Słownik nowopołabsko-polski: Różnice pomiędzy wersjami
Przejdź do nawigacji
Przejdź do wyszukiwania
(→A) |
|||
| (Nie pokazano 57 wersji utworzonych przez 2 użytkowników) | |||
| Linia 5: | Linia 5: | ||
Dla ułatwienia wyszukiwania i dotarcia do szerszych mas, cały artykuł jest pisany w [[Conlanger:Leksykon#R|języku radopolskim]]. | Dla ułatwienia wyszukiwania i dotarcia do szerszych mas, cały artykuł jest pisany w [[Conlanger:Leksykon#R|języku radopolskim]]. | ||
==O słowniku== | ==O słowniku== | ||
| − | Słownik ma na celu zebranie dobrze zaświadczonych słów połabskich (wendzkich, wendyjskich), a także wykreowanie nowych bazując na toponimii, możliwych zapożyczeniach z dolnoniemieckiego, slawizmów w dolnoniemieckim, kalek połabsko-niemieckich, a czasem sugerując się słownictwem w językach łużyckich i słowińskim, rzadziej także w czeskim i polskim. | + | Słownik ma na celu zebranie dobrze zaświadczonych słów połabskich (wendzkich, wendyjskich, drzewiańskich), a także wykreowanie nowych bazując na toponimii, możliwych zapożyczeniach z dolnoniemieckiego, slawizmów w dolnoniemieckim, kalek połabsko-niemieckich, a czasem sugerując się słownictwem w językach łużyckich i słowińskim, rzadziej także w czeskim i polskim. |
Za literacki został wzięty dialekt, w którym wystąpiło pełne mazurzenie, psł. *ьl/ъl dało /åu/ a nie /u/ oraz psł. *u dało (za wyjątkiem pozycji przed wargowymi i przyrostków) /au/, a nie /ai/. | Za literacki został wzięty dialekt, w którym wystąpiło pełne mazurzenie, psł. *ьl/ъl dało /åu/ a nie /u/ oraz psł. *u dało (za wyjątkiem pozycji przed wargowymi i przyrostków) /au/, a nie /ai/. | ||
| Linia 184: | Linia 184: | ||
Z uwagi na istniejące oboczności /kj/:/kv/ i podobne, piszemy '''w''' tam, gdzie są one etymologiczne, np. /sjot/ = '''swiat''' - świat, /no svăte/ = '''na swàte''' - na świecie. | Z uwagi na istniejące oboczności /kj/:/kv/ i podobne, piszemy '''w''' tam, gdzie są one etymologiczne, np. /sjot/ = '''swiat''' - świat, /no svăte/ = '''na swàte''' - na świecie. | ||
| + | |||
| + | == Szczegółowa fonologia == | ||
| + | |||
| + | === Samogłoski === | ||
| + | |||
| + | === Spółgłoski === | ||
| + | |||
| + | === Asymilacje === | ||
| + | Przy połączeniach dwóch i więcej spółgłosek dochodziło do asymilacji dźwięczności, tzn. spółgłoski ulegały ubezdźwięcznieniu, np. dewka=/defkă/, wǫzkie=/vǫsťĕ/. Co ważne, w odróżnieniu od języka polskiego, w języku połabskim udźwięcznienie nie zachodziło na końcu wyrazu, np. Bug=/büg/, dǫb=/dǫb/, led=/led/, nie ulegały ubezdźwięcznieniu także połączenia typu bezdźwięczna+w, np. råkwîcia=/råkvaićă/, šwadá=/švodo/, swecia=/svećă/, citwàru=/citvărü/. | ||
| + | |||
| + | === Fonologia dialektalna === | ||
| + | {| class="wikitable" width="100%" style=text-align:center | ||
| + | |- | ||
| + | ! stan prasłowiański !! Ostrów (Wustrow), Klonów (Klennow) - Hennig !! Życin (Süthen) - Schultze !! Łuchów (Lüchow) - Mithoff!! Łuchów (Lüchow) - Pfeffinger !! wariant literacki | ||
| + | |- | ||
| + | | * || || || || || | ||
| + | |- | ||
| + | | *|| || || || || | ||
| + | |- | ||
| + | | *ьl, *ъl || au? || u ||colspan="2"| åu || åu = ů | ||
| + | |- | ||
| + | | *š, *č, *ž ||colspan="3"| s, c, z || š, č, ž || s, c, z | ||
| + | |- | ||
| + | | *u<sup>1</sup> || au ||colspan="2"| oi? åi? || ai? || au = û | ||
| + | |} | ||
| + | <sup>1</sup> - w pozycji innej niż przed spółgłoskami wargowymi | ||
==A== | ==A== | ||
| Linia 235: | Linia 261: | ||
|- | |- | ||
| ȧchterskie /axtersťĕ/ || tylny || śdn. achter + psł. *-ьskъjь || słowo poświadczone w r. żeńskim | | ȧchterskie /axtersťĕ/ || tylny || śdn. achter + psł. *-ьskъjь || słowo poświadczone w r. żeńskim | ||
| + | |- | ||
| + | | ȧl /al/ || już || śdn. al || słowo poświadczone | ||
|- | |- | ||
| Ȧlbȧnîja /Albanajă/ || Albania || por. niem. Albanien, końcówka -ajă || zapożyczenie z niemieckiego | | Ȧlbȧnîja /Albanajă/ || Albania || por. niem. Albanien, końcówka -ajă || zapożyczenie z niemieckiego | ||
| Linia 245: | Linia 273: | ||
|- | |- | ||
| ȧmén /amen/ || amen || śdn. amen || słowo poświadczone | | ȧmén /amen/ || amen || śdn. amen || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | ȧnîz /anaiz/ || anyż || por. niem. Aneis, hol. anijs || zapożyczenie z -i->-ai- | ||
| + | |- | ||
| + | | ȧr /ar/ I || albo || por. dn. or || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | ȧr /ar/ II || tutaj || por. lüneb. hēr || słowo poświadczone, obocznie er | ||
| + | |- | ||
| + | | ȧrdál /ardol/ || w dół, na dół || dn. herdāl || słowo poświadczone | ||
|- | |- | ||
| ȧrde-mand /ardĕ-mond/ || styczeń || śdn. harde + śdn. mând || poświadczone jako grudzień, ale 1) hardemând = styczeń, 2) brakuje stycznia | | ȧrde-mand /ardĕ-mond/ || styczeń || śdn. harde + śdn. mând || poświadczone jako grudzień, ale 1) hardemând = styczeń, 2) brakuje stycznia | ||
| Linia 252: | Linia 288: | ||
| ȧrmenskie /armensťĕ/ || ormiański, armeński || Armenajă + -sťĕ || typowy przymiotnik na -sťĕ | | ȧrmenskie /armensťĕ/ || ormiański, armeński || Armenajă + -sťĕ || typowy przymiotnik na -sťĕ | ||
|- | |- | ||
| − | | ȧsål /asål/ || | + | | ȧsål /asål/ || osioł || śdn. esel || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| ȧste /astĕ/ || szybki || śdn. haste || słowo poświadczone | | ȧste /astĕ/ || szybki || śdn. haste || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | ȧkiėr /aťėr/ || kramarz || śdn. haker || słowo poświadczone | ||
|- | |- | ||
| ȧwén /aven/ || właśnie || śdn. even || słowo poświadczone | | ȧwén /aven/ || właśnie || śdn. even || słowo poświadczone | ||
| Linia 264: | Linia 302: | ||
! połabski !! polski !! etymologia !! uzasadnienie | ! połabski !! polski !! etymologia !! uzasadnienie | ||
|- | |- | ||
| − | | Åns, Ånsa /Åns(ă)/ || Jan || śdn. Hans || słowo poświadczone | + | | Åns, Ånsa /Åns(ă)/ || Jan || śdn. Hans || słowo poświadczone, imię |
|- | |- | ||
| − | | Ånska /Ånskă/ || Janek || śdn. Hans + psł. *-ъka || słowo poświadczone | + | | Ånska /Ånskă/ || Janek || śdn. Hans + psł. *-ъka || słowo poświadczone, imię |
|} | |} | ||
| Linia 290: | Linia 328: | ||
| bardzia /borʒ́ă/ || bruzda || psł. *borzda || słowo poświadczone | | bardzia /borʒ́ă/ || bruzda || psł. *borzda || słowo poświadczone | ||
|- | |- | ||
| − | | Barlen /borlĕn/ | + | | Barlen /borlĕn/ || Berlin || psł. *bъrlinъ? || rekonstrukcja, toponim |
|- | |- | ||
| barna /bornă/ || brona || psł. *borna || słowo poświadczone | | barna /bornă/ || brona || psł. *borna || słowo poświadczone | ||
| Linia 296: | Linia 334: | ||
| barnu /bornü/ || ił, glina || psł. *bъrno || poświadczone w toponimii: Barneitz (<*bъrnišče) | | barnu /bornü/ || ił, glina || psł. *bъrno || poświadczone w toponimii: Barneitz (<*bъrnišče) | ||
|- | |- | ||
| − | | bart /bort/ || barć || psł. *bъrtь || poświadczone w | + | | bart /bort/ || barć || psł. *bъrtь || poświadczone w toponimii w złożeniu: Pardein (<*bъrtina), Prietnick (<*bъrtьnikъ), Bartsch (<*bъrtьce), por stłuż. bart |
|- | |- | ||
| bartnek /bortnĕk/ || bartnik || bort + -nĕk || z rekonstruowanego bort, poświadczone stpoł. nazwisko rodowe: Bartenick | | bartnek /bortnĕk/ || bartnik || bort + -nĕk || z rekonstruowanego bort, poświadczone stpoł. nazwisko rodowe: Bartenick | ||
| Linia 321: | Linia 359: | ||
|- | |- | ||
| bȧn /ban/ || strych || śdn. bon || słowo poświadczone | | bȧn /ban/ || strych || śdn. bon || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | bȧnȧna /banană/ || banan || niem. Banane || zapożyczenie z niem., por. łuż. banana | ||
|- | |- | ||
| bȧnkî /banťai/ || ławka || śdn. banke || słowo poświadczone | | bȧnkî /banťai/ || ławka || śdn. banke || słowo poświadczone | ||
| Linia 338: | Linia 378: | ||
| bek /bek/ || strumień || śdn. beke || słowo poświadczone | | bek /bek/ || strumień || śdn. beke || słowo poświadczone | ||
|- | |- | ||
| − | | | + | | bel /bel/ || biel || psł. *bělь || rozkład poświadczonego belĕt |
|- | |- | ||
| belet /belĕt/ || bielić ubrania || psł. *běliti || słowo poświadczone | | belet /belĕt/ || bielić ubrania || psł. *běliti || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | Belgiėr /belďėr/ || Belg || niem. Belgier || zapożyczenie z niemieckiego | ||
| + | |- | ||
| + | | Belgiėrska /belďėrskă/ || Belgijka || belďėr + -skă || typowa forma żeńska na -skă w słowach na -ėr | ||
| + | |- | ||
| + | | belgise /belďisĕ/ || belgijski || śdn. belgische? || co do -sĕ por. ingelsĕ | ||
| + | |- | ||
| + | | Belgîja /Belgajă/ || Belgia || niem. Belgien || zapożyczenie z zaadaptowanym sufiksem | ||
|- | |- | ||
| ber /ber/ || niedźwiedź || śdn. bâr || słowo poświadczone | | ber /ber/ || niedźwiedź || śdn. bâr || słowo poświadczone | ||
| Linia 351: | Linia 399: | ||
|- | |- | ||
| bezat /bezăt/ || biec, biegać || psł. *běžati || słowo poświadczone | | bezat /bezăt/ || biec, biegać || psł. *běžati || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | bezat dor /bezăt dör/ || przepływać, przebiegać || bezăt + dör || poświadczone w 3Sg: bezĕ dör | ||
| + | |- | ||
| + | | bezat pusliád /bezăt püsľod/ || ścigać, biec za kimś || bezăt + püsľod || poświadczone w 3Sg: bezĕ püsľod | ||
| + | |- | ||
| + | | bezat wånû /bezăt vånau/ || wybiegać, wypływać || bezăt + vånau || poświadczone w 3Sg: bezĕ vånau | ||
| + | |- | ||
| + | | bezat wåkårst /bezăt våkårst/ || obiegać, opływać || bezăt + våkårst|| poświadczone w 3Sg: bezĕ våkårst | ||
| + | |- | ||
| + | | bezat wech /bezăt vex/ || odbiegać, odpływać || bezăt + vex || poświadczone w 3Sg: bezĕ vex | ||
|- | |- | ||
| bezîka /bezaikă/ || goniec, biegacz || psł. *běžika || słowo poświadczone | | bezîka /bezaikă/ || goniec, biegacz || psł. *běžika || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | biala zȧne /b́olă zanĕ/ || ścięgno || b́olĕ + zanĕ || złożenie wzorem dłuż. běła žyłka | ||
|- | |- | ||
| bialak /b́olăk/ || białko jajka; białko || psł. *bělъkъ || słowo poświadczone | | bialak /b́olăk/ || białko jajka; białko || psł. *bělъkъ || słowo poświadczone | ||
| Linia 362: | Linia 422: | ||
| bialèrûskie /B́olĕrausťĕ/ || białoruski || b́olĕraus + -sťĕ || przymiotnik od nazwy narodu na -sťĕ | | bialèrûskie /B́olĕrausťĕ/ || białoruski || b́olĕraus + -sťĕ || przymiotnik od nazwy narodu na -sťĕ | ||
|- | |- | ||
| − | | | + | | Bialèrûskie /b́olĕrausťĕ/ || Białorusin || b́olĕ + Rausťĕ|| por. biał. беларус, cz. Bělorus |
|- | |- | ||
| biardu /b́ordü/ || klepaczka do lnu, przybijaczka, płocha || psł. *bьrdo || słowo poświadczone | | biardu /b́ordü/ || klepaczka do lnu, przybijaczka, płocha || psł. *bьrdo || słowo poświadczone | ||
| Linia 369: | Linia 429: | ||
|- | |- | ||
| bikac /bikăc/ || dzięcioł || śdn bicken + psł. *-ačь || słowo poświadczone | | bikac /bikăc/ || dzięcioł || śdn bicken + psł. *-ačь || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | bilikie /biliťĕ/ || tani || śdn. billik || zasymilowane zapożyczenie jak sch. jeftin, -iťĕ regularnie zasymilowane | ||
|- | |- | ||
| biûcet /b́aucĕt/ || szczekać || dźwiękonaśladowcze? || poświadczone w 3Sg: b́aucĕ | | biûcet /b́aucĕt/ || szczekać || dźwiękonaśladowcze? || poświadczone w 3Sg: b́aucĕ | ||
| Linia 470: | Linia 532: | ||
| brede /bredĕ/ || szeroki || śdn. brêt || słowo poświadczone | | brede /bredĕ/ || szeroki || śdn. brêt || słowo poświadczone | ||
|- | |- | ||
| − | | | + | | Bremŷ /Bremoi/ || Brema || niem. Bremen || adaptacja końcówki -en jako l.mn., por. cz. Brémy |
| + | |- | ||
| + | | brest /brest/ || wiąz || psł. *brest || poświadczone w toponimii: Briest, Brestah (<*brestъkъ), Prestein (<*brestina) | ||
|- | |- | ||
| breza /breză/ || brzoza || psł. *berza || słowo poświadczone | | breza /breză/ || brzoza || psł. *berza || słowo poświadczone | ||
| Linia 479: | Linia 543: | ||
|- | |- | ||
| brig /brig/ || brzeg || psł. *bergъ || słowo poświadczone | | brig /brig/ || brzeg || psł. *bergъ || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | Brit /Brit/ || Brytyjczyk || niem. Brite || zapożyczenie, por. cz. Brit | ||
| + | |- | ||
| + | | Britȧnîja /Britanajă/ || Brytania || niem. Britannien || adaptacja niemieckiego słowa | ||
| + | |- | ||
| + | | Britka /Britkă/ || Brytyjka || Brit + -kă || typowa forma żeńska na -kă | ||
| + | |- | ||
| + | | britskie /bricťĕ/ || brytyjski || brit + -sťĕ || typowy przymiotnik na -sťĕ | ||
|- | |- | ||
| brizîna /brizaină/ || brzezina, las brzozowy || breză + -aină || poświadczone w LSg: brizaină | | brizîna /brizaină/ || brzezina, las brzozowy || breză + -aină || poświadczone w LSg: brizaină | ||
| Linia 490: | Linia 562: | ||
| broda /brödă/ || podbródek || psł. *borda || słowo poświadczone | | broda /brödă/ || podbródek || psł. *borda || słowo poświadczone | ||
|- | |- | ||
| − | | | + | | brodàwîcia /brödăvaićă/ || brodawka || psł. *bordavica || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| brodegȧm /brödegam/ || małżonek, mąż || śdn. brüdegam || słowo poświadczone | | brodegȧm /brödegam/ || małżonek, mąż || śdn. brüdegam || słowo poświadczone | ||
| Linia 511: | Linia 583: | ||
|- | |- | ||
| brukát /brükot/ || używać || śdn. brüken || słowo poświadczone | | brukát /brükot/ || używać || śdn. brüken || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | Brusel /Brüsĕl/ || Bruksela || niem. Brüssel || zapożyczenie toponimu | ||
|- | |- | ||
| brut /brüt/ || narzeczona || śdn. brüt || słowo poświadczone | | brut /brüt/ || narzeczona || śdn. brüt || słowo poświadczone | ||
| Linia 563: | Linia 637: | ||
|- | |- | ||
| Buze Wåtruk /Büzĕ Våtrük/ || Syn Boży || psł. Božьjь Otrokъ || słowo poświadczone | | Buze Wåtruk /Büzĕ Våtrük/ || Syn Boży || psł. Božьjь Otrokъ || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | Buzen /Büzĕn/ || Bösen || psł. *Božinъ || rekonstrukcja, por. XIV Bozene, Bosen, toponim | ||
|- | |- | ||
| Buziǫtkiu /büźǫtťü/ || obrazek święty || psł. *božętъko || słowo poświadczone | | Buziǫtkiu /büźǫtťü/ || obrazek święty || psł. *božętъko || słowo poświadczone | ||
|- | |- | ||
| bu̇k /buk/ || piasta || śdn. bûk || słowo poświadczone | | bu̇k /buk/ || piasta || śdn. bûk || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | bu̇nkiėr /bunťėr/ || bunkier || niem. bunker || zapożyczenie z niemieckiego | ||
|- | |- | ||
| bu̇ntie /bunťĕ/ || kolorowy, pstrokaty || śdn. bunt || słowo poświadczone | | bu̇ntie /bunťĕ/ || kolorowy, pstrokaty || śdn. bunt || słowo poświadczone | ||
|- | |- | ||
| bu̇ntia rŷbá /bunťă råibo/ || pstrąg || bunťă + råibo || słowo poświadczone | | bu̇ntia rŷbá /bunťă råibo/ || pstrąg || bunťă + råibo || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | Bûcî /Baucai/ || Boitze || psł. *buci, NPl od *bukъ || rekonstrukcja/adaptacja i adideacja nazwy niemieckiej, toponim | ||
|- | |- | ||
| bûd /baud/ || szyling || śdn. butken || słowo poświadczone | | bûd /baud/ || szyling || śdn. butken || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | bûdet /baudĕt/ || budzić || psł. *buditi || aspekt ndk. do poświadczonego våzbaudĕt | ||
|- | |- | ||
| bûk /bauk/ || buk || psł. *bukъ || słowo poświadczone | | bûk /bauk/ || buk || psł. *bukъ || słowo poświadczone | ||
| Linia 602: | Linia 684: | ||
| cȧrkiėwne /carťėvnĕ/ || kościelny || carťai + -nĕ || przymiotnik wzorem plaug-plauznĕ | | cȧrkiėwne /carťėvnĕ/ || kościelny || carťai + -nĕ || przymiotnik wzorem plaug-plauznĕ | ||
|- | |- | ||
| − | | cȧrkî /carťai/ || kościół | + | | cȧrkî /carťai/ || kościół; cmentarz przykościelny || psł. *cьrky || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| cȧrkwîcia /carkvaićă/ || kaplica || psł. *cьrkъvica || słowo poświadczone | | cȧrkwîcia /carkvaićă/ || kaplica || psł. *cьrkъvica || słowo poświadczone | ||
| Linia 615: | Linia 697: | ||
|- | |- | ||
| cȧrw lezące /carv lezącĕ/ || ślimak || psł. *čьrvь lězęťьjь || słowo poświadczone | | cȧrw lezące /carv lezącĕ/ || ślimak || psł. *čьrvь lězęťьjь || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | cȧrwena repá /carvenă repo/ || burak || carvenă + repo || kalka niem. Rote Beete, Rote Rübe, por. galĕrepo, dłuż. cerwjena rěpa | ||
|- | |- | ||
| cȧrwene /carvenĕ/ || czerwony || psł. *čьrvenъjь || słowo poświadczone | | cȧrwene /carvenĕ/ || czerwony || psł. *čьrvenъjь || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | cȧtîdle /cataidlĕ/ || komputer; liczydło || caist + -aidlĕ || kalka niem. Rechner, por. głuż. ličadło, cz. počítač, sch. računar | ||
|- | |- | ||
| cąst /cąst/ || część || psł. *čęstь || brak poświadczonych słów na część, słowo ogólnosłowiańskie | | cąst /cąst/ || część || psł. *čęstь || brak poświadczonych słów na część, słowo ogólnosłowiańskie | ||
| Linia 648: | Linia 734: | ||
| ceskie /cesťĕ/ || czeski || Cex + -sťĕ || Cex-cesťĕ jak Wénd-wensťĕ | | ceskie /cesťĕ/ || czeski || Cex + -sťĕ || Cex-cesťĕ jak Wénd-wensťĕ | ||
|- | |- | ||
| − | | | + | | cew /cev/ || cewka tkacka || psł. *cěvъ || słowo poświadczone |
| + | |- | ||
| + | | cial /ćol/ || na zdrowie! || psł. *cělъ || słowo poświadczone | ||
|- | |- | ||
| cikànîcia /cikănaićă/ || kózka? || niem. Zike + -naićă || słowo poświadczone | | cikànîcia /cikănaićă/ || kózka? || niem. Zike + -naićă || słowo poświadczone | ||
| Linia 654: | Linia 742: | ||
| ciliûst /ciľaust/ || szczęka dolna || psł. *čeľustь || słowo poświadczone | | ciliûst /ciľaust/ || szczęka dolna || psł. *čeľustь || słowo poświadczone | ||
|- | |- | ||
| − | | | + | | cink /cink/ || cynk || niem. Zink || zapożyczenie, por. łuż. cynk, internacjonalizm pochodzi ze słowa górnoniemieckiego |
|- | |- | ||
| cirkác /cirkoc/ || świerszcz || onomatopeja + psł. *-ačь || słowo poświadczone | | cirkác /cirkoc/ || świerszcz || onomatopeja + psł. *-ačь || słowo poświadczone | ||
| Linia 662: | Linia 750: | ||
| citer /citĕr/ || cztery || psł. *četyre || słowo poświadczone | | citer /citĕr/ || cztery || psł. *četyre || słowo poświadczone | ||
|- | |- | ||
| − | | | + | | citèrdisiǫt /citĕrdiśǫt/ || czterdzieści || psł. *četyre desętъ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| citèrnacte /citĕrnoctĕ/ || czternaście || psł. *četyre na desęte || słowo poświadczone | | citèrnacte /citĕrnoctĕ/ || czternaście || psł. *četyre na desęte || słowo poświadczone | ||
| Linia 671: | Linia 759: | ||
|- | |- | ||
| citèrnarde /citĕrnordĕ/ || czworokątny || psł. *četyre + śdn. nôrd || słowo poświadczone | | citèrnarde /citĕrnordĕ/ || czworokątny || psł. *četyre + śdn. nôrd || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | citrana /citronă/ || cytryny || niem. Zitrone, dn. Zitroon || por. łuż. citrona | ||
|- | |- | ||
| citwàru /citvărü/ || czworo || psł. *četvoro || słowo poświadczone | | citwàru /citvărü/ || czworo || psł. *četvoro || słowo poświadczone | ||
|- | |- | ||
| − | | citwiarte / | + | | citwiarte /citjortĕ/ || czwarty || psł. *četvьrtъjь || słowo poświadczone, Polański pisze ciťortĕ |
|- | |- | ||
| cîpål /caipål/ || cebula || szlez-holszt. zippel || słowo poświadczone | | cîpål /caipål/ || cebula || szlez-holszt. zippel || słowo poświadczone | ||
| Linia 724: | Linia 814: | ||
| dalekie /doleťĕ/ || daleki || psł. *dalekъjь || według poświadczonego /dolĕk/ - daleko | | dalekie /doleťĕ/ || daleki || psł. *dalekъjь || według poświadczonego /dolĕk/ - daleko | ||
|- | |- | ||
| − | | dat /dot/ I || dać || psł. *dati || słowo poświadczone | + | | dargie /dorďĕ/ || drogi || psł. *dorgъjь || rekonstrukcja, por. nazwę miejscową Neu-Darchau (*novaja dorgava) |
| + | |- | ||
| + | | darm /dorm/ || jelito || por. śdn. darm, dn. Doarm || zapożyczenie jak np. ströta 'tchawica' | ||
| + | |- | ||
| + | | dat /dot/ I || dać || psł. *dati || słowo poświadczone | ||
|- | |- | ||
| dat /dot/ II || śmierć || śdn. dôt || słowo poświadczone, być może dod | | dat /dot/ II || śmierć || śdn. dôt || słowo poświadczone, być może dod | ||
|- | |- | ||
| − | | dawek /dovĕk/ || jastrząb || psł. *davikъ || słowo poświadczone, niepewne | + | | dawek /dovĕk/ I || azot || dovĕt + -ĕk || kalka niem. Stickstoff, por. głuż. dusyk, cz. dusík, -ĕk jak w ďüjĕt-ďüjĕk |
| + | |- | ||
| + | | dawek /dovĕk/ II || jastrząb || psł. *davikъ || słowo poświadczone, niepewne | ||
|- | |- | ||
| − | | dawet /dovĕt/ || cisnąć, dławić || psł. *daviti || słowo poświadczone | + | | dawet /dovĕt/ || cisnąć, dławić, dusić || psł. *daviti || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| dȧgiėl /daďėl/ || tygiel || śdn. degel || poświadczone w 3Sg: dovĕ | | dȧgiėl /daďėl/ || tygiel || śdn. degel || poświadczone w 3Sg: dovĕ | ||
| Linia 771: | Linia 867: | ||
|- | |- | ||
| dåzd /dåzd/ || deszcz || psł. *dъždžь || słowo poświadczone | | dåzd /dåzd/ || deszcz || psł. *dъždžь || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | dåzdinek /dåzdinĕk/ || parasol (na deszcz) || dåzd + -inĕk || por. niem. Regenschirm, cz. deštník, głuż. předešćnik | ||
|- | |- | ||
| dącká /dącko/ || dzięki, dziękuję || śdn. dank + -ăk || słowo poświadczone, Polański odczytuje /dancko/, ale jest to raczej stara pożyczka | | dącká /dącko/ || dzięki, dziękuję || śdn. dank + -ăk || słowo poświadczone, Polański odczytuje /dancko/, ale jest to raczej stara pożyczka | ||
| Linia 784: | Linia 882: | ||
| degá /dego/ || szpada || śdn. dege || słowo poświadczone | | degá /dego/ || szpada || śdn. dege || słowo poświadczone | ||
|- | |- | ||
| − | | | + | | dek /dek/ || dach || śdn. dâk || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| delet /delĕt/ || dzielić || psł. *děliti || poświadczone w 3Sg: delĕ | | delet /delĕt/ || dzielić || psł. *děliti || poświadczone w 3Sg: delĕ | ||
| Linia 885: | Linia 983: | ||
|- | |- | ||
| dor /dör/ II || prze-, przez, (durch) || śdn. dor || słowo poświadczone | | dor /dör/ II || prze-, przez, (durch) || śdn. dor || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | dornîste /dörnaistĕ/ || dworzec || dör + -n- + -aistĕ || kalka niem. Bahnhof, por. dłuż. dwórnišćo | ||
|- | |- | ||
| dorstiat /dörsťăt/ || być spragnionym || śdn. dörsten || poświadczone w 3Sg: dörsťojĕ | | dorstiat /dörsťăt/ || być spragnionym || śdn. dörsten || poświadczone w 3Sg: dörsťojĕ | ||
| + | |- | ||
| + | | Dorta /Dörtă/ || Dorota || śdn. Dorthe || zapożyczenie ze śdn., zasymilowane jak inne imiona, imię | ||
| + | |- | ||
| + | | Dortka /Dörtkă/ || Dorotka || Dörtă + -kă || zdrobnienie, por. Morajă-Moraikă, imię | ||
|- | |- | ||
| dorianek /döŕonĕk/ || dzierżawca || dör + -'onĕk || formacja wzorem dör-döŕonkă | | dorianek /döŕonĕk/ || dzierżawca || dör + -'onĕk || formacja wzorem dör-döŕonkă | ||
| Linia 897: | Linia 1001: | ||
|- | |- | ||
| dǫbak /dǫbăk/ || drzewko || psł. *dǫbъkъ || słowo poświadczone | | dǫbak /dǫbăk/ || drzewko || psł. *dǫbъkъ || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | dǫbèwůná /dǫbĕvåuno/ || bawełna || dǫb + våuno || kalka niem. Baumwolle, por. pośw. jopťĕdǫb na Apfelbaum | ||
|- | |- | ||
| dǫbîcia /dǫbaićă/ || sad, dąbrowa || dǫb + -aićă || słowo poświadczone | | dǫbîcia /dǫbaićă/ || sad, dąbrowa || dǫb + -aićă || słowo poświadczone | ||
| Linia 930: | Linia 1036: | ||
| drenuwate /drenüvotĕ/ || cierniowy || dren + -üvotĕ || słowo poświadczone | | drenuwate /drenüvotĕ/ || cierniowy || dren + -üvotĕ || słowo poświadczone | ||
|- | |- | ||
| − | | Drewes /Drevĕs/ || Andrzej || śdn. Drêwes || słowo poświadczone | + | | Drewes /Drevĕs/ || Andrzej || śdn. Drêwes || słowo poświadczone, imię |
|- | |- | ||
| − | | Dreweska /Dreveskă/ || Andrzejek || Drevĕs + -kă || zdrobnienie za pomocą typowego sufiksu -kă | + | | Dreweska /Dreveskă/ || Andrzejek || Drevĕs + -kă || zdrobnienie za pomocą typowego sufiksu -kă, imię |
|- | |- | ||
| drewu /drevü/ || drzewo || psł. *dervo || rozkład poświadczonego drivenĕ, "drzewo" to także ľos, dǫb, drevü mogło być zapomniane | | drewu /drevü/ || drzewo || psł. *dervo || rozkład poświadczonego drivenĕ, "drzewo" to także ľos, dǫb, drevü mogło być zapomniane | ||
| Linia 960: | Linia 1066: | ||
| du /dü/ || do || psł. *do || słowo poświadczone | | du /dü/ || do || psł. *do || słowo poświadczone | ||
|- | |- | ||
| − | | du | + | | du wåpàkwîdzenia /dü våpăkvaiʒeńă/ || do zobaczenia || dü + våpăk + vaiʒenĕ || zwrot kalkujący niem. Auf wiedersehen, por. dłuż. na zasejwiźenje |
|- | |- | ||
| duble /düblĕ/ || podwójny || śdn. dubbel || słowo poświadczone, obocznie dubbelt? | | duble /düblĕ/ || podwójny || śdn. dubbel || słowo poświadczone, obocznie dubbelt? | ||
| Linia 982: | Linia 1088: | ||
| dujet /düjĕt/ || doić || psł. *dojiti || słowo poświadczone | | dujet /düjĕt/ || doić || psł. *dojiti || słowo poświadczone | ||
|- | |- | ||
| − | | | + | | dujoce /düjocĕ/ || dwojaki || psł. *dъvojačьjь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| dukiuncet /düťüncĕt/ || dokończyć || psł. *dokončiti || słowo poświadczone | | dukiuncet /düťüncĕt/ || dokończyć || psł. *dokončiti || słowo poświadczone | ||
| Linia 1005: | Linia 1111: | ||
|- | |- | ||
| du̇ldichie /duldix́ĕ/ || cierpliwy || śdn. duldich || słowo poświadczone | | du̇ldichie /duldix́ĕ/ || cierpliwy || śdn. duldich || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | dûre /daurĕ/ || drogi || śdn. dûr || uzupełnienie braków semantycznych, -ûr- > -aur- jak w saur | ||
|- | |- | ||
| dûsa /dausă/ || dusza || psł. *duša || słowo poświadczone | | dûsa /dausă/ || dusza || psł. *duša || słowo poświadczone | ||
| Linia 1029: | Linia 1137: | ||
|- | |- | ||
| dwenacté /dvenocte/ || dwanaście || psł. *dъvě na desęte || słowo poświadczone | | dwenacté /dvenocte/ || dwanaście || psł. *dъvě na desęte || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | dwenactèpȧlcnîcia /dvenoctĕpolcnaićă/ || dwunastnica || dvenoctĕ + polăc + -naićă || kalka niem. Zwölffingerdarm, por. dłuż. dwanasćopalcnik | ||
|- | |- | ||
| dwenàcti /dvenăcti/ || dwanaście || psł. *dъvě na desęte || słowo poświadczone | | dwenàcti /dvenăcti/ || dwanaście || psł. *dъvě na desęte || słowo poświadczone | ||
| Linia 1051: | Linia 1161: | ||
|- | |- | ||
| ele /elĕ/ || cały czas, zawsze || śdn. hêl || słowo poświadczone | | ele /elĕ/ || cały czas, zawsze || śdn. hêl || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | Elska /Elskă/ || Elżbieta, Ela || śdn. Elske || zapożyczenie ze śdn., zasymilowane jak inne imiona | ||
|- | |- | ||
| eluwe /elüvĕ/ || cały || ele + -üvĕ || słowo poświadczone | | eluwe /elüvĕ/ || cały || ele + -üvĕ || słowo poświadczone | ||
| Linia 1061: | Linia 1173: | ||
|- | |- | ||
| engiwår /enďivår/ || imbir || śdn. engewer || słowo poświadczone | | engiwår /enďivår/ || imbir || śdn. engewer || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | Enka /Enkă/ || Henryk, Henio || śdn. Hencke || zapożyczenie ze śdn., zasymilowane jak inne imiona | ||
|- | |- | ||
| enkst /enkst/ || ogier || niem. Hengst || słowo poświadczone | | enkst /enkst/ || ogier || niem. Hengst || słowo poświadczone | ||
| Linia 1076: | Linia 1190: | ||
| erste /erstĕ/ || pierwszy || śdn. erste || słowo poświadczone | | erste /erstĕ/ || pierwszy || śdn. erste || słowo poświadczone | ||
|- | |- | ||
| − | | ewål /evål/ || hebel || dn. hewel || słowo poświadczone | + | | ewål /evål/ || hebel || dn. hewel || słowo poświadczone, por. övål |
|} | |} | ||
| Linia 1084: | Linia 1198: | ||
! połabski !! polski !! etymologia !! uzasadnienie | ! połabski !! polski !! etymologia !! uzasadnienie | ||
|- | |- | ||
| − | | | + | | faliaste /foľostĕ/ || płowy || śdn. vâl + -'ostĕ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | falná /folno/ || fałda || dn. Foul, Foul’n? || słowo poświadczone w NSg: folne |
|- | |- | ||
| − | | | + | | folnene /folnenĕ/ || pofałdowany || folno + -enĕ lub imiesłów od *folnĕt || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | fat /fot/ || beczka, naczynie || śdn. fat, fât || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | fatnek /fotnĕk/ || bednarz || fot + -nĕk || nazwa zawodu jak klübĕk-klübaucnĕk |
|- | |- | ||
| − | | | + | | fȧdår /fadår/ || ojciec chrzestny, kum; ojciec || dn. Vadder || słowo poświadczone, dodatkowo zasymilowane |
|- | |- | ||
| − | | | + | | fȧgȧla /fagală/ || ptaszek || dn. vāgel || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | fȧlgát /falgot/ || następować, postępować || śdn. volgen || poświadczone w 3Sg: falgojĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | fȧná /fano/ || flaga || niem. fahne || zapożyczenie z niemieckiego |
|- | |- | ||
| − | | | + | | fȧrbȧt /farbat/ || zakaz || śdn. vorbot || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | fȧrbia /farb́ă/ || barwa, kolor; farba || por. niem. Farbe || słowo poświadczone |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
|- | |- | ||
| − | + | | fȧrbidiát /farbiďot/ || zakazać || śdn. vorbiden || poświadczone w czasie przeszłym: farbiďol | |
|- | |- | ||
| − | | | + | | fȧrdål /fardål/ || kwadra księżyca || śdn. vêrdel || słowo poświadczone, obocznie fardil |
|- | |- | ||
| − | | | + | | fȧrforát /farförot/ || prowadzić, wieść || śdn. vorvoren || poświadczone w rozkaźniku: farförüj-năs |
|- | |- | ||
| − | | | + | | fȧrklàgane /farklăgonĕ/ || oskarżony ||śdn. vorklagen || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | fȧrstát /farstot/ || rozumieć || śdn. vorstân || poświadczone w 3Sg: farstojĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | fȧrtȧriat /fartaŕăt/ || zniszczyć || śdn. vorteren || poświadczone w czasie przeszłym: fartaŕăl |
|- | |- | ||
| − | | | + | | fȧrzakat /farzokăt/ || zapierać się, wypierać się || śdn. vorsāken || poświadczone w 3Sg: farzokă |
|- | |- | ||
| − | | | + | | fȧstèlawén /fastĕloven/ || zapusty || śdn. vastel-avent || słowo poświadczone, Polański rekonstruuje bez redukcji, ale jeden z zapisów Wastlówen |
|- | |- | ||
| − | | | + | | fålšîtia /fålšaiťă/ || fałsz || śdn. valsch(h)eit || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | fålšuwate /fålšüvotĕ/ || fałszywy || śdn. valsch + -otĕ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | fåtzȧk /fåtzak/ || tornister, plecak(?) || dn. Vat-Sakk || słowo poświadczone, Polański pisze fatzak, ale to chyba literówka |
|- | |- | ||
| − | | | + | | ferdediát /ferdeďot/ || bronić || dn. verdädig’n || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | fertfȧk /fertfak/ || ćwierć, ćwiartka || dn. vērt(e) + Fack || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | ferzŷka /ferzåikă/ ||pokusa, pokuszenie || dn. versöking || poświadczone w ASg: ferzoikǫ, niejasne co zrobić z -oi- |
|- | |- | ||
| − | | | + | | fidera /fideră/ || kuma, matka chrzestna || śdn. vedere || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | Fin /Fin/ || Fin || niem. Finne || zapożyczenie z niemieckiego, por. łuż. Fin |
|- | |- | ||
| − | | | + | | Finka /Finkă/ || Finka || Fin + -kă || regularna forma żeńska |
|- | |- | ||
| − | | | + | | finskie /finsťĕ/ || fiński || fin + -sťĕ || regularny przymiotnik na -sťĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | find /find/ || nieprzyjaciel, wróg || dn. Find || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | fîgá /faigo/ || figa || niem. Feige? || zapożyczenie, por. łuż., pl. figa |
|- | |- | ||
| − | | | + | | fîgiuwe /faiďüvĕ/ || figowy || faigo + -üvĕ || przymiotnik na -üvĕ, żeby nie wywoływać I palatalizacji |
|- | |- | ||
| − | | | + | | fîgiuwe lîst /faiďüvĕ laist/ || listek figowy || faiďüvĕ + laist || kalka niem. Feigenblatt |
|- | |- | ||
| − | | | + | | flȧša /flašă/ || butla || niem. Flasche || formacja wsteczna wzgl. poświadczonego flaškă |
|- | |- | ||
| − | | | + | | flȧška /flaškă/ || butelka || niem. Flasche + -kă || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | flitichie /flitix́ĕ/ || pilny || dn. flītich || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | flîtá /flaito/ || flet || śdn. floite || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | flîtac /flaităc/ || piegża || flaito + -ac || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | flîtát /flaitot/ || grać na flecie || flaito + -ot || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | flote /flötĕ/ || płaski || śdn. vlôt || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | for /för/ ||wy- || śdn. vör || słowo poświadczone, odpowiada niem. für, herfür |
|- | |- | ||
| − | | | + | | frame /fromĕ/ || pobożny || śdn. vrâm || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | Frącoz /frącöz/? || Francuz || dn. Franzoos || zapożyczenie z dn., zasymilowane, por. głuż. jendźelski 'angielski' |
|- | |- | ||
| − | | | + | | Frącozka /frącöskă/ || Francuzka || Frącöz + -kă || regularna forma żeńska |
|- | |- | ||
| − | | | + | | frącozkie /frązösťĕ/ || francuski || frązöz + -sťĕ || przymiotnik od nazwy narodu, może frącözisĕ jak ingelsĕ? |
|- | |- | ||
| − | | | + | | Frąkrika /frąkrikă/ || Francja || kalka niem. Frankreich || por. emerikă ze śdn. hemmelrîke |
|- | |- | ||
| − | | | + | | frefelàjące /frefelăjącĕ/ || hardy, przekorny || śdn. vrevelen || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | frefelát /frefelot/ || być hardym, przekornym || śdn. vrevelen || rekonstrukcja czasownika, od którego powstał zleksykalizowany imiesłów |
|- | |- | ||
| − | | | + | | fri /fri/ || swobodnie || śdn. fri || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | frijá /frijo/ || małżeństwo ||dn. Frie || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | friját /frijot/ || wziąć ślub || dn. frīn || poświadczone w 3Sg: frijol |
|- | |- | ||
| − | | | + | | frijane /frijonĕ/ || ożenek, ślub || gerundium od: frijat || poświadczone w celowniku: kå frijońĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | Fris /fris/ || Fryzyjczyk || śdn. Vrêsch || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | fris /fris/ || ser fryzyjski || śdn. Vrêsch || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | Friska /friskă/ || Fryzyjka || fris + -kă || forma żeńska na -kă |
|- | |- | ||
| − | | | + | | friše /frišĕ/ || świeży || niem. frisch || słowo poświadczone, obocznie frišťĕ?? |
|- | |- | ||
| − | | | + | | frîdichie /fraidix́ĕ/ || radosny, wesoły || śdn. vreidich || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | frund /fründ/ || przyjaciel, krewny || śdn. vrünt || poświadczone w ASg: fründi |
|- | |- | ||
| − | | | + | | frundlikie /fründliťĕ/ || uprzejmy, życzliwy || vrüntlik || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | fudår /füdår/ || pasza, karma; pokarm || śdn. vôder || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | fudrat /füdrăt/ || karmić (zwierzęta) || śdn. vôderen || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | fule /fülĕ/ || leniwy || dn. fūl || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | fule piås /fülĕ ṕås/ || leń, próżniak || fülĕ + ṕås || słowo poświadczone |
| + | |} | ||
| + | |||
| + | ==G== | ||
| + | {| class="wikitable" width="100%" | ||
|- | |- | ||
| − | + | ! połabski !! polski !! etymologia !! uzasadnienie | |
|- | |- | ||
| − | | | + | | gabel /gobel/? || widelec || śdn gåb(e)l || słowo poświadczone, ale niepewne |
|- | |- | ||
| − | | | + | | gad /god/ || wąż || psł. *gadъ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | gade /godĕ/ || gadzi, węży || psł. *gadьjь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | gadek /godĕk/ || robak || psł. *gadikъ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | gaj /goj/ || gaj, lasek || psł. *gajь || poświadczone w toponimii: Gei, Gei-wiesen |
|- | |- | ||
| − | | | + | | galǫz /golǫz/ || gałąź || psł. *galǫzь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | gard /gord/ I || stajnia, obora || psł. *gordь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | gard /gord/ II || zamek, gród; sąd || psł. *gordъ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | gardîste /gordaistĕ/ || grodzisko, plac grodowy || psł. *gordišče || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | Garduw /Gordüv/? || Gartow || psł. *gordovъ? || rekonstrukcja, toponim |
|- | |- | ||
| − | | | + | | garch /gorx/ || groch; wyka || psł. *gorxъ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | garnak /gornăk/ || garnek (na mleko) || psł. *gъrnъkъ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | garnet /gornĕt/ || mówić, gadać || psł. *gorniti || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | garsle /gorslĕ/ || garść || psł. *gъrstlьje || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | gaset /gosĕt/ || gasić || psł. *gasiti || poświadczone w 3Sg: gosĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | gat /got/ || gać, grobla, (staw?) || psł. *gatь || poświadczone w toponimii: Katei, Jatey-feld, Jatey-wiesen |
|- | |- | ||
| − | | | + | | gatek /gotĕk/ || mały staw || psł. *gatikъ || poświadczone w toponimii: Kadieck |
|- | |- | ||
| − | | | + | | gȧklår /gaklår/ || kuglarz || śdn. gôkeler || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | gȧlá /galo/ || strój odświętny, urzędowy || por. niem. Gala || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | gȧle /galě/ || żółty || śdn. gêle || dodatkowo zasymilowane poświadczone nieodmienne /gale/ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | gȧlèrepá /galĕrepo/ || marchew || galĕ + repo || słowo poświadczone, Polański uznaje je za dwa osobne: gale repo |
|- | |- | ||
| − | | | + | | gȧlgvŷ /galgvoi/ || szubienica; wieszak || śdn. galge || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | gȧnat /ganăt/ || być życzliwym || śdn. gannen || poświadczone 1Sg: ganăm, 2Sg: ganăs |
|- | |- | ||
| − | | | + | | gȧnc /ganc/ || cały || niem. ganz || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | gȧng /gang/ || przejście, korytarz || śdn. gank || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | gȧngrena /gangrenă/ || gangrena || niem. (die!) Gangrän || zapożyczenie, por. głuż. gangrena |
|- | |- | ||
| − | | | + | | gȧz /gaz/ || gaz || niem. Gas || zapożyczenie, por. pol. gaz |
|- | |- | ||
| − | | | + | | gȧzene /gazenĕ/ || gazowy || gaz + -enĕ || typowy przymiotnik od nazwy substancji |
|- | |- | ||
| − | | | + | | gåzîwe /gåzaivĕ/ || prędki, szybki || psł. *gъzivъjь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | gåzet /gåzĕt/ || gzić się, wściekać się (o bydle) || psł. *gъzъ + -iti || poświadczone w 3Sg: gåzĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | gegén /gegen/ || przeciwko || śdn. gegen || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | Gieska /Ďeskă/ || Gertruda, Gierka || śdn. Geske || zapożyczenie ze śdn., zasymilowane jak inne imiona, imię |
|- | |- | ||
| − | | | + | | giole /ďölĕ/ || goły || psł. *golъjь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | giolǫb /ďölǫb/ || gołąb || psł. golǫbь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | giolǫbak /ďölǫbăk/ || gołąbek || psł. golǫbъkъ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | giora /ďöră/ || góra || psł. *gora || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | giorcanek /ďörconĕk/ || stwór górski, górzanin || psł. *gorьčanikъ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | giorét sa /ďöret să/ || palić się || psł. *gorěti sę || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | giorka /ďörkă/ || górka, pagórek || psł. *gorъka || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | giorkie /ďörťĕ/ || gorzki || psł. *gorьkъjь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | Giorska /Ďörskă/ || Bergen || psł. *gorьska(ja) || słowo poświadczone, toponim |
|- | |- | ||
| − | | | + | | giujek /ďüjĕk/ || uzdrowiciel || psł. *gojikъ || słowo poświadczone, Polański tłumaczy "lekarz, cyrulik" |
|- | |- | ||
| − | | | + | | giujet /ďüjĕt/ || leczyć, goić || psł. *gojiti || poświadczone w 3Sg: ďüjĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | giujît sa /ďüjait să/ || goić się || psł. *gojiti sę || poświadczone w 3Sg: ďüji-să |
|- | |- | ||
| − | | | + | | giulia /ďüľă/ || pustkowie, wrzosowisko || psł. *golьja || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | giune /ďünĕ/ || gówno || psł. *govьno || poświadczone w GSg: ďünă |
|- | |- | ||
| − | | | + | | giust /ďüst/ || gość || psł. *gostь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | giustnîcia /ďüstnaićă/ || kawał ziemi, z którego sołtys może ugościć wójta || psł. *gostьnica || słowo poświadczone, ale znaczenie być może dużo szersze |
|- | |- | ||
| − | | | + | | giuzd /ďüzd/ || gwóźdź; kołek || psł. *gvozdь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | giûster /ďaustĕr/ || jaszczur || psł. *guščerъ || poświadczone nazwisko rodowe: Gauster, por. sch. gušter, także w toponimii: Güstrow, Guzstrowe |
|- | |- | ||
| − | | | + | | gîmne /ďaimnĕ/ || gumno, zabudowa gospodarska || psł. *gumьno || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | gladkie /glotťĕ/ || gładki; ładny || psł. *gladъkъjь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | glazá /glozo/ || szkło; szklanka || śdn. glas || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | glaznek /gloznĕk/ || szklarz || glozo + -nĕk || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | glåd /glåd/ || głód || psł. *goldъ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | glådet /glådĕt/ || głodzić? || psł. *golděti || poświadczone w 3Sg: glådĕ i gerundium glådenĕ, ale znaczenie 'głodować, biedować' |
|- | |- | ||
| − | | | + | | glåduwat /glådüvăt/ || głodować, biedować || psł. *goldovati || poświadczone gerundium: glådüvenĕ, ale patrz glådĕt |
|- | |- | ||
| − | | | + | | glåduwate /glådüvotĕ/ || głodny || psł. *goldovatъjь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | glåduwne /glådüvnĕ/ || biedny || psł. *goldovьnъjь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | glåduwnate /glådüvnotĕ/ || biedny || psł. *goldovьnatъjь || słowo poświadczone, ale patrz glådüvnĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | glåwa /glåwă/ || głowa || psł. *golva || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | glåwènene /glåwĕnenă/ || dotyczący główki lnu || psł. *golvinenъjь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | glåwîna /glåwaină/ || główka lnu || psł. *golvina || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | glåwka /glåfkă/ || główka || psł. *golvъka || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | glåwne /glåwnĕ/ || głowowy, główny || psł. *golvьnъjь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | glåwne kiusån /glåvnĕ ťüsån/ || poduszka do spania || śdn |
|- | |- | ||
| − | | | + | | gliǫdat /gľǫdăt/ || śnić || psł. *ględati || poświadczono w 3Sg: gľǫdăl |
|- | |- | ||
| − | | | + | | glîná /glaino/ || glina || psł. *glina || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | Glîn /Glain/ || Lüneburg || psł. *glinь || poświadczony miejscownik /vå Gľainĕ/ świadczy chyba o r. żeńskim, toponim |
|- | |- | ||
| − | | | + | | glînene /glainenĕ/ || gliniany || psł. *glinenъjь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | glîpe /glaipĕ/ || młody || psł. *glupъjь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | glîpîna /glaipaină/ || młodzież || glaipĕ + -aină || utworzone wzorem sch. omladina |
|- | |- | ||
| − | | | + | | glîpust /glaipüst/ || młodość || psł. *glupostь || utworzone wzorem råd-rådüst |
|- | |- | ||
| − | | | + | | glîsta /glaistă/ || glista, robak || psł. *glista || słowo poświadczone, być może glaist |
|- | |- | ||
| − | | | + | | glǫb /glǫb/ || głębina || psł. *glǫbь || poświadczone w toponimji: Glimp, Glumm, Glamp-Sei |
|- | |- | ||
| − | | | + | | glǫbek /glǫbĕk/ || głęboko || psł. *glǫboko || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | glǫbukie /glǫbüťĕ/ || głęboki || psł. *glǫbokъjь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | glu̇pse /glupsĕ/ || zdradliwy, podstępny || śdn. glupesch || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | glûchie /glaux́ĕ/ || głuchy || psł. *gluxъjь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | gmîna /gmaină/ || gmina, || niem. arch. Gemeine, śdn. gemeine, gemêne || por. pl. gmina, dłuż. gmejna |
|- | |- | ||
| − | | | + | | gnat /gnot/ || gnać || psł. *gъnati || poświadczone w 3Sg: gnol, zinĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | gnåle /gnålĕ/ || zgniły || psł. *gnilъjь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | gnålîcia /gnålaićă/ || zgnilizna || gnålĕ + -aićă || rzeczownik od przymiotnika jak x́audĕ-x́audaićă |
|- | |- | ||
| − | | | + | | gnew /gnev/ || gruczoł? || psł. *gněvъ || poświadczone w l. mn.: gnevoi |
|- | |- | ||
| − | | | + | | gnezdît sa /gnezdait-să/ || gnieździć się || psł. *gnězditi sę || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | gnist /gnist/ || gnieść || psł. *gnesti || poświadczone w 3Sg: gnitĕ |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
|- | |- | ||
| − | + | | gnîdá /gnaido/ || gnida || psł. *gňida || poświadczono w l. mn.: gnaidåi/-ĕ | |
|- | |- | ||
| − | | | + | | gnît /gnait/ || gnić || psł. *gniti || poświadczono pochodne gnålĕ (zgniły) |
|- | |- | ||
| − | | | + | | gnuj /gnüj/ || gnój || psł. *gnojь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | gnujene /gnüjenĕ/ || gnojowy || psł. *gnojenъjь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | gniazde /gńozdĕ/ || gniazdo || psł. *gnězdo || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | gǫgièlnîcia /gǫďĕlnaićă/ || skrzypce || psł. *golgol-? + -naićă || zapożyczenie do dn. Gungelneitz ’Geige, Violine’ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | gǫs /gǫs/ || gęś || psł. *gǫsь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | gǫse /gǫsĕ/ || gęsi || psł. *gǫsьjь || słowo poświadczone |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
|- | |- | ||
| − | + | | gǫsiar /gǫśăr/ || gąsior || psł. *gǫsьjařь || słowo poświadczone | |
|- | |- | ||
| − | | | + | | gǫska /gǫskă/ || biały chleb, bułka || psł. *gǫsъka || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | gǫste /gǫstĕ/ || gęsty || psł. *gǫstъjь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | grab /grob/ || grab || psł. *grabъ || poświadczone w ASg: groboi |
|- | |- | ||
| − | | | + | | grabȧlnek /grobalnĕk/ || świder ciesielski (do grabi) || psł. *grabьlьnikъ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | grablé /groble/ || grabie || psł. *grabľě || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | greblu /greblü/ || ożóg, pogrzebacz || psł. *greblo || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | grad /grod/ || grad || psł. *gradъ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | gratewár /grotevor/ || dziadek, ojciec ojca|| dn. grôte-vâer || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | gratka /grotkă/ || babka, matka ojca || śdn. grôteke || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | gratiát /groťot/ || chwalić || śdn. groten || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | grawá /grovo/ || rów || śdn. grave || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | grawena /grovenă/ || starzec, siwy mężczyzna || śdn. grawe + -enă || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | grȧmat /gramăt/ || grzmieć || psł. *grьměti || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | grȧnȧta /gramată/ || granat || niem. Granate || zapożyczenie z niemieckiego, por. dłuż. granata |
|- | |- | ||
| − | | | + | | Grecka /greckă/ || Grecja || Grek + -skă || por. dłuż. Grichiska, cz. Řecko |
|- | |- | ||
| − | | | + | | greckie /grecťĕ/ || grecki || Grek + -sťĕ || przymiotnik na -sťĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | grech /grex/ || grzech || psł. *grěxъ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | Grek /grek/ || Grek || śdn. Greke || por. dłuż Grich z niem. Grieche |
|- | |- | ||
| − | | | + | | Grekînka /Greťainkă/ || Greczynka || Grek + -åinkă || forma żeńska jak nemăc-nemťainkă |
|- | |- | ||
| − | | | + | | grensa /grensă/ || granica || śdn. grense, z pol. granica || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | gresît sa /gresait-să/ || grzeszyć || psł. *grěšiti + să || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | gresnar /gresnăr/? || grzesznik || psł. *grešьnařь || poświadczone w DPl: gresnărüm |
|- | |- | ||
| − | | | + | | gresnek /gresnĕk/ || grzesznik || psł. *grěšьnikъ || poświadczone w l. mn.: gresnaiťĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | gribiåt /grib́åt/ || grzbiet, plecy || psł. *xrьbьtъ, nieregularnie || słowo poświadczone, Polański transkrybuje grėb́åt |
|- | |- | ||
| − | | | + | | gribin /gribin/ || grzebień || psł. *grebenь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | gribinàtîcia /gribinătaićă/ || kręgosłup || psł. *grebenatica || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | griját /grijot/ || grzać || psł. grějati || poświadczone w rozkaźniku 2Sg: grij să |
|- | |- | ||
| − | | | + | | griǫda /gŕǫdă/ I || belka || psł. *gręda || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | griǫda /gŕǫdă/ II || grzęda || psł. *gręda || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | grîb /graib/ || grzyb || psł. *gribъ || poświadczone nazwisko rodowe: Greibke, Griepke, a także w toponimji: Greibkens feld |
|- | |- | ||
| − | | | + | | grîba /graibă/ || drobne pieniądze, grosze || psł. *grubyjě || słowo poświadczone, ale niepewne |
|- | |- | ||
| − | | | + | | grîf /graif/ || gryf || niem. Greif || zapożyczenie z niem., do rozważenia także z śdn. grip |
|- | |- | ||
| − | | | + | | grîp /graip/ || kupa, stos || być może śdn. grîpe || słowo poświadczone |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
|- | |- | ||
| − | + | | grodling /grödling/ || kiełb || dn. grödeling || słowo poświadczone | |
|- | |- | ||
| − | | | + | | grone /grönĕ/ || zielony || śdn. gröne || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | gronlądskie /grönlącťĕ/ || grenlandzki || Grönľǫdü + -sťĕ || przymiotnik od utworzonej nazwy państwa |
|- | |- | ||
| − | | | + | | Gronliǫdu /Grönľǫdü/ || Grenlandja || grönĕ + -ľǫdü || kalka niem. Grönland |
|- | |- | ||
| − | | | + | | grulikie /grüliťĕ/ || okrutny, okropny || śdn. grülik || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | gruzne /grüznĕ/ || brzydki, szpetny || psł. *grozьnъjь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | grûk /grauk/ || grusza || psł. *gruša skontaminowana z *buk || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | grûsŷ /grausåi/ || grusza || psł. *gruš-y || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | guld /güld/ || złoto; gulden (pieniądz) || śdn. güld || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | guldån /güldån/ || gulden (pieniądz) || śdn. gülden || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | guldione /gülďonĕ/ || pozłacany || śdn. güld + -'onĕ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | gu̇rkî /gurťai/ || ogurek || śdn. gurke || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | gu̇t /gut/ || dobrze || niem. gut || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | gwiazda /gjozdă/ || gwiazda || psł. *gvězda || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | gwiazdka /gjoz(d)kă/ || gwiazdka || psł. *gvězdъka || słowo poświadczone |
| + | |} | ||
| + | |||
| + | ==H== | ||
| + | {| class="wikitable" width="100%" | ||
|- | |- | ||
| − | + | ! połabski !! polski !! etymologia !! uzasadnienie | |
|- | |- | ||
| − | | | + | | hatnu /hotnü/ || hetta, hejta, w prawo || dn. hot + -nü || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | hȧj /haj/ || siano || śdn. hoi || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | hȧj-mand /haj-mond/ || sierpień || haj + mond || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | hȧka /hakă/ || motyka || niem. Hacke || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | her rict /her rict/ || rzec, powiedzieć || niem. her + rict || poświadczone w rozkaźniku: her-ric, odpowiada niem. her- |
|- | |- | ||
| − | | | + | | histarîja /historajă/ || historia || niem. Historie || zapożyczenie, por. dłuż. historija, pl. historia |
|- | |- | ||
| − | | | + | | hîliane /haiľonĕ/ || uświęcony, poświęcony || śdn. heilen || słowo poświadczone |
|} | |} | ||
| − | == | + | ==Ch== |
{| class="wikitable" width="100%" | {| class="wikitable" width="100%" | ||
|- | |- | ||
! połabski !! polski !! etymologia !! uzasadnienie | ! połabski !! polski !! etymologia !! uzasadnienie | ||
|- | |- | ||
| − | | | + | | chala /xolă/ || chwała, sława || psł. *xvala || derywat od poświadczonego xolĕ - chwali |
|- | |- | ||
| − | | | + | | chalet /xolĕt/ || chwalić || psł. *xvaliti || poświadczone w 3Sg: xolĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | charna /xornă/ || pokarm, pożywienie || psł. *xorna || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | charnet /xornĕt/ || karmić, żywić || psł. *xorniti || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | charstîwe /xorstaivĕ/ || parszywy, pokryty krostami, świerzbowaty || psł. *xorstivъjь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | charstŷ /xorståi/ || krosta, parch; świerzb || psł. *xorsty || poświadczone w l. mn.: xorstvoi |
|- | |- | ||
| − | | | + | | Charwat /xorvăt/ || Chorwat || sch. Hrvat || zaadaptowane zapożyczenie, dop. -otă |
|- | |- | ||
| − | | | + | | Charwatka /xorvotkă/ || Chorwatka || xorvăt + -kă || typowa forma żeńska na -kă |
|- | |- | ||
| − | | | + | | Charwatska /xorvockă/ || Chorwacja || xorvăt + -skă || odbitka sch. Hrvatska |
|- | |- | ||
| − | | | + | | charwatskie /xorvocťĕ/ || chorwacki || xorvăt + -sťĕ || typowy przymiotnik od nazwy narodu |
|- | |- | ||
| − | | | + | | chėmil /x́ėmil/ || chmiel || psł. *xъmělь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | China /x́ină/ || Chiny || niem. China || por. głuż. China, niem. /ˈçiːna/ (na południu także /ˈkiːna/) |
|- | |- | ||
| − | | | + | | Chinianek /x́ińonĕk/ || Chińczyk || x́ină + -'onĕk || etnonim na -onĕk, por. głuż. Chinjan |
|- | |- | ||
| − | | | + | | Chinianka /x́ińonkă/ || Chinka || x́ină + -'onkă || regularna forma żeńska |
|- | |- | ||
| − | | | + | | chinskie /x́insťĕ/ || chiński || x́ină + -sťĕ || regularny przymiotnik na -sťĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | chiorac /x́örăc/ || zły duch, djabeł || psł. *x(v)orьcь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | chiore /x́örĕ/ || zły, niedobry; brzydki || psł. *x(v)orъjь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | chiorîcia /x́öraićă/ || zło || x́örĕ + -aićă || rzeczownik odprzymiotnikowy wzorem x́audĕ-x́audaićă |
|- | |- | ||
| − | | | + | | chiost /x́öst/ || miotła, pomiotło || psł. *xvostъ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | chiudet /x́üdĕt/ || iść, chodzić || psł. *choditi || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | chiutá /x́üto/ || chata, chałupa || niem. Hütte || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | chiûdac /x́audăc/ || zły duch, djabeł, szatan || psł. *xudьcь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | chiûde /x́audĕ/ || marny, lichy; zły, niedobry; brzydki || psł. *xudъjь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | chiûde-mand /x́audĕ-mond/ || kwiecień || x́audĕ + mond || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | chiûdîcia /x́audaićă/ || marność, coś złego || psł. *xudica || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | chîzá /x́aizo/ || chałupa, chata || psł. *xyža || rozkład poświadczonego x́aiznĕ, por. dł. chyža |
|- | |- | ||
| − | | | + | | chîzka /x́aiskă/ || chałupka, chatka || x́aizo + -kă || zdrobnienie od rekonstruowanego x́aizo |
|- | |- | ||
| − | | | + | | chîzne /x́aiznĕ/ || chałupne, około chałupy || psł. *xyžьnъjь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | chlar /xlor/ || chlor || niem. Chlor || zapożyczenie, por. cz., łuż., pl. chlor |
|- | |- | ||
| − | | | + | | chlåd /xlåd/ || chłód || psł. *xoldъ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | chlådene /xlådenĕ/ || chłodny || psł. *xoldenъjь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | chlew /xlev/ || chlew || psł. *xlěvъ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | chlǫd /xlǫd/ || laska, kij || psł. *xlǫdъ || słowo poświadczone |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
|- | |- | ||
| − | + | | chrąst /xrąst/ || chrząszcz, chrabąszcz || psł. *xręščь || słowo poświadczone | |
|- | |- | ||
| − | | | + | | chrian /xŕon/ || chrzan || psł. *xrěnъ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | chriûd /xŕaud/ || bicz, bat || psł. *xřudъ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | chriûdek /xŕaudĕk/ || smyczek || psł. *xřudikъ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | chrume /xrümĕ/ || kaleki, chromy || psł. *xromъjь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | chrumene /chrümenĕ/ || obrażenie, skaleczenie || psł. *xromenьje || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | chrumîcia /xrümaićă/ || kalectwo || xrümĕ + -aićă || złożenie wzorem x́audĕ-x́audaićă |
|- | |- | ||
| − | | | + | | chrumota /xrümötă/ || kaleka || xrümĕ + -ötă || złożenie jak pröstĕ-pröstötă |
| + | |} | ||
| + | |||
| + | ==I== | ||
| + | {| class="wikitable" width="100%" | ||
|- | |- | ||
| − | + | ! połabski !! polski !! etymologia !! uzasadnienie | |
|- | |- | ||
| − | | | + | | ilek /ilĕk/ || tchórz, fretka || śdn. ilk || słowo poświadczone, obocznie ilkă |
|- | |- | ||
| − | | | + | | ilka /ilkă/ || tchórz, fretka || śdn. ilke || słowo poświadczone, obocznie ilĕk |
|- | |- | ||
| − | | | + | | ingelse /ingelsĕ/ || angielski || śdn. engelsch || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | ingiėl /inďėl/ || anioł || śdn. engel || formacja wsteczna od poświadczonego inglĕk |
|- | |- | ||
| − | | | + | | inglek /inglĕk/ || anioł, aniołek || śdn. engel + -ĕk || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | Ingliǫdår /ingľǫdår/ || Anglik || por. niem. Engländer lub Ingľǫdü + -år || kalka niem. Engländer |
|- | |- | ||
| − | | | + | | Ingliǫdårska /ingľǫdårskă/ ||Angielka || ingľǫdår + -skă || forma żeńska jak toblår-toblårskă |
|- | |- | ||
| − | | | + | | Ingliǫdu /ingľǫdü/ || Anglia || śdn. England + ľǫdü || kalka niemieckiej nazwy, por. poświadczone ingelsĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | Ir /ir/ || Irlandczyk || por. niem. Ire || zapożyczenie tak jak cz. Ir |
|- | |- | ||
| − | | | + | | Irska /irskă/ || Irlandka || ir + -skă || forma żeńska jak er-erskă |
|- | |- | ||
| − | | | + | | irlądskie /irlącťĕ/ || irlandzki || irľǫdü + -sťĕ || typowy przymiotnik na -sťĕ, przegłos nosówek |
|- | |- | ||
| − | | | + | | Irliǫdu /irľǫdü/ || Irlandia || por. niem. Irland + ľǫdü || kalka niemieckiej nazwy |
|- | |- | ||
| − | | | + | | islądskie /islącťĕ/ || islandzki || isľǫdü + -sťĕ || typowy przymiotnik na -sťĕ, przegłos nosówek |
|- | |- | ||
| − | | | + | | Isliǫdår /isľǫdår/ || Islandczyk || isľǫdü + -år || kalka niem. Islander |
|- | |- | ||
| − | | | + | | Isliǫdårska /isľǫdårskă/ || Islandka || isľǫdår + -skă ||forma żeńska jak toblår-toblårskă |
|- | |- | ||
| − | | | + | | Isliǫdu /isľǫdü/ || Islandia || por. niem. Island + ľǫdü || kalka niemieckiej nazwy |
|- | |- | ||
| − | | | + | | Itȧlianek /Itaľonĕk/ || Włoch || Italajă + -onĕk ||typowa nazwa mieszkańca na -onĕk |
|- | |- | ||
| − | | | + | | Itȧlianka /Itaľonkă/ || Włoszka || Italajă + -onkă || typowa nazwa mieszkanki na -onkă |
|- | |- | ||
| − | | | + | | itȧlenskie /italensťĕ/ || włoski || por. niem. italienisch || przymiotnik na -sťĕ, do rozważenia itaľensťĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | Itȧlîja /Italajă/ || Włochy || por. niem. Italien || regularna pożyczka z niemieckiego |
|- | |- | ||
| − | | | + | | itiat /iťăt/ || nazywać; nazywać się; nakazywać || śdn. hêten || poświadczone w 3Sg: iťă, być może z nagłosowym h- |
|- | |- | ||
| − | | | + | | izáp /izop/ || józefek (roślina) || śdn. isop || słowo poświadczone |
| + | |} | ||
| + | |||
| + | ==Î== | ||
| + | {| class="wikitable" width="100%" | ||
|- | |- | ||
| − | + | ! połabski !! polski !! etymologia !! uzasadnienie | |
|- | |- | ||
| − | | | + | | î /ai/ I || u, przy || psł. *u || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | î /ai/ II || ej, hej || psł. *aj || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | îbezat /aibezăt/ || uciec || psł. *uběžati || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | îbet /aibĕt/ || zabić, ubić || psł. *ubiti || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | îbrukát /aibrükot/ || zużyć || ai- + brükot || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | îbust /aibüst/ || ukłuć, ubóść || psł. *ubosti || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | îdawet /aidovĕt/ || udusić, zadusić || psł. *udaviti || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | îdialat /aiďolăt/ || zrobić || psł. *udělati || poświadczony imiesłów: aiďălonă |
|- | |- | ||
| − | | | + | | îdelet /aidelĕt/ || oddzielić || psł. *uděliti || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | îdrûzet /aidrauzĕt/ || pomóc || psł. *udružiti || poświadczone w cz. przeszłym: aidrauzål |
|- | |- | ||
| − | | | + | | îklestet /aiklestĕ/ || ścisnąć || psł. *uklěščiti || poświadczony imiesłów: aiklăstenĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | îkǫset /aikǫsĕt/ || ugryźć, ukąsić || psł. *ukǫsiti || poświadczony imiesłów: aikǫsenĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | îkrast /aikrăst/ || ukraść || psł. *ukrasti || poświadczone gerundium: aikrădinĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | îkràdine /aikrădinĕ/ || kradzież || psł. *ukradenьje || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | îkrujet /aikrüjĕt/ || ukroić, odciąć || psł. *ukrojiti || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | îlumet /ailümĕt/ || ułamać || psł. *ulomiti || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | îlûcet /ailaucĕt/ || utrafić || psł. *ulučiti || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | îmarzat /aimorzăt/ || zmarznąć || psł. *umoržati || poświadczony imiesłów : aimărzonĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | îmiarte /aiḿortĕ/ || zmarły, umarły || psł. *umьrtъjь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | îmret /aimrĕt/ || umrzeć || psł. *umerti || poświadczony imiesłów: aiḿortĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | îmûdît sa /aimaudait să/ || opóźnić się || psł. *umuditi sę || poświadczone w czasie przeszłym: aimaudål să |
|- | |- | ||
| − | | | + | | îpast /aipăst/ || odpaść || psł. *upasti || poświadczone gerundium: aipădenĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | îplatet /aiplotĕt/ || zapłacić, opłacić || psł. *uplatiti || poświadczone w 3Sg: aiplotĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | îprąst /aiprąst/ || uprząść || psł. *upręsti || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | îpûstet /aipaustĕt/ || upuścić || psł. *upustiti || poświadczone czasy przeszłe: aipaustål, aipaustaix, aipaustăs |
|- | |- | ||
| − | | | + | | îriazat /aiŕozăt/ || uciąć, odciąć || psł. *urězati || poświadczone w 3Sg: airezĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | îrudene /airüdenĕ/ || urodzony || psł. *urodenъjь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | îrudît sa /airüdait să/ || urodzić się || psł. *uroditi sę || poświadczone w czasie przeszłym: airüdål să |
|- | |- | ||
| − | | | + | | îsact /aisăct/ || uciąć, usiec, skosić || psł. *useťi || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | îsȧgát /aisagot/ || oszlifować, wygładzić || ai- + śdn. sagen || poświadczony imiesłów: aisăgonĕ, być może aisogot |
|- | |- | ||
| − | | | + | | îstrîzat /aistraizăt/ || ostrzyc || psł. *ustrižati || poświadczony imiesłów: aistraizonĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | îšapat /aišopăt/ || stwarzać || ai- + šopăt || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | ît /ait/ || iść || psł. *iti || słowo poświadczone |
| − | |||
| − | |||
|- | |- | ||
| − | | | + | | ît dånû /ait dånau/ || wchodzić, wstępować || ait + dånau || poświadczone w 3Sg: aidĕ dånau |
|- | |- | ||
| − | | | + | | ît del /ait del/ || odchodzić || ait + del || poświadczone w 3Sg: aidĕ del |
|- | |- | ||
| − | | | + | | ît sa /ait să/ || powodzić się, wieść się || ait + să || poświadczone w 3Sg: aidi să |
|- | |- | ||
| − | | | + | | ît wåkårst /ait våkårst/ || obchodzić || ait + våkårst || poświadczone w 3Sg: aidĕ våkårst |
|- | |- | ||
| − | | | + | | ît wånû /ait vånau/ || wychodzić || ait + vånau || poświadczone w 3Sg: aidĕ vånau |
|- | |- | ||
| − | | | + | | îta /aită/ || ojciec || germanizm, por. sfr. heitha || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | îtąt /aitąt/ || uciąć || psł. *utęti || poświadczone w 3Sg: aitnĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | îtîne liǫdu /aitainĕ ľǫdü/ || ojczyzna || aită + -aină + ľǫdü || kalka głuż. wótčny kraj |
|- | |- | ||
| − | | | + | | îtupît sa /aitüpait să/ || utopić się || psł. *utopiti sę || poświadczone w 3Sg: aitüpi să |
|- | |- | ||
| − | | | + | | îwiǫzat /aiv́ǫzăt/ || przywiązać || psł. *uvęzati || poświadczone w 3Sg: aivązĕ i imiesłów: aiv́ǫzonĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | îwlåcat /aivlåcăt/ || zbronować || psł. *uvolčati || poświadczony imiesłów: aivlåconĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | îzaset /aizosĕt/ || przestraszyć || psł. *užasiti || poświadczone w czasie przeszłym: aizăsål-jĕg, aizăsålai-jĕg |
| − | |||
| − | |||
|} | |} | ||
| − | == | + | ==J== |
{| class="wikitable" width="100%" | {| class="wikitable" width="100%" | ||
|- | |- | ||
| − | ! połabski !! polski !! | + | ! połabski !! polski !! etymologia !! uzasadnienie |
|- | |- | ||
| − | | | + | | jabkiu /jopťü/ || jabłko || psł. *jablъko || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | jablun /joblün/ || jabłoń || psł. *jablonь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | jagièda /joďĕdo/ || wysypka? || psł. *jagody || słowo poświadczone, znaczenie niejasne |
|- | |- | ||
| − | | | + | | jagną /jogną/ || jagnię || psł. *jagnę || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | jaji /joji/ || jajko; jądro || psł. *jaje || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | jajkiu /jojťü/ || jajeczko || joji + -ťü || zdrobnienie wzorem büźǫtťü |
|- | |- | ||
| − | | | + | | jaluwe /jolüvĕ/ || jałowy, niepłodny || psł. *jalovъjь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | jaluwîcia /jolüvaićă/ || jałówka || psł. *jalovica || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | jamá /jomo/ || jama; dół na grób || psł. jama || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | jasne /josnĕ/ || jasny || psł. *jasnъjь || podobne słowo niepoświadczone, por. cz. jasný, głuż. jasny, słi. jasnï |
|- | |- | ||
| − | | | + | | jar /jor/ || dolina || psł. *jarъ || poświadczone w toponimji w złożeniu: Jirjost (*jarogvozdь) |
|- | |- | ||
| − | | | + | | jarmic /jormic/ || szpada || psł. *jarъ měčь? niepewne || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | jasènîna /josĕnaină/ || las jesionowy || psł. *jasenina || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | jasin /josin/ || jesion || psł. *jasenь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | jastȧrne /jostarnĕ/ || wielkanocny || jostråi + -nĕ || przymiotnik na -nĕ jak trebĕ-tribnĕ, por. srebrü-sribarnĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | Jastrŷ /jostråi/ || Wielkanoc || psł. *jastry || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | jawar /javăr/ || jawor || psł. *javorъ || poświadczone w l.mn.: javårĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | jáz /joz/ || ja || psł. *jazъ || słowo poświadczone, obocznie: jo |
|- | |- | ||
| − | | | + | | jȧdån /jadån/ || jeden || psł. *jedьnъ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | jȧdånádiste /jadånădistĕ/, /janădist/, /janünăcti || jedenaście || psł. *jedьnъ (jedьno) na desęte || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | jȧgiėr /jaďėr/ || myśliwy || śdn. jeger || słowo poświadczone, obocznie jagår |
|- | |- | ||
| − | | | + | | jȧcht /jaxt/ || polowanie || śdn. jacht || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | jȧka /jakă/ || kurtka || niem. Jacke || zapożyczenie, por. łuż. jaka |
|- | |- | ||
| − | | | + | | jȧnác /janoc/ || jedynak || psł. *jedьnačь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | jȧnace /janocĕ/ || jednakowy || psł. *jedьnačьjь || rozkład poświadczonego tårüjjanocĕ, por. düjocĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | jågla /jåglă/ || igła || psł. *jьgla || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | jågra /jågră/ || gra || psł. *jьgra || rekonstruowane z jågraićă, które jest wyrównaniem jėgraićă do pierwotnego jågră |
|- | |- | ||
| − | | | + | | jåkra /jåkră/ || ikra || psł. *jьkra || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | jåskra /jåskră/ || iskra || psł. *jьkra || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | jåzba /jåzbă/ || izba, świetlica || psł. *jьstъba || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | jąc /jąc/ || przełyk || psł. *jěťь, nieregularnie || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | jącåne /jącånĕ/ || jęczmienny || psł. *jęčьnьnъjь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | jącånek /jącånĕk/ || trznadel || psł. *jęčьnьnikъ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | jącmin /jącmin/ || jęczmień || psł. *jęčьmenь || słowo poświadczone, być może istniał pierwotny mianownik: jącmoi |
|- | |- | ||
| − | | | + | | jącmine /jącminĕ/ || jęczmienny || psł. *jęčьmenьnъjь || słowo poświadczone, wtórne wobec jącånĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | jąt /jąt/ || chwytać, łapać, brąć || psł. *jęti || poświadczone formy osobowe: jėmĕ, jėmăto-să i imiesłów: jǫtĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | jątrènîcia /jątrĕnaićă/ || jątrznica, kiszka || psł. *jętrenica || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | je /je/ || tak (potwierdzenie) || śdn. je || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | jed /jed/ || jedzenie, jadło || psł. *jědь || poświadczone w wyrażeniu: ai jădai |
|- | |- | ||
| − | | | + | | jedące kamår /jedącĕ komår/ || jadalnia, pokój jadalny || jest + komår || formacja analogiczna do såpące komår, por. niem. Esszimmer |
|- | |- | ||
| − | | | + | | jedna /jednă/ || potrawa || psł. *jědьna(ja) || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | jednîcia /jednaićă/ || jadalnia || jed + -naićă || formacja analogiczna do pekărnaićă, ťauxărnaićă |
|- | |- | ||
| − | | | + | | jedzna /jeʒnă/ || jedzenie || psł. *jěďьna(ja) || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | jesera /jeseră/ || ości u kłosa, wąsy, kolce || psł. *jesera || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | jest /jest/ || jeść || psł. *jěsti || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | jezdet /jezdĕt/ || jeździć || psł. *jězditi || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | Jezu̇s /Jezus/ || Jezus || śdn. Jesus || słowo poświadczone, imię |
|- | |- | ||
| − | | | + | | jėgrîcia /jėgraićă/ || zabawa || psł. *jьgrica || słowo poświadczone, obocznie wtórne postaci: jaigraićă, jågraićă |
|- | |- | ||
| − | | | + | | jėlma /jėlmă/ || wiąz, brzost || psł. *jьlьma || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | Jėlmenawa /jėlmenovă/ || Ilmenawa, Ilmenau || psł. *jьlьmenava || rekonstrukcja, toponim |
|- | |- | ||
| − | | | + | | jėlmuwe /jėlmüvĕ/ || wiązowe, z wiązu || jėlmă + -üvĕ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | jėskrît sa /jėskrait să/ || iskrzyć się || psł. *jьskriti sę || z poświadczonego jåskră; jå->jė- por. jågră>jėgraićă |
|- | |- | ||
| − | | | + | | jėwér /jėver/ || wiór, trzaska || psł. *jьverъ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | jidîne /jidainĕ/ || jedyny || psł. *jedinъjь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | jisin /jisin/ || jesień || psł. *jesenь || poświadczone w złożeniu jisin-mond |
|- | |- | ||
| − | | | + | | jisin-mand /jisin-mond/ || wrzesień || psł. *jesenь + śdn. mând || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | jist /jist/ || jeszcze || psł. *ješče || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | jiz /jiz/ || jeż || psł. *ježь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | jizér /jizer/ || jezioro || psł. *jezerъ? || poświadczone w toponimji: Iser-kamp, Jesere, Gesehre, Josöhrn |
|- | |- | ||
| − | | | + | | jizerak /jizerăk/? || jeziorko || psł. *jezerъkъ || poświadczone w toponimji: Jirseik (zam. Jiserk) |
|- | |- | ||
| − | | | + | | jî /jai/ || wy || śdn. jî || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | jîgiu /jaiďü/ || jarzmo || psł. *jьgo || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | jîgrác /jaigroc/ || gracz || jaigr- + -oc || złożenie wzorem: cirkoc |
|- | |- | ||
| − | | | + | | jîgrát /jaigrot/ || bawić się, grać || psł. *jьgrati || poświadczone w 3Pl: jaigroją |
|- | |- | ||
| − | | | + | | jînam /jainăm/ || gdzie indziej || psł. *jьnamъ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | jîminne /jaiminĕ/ || imienny, związany z imieniem || jaimą + -nĕ || przymiotnik na -nĕ od poświadczonego jaimą |
|- | |- | ||
| − | | | + | | jîmat /jaimăt/ || łapać, łowić || psł. *jьmati || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | jîmą /jaimą/ || imię; nazwisko; rzeczownik || psł. *jьmę || słowo poświadczone, znaczenia wzorem niem. Name |
|- | |- | ||
| − | | | + | | jîmu /jaimü/ || imię || psł. *jьmę, zmiana deklinacji || słowo poświadczone, obocznie do jaimą |
|- | |- | ||
| − | | | + | | jînde /jaindĕ/ || kiedyś, pewnego razu || psł. *jьngdy || wzorem poświadczone draudĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | jîne /jainĕ/ || inny || psł. *jьnъjь || poświadczono zaimek z rdzeniem jain- |
|- | |- | ||
| − | | | + | | jîstu /jaistü/ || nerka || psł. *jьsto || poświadczone w l.mn.: jaistă |
|- | |- | ||
| − | | | + | | Jorga /Jörgă/ || Jerzy, Jurek || śdn. Jurge(n) || zapożyczenie ze śdn., zasymilowane jak inne imiona, -ör- jak bör, imię |
|- | |- | ||
| − | | | + | | jǫdre /jǫdrĕ/ || jądro, ziarno orzecha || psł. *jędro || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | jǫtra /jǫtră/ || wątroba || psł. *jętra || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | jǫzek /jǫzĕk/ || język (narząd) || psł. *językъ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | Juta /Jütă/ || Judyta || śdn. Jutte || zapożyczenie ze śdn., zasymilowane jak inne imiona, imię |
|- | |- | ||
| − | | | + | | ju̇nge /jungĕ/ || młody || śdn. junk || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | jûnac /jaunăc/ || młody byk || psł. *junьcь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | jûtra /jautră/ || jutro || psł. *jutrě || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | jûtru /jautrü/ || poranek; wschód || psł. *jutro || słowo poświadczone, "wzchód" por. vicer |
|- | |- | ||
| − | | | + | | jûz /jauz/ || już || psł. *juže || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | jûzîna /jauzaină/ || obiad || psł. *južina || słowo poświadczone |
| + | |} | ||
| + | |||
| + | ==K== | ||
| + | {| class="wikitable" width="100%" | ||
|- | |- | ||
| − | + | ! połabski !! polski !! etymologia !! uzasadnienie | |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kabált /kobolt/ || krasnoludek, chochlik, kobold || śdn. kobolt || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kad /kod/ || skrzynka międlicy || psł. *kadь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kafij /kofij/ || kawa || dn., dsas. Koffie || końcowe -j jak w dłuż. kafej, głuż. kofej, por. także blij |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kak /kok, kăk/ || jak || psł. *kako || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kak îdi sa? /kok aidi-să?/ || co tam? jak się masz? || kok + ait să || zwrot poświadczony |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kak wile /kok vilĕ/ || ile || kok + vilĕ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kaká /koko/ || pręgierz || śdn. kâk || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kakát /kokot/ || kakać, robić kupę || psł. *kakati || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kakie /koťĕ/ || jaki, który || psł. kakъjь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kal /kol/ || kapusta || śdn. kôl || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kalinîcia /kolinaićă/ || kałuża, bajoro || psł. kalenica || słowo poświadczone, być może kolĕnaićă |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kaluwe /kolüvĕ/ || kapuściany || kol + -üvĕ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kam /kom/ || dokąd || psł. *kamo || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kamànŷ /kamănåi/ || piec pokojowy || psł. *kameny || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kamát /komot/ || przychodzić || śdn. komen || słowo poświadczone, zapewne obocznie także komăt |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kamát tape /komot topĕ/ || schodzić się || komot + topĕ || poświadczone w 3Pl: komoją topĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kamát wånû /komot vånau/ || wychodzić || komot + vånau || poświadczone w 3Sg: komă vånau |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kamår /komår/ || pokój || śdn. kamer || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kaminene /kominenĕ/ || kamienny || komoi + -enĕ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kampiu̇ter /kompiutĕr/ || komputer || niem. Computer || zapożyczenie, por. łuż. kompjuter |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kamŷ /komoi/ || kamień || psł. kamy || słowo poświadczone, najpewniej rodzaju żeńskiego |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kamŷka /komoikă/ || kamyk; pestka || komoi + -kă || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kapat /kopăt/ || kapać || psł. *kapati || poświadczone w 3Sg: kopĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kapår /kopår/ || miedź || śdn. kopper || zapożyczenie ze śdn., podobnie w łużyckich |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kapjá /koṕo/ || kropla || psł. *kapľa || poświadczone w ASg i NPl: kopą, kope |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kapka /kopkă/ || kropelka || psł. *kapъka || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kaprene /koprenĕ/ || miedziany || kopår + -enĕ || formacja wzorem dråvă-dråvenĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | karia /koŕă/ || taczka || śdn. karre || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kark /kork/ || noga (u zwierzęcia)? || psł. *korkъ || rozkład złożenia korťĕtüc |
|- | |- | ||
| − | | | + | | karkiétuc /korťĕtüc/ || kret || psł. *korkъ + -točь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kartá /korto/ || kartka; karta || śdn. kârte || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kartål /kortål/ || koszula || szlez-holszt. kortel || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kartka /kortkă/ || kartka, karteczka || śdn. kârte + kă || zdrobnienie |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kartkie /kortťě/ || krótki || psł. kortъkъjь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kartwilia /kortwiľă/ || rozrywka, zabawa || śdn. kort(e)wile || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | karwá /korvo/ || krowa || psł. *korva || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | karwar /korvăr/ || krowiarz, hodowca bydła || korvo + -ăr || nazwa hodowcy jak ťün-ťünăr |
|- | |- | ||
| − | | | + | | karwe /korvĕ/ || krowi || psł. *korvьjь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | Karwîcia /Korvaićă/? || Karwitz || psł. korvica? || rekonstrukcja, toponim |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kas /kos/ || zakwas? || psł. *kvasъ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kasac /kosăc/ || drożdże || psł. *kvasьcь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kasȧl /kosal/ || kaszel || psł. kašьľь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kaset /kasĕt/ || zapraszać na przyjęcie || psł. *kvasiti || poświadczone jako gerundium: kosenĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kaslet /koslĕt/ || kaszleć || psł. kašľati || poświadczone w 3Sg: koslĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | katér /koter/ || kot, kocur || śdn. kâter || słowo poświadczone, może zasymilować do kotår? |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kazde /kozdĕ/ || każdy || psł. *kъžьdo || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kȧchiėl /kax́ėl/ || kafel || śdn. kachel || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kȧchiėlnek /kax́ėlnĕk/ || kafelkarz || kax́ėl + -nĕk || nazwa zawodu jak klübĕk-klübaucnĕk |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kȧchlek /kaxlĕk/ || kafelek || kax́ėl + -ĕk || zdrobnienie wzorem kuvål-kuvlĕk |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kȧkû /kakau/ || kakao || niem. Kakao || por. niem. Kakao [kaˈkaʊ̯], a także -au jako partytyw |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kȧlądår /kalądår/ || kalendarz || niem. Kalender || słowo poświadczone, Polański zapisuje kalandår |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kȧnél /kanel/ || cynamon || dn. Kaneel || zapożyczenie z dn., słowo Zimt południowoniemieckie |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kȧnta /kantă/ || kąt, róg || śdn. kante || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kȧpu̇z /kapuz/ || kaptur (dla ochrony przed pszczołami?) || śdn. kabütze || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kȧrpa /karpă/ || karp || śdn. karpe || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | Kȧzȧch /Kazax/ || Kazach || por. niem. Kasache || zapożyczenie z niem., por. ros. казахъ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | Kȧzȧchstȧn /Kazaxstan/ || Kazachstan || por. niem. Kasachstan || zapożyczenie z niemieckiego, por. ros. Казахстанъ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | Kȧzȧska /Kazaskă/ || Kazaszka || Kazax + -kă || typowa nazwa żeńska na -kă |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kȧzȧskie /kazasťĕ/ || kazaski || Kazax + -sťĕ || typowy przymiotnik na -sťĕ, nie -stansťĕ, bo niem. kasachisch |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kå /kå/ || ku, do || psł. *kъ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kål /kål/ || kieł || psł. *kъlъ || niepewne poświadczenie w l. mn.: klåi, niejasny brak -å- |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kåtu /kåtü/ || kto || psł. *kъto || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | Klǫcka /Klǫckă/? || Clenze || psł. *klanьčьka?? || słowo poświadczone, odczyt Kľǫskă nieprawdopodobny, toponim |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kiȧba /ťabă/ || duch || ??? || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kiȧdål /ťadål/ || kitel, bluza || śdn. kedel || słowo poświadczone, obocznie ťetål |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kiȧdiá /ťaďo/ || łańcuch || śdn. kêde || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kiȧgiėl /ťaďėl/ || kręgiel || śdn. kegel || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kiȧgle /ťaglĕ/ || kręgle (gra) || ťaďėl + -ĕ || poświadczone chyba jako biernik: ťagli |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kiȧjàncînia /ťajăncaińă/ || kij pasterski, palica || psł. *kyjanьčinьja || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kiȧjànîcia /ťajănaićă/ || tłuczek do lnu || psł. kyjanica || słowo poświadczone, Polański obocznie rekonstruuje kiėjănaićă |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kiȧrl /ťarl/ || mąż; mężczyzna || śdn. kerle || słowo poświadczone, obocznie ťaŕål |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kiȧsŷ /ťasåi/ || dom || śdn. kese + -åi || słowo poświadczone, obocznie ťesåi |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kiȧtrek /ťatrĕk/ || piesek || śdn. koter || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kicår /ťicår/ || kosz; więcierz, kaszerz (do łowienia ryb) || por. śdn. Kesser || słowo poświadczone, obocznie ťicer |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kicårak /ťicerăk/ || koszyczek || ťicår + -ăk || słowo poświadczone jako ťicerak, ale por. ťicår |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kicårnek /ťicernĕk/ || koszykarz, łubiankarz || ťicår + -nĕk || formacja wzorem criv-crivnĕk, klübĕk-klübaucnĕk |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kieler /ťelĕr/ || piwnica || dn. Keller || słowo poświadczone, Polański pisze ťeler |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kiėcînia /ťėcaińă/ || udo, udziec || psł. *kъčinьja || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kiėde /ťėdĕ/ || gdzie || psł. *kъde || słowo poświadczone, być może /ťėd/ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kiėjènîcia /ťėjănaićă/ || tłuczek do ubijania lnu || psł. *kъjanica || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kiėlîn /ťėlain/ || łono || psł. *kъlinъ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kiėnądz /ťėnąʒ/ I || król; król w grze || psł. *kъnęʒь || słowo poświadczone, także w znaczeniu 'szlachcic; junkier' |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kiėnądz /ťėnąʒ/ II || księżyc || psł. *kъnęʒь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kiėnągînia /ťėnąďaińă/ || szlachcianka, królowa || psł. *kъnęgyni || słowo poświadczone, znaczenie "królowa" w analogii do ťėnąʒ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kiėnąze /ťėnązĕ/ || królewskie, szlacheckie || ťėnąʒ + -ĕ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kiėnąze liǫdu /ťėnązĕ ľǫdü/ || królestwo || ťėnązĕ + ľǫdü || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kiėsin /ťėsin/ || żołądek || psł. *kъsenь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kinka /ťinkă/ || muszla, skorupa, łupina || śdn. kinke || poświadczne w NSg: kinťai, choć być może ū-temat |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kiodrat /ťödrăt/ || gadać, paplać || śdn. koderen || słowo poświadczone, forma osobowa /ťödrojĕ/ wzkazuje na ťödrot |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kiola /ťölă/ || fura, pojazd, samochód || psł. *kola || słowo poświadczone, znaczenie samochód por. sch. kola |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kiolàsena /ťölăsenă/ || wózek || psł. *kolesena? nieco niejasne fonetycznie || słowo poświadczone jako /ťölăsenă/ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kiolåt /ťölåt/ || deska || psł. *kolъtь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kiolu /ťölü/ || koło || psł. *kolo || słowo poświadczone, prawdopodobnie odmiana s-tematowa, por. ťölăsenă |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kionar /ťönăr/ || pasterz koni || psł. *konařь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kionika /ťönikă/ || konewka || psł. *kony + *-ika, nieregularnie || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kionwîcia /ťönvaićă/ || dzbanek || psł. *konъvica || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kionŷ /ťönåi/ || dzban || psł. *kony || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kiorac /ťörăc/ || korzec (miara) || psł. *korьcь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kiorŷtce /ťöråitcĕ/ || korytko || psł. *korytьce || poświadczone w l.mn.: ťöråitcă |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kiorŷte /ťöråitĕ/ || koryto || psł. *koryto || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kiosa /ťösă/ || kosa || psł. *kosa || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kiosàrene /ťösărenĕ/ || kaszany, z kaszy || ťösör + -enĕ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kiosor /ťösör/ || kasza, krupy || psł. *kosorъ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kioster /ťöster/ || kościelny || śdn. köster || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kiostka /ťös(t)kă/ || kostka (anatomiczna) || psł. *kostъka || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kioza /ťöză/ || koza || psł. *koza || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kiozka /ťöskă/ || kózka || psł. *kozъka || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kirbé /ťirbe/ || żłób, drabinka żłobowa || śdn. kribbe, z metatezą || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | Kirialîs /ťiŕolais/ || Kyrie eleison || niem. Kyrieleis || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kirnia /ťirńă/ || maślnica, kierznia || śdn. kerne || słowo poświadczone, obocznie ťirnă, ale raczej to niedokładność zapisu |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kiubar /ťübăr/ || łóżko; pościel?; poduszka? || psł. *kobьrь || słowo poświadczone, obocznie ťübĕr |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kiubåla /ťübålă/ || kobyła || psł. *kobyla || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kiubålka /ťübålkă/ || kobyłka || psł. *kobylъka || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kiulȧc /ťülac/ || kołek || psł. *kolьcь|| słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kiulcet /ťülcĕt/ || wbijać kołki || psł. *kolьčiti || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kiulèsî /ťülĕsai/ || rower || psł. *kolesi || dualis tantum od poświadczonego tölü, por. celü-cilĕsai |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kiuliane /ťüľonĕ/ || kolano || psł. *kolěno || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kiulne /ťülnĕ/ || wozowy, dotyczący wozu || ťölü + -nĕ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kiumål /ťümål/ || kminek || śdn. kömen, kömel || zapożyczenie z dn. jak engevår albo mairon |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kiun /ťün/ || koń; wałach || psł. *koňь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kiunac /ťünăc/ || koniec || psł. *konьcь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kiuncet /ťüncĕt/ || kończyć || psł. *konьčiti || czasownik od poświadczonego ťünăc |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kiunek /ťünĕk/ || koń || psł. *koňikъ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kiunskie /ťünsťĕ/ || koński, dla koni || psł. *koňьskъjь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kiupa /ťüpă/ || kopa, sześćdziesiąt sztuk || psł. *kopa || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kiupål /ťüpål/ || motyka || psł. *kopъlь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kiupîcia /ťüpaićă/ || sterta siana || psł. *kopica||słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kiuprîwa /ťüpraivă/ || pokrzywa || psł. *kopriva || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kiusån /ťüsån/ || poduszka (pod głowę i do siedzenia) || śdn. küssen || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kiuset /ťüsĕt/ || kosić || ťösă + -ĕt || czasownik od poświadczonego ťösă |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kiusîste /ťüsaistĕ/ || drzewce kosy, kosisko || psł. *kosišče || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kiust /ťüst/ || kość || psł. *kostь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | Kiustne /ťüstnĕ/ || Küsten || psł. *kostьno? || rekonstrukcja, być może *xvostьno?; toponim |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kiustrîwa /ťüstrîvă/ || stokłosa || psł. *kostriva || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kiutàlnîcia /ťütălnaićă/ || hak do zawieszenia kotła (nad paleniskiem) || ťüťål + -naićă || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kiutiål /ťüťål/ || kocioł || psł. *kotьlъ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kiutlek /ťütlĕk/ || kociołek || psł. *kotьlikъ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kiuzån /ťüzån/ || kożuch || psł. *kožьnъ|| słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kiuza /ťüză/ || skóra || psł. *koža || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kiuzac /ťüzăc/ || kwałek chleba, kromka || śdn. kûse + -ăc || słowo poświadczone |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
|- | |- | ||
| − | + | | kiuze /ťüzĕ/ || kozi || ťöză + -ĕ|| słowo poświadczone | |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kiuzka /ťüskă/ || skórka || psł. kožьka || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kiûchár /ťauxor/ || kucharz || psł. *kuxařь || słowo poświadczone, obocznie ťaux́or |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kiûchàrnîcia /ťauxărnaićă/ || kuchnia || ťauxor + -naićă || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kiûrá /ťauro/ || kura || psł. *kura || poświadczone w l.mn.: ťauråi |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kiûrą /ťaurą/ || kurczę, kurczątko || psł. *kurę || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kiûrèpatka /ťaurĕpotkă/ || kuropatwa || psł. *kuropatъka || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kiûrîcé /ťauraice/ || przedmieście, przysiółek || ťauro + -aice || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kiûsát /ťausot/ || kosztować, próbować, smakować || psł. *kušati || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kiûtît /ťautait/ || robić, czynić || psł. *kutiti || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kiwit /ťivit/ || czajka || śdn. kiwit || słowo poświadczoneą |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kizat /ťizăt/ || wybrać || śdn. kesen || poświadczone jako: ťizen, ale por. voiťizăt |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kîpac /ťaipăc/ || kupiec, handlarz || psł. *kupьcь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kîpet /ťaipĕt/ I || kupić || psł. *kupiti || poświadczone w 3Sg: ťaipĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kîpet /ťaipĕt/ II || kipieć || psł. *kypěti || poświadczone w 3Sg: ťaipĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kîsèlîna /ťaisĕlaină/ || kwas || ťaiśolĕ + -aină || poświadczone w toponimii: Keisslein, por. głuż. kisalina |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kîselek /ťaiselĕk/ || tlen || ťaiśolĕ + -nĕk || kalka niem. Sauerstoff, por. głuż. kislik, cz. kyslík, -ĕk jak w ďüjĕt-ďüjĕk |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kîsiale /ťaiśolĕ/ || kwaśny, kisły || psł. *kisělъjь || poświadczone w toponimii: Keisslein, Kuseleitzen, por. głuż. kisały |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kîzår /ťaizår/ || cesarz || śdn. keyser || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | klagat /klogăt/ || skarżyć, oskarżać || śdn. klagen || poświadczone w 3Sg: klogă |
|- | |- | ||
| − | | | + | | klagá /klogo/ || skarga || śdn. klage || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | klare /klorĕ/ || czysty; wódka || śdn. klare || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | klast /klost/ || kłaść || psł. *klasti || poświadczone w 3Sg: klodĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | klȧbåt /klabåt/ || kłoda, kloc || dn. klōve, klave || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | klȧnîka /klanaikă/ || ten, który przeklina || psł. *klьnika || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | klȧc /klac/ || kij, drążek, laska || śwn. kloz || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | klȧpa /klapă/ || most zwodzony || por. niem. Klappe || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | klȧwår /klavår/ || kawaler || śdn. klover || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | klȧwrek /klavrĕk/ || chłopak, chłopiec || śdn. klover + -ĕk || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | klåda /klådă/ || beczka || psł. *kolda || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | Klådce /Klåtcĕ/ || Klötze || psł. *Koldьcě || rekonstrukcja, toponim |
|- | |- | ||
| − | | | + | | klåkiol /klåťöl/ || zegar; dzwon || psł. *kolkolъ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | klåkiolak /klåťölăk/ || dzwonek || psł. *kolkolъkъ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | klåkiolnek /klåťölnĕk/ || zegarmistrz || klåťöl + -nĕk || złożenie, por. criv-crivnĕk |
|- | |- | ||
| − | | | + | | klåkionak /klåťönăk/ || dzwonek (kwiat) || psł. *kolkolъkъ, nieregularnie -n- || słowo poświadczone w l. mn: klåťönťĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | klånîcia /klånaićǎ/ || kłonica (u wozu) || psł. *kolnica || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | klås /klås/ || kłos || psł. *kolsъ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | klåse /klåsĕ/ || kłosie || psł. *kolsьje || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | klącet /klącĕt/ || utykać na nogę, kuleć || psł. klęčiti || poświadczone w 3Sg: klącĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | klącî /klącai/ || tylne podwórze || psł. *klęči? || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kląkî /kląťai/ || zastrzał || psł. *klęky? || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kląt /kląt/ || kląć, przeklinać || psł. *klęti || poświadczone w 3Sg: klanĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | klediat /kleďăt/ || ubrać, odziać || śdn. kleden || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | klediát sa /kleďot să/ || ubrać się || śdn. kleden || poświadczone w czasie przeszłym: kleďol să |
|- | |- | ||
| − | | | + | | klen /klen/ || klon || psł. *klenъ || rozkład przymiotnika klenüvĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | Klenuw /klenüv/ || Klennow || psł. *Klenovъ || rekonstrukcja, toponim |
|- | |- | ||
| − | | | + | | klenuwe /klenüvĕ/ || klonowy || psł. *klenovъjь || słowo poświadczone, ale w znaczeniu "bukowy", zapewne błąd |
|- | |- | ||
| − | | | + | | klesta /klestă/ || kleszcze || psł. *klěščě || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | klestet /klestĕt/ || ściskać || psł. *klěščiti || rozkład poświadczonego imiesłowu aiklăstenĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | klicka /klickă/ || czapeczka || niem. Klitz + -kă || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | klijé /klije/ || otręby || śdn. klîe || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | klika /klikă/ || członek męzki || ? || słowo poświadczone, obocznie też klinkă |
|- | |- | ||
| − | | | + | | klinkàrnîcia || kościelny woreczek na pieniądze || por. szlez.-holszt. klinkers + -naićă || słowo poświadczone, Polański pisze klinkernaićă |
|- | |- | ||
| − | | | + | | klipår /klipår/ || ogier || śdn. klepper, klöpper || słowo poświadczone jako kliper, dodatkowo zasymilowane |
|- | |- | ||
| − | | | + | | klit /klit/ || nieduży garnek || śdn. klît || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kliûc /kľauc/ || klucz || psł. *kľučь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kliûd /kľaud/ || myśl, rada || psł. *kľudъ? || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kliûdát /kľaudot/ || myśleć, dumać || kľaud + -ot || czasownik utworzony wzorem brük-brükot |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kliûdîka /kľaudaikă/ || myśliciel || kľaud- + -aikă || formacja z utworzonego kľaudot wzorem låzăt-låzaikă i wielu innych |
|- | |- | ||
| − | | | + | | klîbá /klaibo/ || głowica na dachu || śdn. klûwe || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | klîbenàtîcia /klaibenătaićă/ || szpilka || klaibenĕ + -taićă || słowo poświadczone, patrz: klaib́ăstaićă |
|- | |- | ||
| − | | | + | | klîbene /klaibenĕ/ || posiadający główkę, z główką || klaibo + -enĕ || słowo poświadczone, patrz: klaib́ostĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | klîbiaste /klaib́ostĕ/ || posiadający główkę, głowę || klaibo + -ostĕ || słowo poświadczone, patrz: klaibenĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | klîbiàstîcia /klaib́ăstaićă/ || szpilka || klaib́ostĕ + -aićă || słowo poświadczone, patrz: klaibenătaićă |
|- | |- | ||
| − | | | + | | klîbka /klaipkă/ || pączek || klaibo + -kă || słowo poświadczone, zapisane Kleipken |
|- | |- | ||
| − | | | + | | klǫb /klǫb/ || biodro || psł. *klǫbъ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | klǫbne /klǫbnĕ/ || biodrowy || klǫb + -nĕ || przymiotnik wzorem plaug-plauznĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | klǫbak /klǫbăk/ || kłębek || psł. *klǫbъkъ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | klubek /klübĕk/ || kapelusz || psł. *klobukъ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | klubûcnek /klübaucnĕk/ || kapelusznik || klübĕk + -nĕk || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | klubûcnia /klübaucńă/ || wytwórnia kapeluszy || klübĕk + -ńă || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | klutá /klüto/ || bryłka, grudka || śdn. klüte || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | knȧpát /knapot/ || trzaskać z bicza || dn. knappen || poświadczone w 3Sg: knapojĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | knȧpsȧk /knapsak/ || torba pasterska || śdn. knapsak || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | knȧwål /knavål/ || knebel || śdn. knevel || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | knecht /knext/ || parobek, sługa; młodzieniec || śdn. knecht || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | knop /knöp/ || guzik || śdn. knôp || słowo poświadczone, obocznie knüp |
|- | |- | ||
| − | | | + | | koká /köko/ || kuchnia || śdn. köke || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kǫdilia /kǫdiľă/ || kądziel, zwój lnu || psł. kǫděľь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kǫkiul /kǫťül/ ||kąkol|| psł. *kǫkoľь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kǫkiulene /kǫťülenĕ/ ||kąkolowe, do kąkolu|| psł. *kǫkolenъjь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kǫpat /kǫpăt/ || kąpać || psł. *kǫpati || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kǫpát sa /kǫpot să/ || kąpać się || psł. *kǫpati sę || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kǫs /kǫs/ || kęs, kawałek || psł. *kǫsъ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kǫsát /kǫsot/ || kąsać, gryźć || psł. *kǫsati || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kǫsàwîcia /kǫsăvaićă/ || pokawałkowanie? || kǫs + -ăvaićă || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kǫset /kǫsĕt/ || ukąsić, ugryźć || psł. *kǫsiti || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kradîka /krodaikă/ || złodziej || psł. *kradika || formacja z rekonstruowanego /krost/ wzorem låzăt-låzaikă i wielu innych |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kragá /krogo/ || kołnierzyk || śdn. krage || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kraját /krojot/ || odcinać || psł. *krajati || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | krakadil /krokodil/ || krokodyl || niem. Krokodil || zapożyczenie bez większej asymilacji, por. łuż. krokodil |
|- | |- | ||
| − | | | + | | Krakiuw /Kroťüv/ || Kraków || pl. Kraków || adaptacja morfologiczna |
|- | |- | ||
| − | | | + | | krakwîcia /krokvaićă/ || kawka || psł. krakъvica || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kram /krom/ || sklep, kram || śdn. krâm || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kramnek /kromnĕk/ || sklepikarz, sprzedawca w sklepie || krom + -nĕk || nazwa zawodu jak klübĕk-klübaucnĕk |
|- | |- | ||
| − | | | + | | krapîna /kropaină/ || odpadki drzewne || śdn. kröppen? || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | krasån /krosån/ || naszyjnik? || psł. krasьnъ || słowo poświadczone, oryginalnie "krzyżyk na szyi kobiet" |
|- | |- | ||
| − | | | + | | krasne /krosnĕ/ || piękny, ładny; dzielny?; uczciwy? || psł. *krasьnъjь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | krast /krost/ || kraść || psł. *krasti || poświadczone w 2Sg: krodĕs, 3Sg: krodnĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | krąs /krąs/ || wieniec, korona || śdn. kranz || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | krȧngiėl /kranďėl/ || obwarzanek, precel || śdn. kringel || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | krȧnkie /kranťĕ/ || chory || śdn. krank || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | krȧpål /krapål/ || kaleka || śdn. kroppel || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | krȧwåd /kravåd/ || rak || śdn. krewed || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kråsîna /kråsaina/ || okruszek || psł. *krъšina || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kremin /kremin/ || krzemień || psł. *krěmy || słowo poświadczone, być może mianownik to kremoi jak kamoi |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kreweta /krevetă/ || krewetka || niem. Krevette || regularne zapożyczenie z niem., por. cz. kreveta |
|- | |- | ||
| − | | | + | | krid /krid/ || kreda || szlez-holszt. kried || poświadczone w GSg: kriďau |
|- | |- | ||
| − | | | + | | krig /krig/ || wojna || niem. Krieg || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | krigát sa /krigot-să/ || walczyć, wojować, bić się || niem. kriegen || poświadczone w czasie przeszłym: krigălai-să |
|- | |- | ||
| − | | | + | | krigiėr /kriďėr/ || wojownik; kawalerzysta || niem. Krieger || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kriját /krijot/ || dostać, otrzymać || lüneb. krī’n || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | Kristu̇s /Kristus/ || Chrystus || śdn. Kristus || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | krîdlate /kraidlotĕ/ || skrzydlaty || psł. *kridlatъjь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | krîdle /kraidlĕ/ || skrzydło || psł. *kridlo || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | krîwe /kraivĕ/ || krzywy, ukośny || psł. *krivъjь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | krîwîcia /kraivaićă/ || zakrzywienie, zagięcie, krzywizna || psł. *krivica || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | krîwu /kraivü/ || krzywo, ukośnie; niechętnie || psł. *krivo || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | krosnu /krösnü/ || krosno (tkackie) || psł. *krosno || poświadczone w NPl: krösna |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
|- | |- | ||
| − | + | | krǫg /krǫg/ || okrąg; obwód || psł. *krǫgъ || poświadczone w toponimii: Krung, Krungen, leksem ogólnosłowiański | |
|- | |- | ||
| − | | | + | | krǫgiuwîste /krǫďüvaistĕ/ || skrzyżowanie, rondo || krǫg + -üv- + -aistĕ || poświadczone w toponimii: Krunkfeiz |
|- | |- | ||
| − | | | + | | krǫpá /krǫpo/ || zamek (u drzwi lub skrzyni) || śdn. krampe || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | krǫpåt /krǫpåt/ || dratwa || psł. *krǫpъtь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | krǫpe /krǫpĕ/ || krępy, gruby || psł. *krǫpъjь || poświadczone w toponimii: Krummaseleitz, Krumpeitzen |
|- | |- | ||
| − | | | + | | krud /krüd/ || przyprawa || dn. krüd || słowo poświadczone, GSg: krüďau |
|- | |- | ||
| − | | | + | | krudiát /krüďot/ || przyprawiać || dn. krüden || poświadczone w 3Sg: krüďojĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | krujet /krüjĕt/ || kroić, odcinać || psł. *krojiti || poświadczone w 3Sg: krüjĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | krumka /krümka/ || piętka, końcówka chleba || psł. *kromъka || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kruzaste /krüzostĕ/ || kędzierzawy || śdn. krûs + -ostĕ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | krûcá /krauco/ || krzyż, krzyżyk; drzewo krzyżowe || śdn. krûze || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | krûckate /krauckotĕ/ || krzyżowy || krauco + -kă + -otĕ || słowo poświadczone, być może ’rozstajny’ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | krûk /krauk/ || gospoda, karczma, oberża || por. śdn. krôg || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | krûz /krauskă/ || dzban || śdn. *krûse || słowo poświadczone jako kraiz |
|- | |- | ||
| − | | | + | | krûzka /krauskă/ || dzban, bańka ||krauz + -kă|| słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | krŷ /kråi/ || krew || psł. *kry || słowo poświadczone, obocznie wtórne kåråi |
|- | |- | ||
| − | | | + | | krŷt /kråit/ || kryć, chować || psł. *kryti || poświadczone w 3Sg: kråjĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kuc? /küc?/ || chustka na szyję || por. śwn. kütze || poświadczone jako kücai |
|- | |- | ||
| − | | | + | | ku̇cka /kuckă/ || powóz, bryczka, kareta || śdn. kutze + -kă || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | ku̇nstlikie /kunstliťĕ/ || kunsztowny, wymyślny || śdn. kunstlik || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | ku̇sa /kusă/ || chatka, chałupa || por. śdn. kote || słowo poświadczone, obocznie kuso |
|- | |- | ||
| − | | | + | | ku̇wål /kuvål/ || kula || por. prus.-niem. kûl, kaul || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | ku̇wlek /kuvlĕk/ || kulka, kuleczka || kuvål + -ĕk || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | Kûna /Kaună/ || Kowno || niem. Kauen || toponim z niemieckiego |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kůcá /kåuco/ || głownia (płonąca) || psł. *kъlča || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kůp /kåup/ || łabędź || psł. *kъlpь~kъlpъ || por. słi. kålp, łuż. kołṕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kwȧpia /kvaṕă/ || miętus || niem. Quappe || słowo poświadczone jako niezasymilowane Quappi |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kwetîste /kvetaistĕ/ || kwietnik, łąka kwiatowa || kjot + -aistĕ || formacja wzorem gord-gordaistĕ i wielu innych |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kwetene /kvetenĕ/ || kwiecisty || kjot + -enĕ || przymiotnik wzorem clåvak-clåvecenĕ i wielu innych |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kwetnek /kvetnĕk/ || kwiaciarz || kjot + -nĕk || złożenie wzorem criv-crivnĕk |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kwiat /kjot/ || kwiat || psł. *květъ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kwîlet /kvailĕt/ || kwilić, płakać (o dziecku) || psł. *kviliti || poświadczone w 3Sg: kvailĕ |
| + | |} | ||
| + | |||
| + | ==L== | ||
| + | {| class="wikitable" width="100%" | ||
|- | |- | ||
| − | + | ! połabski !! polski !! etymologia !! uzasadnienie | |
|- | |- | ||
| − | | | + | | la /lă/ || tylko, chyba, no; -że || psł. *lĕ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | ladá /lodo/ || skrzynia; trumna; kałamarz || śdn. lade || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | ladka /lotkă/ || skrzynka, szufladka || lodo + -kă || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | ladát /lodot/ || ładować || śdn. laden || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | lame /lomĕ/ || kulawy, chromy || śdn. lam || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | lastawîcia /lostovaićă/ || jaskółka || psł. *lastavica || słowo poświadczone, obocznie lostĕvaićă |
|- | |- | ||
| − | | | + | | Lastuw /Lostüv/ || Salzwedel || psł. lastovъ || słowo poświadczone, postuluje się także ľosťüv, ľostťüv, toponim |
|- | |- | ||
| − | | | + | | latwa /lotvă/ || łata (dachowa) || śdn. latte || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | lawá /lovo/ I || ława || psł. *lava || poświadczone w toponimii: Lafei, Lowey, Lawei (l. mn.) |
|- | |- | ||
| − | | | + | | lawá /lovo/ II || wiara || śdn. glâwe || słowo poświadczone, obocznie glovo |
|- | |- | ||
| − | | | + | | lawîcia /lovaićă/ || ławka || psł. *lavica || poświadczone w toponimii: Lappke, Loweitz, Lowitz |
|- | |- | ||
| − | | | + | | lazet /lozĕt/ || łazić, włazić || psł. *laziti || poświadczone w 3Sg: lozĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | lazîka /lozaikă/ || ropucha || psł. *lazika || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | lȧdek /ladĕk/ || członek || śdn. let + -ĕk || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | lȧgiėr /laďėr/ || obóz || śdn. leger || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | lȧchiėn /lax́ėn/ || konewka, beczułka || śdn. lechen || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | lȧját /lajot/ || pożyczyć || śdn. leihen || poświadczone w 3Sg: lajol i imiesłów: lajonă |
|- | |- | ||
| − | | | + | | lȧmpá /lampo/ || lampa || śdn. lampe || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | lȧnene /lanenĕ/ || lniany || ľån + -enĕ || formacja jak våuno-våunenĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | lȧnîste /lanaistĕ/ || pole lnu || psł. *lьnišče || poświadczone w toponimii: Lanneitz, Lannisch, Lehneitzen |
|- | |- | ||
| − | | | + | | lȧp /lap/ || gałgan, łachman, szmata || śdn. lapp || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | lȧs /las/ || łosoś || śdn. las || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | lȧsterår /lasterår/ || oszczerca, potwarca || śdn. lasterer || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | lȧsterårska /lasterårskă/ || oszczerczyni, potwarczyni || lasterår + -skă || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | lȧwe /lavĕ/ || lwi || ľåv + -ĕ || formacja wzorem korvo-korvĕ, gǫs-gǫsĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | lȧzát /lazot/ || czytać || śdn. lesen || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | Låbi /Låbi/ || Łaba || psł. *olbe || słowo poświadczone, rekonstruuje się także Låbü, ale cz. Labe i głuż. Łobjo sugerują psł. *olbe, nie *olbo, hydronim |
|- | |- | ||
| − | | | + | | lågat /lågăt/ || kłamać, łgać || psł. *lъgati || poświadczone w 2Sg: låzĕs i w 3Sg: låzĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | låzîc /låzaic/ || łyżka || psł. *lъžicь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | låzîcak /låzaicăk/ || łyżeczka || låzaic + -ăk || zdrobnienie od poświadczonego słowa |
|- | |- | ||
| − | | | + | | låzîka /låzaikă/ || kłamca, łgarz || psł. *lъžika || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | ląc /ląc/ || klęk, czepigi || psł. *lęčь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | lądîna /lądaină/ || niezabudowany teren || psł. *lędina || poświadczone w toponimii: Ladein-weide |
|- | |- | ||
| − | | | + | | lągnǫt /lągnǫt/ || kłaść się? || psł. *legnǫti || poświadczone w 3Sg: lągnĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | lecet /lecĕt/ || leczyć || psł. *lěčiti || poświadczone w 3Sg: lecĕ, leci-jĕg |
|- | |- | ||
| − | | | + | | led /led/ || lód || psł. *ledъ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | ledene /ledenĕ/ || wykonany z lodu || led + -enĕ || formacja jak våuno-våunenĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | lekànîcia /lekănaićă/ || jastrząb, kania || ?? + -aićă || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | lekar /lekăr/ || lekarz || psł. *lěkařь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | lemąz /lemąz/ || krokiew, kozioł (na dachu) || psł. *lěmęzь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | lepse /lepsĕ/ || lepszy || psł. *lěpьšьjь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | lesne /lesnĕ/ || leśny || psł. *lěsьnъjь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | lesna jablun /lesnă joblün/ || jabłoń leśna, leśniówka || lesnă + joblün || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | lesne wréch /lesnĕ vrex/ || orzech laskowy (owoc) || lesnĕ + vrex || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | lestîcia /lestaićă/ || leszczyna || psł. *leščica || słowo poświadczone, ale patrz lestĕvaićă |
|- | |- | ||
| − | | | + | | lestèwîcia /lestĕvaićă/ || leszczyna || psł. *leščevica || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | lestîna /lestaină/ || leszczyna || psł. *leščina || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | lewe /levĕ/ || lewy || psł. *lěvъjь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | lewîcia /levaićă/ || lewica, lewa ręka || levĕ + -aićă || formacja wzorem pl. lewica, głuż. lěwica |
|- | |- | ||
| − | | | + | | lezt /lest/? || pełzać, leźć; włazić || psł. *lězti || poświadczone w 3Sg: lezĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | lialen /ľolĕn/ || ojcowy || ľoľă + -ĕn || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | lialia /ľoľă/ || tata || prawdopodobnie ze słownictwa dziecięcego || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | lias /ľos/ || las; drzewo, drewno || psł. *lěsъ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | liat /ľot/ || lot, rejs || deryw. od ľotot || por. niem. fliegen-Flug, dłuż. lět |
|- | |- | ||
| − | | | + | | liatát /ľotot/ || latać || psł. *lětati || poświadczone w 3Pl: ľotoją |
|- | |- | ||
| − | | | + | | liatu /ľotü/ || rok; lato || psł. *lěto || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | liån /ľån/ || len || psł. *lьnъ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | liåtkie /ľåtťĕ/ || lekki || psł. *lьgъkъjь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | liåtkiu /ľåtťü/ || lekko || psł. *lьgъko || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | liåw /ľåv/ || lew || psł. *lьvъ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | liîbaj /ľaibăj/ || raczej, lepiej || psł. *ľuběji || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | liîbe /ľaibĕ/ || miły, przyjemny || psł. *ľubъjь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | liîbet /ľaibĕt/ || kochać, lubić || psł. *ľubiti || poświadczone w 3Sg: ľaibĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | liîbėw /ľaibėv/ || miłość || psł. *ľubъvь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | liîbėwne /ľaibėvnĕ/ || miłosny || ľaibėv + -nĕ || przymiotnik z -nĕ jak plaug-plauznĕ, bükvait-bükvaitnĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | liîbu /ľaibü/ || żartobliwie, dla żartu || psł. *ľubo || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | lidiá /liďo/ || cierpienie || śdn. leide || poświadczone w ASg: lidą |
|- | |- | ||
| − | | | + | | lidiát /liďot/ || cierpieć || śdn. leiden || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | lifka /lifkă/ || kaftanik, gorset || śdn. lîfke || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | lichån /lixån/ || ciało, zwłoki, trup || śdn. lîcham || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | likát /likot/ || równać, zrównać, wyrównywać || śdn. liken || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | likåm /likåm/ || równie, równo || śdn. lîk w narzędniku || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | liǫdu /ľǫdü/ || pole, ziemia rolna || psł. *lędo || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | lipia /liṕă/ || warga || śdn. lippe || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | litet /litĕt/ || lecieć || psł. *letěti || poświadczone w 3Sg: litĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | litîdle /litaidlĕ/ || samolot || litĕt + -aidlĕ || por. niem. Flugzeug, łuż. lětadło, cz. letadlo |
|- | |- | ||
| − | | | + | | litîste /litaistĕ/ || lotnisko, port lotniczy || litĕt + -aistĕ || por. niem. Flughafen, Flugplatz, cz. letiště, dłuż. lětanišćo |
|- | |- | ||
| − | | | + | | litnek /litnĕk/ || lotnik || litĕt + -nĕk || por. niem. Flieger, dłuż. lětaŕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | liûdi /ľaudi/ || ludzie || psł. *ľudьje || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | liûdskie /ľaucťĕ/ || ludzki || ľaudi + -sťĕ || złożenie wzorem ogólnosłowiańskiego ludzki |
|- | |- | ||
| − | | | + | | Liûchiuw /Ľaux́üv/ || Lüchow || psł. *ľuxovъ || słowo poświadczone, toponim |
|- | |- | ||
| − | | | + | | Liûtkiuw /Ľautťüv/ || Hitzacker || psł. ľudъkovъ? ľutъkovъ? || słowo poświadczone, toponim |
|- | |- | ||
| − | | | + | | lizet /lizĕt/ || leżeć || psł. *ležeti || poświadczone w 3Sg: lizĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | lîb /laib/ || miara zboża || psł. *lubъ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | lîcerne /laicernĕ/ || lejcowy, zaprzęgowy || laićăr + -nĕ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | lîciar /laićăr/ || lejce || leid-sêl || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | lîpá /laipo/ || lipa || psł. *lipa || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | lîpåk /laipåk/ || dudek (ptak) || psł. *lupъkъ || słowo poświadczone |
| + | |- | ||
| + | | lîpîka /laipaikă/ || oprawca, hycel || psł. *lupika || słowo poświadczone | ||
|- | |- | ||
| − | | | + | | lîpîna /laipaină/ || łupina, kora; łyko || psł. *lupina || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | lîska /laiskă/ || lisa, liszka, || psł. *lisъka/*lišьka || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | lîst /laist/ || liść; list || psł. *listъ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | lîste /laistĕ/ || liście, listowie || laist + -ĕ || złożenie, wzorem innych collectiv |
|- | |- | ||
| − | | | + | | lîstne /laistnĕ/ || listny, liściasty || psł. *listьnъjь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | lîstne-mánd /laistnĕ-mond/ || maj || laistnĕ + śdn. mând || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | lîstnîcia /laistnaićă/ || szałas, dom z gałęzi || psł. *listьnica || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | lît /lait/? || lać || psł. *liti? || poświadczone w 3Sg: lėjĕ, imiesłowie: laită i gerundiu: lėjonĕ, pochodne na -lĕt |
|- | |- | ||
| − | | | + | | lîtåwskie /laitåfsťĕ/ || litewski || Laitvă + -sťĕ || przymiotnik na -sťĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | Lîtwa /Laitvă/ || Litwa || pl. Litwa || por. pl. Litwa, cz. Litva |
|- | |- | ||
| − | | | + | | Lîtwianek /Laitv́onĕk/ || Litwin || Laitvă + -'onĕk || regularna nazwa mieszkańca na -'onĕk |
|- | |- | ||
| − | | | + | | Lîtwianka /Laitv́onkă/ || Litwinka || Laitvă + -'onkă || regularna nazwa mieszkanki na -'onkă |
|- | |- | ||
| − | | | + | | lîzát /laizot/ || lizać || psł. *lizati || poświadczone w 3Sg: laizĕ i rozkaźnik: laiz |
|- | |- | ||
| − | | | + | | lonu /lönü/ || łono, objęcia || psł. *lono || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | lozát /lözot/ || wybawić || śdn. losen || poświadczone w rozkaźniku: lözoj |
|- | |- | ||
| − | | | + | | lǫp /lǫp/ || lump, szmata, łachman || śdn. lump || słowo poświadczone w l. mn.: lǫpoi, wybrany zasymilowany warjant |
|- | |- | ||
| − | | | + | | luchtår /lüxtår/ || latarnia, latarka || śdn. luchter || słowo poświadczone, obocznie löchtår |
|- | |- | ||
| − | | | + | | luder /lüdĕr/ || pijak, nicpoń, obdartus || śdn. luder || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | ludia /lüďă/ || łódź || psł. *oldьja || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | luj /lüj/ || łój || psł. *lojь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | lujene /lüjenĕ/ || łojowy || psł. *lojenъjь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | luk /lük/ || szczęście || psł. *glücke || słowo poświadczone, obocznie glük, ale to może pomyłka |
|- | |- | ||
| − | | | + | | lumet /lümĕt/ || łamać || psł. *lomiti || słowo poświadczone |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
|- | |- | ||
| − | + | | lupàtîcia /lüpătaićă/ || łopata do pieca, do chleba || psł. *lopatica || słowo poświadczone | |
|- | |- | ||
| − | | | + | | lupata /lüpotă/ || kość łopatkowa || psł. *lopata || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | lukiėt /lüťėt/ || łokieć || psł. *olkъtь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | lu̇ft /luft/ || powietrze || śdn. luft || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | lûg /laug/ I || łąka, pastwisko || psł. *lugъ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | lûg /laug/ II || ług || śrwn. louge || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | lûk /lauk/ I || czosnek || psł. *lukъ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | lûk /lauk/ II || łuk || psł. *lukъ || poświadczone ailucĕt (ułuczyć) |
|- | |- | ||
| − | | | + | | lûna /laună/ || księżyc || psł. *luna || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | lûza /lauză/ || kałuża || psł. *łuža || poświadczone w toponimii: Lausch-feld, Lausche, Lausch-weide |
|- | |- | ||
| − | | | + | | Lûzîcia /Lauzaićă/ || Łużyce || laug + -aićă || zaadaptowanie łuż. Łužica |
|- | |- | ||
| − | | | + | | lûzîckie /lauzaicťĕ/ || łużycki || Lauzaićă + -sťĕ || przymiotnik geograficzny |
|- | |- | ||
| − | | | + | | lŷse /låisĕ/ || łysy || psł. *lysъjь || rozkład poświadczone låisaină |
|- | |- | ||
| − | | | + | | lŷsîna /låisaină/ || czoło || psł. *lysina || słowo poświadczone, być może låisaińă |
| + | |} | ||
| + | |||
| + | ==M== | ||
| + | {| class="wikitable" width="100%" | ||
|- | |- | ||
| − | + | ! połabski !! polski !! etymologia !! uzasadnienie | |
|- | |- | ||
| − | | | + | | madek /modĕk/ || dżdżownica || śdn. made, maddik || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | madŷ /modåi/ || mól || śdn. made || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | macht /moxt/ || moc, siła, potęga || śdn. macht || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | mal /mol/ || znak, piętno, znamię || śdn. mâl || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | male /molĕ/ || mały || psł. *malъjь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | male palac /molĕ polăc/ || mały palec || molĕ + polăc || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | maliat /moľăt/ || malować || śdn. malen || poświadczone w 3Sg: moľă |
|- | |- | ||
| − | | | + | | malîna /molainǎ/ || malina || psł. *malina || słowo poświadczone |
| + | |- | ||
| + | | maltit /moltit/ || posiłek, danie || śdn. mâl-tît || słowo poświadczone | ||
|- | |- | ||
| − | | | + | | man /mon/ || księżyc || śdn. mân || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | mand /mond/ || miesiąc || śdn. mând || słowo poświadczone w nazwach miesięcy |
|- | |- | ||
| − | | | + | | Margata /Morgotă/ || Małgorzata || śdn. Margate || zapożyczenie zaadaptowanej do śdn. formy imienia, imię |
|- | |- | ||
| − | | | + | | Margatka /Morgotkă/ || Małgosia || śdn. Morgotă + -kă || zdrobnienie za pomocą typowego sufiksu -kă, imię |
|- | |- | ||
| − | | | + | | Marîja /Moraja/ || Maryja, Maria || śdn. Marie || słowo poświadczone, imię |
|- | |- | ||
| − | | | + | | Marîjen dȧnac /Morajĕn danăc/ || święto Matki Boskiej || Morajĕn + danăc || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | Marîka /Moraikă/ || Marysia || Moraja + -kă || słowo poświadczone, imię |
|- | |- | ||
| − | | | + | | Marîna zîpa /moraină zaipă/ || tęcza || psł. *Marina župa, dosłownie pieluchy Maryi || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | Mark /Mork/ || Marek || śdn. Mark || imię zapożyczone z śdn., zasymilowane jak inne, imię |
|- | |- | ||
| − | | | + | | marwa /morvă/? || mrówka || psł. *morva || poświadczone w l.mn.: morvĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | marwîste /morvaistĕ/ || mrowisko || psł. *morvišče || poświadczone w toponimii: Moorfeitz, Morfeitzen |
|- | |- | ||
| − | | | + | | marz /morz/ || mróz || psł. *morzъ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | masketår /mosketår/ || żołnierz || niem. Musketier || słowo poświadczone, niejasna pierwsza (o? u?) i trzecia (e? i?) samogłoska, wybrano -år z uwagi na NPl: /musketri/ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | maskiu /mosťü/ || masło || psł. *maslъko || słowo poświadczone, ale obocznie mosťĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | Maskwá /Moskvo/ || Moskwa || ros. Москва || zapożyczenie, pozostawiony akcent oksytoniczny, toponim |
|- | |- | ||
| − | | | + | | maslena mlåka /moslenă mlåkă/ || maślanka || psł. *moslenoje melko || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | maslene /moslenĕ/ || maślany || psł. *maslenъjь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | maslu /moslü/ || masło || psł. maslo || poświadczone w GSg: moslo, ale niepewne, por. mosťü |
|- | |- | ||
| − | | | + | | matá /moto/ || wymiar, rozmiar || śdn. mate || poświadczone w ASg: motǫ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | matecha /motexă/ || macocha || psł. *matexa || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | Mates /Motĕs/ || Mateusz, Maciej || śdn. Mathies || zapożyczenie z śdn., zasymilowane jak inne imiona, imię |
|- | |- | ||
| − | | | + | | materen /moterĕn/ || matczyny || psł. *materinъ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | matî /motai/ || matka || psł. *mati || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | matîcia /motaićă/ || królowa pszczół || psł. *matica || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | matka /motkă/ || suka || psł. *matъka || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | mazat /mozăt/ || mazać, smarować || psł. *mazati || poświadczone w 3Sg: mozĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | Mȧcedanac /Macedonăc/ || Macedończyk || macedon- + -ăc || nazwa mieszkańca z produktywnym sufiksem, por. mac. Македонец |
|- | |- | ||
| − | | | + | | Mȧcedanîja /Macedonajă/ || Macedonia || niem. Mazedonien || zapożyczenie być może z -k-, ale w niem. Makedonien oznacza historyczny region |
|- | |- | ||
| − | | | + | | Mȧcedanka /Macedonkă/ || Macedonka || macedon- + -kă || nazwa mieszkańca z produktywnym sufiksem, por. mac. Македонка |
|- | |- | ||
| − | | | + | | mȧcedanskie /macedonsťĕ/ || macedoński || macedon- + -sťĕ || typowy przymiotnik |
|- | |- | ||
| − | | | + | | mȧdiá /maďo/ || miód pitny || śdn. mêde || poświadczone w ASg: madą |
|- | |- | ||
| − | | | + | | mȧde dat /made-dot/ || dać coś komuś w drogę, wyposażyć || śdn. mede + dot || słowo poświadczone |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
|- | |- | ||
| − | + | | mȧde jest /made-jest/ || jeść z kimś || śdn. mede + jest || słowo poświadczone | |
|- | |- | ||
| − | | | + | | mȧdgit /madgit/ || posag || śdn. medegift || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | mȧkȧrelia /makareľă/ || makrela || śdn. makkerēle || zapożyczenie, -le>-ľă jak w kortviľă, -ere->-are- jak varo, por. pl., łuż. makrela |
|- | |- | ||
| − | | | + | | mȧl /mal/ || żerdź, tyka, drążek || śdn. mol || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | mȧlnek /malnĕk/ || młynarz || śdn. malen + -ĕk || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | mȧlnîcia /malnaićă/ || młyn || śdn. malen + -naićă || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | mȧlnîkiuw /malnaiťüv/ || młynarski || malnĕk + -üv || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | mȧma /mamă/ || mama || mowa dziecięca || słowo poświadczone |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
|- | |- | ||
| − | + | | mȧn /man/ || ale, lecz || śdn. man || słowo poświadczone | |
|- | |- | ||
| − | | | + | | mȧnaj /manăj/ || mniej || psł. *mьněje || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | mȧndȧrina /mandarină/ || mandarynka || niem. Mandarine || zapożyczenie bez większej asymilacji, por. łuż. mandarina |
|- | |- | ||
| − | | | + | | mȧnese /manesĕ/ || mniejszy || psł. *mьnějьšьjь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | mȧrene /marenĕ/ || śmierć || psł. *mьrěnьje || poświadczone w celowniku: mareńĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | mȧrkát /markot/ || znaczyć, oznaczać || śdn. marken || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | mȧrznǫt /marznǫt/ || marznąć, zamarzać || psł. *mьrznǫti || poświadczone w 3Sg: marznĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | mȧzet /mazĕt/ I || mży, siąpi (o legkim deszczu) || psł. *mьžiti || poświadczone w 3Sg: mazĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | mȧzet /mazĕt/ II || mrużyć, puszczać oczko, dawać znak || psł. *mьžiti || poświadczone w 3Sg: mazi-mĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | måch /måx/ || mech || psł. *mъxъ || poświadczone w toponimii: Maach, Machunike (<*mъxovьnikъ), Maschein (<*mъšina) |
|- | |- | ||
| − | | | + | | måswîcia /måsvaićă/ || komar || psł. *mъšьvica || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | mąc /mąc/ || piłka, balon || psł. *męčь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | mąciat /mąćăt/ || dotykać, macać || psł. *macati || poświadczone w 3Sg: mąćă |
|- | |- | ||
| − | | | + | | mącnǫt /mącnǫt/ || dotknąć, macnąć || psł. *macnǫti || poświadczone w 3Sg: mącnĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | mąsi /mąsi/ || mięso || psł. *męse (!) || słowo poświadczone, obocznie /mąse/, Polański rekonstruuje praformę *męsьje |
|- | |- | ||
| − | | | + | | mąsnene /mąsnenĕ/ || mięsny, z mięsa || psł. *męsьnenъjь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | mątkie /mąťĕ/ || miękki || psł. *mękъkъjь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | med /med/ || miód || psł. *medъ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | medena melana /medenă melonă/ || melon, melon miodowy || medenĕ + melonă || kalka niem. Honigmelone, por. łuż. mjodowa melona |
|- | |- | ||
| − | | | + | | medene /medenĕ/ || miodowy || med + -enĕ || typowy przymiotnik na -enĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | mech /mex/ || worek, torba || psł. *měxъ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | mejėr /mejėr/ || kosiarz || śdn. meier || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | melana /melonă/ || melon || niem. Melone || zapożyczenie bez większej asymilacji, por. łuż. melona |
|- | |- | ||
| − | | | + | | menet /menĕt/ || mniemać, sądzić || psł. *měniti || poświadczone w 1Sg: meną, 2Sg: menăs wg Polańskiego niepewne |
|- | |- | ||
| − | | | + | | menza /menză/ || stołówka || niem. Mensa || por. głuż. mensa |
|- | |- | ||
| − | | | + | | merek /merĕk/ || dziki chrzan || śdn. marreik || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | meret /merĕt/ || mierzyć || psł. *měriti || poświadczone w 3Sg: merĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | mesak /mesăk/ || torba, worek || psł. *měšьkъ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | mesȧcak /mesacăk/ || woreczek || mesak + -ăk || zdrobnienie, wzorem ros. мѣшочекъ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | mesat /mesăt/ || mieszać || psł. *měšati || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | mesîste /mesaistĕ/ || wór || psł. *měšišče || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | mestiår /mesťår/ || mistrz || śdn. mêster || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | met /met/ || mieć; musieć || psł. *(jь)měti || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | met tedane /met tedonĕ/ || mieć do czynienia || met + tedonĕ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | metat /metăt/ || miotać || psł. *metati || poświadczone w 3Sg: micĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | metla /metlă/ || miotła || psł. *metla || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | miale /ḿolĕ/ || malutki || psł. *mělъjь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | miará /ḿoro/ || miara || psł. *měra || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | miart /ḿort/ || szpik kostny || śdn. mark, nieregularnie || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | miastu /ḿostü/ || miejsce || psł. *město || poświadczone w miejscowniku: meste |
|- | |- | ||
| − | | | + | | miågát /ḿågot/ || mrugać || psł. *migati, pod wpływem *mьgnǫti || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | miågnǫt /ḿågnǫt/ || mrugnąć || psł. *mьgnǫti || rekonstrukcja słowa, którego wpływ zniekształcił *maigot>ḿågot |
|- | |- | ||
| − | | | + | | miågla /ḿåglă/ || mgła || psł. *mьgla || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | midzia /miʒ́ă/ || miedza || psł. *meďa || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | mildichie /mildix́ĕ/ || łagodny || śdn. mildich || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | milta /miltă/ || śledziona || śdn. milte || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | Minsk /Minsk/ || Mińsk (Litewski) || brus. Мінск || zapożyczenie toponimu bez potrzeby adaptacji, toponim |
|- | |- | ||
| − | | | + | | Mîchal /Maixăl/ || Michał || śdn. Michel || poświadczone w przymiotniku Maixălevĕ~üvĕ, imię |
|- | |- | ||
| − | | | + | | Mîchelka /Maixelkă/ || Michaś || Maixăl + -kă || słowo poświadczone, imię |
|- | |- | ||
| − | | | + | | mîliá /maiľo/ || mila || śdn. mile || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | mîlnîcia /mailnaićă/ || mączniak (grzyb pasożytniczy) || śdn. mel + -naićă || słowo poświadczone, obocznie mailaićă |
|- | |- | ||
| − | | | + | | mîmu /maimü/ || mimo, obok || psł. *mimo || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | mînåk /mainåk/ || wykastrowany samiec konia, wałach || por. śdn. meidem || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | mîrán /mairon/ || majeranek || śdn. meiran || słowo poświadczone, być może mairån |
|- | |- | ||
| − | | | + | | mîska /maiskă/ || targ; jarmark || maiso + -kă || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | mîsá /maiso/ || msza || śdn misse || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | mîsåcne /maisåcnĕ/ || targowy, jarmarczny || maiskă + -nĕ || przymiotnik od poświadczonego maiskă |
|- | |- | ||
| − | | | + | | mîz /maiz/ || kukurydza || niem. Mais || por. łuż. majs, nie z Kukuruz ani Türken, bo to słowa południowoniemieckie |
|- | |- | ||
| − | | | + | | mlåcene /mlåcenĕ/ || mleczny || psł. *melčenъjь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | mlåcenek /mlåcenĕk/ || mlecz, rybie nasienie || psł. *melčenikъ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | mlåde /mlådĕ/ || młody || psł. *moldъjь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | mlåde dȧn /mlådĕ dan/ || sąd ostateczny || mlådĕ + dan || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | mlåka /mlåkă/ || mleko || psł. *melko || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | mlåt /mlåt/ || mleć, mielić || psł. *melti || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | mode /mödĕ/ || zmęczony || śdn. mode || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | mord /mörd/ || mord, morderstwo || śdn. mord || poświadczone jako /mord/, ale por. /mördål/ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | mordål /mördål/ || morderca || śdn. morder || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | mori /möri/ || morze || psł. *moře || poświadczony miejscownik: no mărai, por. püli-vå pülai |
|- | |- | ||
| − | | | + | | mornek /mörnĕk/ || marynarz || möri + -nĕk || kalka niem. Seemann, por. głuż. namórnik, ros. морякъ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | morska pasîcia /mörskă pasaićă/ || psioszka, zdrobniale o żeńskich genitaliach || mörskă + ṕås + -aićă || por. pl. psiocha, psioszka |
|- | |- | ||
| − | | | + | | morskie /mörsťĕ/ || morski || möri + -sťĕ || por. pol. morze-morski, ros. море-морской, głuż. morjo-mórski |
|- | |- | ||
| − | | | + | | morskie piås /mörsťĕ ṕås/ || foka || mörsťĕ + ṕås || kalka niem. Seehund, por. głuż. mórski pos |
|- | |- | ||
| − | | | + | | most /möst/ || grobla, wał || psł. *mostъ || słowo poświadczone, w węższym znaczeniu "droga na grobli" |
|- | |- | ||
| − | | | + | | motát /mötot/ || motać || psł. *motati || poświadczone w 3Sg: mötojĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | motuwîdle /mötüvaidlĕ/ || motowidło || psł. *motovidlo || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | mǫcåne /mǫcånĕ/ || mączny, związany z mąką || psł. *mǫčьnъjь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | mǫka /mǫkă/ || mąka || psł. *mǫka || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | mǫde /mǫdĕ/ || męskie genitalia || psł. *mǫdo || słowo poświadczone w NDu: mǫdă |
|- | |- | ||
| − | | | + | | mucet /mücĕt/ || moczyć || psł. *močiti || poświadczone w 3Sg: mücĕ, mücålă |
|- | |- | ||
| − | | | + | | mucia /müćă/ || suczka || niem. Mutz || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | muciá /müćo/ || nietoperz || por. śdn. vledder mûs || słowo poświadczone, obocznie müćă |
|- | |- | ||
| − | | | + | | mucîdle /mücaidlĕ/ || moczydło (do moczenia lnu) || psł. *močidlo || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | muct /müct/ || móc || psł. *moťi || poświadczone formy osobowe: müg, müzĕs, müzĕ… |
|- | |- | ||
| − | | | + | | mugiåla /müďålă/ || mogiła || psł. *mogyla || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | muj /müj/ || mój || psł. *mojь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | mukre /mükrĕ/ || mokry || psł. *mokrъjь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | mukret /mükrĕt/ || zwilżać || psł. *mokriti || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | mukru /mükrü/ || mokro || psł. *mokro || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | mumîstu /mümaistü/ || korale (koral?) || psł. *momisto || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | muzgie /müzďĕ/ || szpik kostny || psł. *mozgy || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | muzdin /müzdin/ || mózg || ps |