Słownik:Język enencki: Różnice pomiędzy wersjami
Przejdź do nawigacji
Przejdź do wyszukiwania
(→H) |
(→L) |
||
Linia 61: | Linia 61: | ||
===L=== | ===L=== | ||
*'''lâni''' ''prop.'', ''mn.okr.'', 1. ręce, ramiona; 2. trzymać | *'''lâni''' ''prop.'', ''mn.okr.'', 1. ręce, ramiona; 2. trzymać | ||
− | *''' | + | *'''lígza''' ''par.'', ''I gr.'' 1. mleko; 2. karmić dziecko piersią |
*'''lī́ni''' ''par.'' 1. rano; 2. jutro | *'''lī́ni''' ''par.'' 1. rano; 2. jutro | ||
*'''línki''' ''par.'' 1. jutrzejszy | *'''línki''' ''par.'' 1. jutrzejszy | ||
*'''líwpi''' ''par.''1. wysoki | *'''líwpi''' ''par.''1. wysoki | ||
*'''líwpo''' ''par.'' 1. wysokość | *'''líwpo''' ''par.'' 1. wysokość | ||
− | + | ||
===Ł=== | ===Ł=== | ||
*'''łudíla''' ''par.'', ''III gr.'' 1. wylecieć, wyfrunąć; 2. odlecieć, odfrunąć | *'''łudíla''' ''par.'', ''III gr.'' 1. wylecieć, wyfrunąć; 2. odlecieć, odfrunąć |
Wersja z 02:31, 3 wrz 2017
Nowy słownik
Legenda
I gr. — czasownik I grupy;
II gr. — czasownik II grupy;
III gr. — czasownik III grupy;
der.syng. — derywat syngulatywny;
zdrobn. — zdrobnienie;
mn.nokr — liczba mnoga nieokreślona;
mn.okr. — liczba mnoga określona;
oks. — akcent oksytoniczny;
par. — akcent paroksytoniczny;
prop. — akcent proparoksytoniczny;
redup. — tworzenie liczby mnogiej określonej poprzez reduplikację;
(1. a; 2. b) — czasownik przyjmuje przedrostek a w znaczeniu 1, przedrostek b w znaczeniu dwa.
Słowa pospolite
A
- ā́l oks., redup. 1. nos
- ár penult., I gr.1. opowiadać
- arân par. 1. opowieść, historia, opowiadanie
- ástoa prop. 1. człowiek[1], istosta ludzka
- astótâ propr. 1. ludzkość, rodzaj ludzki
- ašû par. 1. mężczyzna
- ā́ysa II gr. (1. dowolny) 1. iść gdzieś, jechać gdzieś
D
- díla par. 1. lecieć, latać
- diláo mn.okr. 1. skrzydło
E
- énen prop. 1. człowiek[2]; 2. obywatel, mieszkaniec
- enéntā 1. człowieczeństwo
- fáta prop. 1. syn
- fḗli mn.nokr. 1. chmura
F
- fáha par., II gr. (1. łu) 1. pozostawiać, opuszczać
G
- góyma par., II gr. (1. saw) 1. niszczyć, psuć
Ĝ
- ĝáya par. 1. droga, ścieżka
H
- hésse par., mn.nokr. 1. niebo
- hessā́ti der.syng. 1. pogoda; 2. poet., książk. chmura
- híli par. 1. córka
- hózi par. 1. wolny, swobodny
I
- ī́ki 1. teraz
- íłka par. 1. ulica (w mieście)
K
- kā́n oks., mn.nokr. 1. światło; 2. świecić
- káwwa par. 1. biec, biegać; 2. bieg
- káwwi par. 1. szybki
- káwwo par. 1. prędkość
- ka’í oks. 1. jasny, świetlisty
- kḗke par., II gr. (1. ley) 1. dawać
- košúnni par., redup. 1. pies
L
- lâni prop., mn.okr., 1. ręce, ramiona; 2. trzymać
- lígza par., I gr. 1. mleko; 2. karmić dziecko piersią
- lī́ni par. 1. rano; 2. jutro
- línki par. 1. jutrzejszy
- líwpi par.1. wysoki
- líwpo par. 1. wysokość
Ł
- łudíla par., III gr. 1. wylecieć, wyfrunąć; 2. odlecieć, odfrunąć
M
- maĝâl par. 1. dom, budynek mieszkalny[3]
N
- náwa 1. czemu, dlaczego
- nére par., redup. 1. serce
O
- ṓgi mod. 1. nie rób (wyraża zakaz)
- ṓvi 1. piękny
- ōvitâ 1. piękno; 2. piękność, piękna osoba
- ṓvo 1. piękno, uroda
- sakkṓva kauz. 1. upiększać
S
- sakkazná oks., kauz., II gr. (1. łu) 1. oświecać, rozświetlać
Š
- šikutâ par. 1. lewa strona
- šíku par. 1. lewy
- šikulá’īl prop. 1. leworęczny
- šikula’ī́ltā prop. 1. leworęczność
- ši’ā́ysa II gr. (1. dowolny) 1. odchodzić skądś
V
- véĝe par. 1. ogień; 2. ognisko
- veĝā́ti par., der.syng. 1. płomień
- veĝespê par. 1. domostwo, ognisko domowe[4]
Formanty słowotwórcze
Kyonizmy
Ziemianizmy
Stary Słownik
Stary słownik będzie stopniowo usuwany.
- fōn II gr. 1. robić coś; 2. działać, podejmować działanie; 3. zaimek czasownikowy
- ħaqa mn.nokr. 1. organy, narządy
- ī II gr. (1: wszystkie w zależnośći od kontekstu) 1. iść
- iš’ārni ż (temat: iš’ār-) mn.nokr. 1. gwiazdy
- kaffa (4: ndk. lay, dk. łu) 1. świeże powietrze; 2. przeciąg; 3. na dworze, na świeżym powietrzu; 4. wietrzyć
- kaffi 1. odświeżający, świeży
- kanpi 1. prosty (kształt); 2. oczywisty, jasny; 3. bezpośredni
- letʼo (dk. saw) 1. ofic. żądać, pragnąć, prosić
- letʼuro mn.nokr. 1. wole, pragnienia; 2. petycje, żądania
- liwpi 1. wysoki
- liwpo 1. wysokość
- loāpo mn.nokr. (2: ndk. /lay, dk. saw/lay saw; 3: ndk. lay łu, dk. łu/lay łu) 1. ładunki; 2. ładować; 3. wyładowywać
- lōpi 1. naród, grupa etniczna, lud; 2. arch. ród, rodzina, klan
- lōpitʼā 1. ż rodzaj, gatunek; 2. typ, rodzaj
- ła’na mn.nokr. 1. deszcze, deszcz
- ła’nāti der.syng. 1. kropla deszczu
- łeqa II gr., dwubiernikowy (1: dk. saw; 2: ndk. lay, dk. lay saw; 3: ndk. /lay; dk. łu/lay łu) 1. prowadzić, wieść; 2. przeprowadzać; 3. wyprowadzać
- łōpā mn.nokr. 1. panteon, ogół bóstw
- łōpātini ż (temat: łōpāti-) der.syng. 1. bóstwo, bóg, Sopati
- łʼušši 1. mały
- maħa (saw) 1. śmierć; 2. umierać
- māna mn.nokr. 1. wody, woda
- mānāti der.syng. 1. kropla
- may (1: ndk. lay, dk. saw); 2: łu) 1. kupować; 2. wykupować
- maysūl 1. sklepik, mały sklep, stragan, stoisko
- massoni ż (temat: masso-) 1. kot
- meys’ō 1. głuchy
- meytāle 1. niemy
- meywini 1. ślepy
- miyān redup. 1. twarz
- more mn.nokr. 1. czas
- morāti der.syng. 1. chwila
- mūpi mn.nokr. 1. studnie
- nere redup. 1. serce
- nišini ż (temat: niši-) 1. dziecko (wiek)[5]
- nu- (prefisk) 1. przeciw, w odpowiedzi, anty-
- nupāni (2. dk. saw, czasem łu) 1. obrona; 2. bronić, ochraniać
- nuri 1. plecy; 2. tył
- ōpa mn.nokr/poj. 1. papier 2. książka, dzieło literackie 3. dokument
- ōrši 1. brutalny, okrutny
- ōrširāwe’ni ż (temat: orširāwen-) 1. tyran, despota
- ōrširāwt’ā 1. tyrania
- ōršōrši 1. złowrogi; 2. paskudny, okropny; 3. brutalny, okrutny
- ō’suni ż (temat: ō’su-) 1. zwierzę
- pali (2: dk. łu) 1. krew; 2. krwawić
- palīl 1. krwisty, krwawy
- pamā 1. wojna
- pame’ni ż (temat: pamen-) 1. żołnierz (zawodowy)
- pāni (3,4: dk. łu) 1. uderzenie; 2. atak; 3. bić, uderzać; 4. atakować
- pānān 1. bitwa 2. bijatyka, bójka
- pānās’ā 1. pole bitwy
- paqi 1. duży, wielki
- pari mn.nokr. 1. prezenty, dary
- pata mn.okr. 1. nogi
- paur II gr. 1. ciężar; 2. dźwigać, nieść
- pauri 1. ciężki
- paywa mn.nokr. 1. owce
- pēkʼi redup. 1. wóz
- peōni redup. 1. dolina, równina; 2. łąka; 3. pejzaż; 4. książk. pole
- pēpeni ż, redup. (temat: pēpe-) 1. siostra
- pimi 1. walka; 2. walczyć
- pisini ż (temat: pisi-; niereg. mn.okr: pisilini) 1. dziecko (więzy krwi)[6]
- pūnpa 1. flaga, sztandar, chorągiew
- pʼāweʼni ż (temat: pʼāwen-) 1. winowajca; 2. grzesznik, zły człowiek
- pʼāwi mn.nokr. 1. winy; 2. grzechy
- pʼāwitaʼfa (dk. łu) 1. wybaczać, zapominać winy
- p’ewi mn.nokr. 1. piaski, piasek
- p’ewāti der.syng. 1. ziarnko piasku
- pʼihini ż, mn.nokr. (temat: pʼihi-) 1. ryby
- p’uššo 1. książka; 2. korzeń, konar
- qawi mn.nokr. 1. kamienie, głazy
- qili mn.nokr. 1. ziemie, ziemia, obszar; 2. Kyon, świat
- qili’āti der.syng. 1. pole uprawne
- qiwāšu. (1,2: dk. saw) 1. głaskać 2. pieścić
- qutāle mn.nokr., II gr. 1. odpowiedzi; 2. odpowiadać
- rāwāni (ndk. lay) 1. rządzić, królować, władać (o monarsze)
- rāwāntʼā 1. królestwo, księstwo, monarchia
- rāwāʼeʼni ż (temat: rāwāʼen-) 1. król, książę, monarcha, władca
- roxū (ndk. /lay, dk. saw/lay saw) 2. słuchać, wysłuchiwać
- rumē II gr. (1,2: saw) 1. nprzech. spadać; 2. przech. spadać na
- rūpʼi mn.nokr. 1. chleby, pieczywo
- russa 1. stół
- sakʼawwa kauz.[7] 1. przyspieszać
- sakāʼa kauz.[8] 1. oświecać, rozjaśniać; 2. wyjaśniać, rozjaśniać, tłumaczyć
- salā II gr. 1. zacząć
- saliwpa kauz.[9] 1. podnosić, wznośić; 2. podwyższać; 3. (w stronie biernej) rosnąć
- sałʼušša kauz.[10] 1. zmniejszać, kurczyć
- sama mn.nokr. 1. imię, nazwa; 2. nazywać się, mieć na imię
- samaya kauz.[11] (1: dk. łu; 2: łu) 1. sprzedawać; 2. wysprzedawać
- sapaqa kauz.[12] 1. powiększać
- sapu (1. dk. saw; 2: łu) 1. pić herbatę sapuro; 2. wypijać herbatę sapuro
- sapuro mn.nokr 1. herbata/y sapuro
- sasama kauz.[13] (dk. saw) 1. nazywać, nadawać komuś/czemuś imię/nazwę
- sasereʼa kauz.[14] 1. łączyć, jednoczyć
- sawina kauz.[15] (1.: dk. łu) 1. pokazywać, wskazywać
- saya kauz.[16] 1. wieźć, nieść; 2. (w stronie biernej) jechać, poruszać się czymś
- seme 1. dobry
- semetaʼfa (dk. łu) 1. wybaczać, zapominać winy
- semetʼā 1. dobro, dobroć
- seni 1. prawy (strona)
- senilānīl 1. praworęczny
- senilānīlt’ā 1. praworęczność
- sent’ā 1. prawa strona
- sere 1. każdy, wszyscy (łączy się z liczbą pojedynczą)
- seren (dk. saw) 1. razem; 2. połączyć się, zjednoczyć się
- seretʼāʼi 1. codzienny, powszedni
- sōmi (dk. łu) 1. obserwować, patrzeć, spoglądać
- sōpa 1. sława, chwała; 2. sławić. chwalić
- sōpi 1. chwalebny, sławetny
- sūl 1. pokój, pomieszczenie
- sulini ż, redup. (temat: suli-) 1. ojciec
- suni 1. wełna
- sult’ā 1. ojcostwo
- sūtʼi 1. inny, różny, odmienny; 2. ale, lecz
- sʼaffa II gr. 1. ciągnąć (ciałem, np. wóz; głównie o zwierzętach)
- s’ō II gr. (1: dk. saw; 2: łu) 1. słyszeć; 2. podsłuchiwać
- s’ōħaqa mn.okr. 1. uszy
- šano 1. wzgórze, góra
- ši II gr., przech. 1. być skądś, pochodzić
- šu (partykuła) 1. nie
- šu- (prefiks) 1. nie-
- šufī mn.nokr. 1. lasy
- šukuni ż (temat: šuku-) 1. sługa
- šuwuni ż, redup. (temat: šuwu-) 1. brat
- š’awa (3: dk. łu; 4: dk. saw; 5: ndk. lay, dk. lay saw) 1. myśl; 2. marzenie, pragnienie; 3. myśleć; 4. chcieć, pragnąć, marzyć; 5. rozmyślać, rozważać, zastanawiać się
- tāle mn.nokr., II gr. (2: dk. saw; 3: łu) 1. język, mowa; 2. mówić; 3. obgadywać, plotkować
- tāleħaqa 1. język (narząd)
- tāle’ni ż (temat: tālen-) 1. mówca, orator. 2. Mówca, przywódca talesati
- tāles’ā mn.nokr. 1. talesa, miasta-państwa[17]
- tała II gr. (2: dk. łu) 1. brać, odbierać; 2. wybierać, wyciągać
- tāma nż/ż 1. rodzina
- tāmaqili 1. ojczyzna
- tanqa II gr. 1. pływać
- taqesa II gr. (1: dk. saw; 2,3: łu) 1. zabijać; 2. wybijać, mordować; 3. (w stronie biernej) wymierać
- tara mn.nokr. 1. pióra
- tās’u 1. miasto, obszar miasta[18]
- tāw 1. zły
- tāwe’ni ż (temat: tāwen-) 1. zły człowiek 2. chuligan, bandyta, rzezimieszek
- tāwtʼā 1. zło
- tayfatani ż (temat: fata-) 1. zięć
- tayhilini ż, redup. (temat: hili-) 1. synowa
- taysulini ż, redup. (temat: suli-) 1. teść/świekr
- taywāmani ż, redup. (temat: wāma-) 1. żona
- tayxawīni ż, redup. (temat: xawī-) 1. teściowa/świekra
- tay’ašūni ż, redup. (temat: ašū-) 1. mąż
- tay’ene’ni ż, (temat: enen-) 1. of. małżonek/małżonka
- taʼfa (dk. łu) 1. zapominać
- ter 1. też, również 2. i, oraz (służy do łączenia rzeczowników)
- tīpi (1. dk. saw; 2: łu) 1. pić; 2. wypijać
- tīpuro mn.nokr 1. picie, napój
- tiši II gr., (dk. saw) 1. koniec; 2. kończyć
- tišīl 1. końcowy, ostateczny
- tō II gr., przech. 1. być w jakimś miejscu, znajdować się gdzieś
- turān 1. ryk
- tūri 1. ryczeć
- tʼā ż 1. słońce; 2. dzień
- t’arqa 1. drzewo
- t’awa mn.nokr. 1. broń, oręż
- t’awāti der.syng. 1. tawati — tradycyjna enencka broń
- t’ēyu (1: dk. saw; 2: łu) 1. jeść; 2. wyjadać
- t’ēyuro mn.nokr. 1. jedzenie, pożywienie
- tʼōwe 1. ból
- tʼuqa 1. koń
- ūna II gr. 1. trwać; 2. istnieć, stać w jakimś miejscu (o budynku, organizacji itp.)
- ułʼi 1. noc
- ūra mn.nokr. 1. morza, oceany
- uš’a (2: dk. saw) 1. usta 2. szeptać
- uš’alāni (2: dk. saw; 3: saw) 1. pismo; 2. pisać 3. zapisywać, notować
- wāmani ż, redup. (temat: wāma-) 1. kobieta
- xawīni ż, redup. (temat: xawī-) 1. matka
- xawīt’ā 1. macierzyństwo
- wini II gr. (1: dk. saw; 2: łu) 1. widzieć; 2. podglądać
- winiħaqa mn.okr. 1. oczy