Uwagi |
|---|---|---|---|---|
| urù | trzy | /ùrû/ | 三 | |
| urùnìh | stary | /ùrûníː/ | 老年 | |
| urūtxâh | starzeć się | /urútʃa᷈ː/ | 老長 |
Najważniejsze związki wyrazowe
E
| Czummuczalski | Polski | Wymowa | Uwagi |
|---|---|---|---|
| enī akqôtiníhìx | urodziny | /èní àkʼo᷈tìnǐhîʃ/ | formalne |
N
| Czummuczalski | Polski | Wymowa | Uwagi |
|---|---|---|---|
| nûrnú-hàx | przepraszam | /nʊ̌˞nǔhâʃ/ | drugi człon może być dowolnym zaimkiem osobowym w posesywie |
S
| Czummuczalski | Polski | Wymowa | Uwagi |
|---|---|---|---|
| sète súeir | chwila | /sêtè sɞ̌ʏ̯r/ | |
| sêhé urùnìh | pierworodny | /se᷈hě ùrûníː/ |