Słownik nowopołabsko-polski: Różnice pomiędzy wersjami
Przejdź do nawigacji
Przejdź do wyszukiwania
(→K) |
(→G) |
||
| (Nie pokazano 155 wersji utworzonych przez 2 użytkowników) | |||
| Linia 5: | Linia 5: | ||
Dla ułatwienia wyszukiwania i dotarcia do szerszych mas, cały artykuł jest pisany w [[Conlanger:Leksykon#R|języku radopolskim]]. | Dla ułatwienia wyszukiwania i dotarcia do szerszych mas, cały artykuł jest pisany w [[Conlanger:Leksykon#R|języku radopolskim]]. | ||
==O słowniku== | ==O słowniku== | ||
| − | Słownik ma na celu zebranie dobrze zaświadczonych słów połabskich (wendzkich, wendyjskich), a także wykreowanie nowych bazując na toponimii, możliwych zapożyczeniach z dolnoniemieckiego, slawizmów w dolnoniemieckim, kalek połabsko-niemieckich, a czasem sugerując się słownictwem w językach łużyckich i słowińskim, rzadziej także w czeskim i polskim. | + | Słownik ma na celu zebranie dobrze zaświadczonych słów połabskich (wendzkich, wendyjskich, drzewiańskich), a także wykreowanie nowych bazując na toponimii, możliwych zapożyczeniach z dolnoniemieckiego, slawizmów w dolnoniemieckim, kalek połabsko-niemieckich, a czasem sugerując się słownictwem w językach łużyckich i słowińskim, rzadziej także w czeskim i polskim. |
Za literacki został wzięty dialekt, w którym wystąpiło pełne mazurzenie, psł. *ьl/ъl dało /åu/ a nie /u/ oraz psł. *u dało (za wyjątkiem pozycji przed wargowymi i przyrostków) /au/, a nie /ai/. | Za literacki został wzięty dialekt, w którym wystąpiło pełne mazurzenie, psł. *ьl/ъl dało /åu/ a nie /u/ oraz psł. *u dało (za wyjątkiem pozycji przed wargowymi i przyrostków) /au/, a nie /ai/. | ||
| Linia 186: | Linia 186: | ||
== Szczegółowa fonologia == | == Szczegółowa fonologia == | ||
| + | |||
| + | === Samogłoski === | ||
| + | |||
| + | === Spółgłoski === | ||
| + | |||
| + | === Asymilacje === | ||
| + | Przy połączeniach dwóch i więcej spółgłosek dochodziło do asymilacji dźwięczności, tzn. spółgłoski ulegały ubezdźwięcznieniu, np. dewka=/defkă/, wǫzkie=/vǫsťĕ/. Co ważne, w odróżnieniu od języka polskiego, w języku połabskim udźwięcznienie nie zachodziło na końcu wyrazu, np. Bug=/büg/, dǫb=/dǫb/, led=/led/, nie ulegały ubezdźwięcznieniu także połączenia typu bezdźwięczna+w, np. råkwîcia=/råkvaićă/, šwadá=/švodo/, swecia=/svećă/, citwàru=/citvărü/. | ||
| + | |||
| + | === Fonologia dialektalna === | ||
| + | {| class="wikitable" width="100%" style=text-align:center | ||
| + | |- | ||
| + | ! stan prasłowiański !! Ostrów (Wustrow), Klonów (Klennow) - Hennig !! Życin (Süthen) - Schultze !! Łuchów (Lüchow) - Mithoff!! Łuchów (Lüchow) - Pfeffinger !! wariant literacki | ||
| + | |- | ||
| + | | *ьl, *ъl || au? || u ||colspan="2"| åu || åu = ů | ||
| + | |- | ||
| + | | *š, *č, *ž ||colspan="3"| s, c, z || š, č, ž || s, c, z | ||
| + | |- | ||
| + | | *u<sup>1</sup> || au ||colspan="2"| oi? åi? || ai? || au = û | ||
| + | |} | ||
| + | <sup>1</sup> - w pozycji innej niż przed spółgłoskami wargowymi | ||
==A== | ==A== | ||
| Linia 195: | Linia 215: | ||
|- | |- | ||
| aberhîd /oberhaid/ || dzierżawca rządowy || śdn. overheit || słowo poświadczone | | aberhîd /oberhaid/ || dzierżawca rządowy || śdn. overheit || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | aberzina /oberzină/ || bakłażan, oberżyna || niem. Aubergine || zapożyczenie, por. dłuż. oberžina | ||
|- | |- | ||
| agát sa /ogot să/ || podobać się || śdn. hagen || poświadczone w 3Sg: ogăji-să | | agát sa /ogot să/ || podobać się || śdn. hagen || poświadczone w 3Sg: ogăji-să | ||
| Linia 205: | Linia 227: | ||
|- | |- | ||
| aliat /oľăt/ || iść po coś, brać coś || śdn. holen || poświadczone w 3Sg: oľă | | aliat /oľăt/ || iść po coś, brać coś || śdn. holen || poświadczone w 3Sg: oľă | ||
| + | |- | ||
| + | | aliwa /olivă/ || oliwka || niem. Olive || zapożyczenie, por. łuż. oliwa | ||
|- | |- | ||
| amår /omår/ || młot || śdn. hamer || słowo poświadczone | | amår /omår/ || młot || śdn. hamer || słowo poświadczone | ||
| Linia 213: | Linia 237: | ||
|- | |- | ||
| apat /opăt/ || mieć nadzieję, ufać || śdn. happen~hoppen || poświadczone w 1Sg: opăm | | apat /opăt/ || mieć nadzieję, ufać || śdn. happen~hoppen || poświadczone w 1Sg: opăm | ||
| + | |- | ||
| + | | aptika /optikă/ || optyka || niem. Optik || zapożyczenie, por. łuż. optika | ||
|- | |- | ||
| ar /ăr/ || lub, albo || śdn. oder || słowo poświadczone, Polański transkrybuje ar | | ar /ăr/ || lub, albo || śdn. oder || słowo poświadczone, Polański transkrybuje ar | ||
|- | |- | ||
| ará /oro/ || prostytutka, dziwka || śdn. hore || poświadczone w ASg: orǫ | | ará /oro/ || prostytutka, dziwka || śdn. hore || poświadczone w ASg: orǫ | ||
| + | |- | ||
| + | | Arȧnd /Orand/ || Arnold || śdn. Arent || zapożyczenie, imię | ||
|- | |- | ||
| ás /os/ || padlina, ścierwo, przynęta?? || śdn. âs || poświadczone w GSg: oso, Lehr-Spławiński uważa za femininum | | ás /os/ || padlina, ścierwo, przynęta?? || śdn. âs || poświadczone w GSg: oso, Lehr-Spławiński uważa za femininum | ||
| Linia 231: | Linia 259: | ||
|- | |- | ||
! połabski !! polski !! etymologia !! uzasadnienie | ! połabski !! polski !! etymologia !! uzasadnienie | ||
| + | |- | ||
| + | | ȧdjektiw /adjektiv/ || przymiotnik || niem. Adjektiv || zapożyczenie, por. łuż. adjektiw | ||
| + | |- | ||
| + | | ȧdwérb /adverb/ || przysłówek || niem. Adverb || zapożyczenie, por. łuż. adwerb | ||
| + | |- | ||
| + | | Ȧfrika /Afrikă/ || Afryka || niem. Afrika || zapożyczenie, por. łuż. Afrika | ||
|- | |- | ||
| ȧgát /agot/ || chronić, oszczędzać || śdn. hegen, heien || słowo poświadczone w 3Sg /agol/, /agojĕ/ | | ȧgát /agot/ || chronić, oszczędzać || śdn. hegen, heien || słowo poświadczone w 3Sg /agol/, /agojĕ/ | ||
| Linia 237: | Linia 271: | ||
|- | |- | ||
| ȧchterskie /axtersťĕ/ || tylny || śdn. achter + psł. *-ьskъjь || słowo poświadczone w r. żeńskim | | ȧchterskie /axtersťĕ/ || tylny || śdn. achter + psł. *-ьskъjь || słowo poświadczone w r. żeńskim | ||
| + | |- | ||
| + | | ȧku̇zȧtiw /akuzativ/ || biernik || niem. Akkusativ || zapożyczenie, por. łuż. akuzatiw | ||
| + | |- | ||
| + | | ȧl /al/ || już || śdn. al || słowo poświadczone | ||
|- | |- | ||
| Ȧlbȧnîja /Albanajă/ || Albania || por. niem. Albanien, końcówka -ajă || zapożyczenie z niemieckiego | | Ȧlbȧnîja /Albanajă/ || Albania || por. niem. Albanien, końcówka -ajă || zapożyczenie z niemieckiego | ||
| Linia 243: | Linia 281: | ||
|- | |- | ||
| ȧlbȧrga /albargă/ || oberża, gospoda || śdn. herberge || słowo poświadczone | | ȧlbȧrga /albargă/ || oberża, gospoda || śdn. herberge || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | ȧlfȧbét /alfabet/ || alfabet || niem. Alphabet || zapożyczenie, por. łuż. alfabet | ||
|- | |- | ||
| ȧltitŷ /altitåi/ || zawsze || śdn. alletiden || słowo poświadczone | | ȧltitŷ /altitåi/ || zawsze || śdn. alletiden || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | Ȧmerika /Amerikă/ || Ameryka || niem. Amerika || zapożyczenie, por. łuż. Amerika | ||
|- | |- | ||
| ȧmén /amen/ || amen || śdn. amen || słowo poświadczone | | ȧmén /amen/ || amen || śdn. amen || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | ȧnîz /anaiz/ || anyż || por. niem. Aneis, hol. anijs || zapożyczenie z -i->-ai- | ||
| + | |- | ||
| + | | ȧr /ar/ I || albo || por. dn. or || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | ȧr /ar/ II || tutaj || por. lüneb. hēr || słowo poświadczone, obocznie er | ||
| + | |- | ||
| + | | ȧrdál /ardol/ || w dół, na dół || dn. herdāl || słowo poświadczone | ||
|- | |- | ||
| ȧrde-mand /ardĕ-mond/ || styczeń || śdn. harde + śdn. mând || poświadczone jako grudzień, ale 1) hardemând = styczeń, 2) brakuje stycznia | | ȧrde-mand /ardĕ-mond/ || styczeń || śdn. harde + śdn. mând || poświadczone jako grudzień, ale 1) hardemând = styczeń, 2) brakuje stycznia | ||
| Linia 254: | Linia 304: | ||
| ȧrmenskie /armensťĕ/ || ormiański, armeński || Armenajă + -sťĕ || typowy przymiotnik na -sťĕ | | ȧrmenskie /armensťĕ/ || ormiański, armeński || Armenajă + -sťĕ || typowy przymiotnik na -sťĕ | ||
|- | |- | ||
| − | | ȧsål /asål/ || | + | | ȧs /as/ || as || niem. Ass || zapożyczenie, por. dn. Ass |
| + | |- | ||
| + | | ȧsål /asål/ || osioł || śdn. esel || słowo poświadczone | ||
|- | |- | ||
| ȧste /astĕ/ || szybki || śdn. haste || słowo poświadczone | | ȧste /astĕ/ || szybki || śdn. haste || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | ȧkiėr /aťėr/ || kramarz || śdn. haker || słowo poświadczone | ||
|- | |- | ||
| ȧwén /aven/ || właśnie || śdn. even || słowo poświadczone | | ȧwén /aven/ || właśnie || śdn. even || słowo poświadczone | ||
| Linia 266: | Linia 320: | ||
! połabski !! polski !! etymologia !! uzasadnienie | ! połabski !! polski !! etymologia !! uzasadnienie | ||
|- | |- | ||
| − | | Åns, Ånsa /Åns(ă)/ || Jan || śdn. Hans || słowo poświadczone | + | | Åns, Ånsa /Åns(ă)/ || Jan || śdn. Hans || słowo poświadczone, imię |
|- | |- | ||
| − | | Ånska /Ånskă/ || Janek || śdn. Hans + psł. *-ъka || słowo poświadczone | + | | Ånska /Ånskă/ || Janek || śdn. Hans + psł. *-ъka || słowo poświadczone, imię |
|} | |} | ||
| Linia 292: | Linia 346: | ||
| bardzia /borʒ́ă/ || bruzda || psł. *borzda || słowo poświadczone | | bardzia /borʒ́ă/ || bruzda || psł. *borzda || słowo poświadczone | ||
|- | |- | ||
| − | | Barlen /borlĕn/ | + | | Barlen /borlĕn/ || Berlin || psł. *bъrlinъ? || rekonstrukcja, toponim |
| + | |- | ||
| + | | barlînskie /borlainsťĕ/ || berliński || borlĕn + -sťĕ || przymiotnik od nazwy miasta | ||
|- | |- | ||
| barna /bornă/ || brona || psł. *borna || słowo poświadczone | | barna /bornă/ || brona || psł. *borna || słowo poświadczone | ||
| Linia 298: | Linia 354: | ||
| barnu /bornü/ || ił, glina || psł. *bъrno || poświadczone w toponimii: Barneitz (<*bъrnišče) | | barnu /bornü/ || ił, glina || psł. *bъrno || poświadczone w toponimii: Barneitz (<*bъrnišče) | ||
|- | |- | ||
| − | | bart /bort/ || barć || psł. *bъrtь || poświadczone w | + | | bart /bort/ || barć || psł. *bъrtь || poświadczone w toponimii w złożeniu: Pardein (<*bъrtina), Prietnick (<*bъrtьnikъ), Bartsch (<*bъrtьce), por stłuż. bart |
|- | |- | ||
| bartnek /bortnĕk/ || bartnik || bort + -nĕk || z rekonstruowanego bort, poświadczone stpoł. nazwisko rodowe: Bartenick | | bartnek /bortnĕk/ || bartnik || bort + -nĕk || z rekonstruowanego bort, poświadczone stpoł. nazwisko rodowe: Bartenick | ||
| Linia 304: | Linia 360: | ||
| barš /borš/ || okoń || por. niem. Barsch || słowo poświadczone | | barš /borš/ || okoń || por. niem. Barsch || słowo poświadczone | ||
|- | |- | ||
| − | | bȧba /babă/ || babka, babcia || słownictwo dziecięce || słowo poświadczone | + | | bȧba /babă/ || babka, babcia od strony matki || słownictwo dziecięce || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| bȧckie /baťĕ/ || troszkę || zdrobnienie od baťĕ? || słowo poświadczone, ale Polański widzi jako zwykłą oboczność do baťĕ | | bȧckie /baťĕ/ || troszkę || zdrobnienie od baťĕ? || słowo poświadczone, ale Polański widzi jako zwykłą oboczność do baťĕ | ||
| Linia 322: | Linia 378: | ||
| bȧlȧja /balajă/ || miednica, balia, ceber || śdn. balleie || słowo poświadczone | | bȧlȧja /balajă/ || miednica, balia, ceber || śdn. balleie || słowo poświadczone | ||
|- | |- | ||
| − | | bȧn /ban/ || strych || śdn. bon || słowo poświadczone | + | | bȧn /ban/ || strych || śdn. bon<bodden || słowo poświadczone |
| + | |- | ||
| + | | bȧnȧna /banană/ || banan || niem. Banane || zapożyczenie z niem., por. łuż. banana | ||
|- | |- | ||
| bȧnkî /banťai/ || ławka || śdn. banke || słowo poświadczone | | bȧnkî /banťai/ || ławka || śdn. banke || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | bȧnkwîcia /bankvaićă/ || ławeczka || banťai + -aićă || zdrobnienie jak ťönåi-ťönvaićă | ||
|- | |- | ||
| bȧrgiėr /barďėr/ || mieszczuch || śdn. borger || słowo poświadczone | | bȧrgiėr /barďėr/ || mieszczuch || śdn. borger || słowo poświadczone | ||
|- | |- | ||
| − | | bȧrwin /barvin/ || wódka || śdn. brannewîn || słowo poświadczone | + | | bȧrwin /barvin/ || wódka, sznaps || śdn. brannewîn || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| bȧt /bat/ || przykazanie || śdn. bot || słowo poświadczone | | bȧt /bat/ || przykazanie || śdn. bot || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | bȧzilika /bazilikă/ || bazylika || niem. Basilik || zapożyczenie, por. łuż. bazilika | ||
|- | |- | ||
| båla /bålă/ || byk || śdn. bulle || słowo poświadczone | | båla /bålă/ || byk || śdn. bulle || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | båle /bålĕ/ || były || psł. bylъjь || por. cz. bývalý, pl. były, głuż. bywši, por. gnålĕ | ||
|- | |- | ||
| båz /båz/ || bez || psł. *bъzъ || słowo poświadczone | | båz /båz/ || bez || psł. *bъzъ || słowo poświadczone | ||
| Linia 340: | Linia 404: | ||
| bek /bek/ || strumień || śdn. beke || słowo poświadczone | | bek /bek/ || strumień || śdn. beke || słowo poświadczone | ||
|- | |- | ||
| − | | | + | | bel /bel/ || biel || psł. *bělь || rozkład poświadczonego belĕt |
|- | |- | ||
| belet /belĕt/ || bielić ubrania || psł. *běliti || słowo poświadczone | | belet /belĕt/ || bielić ubrania || psł. *běliti || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | Belgiėr /belďėr/ || Belg || niem. Belgier || zapożyczenie z niemieckiego | ||
| + | |- | ||
| + | | Belgiėrska /belďėrskă/ || Belgijka || belďėr + -skă || typowa forma żeńska na -skă w słowach na -ėr | ||
| + | |- | ||
| + | | belgise /belďisĕ/ || belgijski || śdn. belgische? || co do -sĕ por. ingelsĕ | ||
| + | |- | ||
| + | | Belgîja /Belgajă/ || Belgia || niem. Belgien || zapożyczenie z zaadaptowanym sufiksem | ||
| + | |- | ||
| + | | Bena /Benă/ || Bernard || śdn. Benne || zapożyczenie, imię | ||
|- | |- | ||
| ber /ber/ || niedźwiedź || śdn. bâr || słowo poświadczone | | ber /ber/ || niedźwiedź || śdn. bâr || słowo poświadczone | ||
|- | |- | ||
| bet sa /bet să/ || bać się || psł. *bojati sę || słowo poświadczone | | bet sa /bet să/ || bać się || psł. *bojati sę || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | Beta /Betă/ || Elżbieta || śdn. Bete || zapożyczenie, imię | ||
|- | |- | ||
| betán /beton/ || beton || niem. Beton || por. głuż., pl. beton | | betán /beton/ || beton || niem. Beton || por. głuż., pl. beton | ||
| + | |- | ||
| + | | Betka /Betkă/ || Ela || śdn. Bet(e)ke || zapożyczenie, imię | ||
|- | |- | ||
| betrat /betrăt/ || ulepszyć || śdn. beteren || słowo poświadczone | | betrat /betrăt/ || ulepszyć || śdn. beteren || słowo poświadczone | ||
|- | |- | ||
| bezat /bezăt/ || biec, biegać || psł. *běžati || słowo poświadczone | | bezat /bezăt/ || biec, biegać || psł. *běžati || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | bezat dor /bezăt dör/ || przepływać, przebiegać || bezăt + dör || poświadczone w 3Sg: bezĕ dör | ||
| + | |- | ||
| + | | bezat likåm /bezăt likåm/ || ścigać się z kimś, biec na wyścigi || bezăt + likåm || słowo poświadczone poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | bezat pusliád /bezăt püsľod/ || ścigać, biec za kimś || bezăt + püsľod || poświadczone w 3Sg: bezĕ püsľod | ||
| + | |- | ||
| + | | bezat wånû /bezăt vånau/ || wybiegać, wypływać || bezăt + vånau || poświadczone w 3Sg: bezĕ vånau | ||
| + | |- | ||
| + | | bezat wåkårst /bezăt våkårst/ || obiegać, opływać || bezăt + våkårst|| poświadczone w 3Sg: bezĕ våkårst | ||
| + | |- | ||
| + | | bezat wech /bezăt vex/ || odbiegać, odpływać || bezăt + vex || poświadczone w 3Sg: bezĕ vex | ||
|- | |- | ||
| bezîka /bezaikă/ || goniec, biegacz || psł. *běžika || słowo poświadczone | | bezîka /bezaikă/ || goniec, biegacz || psł. *běžika || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | biala rŷbá /b́olă råibo/ || białoryb, płotka || b́olĕ + råibo || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | biala zȧne /b́olă zanĕ/ || ścięgno || b́olĕ + zanĕ || złożenie wzorem dłuż. běła žyłka | ||
|- | |- | ||
| bialak /b́olăk/ || białko jajka; białko || psł. *bělъkъ || słowo poświadczone | | bialak /b́olăk/ || białko jajka; białko || psł. *bělъkъ || słowo poświadczone | ||
|- | |- | ||
| biale /b́olĕ/ || biały || psł. *bělъjь || słowo poświadczone | | biale /b́olĕ/ || biały || psł. *bělъjь || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | Biale Perèndȧn /b́olĕ perĕndan/ || Wielki Czwartek || b́olĕ + perĕndan || słowo poświadczone | ||
|- | |- | ||
| Bialèrûska /B́olĕrauskă/ || Białoruś || b́olĕraus + -skă || por. głuż. Běłoruska, cz. Bělorusko | | Bialèrûska /B́olĕrauskă/ || Białoruś || b́olĕraus + -skă || por. głuż. Běłoruska, cz. Bělorusko | ||
| Linia 364: | Linia 460: | ||
| bialèrûskie /B́olĕrausťĕ/ || białoruski || b́olĕraus + -sťĕ || przymiotnik od nazwy narodu na -sťĕ | | bialèrûskie /B́olĕrausťĕ/ || białoruski || b́olĕraus + -sťĕ || przymiotnik od nazwy narodu na -sťĕ | ||
|- | |- | ||
| − | | | + | | Bialèrûskie /b́olĕrausťĕ/ || Białorusin || b́olĕ + Rausťĕ|| por. biał. беларус, cz. Bělorus |
|- | |- | ||
| biardu /b́ordü/ || klepaczka do lnu, przybijaczka, płocha || psł. *bьrdo || słowo poświadczone | | biardu /b́ordü/ || klepaczka do lnu, przybijaczka, płocha || psł. *bьrdo || słowo poświadczone | ||
| Linia 371: | Linia 467: | ||
|- | |- | ||
| bikac /bikăc/ || dzięcioł || śdn bicken + psł. *-ačь || słowo poświadczone | | bikac /bikăc/ || dzięcioł || śdn bicken + psł. *-ačь || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | bilikie /biliťĕ/ || tani || śdn. billik || zasymilowane zapożyczenie jak sch. jeftin, -iťĕ regularnie zasymilowane | ||
| + | |- | ||
| + | | Birgita /birgită/ || Brygida || śdn. Brigitte || zapożyczenie, imię | ||
|- | |- | ||
| biûcet /b́aucĕt/ || szczekać || dźwiękonaśladowcze? || poświadczone w 3Sg: b́aucĕ | | biûcet /b́aucĕt/ || szczekać || dźwiękonaśladowcze? || poświadczone w 3Sg: b́aucĕ | ||
| Linia 387: | Linia 487: | ||
|- | |- | ||
| blågiutne /blåďütnĕ/ || wesoły, szczęśliwy || psł. *bolgotьnъjь || słowo poświadczone | | blågiutne /blåďütnĕ/ || wesoły, szczęśliwy || psł. *bolgotьnъjь || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | Blågiutneg Nuwag Liatá /blåďütnĕg nüvăg ľoto/ || Szczęśliwego Nowego Roku || blåďütnĕ + nüvĕ + ľotü || kalka niem. wyrażenia | ||
| + | |- | ||
| + | | Blågiutnech Jaster /blåďütnĕx jostĕr/ || Wesołych Świąt (wielkanocnych) || blåďütnĕ + jostråi || kalka niem. frohe Ostern | ||
|- | |- | ||
| blåcha /blåxă/ || pchła || psł. *blъxa || słowo poświadczone | | blåcha /blåxă/ || pchła || psł. *blъxa || słowo poświadczone | ||
|- | |- | ||
| blåne /blånĕ/ || błonie || psł. *bolnьje || słowo poświadczone | | blåne /blånĕ/ || błonie || psł. *bolnьje || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | blåsa mîska /blåsă maiskă/ || pchli targ || blåsĕ + maiskă || kalka niem. Flohmarkt, por. korvĕ rög jako niem. Kuhhorn | ||
|- | |- | ||
| blåse /blåsĕ/ || pchli || blåxă + -ĕ || formacja wzorem korvo-korvĕ i podob. | | blåse /blåsĕ/ || pchli || blåxă + -ĕ || formacja wzorem korvo-korvĕ i podob. | ||
| − | |||
| − | |||
|- | |- | ||
| blåtu /blåtü/ || błoto || psł. *bolto || poświadczone w toponimii: Platjei, Plaut | | blåtu /blåtü/ || błoto || psł. *bolto || poświadczone w toponimii: Platjei, Plaut | ||
| Linia 425: | Linia 529: | ||
|- | |- | ||
| blǫdet /blǫdĕt/ || błądzić || psł. *blǫditi || poświadczone w czasie przeszłym: blǫdål | | blǫdet /blǫdĕt/ || błądzić || psł. *blǫditi || poświadczone w czasie przeszłym: blǫdål | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
|- | |- | ||
| bogát /bögot/ || skręcać || śdn. bögen || słowo poświadczone | | bogát /bögot/ || skręcać || śdn. bögen || słowo poświadczone | ||
| Linia 434: | Linia 534: | ||
| bogiėl /böďėl/ || strzemię || śdn. bögel || słowo poświadczone | | bogiėl /böďėl/ || strzemię || śdn. bögel || słowo poświadczone | ||
|- | |- | ||
| − | | bor /bör/ || chłop, rolnik || śdn. bûr || słowo poświadczone | + | | bor /bör/ || chłop, rolnik; walet (w kartach) || śdn. bûr || słowo poświadczone, co do drugiego znaczenia por. dn. Buur |
|- | |- | ||
| boret /börĕt/ || szczekać || psł. *boriti? || poświadczone w 3Sg: börĕ, 3Pl: börą, być może od *borti, wtedy /bort/ | | boret /börĕt/ || szczekać || psł. *boriti? || poświadczone w 3Sg: börĕ, 3Pl: börą, być może od *borti, wtedy /bort/ | ||
| Linia 442: | Linia 542: | ||
| bose /bösĕ/ || bosy || psł. bosъjь || słowo poświadczone | | bose /bösĕ/ || bosy || psł. bosъjь || słowo poświadczone | ||
|- | |- | ||
| − | | boze /bözĕ/ || zły || śdn. böse || dodatkowo zasymilowane poświadczone / | + | | boze /bözĕ/ || zły || śdn. böse || dodatkowo zasymilowane poświadczone /böze/ |
|- | |- | ||
| bǫbån /bǫbån/ || bęben || psł. *bǫbъnъ || słowo poświadczone | | bǫbån /bǫbån/ || bęben || psł. *bǫbъnъ || słowo poświadczone | ||
|- | |- | ||
| bǫcet /bǫcĕt/ || ryczeć || psł. bǫčiti || słowo poświadczone | | bǫcet /bǫcĕt/ || ryczeć || psł. bǫčiti || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | Bǫckiuw /bǫcťüv/ || Banzkow || psł. *Bǫčьkovъ || rekonstrukcja, toponim | ||
|- | |- | ||
| bǫkar /bǫkăr/ || bączek (ptak) || psł. *bǫkařь || słowo poświadczone | | bǫkar /bǫkăr/ || bączek (ptak) || psł. *bǫkařь || słowo poświadczone | ||
| Linia 472: | Linia 574: | ||
| brede /bredĕ/ || szeroki || śdn. brêt || słowo poświadczone | | brede /bredĕ/ || szeroki || śdn. brêt || słowo poświadczone | ||
|- | |- | ||
| − | | | + | | Bremŷ /Bremoi/ || Brema || niem. Bremen || adaptacja końcówki -en jako l.mn., por. cz. Brémy |
| + | |- | ||
| + | | brest /brest/ || wiąz || psł. *brest || poświadczone w toponimii: Briest, Brestah (<*brestъkъ), Prestein (<*brestina) | ||
|- | |- | ||
| breza /breză/ || brzoza || psł. *berza || słowo poświadczone | | breza /breză/ || brzoza || psł. *berza || słowo poświadczone | ||
| Linia 481: | Linia 585: | ||
|- | |- | ||
| brig /brig/ || brzeg || psł. *bergъ || słowo poświadczone | | brig /brig/ || brzeg || psł. *bergъ || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | brilia /briľă/ || okulary || niem. Brille || zapożyczenie, por. łuż. bryla, cz. brýle, zob. także såklai | ||
| + | |- | ||
| + | | Brit /Brit/ || Brytyjczyk || niem. Brite || zapożyczenie, por. cz. Brit | ||
| + | |- | ||
| + | | Britȧnîja /Britanajă/ || Brytania || niem. Britannien || adaptacja niemieckiego słowa | ||
| + | |- | ||
| + | | Britka /Britkă/ || Brytyjka || Brit + -kă || typowa forma żeńska na -kă | ||
| + | |- | ||
| + | | britskie /bricťĕ/ || brytyjski || brit + -sťĕ || typowy przymiotnik na -sťĕ | ||
|- | |- | ||
| brizîna /brizaină/ || brzezina, las brzozowy || breză + -aină || poświadczone w LSg: brizaină | | brizîna /brizaină/ || brzezina, las brzozowy || breză + -aină || poświadczone w LSg: brizaină | ||
| Linia 492: | Linia 606: | ||
| broda /brödă/ || podbródek || psł. *borda || słowo poświadczone | | broda /brödă/ || podbródek || psł. *borda || słowo poświadczone | ||
|- | |- | ||
| − | | | + | | brodàwîcia /brödăvaićă/ || brodawka || psł. *bordavica || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| brodegȧm /brödegam/ || małżonek, mąż || śdn. brüdegam || słowo poświadczone | | brodegȧm /brödegam/ || małżonek, mąż || śdn. brüdegam || słowo poświadczone | ||
| Linia 513: | Linia 627: | ||
|- | |- | ||
| brukát /brükot/ || używać || śdn. brüken || słowo poświadczone | | brukát /brükot/ || używać || śdn. brüken || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | Brusel /Brüsĕl/ || Bruksela || niem. Brüssel || zapożyczenie toponimu | ||
|- | |- | ||
| brut /brüt/ || narzeczona || śdn. brüt || słowo poświadczone | | brut /brüt/ || narzeczona || śdn. brüt || słowo poświadczone | ||
| Linia 523: | Linia 639: | ||
|- | |- | ||
| bub /büb/ || fasola || psł. *bobъ || słowo poświadczone | | bub /büb/ || fasola || psł. *bobъ || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | buber /bübĕr/ || bóbr || psł. *bobrъ || poświadczone w toponimji w złożeniu: Bobra (<*bobŕaja), Bobracken (<*bobrovъka) | ||
| + | |- | ||
| + | | bubre /bübrĕ/ || bobrzy || bübĕr + -ĕ || poświadczone w toponimji: Bobra (<*bobŕaja) | ||
|- | |- | ||
| bucka /bückă/ || leń, próżniak || ? || słowo poświadczone | | bucka /bückă/ || leń, próżniak || ? || słowo poświadczone | ||
| Linia 542: | Linia 662: | ||
| bulet /bülĕt/ || boleć || psł. *bolěti || poświadczone w 3Sg: /bülĕ/ | | bulet /bülĕt/ || boleć || psł. *bolěti || poświadczone w 3Sg: /bülĕ/ | ||
|- | |- | ||
| − | | busa /büsă/ || strzelba, | + | | busa /büsă/ || strzelba, karabin || śdn. büsse || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| bust /büst/ || kłuć, przebijać; żądlić || psł. *bosti || słowo poświadczone | | bust /büst/ || kłuć, przebijać; żądlić || psł. *bosti || słowo poświadczone | ||
| Linia 552: | Linia 672: | ||
| buwát /büvot/ || budować || śdn. buwen || słowo poświadczone | | buwát /büvot/ || budować || śdn. buwen || słowo poświadczone | ||
|- | |- | ||
| − | | Buza Dîská /Büză Daisko/ || | + | | Buza Dîská /Büză Daisko/ || Komunia Święta || büză + daisko || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| Buza Matî /büză motai/ || Matka Boża || psł. *božьja mati || słowo poświadczone | | Buza Matî /büză motai/ || Matka Boża || psł. *božьja mati || słowo poświadczone | ||
| Linia 566: | Linia 686: | ||
| Buze Wåtruk /Büzĕ Våtrük/ || Syn Boży || psł. Božьjь Otrokъ || słowo poświadczone | | Buze Wåtruk /Büzĕ Våtrük/ || Syn Boży || psł. Božьjь Otrokъ || słowo poświadczone | ||
|- | |- | ||
| − | | | + | | Buzen /Büzĕn/ || Bösen || psł. *Božinъ || rekonstrukcja, por. XIV Bozene, Bosen, toponim |
| + | |- | ||
| + | | buziǫtkiu /büźǫtťü/ || obrazek święty || psł. *božętъko || słowo poświadczone | ||
|- | |- | ||
| bu̇k /buk/ || piasta || śdn. bûk || słowo poświadczone | | bu̇k /buk/ || piasta || śdn. bûk || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | bu̇nkiėr /bunťėr/ || bunkier || niem. bunker || zapożyczenie z niemieckiego | ||
|- | |- | ||
| bu̇ntie /bunťĕ/ || kolorowy, pstrokaty || śdn. bunt || słowo poświadczone | | bu̇ntie /bunťĕ/ || kolorowy, pstrokaty || śdn. bunt || słowo poświadczone | ||
|- | |- | ||
| bu̇ntia rŷbá /bunťă råibo/ || pstrąg || bunťă + råibo || słowo poświadczone | | bu̇ntia rŷbá /bunťă råibo/ || pstrąg || bunťă + råibo || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | Bûcî /Baucai/ || Boitze || psł. *buci, NPl od *bukъ || rekonstrukcja/adaptacja i adideacja nazwy niemieckiej, toponim | ||
|- | |- | ||
| bûd /baud/ || szyling || śdn. butken || słowo poświadczone | | bûd /baud/ || szyling || śdn. butken || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | bûdet /baudĕt/ || budzić || psł. *buditi || aspekt ndk. do poświadczonego våzbaudĕt | ||
|- | |- | ||
| bûk /bauk/ || buk || psł. *bukъ || słowo poświadczone | | bûk /bauk/ || buk || psł. *bukъ || słowo poświadczone | ||
| Linia 604: | Linia 732: | ||
| cȧrkiėwne /carťėvnĕ/ || kościelny || carťai + -nĕ || przymiotnik wzorem plaug-plauznĕ | | cȧrkiėwne /carťėvnĕ/ || kościelny || carťai + -nĕ || przymiotnik wzorem plaug-plauznĕ | ||
|- | |- | ||
| − | | cȧrkî /carťai/ || kościół | + | | cȧrkî /carťai/ || kościół; cmentarz przykościelny || psł. *cьrky || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| cȧrkwîcia /carkvaićă/ || kaplica || psł. *cьrkъvica || słowo poświadczone | | cȧrkwîcia /carkvaićă/ || kaplica || psł. *cьrkъvica || słowo poświadczone | ||
| Linia 613: | Linia 741: | ||
|- | |- | ||
| cȧrnîcia /carnaićă/ || czarna jagoda || psł. *čьrnica || słowo poświadczone | | cȧrnîcia /carnaićă/ || czarna jagoda || psł. *čьrnica || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | cȧrnîdle /carnaidlĕ/ || atrament || carnĕt + -aidlĕ || złożenie na wzór łuż. čornidło | ||
|- | |- | ||
| cȧrw /carv/ || robak? || psł. *čьrvь || poświadczone tylko w złożeniu, por. /god/ i /godĕk/ | | cȧrw /carv/ || robak? || psł. *čьrvь || poświadczone tylko w złożeniu, por. /god/ i /godĕk/ | ||
|- | |- | ||
| cȧrw lezące /carv lezącĕ/ || ślimak || psł. *čьrvь lězęťьjь || słowo poświadczone | | cȧrw lezące /carv lezącĕ/ || ślimak || psł. *čьrvь lězęťьjь || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | cȧrwena repá /carvenă repo/ || burak || carvenă + repo || słowo poświadczone | ||
|- | |- | ||
| cȧrwene /carvenĕ/ || czerwony || psł. *čьrvenъjь || słowo poświadczone | | cȧrwene /carvenĕ/ || czerwony || psł. *čьrvenъjь || słowo poświadczone | ||
|- | |- | ||
| − | | | + | | cȧtîdle /cataidlĕ/ || komputer; liczydło || caist + -aidlĕ || kalka niem. Rechner, por. głuż. ličadło, cz. počítač, sch. računar |
|- | |- | ||
| cąste /cąstĕ/ || częsty || psł. *čęstъjь || brak poświadczonych słów na częsty, słowo ogólnosłowiańskie | | cąste /cąstĕ/ || częsty || psł. *čęstъjь || brak poświadczonych słów na częsty, słowo ogólnosłowiańskie | ||
| Linia 637: | Linia 769: | ||
|- | |- | ||
| celu /celü/ || policzek || psł. *čelo || słowo poświadczone | | celu /celü/ || policzek || psł. *čelo || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | cenit /cenit/ || zenit || niem. Zenit || zapożyczenie, por. łuż. cenit | ||
| + | |- | ||
| + | | cent /cent/ || cent, eurocent || niem. Cent || zapożyczenie, por. łuż. cent | ||
|- | |- | ||
| cepak /cepăk/ || kij, kijak || psł. *cěpakъ || słowo poświadczone | | cepak /cepăk/ || kij, kijak || psł. *cěpakъ || słowo poświadczone | ||
| Linia 651: | Linia 787: | ||
|- | |- | ||
| cew /cev/ || cewka tkacka || psł. *cěvъ || słowo poświadczone | | cew /cev/ || cewka tkacka || psł. *cěvъ || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | cial /ćol/ || na zdrowie! || psł. *cělъ || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | cifra /cifră/ || cyfra || niem. (die!) Ziffer || zapożyczenie, por. dłuż. cyfra, cz. cifra | ||
|- | |- | ||
| cikànîcia /cikănaićă/ || kózka? || niem. Zike + -naićă || słowo poświadczone | | cikànîcia /cikănaićă/ || kózka? || niem. Zike + -naićă || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | cil /cil/ || cel || niem. Ziel || zapożyczenie, por. łuż. cil, cz. cíl | ||
|- | |- | ||
| ciliûst /ciľaust/ || szczęka dolna || psł. *čeľustь || słowo poświadczone | | ciliûst /ciľaust/ || szczęka dolna || psł. *čeľustь || słowo poświadczone | ||
|- | |- | ||
| − | | | + | | cink /cink/ || cynk || niem. Zink || zapożyczenie, por. łuż. cynk, internacjonalizm pochodzi ze słowa górnoniemieckiego |
|- | |- | ||
| cirkác /cirkoc/ || świerszcz || onomatopeja + psł. *-ačь || słowo poświadczone | | cirkác /cirkoc/ || świerszcz || onomatopeja + psł. *-ačь || słowo poświadczone | ||
| Linia 671: | Linia 813: | ||
|- | |- | ||
| citèrnàdist /citĕrnădist/ || czternaście || psł. *četyre na desęte || słowo poświadczone | | citèrnàdist /citĕrnădist/ || czternaście || psł. *četyre na desęte || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | citèrnard /citĕrnord/ || czworokąt || citĕr + nord || formacja wsteczna od poświadczonego citĕrnordĕ | ||
|- | |- | ||
| citèrnarde /citĕrnordĕ/ || czworokątny || psł. *četyre + śdn. nôrd || słowo poświadczone | | citèrnarde /citĕrnordĕ/ || czworokątny || psł. *četyre + śdn. nôrd || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | citrana /citronă/ || cytryny || niem. Zitrone, dn. Zitroon || por. łuż. citrona | ||
|- | |- | ||
| citwàru /citvărü/ || czworo || psł. *četvoro || słowo poświadczone | | citwàru /citvărü/ || czworo || psł. *četvoro || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | citwiartac /citjortăc/ || kwadrat || citjortĕ + -ăc || por. głuż. štwórc, cz. čtverec | ||
|- | |- | ||
| citwiarte /citjortĕ/ || czwarty || psł. *četvьrtъjь || słowo poświadczone, Polański pisze ciťortĕ | | citwiarte /citjortĕ/ || czwarty || psł. *četvьrtъjь || słowo poświadczone, Polański pisze ciťortĕ | ||
| Linia 700: | Linia 848: | ||
| criwnek /crivnĕk/ || szewc || criv + -nĕk || słowo poświadczone | | criwnek /crivnĕk/ || szewc || criv + -nĕk || słowo poświadczone | ||
|- | |- | ||
| − | | cu /cü/ || co | + | | cu /cü/ || co || psł. *čьso || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| cûdze /cauʒĕ/ || cudzy, obcy, nieprzyjaciel || psł. *ťuďь || słowo poświadczone | | cûdze /cauʒĕ/ || cudzy, obcy, nieprzyjaciel || psł. *ťuďь || słowo poświadczone | ||
| Linia 725: | Linia 873: | ||
|- | |- | ||
| dalekie /doleťĕ/ || daleki || psł. *dalekъjь || według poświadczonego /dolĕk/ - daleko | | dalekie /doleťĕ/ || daleki || psł. *dalekъjь || według poświadczonego /dolĕk/ - daleko | ||
| + | |- | ||
| + | | dargie /dorďĕ/ || drogi || psł. *dorgъjь || rekonstrukcja, por. nazwę miejscową Neu-Darchau (*novaja dorgava) | ||
| + | |- | ||
| + | | dargiutne /dorďütnĕ/ || cenny, bezcenny || darg- + -ötă + -nĕ || rekonstrukcja, por. dłuż. drogotny, głuż. drohótny | ||
| + | |- | ||
| + | | darm /dorm/ || jelito || por. śdn. darm, dn. Doarm || zapożyczenie jak np. ströta 'tchawica' | ||
|- | |- | ||
| dat /dot/ I || dać || psł. *dati || słowo poświadczone | | dat /dot/ I || dać || psł. *dati || słowo poświadczone | ||
| Linia 730: | Linia 884: | ||
| dat /dot/ II || śmierć || śdn. dôt || słowo poświadczone, być może dod | | dat /dot/ II || śmierć || śdn. dôt || słowo poświadczone, być może dod | ||
|- | |- | ||
| − | | dawek /dovĕk/ || jastrząb || psł. *davikъ || słowo poświadczone, niepewne | + | | dawek /dovĕk/ I || azot || dovĕt + -ĕk || kalka niem. Stickstoff, por. głuż. dusyk, cz. dusík, -ĕk jak w ďüjĕt-ďüjĕk |
| + | |- | ||
| + | | dawek /dovĕk/ II || jastrząb || psł. *davikъ || słowo poświadczone, niepewne | ||
|- | |- | ||
| − | | dawet /dovĕt/ || cisnąć, dławić || psł. *daviti || słowo poświadczone | + | | dawet /dovĕt/ || cisnąć, dławić, dusić || psł. *daviti || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| dȧgiėl /daďėl/ || tygiel || śdn. degel || poświadczone w 3Sg: dovĕ | | dȧgiėl /daďėl/ || tygiel || śdn. degel || poświadczone w 3Sg: dovĕ | ||
| Linia 742: | Linia 898: | ||
| dȧlna /dalnă/ || osnowa || psł. *dьľьna? -oje? || słowo poświadczone | | dȧlna /dalnă/ || osnowa || psł. *dьľьna? -oje? || słowo poświadczone | ||
|- | |- | ||
| − | | dȧmá /damo/ || dama, pani || niem. Dame || zapożyczenie | + | | dȧmá /damo/ || dama, pani; dama (w kartach || niem. Dame || typowe zapożyczenie, co do drugiego znaczenia por. dn. Daam |
|- | |- | ||
| dȧn /dan/ || dzień || psł. *dьnь || słowo poświadczone | | dȧn /dan/ || dzień || psł. *dьnь || słowo poświadczone | ||
| Linia 755: | Linia 911: | ||
|- | |- | ||
| dȧnsejse /danseisĕ/ || dzisiejszy || psł. *dьnь || słowo poświadczone | | dȧnsejse /danseisĕ/ || dzisiejszy || psł. *dьnь || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | Dȧnsk /Dansk/ || Gdańsk || śdn. Danske, Danzig || zapożyczenie, toponim | ||
|- | |- | ||
| dȧra /dară/ || dziura || psł. *dira || słowo poświadczone | | dȧra /dară/ || dziura || psł. *dira || słowo poświadczone | ||
| Linia 761: | Linia 919: | ||
|- | |- | ||
| dȧršår /daršår/ || młóckarz || śdn. derscher || słowo poświadczone | | dȧršår /daršår/ || młóckarz || śdn. derscher || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | dȧtiw /dativ/ || celownik || niem. Dativ || zapożyczenie, por. łuż. datiw | ||
|- | |- | ||
| dåné /dåne/ || wewnątrz, w środku || psł. *dъně || słowo poświadczone | | dåné /dåne/ || wewnątrz, w środku || psł. *dъně || słowo poświadczone | ||
| Linia 773: | Linia 933: | ||
|- | |- | ||
| dåzd /dåzd/ || deszcz || psł. *dъždžь || słowo poświadczone | | dåzd /dåzd/ || deszcz || psł. *dъždžь || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | dåzdinek /dåzdinĕk/ || parasol (na deszcz) || dåzd + -inĕk || por. niem. Regenschirm, cz. deštník, głuż. předešćnik | ||
|- | |- | ||
| dącká /dącko/ || dzięki, dziękuję || śdn. dank + -ăk || słowo poświadczone, Polański odczytuje /dancko/, ale jest to raczej stara pożyczka | | dącká /dącko/ || dzięki, dziękuję || śdn. dank + -ăk || słowo poświadczone, Polański odczytuje /dancko/, ale jest to raczej stara pożyczka | ||
| Linia 786: | Linia 948: | ||
| degá /dego/ || szpada || śdn. dege || słowo poświadczone | | degá /dego/ || szpada || śdn. dege || słowo poświadczone | ||
|- | |- | ||
| − | | | + | | dek /dek/ || dach || śdn. dak || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| delet /delĕt/ || dzielić || psł. *děliti || poświadczone w 3Sg: delĕ | | delet /delĕt/ || dzielić || psł. *děliti || poświadczone w 3Sg: delĕ | ||
| + | |- | ||
| + | | delfin /delfin/ || delfin || niem. Delphin || zapożyczenie, por. łuż. delfin, cz. delfín | ||
|- | |- | ||
| demutichie /demütix́ĕ/ || pokorny, uległy || śdn. dêmödich || słowo poświadczone | | demutichie /demütix́ĕ/ || pokorny, uległy || śdn. dêmödich || słowo poświadczone | ||
| Linia 807: | Linia 971: | ||
|- | |- | ||
| diada /ďodă/ || dziadek, ojciec matki || psł. *děda || poświadczone w toponimii: Thiedken (<*děd(k)in?), Tideitz, Tiedeitzen (<*dědica) | | diada /ďodă/ || dziadek, ojciec matki || psł. *děda || poświadczone w toponimii: Thiedken (<*děd(k)in?), Tideitz, Tiedeitzen (<*dědica) | ||
| + | |- | ||
| + | | dial /ďol/ || część, kawałek || psł. dělъ, śdn. dêl || rekonstrukcja, por. głuż dźěł, dłuż. źěł, por. pośw. delĕt | ||
|- | |- | ||
| dialat /ďolăt/ || pracować, działać || psł. *dělati || poświadczone 3Sg: ďolă, ale także ďolojĕ | | dialat /ďolăt/ || pracować, działać || psł. *dělati || poświadczone 3Sg: ďolă, ale także ďolojĕ | ||
| Linia 825: | Linia 991: | ||
|- | |- | ||
| dif /dif/ || złodziej || śdn. dief || słowo poświadczone | | dif /dif/ || złodziej || śdn. dief || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | dijada /dijodă/ || dioda || niem. Diode || zapożyczenie, por. łuż. dioda | ||
|- | |- | ||
| dik /dik/ || staw || śdn. dîk || słowo poświadczone | | dik /dik/ || staw || śdn. dîk || słowo poświadczone | ||
| Linia 831: | Linia 999: | ||
|- | |- | ||
| din /din/ || także, też || śdn. den || słowo poświadczone | | din /din/ || także, też || śdn. den || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | dinȧmika /dinamikă/ || dynamika || niem. Dynamik || zapożyczenie, por. łuż. dynamika | ||
|- | |- | ||
| dingat /dingăt/ || wynajmować || śdn. dingen || słowo poświadczone | | dingat /dingăt/ || wynajmować || śdn. dingen || słowo poświadczone | ||
| Linia 836: | Linia 1006: | ||
| diǫsna /ďǫsnă/ || dziąsło || psł. *dęsna || słowo poświadczone | | diǫsna /ďǫsnă/ || dziąsło || psł. *dęsna || słowo poświadczone | ||
|- | |- | ||
| − | | dirzet /dirzĕt/ || trzymać, | + | | dirzet /dirzĕt/ || trzymać, powstrzymywać || psł. *dьržiti || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| disąt /disąt/ || dziesięć || psł. *desętь || słowo poświadczone | | disąt /disąt/ || dziesięć || psł. *desętь || słowo poświadczone | ||
| Linia 887: | Linia 1057: | ||
|- | |- | ||
| dor /dör/ II || prze-, przez, (durch) || śdn. dor || słowo poświadczone | | dor /dör/ II || prze-, przez, (durch) || śdn. dor || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | dornîste /dörnaistĕ/ || dworzec || dör + -n- + -aistĕ || kalka niem. Bahnhof, por. dłuż. dwórnišćo | ||
|- | |- | ||
| dorstiat /dörsťăt/ || być spragnionym || śdn. dörsten || poświadczone w 3Sg: dörsťojĕ | | dorstiat /dörsťăt/ || być spragnionym || śdn. dörsten || poświadczone w 3Sg: dörsťojĕ | ||
|- | |- | ||
| − | | Dorta /Dörtă/ || Dorota || śdn. Dorthe || zapożyczenie ze śdn., zasymilowane jak inne imiona | + | | Dorta /Dörtă/ || Dorota || śdn. Dorthe || zapożyczenie ze śdn., zasymilowane jak inne imiona, imię |
|- | |- | ||
| − | | Dortka /Dörtkă/ || Dorotka || Dörtă + -kă || zdrobnienie, por. Morajă-Moraikă | + | | Dortka /Dörtkă/ || Dorotka || Dörtă + -kă || zdrobnienie, por. Morajă-Moraikă, imię |
|- | |- | ||
| dorianek /döŕonĕk/ || dzierżawca || dör + -'onĕk || formacja wzorem dör-döŕonkă | | dorianek /döŕonĕk/ || dzierżawca || dör + -'onĕk || formacja wzorem dör-döŕonkă | ||
| Linia 903: | Linia 1075: | ||
|- | |- | ||
| dǫbak /dǫbăk/ || drzewko || psł. *dǫbъkъ || słowo poświadczone | | dǫbak /dǫbăk/ || drzewko || psł. *dǫbъkъ || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | dǫbèwůná /dǫbĕvåuno/ || bawełna || dǫb + våuno || kalka niem. Baumwolle, por. pośw. jopťĕdǫb na Apfelbaum | ||
|- | |- | ||
| dǫbîcia /dǫbaićă/ || sad, dąbrowa || dǫb + -aićă || słowo poświadczone | | dǫbîcia /dǫbaićă/ || sad, dąbrowa || dǫb + -aićă || słowo poświadczone | ||
| Linia 911: | Linia 1085: | ||
|- | |- | ||
| dǫpiat /dǫṕăt/ || chrzcić || śdn. dôpen || poświadczone w czasie przeszłym: dǫṕălai-jĕg | | dǫpiat /dǫṕăt/ || chrzcić || śdn. dôpen || poświadczone w czasie przeszłym: dǫṕălai-jĕg | ||
| + | |- | ||
| + | | dǫpnek /dǫpnĕk/ || chrzciciel || dǫpo + -nĕk || nazwa wykonawcy czynności na -nĕk, por. głuż. křćinek | ||
|- | |- | ||
| dǫpnîcia /dǫpnaićă/ || chrzcielnica || śdn. dôpe + psł. *-ьnica || słowo poświadczone | | dǫpnîcia /dǫpnaićă/ || chrzcielnica || śdn. dôpe + psł. *-ьnica || słowo poświadczone | ||
| Linia 936: | Linia 1112: | ||
| drenuwate /drenüvotĕ/ || cierniowy || dren + -üvotĕ || słowo poświadczone | | drenuwate /drenüvotĕ/ || cierniowy || dren + -üvotĕ || słowo poświadczone | ||
|- | |- | ||
| − | | Drewes /Drevĕs/ || Andrzej || śdn. Drêwes || słowo poświadczone | + | | Drewes /Drevĕs/ || Andrzej || śdn. Drêwes || słowo poświadczone, imię |
|- | |- | ||
| − | | Dreweska /Dreveskă/ || Andrzejek || Drevĕs + -kă || zdrobnienie za pomocą typowego sufiksu -kă | + | | Dreweska /Dreveskă/ || Andrzejek || Drevĕs + -kă || zdrobnienie za pomocą typowego sufiksu -kă, imię |
|- | |- | ||
| drewu /drevü/ || drzewo || psł. *dervo || rozkład poświadczonego drivenĕ, "drzewo" to także ľos, dǫb, drevü mogło być zapomniane | | drewu /drevü/ || drzewo || psł. *dervo || rozkład poświadczonego drivenĕ, "drzewo" to także ľos, dǫb, drevü mogło być zapomniane | ||
| Linia 988: | Linia 1164: | ||
| dujet /düjĕt/ || doić || psł. *dojiti || słowo poświadczone | | dujet /düjĕt/ || doić || psł. *dojiti || słowo poświadczone | ||
|- | |- | ||
| − | | | + | | dujoce /düjocĕ/ || dwojaki || psł. *dъvojačьjь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| dukiuncet /düťüncĕt/ || dokończyć || psł. *dokončiti || słowo poświadczone | | dukiuncet /düťüncĕt/ || dokończyć || psł. *dokončiti || słowo poświadczone | ||
| Linia 1002: | Linia 1178: | ||
| dupîte /düpaitĕ/ || pijany || psł. *dopitъjь || słowo poświadczone | | dupîte /düpaitĕ/ || pijany || psł. *dopitъjь || słowo poświadczone | ||
|- | |- | ||
| − | | dust /düst/ || dość || psł. *dostь || słowo poświadczone, obocznie döst | + | | durostle /düröslĕ/ || dorosły || imiesłów od dürĕst || kalka niem. Erwachsene, por. głuż. dorostły, dorosćeny, ale też: prepiclĕ |
| + | |- | ||
| + | | durest /dürĕst/ || dorosnąć || dü- + rüst || kalka niem. erwachsen, -rĕst jak w prairĕst | ||
| + | |- | ||
| + | | dust /düst/ || dość || psł. *dostь || słowo poświadczone, obocznie döst | ||
|- | |- | ||
| duzȧdát sa /düzadot să/ || doczekać się || psł. *dožьdati sę || formacja wsteczna od poświadczonego düzaidăt | | duzȧdát sa /düzadot să/ || doczekać się || psł. *dožьdati sę || formacja wsteczna od poświadczonego düzaidăt | ||
| Linia 1011: | Linia 1191: | ||
|- | |- | ||
| du̇ldichie /duldix́ĕ/ || cierpliwy || śdn. duldich || słowo poświadczone | | du̇ldichie /duldix́ĕ/ || cierpliwy || śdn. duldich || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | dûre /daurĕ/ || drogi || śdn. dûr || uzupełnienie braków semantycznych, -ûr- > -aur- jak w saur | ||
|- | |- | ||
| dûsa /dausă/ || dusza || psł. *duša || słowo poświadczone | | dûsa /dausă/ || dusza || psł. *duša || słowo poświadczone | ||
| Linia 1035: | Linia 1217: | ||
|- | |- | ||
| dwenacté /dvenocte/ || dwanaście || psł. *dъvě na desęte || słowo poświadczone | | dwenacté /dvenocte/ || dwanaście || psł. *dъvě na desęte || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | dwenactèpȧlcnîcia /dvenoctĕpolcnaićă/ || dwunastnica || dvenoctĕ + polăc + -naićă || kalka niem. Zwölffingerdarm, por. dłuż. dwanasćopalcnik | ||
|- | |- | ||
| dwenàcti /dvenăcti/ || dwanaście || psł. *dъvě na desęte || słowo poświadczone | | dwenàcti /dvenăcti/ || dwanaście || psł. *dъvě na desęte || słowo poświadczone | ||
| Linia 1057: | Linia 1241: | ||
|- | |- | ||
| ele /elĕ/ || cały czas, zawsze || śdn. hêl || słowo poświadczone | | ele /elĕ/ || cały czas, zawsze || śdn. hêl || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | elefȧnt /elefant/ || słoń || niem., dn. Elefant || zapożyczenie, por. łuż. elefant (choć obok: słon) | ||
| + | |- | ||
| + | | elektrika /elektrikă/ || elektryka || niem. Elektrik || zapożyczenie, por. łuż. elektrika | ||
|- | |- | ||
| Elska /Elskă/ || Elżbieta, Ela || śdn. Elske || zapożyczenie ze śdn., zasymilowane jak inne imiona | | Elska /Elskă/ || Elżbieta, Ela || śdn. Elske || zapożyczenie ze śdn., zasymilowane jak inne imiona | ||
| Linia 1094: | Linia 1282: | ||
! połabski !! polski !! etymologia !! uzasadnienie | ! połabski !! polski !! etymologia !! uzasadnienie | ||
|- | |- | ||
| − | | | + | | faliaste /foľostĕ/ || płowy || śdn. vâl + -'ostĕ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | falniá /folńo/ || fałda || dn. Foul, Foul’n? || słowo poświadczone w NSg: folne |
|- | |- | ||
| − | | | + | | falnene /folnenĕ/ || pofałdowany || folno + -enĕ lub imiesłów od *folnĕt || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | faná /fono/ || flaga || niem. Fahne || zapożyczenie z niemieckiego, por. dłuż. fona |
|- | |- | ||
| − | | | + | | fastet /fostĕt/ || pościć || śdn. fasten || zapożyczenie |
|- | |- | ||
| − | | | + | | fastane /fostonĕ/ || post || gerundium od fostĕt || formacja jak niem. Fasten od fasten |
|- | |- | ||
| − | | | + | | fat /fot/ || beczka, naczynie || śdn. fat, fât || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | fatnek /fotnĕk/ || bednarz || fot + -nĕk || nazwa zawodu jak klübĕk-klübaucnĕk |
|- | |- | ||
| − | | | + | | fȧbrika /fabrikă/ || fabryka || niem. Fabrik || zapożyczenie, por. łuż. fabrika |
|- | |- | ||
| − | | | + | | fȧdér /fader/ || ojciec chrzestny, kum; ojciec || dn. Vadder || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | fȧgȧla /fagală/ || ptaszek || dn. vāgel || słowo poświadczone |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
|- | |- | ||
| − | + | | fȧlgát /falgot/ || następować, postępować || śdn. volgen || poświadczone w 3Sg: falgojĕ | |
|- | |- | ||
| − | | | + | | fȧn /fan/ || fan || niem. Fan || zapożyczenie, por. łuż. fan |
|- | |- | ||
| − | | | + | | fȧnȧtizm /fanatiz(ĕ)m/ || fanatyzm || niem. Fanatismus || por. łuż. fanatizm |
|- | |- | ||
| − | | | + | | fȧrbȧt /farbat/ || zakaz || śdn. vorbot || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | fȧrbia /farb́ă/ || barwa, kolor; farba || por. niem. Farbe || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | fȧrbidiát /farbiďot/ || zakazać || śdn. vorbiden || poświadczone w czasie przeszłym: farbiďol |
|- | |- | ||
| − | | | + | | fȧrdål /fardål/ || kwadra księżyca || śdn. vêrdel || słowo poświadczone, obocznie fardil |
|- | |- | ||
| − | | | + | | fȧrforát /farförot/ || prowadzić, wieść || śdn. vorvoren || poświadczone w rozkaźniku: farförüj-năs |
|- | |- | ||
| − | | | + | | fȧrklàgane /farklăgonĕ/ || oskarżony ||śdn. vorklagen || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | fȧrstát /farstot/ || rozumieć || śdn. vorstân || poświadczone w 3Sg: farstojĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | fȧrtȧriat /fartaŕăt/ || zniszczyć || śdn. vorteren || poświadczone w czasie przeszłym: fartaŕăl |
|- | |- | ||
| − | | | + | | fȧrzakat /farzokăt/ || zapierać się, wypierać się || śdn. vorsāken || poświadczone w 3Sg: farzokă |
|- | |- | ||
| − | | | + | | fȧstèlawen /fastĕlovĕn/ || zapusty || śdn. vastel-avent || słowo poświadczone, Polański rekonstruuje fasteloven, ale jeden z zapisów Wastlówen |
|- | |- | ||
| − | | | + | | fȧšist /fašist/ || faszysta || niem. Faschist || por. łuż. fašist i inne -ist |
|- | |- | ||
| − | | | + | | fȧšizm /fašiz(ĕ)m/ || faszyzm || niem. Faschismus || por. łuż. fašizm, -z(ĕ)m jak w pesĕn |
|- | |- | ||
| − | | | + | | fålšîtia /fålšaiťă/ || fałsz || śdn. valsch(h)eit || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | fålšuwate /fålšüvotĕ/ || fałszywy || śdn. valsch + -otĕ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | fåtzȧk /fåtzak/ || tornister, plecak(?) || dn. Vat-Sakk || słowo poświadczone, Polański pisze fatzak, ale to chyba literówka |
|- | |- | ||
| − | | | + | | ferdediát /ferdeďot/ || bronić || dn. verdädig’n || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | fertfȧk /fertfak/ || ćwierć, ćwiartka || dn. vērt(e) + Fack || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | ferzûka /ferzaukă/ ||pokusa, pokuszenie || dn. versöking || poświadczone w ASg: ferzoikǫ, -oi- jako -au- jak w saukăt |
|- | |- | ||
| − | | | + | | fetiš /fetiš/ || fetysz || niem. Fetisch || zapożyczenie, por. łuż. fetiš |
|- | |- | ||
| − | | | + | | fidera /fideră/ || kuma, matka chrzestna || śdn. vedere || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | film /film/ || film || niem. Film || zapożyczenie, por. łuż., cz., pl. film |
|- | |- | ||
| − | | | + | | Fin /Fin/ || Fin || niem. Finne || zapożyczenie z niemieckiego, por. łuż. Fin |
|- | |- | ||
| − | | | + | | Finka /Finkă/ || Finka || Fin + -kă || regularna forma żeńska |
|- | |- | ||
| − | | | + | | Finliǫdu /finľǫdü/ || Finlandia || Fin + ľǫdü || kalka niem. Finnland |
|- | |- | ||
| − | | | + | | finskie /finsťĕ/ || fiński || fin + -sťĕ || regularny przymiotnik na -sťĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | find /find/ || nieprzyjaciel, wróg || dn. Find || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | findlikie /findliťĕ/ || wrogi, nieprzyjacielski || dn. findlik || zapożyczenie, por. fründ-fründliťĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | fizika /fizikă/ || fizyka || niem. Physik || zapożyczenie, por. łuż. fyzika |
|- | |- | ||
| − | | | + | | fîgá /faigo/ || figa || niem. Feige? || zapożyczenie, por. łuż., pl. figa |
|- | |- | ||
| − | | | + | | fîgiuwe /faiďüvĕ/ || figowy || faigo + -üvĕ || przymiotnik na -üvĕ, żeby nie wywoływać I palatalizacji |
|- | |- | ||
| − | | | + | | fîgiuwe lîst /faiďüvĕ laist/ || listek figowy || faiďüvĕ + laist || kalka niem. Feigenblatt |
|- | |- | ||
| − | | | + | | flȧša /flašă/ || butla || niem. Flasche || formacja wsteczna wzgl. poświadczonego flaškă |
|- | |- | ||
| − | | | + | | flȧška /flaškă/ || butelka || niem. Flasche + -kă || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | flitichie /flitix́ĕ/ || pilny || dn. flītich || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | flîtá /flaito/ || flet || śdn. floite || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | flîtac /flaităc/ || piegża || flaito + -ac || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | flîtát /flaitot/ || grać na flecie || flaito + -ot || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | flote /flötĕ/ || płaski || śdn. vlôt || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | fon /fön/ || suszarka do włosów || niem. Föhn/Fön || zapożyczenie, por. łuż. fejn, sch. fen, ros. фенъ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | for /för/ ||wy- || śdn. vör || słowo poświadczone, odpowiada niem. für, herfür |
|- | |- | ||
| − | | | + | | frame /fromĕ/ || pobożny || śdn. vrâm || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | Frącoz /frącöz/? || Francuz || dn. Franzoos || zapożyczenie z dn., zasymilowane, por. głuż. jendźelski 'angielski' |
|- | |- | ||
| − | | | + | | Frącozka /frącöskă/ || Francuzka || Frącöz + -kă || regularna forma żeńska |
|- | |- | ||
| − | | | + | | frącozkie /frązösťĕ/ || francuski || frązöz + -sťĕ || przymiotnik od nazwy narodu, może frącözisĕ jak ingelsĕ? |
|- | |- | ||
| − | | | + | | Frąkrika /frąkrikă/ || Francja || kalka niem. Frankreich || por. emerikă ze śdn. hemmelrîke |
|- | |- | ||
| − | | | + | | frefelàjące /frefelăjącĕ/ || hardy, przekorny || śdn. vrevelen || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | frefelát /frefelot/ || być hardym, przekornym || śdn. vrevelen || rekonstrukcja czasownika, od którego powstał zleksykalizowany imiesłów |
|- | |- | ||
| − | | | + | | fri /fri/ || swobodnie || śdn. fri || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | frijá /frijo/ || małżeństwo ||dn. Frie || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | friját /frijot/ || wziąć ślub || dn. frīn || poświadczone w 3Sg: frijol |
|- | |- | ||
| − | | | + | | frijane /frijonĕ/ || ożenek, ślub || gerundium od: frijat || poświadczone w celowniku: kå frijońĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | Fris /fris/ || Fryzyjczyk || śdn. Vrêsch || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | fris /fris/ || ser fryzyjski || śdn. Vrêsch || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | Friska /friskă/ || Fryzyjka || fris + -kă || forma żeńska na -kă |
|- | |- | ||
| − | | | + | | Frisliǫdu /frisľǫdü/ || Fryzja || Fris + ľǫdü || kalka niem. Friesland |
|- | |- | ||
| − | | | + | | friše /frišĕ/ || świeży || niem. frisch || słowo poświadczone, obocznie frišťĕ?? |
|- | |- | ||
| − | | | + | | frizor /frizör/ || fryzjer || niem. Frisör/Friseur || zapożyczenie, por. łuż. frizer |
|- | |- | ||
| − | | | + | | frîdichie /fraidix́ĕ/ || radosny, wesoły || śdn. vreidich || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | frund /fründ/ || przyjaciel, krewny || śdn. vrünt || poświadczone w ASg: fründi |
|- | |- | ||
| − | | | + | | frundlikie /fründliťĕ/ || uprzejmy, życzliwy || vrüntlik || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | fudår /füdår/ || pasza, karma; pokarm || śdn. vôder || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | fudrat /füdrăt/ || karmić (zwierzęta) || śdn. vôderen || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | fule /fülĕ/ || leniwy || dn. fūl || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | fule piås /fülĕ ṕås/ || leń, próżniak || fülĕ + ṕås || słowo poświadczone |
| + | |} | ||
| + | |||
| + | ==G== | ||
| + | {| class="wikitable" width="100%" | ||
|- | |- | ||
| − | + | ! połabski !! polski !! etymologia !! uzasadnienie | |
|- | |- | ||
| − | | | + | | gabel /gobel/? || widelec || śdn gåb(e)l || słowo poświadczone, ale wokalizm niepewny |
|- | |- | ||
| − | | | + | | gad /god/ || wąż || psł. *gadъ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | gade /godĕ/ || gadzi, węży || psł. *gadьjь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | gadek /godĕk/ || robak || psł. *gadikъ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | gaj /goj/ || gaj, lasek || psł. *gajь || poświadczone w toponimii: Gei, Gei-wiesen |
|- | |- | ||
| − | | | + | | galǫz /golǫz/ || gałąź || psł. *galǫzь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | gard /gord/ I || stajnia, obora || psł. *gordь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | gard /gord/ II || zamek, gród; sąd || psł. *gordъ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | gardîste /gordaistĕ/ || grodzisko, plac grodowy || psł. *gordišče || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | Garduw /Gordüv/? || Gartow || psł. *gordovъ? || rekonstrukcja, toponim |
|- | |- | ||
| − | | | + | | garch /gorx/ || groch; wyka || psł. *gorxъ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | garnak /gornăk/ || garnek (na mleko) || psł. *gъrnъkъ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | garnet /gornĕt/ || mówić, gadać || psł. *gorniti || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | garsle /gorslĕ/ || garść || psł. *gъrstlьje || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | gaset /gosĕt/ || gasić || psł. *gasiti || poświadczone w 3Sg: gosĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | gat /got/ || gać, grobla, (staw?) || psł. *gatь || poświadczone w toponimii: Katei, Jatey-feld, Jatey-wiesen |
|- | |- | ||
| − | | | + | | gatek /gotĕk/ || mały staw || psł. *gatikъ || poświadczone w toponimii: Kadieck |
|- | |- | ||
| − | | | + | | gȧklår /gaklår/ || kuglarz || śdn. gôkeler || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | gȧlá /galo/ || strój odświętny, urzędowy || por. niem. Gala || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | gȧle /galě/ || żółty || śdn. gêle || dodatkowo zasymilowane poświadczone nieodmienne /gale/ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | gȧlèrepá /galĕrepo/ || marchew || galĕ + repo || słowo poświadczone, Polański uznaje je za dwa osobne: gale repo |
|- | |- | ||
| − | | | + | | gȧlgwŷ /galgvoi/ || szubienica; wieszak || śdn. galge || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | gȧnat /ganăt/ || być życzliwym || śdn. gannen || poświadczone 1Sg: ganăm, 2Sg: ganăs |
|- | |- | ||
| − | | | + | | gȧnc /ganc/ || cały || niem. ganz || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | gȧng /gang/ || przejście, korytarz || śdn. gank || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | gȧngrena /gangrenă/ || gangrena || niem. (die!) Gangrän || zapożyczenie, por. głuż. gangrena |
|- | |- | ||
| − | | | + | | gȧz /gaz/ || gaz || niem. Gas || zapożyczenie, por. pol. gaz |
|- | |- | ||
| − | | | + | | gȧzene /gazenĕ/ || gazowy || gaz + -enĕ || typowy przymiotnik od nazwy substancji |
|- | |- | ||
| − | | | + | | gåzîwe /gåzaivĕ/ || prędki, szybki || psł. *gъzivъjь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | gåzet /gåzĕt/ || gzić się, wściekać się (o bydle) || psł. *gъzъ + -iti || poświadczone w 3Sg: gåzĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | gegén /gegen/ || przeciwko || śdn. gegen || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | genitiw /genitiv/ || dopełniacz || niem. Genitiv || zapożyczenie, por. łuż. genitiw |
|- | |- | ||
| − | | | + | | Gieska /Ďeskă/ || Gertruda, Gierka || śdn. Geske || zapożyczenie ze śdn., zasymilowane jak inne imiona, imię |
|- | |- | ||
| − | | | + | | giole /ďölĕ/ || goły || psł. *golъjь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | giolǫb /ďölǫb/ || gołąb || psł. golǫbь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | giolǫbak /ďölǫbăk/ || gołąbek || psł. golǫbъkъ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | giora /ďöră/ || góra || psł. *gora || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | giorcanek /ďörconĕk/ || stwór górski, górzanin || psł. *gorьčanikъ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | giorét sa /ďöret să/ || palić się || psł. *gorěti sę || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | giorka /ďörkă/ || górka, pagórek || psł. *gorъka || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | giorkie /ďörťĕ/ || gorzki || psł. *gorьkъjь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | Giorska /Ďörskă/ || Bergen || psł. *gorьska(ja) || słowo poświadczone, toponim |
|- | |- | ||
| − | | | + | | gips /gips/ || gips || niem. Gips || zapożyczenie, por. łuż. gips, cz. gyps |
|- | |- | ||
| − | | | + | | giujek /ďüjĕk/ || uzdrowiciel || psł. *gojikъ || słowo poświadczone, Polański tłumaczy "lekarz, cyrulik" |
|- | |- | ||
| − | | | + | | giujet /ďüjĕt/ || leczyć, goić || psł. *gojiti || poświadczone w 3Sg: ďüjĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | giujît sa /ďüjait să/ || goić się || psł. *gojiti sę || poświadczone w 3Sg: ďüji-să |
|- | |- | ||
| − | | | + | | giulia /ďüľă/ || pustkowie, wrzosowisko || psł. *golьja || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | giune /ďünĕ/ || gówno || psł. *govьno || poświadczone w GSg: ďünă |
|- | |- | ||
| − | | | + | | giust /ďüst/ || gość || psł. *gostь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | giustnîcia /ďüstnaićă/ || kawał ziemi, z którego sołtys może ugościć wójta || psł. *gostьnica || słowo poświadczone, ale znaczenie być może dużo szersze |
|- | |- | ||
| − | | | + | | giuzd /ďüzd/ || gwóźdź; kołek || psł. *gvozdь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | giûster /ďaustĕr/ || jaszczur || psł. *guščerъ || poświadczone nazwisko rodowe: Gauster, por. sch. gušter, także w toponimii: Güstrow, Guzstrowe |
|- | |- | ||
| − | | | + | | gîbet /ďaibĕt/ || gubić || psł. *gubiti || rozkład poświadczonego prefigowanego: vizďaibĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | gîmne /ďaimnĕ/ || gumno, zabudowa gospodarska || psł. *gumьno || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | gînǫt /ďainǫt/ || ginąć || psł. *ginǫti || perfektyw do ďainǫt, por. püzďainǫt |
|- | |- | ||
| − | | | + | | gladet /glodĕt/ || gładzić, prasować || psł. *gladiti || rekonstrukcja, por. dłuż. głaźiś |
|- | |- | ||
| − | | | + | | gladkie /glotťĕ/ || gładki; ładny || psł. *gladъkъjь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | glazá /glozo/ || szkło; szklanka || śdn. glas || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | glaznek /gloznĕk/ || szklarz || glozo + -nĕk || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | glåd /glåd/ || głód || psł. *goldъ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | glådet /glådĕt/ || głodzić? || psł. *golděti || poświadczone w 3Sg: glådĕ i gerundium glådenĕ, ale znaczenie 'głodować, biedować' |
|- | |- | ||
| − | | | + | | glåduwat /glådüvăt/ || głodować, biedować || psł. *goldovati || poświadczone gerundium: glådüvenĕ, ale patrz glådĕt |
|- | |- | ||
| − | | | + | | glåduwate /glådüvotĕ/ || głodny || psł. *goldovatъjь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | glåduwne /glådüvnĕ/ || biedny || psł. *goldovьnъjь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | glåduwnate /glådüvnotĕ/ || biedny || psł. *goldovьnatъjь || słowo poświadczone, ale patrz glådüvnĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | glåwa /glåwă/ || głowa; rozum, umysł; czaszka || psł. *golva || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | glåwènene /glåwĕnenă/ || dotyczący główki lnu || psł. *golvinenъjь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | glåwîna /glåwaină/ || główka lnu || psł. *golvina || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | glåwka /glåfkă/ || główka || psł. *golvъka || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | glåwne /glåwnĕ/ || głowowy, główny || psł. *golvьnъjь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | glåwne kiusån /glåvnĕ ťüsån/ || poduszka do spania || śdn |
|- | |- | ||
| − | | | + | | gliǫdat /gľǫdăt/ || śnić || psł. *ględati || poświadczono w 3Sg: gľǫdăl |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
|- | |- | ||
| − | + | | glîná /glaino/ || glina || psł. *glina || słowo poświadczone | |
|- | |- | ||
| − | | | + | | Glîn /Glain/ || Lüneburg || psł. *glinь || poświadczony miejscownik /vå Gľainĕ/ świadczy chyba o r. żeńskim, toponim |
|- | |- | ||
| − | | | + | | glînene /glainenĕ/ || gliniany || psł. *glinenъjь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | glîpe /glaipĕ/ || młody || psł. *glupъjь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | glîpîna /glaipaină/ || młodzież || glaipĕ + -aină || utworzone wzorem sch. omladina |
|- | |- | ||
| − | | | + | | glîpust /glaipüst/ || młodość || psł. *glupostь || utworzone wzorem råd-rådüst |
|- | |- | ||
| − | | | + | | glîsta /glaistă/ || glista, robak || psł. *glista || słowo poświadczone, być może glaist |
|- | |- | ||
| − | | | + | | glǫb /glǫb/ || głębina || psł. *glǫbь || poświadczone w toponimji: Glimp, Glumm, Glamp-Sei |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
|- | |- | ||
| − | + | | glǫbek /glǫbĕk/ || głęboko || psł. *glǫboko || słowo poświadczone | |
|- | |- | ||
| − | | | + | | glǫbukie /glǫbüťĕ/ || głęboki || psł. *glǫbokъjь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | glu̇pse /glupsĕ/ || zdradliwy, podstępny || śdn. glupesch || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | glûchie /glaux́ĕ/ || głuchy || psł. *gluxъjь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | gmîna /gmaină/ || gmina, || niem. arch. Gemeine, śdn. gemeine, gemêne || por. pl. gmina, dłuż. gmejna |
|- | |- | ||
| − | | | + | | gnat /gnot/ || gnać || psł. *gъnati || poświadczone w 3Sg: gnol, zinĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | gnat dånû /gnot dånau/ || wpędzać, zapędzać || gnot + dånau || poświadczone w 3Sg: zinĕ dånau |
|- | |- | ||
| − | | | + | | gnat del /gnot del/ || odpędzać || gnot + del || poświadczone w 3Sg: del zinĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | gnat ta /gnot to/ || popędzać, napędzać || gnot + to || poświadczone w 3Sg: zinĕ to, to zinĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | gnåle /gnålĕ/ || zgniły || psł. *gnilъjь || słowo poświadczone |
| + | |||
|- | |- | ||
| − | | | + | | gnew /gnev/ || gruczoł? || psł. *gněvъ || poświadczone w l. mn.: gnevoi |
|- | |- | ||
| − | | | + | | gnezdît sa /gnezdait-să/ || gnieździć się || psł. *gnězditi sę || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | gnist /gnist/ || gnieść || psł. *gnesti || poświadczone w 3Sg: gnitĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | gnîdá /gnaido/ || gnida || psł. *gňida || poświadczono w l. mn.: gnaidåi/-ĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | gnîlîcia /gnailaićă/ || zgnilizna || gnålĕ + -aićă || rzeczownik od przymiotnika jak x́audĕ-x́audaićă |
|- | |- | ||
| − | | | + | | gnît /gnait/ || gnić || psł. *gniti || poświadczono pochodne gnålĕ (zgniły) |
|- | |- | ||
| − | | | + | | gnuj /gnüj/ || gnój || psł. *gnojь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | gnujene /gnüjenĕ/ || gnojowy || psł. *gnojenъjь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | gniazde /gńozdĕ/ || gniazdo || psł. *gnězdo || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | gǫgièlnîcia /gǫďĕlnaićă/ || skrzypce || psł. *golgol-? + -naićă || zapożyczenie do dn. Gungelneitz ’Geige, Violine’ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | gǫs /gǫs/ || gęś || psł. *gǫsь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | gǫse /gǫsĕ/ || gęsi || psł. *gǫsьjь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | gǫsiar /gǫśăr/ || gąsior || psł. *gǫsьjařь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | gǫska /gǫskă/ || biały chleb, bułka || psł. *gǫsъka || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | gǫste /gǫstĕ/ || gęsty || psł. *gǫstъjь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | grab /grob/ || grab || psł. *grabъ || poświadczone w ASg: groboi |
|- | |- | ||
| − | | | + | | grabȧlnek /grobalnĕk/ || świder ciesielski (do grabi) || psł. *grabьlьnikъ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | grablé /groble/ || grabie || psł. *grabľě || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | greblu /greblü/ || ożóg, pogrzebacz || psł. *greblo || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | grad /grod/ || grad || psł. *gradъ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | gratewár /grotevor/ || dziadek, ojciec ojca|| dn. grôte-vâer || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | gratka /grotkă/ || babka, matka ojca || śdn. grôteke || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | gratiát /groťot/ || chwalić || śdn. groten || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | grawá /grovo/ || rów || śdn. grave || słowo poświadczone |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
|- | |- | ||
| − | + | | grawena /grovenă/ || starzec, siwy mężczyzna || śdn. grawe + -enă || słowo poświadczone | |
|- | |- | ||
| − | | | + | | grȧmat /gramăt/ || grzmieć || psł. *grьměti || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | grȧnȧta /gramată/ || granat || niem. Granate || zapożyczenie z niemieckiego, por. dłuż. granata |
|- | |- | ||
| − | | | + | | Grecka /greckă/ || Grecja || Grek + -skă || por. dłuż. Grichiska, cz. Řecko |
|- | |- | ||
| − | | | + | | greckie /grecťĕ/ || grecki || Grek + -sťĕ || przymiotnik na -sťĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | grech /grex/ || grzech || psł. *grěxъ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | Grek /grek/ || Grek || śdn. Greke || por. dłuż Grich z niem. Grieche |
|- | |- | ||
| − | | | + | | Grekînka /Greťainkă/ || Greczynka || Grek + -åinkă || forma żeńska jak nemăc-nemťainkă |
|- | |- | ||
| − | | | + | | grensa /grensă/ || granica || śdn. grense, z pol. granica || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | gresît sa /gresait-să/ || grzeszyć || psł. *grěšiti + să || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | gresnar /gresnăr/? || grzesznik || psł. *grešьnařь || poświadczone w DPl: gresnărüm |
|- | |- | ||
| − | | | + | | gresnek /gresnĕk/ || grzesznik || psł. *grěšьnikъ || poświadczone w l. mn.: gresnaiťĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | gribiåt /grib́åt/ || grzbiet, plecy || psł. *xrьbьtъ, nieregularnie || słowo poświadczone, Polański transkrybuje grėb́åt |
|- | |- | ||
| − | | | + | | gribin /gribin/ || grzebień || psł. *grebenь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | gribinàtîcia /gribinătaićă/ || kręgosłup || psł. *grebenatica || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | griját sa /grijot să/ || grzać || psł. grějati sę || poświadczone w rozkaźniku 2Sg: grij să |
|- | |- | ||
| − | | | + | | griǫda /gŕǫdă/ I || belka || psł. *gręda || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | griǫda /gŕǫdă/ II || grzęda || psł. *gręda || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | gripa /gripă/ || grypa || niem. Grippe || zapożyczenie, por. łuż. gripa |
|- | |- | ||
| − | | | + | | grîb /graib/ || grzyb || psł. *gribъ || poświadczone nazwisko rodowe: Greibke, Griepke, a także w toponimji: Greibkens feld |
|- | |- | ||
| − | | | + | | grîba /graibă/ || drobne pieniądze, grosze || psł. *grubyjě || słowo poświadczone, ale niepewne |
|- | |- | ||
| − | | | + | | grîf /graif/ || gryf || niem. Greif || zapożyczenie z niem., do rozważenia także z śdn. grip |
|- | |- | ||
| − | | | + | | grîp /graip/ || kupa, stos || być może śdn. grîpe || słowo poświadczone |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
|- | |- | ||
| − | + | | grodling /grödling/ || kiełb || dn. grödeling || słowo poświadczone | |
|- | |- | ||
| − | | | + | | grone /grönĕ/ || zielony || śdn. gröne || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | gronlądskie /grönlącťĕ/ || grenlandzki || Grönľǫdü + -sťĕ || przymiotnik od utworzonej nazwy państwa |
|- | |- | ||
| − | | | + | | Gronliǫdu /Grönľǫdü/ || Grenlandja || grönĕ + -ľǫdü || kalka niem. Grönland |
|- | |- | ||
| − | | | + | | grulikie /grüliťĕ/ || okrutny, okropny || śdn. grülik || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | gruzne /grüznĕ/ || brzydki, szpetny || psł. *grozьnъjь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | grûk /grauk/ || grusza || psł. *gruša skontaminowana z *buk || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | grûsŷ /grausåi/ || grusza || psł. *gruš-y || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | guld /güld/ || złoto; gulden (pieniądz) || śdn. güld || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | guldån /güldån/ || gulden (pieniądz) || śdn. gülden || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | guldione /gülďonĕ/ || pozłacany || śdn. güld + -'onĕ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | gu̇rkî /gurťai/ || ogurek || śdn. gurke || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | gu̇t /gut/ || dobrze || niem. gut || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | gwiazda /gjozdă/ || gwiazda || psł. *gvězda || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | gwiazdka /gjoz(d)kă/ || gwiazdka || psł. *gvězdъka || słowo poświadczone |
| + | |} | ||
| + | |||
| + | ==H== | ||
| + | {| class="wikitable" width="100%" | ||
|- | |- | ||
| − | + | ! połabski !! polski !! etymologia !! uzasadnienie | |
|- | |- | ||
| − | | | + | | hatnu /hotnü/ || hetta, hejta, w prawo || dn. hot + -nü || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | Hȧg /Hag/ || Haga || dn., niem. (Den) Haag || zapożyczenie, toponim |
|- | |- | ||
| − | | | + | | hȧj /haj/ || siano || śdn. hoi || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | hȧj-mand /haj-mond/ || sierpień || haj + mond || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | hȧka /hakă/ || motyka || niem. Hacke || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | her rict /her rict/ || rzec, powiedzieć || niem. her + rict || poświadczone w rozkaźniku: her-ric, odpowiada niem. her- |
|- | |- | ||
| − | | | + | | histarîja /historajă/ || historia || niem. Historie || zapożyczenie, por. dłuż. historija, pl. historia |
|- | |- | ||
| − | | | + | | hîliane /haiľonĕ/ || uświęcony, poświęcony || śdn. heilen || słowo poświadczone |
| + | |} | ||
| + | |||
| + | ==Ch== | ||
| + | {| class="wikitable" width="100%" | ||
|- | |- | ||
| − | + | ! połabski !! polski !! etymologia !! uzasadnienie | |
|- | |- | ||
| − | | | + | | chala /xolă/ || pochwała || psł. *xvala || derywat od poświadczonego xolĕ jak niem. loben-Lob |
|- | |- | ||
| − | | | + | | chalet /xolĕt/ || chwalić || psł. *xvaliti || poświadczone w 3Sg: xolĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | charna /xornă/ || pokarm, pożywienie || psł. *xorna || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | charnet /xornĕt/ || karmić, żywić || psł. *xorniti || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | charstîwe /xorstaivĕ/ || parszywy, pokryty krostami, świerzbowaty || psł. *xorstivъjь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | charstŷ /xorståi/ || krosta, parch; świerzb || psł. *xorsty || poświadczone w l. mn.: xorstvoi |
|- | |- | ||
| − | | | + | | Charwat /xorvăt/ || Chorwat || sch. Hrvat || zaadaptowane zapożyczenie, dop. -otă |
|- | |- | ||
| − | | | + | | Charwatka /xorvotkă/ || Chorwatka || xorvăt + -kă || typowa forma żeńska na -kă |
|- | |- | ||
| − | | | + | | Charwatska /xorvockă/ || Chorwacja || xorvăt + -skă || odbitka sch. Hrvatska |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
|- | |- | ||
| − | + | | charwatskie /xorvocťĕ/ || chorwacki || xorvăt + -sťĕ || typowy przymiotnik od nazwy narodu | |
|- | |- | ||
| − | | | + | | chėmil /x́ėmil/ || chmiel || psł. *xъmělь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | China /x́ină/ || Chiny || niem. China || por. głuż. China, niem. /ˈçiːna/ (na południu także /ˈkiːna/) |
|- | |- | ||
| − | | | + | | Chinianek /x́ińonĕk/ || Chińczyk || x́ină + -'onĕk || etnonim na -onĕk, por. głuż. Chinjan |
|- | |- | ||
| − | | | + | | Chinianka /x́ińonkă/ || Chinka || x́ină + -'onkă || regularna forma żeńska |
|- | |- | ||
| − | | | + | | chinskie /x́insťĕ/ || chiński || x́ină + -sťĕ || regularny przymiotnik na -sťĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | chiorac /x́örăc/ || zły duch, djabeł || psł. *x(v)orьcь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | chiore /x́örĕ/ || zły, niedobry; brzydki || psł. *x(v)orъjь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | chiorîcia /x́öraićă/ || zło || x́örĕ + -aićă || rzeczownik odprzymiotnikowy wzorem x́audĕ-x́audaićă |
|- | |- | ||
| − | | | + | | chiost /x́öst/ || miotła, pomiotło || psł. *xvostъ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | chiudet /x́üdĕt/ || iść, chodzić || psł. *choditi || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | chiutá /x́üto/ || chata, chałupa || niem. Hütte || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | chiûdac /x́audăc/ || zły duch, djabeł, szatan || psł. *xudьcь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | chiûde /x́audĕ/ || marny, lichy; zły, niedobry; brzydki || psł. *xudъjь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | chiûde-mand /x́audĕ-mond/ || kwiecień || x́audĕ + mond || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | chiûdîcia /x́audaićă/ || marność, coś złego || psł. *xudica || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | chîzá /x́aizo/ || chałupa, chata || psł. *xyža || rozkład poświadczonego x́aiznĕ, por. dł. chyža |
|- | |- | ||
| − | | | + | | chîzka /x́aiskă/ || chałupka, chatka || x́aizo + -kă || zdrobnienie od rekonstruowanego x́aizo |
|- | |- | ||
| − | | | + | | chîzne /x́aiznĕ/ || chałupne, około chałupy || psł. *xyžьnъjь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | chlar /xlor/ || chlor || niem. Chlor || zapożyczenie, por. cz., łuż., pl. chlor |
|- | |- | ||
| − | | | + | | chlåd /xlåd/ || chłód || psł. *xoldъ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | chlådene /xlådenĕ/ || chłodny || psł. *xoldenъjь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | chlådinek /xlådinĕk/ || chłodziarka, lodówka || xlåd + -inĕk || kalka niem. Kühlschrank, por. dłuż. chłodnik, głuż. chłódźak |
|- | |- | ||
| − | | | + | | chlew /xlev/ || chlew || psł. *xlěvъ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | chlǫd /xlǫd/ || laska, kij || psł. *xlǫdъ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | chrąst /xrąst/ || chrząszcz, chrabąszcz || psł. *xręščь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | chrian /xŕon/ || chrzan || psł. *xrěnъ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | chriûd /xŕaud/ || bicz, bat || psł. *xřudъ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | chriûdek /xŕaudĕk/ || smyczek || psł. *xřudikъ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | chrume /xrümĕ/ || kaleki, chromy || psł. *xromъjь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | chrumene /chrümenĕ/ || obrażenie, skaleczenie || psł. *xromenьje || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | chrumîcia /xrümaićă/ || kalectwo || xrümĕ + -aićă || złożenie wzorem x́audĕ-x́audaićă |
|- | |- | ||
| − | | | + | | chrumota /xrümötă/ || kaleka || xrümĕ + -ötă || złożenie jak pröstĕ-pröstötă |
| + | |} | ||
| + | |||
| + | ==I== | ||
| + | {| class="wikitable" width="100%" | ||
|- | |- | ||
| − | + | ! połabski !! polski !! etymologia !! uzasadnienie | |
|- | |- | ||
| − | | | + | | ilek /ilĕk/ || tchórz, fretka || śdn. ilk || słowo poświadczone, obocznie ilkă |
|- | |- | ||
| − | | | + | | ilka /ilkă/ || tchórz, fretka || śdn. ilke || słowo poświadczone, obocznie ilĕk |
|- | |- | ||
| − | | | + | | Indîja /indajă/ || Indie || niem. Indien || zapożyczenie, regularna adaptacja -ien > -ajă |
|- | |- | ||
| − | | | + | | indîskie /indaisťĕ/ || indyjski || indajă + -sťĕ || przymiotnik na -sťĕ, może indisťĕ? |
|- | |- | ||
| − | | | + | | ingelse /ingelsĕ/ || angielski || śdn. engelsch || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | ingiėl /inďėl/ || anioł || śdn. engel || formacja wsteczna od poświadczonego inglĕk |
|- | |- | ||
| − | | | + | | inglek /inglĕk/ || anioł, aniołek || śdn. engel + -ĕk || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | Ingliǫdår /ingľǫdår/ || Anglik || por. niem. Engländer lub Ingľǫdü + -år || kalka niem. Engländer |
|- | |- | ||
| − | | | + | | Ingliǫdårska /ingľǫdårskă/ ||Angielka || ingľǫdår + -skă || forma żeńska jak toblår-toblårskă |
|- | |- | ||
| − | | | + | | Ingliǫdu /ingľǫdü/ || Anglia || śdn. England + ľǫdü || kalka niemieckiej nazwy, por. poświadczone ingelsĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | instru̇mentȧl /instrumental/ || narzędnik || niem. Instrumental || zapożyczenie, por. łuż. instrumental |
|- | |- | ||
| − | | | + | | Internet /internĕt/ || Internet || niem. Internet || por. łuż., cz., pl. internet |
|- | |- | ||
| − | | | + | | Ir /ir/ || Irlandczyk || por. niem. Ire || zapożyczenie tak jak cz. Ir |
|- | |- | ||
| − | | | + | | irȧckie /iracťĕ/ || iracki || Irak + -sťĕ || przymiotnik na -sťĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | Irȧk /irak/ || Irak || niem. Irak || zapożyczenie |
|- | |- | ||
| − | | | + | | Irȧkiėr /iraťėr/ || Irakijczyk || Irak + -år || kalka niem. Iraker |
|- | |- | ||
| − | | | + | | Irȧkiėrska /iraťėrskă/ || Irakijka || iraťėr + -skă || regularna forma żeńska |
|- | |- | ||
| − | | | + | | irȧnskie /iransťĕ/ || irańki || Iran + -sťĕ || przymiotnik na -sťĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | Irȧn /iran/ || Iran || niem. Iran || zapożyczenie |
|- | |- | ||
| − | | | + | | Irȧnår /iranår/ || Irańczyk || Irak + -år || kalka niem. Iraner |
|- | |- | ||
| − | | | + | | Irȧnårska /iranårskă/ || Iranka || iranår + -skă || regularna forma żeńska |
|- | |- | ||
| − | | | + | | Irska /irskă/ || Irlandka || ir + -skă || forma żeńska jak er-erskă |
|- | |- | ||
| − | | | + | | irlądskie /irlącťĕ/ || irlandzki || irľǫdü + -sťĕ || typowy przymiotnik na -sťĕ, przegłos nosówek |
|- | |- | ||
| − | | | + | | Irliǫdu /irľǫdü/ || Irlandia || por. niem. Irland + ľǫdü || kalka niemieckiej nazwy |
|- | |- | ||
| − | | | + | | islądskie /islącťĕ/ || islandzki || isľǫdü + -sťĕ || typowy przymiotnik na -sťĕ, przegłos nosówek |
|- | |- | ||
| − | | | + | | Isliǫdår /isľǫdår/ || Islandczyk || isľǫdü + -år || kalka niem. Islander |
|- | |- | ||
| − | | | + | | Isliǫdårska /isľǫdårskă/ || Islandka || isľǫdår + -skă ||forma żeńska jak toblår-toblårskă |
|- | |- | ||
| − | | | + | | Isliǫdu /isľǫdü/ || Islandia || por. niem. Island + ľǫdü || kalka niemieckiej nazwy |
|- | |- | ||
| − | | | + | | Itȧlianek /Itaľonĕk/ || Włoch || Italajă + -onĕk ||typowa nazwa mieszkańca na -onĕk |
|- | |- | ||
| − | | | + | | Itȧlianka /Itaľonkă/ || Włoszka || Italajă + -onkă || typowa nazwa mieszkanki na -onkă |
|- | |- | ||
| − | | | + | | itȧlenskie /italensťĕ/ || włoski || por. niem. italienisch || przymiotnik na -sťĕ, do rozważenia itaľensťĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | Itȧlîja /Italajă/ || Włochy || por. niem. Italien || regularna pożyczka z niemieckiego |
|- | |- | ||
| − | | | + | | itiat /iťăt/ || nazywać; nazywać się; nakazywać || śdn. hêten || poświadczone w 3Sg: iťă, być może z nagłosowym h- |
|- | |- | ||
| − | | | + | | izáp /izop/ || józefek (roślina) || śdn. isop || słowo poświadczone |
| + | |} | ||
| + | |||
| + | ==Î== | ||
| + | {| class="wikitable" width="100%" | ||
|- | |- | ||
| − | + | ! połabski !! polski !! etymologia !! uzasadnienie | |
|- | |- | ||
| − | | | + | | î /ai/ I || u, przy || psł. *u || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | î /ai/ II || ej, hej || psł. *aj || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | îbezat /aibezăt/ || uciec || psł. *uběžati || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | îbet /aibĕt/ || zabić, ubić || psł. *ubiti || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | îbrukát /aibrükot/ || zużyć || ai- + brükot || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | îbust /aibüst/ || ukłuć, ubóść || psł. *ubosti || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | îdawet /aidovĕt/ || udusić, zadusić || psł. *udaviti || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | îdialat /aiďolăt/ || zrobić || psł. *udělati || poświadczony imiesłów: aiďălonă |
|- | |- | ||
| − | | | + | | îdelet /aidelĕt/ || oddzielić || psł. *uděliti || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | îdrûzet /aidrauzĕt/ || pomóc || psł. *udružiti || poświadczone w cz. przeszłym: aidrauzål |
|- | |- | ||
| − | | | + | | îklestet /aiklestĕ/ || ścisnąć || psł. *uklěščiti || poświadczony imiesłów: aiklăstenĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | îkǫset /aikǫsĕt/ || ugryźć, ukąsić || psł. *ukǫsiti || poświadczony imiesłów: aikǫsenĕ |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
|- | |- | ||
| − | + | | îkrast /aikrăst/ || ukraść || psł. *ukrasti || poświadczone gerundium: aikrădinĕ | |
|- | |- | ||
| − | | | + | | îkràdine /aikrădinĕ/ || kradzież || psł. *ukradenьje || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | îkrujet /aikrüjĕt/ || ukroić, odciąć || psł. *ukrojiti || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | îlumet /ailümĕt/ || ułamać || psł. *ulomiti || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | îlûcet /ailaucĕt/ || utrafić || psł. *ulučiti || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | îmarzat /aimorzăt/ || zmarznąć || psł. *umoržati || poświadczony imiesłów : aimărzonĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | îmiarte /aiḿortĕ/ || zmarły, umarły || psł. *umьrtъjь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | îmret /aimrĕt/ || umrzeć || psł. *umerti || poświadczony imiesłów: aiḿortĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | îmûdît sa /aimaudait să/ || opóźnić się || psł. *umuditi sę || poświadczone w czasie przeszłym: aimaudål să |
|- | |- | ||
| − | | | + | | îpast /aipăst/ || odpaść || psł. *upasti || poświadczone gerundium: aipădenĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | îplatet /aiplotĕt/ || zapłacić, opłacić || psł. *uplatiti || poświadczone w 3Sg: aiplotĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | îprąst /aiprąst/ || uprząść || psł. *upręsti || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | îpûstet /aipaustĕt/ || upuścić || psł. *upustiti || poświadczone czasy przeszłe: aipaustål, aipaustaix, aipaustăs |
|- | |- | ||
| − | | | + | | îriazat /aiŕozăt/ || uciąć, odciąć || psł. *urězati || poświadczone w 3Sg: airezĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | îrudene /airüdenĕ/ || urodzony || psł. *urodenъjь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | îrudît sa /airüdait să/ || urodzić się || psł. *uroditi sę || poświadczone w czasie przeszłym: airüdål să |
|- | |- | ||
| − | | | + | | îsact /aisăct/ || uciąć, usiec, skosić || psł. *useťi || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | îsȧgát /aisagot/ || oszlifować, wygładzić || ai- + śdn. sagen || poświadczony imiesłów: aisăgonĕ, być może aisogot |
|- | |- | ||
| − | | | + | | îstrîzat /aistraizăt/ || ostrzyc || psł. *ustrižati || poświadczony imiesłów: aistraizonĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | îšapat /aišopăt/ || stwarzać || ai- + šopăt || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | ît /ait/ || iść || psł. *iti || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | ît dånû /ait dånau/ || wchodzić, wstępować || ait + dånau || poświadczone w 3Sg: aidĕ dånau |
|- | |- | ||
| − | | | + | | ît del /ait del/ || odchodzić || ait + del || poświadczone w 3Sg: aidĕ del |
|- | |- | ||
| − | | | + | | ît sa /ait să/ || powodzić się, wieść się || ait + să || poświadczone w 3Sg: aidi să |
|- | |- | ||
| − | | | + | | ît wåkårst /ait våkårst/ || obchodzić || ait + våkårst || poświadczone w 3Sg: aidĕ våkårst |
|- | |- | ||
| − | | | + | | ît wånû /ait vånau/ || wychodzić || ait + vånau || poświadczone w 3Sg: aidĕ vånau |
|- | |- | ||
| − | | | + | | îta /aită/ || ojciec || germanizm, por. sfr. heitha || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | îtąt /aitąt/ || uciąć || psł. *utęti || poświadczone w 3Sg: aitnĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | îtîne liǫdu /aitainĕ ľǫdü/ || ojczyzna || aită + -aină + ľǫdü || kalka głuż. wótčny kraj |
|- | |- | ||
| − | | | + | | îtupît sa /aitüpait să/ || utopić się || psł. *utopiti sę || poświadczone w 3Sg: aitüpi să |
|- | |- | ||
| − | | | + | | îwiǫzat /aiv́ǫzăt/ || przywiązać || psł. *uvęzati || poświadczone w 3Sg: aivązĕ i imiesłów: aiv́ǫzonĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | îwlåcat /aivlåcăt/ || zbronować || psł. *uvolčati || poświadczony imiesłów: aivlåconĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | îzaset /aizosĕt/ || przestraszyć || psł. *užasiti || poświadczone w czasie przeszłym: aizăsål-jĕg, aizăsålai-jĕg |
| + | |} | ||
| + | |||
| + | ==J== | ||
| + | {| class="wikitable" width="100%" | ||
|- | |- | ||
| − | + | ! połabski !! polski !! etymologia !! uzasadnienie | |
|- | |- | ||
| − | | | + | | ja /jo/ || ja || psł. *ja || słowo poświadczone, obocznie: joz |
|- | |- | ||
| − | | | + | | jabkiu /jopťü/ || jabłko || psł. *jablъko || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | jablun /joblün/ || jabłoń || psł. *jablonь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | jagièda /joďĕdo/ || wysypka? || psł. *jagody || słowo poświadczone, znaczenie niejasne |
|- | |- | ||
| − | | | + | | jagną /jogną/ || jagnię || psł. *jagnę || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | jaji /joji/ || jajko; jądro || psł. *jaje || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | jajkiu /jojťü/ || jajeczko || joji + -ťü || zdrobnienie wzorem büźǫtťü |
|- | |- | ||
| − | | | + | | jaluwe /jolüvĕ/ || jałowy, niepłodny || psł. *jalovъjь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | jaluwîcia /jolüvaićă/ || jałówka || psł. *jalovica || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | jamá /jomo/ || jama; dół na grób || psł. jama || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | jasne /josnĕ/ || jasny || psł. *jasnъjь || podobne słowo niepoświadczone, por. cz. jasný, głuż. jasny, słi. jasnï |
|- | |- | ||
| − | | | + | | jar /jor/ || dolina || psł. *jarъ || poświadczone w toponimji w złożeniu: Jirjost (*jarogvozdь) |
|- | |- | ||
| − | | | + | | jarmic /jormic/ || szpada || psł. *jarъ měčь? niepewne || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | jasènîna /josĕnaină/ || las jesionowy || psł. *jasenina || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | jasin /josin/ || jesion || psł. *jasenь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | Jastȧrna Nidelia /jostarnă nideľă/ || Niedziela Wielkanocna || jostarnă + nideľă|| kalka niem. Ostersonntag, por. dłuż. jatšowna njeźela |
|- | |- | ||
| − | | | + | | Jastȧrna Pènidelia /jostarnă pĕnideľă/ || Poniedziałek Wielkanocny || jostarnă + pĕnideľă || kalka niem. Ostermontag, por. dłuż. jatšowne pónjeźele |
|- | |- | ||
| − | | | + | | jastȧrne /jostarnĕ/ || wielkanocny || jostråi + -nĕ || przymiotnik na -nĕ jak trebĕ-tribnĕ, por. srebrü-sribarnĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | Jastȧrnîcia /jostarnaičă/ || Niedziela Wielkanocna || jostrnĕ + -aićă || por. dłuż. jatšownica |
|- | |- | ||
| − | | | + | | Jastrŷ /jostråi/ || Wielkanoc || psł. *jastry || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | jawar /javăr/ || jawor || psł. *javorъ || poświadczone w l.mn.: javårĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | jaz /joz/ || ja || psł. *jazъ || słowo poświadczone, obocznie: jo |
|- | |- | ||
| − | | | + | | jȧdån /jadån/ || jeden || psł. *jedьnъ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | jȧdånádiste /jadånădistĕ/, /janădist/, /janünăcti || jedenaście || psł. *jedьnъ (jedьno) na desęte || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | jȧgiėr /jaďėr/ || myśliwy || śdn. jeger || słowo poświadczone, obocznie jagår |
|- | |- | ||
| − | | | + | | jȧcht /jaxt/ || polowanie || śdn. jacht || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | jȧka /jakă/ || kurtka || niem. Jacke || zapożyczenie, por. łuż. jaka |
|- | |- | ||
| − | | | + | | jȧnác /janoc/ || jedynak || psł. *jedьnačь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | jȧnace /janocĕ/ || jednakowy || psł. *jedьnačьjь || rozkład poświadczonego tårüjjanocĕ, por. düjocĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | jågla /jåglă/ || igła || psł. *jьgla || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | jågra /jågră/ || gra || psł. *jьgra || rekonstruowane z jågraićă, które jest wyrównaniem jėgraićă do pierwotnego jågră |
|- | |- | ||
| − | | | + | | jåkra /jåkră/ || ikra || psł. *jьkra || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | jåskra /jåskră/ || iskra || psł. *jьkra || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | jåzba /jåzbă/ || izba, świetlica || psł. *jьstъba || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | jąc /jąc/ || przełyk || psł. *jěťь, nieregularnie || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | jącåne /jącånĕ/ || jęczmienny || psł. *jęčьnьnъjь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | jącånek /jącånĕk/ || trznadel || psł. *jęčьnьnikъ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | jącmin /jącmin/ || jęczmień || psł. *jęčьmenь || słowo poświadczone, być może istniał pierwotny mianownik: jącmoi |
|- | |- | ||
| − | | | + | | jącmine /jącminĕ/ || jęczmienny || psł. *jęčьmenьnъjь || słowo poświadczone, wtórne wobec jącånĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | jąt /jąt/ || chwytać, łapać, brąć || psł. *jęti || poświadczone formy osobowe: jėmĕ, jėmăto-să i imiesłów: jǫtĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | jątrènîcia /jątrĕnaićă/ || jątrznica, kiszka || psł. *jętrenica || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | je /je/ || tak (potwierdzenie) || śdn. je || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | jed /jed/ || jedzenie, jadło || psł. *jědь || poświadczone w wyrażeniu: ai jădai |
|- | |- | ||
| − | | | + | | jedące kamår /jedącĕ komår/ || jadalnia, pokój jadalny || jest + komår || formacja analogiczna do såpące komår, por. niem. Esszimmer |
|- | |- | ||
| − | | | + | | jedna /jednă/ || potrawa || psł. *jědьna(ja) || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | jednîcia /jednaićă/ || jadalnia || jed + -naićă || formacja analogiczna do pekărnaićă, ťauxărnaićă |
|- | |- | ||
| − | | | + | | jedzna /jeʒnă/ || jedzenie || psł. *jěďьna(ja) || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | jechat /jexăt/ || jechać wierzchem || psł. *jěxati || para do poświadczone jezdĕt, por. głuż. jěchać, słi. jãxac |
|- | |- | ||
| − | | | + | | Jeru̇zȧlém /Jeruzalem/ || Jerozolima || niem. Jerusalem || zapożyczenie, por. łuż. Jeruzalem, hol. Jeruzalem, toponim |
|- | |- | ||
| − | | | + | | jesera /jeseră/ || ości u kłosa, wąsy, kolce || psł. *jesera || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | jest /jest/ || jeść || psł. *jěsti || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | jezdet /jezdĕt/ || jeździć wierzchem || psł. *jězditi || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | Jezu̇s /Jezus/ || Jezus || śdn. Jesus || słowo poświadczone, imię |
|- | |- | ||
| − | | | + | | jėgrîcia /jėgraićă/ || zabawa || psł. *jьgrica || słowo poświadczone, obocznie wtórne postaci: jaigraićă, jågraićă |
|- | |- | ||
| − | | | + | | jėlma /jėlmă/ || wiąz, brzost || psł. *jьlьma || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | Jėlmenawa /jėlmenovă/ || Ilmenawa, Ilmenau || psł. *jьlьmenava || rekonstrukcja, toponim |
|- | |- | ||
| − | | | + | | jėlmuwe /jėlmüvĕ/ || wiązowe, z wiązu || jėlmă + -üvĕ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | jėskrît sa /jėskrait să/ || iskrzyć się || psł. *jьskriti sę || z poświadczonego jåskră; jå->jė- por. jågră>jėgraićă |
|- | |- | ||
| − | | | + | | jėwér /jėver/ || wiór, trzaska || psł. *jьverъ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | jidîne /jidainĕ/ || jedyny || psł. *jedinъjь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | jisin /jisin/ || jesień || psł. *jesenь || poświadczone w złożeniu jisin-mond |
|- | |- | ||
| − | | | + | | jisin-mand /jisin-mond/ || wrzesień || psł. *jesenь + śdn. mând || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | jist /jist/ || jeszcze || psł. *ješče || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | jiz /jiz/ || jeż || psł. *ježь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | jizér /jizer/ || jezioro || psł. *jezerъ? || poświadczone w toponimji: Iser-kamp, Jesere, Gesehre, Josöhrn |
|- | |- | ||
| − | | | + | | jizerak /jizerăk/? || jeziorko || psł. *jezerъkъ || poświadczone w toponimji: Jirseik (zam. Jiserk) |
|- | |- | ||
| − | | | + | | jî /jai/ || wy || śdn. jî || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | jîgiu /jaiďü/ || jarzmo || psł. *jьgo || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | jîgrác /jaigroc/ || gracz || jaigr- + -oc || złożenie wzorem: cirkoc |
|- | |- | ||
| − | | | + | | jîgrát /jaigrot/ || bawić się, grać || psł. *jьgrati || poświadczone w 3Pl: jaigroją |
|- | |- | ||
| − | | | + | | jîminne /jaiminĕ/ || imienny, związany z imieniem || jaimą + -nĕ || przymiotnik na -nĕ od poświadczonego jaimą |
|- | |- | ||
| − | | | + | | jîmat /jaimăt/ || łapać, łowić || psł. *jьmati || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | jîmą /jaimą/ || imię; nazwisko; rzeczownik || psł. *jьmę || słowo poświadczone, znaczenia wzorem niem. Name |
|- | |- | ||
| − | | | + | | jîmu /jaimü/ || imię || psł. *jьmę, zmiana deklinacji || słowo poświadczone, obocznie do jaimą |
|- | |- | ||
| − | | | + | | jînam /jainăm/ || gdzie indziej || psł. *jьnamъ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | jînde /jaindĕ/ || kiedyś, pewnego razu || psł. *jьngdy || wzorem poświadczone draudĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | jîne /jainĕ/ || inny || psł. *jьnъjь || poświadczono zaimek z rdzeniem jain- |
|- | |- | ||
| − | | | + | | jîstu /jaistü/ || nerka || psł. *jьsto || poświadczone w l.mn.: jaistă |
|- | |- | ||
| − | | | + | | Jorga /Jörgă/ || Jerzy, Jurek || śdn. Jurge(n) || zapożyczenie ze śdn., zasymilowane jak inne imiona, -ör- jak bör, imię |
|- | |- | ||
| − | | | + | | jǫdre /jǫdrĕ/ || jądro, ziarno orzecha || psł. *jędro || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | jǫtra /jǫtră/ || wątroba || psł. *jętra || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | jǫzek /jǫzĕk/ || język (narząd) || psł. *językъ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | Juta /Jütă/ || Judyta || śdn. Jutte || zapożyczenie ze śdn., zasymilowane jak inne imiona, imię |
|- | |- | ||
| − | | | + | | ju̇nge /jungĕ/ || młody || śdn. junk || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | jûnac /jaunăc/ || młody byk || psł. *junьcь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | jûtra /jautră/ || jutro || psł. *jutrě || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | jûtru /jautrü/ || poranek; wschód || psł. *jutro || słowo poświadczone, "wzchód" por. vicer |
|- | |- | ||
| − | | | + | | jûz /jauz/ || już || psł. *juže || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | jûzîna /jauzaină/ || obiad || psł. *južina || słowo poświadczone |
| + | |} | ||
| + | |||
| + | ==K== | ||
| + | {| class="wikitable" width="100%" | ||
|- | |- | ||
| − | + | ! połabski !! polski !! etymologia !! uzasadnienie | |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kabált /kobolt/ || krasnoludek, chochlik, kobold || śdn. kobolt || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kad /kod/ || skrzynka międlicy || psł. *kadь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kafij /kofij/ || kawa || dn., dsas. Koffie || końcowe -j jak w dłuż. kafej, głuż. kofej, por. także blij |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kafijnîcia /kofijnaićă/ || kawiarnia || kofij + -naićă || por. dłuż. kafejownja |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kak /kok, kăk/ || jak || psł. *kako || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kak îdi sa? /kok aidi-să?/ || co tam? jak się masz? || kok + ait să || zwrot poświadczony |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kak wile /kok vilĕ/ || ile || kok + vilĕ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kaká /koko/ || pręgierz || śdn. kâk || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kakát /kokot/ || kakać, robić kupę || psł. *kakati || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kakie /koťĕ/ || jaki, który || psł. kakъjь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kakiust /koťüst/ || jakość || kok + -üst || formacja jak pl. jakość, głuż. kajkosć, cz. jakost |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kal /kol/ || kapusta || śdn. kôl || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kalinîcia /kolinaićă/ || kałuża, bajoro || psł. kalenica || słowo poświadczone, być może kolĕnaićă |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kaluwe /kolüvĕ/ || kapuściany || kol + -üvĕ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kam /kom/ || dokąd || psł. *kamo || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kamànŷ /kamănåi/ || piec pokojowy || psł. *kameny || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kamát /komot/ || przychodzić || śdn. komen || słowo poświadczone, zapewne obocznie także komăt |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kamát tape /komot topĕ/ || schodzić się || komot + topĕ || poświadczone w 3Pl: komoją topĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kamát wånû /komot vånau/ || wychodzić || komot + vånau || poświadczone w 3Sg: komă vånau |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kamår /komår/ || pokój || śdn. kamer || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kaminene /kominenĕ/ || kamienny || komoi + -enĕ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | Kaminene Dol /Kominenĕ Döl/ || Stendal || kominenĕ + döl || tłumaczenie, toponim |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kampiu̇ter /komṕutĕr/ || komputer || niem. Computer || zapożyczenie, por. łuż. kompjuter |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kamŷ /komoi/ || kamień || psł. kamy || słowo poświadczone, najpewniej rodzaju żeńskiego |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kamŷka /komoikă/ || kamyk; pestka || komoi + -kă || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kapat /kopăt/ || kapać || psł. *kapati || poświadczone w 3Sg: kopĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kapår /kopår/ || miedź || śdn. kopper || zapożyczenie ze śdn., podobnie w łużyckich |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kapiá /koṕo/ || kropla || psł. *kapľa || poświadczone w ASg i NPl: kopą, kope |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kapka /kopkă/ || kropelka || psł. *kapъka || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kaprene /koprenĕ/ || miedziany || kopår + -enĕ || formacja wzorem dråvă-dråvenĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | karia /koŕă/ || taczka || śdn. karre || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kark /kork/ || noga (u zwierzęcia)? || psł. *korkъ || rozkład złożenia korťĕtüc |
|- | |- | ||
| − | | | + | | karkiètuc /korťĕtüc/ || kret || psł. *korkъ + -točь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kartá /korto/ || kartka; karta || śdn. kârte || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kartål /kortål/ || koszula || szlez-holszt. kortel || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kartka /kortkă/ || kartka, karteczka || śdn. kârte + kă || zdrobnienie |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kartkie /kortťě/ || krótki || psł. kortъkъjь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kartwilia /kortwiľă/ || rozrywka, zabawa || śdn. kort(e)wile || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | karwá /korvo/ || krowa || psł. *korva || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | karwar /korvăr/ || krowiarz, hodowca bydła || korvo + -ăr || nazwa hodowcy jak ťün-ťünăr |
|- | |- | ||
| − | | | + | | karwe /korvĕ/ || krowi || psł. *korvьjь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | Karwîcia /Korvaićă/ || Karwitz || psł. korvica? || rekonstrukcja, por. pl. Krowica, Karwica, toponim |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kas /kos/ || zakwas? || psł. *kvasъ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kasac /kosăc/ || drożdże || psł. *kvasьcь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kasȧl /kosal/ || kaszel || psł. kašьľь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kaset /kasĕt/ || zapraszać na przyjęcie || psł. *kvasiti || poświadczone jako gerundium: kosenĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kaslet /koslĕt/ || kaszleć || psł. kašľati || poświadczone w 3Sg: koslĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | katér /koter/ || kot, kocur || śdn. kâter || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kazde /kozdĕ/ || każdy || psł. *kъžьdo || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kȧchiėl /kax́ėl/ || kafel || śdn. kachel || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kȧchiėlnek /kax́ėlnĕk/ || kafelkarz || kax́ėl + -nĕk || nazwa zawodu jak klübĕk-klübaucnĕk |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kȧchlek /kaxlĕk/ || kafelek || kax́ėl + -ĕk || zdrobnienie wzorem kuvål-kuvlĕk |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kȧkû /kakau/ || kakao || niem. Kakao || por. niem. Kakao [kaˈkaʊ̯], a także -au jako partytyw |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kȧlądår /kalądår/ || kalendarz || niem. Kalender || słowo poświadczone, Polański zapisuje kalandår |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kȧnél /kanel/ || cynamon || dn. Kaneel || zapożyczenie z dn., słowo Zimt południowoniemieckie |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kȧnta /kantă/ || kąt, róg || śdn. kante || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kȧpu̇z /kapuz/ || kaptur (dla ochrony przed pszczołami?) || śdn. kabütze || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kȧrpa /karpă/ || karp || śdn. karpe || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | Kȧzȧch /Kazax/ || Kazach || por. niem. Kasache || zapożyczenie z niem., por. ros. казахъ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | Kȧzȧchstȧn /Kazaxstan/ || Kazachstan || por. niem. Kasachstan || zapożyczenie z niemieckiego, por. ros. Казахстанъ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | Kȧzȧska /Kazaskă/ || Kazaszka || Kazax + -kă || typowa nazwa żeńska na -kă |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kȧzȧskie /kazasťĕ/ || kazaski || Kazax + -sťĕ || typowy przymiotnik na -sťĕ, nie -stansťĕ, bo niem. kasachisch |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kå /kå/ || ku, do || psł. *kъ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kåtu /kåtü/ || kto || psł. *kъto || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kengu̇r /kengur/ || kangur || niem. Känguruh || zapożyczenie, por. głuż. kenguruh, adaptacja morfologiczna końcówki |
|- | |- | ||
| − | | | + | | ketšu̇p /ketšup/ || keczup, ketchup || niem. Ketschup || zapożyczenie, por. dłuż. ketšup |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kiȧba /ťabă/ || duch || ??? || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kiȧdål /ťadål/ || kitel, bluza || śdn. kedel || słowo poświadczone, obocznie ťetål |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kiȧdiá /ťaďo/ || łańcuch || śdn. kêde || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kiȧgiėl /ťaďėl/ || kręgiel || śdn. kegel || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kiȧgle /ťaglĕ/ || kręgle (gra) || ťaďėl + -ĕ || poświadczone chyba jako biernik: ťagli |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kiȧjàncînia /ťajăncaińă/ || kij pasterski, palica || psł. *kyjanьčinьja || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kiȧjànîcia /ťajănaićă/ || tłuczek do lnu || psł. kyjanica || słowo poświadczone, Polański obocznie rekonstruuje kiėjănaićă |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kiȧrl /ťarl/ || mąż; mężczyzna || śdn. kerle || słowo poświadczone, obocznie ťaŕål |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kiȧsŷ /ťasåi/ || dom || śdn. kese + -åi || słowo poświadczone, obocznie ťesåi |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kiȧtrek /ťatrĕk/ || piesek || śdn. koter || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kicår /ťicår/ || kosz; więcierz, kaszerz (do łowienia ryb) || por. śdn. Kesser || słowo poświadczone, obocznie ťicer |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kicårak /ťicerăk/ || koszyczek || ťicår + -ăk || słowo poświadczone jako ťicerăk, ale por. ťicår |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kicårnek /ťicernĕk/ || koszykarz, łubiankarz || ťicår + -nĕk || formacja wzorem criv-crivnĕk, klübĕk-klübaucnĕk |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kieler /ťelĕr/ || piwnica || dn. Keller || słowo poświadczone, Polański pisze ťeler |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kiėcînia /ťėcaińă/ || udo, udziec || psł. *kъčinьja || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kiėde /ťėdĕ/ || gdzie || psł. *kъde || słowo poświadczone, być może /ťėd/ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kiėgie /ťėďĕ/ || kiedy, gdy; jeśli || psł. *kъg(d)y || rekonstrukcja, co do znaczenia por. niem. wenn |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kiėjènîcia /ťėjănaićă/ || tłuczek do ubijania lnu || psł. *kъjanica || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kiėl /ťėl/ || kieł || psł. *kъlъ || niepewne poświadczenie w l. mn.: klåi, niejasny brak -å- |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kiėlîn /ťėlain/ || łono || psł. *kъlinъ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kiėnądz /ťėnąʒ/ I || król; król w grze || psł. *kъnęʒь || słowo poświadczone, także w znaczeniu 'szlachcic; junkier' |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kiėnądz /ťėnąʒ/ II || księżyc || psł. *kъnęʒь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kiėnągînia /ťėnąďaińă/ || szlachcianka, królowa || psł. *kъnęgyni || słowo poświadczone, znaczenie "królowa" w analogii do ťėnąʒ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kiėnąze /ťėnązĕ/ || królewskie, szlacheckie || ťėnąʒ + -ĕ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kiėnąze liǫdu /ťėnązĕ ľǫdü/ || królestwo || ťėnązĕ + ľǫdü || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kiėsin /ťėsin/ || żołądek || psł. *kъsenь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kinka /ťinkă/ || muszla, skorupa, łupina || śdn. kinke || poświadczne w NSg: kinťai, choć być może ū-temat |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kiodrat /ťödrăt/ || gadać, paplać || śdn. koderen || słowo poświadczone, forma osobowa /ťödrojĕ/ wzkazuje na ťödrot |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kiola /ťölă/ || fura, pojazd, samochód || psł. *kola || słowo poświadczone, znaczenie samochód por. sch. kola |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kiolac /ťölăc/ || kołacz, ciasto, wypiek || psł. *kolačь || poświadczone zapożyczenie do dn.: Kollatz, Kollatze |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kiolàsena /ťölăsenă/ || wózek || psł. *kolesena? nieco niejasne fonetycznie || słowo poświadczone jako /ťölăsenă/ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kiolåt /ťölåt/ || deska || psł. *kolъtь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kiolu /ťölü/ || koło || psł. *kolo || słowo poświadczone, prawdopodobnie odmiana s-tematowa, por. ťölăsenă |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kionar /ťönăr/ || pasterz koni || psł. *konařь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kionika /ťönikă/ || konewka || psł. *kony + *-ika, nieregularnie || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kionwîcia /ťönvaićă/ || dzbanek || psł. *konъvica || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kionŷ /ťönåi/ || dzban || psł. *kony || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kiorac /ťörăc/ || korzec (miara) || psł. *korьcь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kiorŷtce /ťöråitcĕ/ || korytko || psł. *korytьce || poświadczone w l.mn.: ťöråitcă |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kiorŷte /ťöråitĕ/ || koryto || psł. *koryto || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kiosa /ťösă/ || kosa || psł. *kosa || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kiosàrene /ťösărenĕ/ || kaszany, z kaszy || ťösör + -enĕ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kiosor /ťösör/ || kasza, krupy || psł. *kosorъ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kioster /ťöster/ || kościelny, zakrystian || śdn. köster || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kiostèrnîcia /ťöstĕrnaićă/ || zakrystia || ťöster + -naićă || złożenie jak ťauxor-ťauxărnaićă |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kiostka /ťös(t)kă/ || kostka (anatomiczna) || psł. *kostъka || słowo poświadczone |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
|- | |- | ||
| − | + | | kioza /ťöză/ || koza || psł. *koza || słowo poświadczone | |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kiozka /ťöskă/ || kózka || psł. *kozъka || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kirbé /ťirbe/ || żłób, drabinka żłobowa || śdn. kribbe, z metatezą || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | Kirialîs /ťiŕolais/ || Kyrie eleison || niem. Kyrieleis || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kirnia /ťirńă/ || maślnica, kierznia || śdn. kerne || słowo poświadczone, obocznie ťirnă, ale raczej to niedokładność zapisu |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kiubar /ťübăr/ || łóżko; pościel?; poduszka? || psł. *kobьrь || słowo poświadczone, obocznie ťübĕr |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kiubåla /ťübålă/ || kobyła || psł. *kobyla || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kiubålka /ťübålkă/ || kobyłka || psł. *kobylъka || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kiulȧc /ťülac/ || kołek || psł. *kolьcь|| słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kiulcet /ťülcĕt/ || wbijać kołki || psł. *kolьčiti || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kiulèsî /ťülĕsai/ || rower || psł. *kolesi || dualis tantum od poświadczonego tölü, por. celü-cilĕsai, łuż. (jězdne) koleso/koło |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kiuliane /ťüľonĕ/ || kolano || psł. *kolěno || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kiulne /ťülnĕ/ || wozowy, dotyczący wozu || ťölü + -nĕ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kiumål /ťümål/ || kminek || śdn. kömen, kömel || zapożyczenie z dn. jak engevår albo mairon |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kiun /ťün/ || koń; wałach || psł. *koňь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kiunac /ťünăc/ || koniec || psł. *konьcь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kiuncet /ťüncĕt/ || kończyć || psł. *konьčiti || czasownik od poświadczonego ťünăc |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kiunek /ťünĕk/ || koń || psł. *koňikъ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kiunskie /ťünsťĕ/ || koński, dla koni || psł. *koňьskъjь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kiupa /ťüpă/ || kopa, sześćdziesiąt sztuk || psł. *kopa || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kiupål /ťüpål/ || motyka || psł. *kopъlь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kiupîcia /ťüpaićă/ || sterta siana || psł. *kopica||słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kiuprîwa /ťüpraivă/ || pokrzywa || psł. *kopriva || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kiusån /ťüsån/ || poduszka (pod głowę i do siedzenia) || śdn. küssen || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kiuset /ťüsĕt/ || kosić || ťösă + -ĕt || czasownik od poświadczonego ťösă |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kiusîste /ťüsaistĕ/ || drzewce kosy, kosisko || psł. *kosišče || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kiust /ťüst/ || kość || psł. *kostь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | Kiustne /ťüstnĕ/ || Küsten || psł. *kostьno? || rekonstrukcja, być może *xvostьno?; toponim |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kiustrîwa /ťüstrîvă/ || stokłosa || psł. *kostriva || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kiutàlnîcia /ťütălnaićă/ || hak do zawieszenia kotła (nad paleniskiem) || ťüťål + -naićă || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kiutiål /ťüťål/ || kocioł || psł. *kotьlъ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kiutlek /ťütlĕk/ || kociołek || psł. *kotьlikъ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kiuzån /ťüzån/ || kożuch || psł. *kožьnъ|| słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kiuza /ťüză/ || skóra || psł. *koža || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kiuzac /ťüzăc/ || kwałek chleba, kromka || śdn. kûse + -ăc || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kiuze /ťüzĕ/ || kozi || ťöză + -ĕ|| słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kiuzka /ťüskă/ || skórka || psł. kožьka || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kiûchár /ťauxor/ || kucharz || psł. *kuxařь || słowo poświadczone, obocznie ťaux́or |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kiûchàrnîcia /ťauxărnaićă/ || kuchnia || ťauxor + -naićă || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kiûrá /ťauro/ || kura || psł. *kura || poświadczone w l.mn.: ťauråi |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kiûrą /ťaurą/ || kurczę, kurczątko || psł. *kurę || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kiûrèpatka /ťaurĕpotkă/ || kuropatwa || psł. *kuropatъka || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kiûrîcé /ťauraice/ || przedmieście, przysiółek || ťauro + -aice || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kiûsát /ťausot/ || kosztować, próbować, smakować || psł. *kušati || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kiûtît /ťautait/ || robić, czynić || psł. *kutiti || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kiûtît lik /ťautait lik/ || wyrównywać, zrównywać || ťautait + lik || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kiwit /ťivit/ || czajka || śdn. kiwit || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kizat /ťizăt/ || wybrać || śdn. kesen || poświadczone jako: ťizen, ale por. voiťizăt |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kîpac /ťaipăc/ || kupiec, handlarz || psł. *kupьcь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kîpet /ťaipĕt/ I || kupić || psł. *kupiti || poświadczone w 3Sg: ťaipĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kîpet /ťaipĕt/ II || kipieć || psł. *kypěti || poświadczone w 3Sg: ťaipĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kîsèlîna /ťaisĕlaină/ || kwas || ťaiśolĕ + -aină || poświadczone w toponimii: Keisslein, por. głuż. kisalina |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kîselek /ťaiselĕk/ || tlen || ťaiśolĕ + -nĕk || kalka niem. Sauerstoff, por. głuż. kislik, cz. kyslík, -ĕk jak w ďüjĕt-ďüjĕk |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kîsiale /ťaiśolĕ/ || kwaśny, kisły || psł. *kisělъjь || poświadczone w toponimii: Keisslein, Kuseleitzen, por. głuż. kisały |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kîzår /ťaizår/ || cesarz || śdn. keyser || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | klagat /klogăt/ || skarżyć, oskarżać || śdn. klagen || poświadczone w 3Sg: klogă |
|- | |- | ||
| − | | | + | | klagá /klogo/ || skarga || śdn. klage || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | klare /klorĕ/ || czysty; wódka || śdn. klare || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | klast /klost/ || kłaść || psł. *klasti || poświadczone w 3Sg: klodĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | klȧbåt /klabåt/ || kłoda, kloc || dn. klōve, klave || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | klȧnîka /klanaikă/ || ten, który przeklina || psł. *klьnika || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | klȧc /klac/ || kij, drążek, laska || śwn. kloz || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | klȧpa /klapă/ || most zwodzony || por. niem. Klappe || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | klȧwår /klavår/ || kawaler || śdn. klover || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | klȧwrek /klavrĕk/ || chłopak, chłopiec || śdn. klover + -ĕk || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | klåda /klådă/ || beczka || psł. *kolda || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | Klådce /Klåtcĕ/ || Klötze || psł. *Koldьcě || rekonstrukcja, toponim |
|- | |- | ||
| − | | | + | | klåkiol /klåťöl/ || zegar; dzwon || psł. *kolkolъ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | klåkiolak /klåťölăk/ || dzwonek || psł. *kolkolъkъ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | klåkiolnek /klåťölnĕk/ || zegarmistrz || klåťöl + -nĕk || złożenie, por. criv-crivnĕk |
|- | |- | ||
| − | | | + | | klåkionak /klåťönăk/ || dzwonek (kwiat) || psł. *kolkolъkъ, nieregularnie -n- || słowo poświadczone w l. mn: klåťönťĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | klånîcia /klånaićǎ/ || kłonica (u wozu) || psł. *kolnica || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | klås /klås/ || kłos || psł. *kolsъ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | klåse /klåsĕ/ || kłosie || psł. *kolsьje || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | klącet /klącĕt/ || utykać na nogę, kuleć || psł. klęčiti || poświadczone w 3Sg: klącĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | klącî /klącai/ || tylne podwórze || psł. *klęči? || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kląkî /kląťai/ || zastrzał || psł. *klęky? || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kląt /kląt/ || kląć, przeklinać || psł. *klęti || poświadczone w 3Sg: klanĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | klediat /kleďăt/ || ubrać, odziać || śdn. kleden || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | klediát sa /kleďot să/ || ubrać się || śdn. kleden || poświadczone w czasie przeszłym: kleďol să |
|- | |- | ||
| − | | | + | | klen /klen/ || klon || psł. *klenъ || rozkład przymiotnika klenüvĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | Klenuw /klenüv/ || Klennow || psł. *Klenovъ || rekonstrukcja, toponim |
|- | |- | ||
| − | | | + | | klenuwe /klenüvĕ/ || klonowy || psł. *klenovъjь || słowo poświadczone, ale w znaczeniu "bukowy", zapewne błąd |
|- | |- | ||
| − | | | + | | klesta /klestă/ || kleszcze || psł. *klěščě || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | klestet /klestĕt/ || ściskać || psł. *klěščiti || rozkład poświadczonego imiesłowu aiklăstenĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | klewår /klevår/ || koniczyna; trefl (w kartach) || śdn. Klever || zapożyczenie, drugie znaczenie wzorem dn. Klever/Klöör |
|- | |- | ||
| − | | | + | | klicka /klickă/ || czapeczka || niem. Klitz + -kă || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | klijé /klije/ || otręby || śdn. klîe || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | klika /klikă/ || członek męzki || ? || słowo poświadczone, obocznie też klinkă |
|- | |- | ||
| − | | | + | | klinkàrnîcia || kościelny woreczek na pieniądze || por. szlez.-holszt. klinkers + -naićă || słowo poświadczone, Polański pisze klinkernaićă |
|- | |- | ||
| − | | | + | | klipår /klipår/ || ogier || śdn. klepper, klöpper || słowo poświadczone jako kliper, dodatkowo zasymilowane |
|- | |- | ||
| − | | | + | | klit /klit/ || nieduży garnek || śdn. klît || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kliûc /kľauc/ || klucz || psł. *kľučь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kliûd /kľaud/ || myśl, rada || psł. *kľudъ? || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kliûdát /kľaudot/ || myśleć, dumać || kľaud + -ot || czasownik utworzony wzorem brük-brükot |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kliûdîka /kľaudaikă/ || myśliciel || kľaud- + -aikă || formacja z utworzonego kľaudot wzorem låzăt-låzaikă i wielu innych |
|- | |- | ||
| − | | | + | | klîbá /klaibo/ || głowica na dachu || śdn. klûwe || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | klîbena jågla /klaibenă jåglă/ || szpilka || klaibenă + jåglă || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | klîbenàtîcia /klaibenătaićă/ || szpilka || klaibenĕ + -taićă || słowo poświadczone, patrz: klaib́ăstaićă |
|- | |- | ||
| − | | | + | | klîbene /klaibenĕ/ || posiadający główkę, z główką || klaibo + -enĕ || słowo poświadczone, patrz: klaib́ostĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | klîbiaste /klaib́ostĕ/ || posiadający główkę, głowę || klaibo + -ostĕ || słowo poświadczone, patrz: klaibenĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | klîbiàstîcia /klaib́ăstaićă/ || szpilka || klaib́ostĕ + -aićă || słowo poświadczone, patrz: klaibenătaićă |
|- | |- | ||
| − | | | + | | klîbka /klaipkă/ || pączek || klaibo + -kă || słowo poświadczone, zapisane Kleipken |
|- | |- | ||
| − | | | + | | klǫb /klǫb/ || biodro || psł. *klǫbъ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | klǫbne /klǫbnĕ/ || biodrowy || klǫb + -nĕ || przymiotnik wzorem plaug-plauznĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | klǫbak /klǫbăk/ || kłębek || psł. *klǫbъkъ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | Klǫcka /Klǫckă/? || Clenze || psł. *klanьčьka?? || słowo poświadczone, odczyt Kľǫskă nieprawdopodobny, toponim |
|- | |- | ||
| − | | | + | | klubek /klübĕk/ || kapelusz || psł. *klobukъ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | klubûcnek /klübaucnĕk/ || kapelusznik || klübĕk + -nĕk || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | klubûcnia /klübaucńă/ || wytwórnia kapeluszy || klübĕk + -ńă || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | klutá /klüto/ || bryłka, grudka || śdn. klüte || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | knȧpát /knapot/ || trzaskać z bicza || dn. knappen || poświadczone w 3Sg: knapojĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | knȧpsȧk /knapsak/ || torba pasterska || śdn. knapsak || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | knȧwål /knavål/ || knebel || śdn. knevel || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | knecht /knext/ || parobek, sługa; młodzieniec || śdn. knecht || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | knîpa /knaipă/ || knajpa, pub || niem. Kneipe || zapożyczenie, por. pol., cz., łuż. knajpa |
|- | |- | ||
| − | | | + | | knop /knöp/ || guzik || śdn. knôp || słowo poświadczone, obocznie knüp |
|- | |- | ||
| − | | | + | | koká /köko/ || kuchnia || śdn. köke || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kǫdilia /kǫdiľă/ || kądziel, zwój lnu || psł. kǫděľь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kǫkiul /kǫťül/ ||kąkol|| psł. *kǫkoľь || słowo poświadczone |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
|- | |- | ||
| − | + | | kǫkiulene /kǫťülenĕ/ ||kąkolowe, do kąkolu|| psł. *kǫkolenъjь || słowo poświadczone | |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kǫpat /kǫpăt/ || kąpać || psł. *kǫpati || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kǫpát sa /kǫpot să/ || kąpać się || psł. *kǫpati sę || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kǫs /kǫs/ || kęs, kawałek || psł. *kǫsъ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kǫsát /kǫsot/ || kąsać, gryźć || psł. *kǫsati || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kǫsàwîcia /kǫsăvaićă/ || pokawałkowanie? || kǫs + -ăvaićă || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kǫset /kǫsĕt/ || ukąsić, ugryźć || psł. *kǫsiti || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kradîka /krodaikă/ || złodziej || psł. *kradika || formacja z rekonstruowanego /krost/ wzorem låzăt-låzaikă i wielu innych |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kragá /krogo/ || kołnierzyk || śdn. krage || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kraját /krojot/ || odcinać || psł. *krajati || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | krakadil /krokodil/ || krokodyl || niem. Krokodil || zapożyczenie bez większej asymilacji, por. łuż. krokodil |
|- | |- | ||
| − | | | + | | Krakiuw /Kroťüv/ I || Kraków || pl. Kraków || adaptacja morfologiczna |
|- | |- | ||
| − | | | + | | Krakiuw /Kroťüv/ II || Krakow am See || psł. *Krakovъ || rekonstrukcja, toponim |
|- | |- | ||
| − | | | + | | krakwîcia /krokvaićă/ || kawka || psł. krakъvica || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kram /krom/ || sklep, kram || śdn. krâm || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kramnek /kromnĕk/ || sklepikarz, sprzedawca w sklepie || krom + -nĕk || nazwa zawodu jak klübĕk-klübaucnĕk |
|- | |- | ||
| − | | | + | | krapîna /kropaină/ || odpadki drzewne || śdn. kröppen? || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | krasån /krosån/ || naszyjnik? || psł. krasьnъ || słowo poświadczone, oryginalnie "krzyżyk na szyi kobiet" |
|- | |- | ||
| − | | | + | | krasne /krosnĕ/ || piękny, ładny; dzielny?; uczciwy? || psł. *krasьnъjь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | krast /krost/ || kraść || psł. *krasti || poświadczone w 2Sg: krodĕs, 3Sg: krodnĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | krąs /krąs/ || wieniec, korona || śdn. kranz || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | krȧngiėl /kranďėl/ || obwarzanek, precel || śdn. kringel || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | krȧnkie /kranťĕ/ || chory || śdn. krank || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | krȧpål /krapål/ || kaleka || śdn. kroppel || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | krȧwåd /kravåd/ || rak || śdn. krewed || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kråsîna /kråsaina/ || okruszek || psł. *krъšina || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kremin /kremin/ || krzemień || psł. *krěmy || słowo poświadczone, być może mianownik to kremoi jak kamoi |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kreweta /krevetă/ || krewetka || niem. Krevette || regularne zapożyczenie z niem., por. cz. kreveta |
|- | |- | ||
| − | | | + | | krid /krid/ || kreda || szlez-holszt. kried || poświadczone w GSg: kriďau |
|- | |- | ||
| − | | | + | | krig /krig/ || wojna || niem. Krieg || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | krigát sa /krigot-să/ || walczyć, wojować, bić się || niem. kriegen || poświadczone w czasie przeszłym: krigălai-să |
|- | |- | ||
| − | | | + | | krigiėr /kriďėr/ || wojownik; kawalerzysta || niem. Krieger || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kriját /krijot/ || dostać, otrzymać || lüneb. krī’n || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | Kristu̇s /Kristus/ || Chrystus || śdn. Kristus || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | krîdlate /kraidlotĕ/ || skrzydlaty || psł. *kridlatъjь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | krîdle /kraidlĕ/ || skrzydło || psł. *kridlo || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | krîwe /kraivĕ/ || krzywy, ukośny || psł. *krivъjь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | krîwîcia /kraivaićă/ || zakrzywienie, zagięcie, krzywizna || psł. *krivica || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | krîwu /kraivü/ || krzywo, ukośnie; niechętnie || psł. *krivo || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | krosnu /krösnü/ || krosno (tkackie) || psł. *krosno || poświadczone w NPl: krösna |
|- | |- | ||
| − | | | + | | krǫg /krǫg/ || okrąg; obwód || psł. *krǫgъ || poświadczone w toponimii: Krung, Krungen, leksem ogólnosłowiański |
|- | |- | ||
| − | | | + | | krǫgiuwîste /krǫďüvaistĕ/ || skrzyżowanie, rondo || krǫg + -üv- + -aistĕ || poświadczone w toponimii: Krunkfeiz |
|- | |- | ||
| − | | | + | | krǫpá /krǫpo/ || zamek (u drzwi lub skrzyni) || śdn. krampe || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | krǫpåt /krǫpåt/ || dratwa || psł. *krǫpъtь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | krǫpe /krǫpĕ/ || krępy, gruby || psł. *krǫpъjь || poświadczone w toponimii: Krummaseleitz, Krumpeitzen |
|- | |- | ||
| − | | | + | | krud /krüd/ || przyprawa || dn. krüd || słowo poświadczone, GSg: krüďau |
|- | |- | ||
| − | | | + | | krudiát /krüďot/ || przyprawiać || dn. krüden || poświadczone w 3Sg: krüďojĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | krujet /krüjĕt/ || kroić, odcinać || psł. *krojiti || poświadczone w 3Sg: krüjĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | krumka /krümka/ || piętka, końcówka chleba || psł. *kromъka || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kruzaste /krüzostĕ/ || kędzierzawy || śdn. krûs + -ostĕ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | krûcá /krauco/ || krzyż, krzyżyk; drzewo krzyżowe || śdn. krûze || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | krûckate /krauckotĕ/ || krzyżowy || krauco + -kă + -otĕ || słowo poświadczone, być może ’rozstajny’ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | krûk /krauk/ || gospoda, karczma, oberża || por. śdn. krôg || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | krûz /krauz/ || dzban || śdn. *krûse || słowo poświadczone jako kraiz |
|- | |- | ||
| − | | | + | | krûzka /krauskă/ || dzban, bańka ||krauz + -kă|| słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | krŷ /kråi/ || krew || psł. *kry || słowo poświadczone, obocznie wtórne kåråi |
|- | |- | ||
| − | | | + | | krŷt /kråit/ || kryć, chować || psł. *kryti || poświadczone w 3Sg: kråjĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kuc? /küc?/ || chustka na szyję || por. śwn. kütze || poświadczone jako kücai |
|- | |- | ||
| − | | | + | | ku̇cka /kuckă/ || powóz, bryczka, kareta || śdn. kutze + -kă || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | Ku̇nka /Kunkă/ || Kinga, Kunegunda || śdn. Kun(n)eke || zapożyczenie, imię |
|- | |- | ||
| − | | | + | | ku̇nstlikie /kunstliťĕ/ || kunsztowny, wymyślny || śdn. kunstlik || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | ku̇sa /kusă/ || chatka, chałupa || por. śdn. kote || słowo poświadczone, obocznie kuso |
|- | |- | ||
| − | | | + | | ku̇wål /kuvål/ || kula || por. prus.-niem. kûl, kaul || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | ku̇wlek /kuvlĕk/ || kulka, kuleczka || kuvål + -ĕk || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | Kûna /Kaună/ || Kowno || niem. Kauen || toponim z niemieckiego |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kûtš /kautš/ || kanapa || niem. Kautsch/Couch || zapożyczenie, por. łuż. kawč, cz. gauč |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kůcá /kåuco/ || głownia (płonąca) || psł. *kъlča || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kůp /kåup/ || łabędź || psł. *kъlpь~kъlpъ || por. słi. kålp, łuż. kołṕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kwȧdrȧt /kvadrat/ || kwadrat || niem. Quadrat || zapożyczenie, por. łuż., pol. kwadrat |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kwȧlita /kvalită/ || jakość || niem. Qualität || zapożyczenie, por. łuż. kwalita, cz. kvalita |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kwȧntita /kvantită/ || ilość || niem. Quantität || zapożyczenie, por. łuż. kwantita, cz. kvalita |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kwȧpia /kvaṕă/ || miętus || niem. Quappe || słowo poświadczone jako niezasymilowane Quappi |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kwetîste /kvetaistĕ/ || kwietnik, łąka kwiatowa || kjot + -aistĕ || formacja wzorem gord-gordaistĕ i wielu innych |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kwetene /kvetenĕ/ || kwiecisty || kjot + -enĕ || przymiotnik wzorem clåvak-clåvecenĕ i wielu innych |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kwetnek /kvetnĕk/ || kwiaciarz || kjot + -nĕk || złożenie wzorem criv-crivnĕk |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kwiat /kjot/ || kwiat || psł. *květъ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | kwîlet /kvailĕt/ || kwilić, płakać (o dziecku) || psł. *kviliti || poświadczone w 3Sg: kvailĕ |
| + | |} | ||
| + | |||
| + | ==L== | ||
| + | {| class="wikitable" width="100%" | ||
|- | |- | ||
| − | + | ! połabski !! polski !! etymologia !! uzasadnienie | |
|- | |- | ||
| − | | | + | | la /lă/ || tylko, chyba, no; -że || psł. *lĕ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | ladá /lodo/ || skrzynia; trumna; kałamarz || śdn. lade || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | ladka /lotkă/ || skrzynka, szufladka || lodo + -kă || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | ladát /lodot/ || ładować || śdn. laden || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | lakȧtiw /lokativ/ || miejscownik || niem. Lokativ || zapożyczenie, por. łuż. lokatiw |
|- | |- | ||
| − | | | + | | lame /lomĕ/ || kulawy, chromy || śdn. lam || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | lastawîcia /lostovaićă/ || jaskółka || psł. *lastavica || słowo poświadczone, obocznie lostĕvaićă |
|- | |- | ||
| − | | | + | | Lastuw /Lostüv/ || Salzwedel || psł. lastovъ || słowo poświadczone, postuluje się także ľosťüv, ľostťüv, toponim |
|- | |- | ||
| − | | | + | | latwa /lotvă/ || łata (dachowa) || śdn. latte || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | lawá /lovo/ I || ława || psł. *lava || poświadczone w toponimii: Lafei, Lowey, Lawei (l. mn.) |
|- | |- | ||
| − | | | + | | lawá /lovo/ II || wiara || śdn. glâwe || słowo poświadczone, obocznie glovo |
|- | |- | ||
| − | | | + | | lawîcia /lovaićă/ || ławka || psł. *lavica || poświadczone w toponimii: Lappke, Loweitz, Lowitz |
|- | |- | ||
| − | | | + | | lazet /lozĕt/ || łazić, włazić || psł. *laziti || poświadczone w 3Sg: lozĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | lazîka /lozaikă/ || ropucha || psł. *lazika || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | lȧdek /ladĕk/ || członek || śdn. let + -ĕk || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | lȧgiėr /laďėr/ || obóz || śdn. leger || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | lȧchiėn /lax́ėn/ || konewka, beczułka || śdn. lechen || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | lȧját /lajot/ || pożyczyć || śdn. leihen || poświadczone w 3Sg: lajol i imiesłów: lajonă |
|- | |- | ||
| − | | | + | | lȧks /laks/ || łosoś || niem. Lachs? || zapożyczenie jak inne nazwy ryb, por. głuż. laks obok łosos |
|- | |- | ||
| − | | | + | | lȧmpá /lampo/ || lampa || śdn. lampe || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | lȧnene /lanenĕ/ || lniany || ľån + -enĕ || formacja jak våuno-våunenĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | lȧnîste /lanaistĕ/ || pole lnu || psł. *lьnišče || poświadczone w toponimii: Lanneitz, Lannisch, Lehneitzen |
|- | |- | ||
| − | | | + | | lȧp /lap/ || gałgan, łachman, szmata || śdn. lapp || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | lȧs /las/ || łosoś || śdn. las || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | lȧsterår /lasterår/ || oszczerca, potwarca || śdn. lasterer || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | lȧsterårska /lasterårskă/ || oszczerczyni, potwarczyni || lasterår + -skă || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | lȧwe /lavĕ/ || lwi || ľåv + -ĕ || formacja wzorem korvo-korvĕ, gǫs-gǫsĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | lȧzát /lazot/ || czytać || śdn. lesen || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | Låbi /Låbi/ || Łaba || psł. *olbe || słowo poświadczone, rekonstruuje się także Låbü, ale cz. Labe i głuż. Łobjo sugerują psł. *olbe, nie *olbo, hydronim |
|- | |- | ||
| − | | | + | | lågat /lågăt/ || kłamać, łgać || psł. *lъgati || poświadczone w 2Sg: låzĕs i w 3Sg: låzĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | låzîc /låzaic/ || łyżka || psł. *lъžicь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | låzîcak /låzaicăk/ || łyżeczka || låzaic + -ăk || zdrobnienie od poświadczonego słowa |
|- | |- | ||
| − | | | + | | låzîka /låzaikă/ || kłamca, łgarz || psł. *lъžika || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | ląc /ląc/ || klęk, czepigi || psł. *lęčь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | lądîna /lądaină/ || niezabudowany teren || psł. *lędina || poświadczone w toponimii: Ladein-weide |
|- | |- | ||
| − | | | + | | lągnǫt /lągnǫt/ || kłaść się? || psł. *legnǫti || poświadczone w 3Sg: lągnĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | lecet /lecĕt/ || leczyć || psł. *lěčiti || poświadczone w 3Sg: lecĕ, leci-jĕg |
|- | |- | ||
| − | | | + | | led /led/ || lód || psł. *ledъ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | ledene /ledenĕ/ || wykonany z lodu || led + -enĕ || formacja jak våuno-våunenĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | lekànîcia /lekănaićă/ || jastrząb, kania || ?? + -aićă || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | lekar /lekăr/ || lekarz || psł. *lěkařь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | lemąz /lemąz/ || krokiew, kozioł (na dachu) || psł. *lěmęzь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | lepse /lepsĕ/ || lepszy || psł. *lěpьšьjь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | lesne /lesnĕ/ || leśny || psł. *lěsьnъjь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | lesna jablun /lesnă joblün/ || jabłoń leśna, leśniówka || lesnă + joblün || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | lesne wrech /lesnĕ vrex/ || orzech laskowy (owoc) || lesnĕ + vrex || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | lestîcia /lestaićă/ || leszczyna || psł. *leščica || słowo poświadczone, ale patrz lestĕvaićă |
|- | |- | ||
| − | | | + | | lestèwîcia /lestĕvaićă/ || leszczyna || psł. *leščevica || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | lestîna /lestaină/ || leszczyna || psł. *leščina || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | lewe /levĕ/ || lewy || psł. *lěvъjь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | lewîcia /levaićă/ || lewica, lewa ręka || levĕ + -aićă || formacja wzorem pl. lewica, głuż. lěwica |
|- | |- | ||
| − | | | + | | lezt /lest/? || pełzać, leźć; włazić || psł. *lězti || poświadczone w 3Sg: lezĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | lialen /ľolĕn/ || ojcowy || ľoľă + -ĕn || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | lialia /ľoľă/ || tata || prawdopodobnie ze słownictwa dziecięcego || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | lias /ľos/ || las; drzewo, drewno || psł. *lěsъ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | liat /ľot/ || lot, rejs || deryw. od ľotot || por. niem. fliegen-Flug, dłuż. lět |
|- | |- | ||
| − | | | + | | liatát /ľotot/ || latać || psł. *lětati || poświadczone w 3Pl: ľotoją |
|- | |- | ||
| − | | | + | | liatu /ľotü/ || rok; lato || psł. *lěto || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | liån /ľån/ || len || psł. *lьnъ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | liåtkie /ľåtťĕ/ || lekki || psł. *lьgъkъjь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | liåtkiu /ľåtťü/ || lekko || psł. *lьgъko || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | liåw /ľåv/ || lew || psł. *lьvъ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | liîbaj /ľaibăj/ || raczej, lepiej || psł. *ľuběji || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | liîbe /ľaibĕ/ || miły, przyjemny || psł. *ľubъjь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | liîbet /ľaibĕt/ || kochać, lubić || psł. *ľubiti || poświadczone w 3Sg: ľaibĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | liîbėw /ľaibėv/ || miłość || psł. *ľubъvь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | liîbėwne /ľaibėvnĕ/ || miłosny || ľaibėv + -nĕ || przymiotnik z -nĕ jak plaug-plauznĕ, bükvait-bükvaitnĕ |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
|- | |- | ||
| − | + | | liîbu /ľaibü/ || żartobliwie, dla żartu || psł. *ľubo || słowo poświadczone | |
|- | |- | ||
| − | | | + | | lidiá /liďo/ || cierpienie || śdn. leide || poświadczone w ASg: lidą |
|- | |- | ||
| − | | | + | | lidiát /liďot/ || cierpieć || śdn. leiden || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | lifka /lifkă/ || kaftanik, gorset || śdn. lîfke || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | lichån /lixån/ || ciało, zwłoki, trup || śdn. lîcham || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | lik /lik/ || równo, jednakowo, tak samo || śdn. lik || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | likát /likot/ || równać, zrównać, wyrównywać || śdn. liken || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | likåm /likåm/ || równie, równo || śdn. lîk w narzędniku || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | likene /likenĕ/ || równy, prosty || śdn. likene || słowo poświadczone, dodatkowo zasymilowane |
|- | |- | ||
| − | | | + | | likor /likör/ || likier || niem. Likör || zapożyczenie, por. łuż. liker |
|- | |- | ||
| − | | | + | | liǫdu /ľǫdü/ || pole, ziemia rolna || psł. *lędo || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | lipia /liṕă/ || warga || śdn. lippe || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | lista /listă/ || lista || niem. Liste || zapożyczenie, por. łuż., pol. lista |
|- | |- | ||
| − | | | + | | liter /litĕr/ || litr || niem. Liter || zapożyczenie, por. łuż. liter, -tra |
|- | |- | ||
| − | | | + | | litet /litĕt/ || lecieć || psł. *letěti || poświadczone w 3Sg: litĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | litîdle /litaidlĕ/ || samolot || litĕt + -aidlĕ || por. niem. Flugzeug, łuż. lětadło, cz. letadlo |
|- | |- | ||
| − | | | + | | litîste /litaistĕ/ || lotnisko, port lotniczy || litĕt + -aistĕ || por. niem. Flughafen, Flugplatz, cz. letiště, dłuż. lětanišćo |
|- | |- | ||
| − | | | + | | litnek /litnĕk/ || lotnik || litĕt + -nĕk || por. niem. Flieger, dłuż. lětaŕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | liûdi /ľaudi/ || ludzie || psł. *ľudьje || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | liûdskie /ľaucťĕ/ || ludzki || ľaudi + -sťĕ || złożenie wzorem ogólnosłowiańskiego ludzki |
|- | |- | ||
| − | | | + | | Liûchiuw /Ľaux́üv/ || Lüchow || psł. *ľuxovъ || słowo poświadczone, toponim |
|- | |- | ||
| − | | | + | | Liûtkiuw /Ľautťüv/ || Hitzacker || psł. ľudъkovъ? ľutъkovъ? || słowo poświadczone, toponim |
|- | |- | ||
| − | | | + | | lizet /lizĕt/ || leżeć || psł. *ležeti || poświadczone w 3Sg: lizĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | lîb /laib/ || miara zboża || psł. *lubъ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | lîcerne /laicernĕ/ || lejcowy, zaprzęgowy || laićăr + -nĕ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | lîciar /laićăr/ || lejce || leid-sêl || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | lîpá /laipo/ || lipa || psł. *lipa || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | lîpåk /laipåk/ || dudek (ptak) || psł. *lupъkъ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | lîpîka /laipaikă/ || oprawca, hycel || psł. *lupika || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | lîpîna /laipaină/ || łupina, kora; łyko || psł. *lupina || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | lîska /laiskă/ || lisa, liszka, || psł. *lisъka/*lišьka || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | lîst /laist/ || liść; list || psł. *listъ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | lîste /laistĕ/ || liście, listowie || laist + -ĕ || złożenie, wzorem innych collectiv |
|- | |- | ||
| − | | | + | | lîstne /laistnĕ/ || listny, liściasty || psł. *listьnъjь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | lîstne-mánd /laistnĕ-mond/ || maj || laistnĕ + śdn. mând || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | lîstnîcia /laistnaićă/ || szałas, dom z gałęzi || psł. *listьnica || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | lît /lait/? || lać || psł. *liti? || poświadczone w 3Sg: lėjĕ, imiesłowie: laită i gerundiu: lėjonĕ, pochodne na -lĕt |
|- | |- | ||
| − | | | + | | lîtåwskie /laitåfsťĕ/ || litewski || Laitvă + -sťĕ || przymiotnik na -sťĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | Lîtwa /Laitvă/ || Litwa || pl. Litwa || por. pl. Litwa, cz. Litva |
|- | |- | ||
| − | | | + | | Lîtwianek /Laitv́onĕk/ || Litwin || Laitvă + -'onĕk || regularna nazwa mieszkańca na -'onĕk |
|- | |- | ||
| − | | | + | | Lîtwianka /Laitv́onkă/ || Litwinka || Laitvă + -'onkă || regularna nazwa mieszkanki na -'onkă |
|- | |- | ||
| − | | | + | | lîzát /laizot/ || lizać || psł. *lizati || poświadczone w 3Sg: laizĕ i rozkaźnik: laiz |
|- | |- | ||
| − | | | + | | lonu /lönü/ || łono, objęcia || psł. *lono || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | lozát /lözot/ || wybawić || śdn. losen || poświadczone w rozkaźniku: lözoj |
|- | |- | ||
| − | | | + | | lǫp /lǫp/ || lump, szmata, łachman || śdn. lump || słowo poświadczone w l. mn.: lǫpoi, wybrany zasymilowany warjant |
|- | |- | ||
| − | | | + | | luchtår /lüxtår/ || latarnia, latarka || śdn. luchter || słowo poświadczone, obocznie löchtår |
|- | |- | ||
| − | | | + | | luder /lüdĕr/ || pijak, nicpoń, obdartus || śdn. luder || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | ludia /lüďă/ || łódź || psł. *oldьja || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | luj /lüj/ || łój || psł. *lojь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | lujene /lüjenĕ/ || łojowy || psł. *lojenъjь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | luk /lük/ || szczęście || psł. *glücke || słowo poświadczone, obocznie glük, ale to może pomyłka |
|- | |- | ||
| − | | | + | | lumet /lümĕt/ || łamać || psł. *lomiti || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | lupàtîcia /lüpătaićă/ || łopata do pieca, do chleba || psł. *lopatica || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | lupata /lüpotă/ || kość łopatkowa || psł. *lopata || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | lukiėt /lüťėt/ || łokieć || psł. *olkъtь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | lu̇ft /luft/ || powietrze || śdn. luft || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | lu̇pa /lupă/ || lupa, szkło powiększające || niem. Lupe || zapożyczenie, por. pl., łuż. lupa |
|- | |- | ||
| − | | | + | | lûg /laug/ I || łąka, pastwisko || psł. *lugъ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | lûg /laug/ II || ług || śrwn. louge || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | lûk /lauk/ || czosnek || psł. *lukъ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | lûna /laună/ || księżyc || psł. *luna || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | lûza /lauză/ || kałuża || psł. *łuža || poświadczone w toponimii: Lausch-feld, Lausche, Lausch-weide |
|- | |- | ||
| − | | | + | | Lûzîcia /Lauzaićă/ || Łużyce || laug + -aićă || zaadaptowanie łuż. Łužica |
|- | |- | ||
| − | | | + | | lûzîckie /lauzaicťĕ/ || łużycki || Lauzaićă + -sťĕ || przymiotnik geograficzny |
|- | |- | ||
| − | | | + | | lŷse /låisĕ/ || łysy || psł. *lysъjь || rozkład poświadczone låisaină |
|- | |- | ||
| − | | | + | | lŷsîna /låisaină/ || czoło || psł. *lysina || słowo poświadczone, być może låisaińă |
| + | |} | ||
| + | |||
| + | ==M== | ||
| + | {| class="wikitable" width="100%" | ||
|- | |- | ||
| − | + | ! połabski !! polski !! etymologia !! uzasadnienie | |
|- | |- | ||
| − | | | + | | madek /modĕk/ || dżdżownica || śdn. made, maddik || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | madŷ /modåi/ || mól || śdn. made || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | macht /moxt/ || moc, siła, potęga || śdn. macht || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | mal /mol/ || znak, piętno, znamię || śdn. mâl || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | male /molĕ/ || mały || psł. *malъjь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | male palac /molĕ polăc/ || mały palec || molĕ + polăc || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | malér /moler/ || (artysta) malarz || por. niem. Maler || zapożyczenie jak moľăt, co do -er por. dübler, koter |
|- | |- | ||
| − | | | + | | maliat /moľăt/ || malować (obrazy) || śdn. malen || poświadczone w 3Sg: moľă |
|- | |- | ||
| − | | | + | | malîcia /molaićă/ || jeżyna, ostrężyna || psł. *malica || poświadczone zapożyczenie do dn.: Muleitzen, Moleitje |
|- | |- | ||
| − | | | + | | malîna /molainǎ/ || malina || psł. *malina || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | maltit /moltit/ || posiłek, danie || śdn. mâl-tît || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | man /mon/ || księżyc || śdn. mân || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | mand /mond/ || miesiąc || śdn. mând || słowo poświadczone w nazwach miesięcy |
|- | |- | ||
| − | | | + | | Margata /Morgotă/ || Małgorzata || śdn. Margate || zapożyczenie zaadaptowanej do śdn. formy imienia, imię |
|- | |- | ||
| − | | | + | | Margatka /Morgotkă/ || Małgosia || śdn. Morgotă + -kă || zdrobnienie za pomocą typowego sufiksu -kă, imię |
|- | |- | ||
| − | | | + | | Marîja /Moraja/ || Maryja, Maria || śdn. Marie || słowo poświadczone, imię |
|- | |- | ||
| − | | | + | | Marîjen dȧnac /Morajĕn danăc/ || święto Matki Boskiej || Morajĕn + danăc || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | Marîka /Moraikă/ || Marysia || Moraja + -kă || słowo poświadczone, imię |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
|- | |- | ||
| − | + | | Marîjen šîp /morajĕn šaip/ || tęcza || Morajă + -ĕn + šaip || słowo poświadczone | |
|- | |- | ||
| − | | | + | | Mark /Mork/ || Marek || śdn. Mark || imię zapożyczone z śdn., zasymilowane jak inne, imię |
|- | |- | ||
| − | | | + | | marwa /morvă/? || mrówka || psł. *morva || poświadczone w l.mn.: morvĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | marwîste /morvaistĕ/ || mrowisko || psł. *morvišče || poświadczone w toponimii: Moorfeitz, Morfeitzen |
|- | |- | ||
| − | | | + | | marz /morz/ || mróz || psł. *morzъ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | masketår /mosketår/ || żołnierz || niem. Musketier || słowo poświadczone, niejasna pierwsza (o? u?) i trzecia (e? i?) samogłoska, wybrano -år z uwagi na NPl: /musketri/ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | maskiu /mosťü/ || masło || psł. *maslъko || słowo poświadczone, ale obocznie mosťĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | Maskwá /Moskvo/ || Moskwa || ros. Москва || zapożyczenie, pozostawiony akcent oksytoniczny, toponim |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
|- | |- | ||
| − | + | | maslena mlåka /moslenă mlåkă/ || maślanka || psł. *moslenoje melko || słowo poświadczone | |
|- | |- | ||
| − | | | + | | maslene /moslenĕ/ || maślany || psł. *maslenъjь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | maslu /moslü/ || masło || psł. maslo || poświadczone w GSg: moslo, ale niepewne, por. mosťü |
|- | |- | ||
| − | | | + | | matá /moto/ || wymiar, rozmiar || śdn. mate || poświadczone w ASg: motǫ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | matár /motor/ || silnik || niem. Motor || zapożyczenie, por. łuż. motor |
|- | |- | ||
| − | | | + | | matecha /motexă/ || macocha || psł. *matexa || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | Mates /Motĕs/ || Mateusz, Maciej || śdn. Mathies || zapożyczenie z śdn., zasymilowane jak inne imiona, imię |
|- | |- | ||
| − | | | + | | materen /moterĕn/ || matczyny || psł. *materinъ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | matî /motai/ || matka || psł. *mati || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | matîcia /motaićă/ || królowa pszczół || psł. *matica || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | matka /motkă/ || suka || psł. *matъka || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | mazat /mozăt/ || mazać, smarować || psł. *mazati || poświadczone w 3Sg: mozĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | Mȧcedanac /Macedonăc/ || Macedończyk || macedon- + -ăc || nazwa mieszkańca z produktywnym sufiksem, por. mac. Македонец |
|- | |- | ||
| − | | | + | | Mȧcedanîja /Macedonajă/ || Macedonia || niem. Mazedonien || zapożyczenie być może z -k-, ale w niem. Makedonien oznacza historyczny region |
|- | |- | ||
| − | | | + | | Mȧcedanka /Macedonkă/ || Macedonka || macedon- + -kă || nazwa mieszkańca z produktywnym sufiksem, por. mac. Македонка |
|- | |- | ||
| − | | | + | | mȧcedanskie /macedonsťĕ/ || macedoński || macedon- + -sťĕ || typowy przymiotnik |
|- | |- | ||
| − | | | + | | mȧdiá /maďo/ || miód pitny || śdn. mêde || poświadczone w ASg: madą |
|- | |- | ||
| − | | | + | | mȧde dat /made-dot/ || dać coś komuś w drogę, wyposażyć || śdn. mede + dot || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | mȧde jest /made-jest/ || jeść z kimś || śdn. mede + jest || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | mȧdgit /madgit/ || posag || śdn. medegift || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | Mȧdrid /madrid/ || Madryt || niem. Madrid || zapożyczenie, por. łuż. Madrid, toponim |
|- | |- | ||
| − | | | + | | mȧkȧrelia /makareľă/ || makrela || śdn. makkerēle || zapożyczenie, -le>-ľă jak w kortviľă, -ere->-are- jak varo, por. pl., łuż. makrela |
|- | |- | ||
| − | | | + | | mȧl /mal/ || żerdź, tyka, drążek || śdn. mol || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | mȧlnek /malnĕk/ || młynarz || śdn. malen + -ĕk || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | mȧlnîcia /malnaićă/ || młyn || śdn. malen + -naićă || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | mȧlnîkiuw /malnaiťüv/ || młynarski || malnĕk + -üv || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | mȧma /mamă/ || mama || mowa dziecięca || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | mȧn /man/ || ale, lecz || śdn. man || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | mȧnaj /manăj/ || mniej || psł. *mьněje || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | mȧndȧrina /mandarină/ || mandarynka || niem. Mandarine || zapożyczenie bez większej asymilacji, por. łuż. mandarina |
|- | |- | ||
| − | | | + | | mȧnese /manesĕ/ || mniejszy || psł. *mьnějьšьjь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | mȧrene /marenĕ/ || śmierć || psł. *mьrěnьje || poświadczone w celowniku: mareńĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | mȧrka /markă/ || marka (pieniądz) || niem. Mark || zapożyczenie, por. łuż. marka |
|- | |- | ||
| − | | | + | | mȧrkát /markot/ || znaczyć, oznaczać || śdn. marken || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | Mȧrs /Mars/ || Mars || niem. Mars || zapożyczenie, por. łuż. Mars |
|- | |- | ||
| − | | | + | | mȧrš /marš/ || marsz || niem. Marsch || zapożyczenie, por. łuż., cz. marš |
|- | |- | ||
| − | | | + | | mȧrznǫt /marznǫt/ || marznąć, zamarzać || psł. *mьrznǫti || poświadczone w 3Sg: marznĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | mȧšina /mašină/ || maszyna || niem. Maschine || zapożyczenie, por. łuż. mašina, pl. maszyna |
|- | |- | ||
| − | | | + | | mȧtemȧtika /matematikă/ || matematyka || niem. Mathematik || zapożyczenie, por. łuż. matematika |
|- | |- | ||
| − | | | + | | mȧzet /mazĕt/ I || mży, siąpi (o legkim deszczu) || psł. *mьžiti || poświadczone w 3Sg: mazĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | mȧzet /mazĕt/ II || mrużyć, puszczać oczko, dawać znak || psł. *mьžiti || poświadczone w 3Sg: mazi-mĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | måch /måx/ || mech || psł. *mъxъ || poświadczone w toponimii: Maach, Machunike (<*mъxovьnikъ), Maschein (<*mъšina) |
|- | |- | ||
| − | | | + | | måswîcia /måsvaićă/ || komar || psł. *mъšьvica || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | mąc /mąc/ || piłka, balon || psł. *męčь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | mąciat /mąćăt/ || dotykać, macać || psł. *macati || poświadczone w 3Sg: mąćă |
|- | |- | ||
| − | | | + | | mącnǫt /mącnǫt/ || dotknąć, macnąć || psł. *macnǫti || poświadczone w 3Sg: mącnĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | mąsi /mąsi/ || mięso || psł. *męse (!) || słowo poświadczone, obocznie /mąse/, Polański rekonstruuje praformę *męsьje |
|- | |- | ||
| − | | | + | | mąsnene /mąsnenĕ/ || mięsny, z mięsa || psł. *męsьnenъjь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | mątkie /mąťĕ/ || miękki || psł. *mękъkъjь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | med /med/ || miód || psł. *medъ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | medena melana /medenă melonă/ || melon, melon miodowy || medenĕ + melonă || kalka niem. Honigmelone, por. łuż. mjodowa melona |
|- | |- | ||
| − | | | + | | medene /medenĕ/ || miodowy || med + -enĕ || typowy przymiotnik na -enĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | mech /mex/ || worek, torba || psł. *měxъ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | mejėr /mejėr/ || kosiarz || śdn. meier || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | melana /melonă/ || melon || niem. Melone || zapożyczenie bez większej asymilacji, por. łuż. melona |
|- | |- | ||
| − | | | + | | menet /menĕt/ || mniemać, sądzić || psł. *měniti || poświadczone w 1Sg: meną, 2Sg: menăs wg Polańskiego niepewne |
|- | |- | ||
| − | | | + | | menu /menü/ || menu, jadłospis || niem. Menü || zapożyczenie, por. łuż. meni, -ja |
|- | |- | ||
| − | | | + | | menza /menză/ || stołówka || niem. Mensa || por. głuż. mensa |
|- | |- | ||
| − | | | + | | merek /merĕk/ || dziki chrzan || śdn. marreik || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | meret /merĕt/ || mierzyć || psł. *měriti || poświadczone w 3Sg: merĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | merîdle /meraidlĕ/ || miernik || psł. *měriti + -aidlĕ || złożenie na wzór łuż. měridło |
|- | |- | ||
| − | | | + | | Merku̇r /Merkur/ || Merkury || niem. Merkur || zapożyczenie, por. łuż. Merkur |
|- | |- | ||
| − | | | + | | mesak /mesăk/ || torba, worek || psł. *měšьkъ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | mesȧcak /mesacăk/ || woreczek || mesak + -ăk || zdrobnienie, wzorem ros. мѣшочекъ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | mesat /mesăt/ || mieszać || psł. *měšati || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | mesîste /mesaistĕ/ || wór || psł. *měšišče || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | mestiår /mesťår/ || mistrz || śdn. mêster || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | met /met/ || mieć; musieć || psł. *(jь)měti || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | met tedane /met tedonĕ/ || mieć do czynienia || met + tedonĕ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | metat /metăt/ || miotać || psł. *metati || poświadczone w 3Sg: micĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | metla /metlă/ || miotła || psł. *metla || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | Mewes /Mevĕs/ || Bartłomiej || śdn. Meves || zapożyczenie, imię |
|- | |- | ||
| − | | | + | | miale /ḿolĕ/ || malutki || psł. *mělъjь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | miará /ḿoro/ || miara || psł. *měra || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | miart /ḿort/ || szpik kostny || śdn. mark, nieregularnie || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | miastu /ḿostü/ || miejsce || psł. *město || poświadczone w miejscowniku: meste |
|- | |- | ||
| − | | | + | | miågát /ḿågot/ || mrugać || psł. *migati, pod wpływem *mьgnǫti || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | miågnǫt /ḿågnǫt/ || mrugnąć || psł. *mьgnǫti || rekonstrukcja słowa, którego wpływ zniekształcił *maigot>ḿågot |
|- | |- | ||
| − | | | + | | miågla /ḿåglă/ || mgła || psł. *mьgla || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | midzia /miʒ́ă/ || miedza || psł. *meďa || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | migrena /migrenă/ || migrena || niem. Migräne || zapożyczenie, por. łuż. migrena |
|- | |- | ||
| − | | | + | | miksát /miksot/ || miksować || niem. mixen || zapożyczenie, por. głuż. miksować |
|- | |- | ||
| − | | | + | | mikser /miksĕr/ || mikser || niem. Mixer || zapożyczenie, por. łuż. mikser, być może -år? |
|- | |- | ||
| − | | | + | | mildichie /mildix́ĕ/ || łagodny || śdn. mildich || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | milta /miltă/ || śledziona || śdn. milte || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | Minsk /Minsk/ || Mińsk (Litewski) || brus. Мінск || zapożyczenie toponimu bez potrzeby adaptacji, toponim |
|- | |- | ||
| − | | | + | | minu̇ta /minută/ || minuta || niem. Minute || zapożyczenie, por. łuż. minuta |
|- | |- | ||
| − | | | + | | Mîchal /Maixăl/ || Michał || śdn. Michel || poświadczone w przymiotniku Maixălevĕ~üvĕ, imię |
|- | |- | ||
| − | | | + | | Mîchelka /Maixelkă/ || Michaś || Maixăl + -kă || słowo poświadczone, imię |
|- | |- | ||
| − | | | + | | Mîlán /mailon/ || Mediolan || śdn. Meilân || zapożyczenie, toponim |
|- | |- | ||
| − | | | + | | mîliá /maiľo/ || mila || śdn. mile || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | mîlnîcia /mailnaićă/ || mączniak (grzyb pasożytniczy) || śdn. mel + -naićă || słowo poświadczone, obocznie mailaićă |
|- | |- | ||
| − | | | + | | mîmu /maimü/ || mimo, obok || psł. *mimo || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | mînåk /mainåk/ || wykastrowany samiec konia, wałach || por. śdn. meidem || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | mîrán /mairon/ || majeranek || śdn. meiran || słowo poświadczone, być może mairån |
|- | |- | ||
| − | | | + | | mîska /maiskă/ || targ; jarmark || maiso + -kă || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | mîsá /maiso/ || msza || śdn misse || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | mîsåcne /maisåcnĕ/ || targowy, jarmarczny || maiskă + -nĕ || przymiotnik od poświadczonego maiskă |
|- | |- | ||
| − | | | + | | mîz /maiz/ || kukurydza || niem. Mais || por. łuż. majs, nie z Kukuruz ani Türken, bo to słowa południowoniemieckie |
|- | |- | ||
| − | | | + | | mlåcene /mlåcenĕ/ || mleczny || psł. *melčenъjь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | mlåcenek /mlåcenĕk/ || mlecz, rybie nasienie || psł. *melčenikъ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | mlåde /mlådĕ/ || młody || psł. *moldъjь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | mlåde dȧn /mlådĕ dan/ || sąd ostateczny || mlådĕ + dan || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | mlåka /mlåkă/ || mleko || psł. *melko || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | mlåt /mlåt/ || mleć, mielić || psł. *melti || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | moblé /möble/ || mebel, meble || niem. Möbel || zapożyczenie jak łuż. meble, pluralis tantum |
|- | |- | ||
| − | | | + | | mode /mödĕ/ || zmęczony || śdn. mode || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | mord /mörd/ || mord, morderstwo || śdn. mord || poświadczone jako /mord/, ale por. /mördål/ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | mordål /mördål/ || morderca || śdn. morder || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | mori /möri/ || morze || psł. *moře || poświadczony miejscownik: no mărai, por. püli-vå pülai |
|- | |- | ||
| − | | | + | | mornek /mörnĕk/ || marynarz || möri + -nĕk || kalka niem. Seemann, por. głuż. namórnik, ros. морякъ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | morska pasîcia /mörskă pasaićă/ || psioszka, zdrobniale o żeńskich genitaliach || mörskă + ṕås + -aićă || por. pl. psiocha, psioszka |
|- | |- | ||
| − | | | + | | morskie /mörsťĕ/ || morski || möri + -sťĕ || por. pol. morze-morski, ros. море-морской, głuż. morjo-mórski |
|- | |- | ||
| − | | | + | | morskie piås /mörsťĕ ṕås/ || foka || mörsťĕ + ṕås || kalka niem. Seehund, por. głuż. mórski pos |
|- | |- | ||
| − | | | + | | most /möst/ || grobla, wał || psł. *mostъ || słowo poświadczone, w węższym znaczeniu "droga na grobli" |
|- | |- | ||
| − | | | + | | motát /mötot/ || motać || psł. *motati || poświadczone w 3Sg: mötojĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | motuwîdle /mötüvaidlĕ/ || motowidło || psł. *motovidlo || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | mǫcåne /mǫcånĕ/ || mączny, związany z mąką || psł. *mǫčьnъjь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | mǫka /mǫkă/ || mąka || psł. *mǫka || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | mǫde /mǫdĕ/ || męskie genitalia || psł. *mǫdo || słowo poświadczone w NDu: mǫdă |
|- | |- | ||
| − | | | + | | mucet /mücĕt/ || moczyć || psł. *močiti || poświadczone w 3Sg: mücĕ, mücålă |
|- | |- | ||
| − | | | + | | mucia /müćă/ || suczka || niem. Mutz || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | muciá /müćo/ || nietoperz || por. śdn. vledder mûs || słowo poświadczone, obocznie müćă |
|- | |- | ||
| − | | | + | | mucîdle /mücaidlĕ/ || moczydło (do moczenia lnu) || psł. *močidlo || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | muct /müct/ || móc || psł. *moťi || poświadczone formy osobowe: müg, müzĕs, müzĕ… |
|- | |- | ||
| − | | | + | | mugiåla /müďålă/ || mogiła || psł. *mogyla || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | muj /müj/ || mój || psł. *mojь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | mukre /mükrĕ/ || mokry || psł. *mokrъjь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | mukret /mükrĕt/ || zwilżać || psł. *mokriti || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | mukru /mükrü/ || mokro || psł. *mokro || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | mumîstu /mümaistü/ || korale (koral?) || psł. *momisto || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | muzgie /müzďĕ/ || szpik kostny || psł. *mozgy || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | muzdin /müzdin/ || mózg || psł. *moždženь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | mu̇zika /muzikă/ || muzyka || niem. musik || zapożyczenie, por. łuż. muzika |
|- | |- | ||
| − | | | + | | mûdîka /maudaikă/ || zatyczka w dyszlu u radła || psł. *mudika || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | mûdît sa /maudait să/ || opóźniać się || psł. *muditi sę || poświadczone w 3Sg: maudi-să |
|- | |- | ||
| − | | | + | | mûchá /mauxo/ || mucha || psł. *muxa || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | mûriá /mauŕo/ || mur || śdn. mure || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | mûriát /mauŕot/ || murować || śdn. muren || poświadczone w 3Sg: mauŕojĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | mûrnek /maurnĕk/ || murarz || mauŕo + -nĕk || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | mûsîcia /mausaićă/ || położnica, sześćniedziałka || niejasne || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | Můcąca Nidelia /måucącă nideľă/ || Wielki Tydzień || måucącă + nideľă || kalka niem. Karwoche, por. måucącĕ skǫpĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | Můcące Skǫpe /måucącĕ skǫpĕ/ || Wielki Piątek || måucącĕ + skǫpĕ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | Můcąca Subota /måucącă sübötă/ || Wielka Sobota || måucącă + sübötă|| kalka niem. Karsamstag, por. måucącĕ skǫpĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | můcet /måucet/ || milczeć || psł. *mьlčiti || poświadczony imiesłów: måucącĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | můckǫ /måuckǫ/ || potajemnie, po kryjomu || psł. mьlčьkojǫ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | můnia /måuńă/ || błyskawica || psł. *mъlnьja || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | můz /måuz/ || ślimak || psł. *mъlžь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | mŷ /moi/ || my || psł. *my || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | mŷn /moin/ || cześć, czołem, siema || dn. moin || pożyczna z dolnoniemieckiego, por. kasz. mòjn |
|- | |- | ||
| − | | | + | | mŷs /mois/ || mysz || psł. *myšь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | mŷska /moiskă/ || mięsień || psł. *myšьka || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | mŷt /moit/ || myć || psł. *myti || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | mŷt del /moit del/ || zmywać || moit + del || poświadczone w 3Sg: mojĕ del |
|- | |- | ||
| − | | | + | | mŷt sa /moit să/ || myć się || psł. *myti sę || poświadczone w 3Sg: moji-să |
|- | |- | ||
| − | | | + | | mŷte /moitĕ/ || wynagrodzenie, zapłata || psł. *myto || słowo poświadczone |
| + | |} | ||
| + | |||
| + | ==N== | ||
| + | {| class="wikitable" width="100%" | ||
|- | |- | ||
| − | + | ! połabski !! polski !! etymologia !! uzasadnienie | |
|- | |- | ||
| − | | | + | | na /no/ || na || psł. *na || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | na jûtra /no jautră/ || na jutro || psł. *na jutrě || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | na lewaj /no levăj/ || z lewa, po lewej || no + levĕ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | na lewu /no levü/ || na lewo, do lewa || no + levü || w analogii do: no levăj |
|- | |- | ||
| − | | | + | | na pàlŷ /no pălåi/ || na poły, ani dobra ani zły, obojętny || psł. *na poly || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | na prawaj /no provăj/ || z prawa, po prawej || no + provĕ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | na prawu /no provü/ || na prawo, do prawa || no + provü || w analogii do: no provăj |
|- | |- | ||
| − | | | + | | na prîklad /no praiklăd/ || na przykład || no + praiklod || por. głuż. na přikład, dłuż na pśikład, cz. například |
|- | |- | ||
| − | | | + | | na sreda /no sredă/ || w środku, na środku || no + sredă || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | na sredǫ /no sredǫ/ || do środka, na środek || no + sredǫ || para do poświadczonego no sredă |
|- | |- | ||
| − | | | + | | na wizrene /no vizrenĕ/ || w okamgnieniu, natychmiast, w chwilę || no + vizrenĕ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | na-jûtre /nojautrĕ/ || wschodni || na + jautrü || analogicznie do no-pĕlni |
|- | |- | ||
| − | | | + | | na-pèlni /nopĕlni/ || południowy || na + pölni || poświadczone w wyrażeniu na pèlni votĕr |
|- | |- | ||
| − | | | + | | na-pèlnuc /nopĕlnüc/ || północny || na + pölnüc || analogicznie do no-pĕlni |
|- | |- | ||
| − | | | + | | na-wècer /novĕcer/ || zachodni || na + wicer || analogicznie do no-pĕlni |
|- | |- | ||
| − | | | + | | nabår /nobår/ || sąsiad || śdn. naber || słowo poświadczone, wybrano warjant zasymilowany |
|- | |- | ||
| − | | | + | | nabiartkie /nob́ortťĕ/ || rama z przybijaczką (w krosnach) || psł. *nabьrdъko || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | nacąt /nocąt/ || rozpocząć, zacząć || psł. *načęti || poświadczone w czasie przeszłym: nocǫl |
|- | |- | ||
| − | | | + | | nacǫtak /nocǫtăk/ || początek || psł. *načętъkъ || słowo wzorem głuż. započeć-započatk |
|- | |- | ||
| − | | | + | | nadǫt /nodǫt/ || nadmuchać || psł. *nadǫti || poświadczone w 3Sg: nodåmĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | nagie /noďĕ/ || nagi, goły || psł. *nagъjь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | najt /nojt/ || znaleźć; wygrać, zwyciężyć (w grze) || psł. *najьti || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | nalet /nolĕt/ || nalać || psł. *naliti || poświadczone w 3Sg: nolėjĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | naluzene /nolüzenĕ/ || przyzwyczajenie, nawyk || psł. *naloženьje || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | naminȧtiw /nominativ/ || mianownik || niem. Nominativ || zapożyczenie, por. łuż. nominatiw |
|- | |- | ||
| − | | | + | | nanuset /nonüsĕt/ || nanosić || psł. *nanositi || poświadczone w 3Sg: nonüsĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | napet /nopĕt/ || napoić || psł. *napiti || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | napucąt /nopücąt/ || zacząć, rozpocząć || psł. *napočęti || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | nàpuwadet /năpüvodĕt/ || zaprzęgać || psł. *napowaditi || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | nard /nord/ || kąt || śdn. nôrd || poświadczone w złożeniu citĕrnordĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | narmȧlne /normalnĕ/ || normalny || niem. normal + -nĕ || zapożyczenie z niem., por. głuż., pl. normalny |
|- | |- | ||
| − | | | + | | nas /nos/ || nasz || psł. *našь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | nasȧrat /nosarăt/ || nasrać || psł. *nasьrati || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | natore /notörĕ/ || innym razem, na drugi raz || psł. *na vъtoroje || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | natucet /notücĕt/ || natoczyć (wino, piwo) || psł. *natočiti || poświadczone w 3Sg: notücĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | nawartît sa /novortait să/ || wrócić || psł. *navortiti sę || poświadczone w rozkaźniku: navărtai-să |
|- | |- | ||
| − | | | + | | nawet /novĕt/ || nawinąć || psł. *naviti || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | nawirg /novirg/ || pomysł, projekt, idea || od novirgnǫt || kalka niem. Entwurf, por. cz. návrh |
|- | |- | ||
| − | | | + | | nawirgnǫt /novirgnǫt/ || zaprojektować, wymyślić || no- + virgnǫt || kalka niem. entwerfen, por. cz. navrhnout |
|- | |- | ||
| − | | | + | | nawûcat /novaucăt/ || przyzwyczajać, nauczać || psł. *naučati || poświadczone w 3Sg: novaucă |
|- | |- | ||
| − | | | + | | nawûcet /novaucĕt/ || przyzwyczaić, nauczyć || psł. *naučiti || poświadczone w 3Sg: novaucĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | nȧckî /nacťai/ || niecki; opałka || psł. *nьťьky || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | nȧpȧrad /naparăd/ || najpierw || psł. *naperdъ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | nȧra /nară/ || głupiec || śdn. narre || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | nȧwŷsne /navoisnĕ/ || zwierzchni, naczelny || psł. *navyšьnъjь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | nȧzduk /nazdük/ || chusteczka do nosa || śdn. nase-dôk || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | nåna /nånă/ || teraz || psł. *nyně, nieregularnie || słowo poświadczone, obocznie także nenă, nină |
|- | |- | ||
| − | | | + | | nebu /nebü/ || niebo; podniebienie || psł. *nebo || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | nebudziår /nebüʒ́år/ || świder || swn. *nebagēr || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | nedånuw /nedånüv/ || bezdenny || psł. *nedъnovъ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | nednaza /nednoză/ || pończocha || śdn. nedden-hase || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | nefá /nefo/ || bratanek || śdn. nêve || por. głuż. nefa |
|- | |- | ||
| − | | | + | | nefka /nefkă/ || bratanica || nefo + -kă || nazwa żeńska na -kă |
|- | |- | ||
| − | | | + | | negelka /negelkă/ || goździk || śdn. negelken || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | nech /nex/ || niech || psł. *nexaji || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | nechat /nexăt/ || zostawić, zaniechać || psł. *nexati || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | nekåtu /nekåtü/ || nikt || psł. *nekъto || słowo poświadczone, Polański odczytuje nĕkåtü, ne- zamiast ni- bo k- jest twarde |
|- | |- | ||
| − | | | + | | nemac /nemăc/ || młodzieniec, chłopiec (stanu wyższego niż chłopski) || psł. *němьcь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | nemkînka /nemťainkă/ || dziewczyna, panna (stanu wyższego niż chłopski) || psł. *němъkynъka || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | nena /nenă/ || teraz || psł. *nyně, nieregularnie || słowo poświadczone, obocznie także nină, nånă |
|- | |- | ||
| − | | | + | | nenka /nenkă/ || panna młoda; synowa || prawdopodobnie słownictwo dziecięce || słowo poświadczone, obocznie ninkă |
|- | |- | ||
| − | | | + | | neret sa /neret să/ || żywić się || śdn. neren || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | Neptu̇n /Neptun/ || Neptun || niem. Neptun || zapożyczenie, por. łuż. Neptun |
|- | |- | ||
| − | | | + | | nerezac /nerezăc/ || nietrzebiony samiec świni, kiernoz; dzik || psł. *nerěžьcь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | nerw /nerv/ || nerw || niem. Nerv || zapożyczenie, por. łuż. nerw |
|- | |- | ||
| − | | | + | | nerwozne /nervöznĕ || nerwowy || niem. nervös + -nĕ || por. łuż. nerwozny, cz. nervózní |
|- | |- | ||
| − | | | + | | netupard /netüpărd/ || motyl || psł. *netopyřь, -d nieregularne|| słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | neznajemne /neznojemnĕ/ || nieznany, nieznajomy || ne- + znojemnĕ || antonim do poświadczonego słowa |
|- | |- | ||
| − | | | + | | ni /ni/ || nie || psł. *ne || słowo poświadczone, obocznie w niektórych pozycjach także /ne/ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | nibisne /nibisnĕ/ || niebiański || nebü + -nĕ || przymiotnik utworzony z przyrostkiem -nĕ, wzorem ros. небесный |
|- | |- | ||
| − | | | + | | nic /nic/ || nic; wcale nie || psł. *nečьso || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | nicet /nicĕt/ || niszczyć || nic + -ĕt || kalka niem. vernichten, por. głuż. ničić, cz. ničit |
|- | |- | ||
| − | | | + | | nidelia /nideľă/ || niedziela; tydzień || psł. *neděľa || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | nidelne /nidelnĕ/ || niedzielny || nideľă + -nĕ || przymiotnik na -nĕ, por. *sredületĕ-sredületnĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | nidet /nidĕt/ || nienawidzić; zazdrościć || śdn. niden || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | nichtia /nixťă/ || siostrzeniec || śdn. nichte || por. głuż. nichta, śdn. -te > -ťă częste |
|- | |- | ||
| − | | | + | | nichtka /nichtkă/ || siostrzenica || nixťă + -kă || forma żeńska na -kă |
|- | |- | ||
| − | | | + | | nijȧdån /nijadån/ || żaden || psł. *nejedъnъ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | nikiėde /niťėdĕ/ || nigdzie || psł. *nekъde || słowo poświadczone, być może niťėd |
|- | |- | ||
| − | | | + | | nikiėgie /niťėďĕ/ || nigdy || psł. *nikъg(d)y lub ni- + -ťėďĕ || rekonstrukcja |
|- | |- | ||
| − | | | + | | nina /nină/ || teraz || psł. *nyně, nieregularnie || słowo poświadczone, obocznie także nenă, nånă |
|- | |- | ||
| − | | | + | | nincera /ninceră/ || przedwczoraj || śdn. nên + ceră || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | ninesne /ninesnĕ/ || teraźniejszy, obecny || nină + -esnĕ || formacja jak dan-danesnĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | ninjûtra /ninjautră/ || pojutrze || śdn. nên + jautră || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | nislé /nisle/ || nosze || psł. *neslě || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | niwiǫzana rec /niv́ǫzonă rec/ || niewiązana mowa, proza || psł. *nevęzanaja rěčь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | nizît /nizait/ || ropień, wrzód || psł. *nežitъ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | nît /nait/ || nić || psł. *nitь || słowo poświadczone, być może rodzaju męzkiego |
|- | |- | ||
| − | | | + | | nîwa /naivă/ || pole; rola; niwa || psł. *niva || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | nîzkie /naisťĕ/ || niski || psł. *nizъkъjь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | nîzkiu /naisťü/ || nisko || psł. *nizъko || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | nîzne /naiznĕ/ || dolny || psł. nižьnъjь ||poświadczone w toponimii: Niesen-Deich, Niesen-Wiese, Naisdöhl |
|- | |- | ||
| − | | | + | | nos /nös/ || nos || psł. *nosъ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | nǫta /nǫtă/ || stado bydła || psł. *nuta || poświadczone w ASg: nǫtǫ, por. słe. núta |
|- | |- | ||
| − | | | + | | nǫtar /nǫtăr/ || pasterz bydła rogatego || nǫtă + -ăr || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | nuc /nüc/ || noc || psł. *noťь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | nuciåne /nüćånĕ/ I || nocny || psł. *noťьnъjь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | nuciåne /nüćånĕ/ II || wartownik, stróż nocny || psł. *noťьnъjь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | nuga /nügă/ || noga, stopa || psł. *noga || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | nugate /nügotĕ/ || posiadający nogi || psł. *nogatъjь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | nugàwîcia /nügăvaićă/ || nogawka || nügă + -vaićă || formacja jak rǫkăv-rǫkăvaićă, por. cz. nohavice, dłuż. i głuż. nohajca |
|- | |- | ||
| − | | | + | | nugiėt /nüďėt/ || paznokieć || psł. *nogъtь || słowo poświadczone, w przypadkach zależnych temat nüxť- |
|- | |- | ||
| − | | | + | | nuchtak /nüxtăk/ ?? || paznokietek ||| psł. nogъtъkъ || poświadczone w APl: nüxťai |
|- | |- | ||
| − | | | + | | nuset /nüsĕt/ || nosić || psł. *nositi || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | nuwá /nüvo/ || nów || psł. *nova || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | nuwe /nüvĕ/ || nowy || psł. *novъjь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | Nuwe Liatu /nüvĕ ľotü/ || Nowy Rok || nüvĕ + ľotü || kalka niem. neues Jahr, por. dłuż. nowe lěto |
|- | |- | ||
| − | | | + | | nuwîna /nüwaină/ || ugór zaorany od nowa, nowa ziemia uprawna || psł. *novina || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | nuwînar /nüvainăr/ || dziennikarz || nüvainĕ + -ăr || formacja wzorem głuż. nowinar, cz. novinář |
|- | |- | ||
| − | | | + | | nuwînarska /nüvainorskă/ || dziennikarka || nüvanăr + -skă || formacja żeńska z typowym -skă |
|- | |- | ||
| − | | | + | | nuwîne /nüvainĕ/ || wiadomości, gazeta || psł. *noviny || formacja wzorem głuż. nowiny, cz. noviny, sch. novine |
|- | |- | ||
| − | | | + | | nuz /nüz/ || nóż || psł. *nožь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | nuzîcé /nüzaice/ || nożyce || psł. *nožicĕ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | nuznŷ /nüznåi/ || pochwa na nóż || psł. *nožьny || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | nu̇l /nul/ || zero || niem. Null || zapożyczenie, por. łuż. nul |
|- | |- | ||
| − | | | + | | nu̇merȧl /numeral/ || liczebnik || niem. Numerale || zapożyczenie, por. głuż. numeral |
| + | |} | ||
| + | |||
| + | ==О== | ||
| + | {| class="wikitable" width="100%" | ||
|- | |- | ||
| − | + | ! połabski !! polski !! etymologia !! uzasadnienie | |
|- | |- | ||
| − | | | + | | opát /öpot/ || pocałować || śdn. open || poświadczony derywat: öpåk |
|- | |- | ||
| − | | | + | | opåk /öpåk/ || pocałunek || śdn. open + -åk || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | osterickie /östericťĕ/ || austriacki || Österikă + -cťĕ || przymiotnik na -sťĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | Osterika /Österikă/ || Austria || por. dn. Öösteriek || Österikă na Österreich tak jak Emerika na Himmelreich |
|- | |- | ||
| − | | | + | | Osterikiėr /Österiťėr/ || Austriak || Österikă + -år || nazwa mieszkańca z produktywnym sufiksem -år |
|- | |- | ||
| − | | | + | | Osterikiėrska /Österiťėrskă/ ||Austriaczka || Österikiėr + -skă || nazwa mieszkanki z produktywnym sufiksem -skă po -år |
|- | |- | ||
| − | | | + | | owål /övål/ || strug, hebel || śdn. hovel || słowo poświadczone, por. evål |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
|} | |} | ||
| − | == | + | ==P== |
{| class="wikitable" width="100%" | {| class="wikitable" width="100%" | ||
|- | |- | ||
! połabski !! polski !! etymologia !! uzasadnienie | ! połabski !! polski !! etymologia !! uzasadnienie | ||
|- | |- | ||
| − | | | + | | padát sa /podot să/ || padać (o deszczu) || psł. *padati sę || poświadczone w 3Sg: podăji-să |
|- | |- | ||
| − | | | + | | pagîbne /poďaibnĕ || mądry || psł. *pagubьnъjь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | pające /pojącĕ/ || pajęczy || psł. *pajǫčьjь || formacja analogiczna do god-godĕ, korvo-korvĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | pająk /pojąk/ || pająk || psł. *pajǫkъ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | pającîna /pojącainǎ/ || pajęczyna || psł. *pajǫčina || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | pak /păk/ || ale, lecz || psł. *pakъ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | pal /pol/ || pal, kołek || śdn. pâl || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | palac /polăc/ || palec (u rąk i u nóg) || psł. *palьcь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | palcą /polcą/ || paluszek || psł. palьčę || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | palek /polĕk/ || kołek, drewniany gwóźdź || śdn. pâl + -ĕk || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | palitika /politikă/ || polityka || niem. Politik || zapożyczenie, por. łuż. politika |
|- | |- | ||
| − | | | + | | pará /poro/ || błoto, brud, kał || psł. *para || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | parene /porenĕ/ || brudny, ubłocony || psł. *parenъjь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | paret /porĕt/ || brudzić || psł. *pariti || poświadczony zleksykalizowany imiesłów: porenĕ, por. poro |
|- | |- | ||
| − | | | + | | parg /porg/ || próg || psł. *porgъ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | parch /porx/ || purchawka, purchatka || psł. *porxъ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | parîna /poraină/ || huba, hubka, żagiew || psł. *parina || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | parsą /porsą/ || prosię || psł. *porsę || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | parpart /porport/, papart /poport/ || paproć || psł. *paportь>*porportь || poświadczone w toponimii: Parpar, Pampar, Pirporn, Paperneitzen |
|- | |- | ||
| − | | | + | | parsnene /porsnenĕ/ || prochowy, dotyczący prochu || porx + -nenĕ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | pasék /pasek/ || pasieka || psł. *pasěkъ || poświadczone w toponimii: Pasacken, Paask, Passek, Patschak, por. pośw. persek |
|- | |- | ||
| − | | | + | | pasmą /posmą/ || pasmo nici || psł. *pasmo || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | past /post/ || paść || psł. *pasti || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | pastȧrnek /postarnĕk/ || pasterz || psł. *pastyřьnikъ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | pastwîste /postvaistĕ/ || pastwisko || psł. *pastvišče || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | pat /pot/ || kopyto nierozdwojone || por. szlez.-holszt. poot || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | patát /potot/ || szczepić, zaszczepiać || śdn. poten, paten || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | patŷ /potåi/ || kopyto rozdwojone, racica || por. szlez.-holszt. poot + -åi || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | pawes /povĕs/ || papież || śdn. pâwes || słowo zasymilowane jak łuż. bamž, por. Drevĕs |
|- | |- | ||
| − | | | + | | pazá /pozo/ || pacha, pachwina || psł. *paža || por. łuż. paža |
|- | |- | ||
| − | | | + | | pȧda /padă/ || ropucha || śdn. padde || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | pȧgàlîcia /pagălaićă/ || rogalik, bułka w kształcie podkowy || dn. paggeln + -aićă || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | pȧjane /pajonĕ/ || pijany || psł. *pijanъjь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | pȧjàwîcia /pajăvaićă/ || pijawka || psł. *pijavica || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | pȧjîka /pajaikă/ || pijak || pait + -aikă || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | pȧn /pan/ || pień || psł. *pьnь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | pȧnika /panikă/ || panika || niem. Panik || zapożyczenie, por. łuż. panika |
|- | |- | ||
| − | | | + | | pȧnkiuk /panťük/ || omlet || dn. pannkōk || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | pȧpàrnîcia /papărnaićă/ ||młynek do pieprzu || paṕår + -naićă || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | pȧpiår /paṕår/ || pieprz || psł. *pьpьrъ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | pȧpir /papir/ || papier || śdn. papîr || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | pȧpirene /papirenĕ/ || papierowy || papir + -enĕ || formacja z typowym przyrostkiem do rzeczownik ozn. materiały |
|- | |- | ||
| − | | | + | | pȧprika /paprikă/ || papryka || niem. Paprika || zapożyczenie, dodatkowo może być reanalizowane jako papr- od paṕår i -ikă jak w ťönikă |
|- | |- | ||
| − | | | + | | pȧradle /parodlĕ/ || miejsce do prania, pralnia || psł. pьradlo || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | pȧrànîcia /parănaićă/ || kijanka do prania || psł. *pьranica || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | pȧrdet /pardĕt/ || pierdzieć || psł. *pьrděti || poświadczone w 3Sg: pardĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | pȧre /parĕ/ || pierwszy || psł. *pьrvъjь, nieregularnie || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | pȧréd /pared/ || przedtem, dawniej || psł. *perdъ, z nieregularnym -a- || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | Pȧriz /Pariz/ || Paryż || niem. Paris || zapożyczenie z niem., por. łuż. Paris (/-z-/), toponim |
|- | |- | ||
| − | | | + | | pȧrstin /parstin/ || pierścionek, obrączka ślubna || psł. *pьrstenь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | pȧrtîja /partajă/ I || partia towaru; partia w grze || niem. Partie || zapożyczenie, słowo dość międzynarodowe |
|- | |- | ||
| − | | | + | | pȧrtîja /partajă/ || partia polityczna || niem. Partei || zapożyczenie, internacjonalizm |
|- | |- | ||
| − | | | + | | pȧse /pasĕ/ || psi || ṕås + -ĕ || typowa formacja jak korvo-korvĕ, dodatkowo cofnięty przegłos |
|- | |- | ||
| − | | | + | | pȧsinne /pasinĕ/ || pszenny || psł. *pьšenьnъjь || derywat od poświadczone pasinaićă, por. jącmin-jącånĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | pȧsinîcia /pasinaićă/ || pszenica || psł. *pьšenica || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | pȧstèlîcia /pastĕlaićă/ || piec, otwór piecowy || psł. *pьščelica?? || słowo poświadczone, niepewne |
|- | |- | ||
| − | | | + | | pȧstrîcia /pastraićă/ || żmija || *ṕåstrĕ + -aićă || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | pȧt /pat/ || naczynie || por. śdn. pot/put || poświadczone w liczbie mnogiej: pate |
|- | |- | ||
| − | | | + | | pȧtrana /patronă/ || nabój || niem. Patrone || zapożyczenie, por. łuż. patrona |
|- | |- | ||
| − | | | + | | påknǫt /påknǫt/ || upaść, spaść || psł. *pъknǫti || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | påknǫt dånû /påknǫt dånau/ || wpaść || påknǫt + dånau || poświadczone w 3Sg: dånau påknĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | påknǫt del /påknǫt del/ || odpaść || påknǫt + del || poświadczone w aoryście: påci del |
|- | |- | ||
| − | | | + | | påknǫt wånû /påknǫt vånau/ || wypaść || påknǫt + vånau || w analogii do poświadczonego dånau påknĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | påtinac /påtinăc/ || ptak || psł. *pъtenьcь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | påtinȧcka /påtinackă/ || ptaszek || psł. *pъtenьčьka || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | påtince /påtincĕ/ || ptasi || psł. pъtenьčьjь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | påtince garch /påtincĕ gorx/ || ptasi groch, ptasia wyka (rodzaj chwastu) || påtince + gorx || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | påtince mlåka /påtincĕ mlåkă/ || ptasie mleko || påtince + mlåkă || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | påtince zȧlą /påtincĕ zalą/ || ptasia wyka || påtince + zalą || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | påtincnîcia /påtincnaićă/ || klatka na ptaki || patinăc + -naićă || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | påtka /påtkă/ || genitalia || psł. pъtka? || słowo poświadczone, Polański waha się pomiędzy potkă i påtkă |
|- | |- | ||
| − | | | + | | pądz /pąʒ/ || pieniądz; fening; grosz (w powiedzeniach) || psł. *pěnęʒь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | pąpil /pąpil/ || bąk, trzmiel || dźwiękonaśladowcze? || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | pąska /pąskă/ || kiełbasa, kiszka || śdn. panse + -kă || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | pąst /pąst/ || pięść || psł. *pęstь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | pąt /pąt/ || pięć || psł. *pętь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | pątàru/pątărü/ || pięcioro || psł. *pętero || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | pątnàdist /pątnădist/ || piętnaście || psł. *pętь na desęte || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | pątdisiǫt /pątdiśǫt/ || pięćdziesiąt || psł. *pętь desętъ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | pątkiusté /pątťüste/ || Zielone Świątki || śdn. pinkesten, etymologia ludowa || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | pątkiustne /pątťüstnĕ/ || zielonoświątkowy || pątťüstĕ + -nĕ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | pątkiuste-mand /pątťüste-mond/ || czerwiec || pątťüste + śdn. mând || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | pątstig /pątstig/ || sto || psł. *pętь + stig || słowo poświadczone, ale Polański odczytuje pątstiďĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | pegá /pego/ || pieg || psł. *pěga || słowo ogólno zach.- i płd.-słow., por. sch. pega, cz. piha, głuż. piha, dłuż. pěga, sła. peha |
|- | |- | ||
| − | | | + | | pegate /pegotĕ/ || piegaty || pego + -otĕ || pego-pegotĕ tak jak nügă-nügotĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | pek /pek/ || smoła; pech || śdn. pek || poświadczone w GSg: peťai, drugie znaczenie jak cz., pl. pech |
|- | |- | ||
| − | | | + | | pekar /pekăr/ || piekarz || psł. *pekařь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | pekàrnîcia /pekărnaićă/ || piekarnia || psł. *pekarьnica || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | Peking /Peking/ || Pekin || niem. Peking || zapożyczenie, por. łuż., cz. Peking, toponim |
|- | |- | ||
| − | | | + | | pelen /pelĕn/ || piołun || psł. *pelynъ || poświadczone w GSg: pelåinĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | pènidelia /pĕnideľă/ || poniedziałek || psł. *poneděľa? || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | pènidelne /pĕnidelnĕ/ || poniedziałkowy || pĕnideľă + -nĕ || przymiotnik na -nĕ jak *sredületĕ-sredületnĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | penît sa /penait să/ || pienić się || ṕonă + -ait să || czasownik od zrekonstruowanego ṕonă |
|- | |- | ||
| − | | | + | | perdaja /perdojă/ || sprzedaż || psł. *perdaja || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | perdajîka /perdojaikă/ || sprzedawca || perdot + -aikă || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | perdát /perdot/ || sprzedawać, sprzedać || psł. perdavati || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | pere /perĕ/ || pierze || psł. *perьje || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | perèndȧn /perĕndan/ || czwartek || psł. *perunъ dьnь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | perèndȧnne /perĕndanĕ/ || czwartkowy|| perĕndan + -nĕ || przymiotnik na -nĕ jak *sredületĕ-sredületnĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | peret /perĕt/ || prać || psł. periti || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | perîdle /peraidlĕ/ || pralka || per- + -aidlĕ || złożenie, kalka niem. Waschmaschine, por. głuż. płokawa |
|- | |- | ||
| − | | | + | | perîka /peraikă/ || praczka || psł. *perika || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | perjadat /perjodăt/ || przejadać; przegryzać || psł. *per-jědati || poświadczone w 3Sg: perjodă |
|- | |- | ||
| − | | | + | | perjést /perjest/ || przejeść; przegryźć || psł. *per-jěsti || poświadczone w 3Sg: perjedĕ i rozkaźniku: perjeʒ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | perlet /perlĕt/ || przelać || psł. *perliti || poświadczone w 3Sg: perlajĕ, może perlait? |
|- | |- | ||
| − | | | + | | permesat /permesăt/ || przemieszać, pomieszać, zamieszać || psł. *perměšati || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | permiár /perḿor/ || średnica || per- + ḿor || kalka niem. Durchmesser, por. łuż. přeměr |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
|- | |- | ||
| − | + | | perprasane /perprosone/ || egzamin, test || perprosot + -nĕ || por. dłuż. pśespytowanje | |
|- | |- | ||
| − | | | + | | perprasát /perprosot/ || przepytywać, egzaminować || per- + prosot || złożenie wzorem dłuż. pśepšašaś, pśepšašowaś |
|- | |- | ||
| − | | | + | | perret /perrĕt/ || przekopać, przeryć || psł. *perryti || poświadczone w 3Sg: perråjĕ, może perråit? |
|- | |- | ||
| − | | | + | | pers /pers/ || brzoskwinia || dn. pers || poświadczone w l.mn.: persai |
|- | |- | ||
| − | | | + | | Persår /Persår/ I || Pers || niem. Perser || zapożyczenie z niem., por. dłuż. Persaŕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | persår /persår/ II || dywan perski || niem. Perser || por. dłuż. perser, niem. słowo również jest dwuznaczne |
|- | |- | ||
| − | | | + | | Persîja /Persajă/ || Persja || niem. Persien || zapożyczenie z adaptowaniem -ajă |
|- | |- | ||
| − | | | + | | perskie /persťĕ/ || perski || Pers- + -sťĕ || por. niem. Persisch |
|- | |- | ||
| − | | | + | | perstrelet /perstrelĕt/ || przestrzelić || psł. *perstrěliti || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | peru /perü/ || pióro (ptasie) || psł. pero || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | pesen /pesĕn/ || pieśń || psł. *pěsnь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | Piana /Ṕonă/ || Peene, pol. Piana || psł. *pěna || rekonstrukcja, hydronim |
|- | |- | ||
| − | | | + | | piana /ṕonă/ || piana || psł. *pěna || poświadczone w toponimii: Peene |
|- | |- | ||
| − | | | + | | piasak /ṕosăk/ || piasek || psł. *pěsъkъ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | piasåcnĕ /ṕosåcnĕ/ || piaszczysty || ṕosăk + -nĕ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | piat /ṕot/ || śpiewać; piać || psł. *pěti || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | piås /ṕås/ || pies || psł. *pьsъ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | piåstre /ṕåstrĕ/ || pstry, pstrokaty || psł. *pьstrъjь || poświadczony derywat: pastraićă |
|- | |- | ||
| − | | | + | | pic /pic/ || piec piekarski || psł. *peťь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | picȧn /pican/ || bochenek chleba || psł. *pečьnь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | picene /picenĕ/ || pieczony || psł. *pečenъjь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | picne /picnĕ/ || służący do pieczenia || psł. *pečьnъjь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | pict /pict/ || piec || psł. *peťi || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | pija /pijă/ || ciepła koszula, kabacik || por. szlez.-holszt. pie || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | pik /pik/ || pik (w kartach) || dn. Pik, Piek || zapożyczenie, por. pl. pik |
|- | |- | ||
| − | | | + | | pilenka /pilenkă/ || pieluszka, pielucha || psł. *pelenъka || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | pinka /pinkă/ || srom kobiecy || ??? || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | piniat /pińăt/ || katować, męczyć || śdn. pinigen || poświadczone w czasie przeszłym: pińol, pińălai-jĕg |
|- | |- | ||
| − | | | + | | piǫta /ṕǫtă/ || pięta || psł. *pęta || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | piǫte /ṕǫtĕ/ || piąty || psł. *pętъjь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | pipȧną || przepiórka || ??? || słowo poświadczone, być może pipalą |
|- | |- | ||
| − | | | + | | pipat /pipăt/ || całować || dn. pīpen || poświadczone w 3Sg: pipă |
|- | |- | ||
| − | | | + | | pipsȧk /pipsak/ || dudy || śdn. pip-sak || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | pirdat /pirdăt/ || sprzedać || psł. *perdati || poświadczony imiesłów: pirdonĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | pir /pir/ || dla || psł. *perъ || słowo poświadczone, obocznie Polański rekonstruuje pir |
|- | |- | ||
| − | | | + | | pirbas /pirbăs/ || na bose nogi || psł. *perъ + bosъ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | pircu /pircü/ || dlaczego || pir + cü || w analogii do poświadczonego pirtü |
|- | |- | ||
| − | | | + | | pirtu /pirtü/ || dlatego || pir + tü || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | pirtągnǫt sa /pirtągnǫt să/ || wyciągnąć się, przeciągnąć się || psł. *pertęgnǫti sę || poświadczone w 3Sg: pirtągni-să |
|- | |- | ||
| − | | | + | | pirwȧrtet /pirvartĕt/ || przewiercić || psł. *pervьrtiti || poświadczone w 3Sg: pirvartĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | pisát /pisot/ || oddawać mocz, sikać || śdn. pissen || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | pisîna /pisaină/ || mocz || pisot + -aină || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | Pitår /Pitår/ || Piotr || śdn. Peter || imię mocno zasymilowane, ale por. dłuż. Pětš, pol. Piotr, imię |
|- | |- | ||
| − | | | + | | Pitrègard /Pitrĕgord/ || Piotrogród, Petersburg || Pitår + -gárd || kalka niem. Petersburg, por. cz. Petrohrad, głuż. Pětrohród, toponim |
|- | |- | ||
| − | | | + | | pîla /pailă/ || kaczka || por. szlez.-holszt. Piele || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | pîlą /pailą/ || gąsię, kaczę || psł. *pilę || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | pîlia /paiľă/ || pożyteczność, użyteczność, korzyść || psł. *pilьja || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | pîlne /pailnĕ/ || pożyteczny, korzystny || paiľă + -nĕ || przymiotnik od pośw. rzeczownika, por. pl., łuż. pilny, sła. pilný |
|- | |- | ||
| − | | | + | | pîstat /paistăt/ || gwizdać || psł. *piščati || poświadczone w 3Sg: paistĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | pîstialka /paisťolkă/ || piszczałka, fujarka || psł. *piščalъka || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | pît /pait/ || pić || psł. *piti || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | pîte /paitĕ/ || picie, napój || psł. *pitьje || poświadczone w celowniku: kå paiťĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | pîwene /paivenĕ/ || piwny || paivü + -enĕ || por. mlåkă-mlåcenĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | pîwnîcia /paivnaićă/ || pub, miejsce picia piwa || paivü + -naićă || kalka cz. pivnice, por vaină-vainaićă |
|- | |- | ||
| − | | | + | | pîwu /paivü/ || piwo || psł. *pivo || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | pîza /paizǎ/ || dupa? || por. prus.-niem. puse || poświadczone w ASg: paizǫ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | pîzda /paizdǎ/ || dupa || psł. *pizda || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | pîzdia /paizďǎ/ || dupa, tyłek? || psł. *pizda, zmiękczony temat || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | plagá /plogo/ || plaga, klęska || śdn. plâge || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | plagát /plogot/ || męczyć, dręczyć || śdn. plagen || poświadczone w czasie przeszłym: plogol |
|- | |- | ||
| − | | | + | | plachta /ploxtă/ || płachta, prześcieradło, obrus, serweta || psł. *plaxъta || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | plachtwîcia /ploxtvaićă/ || chusta, chustka || ploxtă + -vaićă || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | plakat /plokăt/ || płakać || psł. *plakati || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | plast /plost/ || włóka (jednostka powierzchni) || psł. plastъ || poświadczone w nazwie terenowej såvlåknĕ plast, co do znaczenia p. plostnĕk |
|- | |- | ||
| − | | | + | | plastnek /plos(t)nĕk/ || właściciel jednej włóki pola || plost + -nĕk || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | platet /plotĕt/ || kosztować, być wartym || psł. *platiti || poświadczone w 3Sg: plotĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | platîna /plotaină/ || cena || plot- + -aină || por. głuż. płaćizna, dłuż. płaśizna, płaśenje |
|- | |- | ||
| − | | | + | | plȧmazé /plamoze/ || pióropusz || śdn. plumasie || słowo poświadczone, liczba mnoga |
|- | |- | ||
| − | | | + | | plȧnta /plantă/ || roślina || śdn. plante || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | plȧntát /plantot/ || sadzić || plantă + -ot || poświadczone gerundium: plantonĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | plȧtér /plater/ || miska, półmisek || śdn. plattêr || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | plȧterek /platerĕk/ || miseczka || plater + -ĕk || poświadczone w liczbie mnogiej: plateraiťĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | plåtne /plåtnĕ/ || płótno || psł. *poltьno || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | plåtnene /plåtnenĕ/ || płócienny || plåtnĕ + -enĕ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | plåtninek /plåtninĕk/ || handlarz płótnem || plåtnĕ + -inĕk || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | plåwet /plåvĕt/ || pleć, plewić, przesiewać, oddzielać plewy od ziarna || psł. *pelviti || poświadczone w 3Sg: plåvĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | plåwŷ /plåvoi/ || plewy || psł. *pelvy || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | pląsîka /pląsaikă/ || tancerz || psł. *plęs-ika || nazwa zawodu od pľǫsăt na -aikă, pląs- zamiast pľǫs- jak w pląsą |
|- | |- | ||
| − | | | + | | plekièpîzde /pleťĕpaizdĕ/ || sarnię, sarenka || dn. pleckig + paizdă + -ĕ || słowo poświadczone, zapewne substantywizowany przymiotnik |
|- | |- | ||
| − | | | + | | plesen /plesĕn/ || pleśń || psł. *plěsnь || poświadczone złożenie plesnaivĕ, co do -ĕn, por. pesĕn<*pěsnь |
|- | |- | ||
| − | | | + | | plesnîwe /plesnaivĕ/ || spleśniały || psł. *plěsnivъjь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | plestȧn /plestan/ || placek, płaskie ciasto || psł. *plěščьnь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | pletkî /pletťai/ || białe czółko dla kobiet || psł. *pletъky || poświadczone zapożyczenie do dn.: Pletki |
|- | |- | ||
| − | | | + | | plewá /plevo/ || błonka na oku || psł. *plěva || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | plice /plicĕ/ || ramię, bark || psł. *pleťe || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | pliǫs /pľǫs/ || taniec || psł. *plęsъ || formacja wsteczna jak niem. tanzen-Tanz, por. cz. ples |
|- | |- | ||
| − | | | + | | pliǫsat /pľǫsăt/ || tańczyć || psł. *plęsati || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | plist /plist/ || pleść || psł. *plesti || poświadczone w 3Sg: plitĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | plitát /plitot/ || splatać, pleść || psł. *pletati || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | plitene /plitenĕ/ || grodzenie płotem || psł. *pletenьje || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | pliûst /pľaust/ || bluszcz || psł. *pljuščь || poświadczone w GSg: pľausťă |
|- | |- | ||
| − | | | + | | Plotus /Plötüs/ || Piłat || śdn. ? || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | plutwîcia /plütvaićă/ || płotka || psł. *plotъvica || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | plûce /plaucĕ/ || płuca || psł. *pluťa || poświadczone w l.mn.: plaucă |
|- | |- | ||
| − | | | + | | plûg /plaug/ || pług || psł. *plugъ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | plût /plaut/ || pływać || psł. *pluti || poświadczone w 3Sg: plajĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | plûzet /plauzĕt/ || płużyć, orać || psł. *plužiti || poświadczone w 3Sg: plauzĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | plûzne /plauznĕ/ || pługowy, płużny || psł. *plužьnъjь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | pod /pöd/ || palenisko || psł. *podъ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | poddane /pöddonĕ/ || oddany || psł. podъdanъjь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | podrûg /pödraug/ || towarzysz, pomocnik || psł. *podrugъ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | pol /pöl/ || pół, połowa || psł. *polъ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | pol kiupe /pöl ťüpĕ/ || trzydzieści, pół kopy || pöl + ťüpă || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | polåt /pölåt/ || połeć, duży kawał mięsa || psł. *polъtь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | polmiár /pölḿor/ || promień || pöl + ḿor || kalka niem. Halbmesser, por. łuż. połměr, cz. poloměr |
|- | |- | ||
| − | | | + | | polni /pölni/ || południe (pora dnia), południe (kierunek) || psł. polъdьne? || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | polnuc /pölnüc/ || północ (pora dnia), północ (kierunek) || psł. polъnoťь || w analogii do poświadczonego pölni |
|- | |- | ||
| − | | | + | | polskiorné /pölsťörne/ || półbuty, trzewiki || pöl + sťörne || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | poltîste /pöltaistĕ/ || stłuczka, kawałki tłuczonego naczynia || śdn. polt + -aistĕ? || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | poluwnek /pölüvnĕk/ || rolnik posiadający połowę włoki pola || *pölüvă + -nĕk || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | poluzet /pölüzĕt/ || położyć || psł. *položiti || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | poluzet wånû /pölüzĕt vånau/ || wyłożyć || pölüzĕt + vånau || poświadczone w 3Sg: pölüzĕ vånau |
|- | |- | ||
| − | | | + | | popást sa /pöpost să/ || spaść, upaść || psł. *popasti sę || poświadczone w 3Sg: pöpădi-să, p |
|- | |- | ||
| − | | | + | | porudene /pörüdenĕ/ || urodzony || psł. *porodenъjь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | porudet /pörüdĕt/ || urodzić || psł. *poroditi || poświadczony imiesłów: pörüdenĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | poslát /pöslot/ || posłać, wysłać || psł. *posъlati || poświadczone w czasie przeszłym pöslol |
|- | |- | ||
| − | | | + | | poslát wån /pöslot vån/ || wysłać, odesłać || pöslot + vån || poświadczono w czasie przeszłym: pöslol vån |
|- | |- | ||
| − | | | + | | poslûsat /pöslausăt/ || posłuchać, być posłusznym || psł. *poslušati || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | powǫz /pövǫz/ || drąg służący do przyciskania siana || psł. *povǫzъ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | poznat /pöznăt/ || poznać || pö- + znot || por. rözznăt, także głuż. póznać, dłuż. póznać |
|- | |- | ||
| − | | | + | | poznát sa /pöznot să/ || poznać się, zaznajomić się || pöznăt + să || por. dłuż. póznaś so |
|- | |- | ||
| − | | | + | | pǫkàwîcia /pǫkăvaićă/ || ropucha || psł. *pǫkavica || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | pǫp /pǫp/ || pępek || psł. *pǫpъ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | pǫt /pǫt/ || droga || psł. *pǫtь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | pǫtewe /pǫtevĕ/ || drogowy || pǫt + -evĕ || przymiotnik utworzony z miękkotematowym przyrostkiem -evĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | pǫtnîcia /pǫtnaićă/ || napiwek || pǫt + -naićă || poświadczone zapożyczenie w dn: Punkeneitz |
|- | |- | ||
| − | | | + | | prafeta /profetă/ || prorok || śdn. prophête || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | Praga /progă/ || Praga || cz. Praha, śdn. Prâge || zapożyczenie/rekonstrukcja, por. dłuż. Praga, toponim |
|- | |- | ||
| − | | | + | | pram /prom/ || prom || śdn. prâm || zasymilowane zapożyczenie, por. dłuż. prama |
|- | |- | ||
| − | | | + | | prasane /prosonĕ/ || pytanie || rzeczownik od prosot || por. dłuż. pšašanje, głuż. prašenje |
|- | |- | ||
| − | | | + | | prasát /prosot/ || pytać || psł. *prašati || poświadczone w czasie przeszłym: prosăl, obok tego prosojĕ lub prosoj |
|- | |- | ||
| − | | | + | | prawe /provĕ/ || prawy || psł. *pravъjь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | prawènard /provĕnord/ || prostokąt || provĕ + nord || kalka niem. Rechteck, por. głuż. praworóžk, dłuż pšawokut/-rog |
|- | |- | ||
| − | | | + | | prawèsribiane /provĕsrib́onĕ/ || ortografia || provü + srib́ot + -enĕ || kalka z niem. Rechtschreibung |
|- | |- | ||
| − | | | + | | prawîcia /provaićă/ || prawica, prawa ręka || provĕ + -aićă || formacja wzorem pl., głuż. prawica |
|- | |- | ||
| − | | | + | | prawnek /provnĕk/ || prawnik || provü + -nĕk || formacja z przyrostkiem -nĕk tworzącym zawody |
|- | |- | ||
| − | | | + | | prawu /provü/ || prawo || psł. *pravo || formacja wzorem pl., głuż. prawo, cz. právo, kalka niem. Recht, fr. droit |
|- | |- | ||
| − | | | + | | prȧding /prading/ || kazanie || śdn. predinge || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | prȧchstîl /praxstail/ || ambona, kazalnica || por. dn. prēgestaul || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | prȧktickie /prakticťĕ/ || praktyczny || praktikă + -sťĕ || por. łuż. praktiski |
|- | |- | ||
| − | | | + | | prȧktika /praktikă/ || praktyka || niem. Praktik || zapożyczenie, por. łuż. praktika |
|- | |- | ||
| − | | | + | | prądȧn /prądan/ || pełne wrzeciono, szpula? || psł. *prędьnь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | prądene /prądenĕ/ || motek, pasmo przędzy || psł. *prędenьje || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | prądia /prąďă/ || prządka || psł. *prędьja || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | prąslén /prąslen/ || przęślik, ciężarek obciążający wrzeciono || psł. *pręslenь? || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | prąst /prąst/ || prząść || psł. *pręsti || poświadczone w 3Sg: prądĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | prene /prenĕ/ || przedni; wczesny; pierwszy || psł. *perdnьjь || poświadczone w r.ż.: preńă |
|- | |- | ||
| − | | | + | | prenia zîma /preńă zaimă/ || jesień || preńă + zaimă || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | prenia zîma-mand /preńă zaimă mond/ || wrzesień || preńă zaimă + mond || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | prepicle /prepiclĕ/ || przypalony, przypieczony || psł. *perpečьlъjь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | prepict /prepict/ || smażyć, przysmażać || psł. *perpeťi || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | presék /presek/ || sad owocowy, ogród za domem || psł. *persěkъ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | pricne /pricnĕ/ || poprzeczny || psł. *perčьnъjь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | pricne pǫt /pricnĕ pǫt/ || skrzyżowanie, rozstajna droga || pricnĕ + pǫt || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | pricnek /pricnĕk/ || przeciwnik || priťĕ + -nĕk || kalka niem. Gegner, por. dłuż. pśeśiwnik, pśeśiwjaŕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | prid /prid/ || przed || psł. *perdъ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | pridcerak /pridcerăk/ || podwieczorek || prid- + ceră + -ăk || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | pridèbede /pridĕbedĕ/ || śniadanie || psł. *perdobědьje || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | pridjîmą /pridjaimą/ || imię || prid- + -jaimą || kalka niem. Vorname, por. głuż předmjeno |
|- | |- | ||
| − | | | + | | pridjûzînak /pridjauzainăk/ || przedobiadek, posiłek przed obiadem || psł. *perdъjužinъkъ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | pridmét /pridmet/ || przedmiot, objekt, rzecz || prid- + met || -met z metăt, por. voimetăt, co do kalki por. pl. przedmiot, głuż. předmjet, cz. předmět |
|- | |- | ||
| − | | | + | | pridstawene /pridstovenĕ/ || wystawa, przedstawienie; wyobrażenie || rzeczownik od pridstovĕt || kalka niem. Vorstellung, por. dłuż. pśedstajenje |
|- | |- | ||
| − | | | + | | pridstawet sa /pridstovĕt să/ || przedstawić się || prid- + stovĕt + są || kalka niem. sich vorstellen, por. dłuż. pśedstajiś se i podob. |
| + | |- | ||
| + | | pridstawet se /pridstovĕt sĕ/ || wyobrazić sobie || prid- + stovĕt + sĕ || kalka niem. sich vorstellen, por. dłuż. pśedstajiś sebje, sĕ jak cz. si | ||
|- | |- | ||
| − | | | + | | pridwîdet /pridvaidĕt/ || przewidzieć || prid- + vaidĕt || kalka niem. vorsehen, por. głuż. předwidźeć, cz. předvídat |
|- | |- | ||
| − | | | + | | prichel /prixĕl/ || chór kościelny || por. fryz. Prichel || słowo poświadczone, Polański rekonstruuje prixel |
|- | |- | ||
| − | | | + | | prikie /priťĕ/ || przeciw, za?, na? || psł. *perko || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | prikî /priťai/ || wpoprzek, naprzeciwko || psł. *perky || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | prilidiát /priliďot/ || przecierpieć, wycierpieć || pri- + liďot || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | priǫdka /pŕǫtkă/ || prządka || psł. *prędъka || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | priǫtru /pŕǫtrü/ || strych domu lub stodoły służący na siano || psł. *prętro || słowo poświadczone, obocznie pŕǫtprü? |
|- | |- | ||
| − | | | + | | pripék /pripek/ || przepieczone miejsce na chlebie || psł. *perpekъ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | priwizt /privist/ || przewieźć || psł. *pervesti || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | priz /priz/ || bez || psł. *perzъ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | prî /prai/ || przy, obok || psł. *pri || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | prîbet /praibĕt/ || przybić || psł. *pribiti || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | prîbuwat /praibüvăt/ || dobudować || prai- + büvot || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | prîdát /praidot/ || przydać, dodać || psł. *pridati || słowo poświadczone, obocznie praidăt |
|- | |- | ||
| − | | | + | | prîklád /praiklod/ || przykład || prai- + klod- || złożenie na wzór łuż. přikład/pśikład lub rekonstrukcja |
|- | |- | ||
| − | | | + | | prîlåbe /prailåbĕ/ || jarzmo przyrożne || psł. *prilъbьje || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | prîluzît sa /prailüzait să/ || przywyknąć, przyzwyczaić się || psł. *priložiti sę || poświadczone w czasie przeszłym: prailüzål să |
|- | |- | ||
| − | | | + | | prîmȧrtîna /praimartaină/ || spadek || praiḿortĕ + -aină || formacja z -aină, por. *låisĕ-låisaină |
|- | |- | ||
| − | | | + | | prîmiarte /praiḿortĕ/ || odziedziczony po czyjejś śmierci || psł. *primьrtъjь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | prîpád /praipod/ || przypadek || prai- + pod || kalka niem. Zufall, por. łuż. připad/pśipad, pl. przypadek |
|- | |- | ||
| − | | | + | | prîrest /prairĕst/ || przyrosnąć || prai + rüst || poświadczone w 3Sg: prairüstĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | prîroda /prairödă/ || przyroda, natura || prai- + röd + -ă || formacja ogólnosłowiańska, por. głuż. přiroda, cz. příroda |
|- | |- | ||
| − | | | + | | prîskat /praiskăt/ || przywiązać, zawiązać || psł. *prisъkati || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | prîstawet /praistovĕt/ || wynająć || psł. *pristaviti || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | prîtoret /praitörĕt/ || przymknąć || psł. *pritvoriti || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | prîwabet /praivobĕt/ || przywabić || psł. *privabiti || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | prîwåst || wzrosnąć, przybrać || psł. privъzęti || poświadczone w 3Sg: praivåmĕ, por. våst |
|- | |- | ||
| − | | | + | | prîwiǫzat /praiv́ǫzăt/ || przywiązać || psł. *privęzati || poświadczone w 1Sg: praivązą |
|- | |- | ||
| − | | | + | | prîzȧdat /praizadăt/ || zaczekać, poczekać || psł. *prižьdati || poświadczone w rozkaźniku: praizad |
|- | |- | ||
| − | | | + | | prosu /prösü/ || proso || psł. *proso || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | proste /pröstĕ/ || niedorzeczny, szalony || psł. *prostъjь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | prostor /pröstör/ || kazalnica, ambona || psł. *prostorъ || poświadczone w miejscowniku: no prăstöră |
|- | |- | ||
| − | | | + | | prostota /pröstötă/ || dziwak, cudak, szaleniec? || psł. *prostota || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | prǫt /prǫt/ || rózga, pręt || psł. *prǫtъ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | pruletne /prületnĕ/ || wiosenny || prüľotü + -nĕ || przymiotnik wzorem poświadczonego: sredületnĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | pruliatu /prüľotü/ || wiosna || psł. *prolěto || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | prupél /prüpel/ || śniadanie || por. dn. pröpel || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | prusak /prüsăk/ || popiół, perzyna || niejasne || poświadczone w GSg: prüsťau |
|- | |- | ||
| − | | | + | | prusene /prüsenĕ/ || jaglany || psł. prosenъjь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | prusene kiosor /prüsenĕ ťösör/ || kasza jaglana || prüsenĕ + ťösör || poświadczone jako partytyw: prüsenĕ ťösăŕo |
|- | |- | ||
| − | | | + | | pruset /prüsĕt/ || żebrać, prosić || psł. *prositi || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | prusinek /prüsinĕk/ || kasza jaglana || psł. *prosenьnikъ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | pruwesle /prüveslĕ/ || powrósło || psł. *proveslo || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | Prûska /Prauskă/ I || Prusy || Praus + -skă || por. dłuż. Pšuska, cz. Prusko |
|- | |- | ||
| − | | | + | | Prûska /Prauskă/ II || Prusaczka || Praus + -skă || por. Prausťĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | Prûskie /Prausťĕ/ || Prusak || niem. Preuße lub psł. *Prusъ + -sťĕ || por. dłuż. Pšus, niem. Preuße, co do -stĕ por. Śosťĕ - Niemiec |
|- | |- | ||
| − | | | + | | prûskie /prausťĕ/ || pruski || prus + -sťĕ || przymiotnik odrzeczownikowy jak wend-wensťĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | pu /pü/ || po || psł. *po || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | pucąt /pücąt/ || odpocząć || psł. *počęti || aspekt dokonany od: pücaivăt |
|- | |- | ||
| − | | | + | | pucîwane /pücaivonĕ/ || odpoczynek || psł. počivanьje || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | pucîwat /pücaivăt/ || odpoczywać || psł. *počivati || poświadczone w 3Sg: pücaivă |
|- | |- | ||
| − | | | + | | pucréd /pücred/ || najemny pastuch || psł. *počerdъ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | pud /püd/ || pod || psł. *podъ || słowo poświadczone, obocznie pöd |
|- | |- | ||
| − | | | + | | pudåptat /püdåptăt/ || podeptać || psł. *podъpъtati || poświadczone w 3Sg: püdåpcĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | pudklást /pütklodĕ/ || podkłaść, podłożyć || psł. *podъklasti || poświadczone w 3Sg: pütklodĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | pudkiuw /pütťüv/ || podkowa || psł. podъkovь || słowo poświadczoen |
|- | |- | ||
| − | | | + | | pudluzet /püdlüzĕt/ || podłożyć || psł. *podъložiti || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | pudret /püdrĕt/ || podkopać || psł. *podъryti || poświadczone w 3Sg: püdråjĕ, może püdråit |
|- | |- | ||
| − | | | + | | pudûsa /püdausă/ || podeszwa || psł. *poduša || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | pugiore /püďörĕ/ || pogórze, zagórze || psł. *pogorьje || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | pugribst /pügripst/ || pogrzebać, pogrzeć || psł. *pogrebsti || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | pukînǫt /püťainǫt/ || potrącić, nadepnąć || psł. *pokydnǫti || poświadczone w 3Sg: püťainĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | pukret /pükrĕt/ || pokryć || psł. *pokryti || słowo poświadczone, obocznie pökrĕt |
|- | |- | ||
| − | | | + | | puli /püli/ || pole || psł. *poľe || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | Puliak /Püľăk/ || Polak || püli + -ăk || odbitka, złożenie pole + -ak, poświadczone stpoł. nazwisko rodowe Polack |
|- | |- | ||
| − | | | + | | Puliacka /Püľockă/ || Polka || Pülăk + -kă || por. toblăc-toblockă |
|- | |- | ||
| − | | | + | | pulne /pülnĕ/ || polny || püli + -nĕ || przymiotnik jak plaug-plauznĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | Pulska /Pülskă/ || Polska || Pülăk + -skă || kalka pol. Polska, por. także inne państwa na -skă |
|- | |- | ||
| − | | | + | | pulskie /pülsťĕ/ || polski || Pülăk + -sťĕ || kalka pl. polski |
|- | |- | ||
| − | | | + | | pumazat /pümozăt/ || pomazać, posmarować || psł. *pomazati || poświadczony imiesłów: pümăzonĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | pumåja /pümojă/ || pomyje || psł. *pomyjě || słowo poświadczone, najpewniej liczba mnoga |
|- | |- | ||
| − | | | + | | pumąciat /pümąćăt/ || pomacać, podotykać || psł. *pomacati || poświadczone w czasie przeszłym: pümąćăl, także przyszłe pümącnĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | Pumore /pümörĕ/ || Pomorze || pü- + möri + -ĕ || rekonstrukcja, toponim |
|- | |- | ||
| − | | | + | | pumorskie /pümörsťĕ/ || pomorski || pümörĕ + -sťĕ || typowy przymiotnik na -sťĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | pumost /pümöst/ || strych || psł. *pomostъ || poświadczone zapożyczenie do dn.: Pomöhs |
|- | |- | ||
| − | | | + | | pup /püp/ || ksiądz, pop, pastor, duchowny || psł. *popъ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | pupànîcia /püpănaićă/ || żona pastora || psł. *popanica || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | pupànîcka /püpănaickă/ || żona pastora, zdrobniale? ||püpànaićă + -kă || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | pupél /püpel/ || popiół || psł. popelъ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | puprǫg /püprǫg/ || popręg || psł. poprǫgъ|| słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | pusliád /püsľod/ ||po, potem , później (i przyimek, i przysłówek) || psł. *poslědъ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | pusliád kiûtît /püsľod ťautait/ || robić później, odrabiać || püsľod + ťautait || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | pusliád sådat /püsľod sådăt/ || naśladować || püsľod + sådăt || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | pustawet /püstovĕt/ || postawić || psł. *postaviti || poświadczone w 3Sg: püstovĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | pustawet wånû /püstovĕt vånau/ || wystawić || püstovĕt + vånau || poświadczone w 3Sg: püstovĕ vånau |
|- | |- | ||
| − | | | + | | pustén /püsten/ || cień || psł. *postěnь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | pustil /püstil/ || łóżko || psł. *posteľь || słowo poświadczone, ale w formie dialektalnej /pöstil/, obocznie püstiľă |
|- | |- | ||
| − | | | + | | pustilia /püstiľă/ || łóżko || psł. *posteľь || słowo poświadczone, obocznie pöstiľă |
|- | |- | ||
| − | | | + | | puswîcia /püsvaićă/ || poszewka (na poduszkę) || psł. pošьvica || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | pusŷ /püsåi/ || poszwa; pochwa (na miecz)? || psł. pošьva, reanalizowane || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | put /püt/ || pójść || psł. *pojьti || poświadczone w rozkaźniku: püd, 3Sg: püdĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | putązena kiola /pütązenă ťölă/ || kareta || psł. *potęžьnaja + ťölă || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | putesat /pütesăt/ || zabawiać (dzieci) || psł. *potěšati || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | putipst /pütipst/ || zmiędlić (len) || psł. potipsti || słowo poświadczone, być może pütist |
|- | |- | ||
| − | | | + | | puwadet /püvodĕt/ || nakładać uprząż (koniu), zaprzęgać || psł. *povaditi || poświadczone w 3Sg: püvodĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | puwǫsat /püvǫsăt/ || powąchać || psł. *povǫšiti || poświadczone w 3Sg: püvǫsă |
|- | |- | ||
| − | | | + | | puwûcet /püvaucĕt/ || nauczyć || psł. *po-učiti || poświadczony rozkaźnik: püvaucai-jĕg |
|- | |- | ||
| − | | | + | | puwûzdat /püvauzdăt/ || okiełznać || psł. *po-uzdati || poświadczony rozkaźnik: püvauzdai-jĕg |
|- | |- | ||
| − | | | + | | puzȧrat /püzarăt/ || popatrzeć, spojrzeć || psł. *pozьrěti || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | puzdér /püzder/ || paździerz || psł. *pozderь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | puzgînǫt /püzďainǫt/ || zniknąć, zginąć || psł. *po-jьz-ginǫti? || poświadczone w 3Sg: püzďainĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | puzgînǫte /püzďainǫtĕ/ || zaginiony || imiesłów od püzďainǫt || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | puzîmak /püzaimăk/ || wiosna, przedwiośnie || psł. *pozimъkъ || słowo poświadczone, w tym samym znaczeniu püzaimă |
|- | |- | ||
| − | | | + | | puzne /püznĕ/ || późny || psł. *pozdьnъjь || poświadczony przysłówek: püznü |
|- | |- | ||
| − | | | + | | puznu /püznü/ || późno || psł. *pozdьno || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | pu̇ciår /pućår/ || fryzjer || dn. putzer || poświadczone w wyrażeniu: pućår vǫsüv |
|- | |- | ||
| − | | | + | | pu̇ciår wǫsuw /pućår vǫsüv/ || golibroda || dn. putzer + psł. *ǫsъ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | pu̇ckat /puckăt/ || golić || dn. putzen || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | pu̇lwér /pulver/ || proch strzelniczy || śdn. pulver || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | pu̇pa /pupă/ || lalka || niem. Puppe || zapożyczenie, por. dłuż. pupa |
|- | |- | ||
| − | | | + | | pu̇pergesel /pupergesĕl/ || dudek || źródło niejasne || słowo poświadczone, niejasne dokładne brzmienie |
|- | |- | ||
| − | | | + | | pûcena pąska /paucenă pąskă/ || kiszka nadziewana krwią, kaszanka || paucenă + pąskă || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | pûcene /paucenĕ/ || nadziewany || niejasne || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | pûcet /paucĕt/ || nadziewać || niejasne || czasownik, od którego derywowano poświadczony imiesłów: paucenĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | pûn /paun/ || funt || śdn. punt || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | pûstînia /paustaińă/ || pustynia || psł. *pustina, *pustyni || poświadczone w toponimii: Pusstein, Putztein, por. łuż. pusćina |
|- | |- | ||
| − | | | + | | pûstet /paustĕt/ || puścić || psł. *pustiti || poświadczone w 3Sg: paustĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | pûstet dånû /paustĕt dånau/ || wpuścić || paustĕt + dånau || poświadczone w rozkaźniku: paust dånau |
|- | |- | ||
| − | | | + | | pûstet wånû /paustĕt vånau/ || wypuścić || paustĕt + vånau || poświadczone w 3Sg: paustĕ vånau |
|- | |- | ||
| − | | | + | | půná /påuno/ || pełnia || psł. *pьlna || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | půne /påunĕ/ || pełny || psł. *pьlnъjь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | půnèletne /påunĕletnĕ/ || pełnoletni || påunĕ + ľotü + -nĕ || kalka niem. volljährig, por. łuż. połnolětny, pl. pełnoletni |
|- | |- | ||
| − | | | + | | půnu /påunü/ || pełno || psł. *pьlno || słowo poświadczone |
| + | |} | ||
| + | |||
| + | ==R== | ||
| + | {| class="wikitable" width="100%" | ||
|- | |- | ||
| − | + | ! połabski !! polski !! etymologia !! uzasadnienie | |
|- | |- | ||
| − | | | + | | rad /rod/ || radca || śdn. rât || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | radát /rodot/ || rządzić || śdn. raden || poświadczone w 3Sg: rodojĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | radet /rodĕt/ || radzić, naradzać się? || psł. *raditi pod wpływem /rod/ || poświadczone w 3Sg: rodĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | radnek /rodnĕk/ || radca || rod + -nĕk || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | rak /rok/ || surdut, tużurek || śdn. rok || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | rate /rotĕ/ || szczur || śdn. rotte + psł. *-y || por. dłuż. ratwa, Polański niesłusznie uważa za niezasymilowane |
|- | |- | ||
| − | | | + | | Ratèbor /Rotĕbör/ || Ratzeburg || psł. *Ratibořь || rekonstrukcja, toponim |
|- | |- | ||
| − | | | + | | ratšȧra /rotšară/ || sztokfisz, wątłusz (ryba) || śdn. rôt-scher || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | rawát /rovot/ || rabować, łupić, grabić || śdn. roven || poświadczone w czasie przeszłym: rovol, rovălai-jĕg |
|- | |- | ||
| − | | | + | | rawån /rovån/ || kruk || śdn. raven || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | rawną /rovną/ || wrona, wronię || rovån + -ą || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | razát /rozot/ || bawić się; szaleć, hałasować || śdn. rasen || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | razet /rozĕt/ || ciąć, kaleczyć, (bić?) || psł. *raziti || poświadczone w 3Sg: rozĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | razinak /rozinăk/ || rodzynek || por. niem. Rosine + -ăk || poświadczone w l.mn.: rozinťai |
|- | |- | ||
| − | | | + | | rȧdlikie /radliťĕ/ || uczciwy, rzetelny || śdn. redelik || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | rȧgnǫt sa /ragnǫt să/ || ruszać się, poruszać się || śdn. regnen || poświadczone w 3Sg: ragni să |
|- | |- | ||
| − | | | + | | rȧchî /rax́ai/ || zemsta || niem. Rache + -åi || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | rȧkát /rakot/ || liczyć, rachować || dn. reken || poświadczone w czasie przeszłym: rakol |
|- | |- | ||
| − | | | + | | rȧmka /ramkă/ || baran (?); cap, kozioł || śdn. ram || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | rådá /rådo/ || chętnie || psł. *rada || słowo poświadczone, najpewniej nieodmienne |
|- | |- | ||
| − | | | + | | rådá met /rådo met/ || lubić || rådo + met || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | rådlîcia /rådlaićă/ || radlica || rådlü + -aićă || słowo poświadczone |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
|- | |- | ||
| − | + | | rådlîcîste /rådlaicaistĕ/ || radliczysko (część w radle, na której osadzona jest radlica) || rådlaićă + -aistĕ || słowo poświadczone | |
|- | |- | ||
| − | | | + | | rådlu /rådlü/ || radło || psł. *ordlo || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | rådust /rådüst/ || wesele || psł. *radostь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | råkî /råťai/ || skrzynia || psł. *orky || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | råkwîcia /råkvaićă/ || skrzynka || psł. *orkъvica || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | råmą /råmą/ || ramię || psł. *ormę || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | råna /rånă/ || poranek? || psł. *ranoje? *raně? || słowo poświadczone, niejasny sposób odmiany |
|- | |- | ||
| − | | | + | | råná /råno/ || rana || psł. *rana || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | rånene /rånenĕ/ || ranny || *ranenъjь || imiesłów od utworzonego rånĕt, por. ros. раненный, pl. raniony |
|- | |- | ||
| − | | | + | | rånet /rånĕt/ || ranić || råno + -ĕt || czasownik wzorem bel-belĕt |
|- | |- | ||
| − | | | + | | rånu /rånü/ || wcześnie, rano || psł. *rano || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | Råstuw /råstüv/ || Rastow || psł. Rostovъ? || rekonstrukcja, toponim |
|- | |- | ||
| − | | | + | | råt /råt/ || usta || psł. *rъtъ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | råtác /råtoc/ || dziobak || råt + -oc || kalka niem. Schnabeltier, por. głuż. pyskač, pl. dziobak, råt jak w dåuďĕråt |
|- | |- | ||
| − | | | + | | råtáj /råtoj/ || rataj, oracz || psł. *ortajь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | råwat /råvăt/ || rwać || psł. *rъvati || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | råz /råz/ || żyto || psł. *rъžь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | råzene /råzenĕ/ || żytni || råz + -enĕ || przymiotnik wzorem mlåkă - mlåcenĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | rebru /rebrü/ || żebro || psł. rebro || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | rec /rec/ || mowa, język || psł. *rěčь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | recka /reckă/ || potok, strumyk || rekă + -kă || poświadczone zapożyczenie w dn.: Retsch |
|- | |- | ||
| − | | | + | | recne /recnĕ/ || językowy, związany z mową || rec + -nĕ || por. głuż. rěčny, dłuż. rěcny |
|- | |- | ||
| − | | | + | | reka /rekă/ || rzeka || psł. *rěka || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | Remȧrt /remart/ || Rembert || śdn. Remert || zapożyczenie, imię |
|- | |- | ||
| − | | | + | | renia /reńă/ || rynna || śdn. renne || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | repá /repo/ I || rzepa || psł. *rěpa || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | repá /repo/ II || skrobaczka || śdn. rêpe || słowo poświadczone, por. rif |
|- | |- | ||
| − | | | + | | repȧririát /repariŕot/ || reperować, naprawiać || niem. reparieren || zapożyczenie, -iŕot jak spaciŕot, por. łuż. reparěrować/-ś |
|- | |- | ||
| − | | | + | | repu̇blika /republik/ || Republika || niem. republik || zapożyczenie, por. łuż., pol. republika |
|- | |- | ||
| − | | | + | | resát /resot/ || rozwiązywać || psł. *rěšati || iteratyw od: reset |
|- | |- | ||
| − | | | + | | resene /resenĕ/ || rozwiązywanie (snopów); rozwiązanie || psł. *rěšenьje || słowo poświadczone, drugie znaczenie jak cz. řešení |
|- | |- | ||
| − | | | + | | reset /resĕt/ || rozwiązać || psł. *rěšiti || rekonstrukcja czasownika z poświadczonego gerundium |
|- | |- | ||
| − | | | + | | rewát /revot/ || ruszać, poruszać || śdn. reppen || poświadczone formy osobowe i rozkaźniki: revojĕ, revăji-să, revoj-să |
|- | |- | ||
| − | | | + | | reze /rezĕ/ || szybciej, prędzej || psł. *rěžeji || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | rezek /rezĕk/ || szybko, prędko || psł. *rězokъ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | rezna /reznă/ || trzcina || psł. *rězьna || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | riadkie /ŕotťĕ/ || rzadki, rozrzedzony || psł. *rědъkъjь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | riazat /ŕozăt/ || rżnąć, piłować || psł. *rězati || poświadczone formy 1Sg: rezą, 3Sg: rezĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | ribre /ribrĕ/ || drabina || psł. *rebrьje || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | rict /rict/ || rzec, powiedzieć || psł. *reťi || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | rif /rif/ || skrobaczka, tarka || lüneb. Rîf || słowo poświadczone, być może riv, por. repo II |
|- | |- | ||
| − | | | + | | Rigá /rigo/ || Ryga || niem. Riga || zapożyczenie, -o z powodu długości samogłoski w niem. i łot., por. łuż., cz. Riga, toponim |
|- | |- | ||
| − | | | + | | riká /riko/ || królestwo || śdn. rîke || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | rikác /rikoc/ || bogacz || riko + -oc || konstrukcja jak janü-janoc |
|- | |- | ||
| − | | | + | | rikate /rikotĕ/ || bogaty || riko + -otĕ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | risa /risă/ || kłos || por. stmarch. ress || słowo poświadczone |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
|- | |- | ||
| − | + | | risete /risetĕ/ || rzeszoto, sito || psł. *rešeto || słowo poświadczone | |
|- | |- | ||
| − | | | + | | rîgeriane /raigeŕonĕ/ || władza || gerundium od raigeŕăt || kalka niem. Regierung |
|- | |- | ||
| − | | | + | | rîgeriat /raigeŕăt/ || kierować, rządzić, panować || śdn. regêren || poświadczone w 3Sg: raigeŕă |
|- | |- | ||
| − | | | + | | rîz /raiz/ || ryż || śdn. rîs || zapożyczenie ze śdn., alternatywnie z niem. Reis, por. łuż. rajs |
|- | |- | ||
| − | | | + | | rîzá /raizo/ || podróż; raz || śdn. reise || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | rîzat /raizăt/ || podróżować || śdn. reisen || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | rîzene /raizenĕ/ || żytni || raiz + -enĕ || przymiotnik wzorem mlåkă - mlåcenĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | rodér /röder/ || wiosło sterowe, ster || śdn. roder || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | rosa /rösă/ || rosa || psł. *rosa || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | rozga /rözgă/ || rózga || psł. *rozga || słowo poświadczone, obocznie /rozgo/ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | rozkîdat /rösťaidăt/ || rozrzucić || psł. *orzkidati || poświadczone w imiesłowie: rösťaidĕl |
|- | |- | ||
| − | | | + | | rozznat /rözznăt/ || rozeznać, rozpoznać || psł. *orz-znati || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | rǫb /rǫb/ || szew, brzeg (materiału, ubrania) || psł. *rǫbъ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | rǫbet /rǫbĕt/ || obrębiać || psł. *rǫbiti || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | rǫcne /rǫcnĕ/ || ręczny || rǫkă + -nĕ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | rǫcnek /rǫcnĕk/ || ręcznik || rǫkă + -nĕk || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | rǫka /rǫkă/ || ręka || psł. *rǫka || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | rǫkaw /rǫkăv/ || rękaw || psł. *rǫkavъ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | rǫkawa /rǫkovă/ || koszula || psł. *rǫkova (dualis tantum) || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | rǫkàwîcia /rǫkăvaićă/ || rękawica || psł. *rǫkavica || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | rǫp /rǫp/ || kosz, lej (w młynie) || śdn. rump || słowo poświadczone, być może: rump |
|- | |- | ||
| − | | | + | | rǫte /rǫtĕ/ || okrągły || śdn. runt || słowo poświadczone, Polański pisze runtĕ, ale nie wyklucza rǫtĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | rudene /rüdenĕ/ || urodzony || psł. *rodenъjь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | rudènîcia /rüdĕnaićă/ || macica || rüdenĕ + -aićă || częśc. kalka niem. Gebärmutter, por. łuż. ro(d)źeńca |
|- | |- | ||
| − | | | + | | rudet /rüdĕt/ || rodzić || psł. *roditi || poświadczono jedynie w stronie zwrotnej |
|- | |- | ||
| − | | | + | | rudia /rüďă/ || ruta (roślina) || śdn. rude || słowo poświadczone, obocznie rüdo |
|- | |- | ||
| − | | | + | | rug /rüg/ || róg (u zwierzęcia); róg (instrument) || psł. *rogъ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | rugiuza /rüďüză/ || rogoża (roślina) || psł. *rogoža || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | rugiuznek /rüďüznĕk/ || rogoża, pałka || psł. *rogožьnikъ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | rudît sa /rüdait să/ || rodzić się || psł. *roditi sę || poświadczone w 3Sg: rüdi-să |
|- | |- | ||
| − | | | + | | ruj /rüj/ || rój || psł. *rojь || formacja wsteczna od poświadczonego /rüji să/ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | rujît sa /rüjait să/ || roić się (o pszczołach) || psł. *rojiti sę || poświadczone w 3Sg: rüji să |
|- | |- | ||
| − | | | + | | ruk /rük/ || spódnica || śdn. rock || zapożyczenie jak tåbat, głuż. klejd |
|- | |- | ||
| − | | | + | | rukat /rükăt/ || pachnieć, wonieć || śdn. ruken || poświadczone w 3Sg: rükă |
|- | |- | ||
| − | | | + | | rukelbu̇ska /rükelbuskă/ || bukiecik kwiatów || śdn. rükelbusk || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | rukîtna /rüťaitnă/ || wierzba iwa || psł. *orkytьna || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | Rulia /Rüľă/ || Rudolf || śdn. Rule || zapożyczenie, imię |
|- | |- | ||
| − | | | + | | rulia /rüľă/ || zaorane pole || psł. *orľa || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | Rum /Rüm/ || Rzym || por. niem. Rom, römisch || zapożyczenie z niemieckiego, ö>ü typowe, por. łuż. Rom, toponim |
|- | |- | ||
| − | | | + | | rumá /rümo/ || przestrzeń, obszar, plac || śdn. rûm || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | Rumår /rümår/ || Rzymianin || Rüm + -år || kalka niem. Römer |
|- | |- | ||
| − | | | + | | Rumårska /rümår/ || Rzymianin || Rümår + -skă || kalka niem. Römerin, -skă regularnie w żeńskich odpowiednikach na -år |
|- | |- | ||
| − | | | + | | rumiån /rüḿån/ || bławatek || psł. *rumьnъ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | rumskie /rümsťĕ/ || rzymski || Rüm + -sťĕ || przymiotnik od nazwy miasta |
|- | |- | ||
| − | | | + | | rusît sa /rüsait să/ || rosić się (bielić się) || psł. *rositi sę || poświadczone w 3Sg: rüsi-să |
|- | |- | ||
| − | | | + | | rust /rüst/ || rosnąć || psł. *orsti || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | rust for /rüst för/ || wyrastać || rüst + för || poświadczone w 3Sg: rüstĕ för, por. rüst vånau |
|- | |- | ||
| − | | | + | | rust wånû /rüst vånau/ || wyrastać || rüst + vånau || poświadczone w 3Sg: rüstĕ vånau, por. rüst för |
|- | |- | ||
| − | | | + | | ruwa jagiàda /rüvă jaďădo/ || agrest, owoc agrestu || rüvă + jaďădo || poświadczone w l.mn.: rüvă jaďădåi |
|- | |- | ||
| − | | | + | | ruwe /rüvĕ/ || włochaty || śdn. rûw || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | ruza /rüză/ || róża || psł. *roža? || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | ruzac /rüzăc/ || luty || psł. rožьcь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | ruzdelet /rüzdelĕt/ || rozdzielić || psł. *orz-děliti || poświadczone w 3Sg: rüzdelĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | ruzgnát /rüzgnot/ || rozegnać || psł. *orz-gъnati || poświadczone w 3Sg: rüzzinĕ, -zg- a nie -zĕg- bo por. rözznăt |
|- | |- | ||
| − | | | + | | ruzgnane /rüzgnonĕ/ || nabrzmiałe, spuchnięte || psł. *orz-gnanъjь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | ruzmesat /rüzmesăt/ || rozczynić, rozrobić (ciasto) || psł. *orz-měšati || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | ruzne /rüznĕ/ || rogowy, dotyczący rogu || psł. *rožьnъjь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | ruzpást sa /rüspost să/ || rozpaść się || psł. *orz-pasti sę || poświadczony imiesłów: rüspădenĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | ruzplastet /rüsplostĕt/ || rozpłaszczyć || psł. *orz-plaščiti || poświadczony rozkaźnik: rüsplăstaitĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | ruzskaknǫt /rüsskoknǫt/ || rozbiegnąć się, rozskoczyć, pierzchnąć || psł. *orz-skaknǫti || poświadczone w 3Sg: rüsskoknĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | ruzwȧjanek /rüzvajonĕk/ || kołeczki (u krosna) || psł. *rozvijanikъ || poświadczone w l.mn.: rüzvajănaiťĕ, być może -b- zamiast -v- |
|- | |- | ||
| − | | | + | | Ru̇mén /Rumen/ || Rumun || niem. Rumäne || zapożyczenie z niemieckiego |
|- | |- | ||
| − | | | + | | Ru̇menîja /Rumenajă/ || Rumunja || por. niem. Rumänien || nazwa kraju wzorowana na niemieckiej |
|- | |- | ||
| − | | | + | | Ru̇menka /Rumenkă/ || Rumunka || Rumen + -kă || forma żeńska na -kă |
|- | |- | ||
| − | | | + | | ru̇menskie /rumensťĕ/ || rumuński || rumen + -sťĕ || typowy przymiotnik od nazwy narodu |
|- | |- | ||
| − | | | + | | Rûska /Rauskă/ I || Rosja || Raus + -skă || por. głuż. Ruska, cz. Rusko |
|- | |- | ||
| − | | | + | | Rûska /Rauskă/ II || Rosjanka || Raus + -skă || por. Rausťĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | Rûskie /rausťĕ/ || Rosjanin || niem. Reuße lub psł. *Rusъ + -sťĕ || por. cz./sch. Rus, niem. Reuße, co do -stĕ por. Śosťĕ - Niemiec |
|- | |- | ||
| − | | | + | | rûskie /rausťĕ/ || rosyjski || rus + -sťĕ || przymiotnik odrzeczownikowy jak wend-wensťĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | rûta || romb, karo (w kartach) || śdn. rûte/niem. Raute || zapożyczenie, por. dłuż. ruta, co do kart. por. dn. Ruten |
|- | |- | ||
| − | | | + | | rŷbá /råibo/ || ryba || psł. *ryba || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | rŷbe /råibĕ/ || rybi || råibo + -ĕ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | rŷbe dik /råibĕ dik/ || staw do hodowli ryb || råibĕ + dik || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | rŷbe kiėcér /råibĕ ťėcer/ || sieć do łowienia ryb || råibĕ + ťėcer || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | rŷbnek /råibnĕk/ || rybak || råibo + -nĕk || słowo poświadczone, być może råibinĕk < *rybenikъ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | rŷdze /råiʒĕ/ || ryży, rudy || psł. *ryďьjь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | rŷdze kiunek /råiʒĕ ťünĕk/ || konik polny; szarańcza || råiʒĕ + ťünĕk || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | rŷt /råit/ || ryć || psł. *ryti || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | rŷwat /råivăt/ || wyrywać || psł. *ryvati || słowo poświadczone |
| + | |} | ||
| + | |||
| + | ==S== | ||
| + | {| class="wikitable" width="100%" | ||
|- | |- | ||
| − | + | ! połabski !! polski !! etymologia !! uzasadnienie | |
|- | |- | ||
| − | | | + | | sada /sodă/ || zdanie || deryw. od sodĕt || por. niem. Satz-setzen, łuż. sada |
|- | |- | ||
| − | | | + | | sadet /sodĕt/ || sadzić || psł. *saditi || poświadczone w 3Sg: sodĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | sadèwîna /sodĕvaină/ || owoce || psł. *sadovina || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | sadlu /sodlü/ || sadło || psł. *sadlo || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | sadzé /soʒe/ || sadza || psł. *saďě || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | sam /som/ || sam || psł. *samъ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | samac /somăc/ || samiec || psł. samьcь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | samîcia /somaićă/ || samica || psł. *samica || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | samudialne /somüďolnĕ/ || własnoręczny, własnej roboty || somü + ďolü + -nĕ || słowo poświadczone |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
|- | |- | ||
| − | + | | sanî /sonai/ || sanie || psł. *sani || słowo poświadczone | |
|- | |- | ||
| − | | | + | | sȧhi /sahi/ || wiśta, w lewo || sa? + dn. hi? || słowo poświadczone, być może saxi, sax́ü, sahü? |
|- | |- | ||
| − | | | + | | sȧlát /salot/ || sałata || śdn. sallat/salât || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | sȧlia /saľă/ || chomąto, szleja || psł. *šьľa || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | sȧlinek /salinĕk/ || rymarz || saľă + -inĕk || słowo poświadczone |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
|- | |- | ||
| − | + | | sȧmét /samet/ || razem || dn. samet || słowo poświadczone, może samĕt | |
|- | |- | ||
| − | | | + | | sȧr /sar/ || ser || psł. *syrъ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | sȧrat /sarăt/ || srać || psł. *sьrati, wyrównane || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | sȧra zena /sară zenă/ || wdowa || psł. siraja žena || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | Sȧrb /sarb/ || Łużyczanin || psł. *sьrbъ || odbitka łuż. Sorb |
|- | |- | ||
| − | | | + | | sȧrbskie /sarpsťĕ/ || serbołużycki || sarb + -sťĕ || przymiotnik na -sťĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | Sȧrbuwka /sarbüfka/ || Łużyczanka || sarb + -kă || forma żeńska jak łuż. Serbowka |
|- | |- | ||
| − | | | + | | sȧre /sarĕ/ || owdowiały, osierocony || psł. *sirъjь || poświadczone w wyrażeniu: sară zenă |
|- | |- | ||
| − | | | + | | sȧrek /sarĕk/ || szeroko || psł. *širokъ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | sȧrota /sarötă/ I || serwatka || psł. *syrota || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | sȧrota /sarötă/ II || sierota || psł. *sirota lub sarĕ + -ötă || por. pröstĕ-pröstötă lub ogólnosłow. sirota/syrota/sierota |
|- | |- | ||
| − | | | + | | sȧrp /sarp/ || sierp || psł. *sьrpъ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | sȧrsin /sarsin/ || szerszeń || psł. *sьrxy || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | sȧrukie /sarüťĕ/ || szeroki || psł. *širokъjь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | Sȧtu̇rn /Saturn/ || Saturn || niem. Saturn || zapożyczenie, por. łuż. Saturn |
|- | |- | ||
| − | | | + | | så /så/ || z (cum, ex) || psł. *sъ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | så Bugiåm /så Büďåm/ || z Bogiem, adieu || så + Büg || zwrot poświadczony |
|- | |- | ||
| − | | | + | | så sują wilą /så süją vilą/ || dobrowolnie, z własnej woli || så + süjă + viľă || zwrot poświadczony jako: så süjă wilă |
|- | |- | ||
| − | | | + | | såbrukát /såbrükot/ || zużyć || så- + brükot || poświadczony imiesłów: såbrükonĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | såcit /såcit/ || szczeć, szczotka || psł. *sъčetь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | såcitîna /såcitaină/ || szczecina || såcit + -aină || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | sådat /sådăt/ || zrobić, zdziałać || psł. *sъděti || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | sådat pusliád /sådăt püsľod/ || podrobić, naśladować || sådăt + püsľod || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | sådȧrgnǫt /sådargnǫt/ || wyczesać len || psł. *sъdъrgnǫti || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | sågnat /sågnăt/ || zgonić, spędzić (bydło) || psł. *sъgъnati || poświadczone w 3Sg: såzinĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | sågràsene /sågrăsenĕ/ || grzeszny, bezbożny || psł. *sъgrěšenъjь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | såkadle /såkodlĕ/ || kołowrotek || psł. *sъkadlo || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | såkret /såkrĕt/ || skryć, ukryć || psł. *sъkryti || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | såklî /såklai/ || okulary || psł. *s(t)ьklě, -i z jo-deklinacji || dualis tantum, por. rǫkăv-rǫkovă (koszula) |
|- | |- | ||
| − | | | + | | såklinek /såklinĕk/ || szklarz || *såklü + -nĕk || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | såklu /såklü/ || szkło || psł. *stьklo, nieregularnie || rozkład poświadczonego såklinĕk |
|- | |- | ||
| − | | | + | | såląc /såląc/ || zgiąć || psł. *sъlęťi || poświadczony imiesłów sålącenă, por. stcz. léci, leku |
|- | |- | ||
| − | | | + | | såląk /såląk/ || wyka? || psł. *sъlękъ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | såluw /sålüv/ || słowik || psł. *sъlovь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | såluzet /sålüzĕt/ || złożyć || psł. *sъložiti || poświadczone w 3Sg: sålüzĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | såmȧrciane /såmarćonĕ/ || zmierzch || psł. *sъmьrcanьje || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | såmȧrt /såmart/ || choroba, pomór, zaraza || psł. *sъmьrtь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | såmàtana /såmătonă/ || śmietana || psł. *sъmětana || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | såmeret /såmerĕt/ || zmierzyć || psł. sъměriti || poświadczony imiesłów: såmărenă |
|- | |- | ||
| − | | | + | | såmet /såmĕt/ || zmyć || psł. *sъmyti || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | sånadkie /sånotťĕ/ || płytki || psł. *sъnadъkъjь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | såpat /såpăt/ || spać || psł. *sъpati || słowo poświadczone, obocznie såpot |
|- | |- | ||
| − | | | + | | såpące kamår /såpącĕ komår/ || sypialnia || såpącĕ + komår || słowo poświadczone, także såpącĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | sås /sås/ || pierś kobieca, cycek || psł. *sъsъ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | såsat /såsăt/ || ssać || psł. *sъsati || poświadczone w 3Sg: såsĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | såswetet /såsvetĕt/ || wyświecić, wypalić || psł. *sъsvětiti || poświadczony imiesłów: sås(v)ătonă |
|- | |- | ||
| − | | | + | | såt /såt/ || zejść; spaść (o deszczu) || så- + ait || poświadczone w aoryście: sådĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | såtȧret del /såtarĕt del/ || zetrzeć || psł. *sъtьrti || |
|- | |- | ||
| − | | | + | | såwȧrtat /såvartăt/ || zrobić (ubić) masło || psł. sъvьrtati || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | såwȧrtlîna /såvartlaină/ || maślanka || psł. *sъvьrtlina || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | såwlåk /såvlåk/ || powój polny || psł. sъvolkъ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | såwlåkne /såvlåknĕ/ || dotyczący powoju, powojowy || såvlåk + -nĕ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | såzdat /såzdăt/ || rozebrać || psł. *sъzděti (?) || słowo poświadczone, być może såzďăt jak våzďăt |
|- | |- | ||
| − | | | + | | såzdét sa /såzdet să/ || rozebrać się || såzdăt + să || poświadczone w 3Sg: såzdij-să |
|- | |- | ||
| − | | | + | | såzdewát sa /såzdevot să/ || robierać się || *sъzděvati sę || iteratyw jak poświadczone: våzdevot să |
|- | |- | ||
| − | | | + | | Sądår /sądår/ || Aleksander, Olek || śdn. Sander || zapożyczenie, zasymilowane jak inne imiona, imię |
|- | |- | ||
| − | | | + | | sązmą /sązmą/ || sążeń || psł. *sęženь, zniekształcony || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | sect /sect/ || kosić, siec, rąbać || psł. *sěťi || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | sect dat /sect dal/ || ścinać || sect + dal || poświadczone w 3Sg: secĕ dal |
|- | |- | ||
| − | | | + | | sedet /sedĕt/ || siedzić || psł. *sěditi || poświadczone w 3Sg: sedĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | sedlene /sedlenĕ/ || siodłowy || sedlü + -enĕ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | sedlene knup /sedlenĕ knüp/ || kula siodłowa; kula u siodła || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | sedlinek /sedlinĕk/ || siodlarz || psł. *sedъlenikъ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | sedlu /sedlü/ || siodło || psł. *sedъlu || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | sedme /sedmĕ/ || siódmy || psł. *sedmъjь || nie **sidmĕ, bo poświadczono våsmĕ, a nie **vismĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | Seka /sekă/ || Sekwana || por. śdn. Secke || zapożyczenie, hydronim |
|- | |- | ||
| − | | | + | | sekànîcia /sekănaićă/ || siekane mięso || psł. *sěkanica || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | sekar /sekăr/ || kosiarz || psł. *sěkařь || poświadczone w GSg: sekăŕo |
|- | |- | ||
| − | | | + | | sekat /sekăt/ || siekać || psł. *sěkati || iteratyw od pośw. sect |
|- | |- | ||
| − | | | + | | sekiȧra /seťară/ || siekiera || psł. *sěkyra || słowo poświadczone, wtórnie seťaŕă |
|- | |- | ||
| − | | | + | | sekiàrnîcia /seťărnaićă/ || toporek || seťară + -naićă || poświadczone zapożyczenie do dn.: Zinterneitz (topór) |
|- | |- | ||
| − | | | + | | seku̇nda /sekundă/ || sekunda || niem. Sekunde || zapożyczenie, por. łuż. sekunda |
|- | |- | ||
| − | | | + | | selšȧft /selšaft/ || towarzystwo || por. niem. Gesellschaft || słowo poświadczone, obocznie selšap |
|- | |- | ||
| − | | | + | | selšȧp /selšap/ || towarzystwo || por. lüneb. sellschap || słowo poświadczone, obocznie selšaft |
|- | |- | ||
| − | | | + | | sem /sem/ || tu, tutaj, do tego miejsca || psł. *sěmo || słowo poświadczone, obocznie są |
|- | |- | ||
| − | | | + | | semą /semą/ || siemię lniane, len || psł. *sěmę || słowo poświadczone, wtórnie semĕnü |
|- | |- | ||
| − | | | + | | senene /senenĕ/ || sienny, dotyczący siana || śonü + -enĕ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | seninek /seninĕk/ || lipiec || psł. *sěnenikъ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | Serb /Serb/ || Serb || por. niem. Serbe || zapożyczenie z niem., por. pl. Serb |
|- | |- | ||
| − | | | + | | serbècharwatskie /serbĕxorvocťĕ/ || serbskochorwacki, serbochorwacki || Serb + -ĕ- + Xorvăt + -sťĕ || jak niem. Serbokroatisch |
|- | |- | ||
| − | | | + | | Serbîja /Serbajă/ || Serbia || niem. Serbien || zapożyczenie, -ajă w miejsce łac. -ia jak w Morajă |
|- | |- | ||
| − | | | + | | Serbka /Serpkă/ || Serbka || por. niem. Serbe || typowa forma żeńska na -kă |
|- | |- | ||
| − | | | + | | serbskie /serpsťĕ/ || serbski || Serb + -sťĕ || typowy przymiotnik na -sťĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | sest /sest/ || siąść || psł. *sěsti || poświadczony rozkaźnik: sąd, być może wyrównany bezokolicznik do sąst |
|- | |- | ||
| − | | | + | | seste /sestĕ/ || szósty || psł. *šestъjь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | sestra /sestră/ || siostra || psł. *sestra || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | siadlu /śodlü/ || fotel || sěd- + -dlü || kalka niem. Sessel, por. dłuż. sedło |
|- | |- | ||
| − | | | + | | sianu /śonü/ || siano || psł. *sěno || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | Siaska /śoskă/ I || Niemcy || śdn. Sasse + -skă || nazwa kraju na -skă, por. głuż. Nimska, cz. Německo, sch. Nemačka |
|- | |- | ||
| − | | | + | | Siaska /śoskă/ II || Niemka || śdn. Sasse + -skă || forma żeńska od poświadczonego męzkiego etnonimu |
|- | |- | ||
| − | | | + | | Siaskie /śosťĕ/ || Niemiec || śdn. Sasse + -sťĕ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | siaskie /śosťĕ/ || niemiecki || śdn. Sasse + -sťĕ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | siaskièrecne /śosťĕrecnĕ/ || niemieckojęzyczny || śosťĕ + recnĕ || złożenie |
|- | |- | ||
| − | | | + | | siat /śot/ || siać || psł. *sějati || słowo poświadczone, obocznie sijot |
|- | |- | ||
| − | | | + | | sidem /sidĕm/ || siedem || psł. *sedmь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | sidèmdisiǫt /sidĕmdiśǫt/ || siedemdziesiąt || sidĕm + diśǫt || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | sidlîste /sidlaistĕ/ || siedziba? || psł. *sědlišče || poświadczone w nazwie pola, por. cz. sídliště |
|- | |- | ||
| − | | | + | | sidmàru /sidmărü/ || siedmioro || psł. *sedьmero || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | sipél /sipel/ || szufla? miara zboża około 28 litrów || śdn. schepel || słowo poświadczone w GSg: sipelai, obocznie šipelai |
|- | |- | ||
| − | | | + | | sist /sist/ || sześć || psł. *šestь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | sistàru /sistărü/ || sześcioro || psł. *šestero || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | sistdisiǫt /sizdiśǫt/ || sześćdziesiąt || sist + disąt || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | sistnacti /sistnocti/ || szesnaście || sist + -nocti || słowo poświadczone, obocznie -nădist |
|- | |- | ||
| − | | | + | | sîdlu /saidlü/ || szydło || psł. *šidlo || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | sît /sait/ || szyć || psł. *šiti || poświadczone w 3Sg: sajĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | sîtna jågla /saită jåglă/ || igła do szycia || saitnă + jåglă || słowo poświadczone, obocznie saită jåglă |
|- | |- | ||
| − | | | + | | sîtne /saitnĕ/ || do szycia, związany z szyciem || saitĕ + -nĕ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | sîtnîcia /saitnaićă/ || igła do szycia || saitnĕ + -aićă || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | sîve /saivĕ/ || szary || psł. *sivъjь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | skacîka /skocaikă/ || ogier || psł. *skačika || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | skakat /skokăt/ || skakać || psł. *skakati || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | skaknǫt /skoknǫt/ || skoczyć || psł. *skoknǫti || poświadczone w 3Sg: skoknĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | skarnîcia /skornaićă/ || wiadro na smołę || psł. *skvarьnica || słowo poświadczone, znaczenie niepewne |
|- | |- | ||
| − | | | + | | skat /skot/ || skat (śląski brydż) || dn. Skaat? || zapożyczenie, por. łuż. škót |
|- | |- | ||
| − | | | + | | skiorîp /sťöraip/ || skorupa; łuska, łupina; skórka owocu || psł. *skorupъ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | skiora /sťöră/ || kora (drzewna) || psł. *skora || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | skiorac /sťörăc/ || szpak || psł. *skvorьcь || poświadczone w NPl: sťörce |
|- | |- | ||
| − | | | + | | skiorka /sťörkă/ || skórka (chleba) || psł. *skorъka || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | skiornia /sťörńă/ ||buty (z cholewkami) || psł. *skorьnьja || poświadczone w NPl: sťörne |
|- | |- | ||
| − | | | + | | skiot /sťöt/ || bydło rogate || psł. *skotъ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | skiowarac /sťövorăc/ || serweta na stół, obrus || niejasna || słowo poświadczone, dokładne brzmienie niejasne |
|- | |- | ||
| − | | | + | | skiuk /sťük/ || skok || psł. *skokъ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | skiukànîcia /sťükănaićă/ || zając || psł. *skokanica || poświadczone zapożyczenie do dn.: Zickaneitz |
|- | |- | ||
| − | | | + | | skiuknǫt /sťüknǫt/ || skoczyć || psł. *skoknǫti || poświadczone w 3Sg: sťüknĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | skiup /sťüp/ || baran || psł. *skopъ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | skiutål /sťütål/ || naczynie || sdn. sküttel || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | skiutîna mąsi /sťütaină mąsi/ || wołowina || sťütaină + mąsi || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | skiutîne /sťütainĕ/ || wołowy || psł. *skotinъjь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | skîba /sťaibă/ || chleb || psł. *skyba z śwn. scība || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | skîbål /sťaibål/ || łata, łatka || psł. *skubъlъ || słowo poświadczona |
|- | |- | ||
| − | | | + | | skîbet /sťaibĕt/ || łatać || psł. *skubiti || poświadczone gerundium: sťaibenĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | skîniá /sťaińo/ || stodoła || dn. skūne || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | skîplac /sťaiplăc/ || pasierb || psł. *skuplьcь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | skîplîcka /sťaiplaickă/ || pasierbica || psł. *skupličьka || słowo poświadczone, Polański rekonstruuje sťaiplaicťă |
|- | |- | ||
| − | | | + | | skǫpe /skǫpĕ/ || piątek || psł. *skǫpъjь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | skrupet /skrüpĕt/ || skropić || psł. *sъkropiti || poświadczone w 3Sg: skrüpĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | slabe /slobĕ/ || słaby || psł. slabъjь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | slabîna /slobaină/ || pachwina || slobĕ + -aină || złożenie jak łuż. słabina |
|- | |- | ||
| − | | | + | | slagî /sloďai/ || drewniany tłuczek || śdn. slâge + -åi || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | slapa /slopă/ || flejtuch, niechlujna kobieta || por. lüneb. schloppen || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | slȧgbȧm /slagbam/ || zapora, rogatka, szlaban? || por. brem. Slagboom || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | slȧmår /slamår/ || marnotrawca, rozrzutnik || por. śdn. slômer || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | slȧpiat /slaṕăt/ || wlec, ciągnąć || śdn. slepen || poświadczone w czasie przeszłym: slapol~slaṕol |
|- | |- | ||
| − | | | + | | slȧwistika /slavistikă/ || slawistyka || niem. Slawistik || zapożyczenie, por. łuż. slawistika |
|- | |- | ||
| − | | | + | | slåd /slåd/ || słód || psł. *soldъ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | slådet /slådĕt/ || słodzić || psł. *solditi || slåd-slådĕt jak sül-sülĕt |
|- | |- | ||
| − | | | + | | slådkie /slåtťĕ/ || słodki || psł. *soldъkъjь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | slådkiust /slåtťüst/ || słodycz || slåtťĕ + -üst || kalka niem. Süßigkeit(en), por. dłuż słodkosć, pl. słodkości |
|- | |- | ||
| − | | | + | | slådza /slåʒă/ || łza || psł. *slъza || słowo poświadczone, obocznie regularne slåză |
|- | |- | ||
| − | | | + | | slåma /slåmă/ || słoma || psł. *solma || słowo poświadczone, obocznie slåmo |
|- | |- | ||
| − | | | + | | slåmene /slåmenĕ/ || słomiany || slåmă + -enĕ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | slåmene mech /slåmenĕ mex/ || siennik || slåmenĕ + mex || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | slåne /slånĕ/ || słony || psł. *solnъjь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | slånîcia /slånaićă/ || solniczka || slånĕ + -aićă || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | slåwek /slåvĕk/ || słowik || psł. *solvikъ || poświadczone w APl: slåvaiťĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | slåza /slåză/ || łza || psł. *slьza || słowo poświadczone, obocznie slåʒă |
|- | |- | ||
| − | | | + | | slepa /slepă/ || kura || psł. *slěpaja || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | slepa wǫtruba /slepă vǫtrübă/ || ślepa kiszka, wyrostek robaczkowy || slepă + vǫtrüba || kalka niem. Blinddarm, por. dłuż. slěpe crjowo |
|- | |- | ||
| − | | | + | | slepac /slepăc/ || kogut, kurek na wieży kościelnej || psł. *slěpьcь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | slepe /slepĕ/ || ślepy || psł. *slěpъjь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | slepîce /slepaicĕ/ || kurzy || slepaićă + -ĕ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | slepîce mąsi /slepaicĕ mąsi/ || drób || slepaicĕ + mąsi || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | slepîcia /slepaićă/ || kura || psł. *slěpica || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | Sleswik /slesvik/ || Szlezwik || śdn. Slêswîk || zapożyczenie, toponim |
|- | |- | ||
| − | | | + | | sliad /sľod/ I || zwierzę || psł. *slědъ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | sliad /sľod/ II || po, za || psł. *slědъ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | slid /slid/ || śledź || psł. *seldь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | sliema /sľemă/ || kąpielówki, strój kąpielowy || ? || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | slîna /slaină/ || ślina || psł. *slina || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | slîwenia /slaiveńă/ || śliwa || psł. *slivenьja || słowo poświadczone, obocznie zapewne slaivenă, por. NPl: slaivenåi |
|- | |- | ||
| − | | | + | | Sluwacka /Slüvockă/ || Słowaczka || Slüvăk + -kă || forma żeńska na -kă jak toblăc-toblockă |
|- | |- | ||
| − | | | + | | sluwackie /slüvocťĕ/ || słowacki || Slüvăk + -sťĕ || typowy przymiotnik na -sťĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | Sluwak /Slüvăk/ || Słowak || niem. Slowake, sła. Slovák || zapożyczenie, Slüw- jak w łuż. Słowak, -ăk jak w rodzimym sufiksie |
|- | |- | ||
| − | | | + | | Sluwakîja /Slüvokajă/ || Słowacja || Slüvăk + -ajă|| brak palatalizacji jak w niem. Slowakei |
|- | |- | ||
| − | | | + | | Sluwenac /Slüvenăc/ || Słoweniec || słe. Slovenec || Slüv- jak w łuż. Słowjenjec, -ăc odbija słe. -ec |
|- | |- | ||
| − | | | + | | Sluwenîja /Slüvenajă/ || Słowenia || słe. Slovenija, niem. Slowenien || -ija na -ajă typowe, Slüv- jak w łuż. Słowjenija |
|- | |- | ||
| − | | | + | | Sluwenka /Slüvenkă/ || Słowenka || słe. Slovenka || odbitka słoweńskiego słowa, por. Slüvenăc |
|- | |- | ||
| − | | | + | | sluwenackie /slüvensťĕ/ || słoweński || Slüvenăc + -sťĕ || przymiotnik na -sťĕ, -acťĕ dla uniknięcia homofonji jak sch. slovenački |
|- | |- | ||
| − | | | + | | sluwenskie /slüvensťĕ/ || słowiański || psł. *slověnьskъjь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | sluweskiu /slüvesťü/ || słówko || slüvü + -ťü || zdrobnienie poświadczonego slüvü |
|- | |- | ||
| − | | | + | | sluwesu /slüvesü/ || czasownik || psł. *slovo, -ese || wyrównanie jak w cz. sloveso, łuż. słowjeso, por. semĕnü~semenü |
|- | |- | ||
| − | | | + | | Sluwinac /Slüvinăc/ || Słowiniec || pl. Słowiniec || adaptacja morfologiczna jak Slüvăk, Slüvenăc |
|- | |- | ||
| − | | | + | | Sluwinka /Slüvinkă/ || Słowinka || pl. Słowinka || adaptacja morfologiczna jak Slüvockă, Slüvenkă |
|- | |- | ||
| − | | | + | | sluwinskie /slüvinsťĕ/ || słowiński || pl. słowiński || przymiotnik na -sťĕ, usunięcie sufiksu -ăc/kă |
|- | |- | ||
| − | | | + | | sluwisne /slüvisnĕ/ || związany ze słowem, filologiczny || slüvü + -nĕ || złożenie wzorem ros. словесный |
|- | |- | ||
| − | | | + | | sluwisnek /slüvisnĕk/ || słownik || slüvü + -nĕk || złożenie wzorem pl. słownik |
|- | |- | ||
| − | | | + | | Sluwianek /slüv́onĕk/ || Słowianin || psł. *slověnikъ || z /slüvensťĕ/ - słowiański, wzorem ďörconĕk:ďörconi |
|- | |- | ||
| − | | | + | | Sluwianka /slüv́onkă/ || Słowianka || psł. *slověnъka || forma żeńska jak döŕonkă |
|- | |- | ||
| − | | | + | | sluwu /slüvü/ || słowo || psł. *slovo || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | slûsat /slausăt/ || słuchać || psł. *slušati || poświadczone w 3Sg: slausă |
|- | |- | ||
| − | | | + | | slûzet /slauzĕt/ || służyć || psł. *služiti || poświadczone w 3Sg: slauzĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | slŷsane /slåisonĕ/ || słuch || rzeczownik od slåisot || por. głuż. słyšenje, dłuż. słyšanje |
|- | |- | ||
| − | | | + | | slŷsát /slåisot/ || słyszeć || psł. *slyšati || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | smard /smord/ || smród || psł. *smordъ || derywat od poświadczonego smardĕt |
|- | |- | ||
| − | | | + | | smardlînia /smordlaińă/ || czarna porzeczka || psł. smьrdlinьja || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | smark /smork/ || świerk || psł. smъrkъ? || poświadczone w toponimii: Schmarkien, Schmors |
|- | |- | ||
| − | | | + | | smȧcne /smacnĕ/ || smaczny || *smak + -nĕ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | smȧd /smad/ || kowal || śdn. smet || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | smȧdiat /smaďăt/ || kuć || śdn. smēden || poświadczone w 3Sg: smaďă, smaďojĕ, obocznie więc smaďot |
|- | |- | ||
| − | | | + | | smȧgnǫt /smagnǫt/ || rzucić || psł. *smьgnǫti || poświadczone w 3Sg: smagnĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | smȧk /smak/ || smak || śdn. smâk || poświadczone derywaty: smakăt, smacnĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | smȧkat /smakăt/ || smakować || śdn. smâken || poświadczone w 3Sg: smakă, smakojĕ, obocznie więc smakot |
|- | |- | ||
| − | | | + | | smȧrd /smard/ || chłop || psł. *smьrdъ || poświadczone w NPl: smardi |
|- | |- | ||
| − | | | + | | smȧrdet /smardĕt/ || śmierdzieć || psł. *smьrděti || poświadczone w 3Sg: smardĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | smech /smex/ || śmiech || psł. *směxъ || rzeczownik od pośw. sḿot să, por. głuż. směch(i), cz. smích |
|- | |- | ||
| − | | | + | | smiat sa /sḿot să/ || śmiać się || psł. *smějati sě || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | smola /smölă/ || żywica; piekło; piec do pieczenia || psł. *smola || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | smu̇k /smuk/ || dobrze (o jedzeniu i napojach), smacznie || dn. smuk || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | smu̇kie /smuťĕ/ || przystojny, uprzejmy; ładny; dobry (o winie, piwie) || dn. smuk || słowo poświadczone, także jako nieodmienne smuk |
|- | |- | ||
| − | | | + | | snak /snok/ || wąż, padalec || śdn. snake || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | sneg /sneg/ || śnieg || psł. *sněgъ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | snezet /snezĕt/ || śnieżyć, padać (o śniegu) || sneg + -ĕt || por. caistĕ-caistĕt, *bel-belĕt |
|- | |- | ||
| − | | | + | | snezene /sneznĕ/ || śnieżny || sneg + -nĕ || por. viďėn - vignenĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | snidår /snidår/ || krawiec || por. szlez.-holszt. snider || słowo poświadczone jako snider, ai snidŕă |
|- | |- | ||
| − | | | + | | snitkiėr /sniťėr/ || stolarz || por. śdn. snitker, szlez.-holszt. snittjer || słowo poświadczone, Polański transkrybuje sniťer |
|- | |- | ||
| − | | | + | | snor /snör/ || sznur || śdn. snôr || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | snoriaste /snöŕostĕ/ || obszyty, oblamowany || snör + -'ostĕ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | snup /snüp/ || snop || psł. *snopъ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | snuwat /snüvăt/ || snuć (przędzę), prząść || psł. *snovati || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | sonka /sönkă/ || syn; synek || śdn. sone + -kă || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | sǫ /sǫ/ || ten, ten tutaj || psł. *sь(nъ) || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | sǫsiada /sǫśodă/ || mieszkaniec, współlokator; komornik (mieszkający na komornym) || psł. *sǫsěda || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | spadån /spodån/ || rydel || śdn. spâde(n) || poświadczone jako spoden, ale zob. derywat spodåncaistĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | spadåncîste /spodåncaistĕ/ || stylisko (rydla) || *spodån + -caistĕ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | spȧciriát /spaciŕot/ || spacerować, przejechać się konno || niem. spazieren || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | spȧrs /spars/ || szparag || dn. spars, spaars || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | spek /spek/ || słonina || śdn. spek || poświadczone w GSg: speťai |
|- | |- | ||
| − | | | + | | spelmȧn /spelman/ || muzykant || dn. spelmann || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | speliát /speľot/ || grać na instrumencie || dn. spelen || poświadczone w 3Pl: speľoją |
|- | |- | ||
| − | | | + | | spendiriát /spendiŕot/ || sponsorować || niem. spiendieren || -iŕot jak w spaciŕot, por. łuż. spenděrować/-ś |
|- | |- | ||
| − | | | + | | spet /spet/ || dzida || śdn. spêt || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | spina /spină/ || szafa || śdn. spinde || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | spinka /spinkă/ || szafka || spină + -kă || zdrobnienie |
|- | |- | ||
| − | | | + | | spîdél /spaidel/ ||wędzisko, wędlisko; rożen || por. śdn. spît, spêt + niem. -el || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | splet /splet/ || wiklina || psł. sъpletъ || słowo poświadczone w znaczeniu "kij wiklinowy" |
|- | |- | ||
| − | | | + | | splint /splint/ || split, 1/16 korca || śdn. spint, -l- niejasne || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | spolá /spölo/ || szpula || śdn. spôle || por. zdrobnione spölkă |
|- | |- | ||
| − | | | + | | spolka /spölkă/ || szpulka || śdn. spôle + -kă || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | sporiát /spöŕot/ || tropić || śdn. spṏren || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | srȧbanek /srabonĕk/ || zupa z krup owsianych, krupnik || psł. srьbanikъ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | srebru /srebrü/ || srebro || psł. *sьrebro || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | sreda /sredă/ || środek, ośrodek; miękisz; kruszyna, okruch; środa || psł. *serda || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | sredka /sretkă/ || kruszyna, okruch chleba || sredă + -kă|| słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | sredulete /sredületĕ/ || dzień przesilenia letniego || psł. *serdolětьje || rozkład poświadczonego sredületnĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | sreduletne-mand /sredületnĕ-mond/ || czerwiec || sredületnĕ + śdn. mând || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | sreduliat /sredüľăt/ || dzień św. Jana || psł. serdolětъ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | sreduzîme /sredüzaimĕ/ || dzień przesilenia zimowego || sred- + zaimă + -ĕ || formacja wzorem rekonstruowanego sredületĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | sribȧrne /sribarnĕ/ || srebrny, srebrzony || psł. *sьrebrьnъjь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | sridne /sridnĕ/ || środkowy, średni || sredă + -nĕ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | sridne palac /sridnĕ polăc/ || palec środkowy || sridnĕ + polăc || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | stade /stodĕ/ || stado || psł. *stado || poświadczone w toponimii: Staddin, Stadin, Stadineitz |
|- | |- | ||
| − | | | + | | stadnîcia /stodnaićă/ || stadnina || stodĕ + -naićă || poświadczone w toponimii: Stadineitz |
|- | |- | ||
| − | | | + | | stak /stok/ || kij || śdn. stock || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | stal /stol/ || stal || śdn. stâl || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | stanîcia /stonaićă/ || osiedle, kolonia || psł. *stanica || poświadczone w toponimii: Stans, Stameitz, Stoinsch-weg |
|- | |- | ||
| − | | | + | | stanîste /stonaistĕ/ || obóz, obozowisko || psł. *stanišče || poświadczone w toponimii: Stameist |
|- | |- | ||
| − | | | + | | stará /storo/ || ostatnia kwadra księżyca || psł. *stara || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | stare /storĕ/ || stary || psł. *starъjь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | stara mȧma /storă mamă/ || babcia, babusia || storă + mamă || analogia do poświadczonego: storĕ ľoľă |
|- | |- | ||
| − | | | + | | stare lialia /storĕ ľoľă/ || dziadek, dziadziuś || storĕ + ľoľă || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | starek /storĕk/ || zakwas, zaczyn || psł. *starikъ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | starîcia /storaićă/ || wyschnięty potok || psł. *starica || poświadczone w toponimii: Storeitz, Starreitz, por. cz. stařice |
|- | |- | ||
| − | | | + | | starna /stornă/ || strona || psł. *storna || słowo poświadczone, choć zapisy trudne w interpretacji |
|- | |- | ||
| − | | | + | | starnîste /stornaistĕ/ || partia polityczna, stronnictwo || stornă + -aistĕ || -aistĕ jak w nazwach miejsc, co do storn- por. pol. stronnictwo, cz. strana, sch. stranka, głuż. strona |
|- | |- | ||
| − | | | + | | starust /storüst/ || starość || storĕ + -üst || złożenie |
|- | |- | ||
| − | | | + | | starusta /storüstă/ || sołtys || psł. *starosta || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | starz /storz/ || stróż, wartownik || psł. *storžь || rekonstrukcja z: storznaičă |
|- | |- | ||
| − | | | + | | starznîcia /storznaićă/ || strażnica, wartownia || psł. *storžьnica || poświadczone w toponimii: Starseneitz |
|- | |- | ||
| − | | | + | | stat /stot/ || stać || psł. *stati || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | stawet /stovĕt/ || postawić; podstawić || psł. *staviti || poświadczone w 3Sg: stovĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | stawîdle /stovaidlĕ/ || ogrodzone pastwisko; kopka lnu || psł. *stavidlo || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | stȧdzia /staʒ́ă/ || ścieżka || psł. *stьʒa || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | stȧlia /staľa/ || stajnia || dn. Stall || słowo poświadczone, także w niezaadaptowanej postaci: stal |
|- | |- | ||
| − | | | + | | stȧmil /stamil/ || trzmiel || psł. *(š)čьmelь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | stȧngî /stanďai/ || drąg, drążek, pręt || śdn. stange + -ai || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | stȧt /stat/ || państwo, kraj; stan || śdn. stât || zapożyczenie, por. łuż. stat, cz. stát |
|- | |- | ||
| − | | | + | | stȧtistika /statistikă/ || statystyka || niem. Statistik || zapożyczenie, por. łuż. statistika |
|- | |- | ||
| − | | | + | | stȧtne /statne/ || państwowy || stat + -nĕ || przymiotnik jak plaug-plauznĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | stȧwac /stavăc/ || pomieszczenie do suszenia lnu, suszarnia || śdn. stâve + -ăc || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | ståblu /ståblü/ || źdźbło || psł. *stьblo || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | ståpîcia /ståpaićă/ || szprycha (u koła) || psł. *stъpica || poświadczone w l.mn.: ståpaică |
|- | |- | ||
| − | | | + | | stągî /stąďai/ || sznurówka, sznurowadło do butów || psł. *stęgy || słowo poświadczone, ū-temat |
|- | |- | ||
| − | | | + | | stefialia /stef́oľă/ || ojczym || śdn. stef + ľoľă, zdysymilowane || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | stegnu /stegnü/ || lędźwie, biodro || psł. *stegno || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | stenîcia /stenaićă/ || pluskwa || psł. *stěnica || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | stepa /stepă/ || szczapa, drzazga || psł. *ščepa || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | stepiat /steṕăt/ || łupić, rozszczepiać || psł. *ščepjati || poświadczone w 3Sg: steṕă |
|- | |- | ||
| − | | | + | | stiana /sťonă/ || ściana || psł. *stěna || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | stig /stig/ || dwudziestka, dwadzieścia sztuk || szlez-holszt. stieg || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | stilena /stilenă/ || cielna (o krowie) || psł. *sъtelenaja || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | stilet /stilĕt/ || słać (łóżko) || psł. *stьlati, steľǫ || poświadczone w 3Sg: stilĕ; bezokolicznik wyrównany do tematu cz. teraź. |
|- | |- | ||
| − | | | + | | stiną /stiną/ || szczenię || psł. *ščenę || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | Stiten /stitĕn/ || Szczecin || psł. *ščetinъ? śdn. Stettîn? || asymilacja śdn. nazwy albo rekonstrukcja, toponim |
|- | |- | ||
| − | | | + | | stiûká /sťauko/ || szczupak || psł. *ščuka || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | storet /störĕt/ ||podpierać, opierać || śdn. stüren || poświadczone w 3Sg: störĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | storît sa /störait să/ || podpierać się || śdn. stüren + są|| poświadczone w 3Sg: störi-să |
|- | |- | ||
| − | | | + | | stortiát /störťot/ || upaść || śdn. störten || poświadczone w czasie przeszłym: störťol |
|- | |- | ||
| − | | | + | | stǫpá /stǫpo/ || stępa || psł. *stǫpa || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | stǫpet /stǫpĕt/ || stąpnąć, wejść || psł. *stǫpiti || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | stǫpet dal /stǫpĕt dol/ || ustąpić, odejść || stǫpĕt + dol || poświadczone w rozkaźniku: stǫp dol |
|- | |- | ||
| − | | | + | | stǫpet del /stǫpĕt del/ || odstąpić, ustąpić || stǫpĕt + del || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | stǫpine /stǫpinĕ/ || stąpnięcie || psł. *stǫpenьje || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | strach /strox/ || strach || psł. *straxъ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | stralia /stroľă/ || promień || śdn. strâle || słowo poświadczone, obocznie straľă |
|- | |- | ||
| − | | | + | | strasîwe /strosaivĕ/ || bojaźliwy, nieśmiały || psł. *strašivъjь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | stratá /stroto/ || ulica || śdn. strâte || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | stratka /strotkă/ || uliczka || stroto + -kă || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | strȧfá /strafo/ || kara, mandat || śdn. strâfe || słowo poświadczone w ASg: strafǫ, ~ą |
|- | |- | ||
| − | | | + | | strȧfát /strafot/ || karać || śdn. strâfen || słowo poświadczone w 3Sg: strafojĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | strȧk /strak/ || osełka, strychulec || śdn. strâk || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | stråja /stråjă/ || stryj || psł. *stryja || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | stråjewka /stråjefkă/ || stryjenka || stråjă + -efkă || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | strągie /strąďĕ/ || ozdobny, przystrojony || śdn. strenge || słowo poświadczone jako żeńskie strangă, Polański pisze strang- |
|- | |- | ||
| − | | | + | | strelet /strelĕt/ || strzelić || psł. *strěliti || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | strelet del /strelĕt del/ || zestrzelić || strelĕt + del|| poświadczone w 3Sg: strelĕ del |
|- | |- | ||
| − | | | + | | strelîka /strelaikă/ || strzelec || psł. *strělika || formacja wzorem bezăt-bezaikă |
|- | |- | ||
| − | | | + | | stren /stren/ || motek przędzy || dn. strän || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | strez /strez/ || strzyżyk || psł. *strěžь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | strezek /strezĕk/ || strzyżyk, zdrobniale || psł. *strěžikъ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | striala /stŕolă/ || strzała || psł. *strěla || derywat od strelĕt |
|- | |- | ||
| − | | | + | | strid /strid/ || kłótnia || śdn. strîd || słowo poświadczone w GSg: striďă |
|- | |- | ||
| − | | | + | | stridiát sa /striďot să/ || kłócić się || śdn. strîden || słowo poświadczone w 3Sg, 3Du: striďo-să, striďăto-să, także bez zwrotności |
|- | |- | ||
| − | | | + | | strigiån /striďån/ || kaczor || pochodzenie niejasne || słowo poświadczone, por. striďår (ale -'år rzadkie, pewnie literówka) |
|- | |- | ||
| − | | | + | | stringát /stringot/ || zaprzęgać || dn. stringen || poświadczone w 3Sg: stringojĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | striz /striz/ || szron || psł. *seržь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | strot /ströt/ || tchawica || śdn. strotte || słowo poświadczone, Polański waha się między strötă i ströt |
|- | |- | ||
| − | | | + | | strîct /straict/ || strzyc || psł. *striťi || poświadczone w 3Sg: straizĕ |
|- | |- | ||
| − | | | + | | strîp /straip/ || strup || psł. *strupъ || rozkład poświadczonego straipovă |
|- | |- | ||
| − | | | + | | strîpave /straipovĕ/ || strupowaty || psł. *strupavъjь || słowo poświadczone w r. ż. straipovă |
|- | |- | ||
| − | | | + | | strîzwŷ /straizvoi/ || nożyce || psł. *strižьvy || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | strǫp /strǫp/ || pończocha || śdn. strump || zapożyczenie, -upm>-ǫp jak rǫp, lǫp, por. dłuż. štrumpy |
|- | |- | ||
| − | | | + | | strûs /straus/ || struś || niem. Strauß || zapożyczenie, por. dłuż. strus, głuż. štrus |
|- | |- | ||
| − | | | + | | stuber /stübĕr/? || ogrodzenie || psł. *stoborъ || poświadczone w toponimii: Stabber, por. dłuż. Stobrice, pl. Stobrawa |
|- | |- | ||
| − | | | + | | stujne /stüjnĕ/ || stały || stot, stüją + -nĕ || por. niem. ständig, pl. stały, łuż. stajny, cz. stejný |
|- | |- | ||
| − | | | + | | stupa /stüpă/ || stopa; podeszwa; ślad nogi || psł. *stopa || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | stupin /stüpin/ || stopień; podnóżek || psł. *stepenь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | stupka /stüpkă/ || miska, miedniczka || śdn. stôp + -kă || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | stutiat sa /stüťot să/ || opierać się || śdn. stütten || poświadczone w 3Sg: stüťo-să, stüťol-să |
|- | |- | ||
| − | | | + | | stu̇dént /student/ || student || niem. Student || zapożyczenie, por. łuż. student |
|- | |- | ||
| − | | | + | | stu̇dentka /studentkă/ || studentka || student + -kă || forma żeńska jak łuż. studentka |
|- | |- | ||
| − | | | + | | stu̇diriát /studiŕot/ || studiować || niem. studieren || zapożyczenie jak pośw. spaciŕot, por. łuż. studěrować, -ś |
|- | |- | ||
| − | | | + | | stu̇nd /stund/ || godzina || dn. stund || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | stůp /ståup/ || ołtarz || psł. *stъlpъ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | stûdinac /staudinăc/ || studnia; źródło || psł. *studenьcь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | stûl /staul/ || krzesło || śdn. stôl || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | subota /sübötă/ || sobota || psł. *sobota || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | suj /süj/ || swój || psł. *svojь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | sukol /süköl/ || sokół || psł. *sokolъ || poświadczone w toponimii w złożeniu: Sückolofen (<*sokolovъ), Suckolnedüpe (<*sokolьnaja dupa) |
|- | |- | ||
| − | | | + | | sul /sül/ || sól || psł. *solь || poświadczone w GSg: süli |
|- | |- | ||
| − | | | + | | sulet /sülĕt/ || solić || psł. *soliti || poświadczony imiesłów: sülenă |
|- | |- | ||
| − | | | + | | sum /süm/ || sum || psł. *somъ || poświadczone nazwisko rodowe: Sohm, Suhm oraz w toponimii: Sohms-feld |
|- | |- | ||
| − | | | + | | supål /süpål/ || smark || psł. *sopъlь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | sur-mand /sür-mond/ || marzec || śdn. sor + śdn. mând || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | su̇bstȧntiw /substantiv/ || rzeczownik || niem. Substantiv || zapożyczenie, por. łuż. substantiw |
|- | |- | ||
| − | | | + | | sûchie /saux́ĕ/ || suchy; wytrawny (o winie) || psł. *suxъjь || słowo poświadczone, co do drugiego znaczenia por. niem. trocken |
| − | + | |- | |
| − | + | | sûchiu /saux́ü/ || sucho || psł. *suxo || słowo poświadczone | |
| − | + | |- | |
| − | + | | sûká /sauko/ || suka, dziwka || psł. *suka || słowo poświadczone | |
| − | + | |- | |
| − | + | | sûkat /saukăt/ || szukać || psł. *šukati? || poświadczony imperfekt: soikăs, Polański rekonstruuje soik-, ale to najpewniej dial. rozwój -u- | |
| − | |- | + | |- |
| − | | | + | | sûkiėr /sauťėr/ || dziwkarz || sauko + -ėr || słowo poświadczone |
| − | |- | + | |- |
| − | | | + | | sûkne /sauknĕ/ || sukno || psł. *sukъno || słowo poświadczone |
| − | |- | + | |- |
| − | | | + | | sûknîcia /sauknaićă/ || spódnica || sauknĕ + -aićă || por. dłuż. suknja, suknicka |
| − | |- | + | |- |
| − | | | + | | sûnîcia /saunaićă/ || poziomka || psł. *sunica || poświadczone w l. mn.: saunaică |
| − | |- | + | |- |
| − | | | + | | sûr /saur/ || ocet || śdn. sûr || poświadczone w GSg: saurau |
| − | |- | + | |- |
| − | | | + | | sûrne /saurnĕ/ || znużony, zmęczony || śdn. sûr + -nĕ || słowo poświadczone |
| − | |- | + | |- |
| − | | | + | | sûset /sausĕt/ || suszyć || psł. *sušiti || słowo poświadczone |
| − | |- | + | |- |
| − | | | + | | swagiėr /svoďėr/ || szwagier || śdn. swâger || zasymilowane zapożyczenie z śdn., por. inne nazwy członków rodziny, pl. szwagier |
| − | |- | + | |- |
| − | | | + | | swagiėrska /svoďėrskă/ || szwagierka || svoďėr + -skă || nazwa żeńska jak toblår-toblårskă |
| − | |- | + | |- |
| − | | | + | | swarące /svorącĕ/ || kłótliwy || psł. *svaręťьjь || słowo poświadczone |
| − | |- | + | |- |
| − | | | + | | sware /svorĕ/ || ciężki, masywny || śdn. swâr || słowo poświadczone |
| − | |- | + | |- |
| − | | | + | | swaret /svorĕt/ || besztać, łajać || psł. *svariti || słowo poświadczone |
| − | |- | + | |- |
| − | | | + | | swarît sa /svorait să/ || kłócić się || psł. *svariti sę || poświadczone w 3Du: svorăto-să |
| − | |- | + | |- |
| − | | | + | | swarka /svorkă/ || kłótnia || svor- + -kă || rzeczownik od poświadczonego svorait să |
| − | |- | + | |- |
| − | | | + | | swarká /svorko/ || sroka || psł. *svorka || słowo poświadczone |
| − | |- | + | |- |
| − | | | + | | swȧrbtèpîza /svarptĕpaiză/ || owoc dzikiej róży || psł. *svъrbъtopuza || poświadczone w NPl: svarptĕpaizĕ |
| − | |- | + | |- |
| − | | | + | | swȧrcek /svarcĕk/ || świerszcz; konik polny || svьrčikъ || słowo poświadczone |
| − | |- | + | |- |
| − | | | + | | Swątenia /svąteńă/|| Komunia święta || psł. *svętenьja || słowo poświadczone |
| − | |- | + | |- |
| − | | | + | | swecia /svećă/ || świeca || psł. *svěťa || słowo poświadczone |
| − | |- | + | |- |
| − | | | + | | sweciar /svećăr/ || świecznik || psł. *svěťařь || słowo poświadczone |
| − | |- | + | |- |
| − | | | + | | swecka /sveckă/ || świeczka || psł. *svěťьka || poświadczone w ISg: så sveckomĕ |
| − | |- | + | |- |
| − | | | + | | swecnek /svecnĕk/ || świecznik || psł. *svěťьnikъ || słowo poświadczone |
| − | |- | + | |- |
| − | | | + | | Swed /sved/ || Szwed || śdn. Swêde || zapożyczenie, por. łuż. Šwed |
| − | |- | + | |- |
| − | | | + | | Swedî /svedai/ || Szwecja || śdn. Swêden || zapożyczenie, reinterpretacja jako l. mn., toponim |
| − | |- | + | |- |
| − | | | + | | Swedînka /svedainkă/ || Szwedka || sved + -ainkă || formacja jak brüder-brüderainkă |
| − | |- | + | |- |
| − | | | + | | swedskie /svecťĕ/ || szwedzki || sved + -sťĕ || typowy przymiotnik na -sťĕ |
| − | + | |- | |
| − | + | | swefél /svefel/ || siarka || śdn. swevel || słowo poświadczone, obocznie šv- | |
| − | |- | + | |- |
| − | | zȧriadle /zaŕodlĕ/ || lustro || psł. *zьrědlo || słowo poświadczone | + | | swefelene /svefelenĕ/ || siarkowy, siarczany || svefel + -enĕ || słowo poświadczone |
| − | |- | + | |- |
| − | | zȧwat /zavăt/ || żuć || psł. *žьvati || słowo poświadczone | + | | swengiėl /svenďėl/ || wahadło; serce dzwonu || śdn. swengel || słowo poświadczone, obocznie šv- |
| − | |- | + | |- |
| − | | zȧzana råná /zazonă råno/ || oparzenie || zazonĕ + råno || kalka niem. Brandwunde, por. głuż. wopalna rana | + | | swennek /svenĕk/ || świniarz || dn. Swēn + -nĕk || słowo poświadczone |
| − | |- | + | |- |
| − | | zȧzànîcia /zazănaićă/ || zgorzel || zazonĕ + -aićă || formacja podobna do sekănaićă | + | | sweriát /sveŕot/ || przysięgać || dn. sweren || poświadczone w czasie przeszłym: sveŕol, obocznie sva- |
| − | |- | + | |- |
| − | | zȧzat /zazăt/ || palić, opalać, spalać || psł. *žьžati || słowo poświadczone | + | | swet /svet/ || pot || śdn. swêt || rozkład poświadczonego voisveťăt, brak innych słów z potem |
| − | |- | + | |- |
| − | | zågle /zåglĕ/ || zły, rozgniewany || psł. *žьglъjь || słowo poświadczone | + | | swetet /svetĕt/ || błyszczyć; błyskać się || psł. *světiti || poświadczone w 3Sg: svetĕ |
| + | |- | ||
| + | | swetiat /sveťăt/ || pocić się || śdn. sweten || poświadczone złożenie voisveťăt | ||
| + | |- | ||
| + | | swiat /sjot/ || świat; światło || psł. *světъ || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | swiatle /sjotlĕ/ || jasny || psł. *svĕtlъjь || niepoświadczone podobne słowo, por. cz. svĕtlý, głuż. swětły, słi. svjãtlï | ||
| + | |- | ||
| + | | Swicia /svićă/ || Szwajcaria || śdn. Swîzen, dn. Swiez || zapożyczenie, por. cz. Švýcarsko, łuż. Šwica, toponim | ||
| + | |- | ||
| + | | Swiciår /svićår/ || Szwajcar || svićă + -år || nazwa mieszkańca jak niem. Schweizer, por. łuż. Šwicar | ||
| + | |- | ||
| + | | Swiciårska /svićårskă/ || Szwajcarka || svićår + -skă || regularna forma żeńska na -skă jak toblår-toblårskă | ||
| + | |- | ||
| + | | swiciårskie /svićårsťĕ/ || szwajcarski || svićår + -sťĕ || przymiotnik na -sťĕ jak łuż. šwicarski | ||
| + | |- | ||
| + | | swigiėr /sviďėr/ || świekr, ojciec męża || śdn. swêger || zasymilowane zapożyczenie z śdn., por. inne nazwy członków rodziny, por. łuż. šwiger- | ||
| + | |- | ||
| + | | swigiėrska /sviďėrskă/ || świekra, matka męża || sviďėr + -skă || nazwa żeńska jak toblår-toblårskă | ||
| + | |- | ||
| + | | swiknǫt /sviknǫt/ || uderzyć, smagnąć || por. brem. swikken || poświadczone w formach osobowych: sviknĕ, sviknai-mĕ, svici | ||
| + | |- | ||
| + | | Swiǫta Kiȧba /Sjǫtă Ťabă/ || Duch Święty || sjǫtĕ + ťabă ||słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | swiǫte /sjǫtĕ/ || święty || psł. *svętъjь || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | Swiǫte Ånska /Sjǫtĕ Ånskă/ || dzień św. Jana || psł. *svętъjь, Ånskă ze śdn. || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | Swiǫte Tåri Kiėnądzî /Sjǫtĕ Tåri Ťėnąʒai/ || Trzech Króli || psł. *svętyji trьje kъnęʒi || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | swiǫtet /sjǫtĕt/ || święcić || psł. *svętiti pod wpływem sjǫtĕ || poświadczone w 3Sg: sjǫtĕ | ||
| + | |- | ||
| + | | swiǫtu /sjǫtü/ || święto || psł. *svęto || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | Swîdelègard /Svaidelĕgord/ || Dannenberg || psł. *svidelъjь gordъ || zapisane jako Sweidelgoehrd, kalka z niem., toponim | ||
| + | |- | ||
| + | | swîkiorak /svaiťörăk/ || sikorka || psł. *svikorъkъ || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | swîną /svainą/ || świnia, wieprz || psł. *svinę || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | swîne /svainĕ/ || świński || psł. *svinьjь || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | swînewa mąsi /svainǎ mąsi/ || wieprzowina || svainevă + mąsi || słowo poświadczone, także svainĕ mąsi | ||
| + | |- | ||
| + | | swînewe /svainevĕ/ || wieprzowy || psł. *svinevъjь || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | swînia /svaińă/ || maciora, locha || psł. *svinьja || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | swîtane /svaitonĕ/ || świt || psł. *svitanьje || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | swîtát /svaitot/ || świtać, dnieć || psł. *svitati || poświadczone w 3Sg: svaitojĕ | ||
| + | |- | ||
| + | | sŷnka /såinkă/ || synek || psł. *synъka || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | sŷpat /såipăt/ || sypać || psł. *sypati || poświadczone w 3Sg: såipĕ | ||
| + | |- | ||
| + | | sŷte /såitĕ/ || syty || psł. *sytъjь || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | sŷtet /såitĕt/ || sycić || psł. *sytiti || poświadczone w 3Sg: såitĕ | ||
| + | |} | ||
| + | |||
| + | ==Š== | ||
| + | {| class="wikitable" width="100%" | ||
| + | |- | ||
| + | ! połabski !! polski !! etymologia !! uzasadnienie | ||
| + | |- | ||
| + | | šabia /šob́ă/ || łuska rybia || dn. schobben || poświadczone w l.mn.: šobe | ||
| + | |- | ||
| + | | šadá /šodo/ || szkoda, brak, niedostatek || śdn. schâde || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | šadet /šodĕt/ || szkodzić || śdn. schâden lub šodo + -ĕt || por. głuż. škodźić, škodźeć | ||
| + | |- | ||
| + | | šadlikie /šodliťĕ/ || szkodliwy || śdn. schâdlik || por. frendliťĕ i podobne | ||
| + | |- | ||
| + | | šakalȧda /šokoladă/ || czekolada || niem. Schokolade || por. głuż. šokolada | ||
| + | |- | ||
| + | | šaliá /šoľo/ I || czara, czasza, miska || śdn. schâle || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | šaliá /šoľo/ II || flądra || śdn. scholle || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | šalka /šolkă/ || czarka, miseczka || šoľo + -kă || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | Šana /šonă/ || Skania || śdn. Schône, niem. Schonen || zapożyczenie, toponim | ||
| + | |- | ||
| + | | šane /šonĕ/ || piękny || dn. schōn || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | šanîcia /šonaićă/ || nierządnica, lalunia || schône + -aićă? || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | šapat /šopăt/ || stworzyć || śdn. schâpen || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | šapá /šopo/ || patelnia || śdn. schâpe || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | šará /šoro/ || smar, dziegieć, smoła || niejasne || słowo poświadczone, obok šorai, ale może to partytyw? | ||
| + | |- | ||
| + | | šarnîcia /šornaićă/ || pojemnik na smar || šoro + -naićă || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | Šat /Šot/ || Szkot || niem. Schotte || zapożyczenie, por. głuż. Šot | ||
| + | |- | ||
| + | | Šatka /Šotkă/ || Szkotka || Šot + -kă || typowa forma żeńska na -kă | ||
| + | |- | ||
| + | | Šatska /Šockă/ || Szkocja || Šot + -skă || nazwa kraju na -skă, por. głuż. Šotiska | ||
| + | |- | ||
| + | | šatskie /šocťĕ/ || szkocki || Šot + -sťĕ|| typowy przymiotnik na -sťĕ | ||
| + | |- | ||
| + | | šȧch /šax/ || szachy; szach (monarcha) || niem. Schach || por. łuż. šach | ||
| + | |- | ||
| + | | šȧmá /šamo/ || wstyd || śdn. schâme || zapożyczenie ze śdn., por. poświadczone šaḿo-să | ||
| + | |- | ||
| + | | šȧmiát sa /šaḿot să/ || wstydzić się || śdn. sik schemen || poświadczone w 3Sg: šaḿo-să | ||
| + | |- | ||
| + | | šȧnac /šanăc/? || szaniec, okop || niem. Schanze || poświadczone w l.mn.(?): šance | ||
| + | |- | ||
| + | | šȧpår /šapår/ || pasterz || śdn. schaper || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | šȧpréw stak /šaprev stok/ || kij pasterski || šapår + -ev + stok || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | šȧrp /šarp/ || ostro? || śdn. scharp || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | šȧrwŷ /šarvoi/ || nożyce || śdn. schêre || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | šąsa /šąsă/ || szansa || niem. Chance /ˈʃãːs(ə)/ || zapożyczenie, por. łuż. šansa | ||
| + | |- | ||
| + | | šeliaste /šeľostĕ/ || zazdrosny, zawistny || śdn. schel + -ostĕ || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | šelp /šelp/ || sitowie, trzcina || śdn. schelp || poświadczone w GSg: šelṕo | ||
| + | |- | ||
| + | | šemål /šemål/ || stołek, taboret || śdn. schêmel || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | šeniån /šeńån/ || goleń, piszczel || śdn. schêne? schênen-bên? || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | šenkát /šenkot/ || darować, ofiarować || śdn. schenken || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | šenkiėr /šenťėr/ || szynkarz, właściciel gospody || śdn. schenker || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | šenŷ /šenåi/ || obręcz na kole wozu || śdn. schêne || poświadczone w l.mn.: šenvoi | ||
| + | |- | ||
| + | | šiblerá /šiblero/ || suwmiarka || niem. Schieblehre || zapożyczenie z niemieckiego | ||
| + | |- | ||
| + | | šifra /šifră/ || szyfr || niem. Chiffre || zapożyczenie, por. dłuż. šyfra, cz. šifra | ||
| + | |- | ||
| + | | šifririát /šifriŕot/ || szyfrować || niem. chiffrieren || -iŕot jak w spaciŕot, por. łuż. šifrěrować/-ś | ||
| + | |- | ||
| + | | šikat /šikăt/ || posłać || śdn. schicken || poświadczone w czasie przeszłym: šikol | ||
| + | |- | ||
| + | | šikat pusliád /šikăt püsľod/ || posłać (po kogoś) || šikăt + püsľod || poświadczone w czasie przeszłym: šikol püsľod | ||
| + | |- | ||
| + | | šikat wech /šikăt vex/ || wysłać || šikăt + vex || poświadczone w czasie przeszłym: šikol vex | ||
| + | |- | ||
| + | | šiniát /šińot/ || dziać się || śdn. schên || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | šinká /šinko/ || szynka || śdn. schenke || poświadczone jako šinťai, niejasne czy to GSg r.m. na *-u czy GSg r.ż. na *-y | ||
| + | |- | ||
| + | | šipår /šipår/ || żeglarz, szyper || dn. Schipper || słowo poświadczone jako šiper, dodatkowo zasymilowane | ||
| + | |- | ||
| + | | šîp /šaip/ || szata, sztuka odzieży || śdn. schip || słowo poświadczone w wyrażeniu: Morajĕn šaip, oprócz tego šaipă | ||
| + | |- | ||
| + | | šlachtát /šlaxtot/ || ubijać, zarzynać (zwierzę) || niem. schlachten || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | špȧgete /špagetĕ/ || spaghetti || niem. Spaghetti || zapożyczenie, zasymilowane jak. łuż. špagetije, cz. špagety | ||
| + | |- | ||
| + | | Špȧniėr /Špańėr/ || Hiszpanin || niem. Spanier, špan- + -'ėr || kalka niemieckiego etnonimu z produktywnym sufiksem | ||
| + | |- | ||
| + | | Špȧniėrska /Špańėrskă/ || Hiszpanka || špańėr + -skă || forma żeńska jak toblår-toblårskă | ||
| + | |- | ||
| + | | Špȧnîja /Španajă/ || Hiszpania || niem. Spanien || por. głuż. Španiska, sch. Španija | ||
| + | |- | ||
| + | | špȧnskie /špansťĕ/ || hiszpański || špan- + -sťĕ || typowy przymiotnik na -sťĕ | ||
| + | |- | ||
| + | | šrekat /šrekăt/ || przestraszyć, wystraszyć || śdn. schrecken || czasownik pozbawiony zwrotności do pary z poświadczonym šrekot să | ||
| + | |- | ||
| + | | šrekát sa /šrekot să/ || przestraszyć się || śdn. schrecken || poświadczone w czasie przeszłym: šrekol-să | ||
| + | |- | ||
| + | | šribiát /šrib́ot/ || pisać || dn. schrīben || słowo poświadczone, obocznie srib́ot | ||
| + | |- | ||
| + | | šriwår /šrivår/ || pisarz, kancelista || dn. Schriewer || słowo poświadczone, obocznie srivår | ||
| + | |- | ||
| + | | šrûbá /šraubo/ || śruba || niem. Schraube || zapożyczenie, por. dłuż. šruba | ||
| + | |- | ||
| + | | šulia /šüľă/ || szkoła || śdn. schôle || por. głuż., dłuż. šula | ||
| + | |- | ||
| + | | šumá /šümo/ || piana || śdn. schûm || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | šumiat /šüḿăt/ || pienić się || šümo + -ăt || poświadczone w 3Sg: šüḿă | ||
| + | |- | ||
| + | | šupia /šüṕă/ || szufla || śdn. schüppe || słowo poświadczone, obocznie süṕă | ||
| + | |- | ||
| + | | šuriát /šüŕot/ || trzeć || śdn. schüren || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | šuwut /šüvüt/ || puchacz || śdn. schûwût || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | šu̇kȧria /šukaŕă/ || taczka || śdn. schûvkarre, schuvekarre || słowo poświadczone, obocznie šükaŕă | ||
| + | |- | ||
| + | | šwadá /švodo/ || pokos, pas skoszonej roślinności || śdn. swâde, pod wpływem niem. || poświadczone w ASg: švodǫ | ||
| + | |} | ||
| + | |||
| + | ==T== | ||
| + | {| class="wikitable" width="100%" | ||
| + | |- | ||
| + | ! połabski !! polski !! etymologia !! uzasadnienie | ||
| + | |- | ||
| + | | ta /to/ || do tego, nadto, w dodatku || dn. to || słowo poświadczone, odpowiada niemieckiemu zu-, hinzu, dazu, wozu | ||
| + | |- | ||
| + | | ta bringát /to bringot/ || donosić, dowozić || to + bringot || poświadczone w 3Sg: to-bringojĕ | ||
| + | |- | ||
| + | | ta pît /to pait/ || przepijać, pić (do kogoś) || to + pait || poświadczone w 3Sg: to-pajĕ | ||
| + | |- | ||
| + | | ta rezat /to rezăt/ || przykrawać, przycinać || to + rezăt || poświadczone w 3Sg: to-rezĕ | ||
| + | |- | ||
| + | | ta wizet /to vizĕt/ || odwozić || to + vizĕt || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | tabål /tobål/ || kosz, kobiałka || por. lüneb. Tōbl-kīp || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | tablac /toblăc/ || czarownik, kuglarz || toblår + -ăc (<*-ačь) || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | tablacka /toblockă/ || czarownica || toblăc + -kă || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | tablår /toblår/ || czarownik, kuglarz || śdn. tôverer || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | tablårska /toblårskă/ || czarownica || toblår + -skă || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | tak /tok/ || tak, w taki sposób || psł. *tako || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | tal /tol/ || cal || dn. toll || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | tam /tom/ || tam || psł. *tamo || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | tamȧta /tomată/ || pomidor || niem. Tomate || por. głuż., dłuż. tomata, regularna pożyczka, do rozważenia kalka niem. Wolfspfirsich | ||
| + | |- | ||
| + | | tane /tonĕ/ || tani || psł. *tanьjь || rekonstrukcja, por. pl. tani, słi. touńï, ale może taunĕ jak łuż. tuni? | ||
| + | |- | ||
| + | | tape /topĕ/ || razem || śdn. t'hope || słowo poświadczone, w złożeniach zastępuje niem. zusammen, Polański pisze t'hope | ||
| + | |- | ||
| + | | tape sadet /topĕ sodĕt/ || sadzać, stawiać, kłaść || topĕ + sodĕt || poświadczone w 3Sg: topĕ sodĕ | ||
| + | |- | ||
| + | | tape såluzet /topĕ sålüzĕt/ || złożyć razem || topĕ + sålüzĕt || poświadczone w 3Sg: topĕ sålüzĕ | ||
| + | |- | ||
| + | | tape wiǫzat /topĕ v́ǫzăt/ || związywać || topĕ + v́ǫzăt || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | tarckie /torcťĕ/ || turecki || Tork + -sťĕ || typowy przymiotnik na -sťĕ | ||
| + | |- | ||
| + | | Tark /tork/ || Turek || śdn. Torke || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | tarkiuwa jabkiu /torťüvă jopťü/ || dynia || torťüvĕ + jopťü || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | tarkiuwe /torťüvĕ/ || tureckie || tork + -üvĕ || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | Tarkîja /Torkajă/ || Turcja || Tork + -ajă || złożenie wzorem niem. Turkei | ||
| + | |- | ||
| + | | Tarkînka /Torťainkă/ || Turczynka || Tork + -åinkă || nazwa żeńska wzorem nemăc-nemťainkă | ||
| + | |- | ||
| + | | tarn /torn/ || wieża; więzienie || śdn. torn || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | tarn Bȧbål || wieża Babel || torn + Babål || kalka niem. Turmbau Babel, -el>-ål typowe | ||
| + | |- | ||
| + | | tarna /tornkă/ || wieżyczka || torn + -kă || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | tarnûlia /tornauľă/ || tarnina; morwa || psł. *tьrnuľa || słowo poświadczone, choć z -ai- ale por. słe. trnulja | ||
| + | |- | ||
| + | | tazȧga /tozagă/ || obietnica || niem. Zusage z dn. to- || dodatkowo zasymilowane poświadczone tozage | ||
| + | |- | ||
| + | | tȧbȧkî /tabaťai/ || tabaka || niem. Tabak + -åi || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | tȧbleta /tabletă/ || tabletka || niem. Tablette || zapożyczenie z typową asymilacją niem. -e>-ă, nic poza tym | ||
| + | |- | ||
| + | | tȧfla /taflă/ || tablica; tabliczka || niem. Tafel || por. głuż. tafla | ||
| + | |- | ||
| + | | tȧgiėl /taďėl/ || cegła || śdn. tegel || zapożyczenie jak degel>daďėl, kegel>ťaďėl, por. dłuż. cygel, cz. cihla i in. z śwn. ziegel | ||
| + | |- | ||
| + | | tȧktika /taktikă/ || taktyka || niem. Taktik || zapożyczenie, por. łuż. taktika | ||
| + | |- | ||
| + | | tȧlér /taler/ || talerz || dn. Taller || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | tȧme /tamĕ/ || spokojny, oswojony, łagodny || śdn. tam || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | tȧpét /tapet/ || dywan || śdn. teppêt, tapêt || zapożyczenie, por. łuż. tepich, sch. tepih | ||
| + | |- | ||
| + | | tȧret /tarĕt/ || trzeć || psł. *terti || poświadczone w 3Sg: tarĕ | ||
| + | |- | ||
| + | | tȧret del /tarĕt del/ || ścierać, wycierać || tarĕt + del || poświadczone w 3Sg: tarĕt del | ||
| + | |- | ||
| + | | tȧsta /tastă/ || klawisz || niem. Taste || zapożyczenie, por. łuż. tasta | ||
| + | |- | ||
| + | | tȧstȧtu̇ra /tastatură/ || klawiatura || niem. Tastatur || zapożyczenie, por. łuż. tastatura | ||
| + | |- | ||
| + | | tåbat /tåbăt/ || sukienka || dn. Tabberd, Tabbad || słowo poświadczone, być może tåbat | ||
| + | |- | ||
| + | | tåcîka /tåcaikă/ || tkacz || tåkăt + -aikă || słowo poświadczone, zob. tåkăc | ||
| + | |- | ||
| + | | tåde /tådĕ/ || tam, oto || psł. tъde || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | tågie /tåďĕ/ || więc, zatem || psł. *tъg(d)y || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | tåkac /tåkăc/ || tkacz || psł. *tъkačь || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | tåkat /tåkăt/ || tkać || psł. *tъkati || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | tål /tål/ || kark || psł. *tylъ || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | tåna /tånă/ || tona || por. niem. Tonne || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | tåri /tåri/ || trzy || psł. *tri || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | tåraj /tåroj/ || troje || psł. *trojь || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | tåslîwe /tåslaivĕ/ || popędliwy, drażliwy || psł. tъsklivъjь || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | tąglu /tąglü/ || rozwidlony drążek, część sieci rybackiej || psł. *tęglo || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | tągnǫt /tągnǫt/ || ciągnąć || psł. tęgnǫti || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | tągnǫt na gigla /tągnǫt no giglă/ || grać na skrzypcach || tągnǫt + no + gigľă || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | tągnǫt prikî /tągnǫt vex/ || przeciągać || tągnǫt + priťai || poświadczone w 3Sg: tągnĕ priťai | ||
| + | |- | ||
| + | | tągnǫt ta /tągnǫt to/ || zaciągać || tągnǫt + to || poświadczone w 3Sg: tągnĕ to | ||
| + | |- | ||
| + | | tągnǫt tape /tągnǫt topĕ/ || ściągać razem, zgromadzać || tągnǫt + topĕ || poświadczone w 3Sg: tągnĕ topĕ | ||
| + | |- | ||
| + | | tągnǫt wånû /tągnǫt vånau/ || wyciągać || tągnǫt + vånau || poświadczone w 3Sg: tągnĕ vånau | ||
| + | |- | ||
| + | | tągnǫt wech /tągnǫt vex/ || odciągać || tągnǫt + vex || poświadczone w 3Sg: tągnĕ vex | ||
| + | |- | ||
| + | | tązkie /tąsťĕ/ || smutny, przykry || psł. *tęžьkъjь || poświadczony przysłówek tąsťü | ||
| + | |- | ||
| + | | tązkiü /tąsťü/ || smutno, przykro || psł. *tęžьko || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | tedán /tedon/ || do roboty, do zrobienia || por. lüneb. te + doun || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | technicka wŷsna šulia /technickă voisnă šüľă/ || politechnika || texnickă + voisnă + šüľă || kalka niem. Technische Hochschule | ||
| + | |- | ||
| + | | technickie /texnicťĕ/ || techniczny || texnikă + -cťĕ || por. łuż. techniski, cz. technický | ||
| + | |- | ||
| + | | technika /texnikă/ || technika || niem. Technik || zapożyczenie, por. łuż., pol. technika | ||
| + | |- | ||
| + | | tej /tej/ || herbata || niem. Tee? || zapożyczenie, por. dłuż. tej | ||
| + | |- | ||
| + | | telia /teľă/ || sowa || derywacja wsteczna od telkă || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | telka /telkă/ || sowa, sówka || śdn. tölke || słowo poświadczone, obocznie tilkă | ||
| + | |- | ||
| + | | teple /teplĕ/ || ciepły || psł. *teplъjь || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | teplu /teplü/ || ciepło || psł. *teplo || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | teret /terĕt/ || smarować || śdn. teren || poświadczone w 3Sg: terĕ | ||
| + | |- | ||
| + | | teset /tesĕt/ || cieszyć, zabawiać || psł. *těšiti || poświadczony imiesłów: tesącĕ | ||
| + | |- | ||
| + | | tet /tet/ || chcieć || psł. *xъtěti || poświadczone liczne formy: cą, cis, cimĕ, citĕ, tex, texǫ, | ||
| + | |- | ||
| + | | teta /tetă/ || ciotka; kuzynka; kuma || psł. teta || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | tiastèwîna /ťostĕvaină/ || makaron || ťostü + -ĕvaină || złożenie wzorem głuż. ćĕstowina, cz. těstoviny, por. niem. Teig i Teigware | ||
| + | |- | ||
| + | | tiastu /ťostü/ || surowe ciasto || psł. těsto || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | tiåla /ťålă/ || podłoga || psł. *tьla || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | tiåma /ťåmă/ || ciemność || psł. *tьma || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | tiåmne /ťåmnĕ/ || ciemny || ťåmă + -nĕ || przymiotnik od prawdopodobnie poświadczonego ťåmnü | ||
| + | |- | ||
| + | | tiåmnu /ťåmnü/ || ciemno || ťåmă + -nü || słowo poświadczone, ale niepewne | ||
| + | |- | ||
| + | | tiånka wǫtruba /ťånkă vǫtrübă/ || jelito cienkie || ťånťĕ + vǫtrübă || kalka niem. Dünndarm, por. dłuż. śańke crjowo | ||
| + | |- | ||
| + | | tiånkie /ťånťĕ/ I || cienki || psł. *tьnъkъjь || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | tiånkie /ťånťĕ/ II || cienkusz, słabe piwo || psł. *tьnъkoje || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | tict /tict/ || ciec, cięknąć, przeciekać || psł. *teťi || poświadczone w 3Sg: ticĕ | ||
| + | |- | ||
| + | | tigiėr /tiďėr/ || tygrys || niem. Tiger || zasymilowane zapożyczenie, por. głuż. tiger, -gra | ||
| + | |- | ||
| + | | tilą /tilą/ || cielę || psł. *telę || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | tilące /tilącĕ/ || cielęcy || tilą + -ĕ || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | tin /tin/ || cyna || śdn. tinn || zapożyczenie niepoświadczonego słowa ze śdn., tak jak ołów (blij) | ||
| + | |- | ||
| + | | tinta /tintă/ || tusz, atrament || niem. tinte || zapożyczenie, por. łuż. tinta | ||
| + | |- | ||
| + | | tiǫg /ťǫg/ || pociąg; wznoszenie się (?) || psł. tęgъ || słowo poświadczone, pierwsze znaczenie por. głuż. ćah, dłuż. śěg, pl. pociąg, ukr. потяг | ||
| + | |- | ||
| + | | tipst /tipst/ || międlić (len) || psł. tepsti, testi || słowo poświadczone, obocznie -tist | ||
| + | |- | ||
| + | | tist /tist/ || teść, ojciec żony || psł. *tьstь || rekonstrukcja, ale por. zachowane stråja, vaujă, więc połabski mógł zachować | ||
| + | |- | ||
| + | | tistewa /tistevă/ || teściowa, matka żony || tist + -evă || nazwa żony z miękkim wariantem pośw. -üvă, ew. elipsa od tistevă zenă | ||
| + | |- | ||
| + | | titàną /tităną/ || młody kuzyn, młoda kuzynka || psł. *tetĕnę || słowo poświadczone, obocznie tetăną | ||
| + | |- | ||
| + | | titànîcia /titănaićă/ || kuzynka || psł. *tetěnica || formacja wzorem tităną, co do -aićă por. blaizaićă | ||
| + | |- | ||
| + | | titenac /titenăc/ || kuzyn || psł. *tetenьcь || formacja wzorem tităną, -ac por. do brotăc | ||
| + | |- | ||
| + | | tîd /taid/ || czas || śdn. tîd || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | Tîdka /Taitkă/ || Teoderyk, Dietrich || śdn. Tideke, lüneb. Titke || zapożyczone ze śdn. zdrobnienie jak Drevĕs albo Åns, imię | ||
| + | |- | ||
| + | | tîchåm /taixåm/ || cicho, powoli || psł. *tixъmъ || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | tîchie /taix́ĕ/ || cichy || psł. *tixъjь || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | Tîs /Tais/ || Mateuszek, Maciej || śdn. This || zapożyczenie ze śdn. zdrobnienie jak Drevĕs, imię | ||
| + | |- | ||
| + | | tîsîna /taisaină/ || cisza || taix́ĕ + -aină || wzorem głuż. ćišina, ros. тишина, z produktywnym -aină | ||
| + | |- | ||
| + | | tleskat /tliskăt/ || klaskać || psł. *tleskati || poświadczone w 3Sg: tlistĕ | ||
| + | |- | ||
| + | | tlesnǫt /tlesnǫt/ || klasnąć || psł. tlesnǫti || czasownik dokonany od poświadczonego tleskăt | ||
| + | |- | ||
| + | | tofel /töfĕl/ || pantofel; kapeć || dn. Töffel || poświadczone w NPl: töfle, töfli, tüfli | ||
| + | |- | ||
| + | | Tonies /Töńĕs/ || Antoni, Antek || śdn. Tonnies, Tonniges, Tönnijes || zapożyczenie, imię | ||
| + | |- | ||
| + | | totèrnîcia /tötĕrnaićă/ || trąbka || dźwiękonaśladowcze || poświadczone zapożyczenie do dn.: Töterneitz | ||
| + | |- | ||
| + | | tore /törĕ/ I || drugi || psł. *vъtorъjь || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | tore /törĕ/ II || wtorek || psł. vъtorъjь || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | tore palac /törĕ polăc/ || palec wskazujący || törĕ + polăc || por. dłuż. drugi palc | ||
| + | |- | ||
| + | | tǫcá /tǫco/ || chmura || psł. tǫča || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | tǫcne /tǫcnĕ/ || pochmurny || psł. *tǫčьnъjь || z poświadczonego tǫcnü | ||
| + | |- | ||
| + | | tǫcnu /tǫcnü/ || pochmurno || psł. *tǫčьno || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | Tǫglem /tǫglĕm/ || Anklam || psł. *Tǫglimь || rekonstrukcja, toponim | ||
| + | |- | ||
| + | | tråst /tråst/ || grzebień tkacki, przybijaczka || psł. *trъstь|| słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | tråstinac /tråstinăc/ || zielona, słaba trzcina || psł. trъstinьcь || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | tråstinek /tråstinĕk/ || wyrabiający grzebienie tkackie || tråst + -inĕk || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | tråstîna /tråstaină/ || trzcina || psł. *trъstina || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | trąst /trąst/ || trząść || psł. *tręsti || poświadczone w 3Sg: trąsĕ | ||
| + | |- | ||
| + | | trąst dor /trąst dör/ || przetrząsać || trąst + dör || poświadczone w 3Sg: trąsĕ dör | ||
| + | |- | ||
| + | | Trebe /Trebĕ/ || Boże Narodzenie || psł. *terby || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | trepŷ /trepoi/ || schody || śdn. treppe || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | tribet /tribĕt/ || ryć, wygrzebywać, zgarniać, grabić? || psł. *terbiti || poświadczone w 3Sg: tribĕ | ||
| + | |- | ||
| + | | tribîka /tribaikă/ || grabiarz, ten co grabi || tribet + -aikă || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | tribne /tribnĕ/ || bożonarodzeniowy || psł. *terbьnъjь || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | tribne-mánd /tribnĕ-mond/ || grudzień || tribnĕ + śdn. mând || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | trite /tritĕ/ || trzeci || psł. *tretьjь || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | trînácti /trainăcti/, trînádist /trainădist/, trînacte /trainoctĕ/ || trzynaście || psł. *tri na desęte || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | trîwa /traivă/ || ślub || śdn. truwe || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | trîwane /traivonĕ/ || poślubiony, zamężna/żonaty || traivă + -onĕ || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | trîwát /traivot/ || udzielać ślubu || śdn. truwen || poświadczone w 3Sg: traivojĕ | ||
| + | |- | ||
| + | | trîwne /traivnĕ/ || ślubny || traivă + -nĕ || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | trîwne palac /traivnĕ polăc/ || palec serdeczny || traivnĕ + polăc || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | trîwnek /traivnĕk/ || kawaler prowadzący pannę młodą, drużba || traivă + -nĕk || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | trǫba /trǫbă/ || trąba; motek pakuł, pacześ || psł. *trǫba || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | trǫbka /trǫbkă/ || trąbka; rura; fajka || trǫbă + -kă || zdrobnienie, co do znaczenia por. dłuż. tšuba | ||
| + | |- | ||
| + | | trǫbet /trǫbĕt/ || trąbić || psł. *trǫbiti || poświadczone w 3Sg: trǫbĕ | ||
| + | |- | ||
| + | | truwe /trüvĕ/ || wierny || dn. trüwe || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | tu /tü/ || to; że || psł. *to || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | tucet /tücĕt/ || toczyć, lać, wylewać || psł. točiti || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | tucîka /tücaikă/ || kret || psł. *točika || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | tufål /tüfål/ || ziemniak || lüneb. tüffel(ken) || zapożyczenie z lokalnego dn., -el>-ål typowe | ||
| + | |- | ||
| + | | tuflek /tüflĕk/ || ziemniaczek || tüfål + -ĕk || zdrobnienie wzorem lüneb. tüffelken | ||
| + | |- | ||
| + | | tuflene /tüflenĕ/ || ziemniaczany || tüfål + -enĕ || przymiotnik wzorem viv'ăs-vivasnĕ | ||
| + | |- | ||
| + | | tuflîste /tüflaistĕ/ || pole ziemniaków, kartoflisko || tüfål + -aistĕ || por. ľån-lanaistĕ, głuż. běrna-běrnišćo i podob. | ||
| + | |- | ||
| + | | tug /tüg/ || materiał; rzecz, przyrząd || dn. Tüg || poświadczone w GSg: tüďau | ||
| + | |- | ||
| + | | tugiát /tüďot/ || świadczyć || śdn. tugen || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | tugie /tüďĕ/ || wtedy, zatem, przeto || psł. *togy || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | tugî /tüďai/ || świadectwo || śdn. tuge + -åi || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | tuj /tüj/ || twój || psł. *tvojь || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | tupat /tüpăt/ || topić (np. metal) || psł. *topati || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | tušát /tüšot/ || zamienić || por. lüneb. tūsch'n || poświadczone w czasie przeszłym: tušol, tüšol | ||
| + | |- | ||
| + | | tûcet /taucĕt/ || tuczyć || psł. tučiti || poświadczone w 3Sg: taucĕ | ||
| + | |- | ||
| + | | tûcne /taucnĕ/ || tłusty, tuczny || psł. *tučьnъjь || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | tûk /tauk/ || tłuszcz || psł. *tukъ || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | tûzent /tauzĕnt/ || tysiąc || niem. tausend, por. śdn. dûsent || zapożyczenie, por. łuż. towzynt, słe. tavžent, por. także disąt pątstig | ||
| + | |- | ||
| + | | tůcîdle /tåucaidlĕ/ || tłuczek || tåuct + -aidlĕ || nazwa narzędzia z typowym sufiksem -aidlĕ | ||
| + | |- | ||
| + | | tůct /tåuct/ || tłuc || psł. tьlťi || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | tůk /tåuk/ || tłumacz || psł. *tъlkъ lub śdn. tolk || por. śdn. tolk, hol. tolk, prawdopodobnie ze wzch.-sł. толкъ | ||
| + | |- | ||
| + | | tůknǫt /tåuknǫt/ || uderzyć || psł. *tьlknǫti || poświadczone w 3Sg: tåuknĕ | ||
| + | |- | ||
| + | | tůsta wǫtruba /tåustă vǫtrübă/ || jelito grube || tåustĕ + vǫtrübă || kalka niem. Dickdarm, por. dłuż. tłuste crjowo | ||
| + | |- | ||
| + | | tůste /tåustĕ/ || gruby; gęsty (o chmurze) || psł. *tъlstъjь || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | twarzet /tvorzĕt/ || straszyć || ??? || poświadczone w 3Sg: tvorzĕ | ||
| + | |- | ||
| + | | twarzîka /tvorzaikă/ || upiór, duch, straszydło || tvorzĕt + -aikă || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | twiarde /tjordĕ/ || twardy || psł. *tvьrdъjь || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | tŷ /tåi/ || ty || psł. *ty || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | tŷkat /tåikăt/ || sadzić || psł. *tykati || poświadczone w 3Sg: tåicĕ | ||
| + | |} | ||
| + | |||
| + | ==U̇== | ||
| + | {| class="wikitable" width="100%" | ||
| + | |- | ||
| + | ! połabski !! polski !! etymologia !! uzasadnienie | ||
| + | |- | ||
| + | | u̇n /un/ || i, oraz; a || śdn. un || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | u̇niwerzita /univerzită/ || uniwersytet || niem. Universität || zapożyczenie, por. cz. univerzita, łuż. uniwersita | ||
| + | |- | ||
| + | | u̇ndega /undegă/ || przywara, nałóg || śdn. undege || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | u̇nnute /unnütĕ/ || zbyteczny || śdn. unnutte || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | U̇rȧnus /Uranüs/ || Uran || z niem. Uranus || zapożyczenie, por. łuż. Uranus | ||
| + | |} | ||
| + | |||
| + | ==W== | ||
| + | {| class="wikitable" width="100%" | ||
| + | |- | ||
| + | ! połabski !! polski !! etymologia !! uzasadnienie | ||
| + | |- | ||
| + | | wabene /vobenĕ/ || wabienie, pokusa || psł. vabenьje || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | wagwŷ /vogvoi/ || waga || psł. *vaga || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | waliat /voľăt/ || walcować, wałkować, toczyć || psł. *vaľati || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | waniat /vońăt/ || mieszkać || śdn. wanen || poświadczone w 3Sg: vońă, obocznie vońojĕ | ||
| + | |- | ||
| + | | wanigia /voniďă/ || mieszkanie || śnd. woninge || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | warblek /vorblĕk/ || wróbel || psł. *vorblikъ || słowo poświadczone, w liczbie mnogiej vorblĕ(???) | ||
| + | |- | ||
| + | | wardát /vordot/ || czekać; uważać || śdn. warden || poświadczone w 3Sg: vordojĕ | ||
| + | |- | ||
| + | | warena mǫka /vorenă mǫkă/ || zupa z mąki || vorenă + mǫkă || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | warena wînu /vorenă vainü/ || grzaniec, grzane wino || vorenă + vainü || por. łuż. warjene/warjone wino | ||
| + | |- | ||
| + | | waret /vorĕt/ || gotować, warzyć || psł. *variti || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | warná /vorno/ || wrona || psł. *vorna || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | warną /vorną/ || wronię, młoda wrona || psł. *vornę || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | warst /vorst/ || kiełbasa, kiszka || śdn. worst || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | warta /vortă/ || wrota, brama || psł. *vorta || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | wartat /vortăt/ || obracać snopy || psł. *vortěti? || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | wartîdle /vortaidlĕ/ || tkacki nawój przedni || psł. *vortidlo || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | wás /vos/ || wasz || psł. *vašь || poświadczone w rodzaju żeńskim: vosă | ||
| + | |- | ||
| + | | wazet /vozĕt/ || ważyć, określać ciężar || psł. *važiti || poświadczone w 3Sg: vozĕ | ||
| + | |- | ||
| + | | wazne /voznĕ/ || ważny || vogvoi + -nĕ || kalka niem. wichtig (od wiegen), por. łuż. wažny, pl. ważny | ||
| + | |- | ||
| + | | wȧdika /vadikă/ || serwatka || śdn. waddike || dodatkowo zasymilowane poświadczone: vadike | ||
| + | |- | ||
| + | | wȧchtát /vaxtot/ || czuwać, czyhać || śdn. wachten || poświadczone w 3Sg: vaxtojĕ | ||
| + | |- | ||
| + | | wȧriá /vaŕo/ || szpada || śdn. were || słowo poświadczone, być może varo | ||
| + | |- | ||
| + | | wȧrba /varbă/ || wierzba || psł. *vьrba || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | wȧrch /varx/ || kupa, górka || psł. *vьrxъ || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | wȧrchne /varxnĕ/ || najwyższy; górny || psł. *vьrxъnъjь || słowo poświadczone, drugie znaczenie jak cz. vrchní | ||
| + | |- | ||
| + | | wȧrchne lȧdek /varxnĕ ladĕk/ || kończyna górna, ręka || varxnĕ + ladĕk || por. niem. Vordergliedmaße | ||
| + | |- | ||
| + | | wȧrchuwate /varxüvotĕ/ || napełniony po wierzch, kopiasty || psł. *vьrxovatъjь || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | wȧriát sa /vaŕot să/ || bronić się || śdn. weren || poświadczone w rozkaźniku: vaŕoj să | ||
| + | |- | ||
| + | | wȧrk /vark/ || plaster miodu || śdn. werk/wark || poświadczone w GSg: varťau | ||
| + | |- | ||
| + | | wȧrsak /varsăk/ || wierzch, wierzchołek, szczyt || psł. *vьršьkъ || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | Wȧrsawa /Varsovă/ || Warszawa || pl. Warszawa || adaptacja morfologiczna, toponim | ||
| + | |- | ||
| + | | wȧrsawskie /varsofsťĕ/ || warszawski || Varsovă + sťĕ || przymiotnik na -sťĕ | ||
| + | |- | ||
| + | | wȧrt /vart/ || gospodarz || śdn. wert || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | wȧrtet /vartĕt/ || wiercić, obracać || psł. *vьrtiti || poświadczone w 3Sg: vartĕ | ||
| + | |- | ||
| + | | wȧrtît sa /vartait să/ || wiercić się, obracać się, wirować || psł. *vьrtiti sę || poświadczone w 3Sg: varti să | ||
| + | |- | ||
| + | | wȧrtuwa /vartüvă/ || gospodarzowa, gospodyni || vart + -üvă || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | wȧrtuwat /vartüvăt/ || gospodarować, gospodarzyć || vart + -üvot || poświadczone gerundium: vartüvonĕ | ||
| + | |- | ||
| + | | Wȧrzera /varzeră/ || Wezera || dn. Werser, śdn. Wêser || zapożyczenie, być może Vezeră, hydronim | ||
| + | |- | ||
| + | | wȧs /vas/ || wieś || psł. *vьsь || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | wȧsne /vasnĕ/ || wiejski || vas + -nĕ|| przymiotnik utworzony podobnie jak plaug-plauznĕ | ||
| + | |- | ||
| + | | wå /vå/ || w, na || psł. *vъ || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | wå sibe /vå sibĕ/ || w sobie, w środku, wewnątrz || vå + sibĕ || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | wå zîma /vå zaimă/ || zimą || psł. *vъ zimě || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | wå zoriåch /vå zöŕåx/ || o świcie || psł. *vъ zorьxъ || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | wåbrŷ /våbråi/ || brew || psł. *obry || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | wåbá /våbo/ || oba || psł. *oba || poświadczone w innych formach: vibe, vibemă, våboi, våbüjĕx | ||
| + | |- | ||
| + | | wåda /vådă/ I || woda || psł. *voda || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | wåda /vådă/ II || łydka || por. lüneb. Wåd, niem. Wade || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | wådka /våtkă/ || wódka || niem. Wodka jako vådă + -kă || zreanalizowane zapożyczenie, por. głuż. wódka | ||
| + | |- | ||
| + | | wådna mȧlnîcia /vådnă malnaićă/ || młyn wodny || vådnĕ + malnaićă || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | wådna melana /vådnă melonă/ || arbuz || vådnĕ + melonă || kalka niem. Wassermelone, por. łuż. wódna melona | ||
| + | |- | ||
| + | | wådne /vådnĕ/ || wodny || vådă + -nĕ || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | wådet /vådĕt/ || wodzić, prowadzić || psł. *voditi || iteratyw od /vist/ poświadczonego w 3Sg: vedĕ | ||
| + | |- | ||
| + | | Wådra /vådră/ || Odra || psł. *Odra || rekonstrukcja, por. łuż. Wódra, hydronim | ||
| + | |- | ||
| + | | wågárd /vågord/ || ogród || psł. *ogordъ || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | wågardnek /vågordnĕk/ || ogrodnik || vågord + -nĕk || nazwa zawodu wzorem np. criv-crivnĕk | ||
| + | |- | ||
| + | | wågardnîcka /vågordnaickă/ || ogrodniczka || vågordnĕk + -kă || nazwa żeńska na -kă | ||
| + | |- | ||
| + | | wågiul /våďül/ || pustkowie || psł. *ogolь || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | wåchiota /våx́ötă/ || zdrowie || psł. *oxvota || poświadczone w ASg: våx́ötǫ | ||
| + | |- | ||
| + | | wåchiotne /våx́ötnĕ/ || zdrowy, związany ze zdrowiem || psł. *oxvota || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | wåchwe /våxvĕ/ || zdrowy || psł. *oxvъjь || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | wåjá /våjo/ || szyja || psł. *vyja || słowo poświadczone, obocznie -jă, Polański rekonstruuje vojo, vojă | ||
| + | |- | ||
| + | | wåjȧnu /våjanü/ || na raz, razem || psł. vъ jedьno || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | wåkårst /våkårst/ I || dookoła, wokół (przysłówek) || psł. *okъrstъ || słowo poświadczone, odpowiednik niem. um, herum | ||
| + | |- | ||
| + | | wåkårst /våkårst/ II || dookoła, wokół (przyimek) || psł. *okъrstъ || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | wåkàrstnîcia /våkărstnaićă/ || kromka chleba (krajana dookoła bochenka)|| våkårst + -naićă || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | wåkiėnkiu /våťėnťü/ || okienko || våknü + -ťü || zdrobnienie poświadczonego våknü | ||
| + | |- | ||
| + | | wåkiu /våťü/ || oko || psł. *oko || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | wåkninek /våkninĕk/ || szklarz || psł. *okъnenikъ || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | wåknu /våknü/ || okno || psł. *okъno || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | wål /vål/ || wół || psł. *volъ || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | wålak /vålăk/ || wołek, byczek? || psł. *volъkъ || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | wåle /vålĕ/ || wołowy, woli || psł. *volьjь || słowo poświadczone, por. vålüvĕ | ||
| + | |- | ||
| + | | wålet /vålĕt/ || nalać, wlać || psł. *vъliti || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | wåluwe /vålüvĕ/ || wołowy || psł. *volovъjь || słowo poświadczone, por. vålĕ | ||
| + | |- | ||
| + | | wåluwîna /vålüvaină/ || wołowina || psł. *volovina || formacja wzorem wołowina-wołowy z poświadczonego vålüvĕ | ||
| + | |- | ||
| + | | wåluzet /vålüzĕt/ || włożyć || psł. *vъložiti || poświadczone w 3Sg: vålüzĕ | ||
| + | |- | ||
| + | | wåmåknǫt /våmåknǫt/ || zamknąć || psł. *vъmъknǫti || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | wåmącet /våmącĕt/ || zmoczyć (bieliznę i inne pranie) || psł. *vъmęčiti || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | wåmesté /våmeste/ || zamiast, w miejsce|| psł. *vъ městě || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | wåmerkat /våmerkăt/ || oznaczać, zaznaczać || vå- + śdn. marken~merken || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | wåmîska /våmaiskă/ || kaftan, kamizelka || śdn. wammis || słowo poświadczone, być może obocznie wåmauskă | ||
| + | |- | ||
| + | | wån /vån/ I || on || psł. *onъ || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | wån /vån/ II || na zewnątrz, przecz || psł. *vъnъ || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | wåna /vånă/ || na zewnątrz, poza? || psł. *vъně || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | wånám /vånom/ || tam, ówdzie || psł. *onamo || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | wånîdet /vånaidĕt/ || wejść || psł. *vъniti, bezokolicznik w analogii do tematu teraź. || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | wånǫ /vånǫ/ || ów || psł. *onenъ || niepoświadczone, ale por. wånom 'jener', co do -ǫ por. sǫ, tǫ jak cz. onen, słi. nìḙn | ||
| + | |- | ||
| + | | wånû /vånau/ || na zewnątrz, na dwór || psł. *vъnu || słowo poświadczone, odpowiednik niem. aus, heraus | ||
| + | |- | ||
| + | | wåpak /våpăk/ || znowu; natychmiast || psł. *opako || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | wåpak dat /våpăk dot/ || oddać, zwrócić || våpăk + dot || poświadczone w rozkaźniku: våpăk doj jaim | ||
| + | |- | ||
| + | | wåpást sa /våpost să/ || wpaść na coś, do czegoś || psł. *vъpasti sę || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | wåpet /våpĕt/ || jazgotać, wrzeszczeć, wykrzykiwać || psł. *vъpiti || poświadczone w 3Sg: våpajĕ | ||
| + | |- | ||
| + | | wåpuwadet /våpüvodĕt/ || wprzęgać, zaprzęgać || psł. *vъpovaditi || poświadczone w 3Sg: våpüvodĕ | ||
| + | |- | ||
| + | | wåpûs /våpaus/ || ogonek (także u owocu, narzędzia) || psł. opušь || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | wåpûstet /våpaustĕt/ || wpuścić || psł. *vъpustiti || poświadczone w rozkaźniku: våpaust | ||
| + | |- | ||
| + | | wårat /vårăt/ || orać || psł. *orati || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | wårdát /vårdot/ || stać się, zostać || śdn. werden || słowo poświadczone, Polański sugeruje oboczność va-:vå- | ||
| + | |- | ||
| + | | wås /vås/ || wesz || psł. *vъšь || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | wåsa /våsă/ || osa || psł. *osa || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | wåsac /våsăc/ || oset || psł. *osъtьcь || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | wåsak /våsăk/ || trzmiel czmiel || psł. *osъkъ || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | wåsk /våsk/ || wosk || psł. *voskъ || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | wåsla /våslă/ || osełka || psł. *osla || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | wåsme /våsmĕ/ || ósmy || psł. *osmъjь || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | wåsadet /våsodĕt/ || wsadzić (np. do więzienia) || psł. *vъsaditi || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | wåstat /våstăt/ || wstać || psł. *vъstati || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | wåstne /vås(t)nĕ/ || woskowy || psł. *voščьnъjь || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | wåstnu /våstnü/ || ostro zakończony kolec || psł. *ostьno || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | wåstruga /våstrügă/ || ostroga (też u koguta) || psł. *ostroga || słowo poświadczone, obocznie być może våstrüg | ||
| + | |- | ||
| + | | wåstruw /våstrüv/ || wyspa rzeczna || psł. *ostrovъ || poświadczone jako toponim (Wustrow), por. pl. ostrów 'zarośnięta wyspa rzeczna', dłuż. wótšow 'wyspa rzeczna', kasz. òstrów 'wyspa na rzece lub jeziorze' | ||
| + | |- | ||
| + | | Wåstruw /Våstrüv/ || Wustrow || psł. *ostrovъ || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | wåtåknǫt /våtåknǫt/ || włożyć, wetknąć, wsadzić || psł. *vъtъknǫti || słowo poświadczone, obocznie våtåknĕt | ||
| + | |- | ||
| + | | wåtruca dewka /våtrücĕ defkă/ || wnuczka,córka syna || våtrücă + defkă || por. łuż. synowa dźowka, w kasz. również przepadł *vъnukъ, por. pośw. våtrücă zenă | ||
| + | |- | ||
| + | | wåtruca zena /våtrücă zenă/ || synowa || våtrücă + zenă || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | wåtrucak /våtrücăk/ || synek || våtrük + -ăk || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | wåtruk /våtrük/ || syn || psł. *otrokъ || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | wåtruce /wåtrücĕ/ || synowy, należący do syna || psł. *otročьjь || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | wåtruce wåtruk /våtrücĕ våtrük/ || wnuk, syn syna || våtrücĕ + våtrük || por. łuż. synowy syn, w kasz. również przepadł *vъnukъ, por. pośw. våtrücă zenă | ||
| + | |- | ||
| + | | wåtŷkat /våtåikăt/ || wtykać || psł. *vъtykati || poświadczone w 3Sg: våtåicĕ | ||
| + | |- | ||
| + | | wåtŷn /våtåin/ || płot || psł. *otynь || słowo poświadczone, być może obocznie våtĕn | ||
| + | |- | ||
| + | | wåwåda /våvådă/ || książę || psł. *vojevoda || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | wåwet /våvĕt/ || owinąć, zawinąć || psł. *vъviti || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | wåwidcia /våvićă/ || księżna || psł. *vojevodьca || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | wåwlåct /våvlåct/ || nawlec || psł. *vъvelťi || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | wåwûzdet /våvauzdĕt/ || okiełznać || psł. *vъ(v)uzditi || poświadczone gerundium: våvauzdenĕ | ||
| + | |- | ||
| + | | wåz /våz/ || wóz, fura || psł. *vozъ || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | wåzbet /våzbĕt/ || przybić || psł. *vъzbiti || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | wåzbust /våzbüst/ || przekłuć, otworzyć || psł. *vъzbosti || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | wåzbûdet /våzbaudĕt/ || obudzić || psł. *vъzbuditi || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | wåzdǫt /våzdǫt/ || rozdmuchać, nadmuchać || psł. *vъzdǫti || poświadczone w 3Sg: våzdåmĕ | ||
| + | |- | ||
| + | | wåzdene /våzdenĕ/ || ubranie || psł. *vъzdenьje || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | wåzdét sa /våzdet să/ || ubrać się || psł. *vъzděti sę || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | wåzdewát sa /våzdevot să/ || ubierać się || psł. *vъzděvati sę || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | wåzdiat /våzďăt/ || ubrać || psł. *vъzděti || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | wåzdráz /våzdroz/ || głos, śpiew; melodia || psł. *vъz(d)razъ || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | wåzdrizȧl /våzdrizal/ || pas, pasek; rzemień || psł. *vъzdьržьlь || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | wåzdwîgnǫt /våzdvaignǫt/ || podnieść || psł. *vъzdvignǫti || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | wåzladát /våzlodot/ || naładować, załadować || våz- + lodot || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | wåzlet /våzlĕt/ || nalać, polać || psł. *vъzliti || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | wåzlîce /våzlaicĕ/ || twarz || våz- + *laici + -ĕ || złożenie jak våspaizdĕ, por. łuż. wobliče | ||
| + | |- | ||
| + | | wåznasat /våznosăt/ || podawać ton || psł. *vъznašati || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | wåzpîzde /våspaizdĕ/ || tyłek || psł. *vъzpizdьje || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | wåzpèluzet /våspĕlüzĕt/ || nałożyć || psł. *vъzpoložiti || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | wåzpirgnǫt /våspirgnǫt/ || pęknąć, rozpęknąć się || psł. *vъzpьrgnǫti || poświadczone w 3Sg: våspirgnĕ | ||
| + | |- | ||
| + | | wåzsadet /våssodĕt/ || nałożyć, nasadzić || psł. *vъzsaditi || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | wåzt /våst/ || wziąć || psł. *vъzęti, z wyrównaniem || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | wåztåknǫt /våståknǫt/ || nasadzić, nałożyć || psł. *vъztъknǫti || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | wåztągnǫt /våstągnǫt/ || wciągnąć || psł. *vъztęgnǫti || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | wåztrąst /våstrąst/ || wstrząsnąć || psł. *vъztręsti || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | wåzwadziat /våzvoʒ́ăt/ || wznosić, podnosić || psł. *vъzvaďati || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | wåzwidet /våzvidĕt/ || podnieść, wznieść || psł. *vъzvoditi || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | wåzwiǫzat /våzv́ǫzăt/ || podwiązać || psł. *vъzvęzati || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | wåzwîme /våzvaimĕ/ || rozum || psł. *vъz(v)umьje || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | wåzwîmet /våzvaimĕt/ || zrozumieć || psł. *vъz(v)uměti || rekonstrukcja czasownika, od którego derywowano våzvaimĕ | ||
| + | |- | ||
| + | | wåzzinet /våzzinĕt/ || spłoszyć, wypłoszyć || psł. *vъzgъnati, z wyrównaniem || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | wądat /vądăt/ || więdnąć || psł. *vęděti || czasownik, od którego derywowano poświadczone vąďolĕ | ||
| + | |- | ||
| + | | wądiale /vąďolĕ/ || zwiędły || psł. vędělъjь || słowo poświadczone, Polański rekonstruuje vąďol, vąďolă | ||
| + | |- | ||
| + | | wąze /vązĕ/ || węziej || psł. *ǫže || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | we /vĕ/ || w ciągu, przez, podczas || psł. *o(b) || poświadczone w wyrażeniu vĕ nüc (w ciągu nocy), por. vib | ||
| + | |- | ||
| + | | wecet /vecĕt/ || krzyczeć || psł. *věťiti || poświadczone w 3Sg: vecĕ | ||
| + | |- | ||
| + | | wecnek /vecnĕk/ || niższy urzędnik wiejski, goniec || psł. *věťьnikъ || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | wedet /vedĕt/ || wiedzieć || psł. *věděti || poświadczony imiesłów: vedącĕ | ||
| + | |- | ||
| + | | wedia /veďă/ || wiedza || ved- + -'ă? || por. prąďă, -ďă także w innych rzeczownikach, por. łuż. wěda, pl. wiedza | ||
| + | |- | ||
| + | | wedrinek /vedrinĕk/ || parasol (od słońca) || vedrü + -inĕk || por. niem. Sonneschirm, cz. slunečník, głuż. (pře)słónčnik | ||
| + | |- | ||
| + | | wedru /vedrü/ || pogoda; słońce || psł. *vedro || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | wedruwe /vedrüvĕ/ || słoneczny || vedrü + -üvĕ || przymiotnik od poświadczonego vedrü | ||
| + | |- | ||
| + | | wech /vex/ || precz || śdn. wech || słowo poświadczone, odpowiada niem. weg, davon | ||
| + | |- | ||
| + | | wecha /vexă/? || wiązki chróstu, faszyny (u płotu) || psł. *věxa || poświadczone w l. mn.: vexvĕ | ||
| + | |- | ||
| + | | wèbriazat /vĕbŕozăt/ || obciąć || psł. *obrězati || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | wèkrupet /vĕkrüpĕt/ || okropić || psł. *okropiti || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | werb /verb/ || czasownik || niem. Verb || zapożyczenie, por. łuż. werb | ||
| + | |- | ||
| + | | wèrǫbet /vĕrǫbĕt/ || obrębić || psł. *orǫbiti || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | Wend /vend/ || Wend, Połabianin || niem. Wend? || z /vensťĕ/ - połabski, wendzki | ||
| + | |- | ||
| + | | Wendliǫdu /Wendľǫdü/ || Wendland, kraj Wendów || Wend + ľǫdü || kalka niem. Wendland | ||
| + | |- | ||
| + | | wenskie /vensťĕ/ || wendzki, połabski || vend + -sťĕ || z poświadczone vensťĕ < *vendьsky | ||
| + | |- | ||
| + | | Wenus /Venüs/ || Wenus || niem. Venus || zapożyczenie, por. łuż. Wenus | ||
| + | |- | ||
| + | | werne /vernĕ/ || prawdziwy || psł. *věrьnъjь || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | weslu /veslü/ || wiosło || psł. *veslo || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | wetàrnîcia /vetărnaićă/ || młyn wietrzny, wiatrak || v́otăr + -naićă || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | wiará /v́oro/ || prawda || psł. *věra || rozkład poświadczonego vernă - prawdziwa | ||
| + | |- | ||
| + | | wiater /v́otĕr/ || wiatr || psł. *větrъ || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | wib /vib/ || o, w || psł. *ob || poświadczone w wyrażeniu: vib nidelă, por. vĕ | ||
| + | |- | ||
| + | | wibàdî /vibădai/ || resztki słomy, resztki jedzenia(?) || psł. *ob-jědi || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | wibarát /wiborot/ || obronić || wib- + borot || dokonany czasownik do pary z rekonstruowanym /borot/, etymologja /borot/ wzkazuje na istnienie /wiborot/ | ||
| + | |- | ||
| + | | wibartat /vibortăt/ || obrócić, odwrócić || psł. *obortěti || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | wibawet /vibovĕt/ || objawić, odsłonić || psł. *ob(j)aviti || poświadczone w rozkaźniku: vibov | ||
| + | |- | ||
| + | | wibeset /vibesĕt/ || zawiesić; powiesić || psł. *ob(v)ěsiti || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | wibet /vibĕt/ || ociosać || psł. *obiti || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | wibiád /vib́od/ || śniadanie || psł. *obědъ || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | wibmŷtet /vibmoitĕt/ || wynagrodzić || psł. *ob-mytiti || poświadczony imiesłów: vibmoitenă | ||
| + | |- | ||
| + | | wibrŷt /vibråit/ || skopać, przekopać || psł. *obryti || poświadczone w 3Sg: vibråjĕ | ||
| + | |- | ||
| + | | wicą /vicą/ || owca (jagnię?) || psł. *ovьčę || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | wice /vicĕ/ || owczy (chlew, ser, mleko) || psł. *ovьčьjь || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | wicene /vicenĕ/ || owczy (o mięsie) || psł. *ovьčenъjь || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | wicér /vicer/ || wieczór; zachód || psł. *večerъ || słowo poświadczone, "zachód" jak głuż. arch. wječor | ||
| + | |- | ||
| + | | wicera /viceră/ || kolacja || psł. *večeřa || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | wicia /vićă/ || owca || psł. *ovьca || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | widene /videnĕ/ || odzież, ubranie || psł. *oděnьje || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | wigiėn /viďėn/ || ogień || psł. *ogňь || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | wignena klesta /vignenă klestă/ || szczypce kowalskie || vignenă + klestă || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | wignene /vignenĕ/ || ogniowy || psł. *ogňenъjь || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | wignene kamŷ /vignenĕ komoi/ || krzemień || vignenĕ + komoi || słowo poświadczone, ale w przeciwnym szyku, pewnie przez kalkę | ||
| + | |- | ||
| + | | wijas /vijăs/ || owies || psł. *ovьsъ || słowo poświadczone, obocznie viv́ăs | ||
| + | |- | ||
| + | | wiját /vijot/ || wiać || psł. *vějati || poświadczony imiesłów: vijąćă | ||
| + | |- | ||
| + | | wiklip /viklip/ || snop wymłóconej słomy || psł. *oklepъ || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | wikǫset /vikǫsĕt/ || ogryźć || psł. *okǫsiti || poświadczone w 3Sg: vikǫsĕ | ||
| + | |- | ||
| + | | wilblǫd /vilblǫd/ || wielbłąd || psł. *velьblǫdъ || rekonstrukcja, por. głuż. wjelbłud, słowo mogło przetrwać, por. ľåv | ||
| + | |- | ||
| + | | wile /vilĕ/ || wiele, dużo || psł. *velьje || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | Wilègard /Vilĕgord/ || Meklemburg || vilĕ + gord || kalka niem. Mecklemburg, rzekomo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | wilia /viľă/ || wola || psł. voľa || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | Wilka Britȧnîja /Vilkă Britanajă/ || Wielka Brytania || vilkă + Britanajă || jak niem. Großbritannien, głuż. Wulka Britaniska | ||
| + | |- | ||
| + | | wilkamat /vilkomăt/ || witać || dn. willkamen, -ăt z *-ěti? || poświadczone w czasie przeszłym: vilkăḿol | ||
| + | |- | ||
| + | | wilkie /vilťĕ/ I || wielki, duży || psł. *velikъjь || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | wilkie /vilťĕ/ II || wielce, bardzo || psł. *veliko || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | wilkie palac /vilťĕ polăc/ || kciuk, duży palec || vilťĕ + polăc || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | Wilna /Vilnă/ || Wilno || niem. Wilna || por. głuż. Wilna, toponim | ||
| + | |- | ||
| + | | wilne /vilnĕ/ || wolny, swobodny || viľă + -nĕ || przymiotnik o znaczeniu 'wolny' utworzony z braku słów o takim znaczeniu | ||
| + | |- | ||
| + | | wilsa /vilsă/ || olsza, olcha || psł. *olьša || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | wimûriát /vimauŕot/ || omurować || vib- + mauren || poświadczone w imiesłowie: vimauŕonă | ||
| + | |- | ||
| + | | Win /Vin/ || Wiedeń || niem. Wien || por. dłuż. Wien, Wiń; toponim | ||
| + | |- | ||
| + | | winia /vińă/ || woń, zapach || psł. *voňa || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | winiat /vińăt/ || wygrywać, zyskiwać || śdn. winnen || poświadczone w 2Sg: vińăs | ||
| + | |- | ||
| + | | winiát /vińot/ || pachnieć (ładnie) || psł. *voněti || poświadczone w 3Sg: vińojĕ | ||
| + | |- | ||
| + | | winîcia /vinaićă/ || dyszel || psł. *ojьnica || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | winskie /vinsťĕ/ || wiedeński || vin + -sťĕ || przymiotnik na -sťĕ | ||
| + | |- | ||
| + | | wiǫzat /v́ǫzăt/ || wiązać || psł. *vęzati || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | wiper /vipĕr/ || wieprz || psł. *veprь || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | wiplist /vĕplist/ || opleść || psł. *oplesti || poświadczony imiesłow: vĕplitenă | ||
| + | |- | ||
| + | | wiprawet /viprovĕt/ || oporządzać gospodarstwo domowe || psł. *opraviti || poświadczone gerundium: viprovenĕ | ||
| + | |- | ||
| + | | wirgiat /virďăt/ || chłostać; rzucać || psł. *vьrgati || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | wirgnǫt /virgnǫt/ || rzucić || psł. *vьrgnǫti || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | wiriål /viŕål/ || orzeł || psł. *orьlъ || poświadczone, ale w znaczeniu "sęp zajęczy", co jest wątpliwe | ||
| + | |- | ||
| + | | wis /vis/ I || oś || psł. *osь || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | wis /vis/ II || wszystek || psł. *vьšь || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | wis tîd /vis taid/ || zawsze, cały czas || vis + śdn. tîd || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | wisakie /visoťĕ/ || wszelki || psł. *vьšakъjь || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | wisde /vizdĕ/ || wszędzie || psł. *vьšьde || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | wise /visĕ/ || na pewno || śdn. wisse || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | wisedȧnisne /visedanisnĕ/ || powszedni, codzienny || psł. *vьšedьnešьnъjь || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | wisem /visĕm/ || osiem || psł. *osmь || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | wisèmdisiǫt /visĕmdiśǫt/ || osiemdziesiąt || psł. *osmь desętъ || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | wisèmnàdist /visĕmnădist/ || osiemnaście || psł. *osmь na desęte || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | wisèmnacti /visĕmnocti/ || osiemnaście || psł. *osmь na desęte || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | wisîna /visaină/ || osina || psł. *osina || poświadczone w l. mn.: visainĕ | ||
| + | |- | ||
| + | | wiski /viski/ || whisky || niem. Whisky || zapożyczenie, por. głuż. whisky, -yja | ||
| + | |- | ||
| + | | wismàru /vismărü/ || ośmioro || psł. *osmero || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | wist /vist/ || wieść || psł. *vesti || poświadczone w 3Sg: vedĕ | ||
| + | |- | ||
| + | | wistiån /visťån/ || palik, klin w radle || psł. ostьnъ || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | wisŷpet /visåpĕt/ || pocałować || psł. *osypiti || poświadczone w rozkaźniku: visåip | ||
| + | |- | ||
| + | | wisŷpît sa /visåipait să/ || pocałować się || psł. *osypiti sę || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | wit /vit/ || od; przez || psł. *otъ || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | wit zîwåta /vit zaivåtă/ || od serca || vit + zaivăt || zwrot poświadczony | ||
| + | |- | ||
| + | | witèdat /vitĕdot/ || przebaczyć, odpuścić || psł. otъdati || poświadczone w 1Pl: vitĕdojimĕ | ||
| + | |- | ||
| + | | witgarna /vitgornă/ || odpowiedź || vit- + gorn- || dewerbalizacja od vitgornĕt, por. dłuż. wót(e)grono | ||
| + | |- | ||
| + | | witgarnet /vitgornĕt/ || odpowiedzieć || vit- + gornĕt || złożenie, por. dłuż. wót(e)groniś | ||
| + | |- | ||
| + | | witict /vitict/ || opuchnąć || psł. oteťi || poświadczony imiesłów: viticenĕ | ||
| + | |- | ||
| + | | witkîdene /vitťaidenĕ/ || wypędzony || psł. *otъkydenъjь || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | witkînǫt /vitťainǫt/ || wypędzić || psł. *otъki(d)nǫti || poświadczony imiesłów: vitťaidenĕ | ||
| + | |- | ||
| + | | witkám /vitkom/ || skąd || psł. *otъkamo || słowo poświadczone, por. vitkǫd | ||
| + | |- | ||
| + | | witkǫd /vitkǫd/ || skąd || psł. *otъkǫdu || słowo poświadczone, por. vitkom | ||
| + | |- | ||
| + | | witmåknǫt /vitmåknǫt/ || otworzyć || psł. otъmъknǫti || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | witoret /vitöret/ || otworzyć || psł. *otvoriti || poświadczony rozkaźnik: vitör | ||
| + | |- | ||
| + | | witstrûzet || ostrugać || psł. *otъstružiti || poświadczony imiesłów vitstraizenĕ, -au- niepewne | ||
| + | |- | ||
| + | | wittǫd /vittǫd/ || stamtąd || psł. otъtǫdu || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | witwînet /vitvainĕt/ || wybaczyć || vit- + vainĕt || kalka niem. entschuldigen, por. ros. извинить | ||
| + | |- | ||
| + | | witwînît sa /vitvainait să/ || przeprosić || vitvainait + să || co do zwrotności por. niem. sich entschuldigen | ||
| + | |- | ||
| + | | wiwȧsne /vivasnĕ/ || owsiany || psł. *ovьsenъjь || słowo poświadczone, obocznie vivasnenĕ | ||
| + | |- | ||
| + | | wiwias /viv́ăs/ || owies || psł. *ovьsъ || słowo poświadczone, obocznie vijăs | ||
| + | |- | ||
| + | | wiz /viz/ || z (kogo, czego) || psł. *jьz || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | wiz dali /viz doli/ || z daleka || psł. *jьz daľe || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | wiza /viză/ || mieszkanie; dom || psł. *veža || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | wizer /vizĕr/ || zegar słoneczny; wskazówka zegara || por. lüneb. wīs’r || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | wizet /vizĕt/ || wozić; jeździć || psł. *voziti || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | wizgîbet /vizďaibĕt/ || zgubić || psł. *izgubiti || poświadczone w 3Sg: vizďaibĕ | ||
| + | |- | ||
| + | | wizict /vizict/ || przypalić, oparzyć || psł. *ožeťi || poświadczony rozkaźnik: vizaʒ | ||
| + | |- | ||
| + | | wizlik /vizlik/ || porównanie || derywacja wsteczna od vizlikot || formacja wsteczna od poświadczonego w czasie przeszłym: vizlikăl, vizlikălai-să | ||
| + | |- | ||
| + | | wizlikát /vizlikot/ || porównać || viz- + likot || poświadczone w czasie przeszłym: vizlikăl, vizlikălai-să | ||
| + | |- | ||
| + | | wizlumet /vizlümĕt/ || złamać, rozbić, stłuc || psł. *vъzlomiti || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | wizmesat /vizmesăt/ || zmieszać || psł. jьzměšati || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | wizna matî /viznĕ motai/ || pani domu, gospodyni || viznă + motai || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | wizne /viznĕ/ || domowy, dotyczący domu || viză + -nĕ || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | wizne lialia /viznĕ ľoľă/ || pan domu, gospodarz || viznĕ + ľoľă || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | wiznît sa /viznait să/ || przejść, minąć || psł. *jьzniti sę || poświadczone w 3Sg: viznaidi-să | ||
| + | |- | ||
| + | | wizrat /vizrăt/ || oglądnąć, obejrzeć || psł. ozьrěti || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | wizsact /vissăct/ || posiekać, pociąć || psł. *jьz-sěťi || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | wizt /vist/ || wieźć; jechać || psł. *vez-ti || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | wîcne /vaicnĕ/ || miejski || vaikă + -nĕ || przymiotnik utworzony wzorem plaug-plauznĕ | ||
| + | |- | ||
| + | | wîdet /vaidĕt/ || widzieć || psł. *viděti || poświadczone w 2Sg /vaiʒĕs/ | ||
| + | |- | ||
| + | | wîdlŷ /vaidlåi/ || widły || psł. *vidly || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | wîdzene /vaiʒenĕ/ || wzrok || rzeczownik od vaidĕt || por. dłuż wiźenje, -dz- według odmiany tego czasownika | ||
| + | |- | ||
| + | | wîchår /vaixår/ || wicher || psł. *vixrъ || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | wîjàlîcia /vajălaićă/ || sznur, powróz || psł. *vijalica || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | wîka /vaikă/ || miasto || śdn. wîk || słowo poświadczone, ale niepewny rodzaj | ||
| + | |- | ||
| + | | wîna /vaină/ || wina, dług || psł. *vina || poświadczone pochodne typu vainĕk, vainĕ | ||
| + | |- | ||
| + | | wînet /vainĕt/ || winić || vaină + -ĕt || czasownik z poświadczonych słów z tym morfemem | ||
| + | |- | ||
| + | | wînîća /vainaićă/ || winnica || psł. *vinьnica || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | wîne /vainĕ/ I || winien || psł. *vinьnъjь || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | wîne /vainĕ/ II || wino || psł. *vino || poświadczone w partytywie /vaină/ | ||
| + | |- | ||
| + | | wîne-mand /vainĕ-mond/ || październik || psł. *vino + śdn. mônd || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | wînek /vainĕk/ || winowajca, dłużnik || psł. *vinьnikъ || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | wînene /vainenĕ/ || winny, związany z winem || vainĕ + -enĕ || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | wîsenia /vaiseńă/, wîsîńa /vaisaińă/ || wiśnia (drzewo) || psł. *višeňa, višiňa || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | wîsat /vaisăt/? || wisieć || psł. *visěti || poświadczone w 3Sg: /vaisĕ/ | ||
| + | |- | ||
| + | | wîsát /vaisot/ || zwisać? || psł. *visati || poświadczone w 3Sg: /vaisojĕ/ | ||
| + | |- | ||
| + | | wîsná /vaisno/ || wiśnia (owoc) || psł. *višьňa || poświadczone w NPl: /vaisnåi/ | ||
| + | |- | ||
| + | | wît sa /vait să/ || wić się || psł. *viti sę || poświadczony derywat: vajălaićă | ||
| + | |- | ||
| + | | wlåcet /vlåcĕt/ || bronować || psł. *volčiti || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | wlåcka /vlåckă/ || kurwa || psł. *volčьka || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | wlåk /vlåk/ || sieć rybacka (ciągniona) || psł. *volkъ || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | wlås /vlås/ || włos || psł. *volsъ || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | Wlåstîska /vlåstaiskă/ || Arendsee (jezioro, miasto) || psł. *volstiska || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | wlåsuwate /vlåsüvotĕ/ || włochaty, owłosiony || vlås + -üvotĕ || formacja podobna do nügă-nügotĕ, dren-drenüvotĕ | ||
| + | |- | ||
| + | | worpla /vörplă/ || kostka do gry; sześcian || śdn. worpel || słowo poświadczone, drugie znaczenie za niem. Würfel | ||
| + | |- | ||
| + | | wǫbål /vǫbål/ || studnia || psł. *ǫbъlь || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | wǫborak /vǫbörăk/ || skopek (wiadro do dojenia), węborek || psł. *ǫborъkъ || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | wǫdrát /vǫdrot/ || lamentować, biadać, narzekać || śdn. wunderen || poświadczone w 3Sg: vǫdrojĕ | ||
| + | |- | ||
| + | | Wǫger /vǫgĕr/ || Węgier || niem. Ungar lub. psł. *ǫgrъ || pożyczka z niem. lub rekonstrukcja ogólnosłow. etnonimu, -ĕ- wstawne jak w pesĕn | ||
| + | |- | ||
| + | | wǫgiėl /vǫďėl/ I || węgiel || psł. *ǫglь || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | wǫgiėl /vǫďėl/ II || węgieł, kąt, róg || psł. *ǫglъ || poświadczone w toponimii: Fungal, Wungahl | ||
| + | |- | ||
| + | | wǫgiėlnîste /vǫďėlnaistĕ/ || węglowisko, miejsce na węgiel || psł. *ǫglьnišče || poświadczone w toponimii: Winkeleitz, Fangeleitz, Wankneitzen | ||
| + | |- | ||
| + | | wǫgior /vǫďör/ || węgorz || psł. ǫgořь || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | Wǫgioriǫta /Vǫďöŕǫtă/ || Seehausen || psł. *ǫgoręta || słowo poświadczone, toponim | ||
| + | |- | ||
| + | | wǫglek /vǫglĕk/ || węgiel (pierwiastek) || vǫďėl + -ĕk || kalka niem. Kohlenstoff, por. głuż. wuhlik, cz. uhlík | ||
| + | |- | ||
| + | | wǫkȧr /vunkar/ || kosz wozowy, półkoszki || śdn. woen-kar || słowo poświadczone, może vunkar? | ||
| + | |- | ||
| + | | wǫs /vǫs/ || broda || psł. *ǫsъ || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | wǫsac /wǫsăc/ || wąsy || vǫs + -ăc || zdrobnienie względnie produktywnym -ăc od ’broda’ jak w dłuż. brodka (ts.) | ||
| + | |- | ||
| + | | wǫsànîcia /vǫsănaićă/ || gąsienica || psł. *ǫsěnica || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | wǫsat /vǫsăt/ || wąchać; pachnieć, wydawać woń || psł. vǫšati || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | wǫsèpu̇c /vǫsĕpuc/ || golibroda || vǫs + dn. putzen || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | wǫsuwate /vǫsüvotĕ/ || brodaty || vǫs + -otĕ || formacja podobna do nügă-nügotĕ, dren-drenüvotĕ | ||
| + | |- | ||
| + | | wǫtak /vǫtăk/ || wątek (tkacki) || psł. *ǫtъkъ || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | wǫtruba /vǫtrübă/ || jelito || psł. *ǫtroba || rekonstrukcja, leksem ogólnosłowiański o pierwotnym znaczeniu 'wnętrzności', ale por. dłuż wutšoba 'serce' | ||
| + | |- | ||
| + | | wǫzàlene /vǫzălenĕ/ || sękaty?, kolankowaty? || psł. vǫzъlenъjь? || słowo poświadczone, znaczenie całkiem niejasne | ||
| + | |- | ||
| + | | wǫzål /vǫzål/ || węzeł || psł. *ǫzъlъ || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | wǫze /vǫzĕ/ I || powróz, sznur || psł. *ǫže || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | wǫze /vǫzĕ/ II || pierzyna; piernat || psł. *ǫže || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | wǫzîca /vǫzaică/ || powrozy, sznury || psł. *ǫžicě || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | wǫzkie /vǫsťě/ || wąski || psł. *ǫzъkъjь || poświadczone w toponimii: Wunski i st. wyższy: wąze | ||
| + | |- | ||
| + | | wǫzla /vǫzlă/ || kolanko źdźbła || psł. *vǫzъlę || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | wrech /vrex/ || orzech || psł. *orěxъ || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | wrisîka /vrisaikă/ || borówka, czarna jagoda || psł. *versika || poświadczone w l. mn.: vrisaiťĕ | ||
| + | |- | ||
| + | | writene /vritenĕ/ || wrzeciono || psł. *verteno || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | wûcén /vaucen/ || uczony; nauczony || psł. *učenъ || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | wûcet /vaucĕt/ || uczyć, przyzwyczajać || psł. *učiti || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | wûcîka /vaucaikă/ || nauczyciel, -ka || vauc- od vaucĕt + -aikă || złożenie wzorem bezaika, låzaika | ||
| + | |- | ||
| + | | wûcnek /vaucnĕk/ || uczeń || vauc- od vaucĕt + -nĕk || złożenie wzorem ros. ученикъ | ||
| + | |- | ||
| + | | wûchiu /waux́ü/ || ucho || psł. *uxo || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | wûja /vaujă/ || wuj, brat matki || psł. *uja || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | wûjewka /vaujefkă/ || ciotka, siostra matki || psł. *ujevъka || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | wûl /vaul/ || ul || psł. *ulь || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | wûsne /vausnĕ/ || skóra || psł. *usno || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | wûsnene /vausnenĕ/ || skórzany || vausnĕ + -enĕ || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | wûspéch /vauspex/ || sukces || cz. úspěch? || zapożyczenie/rekonstrukcja, por. łuż wuspěch | ||
| + | |- | ||
| + | | wûspesne /vauspesnĕ/ || udany, skuteczny || vauspex + -nĕ || przymiotnik na -nĕ | ||
| + | |- | ||
| + | | wûsta /vaustă/ || usta || psł. *usta || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | wûste /vaustĕ/ || ujście || vaustă + -ĕ || formacja z kolektywnym -ĕ jak cz. ustí, ros. устье, por. niem. Mündung, dłuż. wusta | ||
| + | |- | ||
| + | | wûstene /vaustenĕ/ || ustny || vaustă + -enĕ || wybrano -enĕ dla uniknięcia homofonii z vausnĕ - skóra | ||
| + | |- | ||
| + | | wûzda /vauzdă/ || uzda || psł. *uzda || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | wůce /våucĕ/ || wilczy || våuk + -ĕ || formacja wzorem korvo-korvĕ i wielu innych | ||
| + | |- | ||
| + | | wůcka /våuckă/ || wilk, wilczek || psł. *vьlkъ + -ka || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | wůk /våuk/ || wilk || psł. *vьlkъ || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | wůná /våuno/ || wełna || psł. *vьlna || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | wůnene /våunenĕ/ || wełniany || psł. *vьlněnъjь || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | wŷbet /voibĕt/ || wybić, wytrzepać; wykrzesać ogień || psł. vybiti || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | wŷbidiat /voibiďăt/ || wystawić coś na sprzedaż || voi- + biďăt || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | wŷblestet /voiblestĕt/ || wytrzeszczyć || psł. *vyblěščiti || poświadczony imiesłów: voiblăstenĕ | ||
| + | |- | ||
| + | | wŷbust /voibüst/ || wykłuć || psł. *vybosti || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | wŷcadet /voicodĕt/ || wykurzyć || psł. *vyčaditi || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | wŷdelet /voidelĕt/ || wydzielić, udzielić || psł. *vyděliti || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | wŷdenkat /voidenkăt/ || wymyślać, zmyślać || voi- + denkot || poświadczone w 3Sg: voidenkă | ||
| + | |- | ||
| + | | wŷdnat /voidnăt/ || zgasić, zdmuchnąć (świece) || psł. *vydъmati, zniekształcone? || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | wŷdwîgnǫt /voidvaignǫt/ || wydobywać, podnosić || psł. *vydvignǫti || poświadczone w 3Sg: voidvaizĕ | ||
| + | |- | ||
| + | | wŷgarnet /voigornĕt/ || wypowiedzieć || voi- + gornĕt || poświadczone w 3Sg: voigornĕ | ||
| + | |- | ||
| + | | wŷgàrnine /voigărninĕ/ || wymówienie, wymowa || gerundium od voigornĕt || poświadczone w wyrażeniu: kå voigărnińĕ | ||
| + | |- | ||
| + | | wŷgaset /voigosĕt/ || zgasić, wygasić || psł. vygasiti || poświadczony rozkaźnik: voigos | ||
| + | |- | ||
| + | | wŷgnat /voignăt/ || wypłoszyć || psł. *vygъnati || poświadczony zepsuty bezokolicznik: voizinĕt | ||
| + | |- | ||
| + | | wŷjadat /voijodăt/ || zjeść, zjadać || psł. vyjadati || poświadczony imiesłów: voijădonĕ | ||
| + | |- | ||
| + | | wŷkàpu̇niane /voikăpuńonĕ/ || wykastrowany || voi- + dn. kappunen || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | wŷkizat /voiťizăt/ || wybrać || voi- + śdn. kêsen || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | wŷklediat /voikleďăt/ || ubrać || voi + kleďăt || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | wŷknet /voiknĕt/ || uczyć się || psł. vykniti || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | wŷlet /voilĕt/ || wylać || psł. *vyliti || poświadczone w 3Sg: voilėjĕ | ||
| + | |- | ||
| + | | wŷlošat /voilöšăt/ || zgasić, wygasić || voi- + dn. löschen || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | wŷlumet /voilümĕt/ || wyłamać || psł. *vylomiti || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | wŷmą /voimą/ || wymię || psł. *vymę || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | wŷmesat /voimesăt/ || oczyścić z gnoju, wyrzucić gnój || voi + śdn. messen || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | wŷmetat /voimetăt/ || wyrzucić || psł. *vymetati || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | wŷnît /voinait/ || wyjść || psł. *vyniti || słowo poświadczone, poświadczone także voiaidål | ||
| + | |- | ||
| + | | wŷpàrzene /voipărzenĕ/ || rozpękły, rozpadły || psł. *vypьrženъjь|| słowo poświadczone, być może voiparzenĕ | ||
| + | |- | ||
| + | | wŷpàtrane /voipătronĕ/ || utorowany || psł. *vypatranъjь || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | wŷpȧret /voiparĕt/ || wyprać || psł. *vypьrati || poświadczony imiesłów: voipărenĕ | ||
| + | |- | ||
| + | | wŷpȧrgnǫt sa /voipargnǫt să/ || rozpaść się, pęknąć || psł. *vypьrgnǫti sę || poświadczony imiesłów: voipărzenĕ | ||
| + | |- | ||
| + | | wŷpet /voipĕt/ || wypić || psł. *vypiti || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | wŷplåwet /voiplåvĕt/ || wyplewić, wypleć || psł. *vypelviti || poświadczone w 3Sg: voiplåvĕ | ||
| + | |- | ||
| + | | wŷplût /voiplaut/ || wypłynąć || psł. *vypluti || poświadczone w 3Sg: voiplajĕ, bezokolicznik niepewny | ||
| + | |- | ||
| + | | wŷprawet /voiprovĕt/ || wykroić??? || psł. *vypraviti || poświadczone gerundium: voiprovenĕ, znaczenie niejasne, chyba krawieckie | ||
| + | |- | ||
| + | | wŷpucîwat /voipücaivăt/ || wypoczywać, odpoczywać || psł. *vypočivati || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | wŷpuwadet /voipüvodĕt/ || wyprzęgać || psł. *vypovaditi || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | wŷpûstet /voipaustĕt/ || wypuścić || psł. *vypustiti || poświadczony imiesłów: voipaustenă | ||
| + | |- | ||
| + | | wŷrȧkat /voirakăt/ || wyliczyć || voi- + rakăt || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | wŷradat /voirodăt/ || wykarczować || voi- + śdn. raden/roden || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | wŷradet /voirodĕt/ || zarządzić || voi + śdn. raden || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | wŷrawát /voirovot/ || splądrować, obrabować || voi- + rovot || poświadczone w 3Pl: voirăvolĕ | ||
| + | |- | ||
| + | | wŷråwat /voiråvăt/ || wyrwać || psł. *rъvati || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | wŷret /voirĕt/ || wykopać || psł. *vyryti || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | wŷrichtiat /voirixťăt/ || wyprostować, sporządzić || voi- + śdn. richten || poświadczone w 3Sg: voirixťål, choć może -ăl | ||
| + | |- | ||
| + | | wŷsåsat /voisåsăt/ || wyssać || psł. *vysъsati || poświadczone w 3Sg: voisåsĕ | ||
| + | |- | ||
| + | | wŷsedat /voisedăt/ || wysiedzieć, wylęgnąć (pisklęta) || psł. *vysěděti || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | wŷs /vois/ || wyżej || psł. *vyšь || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | wŷsek /voisĕk/ || wysoko; w górę, do góry || psł. *vysokъ || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | wŷsmarkat /voismorkăt/ || wysmarkać || psł. *vysmъrkati || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | wŷsporiát /voispöŕot/ || wytropić || voi- + spöŕot || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | wŷstawet /voistovĕt/ || wystawić (na sprzedaż) || psł. *vystaviti || poświadczony imiesłów: voistăvenă | ||
| + | |- | ||
| + | | wŷsukie /voisüťĕ/ || wysoki || psł. *vysokъjь || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | wŷswetiat /voisveťăt/ || wypocić (się) || voi + dn. sweten || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | wŷt /voit/ || wyć || psł. *vyti || poświadczone w 3Sg: vojĕ | ||
| + | |- | ||
| + | | wŷtȧret /voitarĕt/ || wytrzeć || psł. *vyterti || poświadczone w 3Sg: voitarĕ | ||
| + | |- | ||
| + | | wŷtągnǫt /voitągnǫt/ || wyciągnąć || psł. *vytęgnǫti || poświadczone w 3Sg: voitągnĕ | ||
| + | |- | ||
| + | | wŷtrǫdîwat /voitrǫdaivăt/ || spróchnieć || psł. *vytrǫdivěti || poświadczony imiesłów: voitrǫdaiv́onă | ||
| + | |- | ||
| + | | wŷtrǫdîwiane /voitrǫdaiv́onĕ/ || spróchniały || psł. vytrǫdivěnъjь || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | wŷtupat /voitüpăt/ || wytopić || psł. *vytopati || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | wŷwabet /voivobĕt/ || wywabić || psł. *vyvabiti || poświadczone w 3Sg: voivobål, gerundium: voivobenĕ | ||
| + | |- | ||
| + | | wŷwirgiat /voivirďăt/ || wychłostać || psł. *vyvьrgati || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | wŷwist /voivist/ || wywieść, wyprowadzić || psł. *vyvesti || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | wŷwizat /voivizăt/ || wydalać || voi- + śdn. wiesen || poświadczone w 3Sg: voiviză | ||
| + | |- | ||
| + | | wŷwizt /voivist/ || wywieźć || psł. *vyvezti || poświadczone w 3Sg: voivizĕ | ||
| + | |- | ||
| + | | wŷwlåct /voivlåct/ || wywlec || psł. *vyvelťi || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | wŷwabet /voivobĕt/ || wywabić || psł. *vyvabiti || poświadczone gerundium: voivobenĕ | ||
| + | |- | ||
| + | | wŷzȧrat /voizarăt/ || upatrzyć, wypatrzeć; przeznaczyć || psł. *vyzьrěti || poświadczone w cz. przeszłym: voizaŕăl | ||
| + | |- | ||
| + | | wŷzinet /voizinĕt/ || wypłoszyć || psł. *vyženiti || słowo poświadczone, por. voignăt~voignot | ||
| + | |} | ||
| + | |||
| + | ==Z== | ||
| + | {| class="wikitable" width="100%" | ||
| + | |- | ||
| + | ! połabski !! polski !! etymologia !! uzasadnienie | ||
| + | |- | ||
| + | | za /zo/ || za, dla || psł. *za || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | zabá /zobo/ || żaba || psł. *žaba || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | zabet /zobĕt/ || zapomnieć || psł. *zabyti || rozkład poświadczonego zobåit să | ||
| + | |- | ||
| + | | zabka /zopkă/ || żaba drzewna, rzekotka || psł. *žabъka || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | zablǫdet /zoblǫdĕt/ || zabłądzić || psł. *zablǫditi || poświadczone w czasie przeszłym: zoblǫdål | ||
| + | |- | ||
| + | | zabŷt sa /zobåit să/ || zapomnieć się || psł. *zabyti sę || poświadczone w czasie przeszłym: zobål-să | ||
| + | |- | ||
| + | | zadȧràjące /zodarăjącĕ/ || krnąbrny, przekorny || psł. *zadirajęťьjь || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | zadȧrat /zodarăt/ || zadzierać || psł. *zadirati || poświadczony imiesłów: zadarăjącĕ | ||
| + | |- | ||
| + | | zadijat /zodijăt/ || przeszkadzać || psł. *zadějati || poświadczone w 3Sg: zodijă | ||
| + | |- | ||
| + | | zadewat /zodevăt/ || przeszkadzać || psł. *zaděvati || poświadczone gerundium: zodevonĕ | ||
| + | |- | ||
| + | | zadust /zodüst/ || nieuprzejmość, niegrzeczność || psł. *žadostь || rozkład poświadczone zodüstaivĕ, por. dł. žadosć | ||
| + | |- | ||
| + | | zadustîwe /zadüstaivĕ/ || nieuprzejmy, niegrzeczny || psł. *žadostivъjь || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | zagàwîcia /zogăvaićă/ || pokrzywa || psł. *žagavica || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | zagî /zoďai/ || piła || śdn. sâge || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | zając /zojąc/ || zając || psł. zajęcь || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | zającak /zojącăk/ || zajączek || psł. zajęčьkъ || poświadczone w l. mn.: zojącťĕ | ||
| + | |- | ||
| + | | zajûtȧrne /zojautarnĕ/ || poranny || psł. *zajutrьnъjь || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | zajûtra /zojautră/ || rano, z rana || psł. *za jutra || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | zak /zok/ || skarpeta || dn. Sock || zapożyczenie, por. głuż. zoka | ||
| + | |- | ||
| + | | zaká /zoko/ || rzecz || śdn. sâke || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | zalich /zolix/ || szczęśliwie, błogo || śdn. sâlich || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | zaluzet /zolüzĕt/ || założyć się, zrobić zakład || psł. *založiti || poświadczone w 3Sg: zolüzĕ | ||
| + | |- | ||
| + | | zamåknǫt /zomåknǫt/ || zamknąć || psł. *zamъknǫti || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | zapąste /zopąstĕ/ || nadgarstek || zo- + pąst + -ĕ || złożenie wzorem cz. zápěstí, sch. zapešće, ros. запястье | ||
| + | |- | ||
| + | | zapîta /zopaită/ || zaręczona || psł. *zapitaja || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | zapîtkie /zopaitťĕ/ || zaręczyny || psł. *zapitъko || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | zapǫtne /zopǫtnĕ/ || zadrożny, przydrożny || zo- + pǫt + -nĕ || słowo poświadczone jako nazwa terenowa: Zopǫtnĕ | ||
| + | |- | ||
| + | | zarusît sa /zorüsait să/ || wyczyścić się przez roszenie || psł. zarositi sę || poświadczone w 3Sg: zorüsi-să | ||
| + | |- | ||
| + | | zasene /zosenĕ/ I || przestraszenie || psł. *žasenьje || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | zasene /zosenĕ/ II || przestraszony || psł. *žasenъjь || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | zaset /zosĕt/ || straszyć || psł. *žasiti || poświadczone gerundium: zosenĕ | ||
| + | |- | ||
| + | | zat /zot/ || nasienie || śdn. sât || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | zatåkiėl /zotåťėl/ || rygiel, zasuwka, zatyczka || psł. *zatъkъľь || słowo poświadczone, Polański pisze zotăťėl | ||
| + | |- | ||
| + | | zawicera /zoviceră/ || wieczorem, pod wieczór || psł. *za večera || formacja analogiczna do zojautră | ||
| + | |- | ||
| + | | zawicirne /zovicernĕ/ || wieczorny || psł. *zavečerьnъjь || formacja analogiczna do zojautarnĕ | ||
| + | |- | ||
| + | | zawiǫzat /zov́ǫzăt/ || zawiązać || psł. *zavęzati || poświadczone w 3Sg: zovązĕ | ||
| + | |- | ||
| + | | zawûsnîcia /zovausnaićă/ || uderzenie w twarz, policzek || zo + vaux́ü + -naićă || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | zawŷjnîkie /zovoinaiťĕ/ || naszyjnik u konia || psł. *zavyjьniky || słowo poświadczone, pl. tantum? | ||
| + | |- | ||
| + | | zazulene /zozülenĕ/ || zabrudzony || od zozülĕt || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | zazulet /zozülĕt/ || zabrudzić || zo + śdn. solen || poświadczony imiesłów: zozülenĕ | ||
| + | |- | ||
| + | | zȧlą /zalą/ || wyka || psł. zьlę?? || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | zȧlwȧja /zalvajă/ || szałwia || śdn. salwie || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | zȧn /zan/ || żniwo || psł. *žьnь || poświadczone w l. mn.: zanai | ||
| + | |- | ||
| + | | zȧne /zanĕ/ || żyła || śdn. sane + -åi || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | zȧnîsne /zanaisnĕ/ || żniwny || psł. *žьnьšьnъjь || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | zȧnîsne-mánd /zanaisnĕ-mond/ || sierpień || zȧnîsne + śdn. mând || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | zȧr /zar/ || bardzo || śdn. sêre || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | zȧrat /zarăt/ || patrzeć; świecić (o słońcu) || psł. *zьrěti || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | zȧriadȧlne /zaŕodalnĕ/ || lustrzany || zaŕodlĕ + -nĕ || przymiotnik jak srebrü-sribarnĕ | ||
| + | |- | ||
| + | | zȧriadle /zaŕodlĕ/ || lustro || psł. *zьrědlo || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | zȧwat /zavăt/ || żuć || psł. *žьvati || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | zȧzana råná /zazonă råno/ || oparzenie || zazonĕ + råno || kalka niem. Brandwunde, por. głuż. wopalna rana | ||
| + | |- | ||
| + | | zȧzànîcia /zazănaićă/ || zgorzel || zazonĕ + -aićă || formacja podobna do sekănaićă | ||
| + | |- | ||
| + | | zȧzat /zazăt/ || palić, opalać, spalać || psł. *žьžati || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | zågle /zåglĕ/ || zły, rozgniewany || psł. *žьglъjь || słowo poświadczone | ||
|- | |- | ||
| zåglît sa /zåglait să/ || złościć się, gniewać się || zåglĕ + -ait să || czasownik na -ĕt | | zåglît sa /zåglait să/ || złościć się, gniewać się || zåglĕ + -ait să || czasownik na -ĕt | ||
| Linia 5491: | Linia 7190: | ||
|- | |- | ||
| zåwat /zåvăt/ || wołać, przywoływać || psł. *zъvati || poświadczone w 3Sg: züvĕ | | zåwat /zåvăt/ || wołać, przywoływać || psł. *zъvati || poświadczone w 3Sg: züvĕ | ||
| + | |- | ||
| + | | zåwat wåjȧnu /zåvăt våjanü/ || zwoływać || zåvăt + våjanü || poświadczone w 3Sg: züvĕ våjanü | ||
| + | |- | ||
| + | | ząb /ząb/ || brodawka sutkowa, sutek || ??? || słowo poświadczone, odczyt niejasny: Samb | ||
|- | |- | ||
| ząt /ząt/ || zięć || psł. *zętь || słowo poświadczone | | ząt /ząt/ || zięć || psł. *zętь || słowo poświadczone | ||
|- | |- | ||
| zątek /zątĕk/ || pan młody || psł. *zętikъ || słowo poświadczone | | zątek /zątĕk/ || pan młody || psł. *zętikъ || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | zekt /zekt/ || wino musujące, szampan || niem. Sekt || zapożyczenie, por. cz., łuż. sekt | ||
|- | |- | ||
| zelǫd /zelǫd/ || żołądź || psł. *želǫdь || słowo poświadczone | | zelǫd /zelǫd/ || żołądź || psł. *želǫdь || słowo poświadczone | ||
| Linia 5511: | Linia 7216: | ||
|- | |- | ||
| zile /zilĕ/ || trawa || psł. *zelьje || słowo poświadczone | | zile /zilĕ/ || trawa || psł. *zelьje || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | zilènîna /zilĕnaină/ || jarzyny, warzywa || psł. *zelenina || por. cz., sła., łuż. zelenina, rzeczownik od *zilaistĕ jak sodĕvaină od *sod | ||
|- | |- | ||
| ziliazene /ziľozenĕ/ || żelazny || ziľozü + -enĕ || słowo poświadczone | | ziliazene /ziľozenĕ/ || żelazny || ziľozü + -enĕ || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | ziliazkiu /ziľosťü/ || żelazko || ziľozü + -ťü || kalka niem. Bügeleisen, por. dłuż. (głaźeńske) železko, głuż. želežko | ||
|- | |- | ||
| ziliazu /ziľozü/ || żelazo || psł. *želězo || słowo poświadczone | | ziliazu /ziľozü/ || żelazo || psł. *želězo || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | zilîste /zilaistĕ/ || ogródek warzywny || psł. *zelišče || zapożyczenie do dn. Sieleitz, Zieleitz ’Krautfeld, Kohlgarten’, obfite w toponimii | ||
|- | |- | ||
| zimia /ziḿă/ || ziemia || psł. *zemьja || słowo poświadczone | | zimia /ziḿă/ || ziemia || psł. *zemьja || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | Zimia /ziḿă/ || Ziemia || ziḿă || kalka niem. Erde, por. łuż. Zemja, cz. Země, pol. Ziemia | ||
|- | |- | ||
| zimne /zimnĕ/ || ziemny, z ziemi || psł. *zemьnъjь || słowo poświadczone | | zimne /zimnĕ/ || ziemny, z ziemi || psł. *zemьnъjь || słowo poświadczone | ||
|- | |- | ||
| zimnek /zimnĕk/ || duch ziemny, podziemny duszek || psł. *zemьnikъ || słowo poświadczone | | zimnek /zimnĕk/ || duch ziemny, podziemny duszek || psł. *zemьnikъ || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | zinep /zinĕp/ || musztarda; gorczyca || śdn. senep || zapożyczenie, por. łuż. žonop | ||
|- | |- | ||
| zip /zip/ || mydło || śdn. sêpe || poświadczone w GSg: ziṕau | | zip /zip/ || mydło || śdn. sêpe || poświadczone w GSg: ziṕau | ||
| Linia 5528: | Linia 7243: | ||
| zîbår /zaibår/ || żubr || psł. *zǫbr, odnosowione || poświadczone w toponimii w złożeniu: Suberitz-feld (<*zubrica) | | zîbår /zaibår/ || żubr || psł. *zǫbr, odnosowione || poświadczone w toponimii w złożeniu: Suberitz-feld (<*zubrica) | ||
|- | |- | ||
| − | | | + | | Zîd /zaid/ || Żyd || psł. *židъ || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| zîdé /zaide/ || struny (skrzypcowe) || śdn. seide || słowo poświadczone | | zîdé /zaide/ || struny (skrzypcowe) || śdn. seide || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | Zîduwka /zaidüfkă/ || Żydówka || zaid + -üv- + -kă || formacja od poświadczonego Zaid jak w dłuż. Žyd-Žydowka i w wielu innych słowiańskich | ||
|- | |- | ||
| zîduwskie /zaidüfsťĕ/ || żydowski || zaid + -üv- + -sťĕ || złożenie, por. pol. żydowski, cz. židovský, głuż. židowski | | zîduwskie /zaidüfsťĕ/ || żydowski || zaid + -üv- + -sťĕ || złożenie, por. pol. żydowski, cz. židovský, głuż. židowski | ||
|- | |- | ||
| − | | zîma /zaimă/ || zima || psł. *zima || słowo poświadczone | + | | zîma /zaimă/ || zima; zimno, chłód || psł. *zima || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| zîma-mand /zaimă-mond/ || listopad || psł. *zima + śdn. mând || słowo poświadczone | | zîma-mand /zaimă-mond/ || listopad || psł. *zima + śdn. mând || słowo poświadczone | ||
| Linia 5545: | Linia 7262: | ||
|- | |- | ||
| zît /zait/ || żyć || psł. *žiti || poświadczone w 3Sg: zaivĕ | | zît /zait/ || żyć || psł. *žiti || poświadczone w 3Sg: zaivĕ | ||
| + | |- | ||
| + | | zîtîna /zaitaină/ || pole żyta || psł. *žitina || poświadczone jako nazwa pola | ||
|- | |- | ||
| zîtkiu /zaitťü/ || ziarnko zboża || zaitü + -ťü || poświadczone w l. mn.: zaitkă | | zîtkiu /zaitťü/ || ziarnko zboża || zaitü + -ťü || poświadczone w l. mn.: zaitkă | ||
| Linia 5555: | Linia 7274: | ||
|- | |- | ||
| zîwåtak /zaivåtăk/ || serce || psł. *životъkъ || słowo poświadczone | | zîwåtak /zaivåtăk/ || serce || psł. *životъkъ || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | zîwåtne /zaivåtnĕ/ || serdeczny || zaivăt + -nĕ || kalka niem. herzlich, por. łuż. wutrobny, a także: vit zaivåtă | ||
|- | |- | ||
| zîwe /zaivĕ/ || żywy || psł. *živъjь || słowo poświadczone | | zîwe /zaivĕ/ || żywy || psł. *živъjь || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | zîwu /zaivü/ || rtęć || psł. *živo || krótki przymiotnik jak påuno, nüvo jako elipsa od zaivü srebrü, por. niem. Quicksilber, dłuż. žywe slobro | ||
|- | |- | ||
| zlåd /zlåd/ || grad || psł. *želdь? *želdъ? || słowo poświadczone | | zlåd /zlåd/ || grad || psł. *želdь? *želdъ? || słowo poświadczone | ||
| Linia 5566: | Linia 7289: | ||
| zmėjek /zmėjĕk/ || padalec || psł. *zmijikъ || słowo poświadczone, choć niepewne | | zmėjek /zmėjĕk/ || padalec || psł. *zmijikъ || słowo poświadczone, choć niepewne | ||
|- | |- | ||
| − | | znajemne /znojemnĕ/ || znany || psł. *znajemьnъjь || słowo poświadczone | + | | znajemne /znojemnĕ/ || znany, znajomy || psł. *znajemьnъjь || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| − | | | + | | znat /znot/ || znać || psł. *znati || słowo poświadczone |
|- | |- | ||
| zǫb /zǫb/ || ząb || psł. *zǫbъ || słowo poświadczone | | zǫb /zǫb/ || ząb || psł. *zǫbъ || słowo poświadczone | ||
| Linia 5587: | Linia 7310: | ||
|- | |- | ||
| zribîcia /zribaićǎ/ || młoda (roczna) klacz || psł. *žerbica || słowo poświadczone | | zribîcia /zribaićǎ/ || młoda (roczna) klacz || psł. *žerbica || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | zukiėr /züťėr/ || cukier || śdn. sucker || zapożyczenie ze śdn., śdn. -ker -> -ťėr w zasadzie typowe | ||
|- | |- | ||
| zunet /zünĕt/ || dzwonić || psł. *zvoniti || poświadczone w 3Sg: zünĕ | | zunet /zünĕt/ || dzwonić || psł. *zvoniti || poświadczone w 3Sg: zünĕ | ||
| Linia 5593: | Linia 7318: | ||
|- | |- | ||
| zůc /zåuc/ || żółć (wydzielina wątrobowa) || psł. *žьlčь || poświadczony rdzeń zåuk- w zåuknĕ; por. dłuż. žołc, głuż. žołč | | zůc /zåuc/ || żółć (wydzielina wątrobowa) || psł. *žьlčь || poświadczony rdzeń zåuk- w zåuknĕ; por. dłuż. žołc, głuż. žołč | ||
| + | |- | ||
| + | | zůcnek /zåucnĕk/ || woreczek żółciowy || zåuc + -nĕk || por. dłuż. žołcnik, cz. žlučník, słe. žolčnik | ||
|- | |- | ||
| zůknǫt /zåuknǫt/ || żółknąć || psł. *žьlknǫti || poświadczone w 3Sg: zåuknĕ | | zůknǫt /zåuknǫt/ || żółknąć || psł. *žьlknǫti || poświadczone w 3Sg: zåuknĕ | ||
| Linia 5601: | Linia 7328: | ||
|- | |- | ||
| zwenu /zvenü/ || dzwono || psł. *zveno || słowo poświadczone | | zwenu /zvenü/ || dzwono || psł. *zveno || słowo poświadczone | ||
| + | |- | ||
| + | | Zweren /Zverĕn/ || Schwerin || psł. *Zvěrinъ || rekonstrukcja, por. pl. Zwierzyn, łuż. Zwěřin, śdn. Swerîn, toponim | ||
|- | |- | ||
| zŷbat /zåibăt/ || kołysać || psł. *zybati || poświadczone w rozkaźniku: zåib | | zŷbat /zåibăt/ || kołysać || psł. *zybati || poświadczone w rozkaźniku: zåib | ||
| Linia 5608: | Linia 7337: | ||
| zŷbka /zåipkă/ || kołyska || psł. *zybъka || słowo poświadczone | | zŷbka /zåipkă/ || kołyska || psł. *zybъka || słowo poświadczone | ||
|} | |} | ||
| + | [[Kategoria:Język połabski]] | ||
Aktualna wersja na dzień 10:27, 7 mar 2023
WENSKIE-PULSKIE SLUWESNEK
SŁOWNIK (NOWO)POŁABSKO-POLSKI
Dla ułatwienia wyszukiwania i dotarcia do szerszych mas, cały artykuł jest pisany w języku radopolskim.
O słowniku
Słownik ma na celu zebranie dobrze zaświadczonych słów połabskich (wendzkich, wendyjskich, drzewiańskich), a także wykreowanie nowych bazując na toponimii, możliwych zapożyczeniach z dolnoniemieckiego, slawizmów w dolnoniemieckim, kalek połabsko-niemieckich, a czasem sugerując się słownictwem w językach łużyckich i słowińskim, rzadziej także w czeskim i polskim.
Za literacki został wzięty dialekt, w którym wystąpiło pełne mazurzenie, psł. *ьl/ъl dało /åu/ a nie /u/ oraz psł. *u dało (za wyjątkiem pozycji przed wargowymi i przyrostków) /au/, a nie /ai/.
Wymowa i ortografia
W "/.../" podano zapis według transkrypcji Polańskiego, po środku według Międzynarodowego Alfabetu Fonetycznego, a następnie z prawej zapis według proponowanej przeze mnie ortografii.
| /i/ = i = i | /ü/ = y = u | /u/ = u = u̇ | |
| /ė/ = e = ė | |||
| /e/ = ɛ = e, é | /ö/ = œ = o | /o/ = ɔ = a, á | |
| /a/ = a = ȧ | /å/ = ɒ = å |
| /ĕ/ = ə = è, e |
| /ă/ = ɐ = à, a |
Znaki é oraz á oznaczają samogłoskę pełną i są stawiane wyłącznie w ostatniej sylabie, także w słowach jednosylabowych z wyjątkiem przyimków. Znaki à oraz è oznaczają samogłoskę zredukowaną i stawiane są wyłącznie na innej sylabie niż ostatnia. Jeśli na przedostatniej sylabie jest samogłoska zredukowana, to na ostatniej jest pełna i nie ma potrzeby oznaczania tego akutem. Znaki a oraz e na ostatniej sylabie oznaczają samogłoskę zredukowaną, a na pozostałych – pełną.
| /ai/ = ai = î | /åi/ = ɒi = ŷ | /oi/ = oi = ŷ | /au/ = au = û | /åu/ = ɒu = ů |
Dyftong /oi/ jest alofonem /åi/ po spółgłoskach wargowych.
| /ą/ = ã = ą | /ǫ/ = ɔ̃ = ǫ |
| Wargowe | Dziąsłowe | Zadziąsłowe | Palatalne | Postpalatalne | Miękko- podniebienne |
Krtaniowe | |||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Zwarte | /p/ = p = p | /ṕ/ = pʲ = pi | /t/ = t = t | /ť/ = tʲ = ti, ki | /k/ = k = k | ||||
| /b/ = b = b | /b́/ = bʲ = bi | /d/ = d = d | /ď/ = dʲ = di, gi | /g/ = ɡ = g | |||||
| Afrykaty | /c/ = t͡s = c | /ć/ = t͡sʲ = ci | |||||||
| /ʒ/ = d͡z = dz | /ʒ́/ = d͡zʲ = dzi | ||||||||
| Szczelinowe | /f/ = f = f | /s/ = s = s | /š/ = ʃ = š | /ś/ = sʲ = si | /x́/ = xʲ = chi | /x/ = x = ch | /h/ = h = h | ||
| /v/ = v = w | /v́/ = vʲ = wi | /z/ = z = z | /ź/ = zʲ = zi | ||||||
| Nosowe | /m/ = m = m | /ḿ/ = mʲ = mi | /n/ = n = n | /ń/ = nʲ = ni | |||||
| Boczne | /l/ = l = l | /ľ/ = lʲ = li | |||||||
| Drżące | /r/ = r = r | /ŕ/ = rʲ = ri | |||||||
| Półsamogłoski | /j/ = j = j | ||||||||
Docelowa ortografia ma zapisywać spółgłoski dźwięczne i bezdźwięczne zgodnie z etymologią, czyli np. /defkă/ = dewka.
Rozróżnienie di/gi oraz ti/ki ma podłoże etymologiczne. Piszemy /ďöră/ = giora, /ďolü/ = dialu, /ťostü/ = tiastu, /ťölü/ = kiolu.
Z uwagi na istniejące oboczności /kj/:/kv/ i podobne, piszemy w tam, gdzie są one etymologiczne, np. /sjot/ = swiat - świat, /no svăte/ = na swàte - na świecie.
Szczegółowa fonologia
Samogłoski
Spółgłoski
Asymilacje
Przy połączeniach dwóch i więcej spółgłosek dochodziło do asymilacji dźwięczności, tzn. spółgłoski ulegały ubezdźwięcznieniu, np. dewka=/defkă/, wǫzkie=/vǫsťĕ/. Co ważne, w odróżnieniu od języka polskiego, w języku połabskim udźwięcznienie nie zachodziło na końcu wyrazu, np. Bug=/büg/, dǫb=/dǫb/, led=/led/, nie ulegały ubezdźwięcznieniu także połączenia typu bezdźwięczna+w, np. råkwîcia=/råkvaićă/, šwadá=/švodo/, swecia=/svećă/, citwàru=/citvărü/.
Fonologia dialektalna
| stan prasłowiański | Ostrów (Wustrow), Klonów (Klennow) - Hennig | Życin (Süthen) - Schultze | Łuchów (Lüchow) - Mithoff | Łuchów (Lüchow) - Pfeffinger | wariant literacki |
|---|---|---|---|---|---|
| *ьl, *ъl | au? | u | åu | åu = ů | |
| *š, *č, *ž | s, c, z | š, č, ž | s, c, z | ||
| *u1 | au | oi? åi? | ai? | au = û | |
1 - w pozycji innej niż przed spółgłoskami wargowymi
A
| połabski | polski | etymologia | uzasadnienie |
|---|---|---|---|
| a /ă/ | a, lecz | psł. *a | słowo poświadczone |
| aberhîd /oberhaid/ | dzierżawca rządowy | śdn. overheit | słowo poświadczone |
| aberzina /oberzină/ | bakłażan, oberżyna | niem. Aubergine | zapożyczenie, por. dłuż. oberžina |
| agát sa /ogot să/ | podobać się | śdn. hagen | poświadczone w 3Sg: ogăji-să |
| akî /oťai/ | szydełko? | śdn. hake + -åi | słowo poświadczone |
| alȧja /olajă/ | olej | śdn. oli(g)e | słowo poświadczone |
| alȧnt /olant/ | głowacz (ryba) | śdn. âlant | słowo poświadczone |
| aliat /oľăt/ | iść po coś, brać coś | śdn. holen | poświadczone w 3Sg: oľă |
| aliwa /olivă/ | oliwka | niem. Olive | zapożyczenie, por. łuż. oliwa |
| amår /omår/ | młot | śdn. hamer | słowo poświadczone |
| amél /omel/ | skop (wykastrowany baran) | śdn. hamel | słowo poświadczone |
| apá /opo/ | małpa | śdn. âpe | słowo poświadczone |
| apat /opăt/ | mieć nadzieję, ufać | śdn. happen~hoppen | poświadczone w 1Sg: opăm |
| aptika /optikă/ | optyka | niem. Optik | zapożyczenie, por. łuż. optika |
| ar /ăr/ | lub, albo | śdn. oder | słowo poświadczone, Polański transkrybuje ar |
| ará /oro/ | prostytutka, dziwka | śdn. hore | poświadczone w ASg: orǫ |
| Arȧnd /Orand/ | Arnold | śdn. Arent | zapożyczenie, imię |
| ás /os/ | padlina, ścierwo, przynęta?? | śdn. âs | poświadczone w GSg: oso, Lehr-Spławiński uważa za femininum |
| atát /otot/ | nienawidzić | śdn. haten | poświadczone w 3Sg: otăji-mĕ |
| awka /ofkă/ | jastrząb | lüneb. håfk(e) | słowo poświadczone, być może afka |
| azŷ /ozåi/ | uszko, eska (do haczyka), spinka?, klamra? | śdn. ose + -åi | słowo poświadczone |
Ȧ
| połabski | polski | etymologia | uzasadnienie |
|---|---|---|---|
| ȧdjektiw /adjektiv/ | przymiotnik | niem. Adjektiv | zapożyczenie, por. łuż. adjektiw |
| ȧdwérb /adverb/ | przysłówek | niem. Adverb | zapożyczenie, por. łuż. adwerb |
| Ȧfrika /Afrikă/ | Afryka | niem. Afrika | zapożyczenie, por. łuż. Afrika |
| ȧgát /agot/ | chronić, oszczędzać | śdn. hegen, heien | słowo poświadczone w 3Sg /agol/, /agojĕ/ |
| ȧchtér /axter/ | tył | śdn. achter | rozkład złożenia /axterskă/ |
| ȧchterskie /axtersťĕ/ | tylny | śdn. achter + psł. *-ьskъjь | słowo poświadczone w r. żeńskim |
| ȧku̇zȧtiw /akuzativ/ | biernik | niem. Akkusativ | zapożyczenie, por. łuż. akuzatiw |
| ȧl /al/ | już | śdn. al | słowo poświadczone |
| Ȧlbȧnîja /Albanajă/ | Albania | por. niem. Albanien, końcówka -ajă | zapożyczenie z niemieckiego |
| ȧlbȧnskie /albansťĕ/ | albański | Albanajă + -sťĕ | typowy przymiotnik od nazwy państwa |
| ȧlbȧrga /albargă/ | oberża, gospoda | śdn. herberge | słowo poświadczone |
| ȧlfȧbét /alfabet/ | alfabet | niem. Alphabet | zapożyczenie, por. łuż. alfabet |
| ȧltitŷ /altitåi/ | zawsze | śdn. alletiden | słowo poświadczone |
| Ȧmerika /Amerikă/ | Ameryka | niem. Amerika | zapożyczenie, por. łuż. Amerika |
| ȧmén /amen/ | amen | śdn. amen | słowo poświadczone |
| ȧnîz /anaiz/ | anyż | por. niem. Aneis, hol. anijs | zapożyczenie z -i->-ai- |
| ȧr /ar/ I | albo | por. dn. or | słowo poświadczone |
| ȧr /ar/ II | tutaj | por. lüneb. hēr | słowo poświadczone, obocznie er |
| ȧrdál /ardol/ | w dół, na dół | dn. herdāl | słowo poświadczone |
| ȧrde-mand /ardĕ-mond/ | styczeń | śdn. harde + śdn. mând | poświadczone jako grudzień, ale 1) hardemând = styczeń, 2) brakuje stycznia |
| Ȧrmenîja /Armenajă/ | Armenia | por. niem. Armenien, końcówka -ajă | zapożyczenie z niemieckiego |
| ȧrmenskie /armensťĕ/ | ormiański, armeński | Armenajă + -sťĕ | typowy przymiotnik na -sťĕ |
| ȧs /as/ | as | niem. Ass | zapożyczenie, por. dn. Ass |
| ȧsål /asål/ | osioł | śdn. esel | słowo poświadczone |
| ȧste /astĕ/ | szybki | śdn. haste | słowo poświadczone |
| ȧkiėr /aťėr/ | kramarz | śdn. haker | słowo poświadczone |
| ȧwén /aven/ | właśnie | śdn. even | słowo poświadczone |
Å
| połabski | polski | etymologia | uzasadnienie |
|---|---|---|---|
| Åns, Ånsa /Åns(ă)/ | Jan | śdn. Hans | słowo poświadczone, imię |
| Ånska /Ånskă/ | Janek | śdn. Hans + psł. *-ъka | słowo poświadczone, imię |
B
| połabski | polski | etymologia | uzasadnienie |
|---|---|---|---|
| babá /bobo/ | baba, stara kobieta | psł. *baba | słowo poświadczone |
| babka /bopkă/ | akuszerka, położna | psł. *babъka | słowo poświadczone |
| bagnîna /bognaină/ | bagnisko | psł. *bagnina | poświadczone w toponimii: Bonnein |
| bagne /bognĕ/ | bagno | psł. *bagno | poświadczone w toponimii w złożeniu: Bonnein (*bagnina), Bockeneitz (*bagnišče?) |
| barane /boronĕ/ | obrona | gerundium od /borot/ | słowo utworzone wzorem: aikrădinĕ (kradzież), vobenĕ (pokusa), vecenĕ (krzyk) |
| barát /borot/ | bronić | psł. *ob-varati, reanalizowane | poświadczone w rozkaźniku: boroj |
| bardŷnia /bordåińă/ | siekiera | psł. *bordyňa | słowo poświadczone |
| bardzia /borʒ́ă/ | bruzda | psł. *borzda | słowo poświadczone |
| Barlen /borlĕn/ | Berlin | psł. *bъrlinъ? | rekonstrukcja, toponim |
| barlînskie /borlainsťĕ/ | berliński | borlĕn + -sťĕ | przymiotnik od nazwy miasta |
| barna /bornă/ | brona | psł. *borna | słowo poświadczone |
| barnu /bornü/ | ił, glina | psł. *bъrno | poświadczone w toponimii: Barneitz (<*bъrnišče) |
| bart /bort/ | barć | psł. *bъrtь | poświadczone w toponimii w złożeniu: Pardein (<*bъrtina), Prietnick (<*bъrtьnikъ), Bartsch (<*bъrtьce), por stłuż. bart |
| bartnek /bortnĕk/ | bartnik | bort + -nĕk | z rekonstruowanego bort, poświadczone stpoł. nazwisko rodowe: Bartenick |
| barš /borš/ | okoń | por. niem. Barsch | słowo poświadczone |
| bȧba /babă/ | babka, babcia od strony matki | słownictwo dziecięce | słowo poświadczone |
| bȧckie /baťĕ/ | troszkę | zdrobnienie od baťĕ? | słowo poświadczone, ale Polański widzi jako zwykłą oboczność do baťĕ |
| bȧdål /badål/ | kat, oprawca | śdn. bodel | słowo poświadczone |
| bȧdån /badån/ | kadź, zbiornik | śdn. boden | słowo poświadczone |
| bȧdiane /baďonĕ/ | modlitwa | baďot + 'onĕ | gerundium od poświadczonego baďot |
| bȧdiannek /baďonĕk | modlitewnik | baďonĕ + -nĕk | formacja z -nĕk tworzącym nazwy narzędzi |
| bȧdiát /baďot/ | modlić się | beden | słowo poświadczone |
| bȧkie /baťĕ/ | trochę | por. szlez.-holszt. betken | słowo poświadczone |
| bȧlȧja /balajă/ | miednica, balia, ceber | śdn. balleie | słowo poświadczone |
| bȧn /ban/ | strych | śdn. bon<bodden | słowo poświadczone |
| bȧnȧna /banană/ | banan | niem. Banane | zapożyczenie z niem., por. łuż. banana |
| bȧnkî /banťai/ | ławka | śdn. banke | słowo poświadczone |
| bȧnkwîcia /bankvaićă/ | ławeczka | banťai + -aićă | zdrobnienie jak ťönåi-ťönvaićă |
| bȧrgiėr /barďėr/ | mieszczuch | śdn. borger | słowo poświadczone |
| bȧrwin /barvin/ | wódka, sznaps | śdn. brannewîn | słowo poświadczone |
| bȧt /bat/ | przykazanie | śdn. bot | słowo poświadczone |
| bȧzilika /bazilikă/ | bazylika | niem. Basilik | zapożyczenie, por. łuż. bazilika |
| båla /bålă/ | byk | śdn. bulle | słowo poświadczone |
| båle /bålĕ/ | były | psł. bylъjь | por. cz. bývalý, pl. były, głuż. bywši, por. gnålĕ |
| båz /båz/ | bez | psł. *bъzъ | słowo poświadczone |
| bedet /bedĕt/ | prosić, błagać | śdn. beden | poświadczone w 1Sg: bedą, w 3Sg: bedĕ |
| bek /bek/ | strumień | śdn. beke | słowo poświadczone |
| bel /bel/ | biel | psł. *bělь | rozkład poświadczonego belĕt |
| belet /belĕt/ | bielić ubrania | psł. *běliti | słowo poświadczone |
| Belgiėr /belďėr/ | Belg | niem. Belgier | zapożyczenie z niemieckiego |
| Belgiėrska /belďėrskă/ | Belgijka | belďėr + -skă | typowa forma żeńska na -skă w słowach na -ėr |
| belgise /belďisĕ/ | belgijski | śdn. belgische? | co do -sĕ por. ingelsĕ |
| Belgîja /Belgajă/ | Belgia | niem. Belgien | zapożyczenie z zaadaptowanym sufiksem |
| Bena /Benă/ | Bernard | śdn. Benne | zapożyczenie, imię |
| ber /ber/ | niedźwiedź | śdn. bâr | słowo poświadczone |
| bet sa /bet să/ | bać się | psł. *bojati sę | słowo poświadczone |
| Beta /Betă/ | Elżbieta | śdn. Bete | zapożyczenie, imię |
| betán /beton/ | beton | niem. Beton | por. głuż., pl. beton |
| Betka /Betkă/ | Ela | śdn. Bet(e)ke | zapożyczenie, imię |
| betrat /betrăt/ | ulepszyć | śdn. beteren | słowo poświadczone |
| bezat /bezăt/ | biec, biegać | psł. *běžati | słowo poświadczone |
| bezat dor /bezăt dör/ | przepływać, przebiegać | bezăt + dör | poświadczone w 3Sg: bezĕ dör |
| bezat likåm /bezăt likåm/ | ścigać się z kimś, biec na wyścigi | bezăt + likåm | słowo poświadczone poświadczone |
| bezat pusliád /bezăt püsľod/ | ścigać, biec za kimś | bezăt + püsľod | poświadczone w 3Sg: bezĕ püsľod |
| bezat wånû /bezăt vånau/ | wybiegać, wypływać | bezăt + vånau | poświadczone w 3Sg: bezĕ vånau |
| bezat wåkårst /bezăt våkårst/ | obiegać, opływać | bezăt + våkårst | poświadczone w 3Sg: bezĕ våkårst |
| bezat wech /bezăt vex/ | odbiegać, odpływać | bezăt + vex | poświadczone w 3Sg: bezĕ vex |
| bezîka /bezaikă/ | goniec, biegacz | psł. *běžika | słowo poświadczone |
| biala rŷbá /b́olă råibo/ | białoryb, płotka | b́olĕ + råibo | słowo poświadczone |
| biala zȧne /b́olă zanĕ/ | ścięgno | b́olĕ + zanĕ | złożenie wzorem dłuż. běła žyłka |
| bialak /b́olăk/ | białko jajka; białko | psł. *bělъkъ | słowo poświadczone |
| biale /b́olĕ/ | biały | psł. *bělъjь | słowo poświadczone |
| Biale Perèndȧn /b́olĕ perĕndan/ | Wielki Czwartek | b́olĕ + perĕndan | słowo poświadczone |
| Bialèrûska /B́olĕrauskă/ | Białoruś | b́olĕraus + -skă | por. głuż. Běłoruska, cz. Bělorusko |
| bialèrûskie /B́olĕrausťĕ/ | białoruski | b́olĕraus + -sťĕ | przymiotnik od nazwy narodu na -sťĕ |
| Bialèrûskie /b́olĕrausťĕ/ | Białorusin | b́olĕ + Rausťĕ | por. biał. беларус, cz. Bělorus |
| biardu /b́ordü/ | klepaczka do lnu, przybijaczka, płocha | psł. *bьrdo | słowo poświadczone |
| bigrȧft /bigraft/ | pogrzeb | śdn. bîgraft | słowo poświadczone |
| bikac /bikăc/ | dzięcioł | śdn bicken + psł. *-ačь | słowo poświadczone |
| bilikie /biliťĕ/ | tani | śdn. billik | zasymilowane zapożyczenie jak sch. jeftin, -iťĕ regularnie zasymilowane |
| Birgita /birgită/ | Brygida | śdn. Brigitte | zapożyczenie, imię |
| biûcet /b́aucĕt/ | szczekać | dźwiękonaśladowcze? | poświadczone w 3Sg: b́aucĕ |
| biûcîka /b́aucaikă/ | szczekacz | b́aucĕt + -aikă | formacja z produktywnym -aikă, por. brącĕt-brącaikă |
| bît /bait/ | bić | psł. *biti | słowo poświadczone |
| blawe /blovĕ/ | niebieski | śdn. blawe | słowo poświadczone |
| blazat /blozǎt/ | dąć, wiać | śdn. blasen | poświadczone w 3Sg: blozǎ |
| blȧntia zûzàlîcia /blanťă zauzălaićă/ | robaczek świętojański | blanťă + psł. *žužalica | słowo poświadczone |
| blågiota /blåďötă/ | wesołość, szczęście | psł. *bolgota | rozkład poświadczonego blåďütnĕ, por. pośw. pröstötă |
| blågiutne /blåďütnĕ/ | wesoły, szczęśliwy | psł. *bolgotьnъjь | słowo poświadczone |
| Blågiutneg Nuwag Liatá /blåďütnĕg nüvăg ľoto/ | Szczęśliwego Nowego Roku | blåďütnĕ + nüvĕ + ľotü | kalka niem. wyrażenia |
| Blågiutnech Jaster /blåďütnĕx jostĕr/ | Wesołych Świąt (wielkanocnych) | blåďütnĕ + jostråi | kalka niem. frohe Ostern |
| blåcha /blåxă/ | pchła | psł. *blъxa | słowo poświadczone |
| blåne /blånĕ/ | błonie | psł. *bolnьje | słowo poświadczone |
| blåsa mîska /blåsă maiskă/ | pchli targ | blåsĕ + maiskă | kalka niem. Flohmarkt, por. korvĕ rög jako niem. Kuhhorn |
| blåse /blåsĕ/ | pchli | blåxă + -ĕ | formacja wzorem korvo-korvĕ i podob. |
| blåtu /blåtü/ | błoto | psł. *bolto | poświadczone w toponimii: Platjei, Plaut |
| bledîcia /bledaićǎ/ | bladość | psł. *blědica | słowo poświadczone |
| bliade /bľodĕ/ | blady | psł. *blědъjь | poświadczone w pochodnej: bledaićǎ |
| bliåwat /bľåvǎt/ | wymiotować (pluć?) | psł. *blьvati | poświadczone w 3Sg: bľåvǎ |
| blij /blij/ | ołów | śdn. bli(g) | poświadczone w dopełniaczu /blijau/ |
| blijene /blijenĕ/ | ołowiany, ołowiowy | śdn. bli(g) + -enĕ | złożenie |
| blinskat /blinskăt/ | kołysać, huśtać | ??? | słowo poświadczone |
| blinskànîcia /blinskǎnaićǎ/ | huśtawka | blinskǎt + -naićǎ | słowo poświadczone, obocznie blinskǎvaićǎ |
| bliǫdat /bľǫdăt/ | śnić | psł. *blędati | poświadczone w 3Sg: bľǫdă |
| blîzą /blaizą/ | bliźnię (chłopiec) | psł. *bližę | słowo poświadczone w l. podw. /blizątă/ |
| blîzek /blaizĕk/ I | blisko | psł. *blizъko | słowo poświadczone |
| blîzek /blaizĕk/ II | znajomy | psł. *blizokъ | poświadczone w l. mn. /blaizücĕ/ |
| blîzîcia /blaizaićă/ | bliźnię (dziewczę) | psł. *bližica | słowo poświadczone w l. podw. /blizaićă/ |
| blîzkie /blaisťĕ/ | bliski | psł. *blizъkъjь | według poświadczonego /blaizĕk/ - blisko |
| blǫdet /blǫdĕt/ | błądzić | psł. *blǫditi | poświadczone w czasie przeszłym: blǫdål |
| bogát /bögot/ | skręcać | śdn. bögen | słowo poświadczone |
| bogiėl /böďėl/ | strzemię | śdn. bögel | słowo poświadczone |
| bor /bör/ | chłop, rolnik; walet (w kartach) | śdn. bûr | słowo poświadczone, co do drugiego znaczenia por. dn. Buur |
| boret /börĕt/ | szczekać | psł. *boriti? | poświadczone w 3Sg: börĕ, 3Pl: börą, być może od *borti, wtedy /bort/ |
| borstia /börsťă/ | pierś | śdn. borst | słowo poświadczone |
| bose /bösĕ/ | bosy | psł. bosъjь | słowo poświadczone |
| boze /bözĕ/ | zły | śdn. böse | dodatkowo zasymilowane poświadczone /böze/ |
| bǫbån /bǫbån/ | bęben | psł. *bǫbъnъ | słowo poświadczone |
| bǫcet /bǫcĕt/ | ryczeć | psł. bǫčiti | słowo poświadczone |
| Bǫckiuw /bǫcťüv/ | Banzkow | psł. *Bǫčьkovъ | rekonstrukcja, toponim |
| bǫkar /bǫkăr/ | bączek (ptak) | psł. *bǫkařь | słowo poświadczone |
| brak /brok/ | nieużytek, odłóg | śdn. brake | słowo poświadczone |
| brat /brot/ I | brat | psł. *bratъ | słowo poświadczone |
| brat /brot/ II | brać | psł. *bьrati | poświadczone w 3Sg: berĕ |
| bratac /brotăc/ | brat, braciszek | brot + -ăc | słowo poświadczone |
| bratȧcak /brotacăk/ | braciszek | brot + -acăk | słowo poświadczone |
| brȧdá /brado/ | pieczeń | śdn. brade | słowo poświadczone |
| bråwŷ /bråvoi/ | brwi | psł. *brъvi | słowo poświadczone |
| brącet /brącět/ | brzęczeć | psł. *bręčěti | poświadczone w 3Sg: /brącĕ/ |
| brącîka /brącaikă/ | harfa (żydowska?) | psł. *bręčika | słowo poświadczone |
| bredål /bredål/ | nieznany bliżej instrument | fryz. bred? | słowo poświadczone |
| brede /bredĕ/ | szeroki | śdn. brêt | słowo poświadczone |
| Bremŷ /Bremoi/ | Brema | niem. Bremen | adaptacja końcówki -en jako l.mn., por. cz. Brémy |
| brest /brest/ | wiąz | psł. *brest | poświadczone w toponimii: Briest, Brestah (<*brestъkъ), Prestein (<*brestina) |
| breza /breză/ | brzoza | psł. *berza | słowo poświadczone |
| brezdiát /brezďot/ | dnieć, świtać | psł. *brěždžati | poświadczone w 3Sg: brezďojĕ |
| brezuwe /brezüvĕ/ | brzozowy | breză + -üvĕ | złożenie z poświadczonego /breză/, por. jėlmă-jėlmüvĕ, kol-kolüvĕ |
| brig /brig/ | brzeg | psł. *bergъ | słowo poświadczone |
| brilia /briľă/ | okulary | niem. Brille | zapożyczenie, por. łuż. bryla, cz. brýle, zob. także såklai |
| Brit /Brit/ | Brytyjczyk | niem. Brite | zapożyczenie, por. cz. Brit |
| Britȧnîja /Britanajă/ | Brytania | niem. Britannien | adaptacja niemieckiego słowa |
| Britka /Britkă/ | Brytyjka | Brit + -kă | typowa forma żeńska na -kă |
| britskie /bricťĕ/ | brytyjski | brit + -sťĕ | typowy przymiotnik na -sťĕ |
| brizîna /brizaină/ | brzezina, las brzozowy | breză + -aină | poświadczone w LSg: brizaină |
| brizne /briznĕ/ | brzegowy | brig + -nĕ | przymiotnik wzorem plaug-plauznĕ |
| brîtka /braitkă/ | czapka | śdn. breit?? | słowo poświadczone |
| brod /bröd/ | bród | psł. *brodъ | poświadczone w toponimji: Brode, Bröde, Brodei, Brudberg |
| broda /brödă/ | podbródek | psł. *borda | słowo poświadczone |
| brodàwîcia /brödăvaićă/ | brodawka | psł. *bordavica | słowo poświadczone |
| brodegȧm /brödegam/ | małżonek, mąż | śdn. brüdegam | słowo poświadczone |
| brozgiėl /brözďėl/ | klin w radle lub pługu | psł. *brozgъlь | słowo poświadczone |
| brudek /brüdĕk/ | brodzik | psł. *brodikъ? | poświadczone w toponimji: Brodeck, Brüdack |
| bruder /brüdĕr/ | żebrak | śdn. broder | słowo poświadczone |
| bruderînka /brüderainkă/ | głóg | śdn. broder + -ain- + -kă | słowo poświadczone |
| bruderska /brüderskă/ | żebraczka | śdn. broder + -skă | słowo poświadczone |
| bruga /brügă/ | most | śdn. brügge | słowo poświadczone |
| bruk /brük/ | użycie | śdn. brük | słowo poświadczone |
| brukaza /brükoză/ | spodnie | śdn. brôkhôse | słowo poświadczone |
| brukát /brükot/ | używać | śdn. brüken | słowo poświadczone |
| Brusel /Brüsĕl/ | Bruksela | niem. Brüssel | zapożyczenie toponimu |
| brut /brüt/ | narzeczona | śdn. brüt | słowo poświadczone |
| brûd /braud/ | brud | psł. *brudъ | poświadczony w toponimii: Braud, Braude |
| brûne /braunĕ/ | brązowy | śdn. brûn | zapożyczenie z dn., dyftongizacja wynika ze starości zapożyczenia, o czym świadczą łuż. bruny |
| brŷsat /bråisăt/ | skrobać (rybę) | psł. *brysati | poświadczone w 3Sg: brăisĕ |
| bub /büb/ | fasola | psł. *bobъ | słowo poświadczone |
| buber /bübĕr/ | bóbr | psł. *bobrъ | poświadczone w toponimji w złożeniu: Bobra (<*bobŕaja), Bobracken (<*bobrovъka) |
| bubre /bübrĕ/ | bobrzy | bübĕr + -ĕ | poświadczone w toponimji: Bobra (<*bobŕaja) |
| bucka /bückă/ | leń, próżniak | ? | słowo poświadczone |
| budąca mûchá /büdącă mauxo/ | bąk, giez | psł. *bodǫťaja muxa | słowo poświadczone |
| Bug /Büg/ | Bóg | psł. *bogъ | słowo poświadczone |
| bukî /büťai/ | litera | śdn. bôk + -åi | singulativum od poświadczonego plóralnego bükvoi |
| bukwît /bükvait/ | gryka, tatarka | śdn. bouk-weit | słowo poświadczone |
| bukwîtne /bükvaitnĕ/ | gryczany, tatarczany | bükvait + -nĕ | słowo poświadczone |
| bukwŷ /bükvoi/ | książka | śdn. bôk | słowo poświadczone |
| bul /bül/ | ból | psł. *bolь | poświadczony czasownik pochodny: bülĕ |
| bulet /bülĕt/ | boleć | psł. *bolěti | poświadczone w 3Sg: /bülĕ/ |
| busa /büsă/ | strzelba, karabin | śdn. büsse | słowo poświadczone |
| bust /büst/ | kłuć, przebijać; żądlić | psł. *bosti | słowo poświadczone |
| butia /büťă/ | zdobycz, łup | śdn. büte | poświadczone w ASg: bütą |
| butian /büťăn/ | bocian | psł. *botěnъ | słowo poświadczone |
| buwát /büvot/ | budować | śdn. buwen | słowo poświadczone |
| Buza Dîská /Büză Daisko/ | Komunia Święta | büză + daisko | słowo poświadczone |
| Buza Matî /büză motai/ | Matka Boża | psł. *božьja mati | słowo poświadczone |
| Buzac /Büzăc/ | Bóg | psł. *božьcь | słowo poświadczone |
| Buzȧcak /Büzacăk/ | Bóg | psł. *božьčьkъ | słowo poświadczone |
| buzą /büzą/ | obraz święty | psł. *božę | słowo poświadczone |
| Buze /Büzĕ/ | Boży | psł. Božьjь | słowo poświadczone |
| Buze Wåtruk /Büzĕ Våtrük/ | Syn Boży | psł. Božьjь Otrokъ | słowo poświadczone |
| Buzen /Büzĕn/ | Bösen | psł. *Božinъ | rekonstrukcja, por. XIV Bozene, Bosen, toponim |
| buziǫtkiu /büźǫtťü/ | obrazek święty | psł. *božętъko | słowo poświadczone |
| bu̇k /buk/ | piasta | śdn. bûk | słowo poświadczone |
| bu̇nkiėr /bunťėr/ | bunkier | niem. bunker | zapożyczenie z niemieckiego |
| bu̇ntie /bunťĕ/ | kolorowy, pstrokaty | śdn. bunt | słowo poświadczone |
| bu̇ntia rŷbá /bunťă råibo/ | pstrąg | bunťă + råibo | słowo poświadczone |
| Bûcî /Baucai/ | Boitze | psł. *buci, NPl od *bukъ | rekonstrukcja/adaptacja i adideacja nazwy niemieckiej, toponim |
| bûd /baud/ | szyling | śdn. butken | słowo poświadczone |
| bûdet /baudĕt/ | budzić | psł. *buditi | aspekt ndk. do poświadczonego våzbaudĕt |
| bûk /bauk/ | buk | psł. *bukъ | słowo poświadczone |
| bûkiuwe /bauťüvĕ/ | bukowy | bauk + -üvĕ | złożenie z poświadczonego /bauk/, por. jėlmă-jėlmüvĕ, kol-kolüvĕ |
| bŷstre /boistrĕ/ | szybki, bystry | psł. *bystrъjь | poświadczone w toponimii: Wisstreitzen, Wüstereitz (<*bystrica), Fistrein (<*bystrina) |
| bŷt /boit/ | być | psł. *byti | słowo poświadczone |
C
| połabski | polski | etymologia | uzasadnienie |
|---|---|---|---|
| cád /cod/ | dym; sadza; kopeć | psł. *čadъ | słowo poświadczone |
| cadet /codĕt/ | kurzyć, dymić | psł. *čadъ | słowo poświadczone |
| carne /cornĕ/ | czarny | psł. *čьrnъjь | słowo poświadczone |
| casá /coso/ | miska, czasza | psł. *čaša | słowo poświadczone |
| caska /coskă/ | miseczka | coso + -kă | zdrobnienie z przyrostkiem -kă |
| cȧbår /cabår/ | ceber | psł. *čьbъrъ | słowo poświadczone |
| cȧrkiėwne /carťėvnĕ/ | kościelny | carťai + -nĕ | przymiotnik wzorem plaug-plauznĕ |
| cȧrkî /carťai/ | kościół; cmentarz przykościelny | psł. *cьrky | słowo poświadczone |
| cȧrkwîcia /carkvaićă/ | kaplica | psł. *cьrkъvica | słowo poświadczone |
| cȧrmak /carmăk/ | żółtko jaja | psł. *čьrmakъ | słowo poświadczone |
| cȧrnet /carnĕt/ | czernieć | psł. *čьrněti | formacja wzorem zåuknĕt, belĕt |
| cȧrnîcia /carnaićă/ | czarna jagoda | psł. *čьrnica | słowo poświadczone |
| cȧrnîdle /carnaidlĕ/ | atrament | carnĕt + -aidlĕ | złożenie na wzór łuż. čornidło |
| cȧrw /carv/ | robak? | psł. *čьrvь | poświadczone tylko w złożeniu, por. /god/ i /godĕk/ |
| cȧrw lezące /carv lezącĕ/ | ślimak | psł. *čьrvь lězęťьjь | słowo poświadczone |
| cȧrwena repá /carvenă repo/ | burak | carvenă + repo | słowo poświadczone |
| cȧrwene /carvenĕ/ | czerwony | psł. *čьrvenъjь | słowo poświadczone |
| cȧtîdle /cataidlĕ/ | komputer; liczydło | caist + -aidlĕ | kalka niem. Rechner, por. głuż. ličadło, cz. počítač, sch. računar |
| cąste /cąstĕ/ | częsty | psł. *čęstъjь | brak poświadczonych słów na częsty, słowo ogólnosłowiańskie |
| ce /cĕ/ | czy, lub | psł. *či | słowo poświadczone |
| Cech /cex/ | Czech | cz. Čech | zapożyczenie z czeskiego |
| cela /celă/ | pszczoła | psł. *bьčela | słowo poświadczone |
| celar /celăr/ | pszczelarz | celă + -ăr | formacja wzorem ťönăr, gǫśăr |
| cele /celĕ/ | pszczeli | psł. *bьčelьjь | słowo poświadczone |
| cele wåsk /celĕ våsk/ | wosk pszczeli | celĕ + våsk | por. niem. Bienenwachs, por. także poświadczone korvĕ rög (niem. Kuhhorn) |
| celu /celü/ | policzek | psł. *čelo | słowo poświadczone |
| cenit /cenit/ | zenit | niem. Zenit | zapożyczenie, por. łuż. cenit |
| cent /cent/ | cent, eurocent | niem. Cent | zapożyczenie, por. łuż. cent |
| cepak /cepăk/ | kij, kijak | psł. *cěpakъ | słowo poświadczone |
| cepŷ /cepoi/ | cep | psł. *cěpy | słowo poświadczone |
| cera /ceră/ | wczoraj | psł. *vьčera | słowo poświadczone |
| cerajse /cerojsĕ/ | wczorajszy | psł. *vьčerajьšьjь | formacja analogiczna do dans - dansejsĕ |
| cesat /cesăt/ | czesać | psł. *česati | słowo poświadczone |
| ceskie /cesťĕ/ | czeski | Cex + -sťĕ | Cex-cesťĕ jak Wénd-wensťĕ |
| cew /cev/ | cewka tkacka | psł. *cěvъ | słowo poświadczone |
| cial /ćol/ | na zdrowie! | psł. *cělъ | słowo poświadczone |
| cifra /cifră/ | cyfra | niem. (die!) Ziffer | zapożyczenie, por. dłuż. cyfra, cz. cifra |
| cikànîcia /cikănaićă/ | kózka? | niem. Zike + -naićă | słowo poświadczone |
| cil /cil/ | cel | niem. Ziel | zapożyczenie, por. łuż. cil, cz. cíl |
| ciliûst /ciľaust/ | szczęka dolna | psł. *čeľustь | słowo poświadczone |
| cink /cink/ | cynk | niem. Zink | zapożyczenie, por. łuż. cynk, internacjonalizm pochodzi ze słowa górnoniemieckiego |
| cirkác /cirkoc/ | świerszcz | onomatopeja + psł. *-ačь | słowo poświadczone |
| cirkát /cirkot/ | ćwierkać? | onomatopeja, patrz pol. ćwierkać | rozkład złożenia cirkoc |
| citer /citĕr/ | cztery | psł. *četyre | słowo poświadczone |
| citèrdisiǫt /citĕrdiśǫt/ | czterdzieści | psł. *četyre desętъ | słowo poświadczone |
| citèrnacte /citĕrnoctĕ/ | czternaście | psł. *četyre na desęte | słowo poświadczone |
| citèrnacti /citĕrnocti | czternaście | psł. *četyre na desęte | słowo poświadczone |
| citèrnàdist /citĕrnădist/ | czternaście | psł. *četyre na desęte | słowo poświadczone |
| citèrnard /citĕrnord/ | czworokąt | citĕr + nord | formacja wsteczna od poświadczonego citĕrnordĕ |
| citèrnarde /citĕrnordĕ/ | czworokątny | psł. *četyre + śdn. nôrd | słowo poświadczone |
| citrana /citronă/ | cytryny | niem. Zitrone, dn. Zitroon | por. łuż. citrona |
| citwàru /citvărü/ | czworo | psł. *četvoro | słowo poświadczone |
| citwiartac /citjortăc/ | kwadrat | citjortĕ + -ăc | por. głuż. štwórc, cz. čtverec |
| citwiarte /citjortĕ/ | czwarty | psł. *četvьrtъjь | słowo poświadczone, Polański pisze ciťortĕ |
| cîpål /caipål/ | cebula | szlez-holszt. zippel | słowo poświadczone |
| cîst /caist/ | liczyć | psł. *čisti | poświadczone w 3Sg: catĕ i imiesłów: catenĕ |
| cîste /caistĕ/ | czysty | psł. *čistъjь | słowo poświadczone |
| cîsté /caiste/ | czysto | psł. *čistě | słowo poświadczone |
| cîstet /caistĕt/ | czyścić | psł. *čistiti | poświadczone w 3Sg: caistĕ |
| cîstu /caistü/ | czysto | psł. *čistě | słowo poświadczone |
| clåwàcene /clåvăcenĕ/ | człowieczy, ludzki | psł. *čelvěčenъjь | słowo poświadczone |
| clåwak /clåvăk/ | człowiek | psł. *čelvěk | słowo poświadczone |
| crewu /crevü/ | trzewia, wnętrzności | psł. červo | słowo poświadczone |
| criw /criv/ | but, trzewik | psł. *červь | słowo poświadczone |
| criwnek /crivnĕk/ | szewc | criv + -nĕk | słowo poświadczone |
| cu /cü/ | co | psł. *čьso | słowo poświadczone |
| cûdze /cauʒĕ/ | cudzy, obcy, nieprzyjaciel | psł. *ťuďь | słowo poświadczone |
| cût /caut/ | czuć | psł. *čuti | poświadczone w 1Sg: cajă (-ją?) i w 2Sg: cajĕs (-jis?) |
| cůn /cåun/ | czółno, łódka | psł. *čьlnъ | słowo poświadczone |
| cůnak /cåunăk/ | czółenko tkackie | psł. *čьlnъkъ | słowo poświadczone |
D
| połabski | polski | etymologia | uzasadnienie |
|---|---|---|---|
| dade /dodĕ/ | zmarły | śdn. lüneb. dode | słowo poświadczone |
| dagat /dogăt/ | być wartym | śdn. dogen | poświadczone w 3Sg: dogă |
| dach /dox/ | przecież | śdn. doch | słowo poświadczone |
| dalek /dolĕk/ | daleko | psł. *daleko | słowo poświadczone |
| dalekie /doleťĕ/ | daleki | psł. *dalekъjь | według poświadczonego /dolĕk/ - daleko |
| dargie /dorďĕ/ | drogi | psł. *dorgъjь | rekonstrukcja, por. nazwę miejscową Neu-Darchau (*novaja dorgava) |
| dargiutne /dorďütnĕ/ | cenny, bezcenny | darg- + -ötă + -nĕ | rekonstrukcja, por. dłuż. drogotny, głuż. drohótny |
| darm /dorm/ | jelito | por. śdn. darm, dn. Doarm | zapożyczenie jak np. ströta 'tchawica' |
| dat /dot/ I | dać | psł. *dati | słowo poświadczone |
| dat /dot/ II | śmierć | śdn. dôt | słowo poświadczone, być może dod |
| dawek /dovĕk/ I | azot | dovĕt + -ĕk | kalka niem. Stickstoff, por. głuż. dusyk, cz. dusík, -ĕk jak w ďüjĕt-ďüjĕk |
| dawek /dovĕk/ II | jastrząb | psł. *davikъ | słowo poświadczone, niepewne |
| dawet /dovĕt/ | cisnąć, dławić, dusić | psł. *daviti | słowo poświadczone |
| dȧgiėl /daďėl/ | tygiel | śdn. degel | poświadczone w 3Sg: dovĕ |
| dȧglitie /dagliťĕ/ | powszedni | śdn. daglik | słowo poświadczone |
| dȧliá /daľo/ | długość | psł. *dьľa | poświadczone w ASg: dalą |
| dȧlna /dalnă/ | osnowa | psł. *dьľьna? -oje? | słowo poświadczone |
| dȧmá /damo/ | dama, pani; dama (w kartach | niem. Dame | typowe zapożyczenie, co do drugiego znaczenia por. dn. Daam |
| dȧn /dan/ | dzień | psł. *dьnь | słowo poświadczone |
| dȧnac /danăc/ | dzień | psł. *dьnьcь | słowo poświadczone |
| dȧnesne /danesnĕ/ | codzienny, dzienny | psł. *dьnešьnъjь | słowo poświadczone |
| dȧnnek /dȧn(n)ĕk/ | dziennik, żurnal | dan + -nĕk | złożenie wzorem pl. dziennik, głuż. dźenik, por. niem. Tageszeitung |
| dȧns /dans/ | dzisiaj | psł. *dьnьsь | słowo poświadczone |
| dȧnsejse /danseisĕ/ | dzisiejszy | psł. *dьnь | słowo poświadczone |
| Dȧnsk /Dansk/ | Gdańsk | śdn. Danske, Danzig | zapożyczenie, toponim |
| dȧra /dară/ | dziura | psł. *dira | słowo poświadczone |
| dȧrgnǫt /dargnǫt/ | dziergać, wyczesywać (len) | psł. *dьrgnǫti | słowo poświadczone |
| dȧršår /daršår/ | młóckarz | śdn. derscher | słowo poświadczone |
| dȧtiw /dativ/ | celownik | niem. Dativ | zapożyczenie, por. łuż. datiw |
| dåné /dåne/ | wewnątrz, w środku | psł. *dъně | słowo poświadczone |
| dånu /dånü/ | dno | psł. *dъno | słowo poświadczone |
| dånû /dånau/ | do wewnątrz, do środka | psł. *dъnu | słowo poświadczone |
| dåwá /dåvo/ | dwa | psł. *dъva | słowo poświadczone |
| dåwáj /dåvoj/ | dwoje | psł. *dъvojь | słowo poświadczone |
| dåzd /dåzd/ | deszcz | psł. *dъždžь | słowo poświadczone |
| dåzdinek /dåzdinĕk/ | parasol (na deszcz) | dåzd + -inĕk | por. niem. Regenschirm, cz. deštník, głuż. předešćnik |
| dącká /dącko/ | dzięki, dziękuję | śdn. dank + -ăk | słowo poświadczone, Polański odczytuje /dancko/, ale jest to raczej stara pożyczka |
| dąkát /dąkot/ | dziękować | śdn. danken | czasownik związany z poświadczonym /dącko/, por. pol. dziękować, głuż. dźakować, ukr. дякувати |
| dedîcia /dedaićă/ | ojcowizna | psł. *dědica | poświadczone w toponimii: Tideitz, Tiedeitzen, Taddeis |
| dedîna /dedană/ | dziedzina, spadek, dziedzictwo | psł. *dědina | poświadczone w toponimii: Deetjein, Detschön |
| degne /degnĕ/ | odpowiedni, warty | lüneb. dägen | słowo poświadczone |
| degá /dego/ | szpada | śdn. dege | słowo poświadczone |
| dek /dek/ | dach | śdn. dak | słowo poświadczone |
| delet /delĕt/ | dzielić | psł. *děliti | poświadczone w 3Sg: delĕ |
| delfin /delfin/ | delfin | niem. Delphin | zapożyczenie, por. łuż. delfin, cz. delfín |
| demutichie /demütix́ĕ/ | pokorny, uległy | śdn. dêmödich | słowo poświadczone |
| denkát /denkot/ | myśleć | śdn. denken | słowo poświadczone |
| deret /derĕt/ | drzeć | psł. *derti | poświadczone w 3Sg: derĕ, por. perĕ-perĕt |
| deta /detă/ | dziecko | psł. *dětę | słowo poświadczone, obocznie detą |
| detîne /detainĕ/ | dziecinny | psł. *dětinъjь | słowo poświadczone |
| dewa /devă/ | dziewczyna; służąca | psł. *děva | słowo poświadczone |
| dewîcia /dewaićă/ | dziewica | devă + -aićă | złożenie wzorem pol. dziewica, sch. devica, por. niem. Jungfrau |
| dewka /defkă/ | dziewczyna; córka | psł. *děvъka | słowo poświadczone |
| diada /ďodă/ | dziadek, ojciec matki | psł. *děda | poświadczone w toponimii: Thiedken (<*děd(k)in?), Tideitz, Tiedeitzen (<*dědica) |
| dial /ďol/ | część, kawałek | psł. dělъ, śdn. dêl | rekonstrukcja, por. głuż dźěł, dłuż. źěł, por. pośw. delĕt |
| dialat /ďolăt/ | pracować, działać | psł. *dělati | poświadczone 3Sg: ďolă, ale także ďolojĕ |
| dialàtuwne /ďolătüvnĕ/ | pracowity | psł. *dělatovьnъjь | słowo poświadczone |
| dialu /ďolü/ | dzieło, praca, wysiłek | psł. *dělo | słowo poświadczone |
| Dianèmarka /Ďonĕmorkă/ | Dania | Ďon + -morkă z niem. Mark | por. dłuż. mroka 'granica' z niem. Marke |
| Dianska /Ďonskă/ | Dunka | śdn. Dêne + -skă | zapożyczenie ze śdn., por. Śoskă 'Niemka' |
| Dianskie /Ďonsťĕ/ | Duńczyk | śdn. Dêne + -sťĕ | zapożyczenie ze śdn., por. Śosťĕ 'Niemiec' |
| dianskie /ďonsťĕ/ | duński | śdn. Dêne + -sťĕ | por. śosťĕ 'niemiecki' |
| diatka /ďotkă/ | dziecko | psł. *dětъka | słowo poświadczone |
| dif /dif/ | złodziej | śdn. dief | słowo poświadczone |
| dijada /dijodă/ | dioda | niem. Diode | zapożyczenie, por. łuż. dioda |
| dik /dik/ | staw | śdn. dîk | słowo poświadczone |
| dikie /diťĕ/ | gruby | lüneb. dick | słowo poświadczone |
| din /din/ | także, też | śdn. den | słowo poświadczone |
| dinȧmika /dinamikă/ | dynamika | niem. Dynamik | zapożyczenie, por. łuż. dynamika |
| dingat /dingăt/ | wynajmować | śdn. dingen | słowo poświadczone |
| diǫsna /ďǫsnă/ | dziąsło | psł. *dęsna | słowo poświadczone |
| dirzet /dirzĕt/ | trzymać, powstrzymywać | psł. *dьržiti | słowo poświadczone |
| disąt /disąt/ | dziesięć | psł. *desętь | słowo poświadczone |
| disątàru /disątărü/ | dziesięcioro | psł. *desętero | słowo poświadczone |
| disątdisiǫt /disątdiśǫt/ | sto | psł. *desętь desętъ | słowo poświadczone |
| disąt pątstig /disąt pątstig/ | tysiąc | disąt + pątstig | słowo poświadczone, ale Polański odczytuje disąt pątstiďĕ |
| disiǫte /diśǫtĕ/ | dziesiąty | psł. *desętъjь | słowo poświadczone |
| disiǫtka /diśǫtkă/ | dziesiątka, dziesięć | desąt + -kă | (Rost) poświadczone zapożyczenie do niem.: Dischschonke(n) |
| diwąt /divąt/ | dziewięć | psł. *devętь | słowo poświadczone |
| diwątàru /divątărü/ | dziewięcioro | psł. *devętero | słowo poświadczone |
| diwątnácti /divątnăcti/, diwątnádist /divątnădist/ | dziewiętnaście | psł. *devętь na desęte | słowo poświadczone |
| disątnacti /disątnocti/ | dwadzieścia | psł. *desętь na desęte | słowo poświadczone |
| diwątdisiǫt /divądiśǫt/ | dziewięćdziesiąt | psł. *devętь desętъ | słowo poświadczone |
| diwiǫte /div́ǫtĕ/ | dziewiąty | psł. *devętъjь | słowo poświadczone |
| dîpá /daipo/ | jama, jaskinia | psł. *dupa | poświadczone w toponimii: Düpe, Wolfsdüpe, Suckolnedüpe |
| dîpaste /daipostĕ/ | głupi, naiwny | psł. *dupastъjь | słowo poświadczone |
| dîpawe /daipovĕ/ | głupi, naiwny | psł. *dupavъjь | słowo poświadczone, ale por. daipostĕ |
| dîská /daisko/ | stół | śdn. disk | słowo poświadczone |
| dîwak /daivăk/ | jeleń | psł. *divakъ | słowo poświadczone |
| dîwe /daivĕ/ | dziki | psł. *divъjь | słowo poświadczone |
| dîwîna /daivaină/ | zwierzyna łowna; dziczyzna | daivĕ + -aină | złożenie wzorem głuż. dźiwina |
| dlån /dlån/ | dłoń | psł. *dolnь | słowo poświadczone |
| dobål /döbål/ | djabeł | śdn. duvel | słowo poświadczone |
| dol /döl/ | dół, dolina | psł. *dolъ | słowo poświadczone |
| dolda /döldă/ | (duży) garnek | śdn. dulte | poświadczone jako dölde, dodatkowo zasymilowane |
| dor /dör/ I | dwór | psł. *dvorъ | słowo poświadczone |
| dor /dör/ II | prze-, przez, (durch) | śdn. dor | słowo poświadczone |
| dornîste /dörnaistĕ/ | dworzec | dör + -n- + -aistĕ | kalka niem. Bahnhof, por. dłuż. dwórnišćo |
| dorstiat /dörsťăt/ | być spragnionym | śdn. dörsten | poświadczone w 3Sg: dörsťojĕ |
| Dorta /Dörtă/ | Dorota | śdn. Dorthe | zapożyczenie ze śdn., zasymilowane jak inne imiona, imię |
| Dortka /Dörtkă/ | Dorotka | Dörtă + -kă | zdrobnienie, por. Morajă-Moraikă, imię |
| dorianek /döŕonĕk/ | dzierżawca | dör + -'onĕk | formacja wzorem dör-döŕonkă |
| dorianka /döŕonkă/ | dzierżawczyni | psł. *dvořanъka | słowo poświadczone |
| dost /döst/ | dość | psł. *dostъ | słowo poświadczone, obocznie düst |
| dǫb /dǫb/ | dąb; drzewo | psł. *dǫbъ | słowo poświadczone |
| dǫbak /dǫbăk/ | drzewko | psł. *dǫbъkъ | słowo poświadczone |
| dǫbèwůná /dǫbĕvåuno/ | bawełna | dǫb + våuno | kalka niem. Baumwolle, por. pośw. jopťĕdǫb na Apfelbaum |
| dǫbîcia /dǫbaićă/ | sad, dąbrowa | dǫb + -aićă | słowo poświadczone |
| dǫbrianka /dǫbŕonkă/ | galas, dębianka | psł. *dǫbřanъka | słowo poświadczone |
| dǫpá /dǫpo/ | chrzest | śdn. dôpe | słowo poświadczone, obocznie dǫpă |
| dǫpiat /dǫṕăt/ | chrzcić | śdn. dôpen | poświadczone w czasie przeszłym: dǫṕălai-jĕg |
| dǫpnek /dǫpnĕk/ | chrzciciel | dǫpo + -nĕk | nazwa wykonawcy czynności na -nĕk, por. głuż. křćinek |
| dǫpnîcia /dǫpnaićă/ | chrzcielnica | śdn. dôpe + psł. *-ьnica | słowo poświadczone |
| dǫt /dǫt/ | dąć, dmuchać | psł. *dǫti | poświadczone w 3Sg: dåmĕ |
| drȧle /dralĕ/ | prędki, szybki | śdn. dral | słowo poświadczone |
| drȧmeta /drametă/ | fujarka | śdn. drummete | słowo poświadczone |
| dråwa /dråvă/ | drwa | psł. *drъva | słowo poświadczone |
| dråwene /dråvenĕ/ | drewniany | dråvă + -enĕ | słowo poświadczone |
| dråwnu /dråvnü/ | drewno | psł. *drъvьno | słowo poświadczone |
| dråzet /dråzĕt/ | drżeć | psł. *drъžiti | poświadczone w 3Sg: dråzĕ |
| dremat /dremăt/ | śnić, marzyć we śnie | psł. *drěmati | poświadczone w 2Sg: dremĕs |
| dren /dren/ | cierń | psł. *dernъ | słowo poświadczone |
| drene /drenĕ/ | ciernie | psł. *dernьje | słowo poświadczone |
| drenuwate /drenüvotĕ/ | cierniowy | dren + -üvotĕ | słowo poświadczone |
| Drewes /Drevĕs/ | Andrzej | śdn. Drêwes | słowo poświadczone, imię |
| Dreweska /Dreveskă/ | Andrzejek | Drevĕs + -kă | zdrobnienie za pomocą typowego sufiksu -kă, imię |
| drewu /drevü/ | drzewo | psł. *dervo | rozkład poświadczonego drivenĕ, "drzewo" to także ľos, dǫb, drevü mogło być zapomniane |
| driste /dristĕ/ | odważny, mężny | śdn. drîst | słowo poświadczone |
| driwene /drivenĕ/ | drzewny | psł. *dervenъjь | słowo poświadczone |
| drizȧl /drizal/ | pas do przepasywania czy podciągania odzieży | psł. *dьržalь | słowo poświadczone |
| druwa /drüvă/ | winogrono | śdn. drûve | słowo poświadczone |
| drûde /draudĕ/ | niekiedy | psł. *drugdy | słowo poświadczone |
| drûg /draug/ | inny, drugi, jeden | psł. *drugъ | słowo poświadczone |
| drûg drûgû /draug draugau/ | jeden drugiemu | psł. *drugъ drugu | słowo poświadczone |
| drûg gegén drûga /draug gegen draugă/ | jeden przeciw drugiemu | psł. *drugъ + śdn. gegen | słowo poświadczone |
| drûgie /drauďĕ/ | drugi | psł. *drugъjь | słowo poświadczone |
| drûz Bug /drauz Büg/ | szczęść Boże, dopomóż Boże | psł. *druži bogъ | zwrot poświadczony |
| drûzet /drauzĕt/ | pomagać | psł. *družiti | słowo poświadczone |
| du /dü/ | do | psł. *do | słowo poświadczone |
| du wåpàkwîdzenia /dü våpăkvaiʒeńă/ | do zobaczenia | dü + våpăk + vaiʒenĕ | zwrot kalkujący niem. Auf wiedersehen, por. dłuż. na zasejwiźenje |
| duble /düblĕ/ | podwójny | śdn. dubbel | słowo poświadczone, obocznie dubbelt? |
| dublér /dübler/ | rodzaj monety, dytki | śdn. dubler | słowo poświadczone |
| dubra jûtru /dübră jautrü/ | dobre rano | dübrĕ + jautrü | zwrot poświadczony |
| dubra nuc /dübră nüc/ | dobranoc | dübră + nüc | zwrot poświadczony |
| dubre /dübrĕ/ | dobry | psł. *dobrъjь | słowo poświadczone |
| dubré /dübre/ | dobrze | psł. *dobrě | słowo poświadczone |
| dubre dȧn /dübrĕ dan/ | dzień dobry | dübrĕ + dan | zwrot poświadczony |
| dubre vicér /dübrĕ vicer/ | dobry wieczór | dübrĕ + vicer | zwrot poświadczony |
| dubru /dübrü/ | dobro | psł. *dobro | słowo poświadczone, znaczenie niepewne, por. niem. Gutes |
| dujet /düjĕt/ | doić | psł. *dojiti | słowo poświadczone |
| dujoce /düjocĕ/ | dwojaki | psł. *dъvojačьjь | słowo poświadczone |
| dukiuncet /düťüncĕt/ | dokończyć | psł. *dokončiti | słowo poświadczone |
| dum /düm/ | dom, posiadłość | psł. *domъ | słowo poświadczone |
| dumá /dümo/ | do domu | psł. *doma | słowo poświadczone |
| Dumas /Dümăs/ | Tomasz | śdn. Domas | słowo poświadczone |
| Dumaska /Dümoskă/ | Tomek | Dümăs + -kă | zdrobnienie za pomocą typowego sufiksu -kă |
| dupîte /düpaitĕ/ | pijany | psł. *dopitъjь | słowo poświadczone |
| durostle /düröslĕ/ | dorosły | imiesłów od dürĕst | kalka niem. Erwachsene, por. głuż. dorostły, dorosćeny, ale też: prepiclĕ |
| durest /dürĕst/ | dorosnąć | dü- + rüst | kalka niem. erwachsen, -rĕst jak w prairĕst |
| dust /düst/ | dość | psł. *dostь | słowo poświadczone, obocznie döst |
| duzȧdát sa /düzadot să/ | doczekać się | psł. *dožьdati sę | formacja wsteczna od poświadczonego düzaidăt |
| duzîdat /düzaidăt/ | oczekiwać | psł. *dožidati | słowo poświadczone |
| du̇dȧja /dudajă/ | dudy | śdn. dûdey | słowo poświadczone |
| du̇ldichie /duldix́ĕ/ | cierpliwy | śdn. duldich | słowo poświadczone |
| dûre /daurĕ/ | drogi | śdn. dûr | uzupełnienie braków semantycznych, -ûr- > -aur- jak w saur |
| dûsa /dausă/ | dusza | psł. *duša | słowo poświadczone |
| dûsne /dausnĕ/ | zaduszny | psł. *dušьnъjь | słowo poświadczone |
| důg /dåug/ | dług | psł. *dъlgъ | słowo poświadczone |
| důgie /dåuďĕ/ | długi | psł. *dъlgъjь | słowo poświadczone |
| důgièråt /dåuďĕråt/ | długodziób | psł. *dъlg-o-rъtъ | słowo poświadczone |
| důgiu /dåuďü/ | długo | psł. *dъlgo | słowo poświadczone |
| důzne /dåuznĕ/ | dłużny, winny | dåug + -nĕ | złożenie wzorem pl. dłużny |
| důznek /dåuznĕk/ | dłużnik, winowajca | dåug + -nĕk | poświadczone w NSg: dåuznaicĕ |
| dwȧr /dvar/ | drzwi | psł. *dvьrь | słowo poświadczone |
| dwȧrnîcia /dvarnaićă/ | pokój | psł. *dvьrьnica | słowo poświadczone |
| dwenàcte /dvenăcte/ | dwanaście | psł. *dъvě na desęte | słowo poświadczone |
| dwenacté /dvenocte/ | dwanaście | psł. *dъvě na desęte | słowo poświadczone |
| dwenactèpȧlcnîcia /dvenoctĕpolcnaićă/ | dwunastnica | dvenoctĕ + polăc + -naićă | kalka niem. Zwölffingerdarm, por. dłuż. dwanasćopalcnik |
| dwenàcti /dvenăcti/ | dwanaście | psł. *dъvě na desęte | słowo poświadczone |
| dwenàdist /dvenădist/ | dwanaście | psł. *dъvě na desęte | słowo poświadczone |
| dwîgát /dvaigot/ | dźwigać, podnosić | psł. *dvigati | iteratyw do poświadczonego dvaignǫt |
| dwîgnǫt /dvaignǫt/ | dźwignąć, podnieść | psł. *dvignǫti | słowo poświadczone |
| dŷchat /dåixăt/ | chuchać | psł. *dyxati | poświadczone w 3Sg: dåixă |
| dŷm /dåim/ | dym | psł. *dymъ | słowo poświadczone |
| dŷmat /dåimăt/ | dmuchać | psł. *dymati | poświadczone w 3Sg: dåimă |
E
| połabski | polski | etymologia | uzasadnienie |
|---|---|---|---|
| ele /elĕ/ | cały czas, zawsze | śdn. hêl | słowo poświadczone |
| elefȧnt /elefant/ | słoń | niem., dn. Elefant | zapożyczenie, por. łuż. elefant (choć obok: słon) |
| elektrika /elektrikă/ | elektryka | niem. Elektrik | zapożyczenie, por. łuż. elektrika |
| Elska /Elskă/ | Elżbieta, Ela | śdn. Elske | zapożyczenie ze śdn., zasymilowane jak inne imiona |
| eluwe /elüvĕ/ | cały | ele + -üvĕ | słowo poświadczone |
| emerika /emerikă/ | królestwo niebieskie | śdn. hemmelrîke | słowo poświadczone |
| enep /enĕp/ | konopia | śdn. hennep | słowo poświadczone |
| engiėl /enďėl/ | anioł | śdn. engel | słowo poświadczone |
| engiwår /enďivår/ | imbir | śdn. engewer | słowo poświadczone |
| Enka /Enkă/ | Henryk, Henio | śdn. Hencke | zapożyczenie ze śdn., zasymilowane jak inne imiona |
| enkst /enkst/ | ogier | niem. Hengst | słowo poświadczone |
| er /er/ | pan | śdn. er | słowo poświadczone |
| erá /ero/ | cześć, honor | śdn. êre | poświadczone w bierniku /erǫ/ |
| eriát /eŕot/ | szanować, czcić | śdn. êren | poświadczone w 3Sg: eŕojĕ |
| erlikie /erliťĕ/ | uczciwy | śdn. êrlik | słowo poświadczone |
| erska /erskă/ | pani | er + -skă | poświadczone u Mithoffa w formie cytatu 'Ehrsske' |
| erste /erstĕ/ | pierwszy | śdn. erste | słowo poświadczone |
| ewål /evål/ | hebel | dn. hewel | słowo poświadczone, por. övål |
F
| połabski | polski | etymologia | uzasadnienie |
|---|---|---|---|
| faliaste /foľostĕ/ | płowy | śdn. vâl + -'ostĕ | słowo poświadczone |
| falniá /folńo/ | fałda | dn. Foul, Foul’n? | słowo poświadczone w NSg: folne |
| falnene /folnenĕ/ | pofałdowany | folno + -enĕ lub imiesłów od *folnĕt | słowo poświadczone |
| faná /fono/ | flaga | niem. Fahne | zapożyczenie z niemieckiego, por. dłuż. fona |
| fastet /fostĕt/ | pościć | śdn. fasten | zapożyczenie |
| fastane /fostonĕ/ | post | gerundium od fostĕt | formacja jak niem. Fasten od fasten |
| fat /fot/ | beczka, naczynie | śdn. fat, fât | słowo poświadczone |
| fatnek /fotnĕk/ | bednarz | fot + -nĕk | nazwa zawodu jak klübĕk-klübaucnĕk |
| fȧbrika /fabrikă/ | fabryka | niem. Fabrik | zapożyczenie, por. łuż. fabrika |
| fȧdér /fader/ | ojciec chrzestny, kum; ojciec | dn. Vadder | słowo poświadczone |
| fȧgȧla /fagală/ | ptaszek | dn. vāgel | słowo poświadczone |
| fȧlgát /falgot/ | następować, postępować | śdn. volgen | poświadczone w 3Sg: falgojĕ |
| fȧn /fan/ | fan | niem. Fan | zapożyczenie, por. łuż. fan |
| fȧnȧtizm /fanatiz(ĕ)m/ | fanatyzm | niem. Fanatismus | por. łuż. fanatizm |
| fȧrbȧt /farbat/ | zakaz | śdn. vorbot | słowo poświadczone |
| fȧrbia /farb́ă/ | barwa, kolor; farba | por. niem. Farbe | słowo poświadczone |
| fȧrbidiát /farbiďot/ | zakazać | śdn. vorbiden | poświadczone w czasie przeszłym: farbiďol |
| fȧrdål /fardål/ | kwadra księżyca | śdn. vêrdel | słowo poświadczone, obocznie fardil |
| fȧrforát /farförot/ | prowadzić, wieść | śdn. vorvoren | poświadczone w rozkaźniku: farförüj-năs |
| fȧrklàgane /farklăgonĕ/ | oskarżony | śdn. vorklagen | słowo poświadczone |
| fȧrstát /farstot/ | rozumieć | śdn. vorstân | poświadczone w 3Sg: farstojĕ |
| fȧrtȧriat /fartaŕăt/ | zniszczyć | śdn. vorteren | poświadczone w czasie przeszłym: fartaŕăl |
| fȧrzakat /farzokăt/ | zapierać się, wypierać się | śdn. vorsāken | poświadczone w 3Sg: farzokă |
| fȧstèlawen /fastĕlovĕn/ | zapusty | śdn. vastel-avent | słowo poświadczone, Polański rekonstruuje fasteloven, ale jeden z zapisów Wastlówen |
| fȧšist /fašist/ | faszysta | niem. Faschist | por. łuż. fašist i inne -ist |
| fȧšizm /fašiz(ĕ)m/ | faszyzm | niem. Faschismus | por. łuż. fašizm, -z(ĕ)m jak w pesĕn |
| fålšîtia /fålšaiťă/ | fałsz | śdn. valsch(h)eit | słowo poświadczone |
| fålšuwate /fålšüvotĕ/ | fałszywy | śdn. valsch + -otĕ | słowo poświadczone |
| fåtzȧk /fåtzak/ | tornister, plecak(?) | dn. Vat-Sakk | słowo poświadczone, Polański pisze fatzak, ale to chyba literówka |
| ferdediát /ferdeďot/ | bronić | dn. verdädig’n | słowo poświadczone |
| fertfȧk /fertfak/ | ćwierć, ćwiartka | dn. vērt(e) + Fack | słowo poświadczone |
| ferzûka /ferzaukă/ | pokusa, pokuszenie | dn. versöking | poświadczone w ASg: ferzoikǫ, -oi- jako -au- jak w saukăt |
| fetiš /fetiš/ | fetysz | niem. Fetisch | zapożyczenie, por. łuż. fetiš |
| fidera /fideră/ | kuma, matka chrzestna | śdn. vedere | słowo poświadczone |
| film /film/ | film | niem. Film | zapożyczenie, por. łuż., cz., pl. film |
| Fin /Fin/ | Fin | niem. Finne | zapożyczenie z niemieckiego, por. łuż. Fin |
| Finka /Finkă/ | Finka | Fin + -kă | regularna forma żeńska |
| Finliǫdu /finľǫdü/ | Finlandia | Fin + ľǫdü | kalka niem. Finnland |
| finskie /finsťĕ/ | fiński | fin + -sťĕ | regularny przymiotnik na -sťĕ |
| find /find/ | nieprzyjaciel, wróg | dn. Find | słowo poświadczone |
| findlikie /findliťĕ/ | wrogi, nieprzyjacielski | dn. findlik | zapożyczenie, por. fründ-fründliťĕ |
| fizika /fizikă/ | fizyka | niem. Physik | zapożyczenie, por. łuż. fyzika |
| fîgá /faigo/ | figa | niem. Feige? | zapożyczenie, por. łuż., pl. figa |
| fîgiuwe /faiďüvĕ/ | figowy | faigo + -üvĕ | przymiotnik na -üvĕ, żeby nie wywoływać I palatalizacji |
| fîgiuwe lîst /faiďüvĕ laist/ | listek figowy | faiďüvĕ + laist | kalka niem. Feigenblatt |
| flȧša /flašă/ | butla | niem. Flasche | formacja wsteczna wzgl. poświadczonego flaškă |
| flȧška /flaškă/ | butelka | niem. Flasche + -kă | słowo poświadczone |
| flitichie /flitix́ĕ/ | pilny | dn. flītich | słowo poświadczone |
| flîtá /flaito/ | flet | śdn. floite | słowo poświadczone |
| flîtac /flaităc/ | piegża | flaito + -ac | słowo poświadczone |
| flîtát /flaitot/ | grać na flecie | flaito + -ot | słowo poświadczone |
| flote /flötĕ/ | płaski | śdn. vlôt | słowo poświadczone |
| fon /fön/ | suszarka do włosów | niem. Föhn/Fön | zapożyczenie, por. łuż. fejn, sch. fen, ros. фенъ |
| for /för/ | wy- | śdn. vör | słowo poświadczone, odpowiada niem. für, herfür |
| frame /fromĕ/ | pobożny | śdn. vrâm | słowo poświadczone |
| Frącoz /frącöz/? | Francuz | dn. Franzoos | zapożyczenie z dn., zasymilowane, por. głuż. jendźelski 'angielski' |
| Frącozka /frącöskă/ | Francuzka | Frącöz + -kă | regularna forma żeńska |
| frącozkie /frązösťĕ/ | francuski | frązöz + -sťĕ | przymiotnik od nazwy narodu, może frącözisĕ jak ingelsĕ? |
| Frąkrika /frąkrikă/ | Francja | kalka niem. Frankreich | por. emerikă ze śdn. hemmelrîke |
| frefelàjące /frefelăjącĕ/ | hardy, przekorny | śdn. vrevelen | słowo poświadczone |
| frefelát /frefelot/ | być hardym, przekornym | śdn. vrevelen | rekonstrukcja czasownika, od którego powstał zleksykalizowany imiesłów |
| fri /fri/ | swobodnie | śdn. fri | słowo poświadczone |
| frijá /frijo/ | małżeństwo | dn. Frie | słowo poświadczone |
| friját /frijot/ | wziąć ślub | dn. frīn | poświadczone w 3Sg: frijol |
| frijane /frijonĕ/ | ożenek, ślub | gerundium od: frijat | poświadczone w celowniku: kå frijońĕ |
| Fris /fris/ | Fryzyjczyk | śdn. Vrêsch | słowo poświadczone |
| fris /fris/ | ser fryzyjski | śdn. Vrêsch | słowo poświadczone |
| Friska /friskă/ | Fryzyjka | fris + -kă | forma żeńska na -kă |
| Frisliǫdu /frisľǫdü/ | Fryzja | Fris + ľǫdü | kalka niem. Friesland |
| friše /frišĕ/ | świeży | niem. frisch | słowo poświadczone, obocznie frišťĕ?? |
| frizor /frizör/ | fryzjer | niem. Frisör/Friseur | zapożyczenie, por. łuż. frizer |
| frîdichie /fraidix́ĕ/ | radosny, wesoły | śdn. vreidich | słowo poświadczone |
| frund /fründ/ | przyjaciel, krewny | śdn. vrünt | poświadczone w ASg: fründi |
| frundlikie /fründliťĕ/ | uprzejmy, życzliwy | vrüntlik | słowo poświadczone |
| fudår /füdår/ | pasza, karma; pokarm | śdn. vôder | słowo poświadczone |
| fudrat /füdrăt/ | karmić (zwierzęta) | śdn. vôderen | słowo poświadczone |
| fule /fülĕ/ | leniwy | dn. fūl | słowo poświadczone |
| fule piås /fülĕ ṕås/ | leń, próżniak | fülĕ + ṕås | słowo poświadczone |
G
| połabski | polski | etymologia | uzasadnienie |
|---|---|---|---|
| gabel /gobel/? | widelec | śdn gåb(e)l | słowo poświadczone, ale wokalizm niepewny |
| gad /god/ | wąż | psł. *gadъ | słowo poświadczone |
| gade /godĕ/ | gadzi, węży | psł. *gadьjь | słowo poświadczone |
| gadek /godĕk/ | robak | psł. *gadikъ | słowo poświadczone |
| gaj /goj/ | gaj, lasek | psł. *gajь | poświadczone w toponimii: Gei, Gei-wiesen |
| galǫz /golǫz/ | gałąź | psł. *galǫzь | słowo poświadczone |
| gard /gord/ I | stajnia, obora | psł. *gordь | słowo poświadczone |
| gard /gord/ II | zamek, gród; sąd | psł. *gordъ | słowo poświadczone |
| gardîste /gordaistĕ/ | grodzisko, plac grodowy | psł. *gordišče | słowo poświadczone |
| Garduw /Gordüv/? | Gartow | psł. *gordovъ? | rekonstrukcja, toponim |
| garch /gorx/ | groch; wyka | psł. *gorxъ | słowo poświadczone |
| garnak /gornăk/ | garnek (na mleko) | psł. *gъrnъkъ | słowo poświadczone |
| garnet /gornĕt/ | mówić, gadać | psł. *gorniti | słowo poświadczone |
| garsle /gorslĕ/ | garść | psł. *gъrstlьje | słowo poświadczone |
| gaset /gosĕt/ | gasić | psł. *gasiti | poświadczone w 3Sg: gosĕ |
| gat /got/ | gać, grobla, (staw?) | psł. *gatь | poświadczone w toponimii: Katei, Jatey-feld, Jatey-wiesen |
| gatek /gotĕk/ | mały staw | psł. *gatikъ | poświadczone w toponimii: Kadieck |
| gȧklår /gaklår/ | kuglarz | śdn. gôkeler | słowo poświadczone |
| gȧlá /galo/ | strój odświętny, urzędowy | por. niem. Gala | słowo poświadczone |
| gȧle /galě/ | żółty | śdn. gêle | dodatkowo zasymilowane poświadczone nieodmienne /gale/ |
| gȧlèrepá /galĕrepo/ | marchew | galĕ + repo | słowo poświadczone, Polański uznaje je za dwa osobne: gale repo |
| gȧlgwŷ /galgvoi/ | szubienica; wieszak | śdn. galge | słowo poświadczone |
| gȧnat /ganăt/ | być życzliwym | śdn. gannen | poświadczone 1Sg: ganăm, 2Sg: ganăs |
| gȧnc /ganc/ | cały | niem. ganz | słowo poświadczone |
| gȧng /gang/ | przejście, korytarz | śdn. gank | słowo poświadczone |
| gȧngrena /gangrenă/ | gangrena | niem. (die!) Gangrän | zapożyczenie, por. głuż. gangrena |
| gȧz /gaz/ | gaz | niem. Gas | zapożyczenie, por. pol. gaz |
| gȧzene /gazenĕ/ | gazowy | gaz + -enĕ | typowy przymiotnik od nazwy substancji |
| gåzîwe /gåzaivĕ/ | prędki, szybki | psł. *gъzivъjь | słowo poświadczone |
| gåzet /gåzĕt/ | gzić się, wściekać się (o bydle) | psł. *gъzъ + -iti | poświadczone w 3Sg: gåzĕ |
| gegén /gegen/ | przeciwko | śdn. gegen | słowo poświadczone |
| genitiw /genitiv/ | dopełniacz | niem. Genitiv | zapożyczenie, por. łuż. genitiw |
| Gieska /Ďeskă/ | Gertruda, Gierka | śdn. Geske | zapożyczenie ze śdn., zasymilowane jak inne imiona, imię |
| giole /ďölĕ/ | goły | psł. *golъjь | słowo poświadczone |
| giolǫb /ďölǫb/ | gołąb | psł. golǫbь | słowo poświadczone |
| giolǫbak /ďölǫbăk/ | gołąbek | psł. golǫbъkъ | słowo poświadczone |
| giora /ďöră/ | góra | psł. *gora | słowo poświadczone |
| giorcanek /ďörconĕk/ | stwór górski, górzanin | psł. *gorьčanikъ | słowo poświadczone |
| giorét sa /ďöret să/ | palić się | psł. *gorěti sę | słowo poświadczone |
| giorka /ďörkă/ | górka, pagórek | psł. *gorъka | słowo poświadczone |
| giorkie /ďörťĕ/ | gorzki | psł. *gorьkъjь | słowo poświadczone |
| Giorska /Ďörskă/ | Bergen | psł. *gorьska(ja) | słowo poświadczone, toponim |
| gips /gips/ | gips | niem. Gips | zapożyczenie, por. łuż. gips, cz. gyps |
| giujek /ďüjĕk/ | uzdrowiciel | psł. *gojikъ | słowo poświadczone, Polański tłumaczy "lekarz, cyrulik" |
| giujet /ďüjĕt/ | leczyć, goić | psł. *gojiti | poświadczone w 3Sg: ďüjĕ |
| giujît sa /ďüjait să/ | goić się | psł. *gojiti sę | poświadczone w 3Sg: ďüji-să |
| giulia /ďüľă/ | pustkowie, wrzosowisko | psł. *golьja | słowo poświadczone |
| giune /ďünĕ/ | gówno | psł. *govьno | poświadczone w GSg: ďünă |
| giust /ďüst/ | gość | psł. *gostь | słowo poświadczone |
| giustnîcia /ďüstnaićă/ | kawał ziemi, z którego sołtys może ugościć wójta | psł. *gostьnica | słowo poświadczone, ale znaczenie być może dużo szersze |
| giuzd /ďüzd/ | gwóźdź; kołek | psł. *gvozdь | słowo poświadczone |
| giûster /ďaustĕr/ | jaszczur | psł. *guščerъ | poświadczone nazwisko rodowe: Gauster, por. sch. gušter, także w toponimii: Güstrow, Guzstrowe |
| gîbet /ďaibĕt/ | gubić | psł. *gubiti | rozkład poświadczonego prefigowanego: vizďaibĕ |
| gîmne /ďaimnĕ/ | gumno, zabudowa gospodarska | psł. *gumьno | słowo poświadczone |
| gînǫt /ďainǫt/ | ginąć | psł. *ginǫti | perfektyw do ďainǫt, por. püzďainǫt |
| gladet /glodĕt/ | gładzić, prasować | psł. *gladiti | rekonstrukcja, por. dłuż. głaźiś |
| gladkie /glotťĕ/ | gładki; ładny | psł. *gladъkъjь | słowo poświadczone |
| glazá /glozo/ | szkło; szklanka | śdn. glas | słowo poświadczone |
| glaznek /gloznĕk/ | szklarz | glozo + -nĕk | słowo poświadczone |
| glåd /glåd/ | głód | psł. *goldъ | słowo poświadczone |
| glådet /glådĕt/ | głodzić? | psł. *golděti | poświadczone w 3Sg: glådĕ i gerundium glådenĕ, ale znaczenie 'głodować, biedować' |
| glåduwat /glådüvăt/ | głodować, biedować | psł. *goldovati | poświadczone gerundium: glådüvenĕ, ale patrz glådĕt |
| glåduwate /glådüvotĕ/ | głodny | psł. *goldovatъjь | słowo poświadczone |
| glåduwne /glådüvnĕ/ | biedny | psł. *goldovьnъjь | słowo poświadczone |
| glåduwnate /glådüvnotĕ/ | biedny | psł. *goldovьnatъjь | słowo poświadczone, ale patrz glådüvnĕ |
| glåwa /glåwă/ | głowa; rozum, umysł; czaszka | psł. *golva | słowo poświadczone |
| glåwènene /glåwĕnenă/ | dotyczący główki lnu | psł. *golvinenъjь | słowo poświadczone |
| glåwîna /glåwaină/ | główka lnu | psł. *golvina | słowo poświadczone |
| glåwka /glåfkă/ | główka | psł. *golvъka | słowo poświadczone |
| glåwne /glåwnĕ/ | głowowy, główny | psł. *golvьnъjь | słowo poświadczone |
| glåwne kiusån /glåvnĕ ťüsån/ | poduszka do spania | śdn | |
| gliǫdat /gľǫdăt/ | śnić | psł. *ględati | poświadczono w 3Sg: gľǫdăl |
| glîná /glaino/ | glina | psł. *glina | słowo poświadczone |
| Glîn /Glain/ | Lüneburg | psł. *glinь | poświadczony miejscownik /vå Gľainĕ/ świadczy chyba o r. żeńskim, toponim |
| glînene /glainenĕ/ | gliniany | psł. *glinenъjь | słowo poświadczone |
| glîpe /glaipĕ/ | młody | psł. *glupъjь | słowo poświadczone |
| glîpîna /glaipaină/ | młodzież | glaipĕ + -aină | utworzone wzorem sch. omladina |
| glîpust /glaipüst/ | młodość | psł. *glupostь | utworzone wzorem råd-rådüst |
| glîsta /glaistă/ | glista, robak | psł. *glista | słowo poświadczone, być może glaist |
| glǫb /glǫb/ | głębina | psł. *glǫbь | poświadczone w toponimji: Glimp, Glumm, Glamp-Sei |
| glǫbek /glǫbĕk/ | głęboko | psł. *glǫboko | słowo poświadczone |
| glǫbukie /glǫbüťĕ/ | głęboki | psł. *glǫbokъjь | słowo poświadczone |
| glu̇pse /glupsĕ/ | zdradliwy, podstępny | śdn. glupesch | słowo poświadczone |
| glûchie /glaux́ĕ/ | głuchy | psł. *gluxъjь | słowo poświadczone |
| gmîna /gmaină/ | gmina, | niem. arch. Gemeine, śdn. gemeine, gemêne | por. pl. gmina, dłuż. gmejna |
| gnat /gnot/ | gnać | psł. *gъnati | poświadczone w 3Sg: gnol, zinĕ |
| gnat dånû /gnot dånau/ | wpędzać, zapędzać | gnot + dånau | poświadczone w 3Sg: zinĕ dånau |
| gnat del /gnot del/ | odpędzać | gnot + del | poświadczone w 3Sg: del zinĕ |
| gnat ta /gnot to/ | popędzać, napędzać | gnot + to | poświadczone w 3Sg: zinĕ to, to zinĕ |
| gnåle /gnålĕ/ | zgniły | psł. *gnilъjь | słowo poświadczone |
| gnew /gnev/ | gruczoł? | psł. *gněvъ | poświadczone w l. mn.: gnevoi |
| gnezdît sa /gnezdait-să/ | gnieździć się | psł. *gnězditi sę | słowo poświadczone |
| gnist /gnist/ | gnieść | psł. *gnesti | poświadczone w 3Sg: gnitĕ |
| gnîdá /gnaido/ | gnida | psł. *gňida | poświadczono w l. mn.: gnaidåi/-ĕ |
| gnîlîcia /gnailaićă/ | zgnilizna | gnålĕ + -aićă | rzeczownik od przymiotnika jak x́audĕ-x́audaićă |
| gnît /gnait/ | gnić | psł. *gniti | poświadczono pochodne gnålĕ (zgniły) |
| gnuj /gnüj/ | gnój | psł. *gnojь | słowo poświadczone |
| gnujene /gnüjenĕ/ | gnojowy | psł. *gnojenъjь | słowo poświadczone |
| gniazde /gńozdĕ/ | gniazdo | psł. *gnězdo | słowo poświadczone |
| gǫgièlnîcia /gǫďĕlnaićă/ | skrzypce | psł. *golgol-? + -naićă | zapożyczenie do dn. Gungelneitz ’Geige, Violine’ |
| gǫs /gǫs/ | gęś | psł. *gǫsь | słowo poświadczone |
| gǫse /gǫsĕ/ | gęsi | psł. *gǫsьjь | słowo poświadczone |
| gǫsiar /gǫśăr/ | gąsior | psł. *gǫsьjařь | słowo poświadczone |
| gǫska /gǫskă/ | biały chleb, bułka | psł. *gǫsъka | słowo poświadczone |
| gǫste /gǫstĕ/ | gęsty | psł. *gǫstъjь | słowo poświadczone |
| grab /grob/ | grab | psł. *grabъ | poświadczone w ASg: groboi |
| grabȧlnek /grobalnĕk/ | świder ciesielski (do grabi) | psł. *grabьlьnikъ | słowo poświadczone |
| grablé /groble/ | grabie | psł. *grabľě | słowo poświadczone |
| greblu /greblü/ | ożóg, pogrzebacz | psł. *greblo | słowo poświadczone |
| grad /grod/ | grad | psł. *gradъ | słowo poświadczone |
| gratewár /grotevor/ | dziadek, ojciec ojca | dn. grôte-vâer | słowo poświadczone |
| gratka /grotkă/ | babka, matka ojca | śdn. grôteke | słowo poświadczone |
| gratiát /groťot/ | chwalić | śdn. groten | słowo poświadczone |
| grawá /grovo/ | rów | śdn. grave | słowo poświadczone |
| grawena /grovenă/ | starzec, siwy mężczyzna | śdn. grawe + -enă | słowo poświadczone |
| grȧmat /gramăt/ | grzmieć | psł. *grьměti | słowo poświadczone |
| grȧnȧta /gramată/ | granat | niem. Granate | zapożyczenie z niemieckiego, por. dłuż. granata |
| Grecka /greckă/ | Grecja | Grek + -skă | por. dłuż. Grichiska, cz. Řecko |
| greckie /grecťĕ/ | grecki | Grek + -sťĕ | przymiotnik na -sťĕ |
| grech /grex/ | grzech | psł. *grěxъ | słowo poświadczone |
| Grek /grek/ | Grek | śdn. Greke | por. dłuż Grich z niem. Grieche |
| Grekînka /Greťainkă/ | Greczynka | Grek + -åinkă | forma żeńska jak nemăc-nemťainkă |
| grensa /grensă/ | granica | śdn. grense, z pol. granica | słowo poświadczone |
| gresît sa /gresait-să/ | grzeszyć | psł. *grěšiti + să | słowo poświadczone |
| gresnar /gresnăr/? | grzesznik | psł. *grešьnařь | poświadczone w DPl: gresnărüm |
| gresnek /gresnĕk/ | grzesznik | psł. *grěšьnikъ | poświadczone w l. mn.: gresnaiťĕ |
| gribiåt /grib́åt/ | grzbiet, plecy | psł. *xrьbьtъ, nieregularnie | słowo poświadczone, Polański transkrybuje grėb́åt |
| gribin /gribin/ | grzebień | psł. *grebenь | słowo poświadczone |
| gribinàtîcia /gribinătaićă/ | kręgosłup | psł. *grebenatica | słowo poświadczone |
| griját sa /grijot să/ | grzać | psł. grějati sę | poświadczone w rozkaźniku 2Sg: grij să |
| griǫda /gŕǫdă/ I | belka | psł. *gręda | słowo poświadczone |
| griǫda /gŕǫdă/ II | grzęda | psł. *gręda | słowo poświadczone |
| gripa /gripă/ | grypa | niem. Grippe | zapożyczenie, por. łuż. gripa |
| grîb /graib/ | grzyb | psł. *gribъ | poświadczone nazwisko rodowe: Greibke, Griepke, a także w toponimji: Greibkens feld |
| grîba /graibă/ | drobne pieniądze, grosze | psł. *grubyjě | słowo poświadczone, ale niepewne |
| grîf /graif/ | gryf | niem. Greif | zapożyczenie z niem., do rozważenia także z śdn. grip |
| grîp /graip/ | kupa, stos | być może śdn. grîpe | słowo poświadczone |
| grodling /grödling/ | kiełb | dn. grödeling | słowo poświadczone |
| grone /grönĕ/ | zielony | śdn. gröne | słowo poświadczone |
| gronlądskie /grönlącťĕ/ | grenlandzki | Grönľǫdü + -sťĕ | przymiotnik od utworzonej nazwy państwa |
| Gronliǫdu /Grönľǫdü/ | Grenlandja | grönĕ + -ľǫdü | kalka niem. Grönland |
| grulikie /grüliťĕ/ | okrutny, okropny | śdn. grülik | słowo poświadczone |
| gruzne /grüznĕ/ | brzydki, szpetny | psł. *grozьnъjь | słowo poświadczone |
| grûk /grauk/ | grusza | psł. *gruša skontaminowana z *buk | słowo poświadczone |
| grûsŷ /grausåi/ | grusza | psł. *gruš-y | słowo poświadczone |
| guld /güld/ | złoto; gulden (pieniądz) | śdn. güld | słowo poświadczone |
| guldån /güldån/ | gulden (pieniądz) | śdn. gülden | słowo poświadczone |
| guldione /gülďonĕ/ | pozłacany | śdn. güld + -'onĕ | słowo poświadczone |
| gu̇rkî /gurťai/ | ogurek | śdn. gurke | słowo poświadczone |
| gu̇t /gut/ | dobrze | niem. gut | słowo poświadczone |
| gwiazda /gjozdă/ | gwiazda | psł. *gvězda | słowo poświadczone |
| gwiazdka /gjoz(d)kă/ | gwiazdka | psł. *gvězdъka | słowo poświadczone |
H
| połabski | polski | etymologia | uzasadnienie |
|---|---|---|---|
| hatnu /hotnü/ | hetta, hejta, w prawo | dn. hot + -nü | słowo poświadczone |
| Hȧg /Hag/ | Haga | dn., niem. (Den) Haag | zapożyczenie, toponim |
| hȧj /haj/ | siano | śdn. hoi | słowo poświadczone |
| hȧj-mand /haj-mond/ | sierpień | haj + mond | słowo poświadczone |
| hȧka /hakă/ | motyka | niem. Hacke | słowo poświadczone |
| her rict /her rict/ | rzec, powiedzieć | niem. her + rict | poświadczone w rozkaźniku: her-ric, odpowiada niem. her- |
| histarîja /historajă/ | historia | niem. Historie | zapożyczenie, por. dłuż. historija, pl. historia |
| hîliane /haiľonĕ/ | uświęcony, poświęcony | śdn. heilen | słowo poświadczone |
Ch
| połabski | polski | etymologia | uzasadnienie |
|---|---|---|---|
| chala /xolă/ | pochwała | psł. *xvala | derywat od poświadczonego xolĕ jak niem. loben-Lob |
| chalet /xolĕt/ | chwalić | psł. *xvaliti | poświadczone w 3Sg: xolĕ |
| charna /xornă/ | pokarm, pożywienie | psł. *xorna | słowo poświadczone |
| charnet /xornĕt/ | karmić, żywić | psł. *xorniti | słowo poświadczone |
| charstîwe /xorstaivĕ/ | parszywy, pokryty krostami, świerzbowaty | psł. *xorstivъjь | słowo poświadczone |
| charstŷ /xorståi/ | krosta, parch; świerzb | psł. *xorsty | poświadczone w l. mn.: xorstvoi |
| Charwat /xorvăt/ | Chorwat | sch. Hrvat | zaadaptowane zapożyczenie, dop. -otă |
| Charwatka /xorvotkă/ | Chorwatka | xorvăt + -kă | typowa forma żeńska na -kă |
| Charwatska /xorvockă/ | Chorwacja | xorvăt + -skă | odbitka sch. Hrvatska |
| charwatskie /xorvocťĕ/ | chorwacki | xorvăt + -sťĕ | typowy przymiotnik od nazwy narodu |
| chėmil /x́ėmil/ | chmiel | psł. *xъmělь | słowo poświadczone |
| China /x́ină/ | Chiny | niem. China | por. głuż. China, niem. /ˈçiːna/ (na południu także /ˈkiːna/) |
| Chinianek /x́ińonĕk/ | Chińczyk | x́ină + -'onĕk | etnonim na -onĕk, por. głuż. Chinjan |
| Chinianka /x́ińonkă/ | Chinka | x́ină + -'onkă | regularna forma żeńska |
| chinskie /x́insťĕ/ | chiński | x́ină + -sťĕ | regularny przymiotnik na -sťĕ |
| chiorac /x́örăc/ | zły duch, djabeł | psł. *x(v)orьcь | słowo poświadczone |
| chiore /x́örĕ/ | zły, niedobry; brzydki | psł. *x(v)orъjь | słowo poświadczone |
| chiorîcia /x́öraićă/ | zło | x́örĕ + -aićă | rzeczownik odprzymiotnikowy wzorem x́audĕ-x́audaićă |
| chiost /x́öst/ | miotła, pomiotło | psł. *xvostъ | słowo poświadczone |
| chiudet /x́üdĕt/ | iść, chodzić | psł. *choditi | słowo poświadczone |
| chiutá /x́üto/ | chata, chałupa | niem. Hütte | słowo poświadczone |
| chiûdac /x́audăc/ | zły duch, djabeł, szatan | psł. *xudьcь | słowo poświadczone |
| chiûde /x́audĕ/ | marny, lichy; zły, niedobry; brzydki | psł. *xudъjь | słowo poświadczone |
| chiûde-mand /x́audĕ-mond/ | kwiecień | x́audĕ + mond | słowo poświadczone |
| chiûdîcia /x́audaićă/ | marność, coś złego | psł. *xudica | słowo poświadczone |
| chîzá /x́aizo/ | chałupa, chata | psł. *xyža | rozkład poświadczonego x́aiznĕ, por. dł. chyža |
| chîzka /x́aiskă/ | chałupka, chatka | x́aizo + -kă | zdrobnienie od rekonstruowanego x́aizo |
| chîzne /x́aiznĕ/ | chałupne, około chałupy | psł. *xyžьnъjь | słowo poświadczone |
| chlar /xlor/ | chlor | niem. Chlor | zapożyczenie, por. cz., łuż., pl. chlor |
| chlåd /xlåd/ | chłód | psł. *xoldъ | słowo poświadczone |
| chlådene /xlådenĕ/ | chłodny | psł. *xoldenъjь | słowo poświadczone |
| chlådinek /xlådinĕk/ | chłodziarka, lodówka | xlåd + -inĕk | kalka niem. Kühlschrank, por. dłuż. chłodnik, głuż. chłódźak |
| chlew /xlev/ | chlew | psł. *xlěvъ | słowo poświadczone |
| chlǫd /xlǫd/ | laska, kij | psł. *xlǫdъ | słowo poświadczone |
| chrąst /xrąst/ | chrząszcz, chrabąszcz | psł. *xręščь | słowo poświadczone |
| chrian /xŕon/ | chrzan | psł. *xrěnъ | słowo poświadczone |
| chriûd /xŕaud/ | bicz, bat | psł. *xřudъ | słowo poświadczone |
| chriûdek /xŕaudĕk/ | smyczek | psł. *xřudikъ | słowo poświadczone |
| chrume /xrümĕ/ | kaleki, chromy | psł. *xromъjь | słowo poświadczone |
| chrumene /chrümenĕ/ | obrażenie, skaleczenie | psł. *xromenьje | słowo poświadczone |
| chrumîcia /xrümaićă/ | kalectwo | xrümĕ + -aićă | złożenie wzorem x́audĕ-x́audaićă |
| chrumota /xrümötă/ | kaleka | xrümĕ + -ötă | złożenie jak pröstĕ-pröstötă |
I
| połabski | polski | etymologia | uzasadnienie |
|---|---|---|---|
| ilek /ilĕk/ | tchórz, fretka | śdn. ilk | słowo poświadczone, obocznie ilkă |
| ilka /ilkă/ | tchórz, fretka | śdn. ilke | słowo poświadczone, obocznie ilĕk |
| Indîja /indajă/ | Indie | niem. Indien | zapożyczenie, regularna adaptacja -ien > -ajă |
| indîskie /indaisťĕ/ | indyjski | indajă + -sťĕ | przymiotnik na -sťĕ, może indisťĕ? |
| ingelse /ingelsĕ/ | angielski | śdn. engelsch | słowo poświadczone |
| ingiėl /inďėl/ | anioł | śdn. engel | formacja wsteczna od poświadczonego inglĕk |
| inglek /inglĕk/ | anioł, aniołek | śdn. engel + -ĕk | słowo poświadczone |
| Ingliǫdår /ingľǫdår/ | Anglik | por. niem. Engländer lub Ingľǫdü + -år | kalka niem. Engländer |
| Ingliǫdårska /ingľǫdårskă/ | Angielka | ingľǫdår + -skă | forma żeńska jak toblår-toblårskă |
| Ingliǫdu /ingľǫdü/ | Anglia | śdn. England + ľǫdü | kalka niemieckiej nazwy, por. poświadczone ingelsĕ |
| instru̇mentȧl /instrumental/ | narzędnik | niem. Instrumental | zapożyczenie, por. łuż. instrumental |
| Internet /internĕt/ | Internet | niem. Internet | por. łuż., cz., pl. internet |
| Ir /ir/ | Irlandczyk | por. niem. Ire | zapożyczenie tak jak cz. Ir |
| irȧckie /iracťĕ/ | iracki | Irak + -sťĕ | przymiotnik na -sťĕ |
| Irȧk /irak/ | Irak | niem. Irak | zapożyczenie |
| Irȧkiėr /iraťėr/ | Irakijczyk | Irak + -år | kalka niem. Iraker |
| Irȧkiėrska /iraťėrskă/ | Irakijka | iraťėr + -skă | regularna forma żeńska |
| irȧnskie /iransťĕ/ | irańki | Iran + -sťĕ | przymiotnik na -sťĕ |
| Irȧn /iran/ | Iran | niem. Iran | zapożyczenie |
| Irȧnår /iranår/ | Irańczyk | Irak + -år | kalka niem. Iraner |
| Irȧnårska /iranårskă/ | Iranka | iranår + -skă | regularna forma żeńska |
| Irska /irskă/ | Irlandka | ir + -skă | forma żeńska jak er-erskă |
| irlądskie /irlącťĕ/ | irlandzki | irľǫdü + -sťĕ | typowy przymiotnik na -sťĕ, przegłos nosówek |
| Irliǫdu /irľǫdü/ | Irlandia | por. niem. Irland + ľǫdü | kalka niemieckiej nazwy |
| islądskie /islącťĕ/ | islandzki | isľǫdü + -sťĕ | typowy przymiotnik na -sťĕ, przegłos nosówek |
| Isliǫdår /isľǫdår/ | Islandczyk | isľǫdü + -år | kalka niem. Islander |
| Isliǫdårska /isľǫdårskă/ | Islandka | isľǫdår + -skă | forma żeńska jak toblår-toblårskă |
| Isliǫdu /isľǫdü/ | Islandia | por. niem. Island + ľǫdü | kalka niemieckiej nazwy |
| Itȧlianek /Itaľonĕk/ | Włoch | Italajă + -onĕk | typowa nazwa mieszkańca na -onĕk |
| Itȧlianka /Itaľonkă/ | Włoszka | Italajă + -onkă | typowa nazwa mieszkanki na -onkă |
| itȧlenskie /italensťĕ/ | włoski | por. niem. italienisch | przymiotnik na -sťĕ, do rozważenia itaľensťĕ |
| Itȧlîja /Italajă/ | Włochy | por. niem. Italien | regularna pożyczka z niemieckiego |
| itiat /iťăt/ | nazywać; nazywać się; nakazywać | śdn. hêten | poświadczone w 3Sg: iťă, być może z nagłosowym h- |
| izáp /izop/ | józefek (roślina) | śdn. isop | słowo poświadczone |
Î
| połabski | polski | etymologia | uzasadnienie |
|---|---|---|---|
| î /ai/ I | u, przy | psł. *u | słowo poświadczone |
| î /ai/ II | ej, hej | psł. *aj | słowo poświadczone |
| îbezat /aibezăt/ | uciec | psł. *uběžati | słowo poświadczone |
| îbet /aibĕt/ | zabić, ubić | psł. *ubiti | słowo poświadczone |
| îbrukát /aibrükot/ | zużyć | ai- + brükot | słowo poświadczone |
| îbust /aibüst/ | ukłuć, ubóść | psł. *ubosti | słowo poświadczone |
| îdawet /aidovĕt/ | udusić, zadusić | psł. *udaviti | słowo poświadczone |
| îdialat /aiďolăt/ | zrobić | psł. *udělati | poświadczony imiesłów: aiďălonă |
| îdelet /aidelĕt/ | oddzielić | psł. *uděliti | słowo poświadczone |
| îdrûzet /aidrauzĕt/ | pomóc | psł. *udružiti | poświadczone w cz. przeszłym: aidrauzål |
| îklestet /aiklestĕ/ | ścisnąć | psł. *uklěščiti | poświadczony imiesłów: aiklăstenĕ |
| îkǫset /aikǫsĕt/ | ugryźć, ukąsić | psł. *ukǫsiti | poświadczony imiesłów: aikǫsenĕ |
| îkrast /aikrăst/ | ukraść | psł. *ukrasti | poświadczone gerundium: aikrădinĕ |
| îkràdine /aikrădinĕ/ | kradzież | psł. *ukradenьje | słowo poświadczone |
| îkrujet /aikrüjĕt/ | ukroić, odciąć | psł. *ukrojiti | słowo poświadczone |
| îlumet /ailümĕt/ | ułamać | psł. *ulomiti | słowo poświadczone |
| îlûcet /ailaucĕt/ | utrafić | psł. *ulučiti | słowo poświadczone |
| îmarzat /aimorzăt/ | zmarznąć | psł. *umoržati | poświadczony imiesłów : aimărzonĕ |
| îmiarte /aiḿortĕ/ | zmarły, umarły | psł. *umьrtъjь | słowo poświadczone |
| îmret /aimrĕt/ | umrzeć | psł. *umerti | poświadczony imiesłów: aiḿortĕ |
| îmûdît sa /aimaudait să/ | opóźnić się | psł. *umuditi sę | poświadczone w czasie przeszłym: aimaudål să |
| îpast /aipăst/ | odpaść | psł. *upasti | poświadczone gerundium: aipădenĕ |
| îplatet /aiplotĕt/ | zapłacić, opłacić | psł. *uplatiti | poświadczone w 3Sg: aiplotĕ |
| îprąst /aiprąst/ | uprząść | psł. *upręsti | słowo poświadczone |
| îpûstet /aipaustĕt/ | upuścić | psł. *upustiti | poświadczone czasy przeszłe: aipaustål, aipaustaix, aipaustăs |
| îriazat /aiŕozăt/ | uciąć, odciąć | psł. *urězati | poświadczone w 3Sg: airezĕ |
| îrudene /airüdenĕ/ | urodzony | psł. *urodenъjь | słowo poświadczone |
| îrudît sa /airüdait să/ | urodzić się | psł. *uroditi sę | poświadczone w czasie przeszłym: airüdål să |
| îsact /aisăct/ | uciąć, usiec, skosić | psł. *useťi | słowo poświadczone |
| îsȧgát /aisagot/ | oszlifować, wygładzić | ai- + śdn. sagen | poświadczony imiesłów: aisăgonĕ, być może aisogot |
| îstrîzat /aistraizăt/ | ostrzyc | psł. *ustrižati | poświadczony imiesłów: aistraizonĕ |
| îšapat /aišopăt/ | stwarzać | ai- + šopăt | słowo poświadczone |
| ît /ait/ | iść | psł. *iti | słowo poświadczone |
| ît dånû /ait dånau/ | wchodzić, wstępować | ait + dånau | poświadczone w 3Sg: aidĕ dånau |
| ît del /ait del/ | odchodzić | ait + del | poświadczone w 3Sg: aidĕ del |
| ît sa /ait să/ | powodzić się, wieść się | ait + să | poświadczone w 3Sg: aidi să |
| ît wåkårst /ait våkårst/ | obchodzić | ait + våkårst | poświadczone w 3Sg: aidĕ våkårst |
| ît wånû /ait vånau/ | wychodzić | ait + vånau | poświadczone w 3Sg: aidĕ vånau |
| îta /aită/ | ojciec | germanizm, por. sfr. heitha | słowo poświadczone |
| îtąt /aitąt/ | uciąć | psł. *utęti | poświadczone w 3Sg: aitnĕ |
| îtîne liǫdu /aitainĕ ľǫdü/ | ojczyzna | aită + -aină + ľǫdü | kalka głuż. wótčny kraj |
| îtupît sa /aitüpait să/ | utopić się | psł. *utopiti sę | poświadczone w 3Sg: aitüpi să |
| îwiǫzat /aiv́ǫzăt/ | przywiązać | psł. *uvęzati | poświadczone w 3Sg: aivązĕ i imiesłów: aiv́ǫzonĕ |
| îwlåcat /aivlåcăt/ | zbronować | psł. *uvolčati | poświadczony imiesłów: aivlåconĕ |
| îzaset /aizosĕt/ | przestraszyć | psł. *užasiti | poświadczone w czasie przeszłym: aizăsål-jĕg, aizăsålai-jĕg |
J
| połabski | polski | etymologia | uzasadnienie |
|---|---|---|---|
| ja /jo/ | ja | psł. *ja | słowo poświadczone, obocznie: joz |
| jabkiu /jopťü/ | jabłko | psł. *jablъko | słowo poświadczone |
| jablun /joblün/ | jabłoń | psł. *jablonь | słowo poświadczone |
| jagièda /joďĕdo/ | wysypka? | psł. *jagody | słowo poświadczone, znaczenie niejasne |
| jagną /jogną/ | jagnię | psł. *jagnę | słowo poświadczone |
| jaji /joji/ | jajko; jądro | psł. *jaje | słowo poświadczone |
| jajkiu /jojťü/ | jajeczko | joji + -ťü | zdrobnienie wzorem büźǫtťü |
| jaluwe /jolüvĕ/ | jałowy, niepłodny | psł. *jalovъjь | słowo poświadczone |
| jaluwîcia /jolüvaićă/ | jałówka | psł. *jalovica | słowo poświadczone |
| jamá /jomo/ | jama; dół na grób | psł. jama | słowo poświadczone |
| jasne /josnĕ/ | jasny | psł. *jasnъjь | podobne słowo niepoświadczone, por. cz. jasný, głuż. jasny, słi. jasnï |
| jar /jor/ | dolina | psł. *jarъ | poświadczone w toponimji w złożeniu: Jirjost (*jarogvozdь) |
| jarmic /jormic/ | szpada | psł. *jarъ měčь? niepewne | słowo poświadczone |
| jasènîna /josĕnaină/ | las jesionowy | psł. *jasenina | słowo poświadczone |
| jasin /josin/ | jesion | psł. *jasenь | słowo poświadczone |
| Jastȧrna Nidelia /jostarnă nideľă/ | Niedziela Wielkanocna | jostarnă + nideľă | kalka niem. Ostersonntag, por. dłuż. jatšowna njeźela |
| Jastȧrna Pènidelia /jostarnă pĕnideľă/ | Poniedziałek Wielkanocny | jostarnă + pĕnideľă | kalka niem. Ostermontag, por. dłuż. jatšowne pónjeźele |
| jastȧrne /jostarnĕ/ | wielkanocny | jostråi + -nĕ | przymiotnik na -nĕ jak trebĕ-tribnĕ, por. srebrü-sribarnĕ |
| Jastȧrnîcia /jostarnaičă/ | Niedziela Wielkanocna | jostrnĕ + -aićă | por. dłuż. jatšownica |
| Jastrŷ /jostråi/ | Wielkanoc | psł. *jastry | słowo poświadczone |
| jawar /javăr/ | jawor | psł. *javorъ | poświadczone w l.mn.: javårĕ |
| jaz /joz/ | ja | psł. *jazъ | słowo poświadczone, obocznie: jo |
| jȧdån /jadån/ | jeden | psł. *jedьnъ | słowo poświadczone |
| jȧdånádiste /jadånădistĕ/, /janădist/, /janünăcti | jedenaście | psł. *jedьnъ (jedьno) na desęte | słowo poświadczone |
| jȧgiėr /jaďėr/ | myśliwy | śdn. jeger | słowo poświadczone, obocznie jagår |
| jȧcht /jaxt/ | polowanie | śdn. jacht | słowo poświadczone |
| jȧka /jakă/ | kurtka | niem. Jacke | zapożyczenie, por. łuż. jaka |
| jȧnác /janoc/ | jedynak | psł. *jedьnačь | słowo poświadczone |
| jȧnace /janocĕ/ | jednakowy | psł. *jedьnačьjь | rozkład poświadczonego tårüjjanocĕ, por. düjocĕ |
| jågla /jåglă/ | igła | psł. *jьgla | słowo poświadczone |
| jågra /jågră/ | gra | psł. *jьgra | rekonstruowane z jågraićă, które jest wyrównaniem jėgraićă do pierwotnego jågră |
| jåkra /jåkră/ | ikra | psł. *jьkra | słowo poświadczone |
| jåskra /jåskră/ | iskra | psł. *jьkra | słowo poświadczone |
| jåzba /jåzbă/ | izba, świetlica | psł. *jьstъba | słowo poświadczone |
| jąc /jąc/ | przełyk | psł. *jěťь, nieregularnie | słowo poświadczone |
| jącåne /jącånĕ/ | jęczmienny | psł. *jęčьnьnъjь | słowo poświadczone |
| jącånek /jącånĕk/ | trznadel | psł. *jęčьnьnikъ | słowo poświadczone |
| jącmin /jącmin/ | jęczmień | psł. *jęčьmenь | słowo poświadczone, być może istniał pierwotny mianownik: jącmoi |
| jącmine /jącminĕ/ | jęczmienny | psł. *jęčьmenьnъjь | słowo poświadczone, wtórne wobec jącånĕ |
| jąt /jąt/ | chwytać, łapać, brąć | psł. *jęti | poświadczone formy osobowe: jėmĕ, jėmăto-să i imiesłów: jǫtĕ |
| jątrènîcia /jątrĕnaićă/ | jątrznica, kiszka | psł. *jętrenica | słowo poświadczone |
| je /je/ | tak (potwierdzenie) | śdn. je | słowo poświadczone |
| jed /jed/ | jedzenie, jadło | psł. *jědь | poświadczone w wyrażeniu: ai jădai |
| jedące kamår /jedącĕ komår/ | jadalnia, pokój jadalny | jest + komår | formacja analogiczna do såpące komår, por. niem. Esszimmer |
| jedna /jednă/ | potrawa | psł. *jědьna(ja) | słowo poświadczone |
| jednîcia /jednaićă/ | jadalnia | jed + -naićă | formacja analogiczna do pekărnaićă, ťauxărnaićă |
| jedzna /jeʒnă/ | jedzenie | psł. *jěďьna(ja) | słowo poświadczone |
| jechat /jexăt/ | jechać wierzchem | psł. *jěxati | para do poświadczone jezdĕt, por. głuż. jěchać, słi. jãxac |
| Jeru̇zȧlém /Jeruzalem/ | Jerozolima | niem. Jerusalem | zapożyczenie, por. łuż. Jeruzalem, hol. Jeruzalem, toponim |
| jesera /jeseră/ | ości u kłosa, wąsy, kolce | psł. *jesera | słowo poświadczone |
| jest /jest/ | jeść | psł. *jěsti | słowo poświadczone |
| jezdet /jezdĕt/ | jeździć wierzchem | psł. *jězditi | słowo poświadczone |
| Jezu̇s /Jezus/ | Jezus | śdn. Jesus | słowo poświadczone, imię |
| jėgrîcia /jėgraićă/ | zabawa | psł. *jьgrica | słowo poświadczone, obocznie wtórne postaci: jaigraićă, jågraićă |
| jėlma /jėlmă/ | wiąz, brzost | psł. *jьlьma | słowo poświadczone |
| Jėlmenawa /jėlmenovă/ | Ilmenawa, Ilmenau | psł. *jьlьmenava | rekonstrukcja, toponim |
| jėlmuwe /jėlmüvĕ/ | wiązowe, z wiązu | jėlmă + -üvĕ | słowo poświadczone |
| jėskrît sa /jėskrait să/ | iskrzyć się | psł. *jьskriti sę | z poświadczonego jåskră; jå->jė- por. jågră>jėgraićă |
| jėwér /jėver/ | wiór, trzaska | psł. *jьverъ | słowo poświadczone |
| jidîne /jidainĕ/ | jedyny | psł. *jedinъjь | słowo poświadczone |
| jisin /jisin/ | jesień | psł. *jesenь | poświadczone w złożeniu jisin-mond |
| jisin-mand /jisin-mond/ | wrzesień | psł. *jesenь + śdn. mând | słowo poświadczone |
| jist /jist/ | jeszcze | psł. *ješče | słowo poświadczone |
| jiz /jiz/ | jeż | psł. *ježь | słowo poświadczone |
| jizér /jizer/ | jezioro | psł. *jezerъ? | poświadczone w toponimji: Iser-kamp, Jesere, Gesehre, Josöhrn |
| jizerak /jizerăk/? | jeziorko | psł. *jezerъkъ | poświadczone w toponimji: Jirseik (zam. Jiserk) |
| jî /jai/ | wy | śdn. jî | słowo poświadczone |
| jîgiu /jaiďü/ | jarzmo | psł. *jьgo | słowo poświadczone |
| jîgrác /jaigroc/ | gracz | jaigr- + -oc | złożenie wzorem: cirkoc |
| jîgrát /jaigrot/ | bawić się, grać | psł. *jьgrati | poświadczone w 3Pl: jaigroją |
| jîminne /jaiminĕ/ | imienny, związany z imieniem | jaimą + -nĕ | przymiotnik na -nĕ od poświadczonego jaimą |
| jîmat /jaimăt/ | łapać, łowić | psł. *jьmati | słowo poświadczone |
| jîmą /jaimą/ | imię; nazwisko; rzeczownik | psł. *jьmę | słowo poświadczone, znaczenia wzorem niem. Name |
| jîmu /jaimü/ | imię | psł. *jьmę, zmiana deklinacji | słowo poświadczone, obocznie do jaimą |
| jînam /jainăm/ | gdzie indziej | psł. *jьnamъ | słowo poświadczone |
| jînde /jaindĕ/ | kiedyś, pewnego razu | psł. *jьngdy | wzorem poświadczone draudĕ |
| jîne /jainĕ/ | inny | psł. *jьnъjь | poświadczono zaimek z rdzeniem jain- |
| jîstu /jaistü/ | nerka | psł. *jьsto | poświadczone w l.mn.: jaistă |
| Jorga /Jörgă/ | Jerzy, Jurek | śdn. Jurge(n) | zapożyczenie ze śdn., zasymilowane jak inne imiona, -ör- jak bör, imię |
| jǫdre /jǫdrĕ/ | jądro, ziarno orzecha | psł. *jędro | słowo poświadczone |
| jǫtra /jǫtră/ | wątroba | psł. *jętra | słowo poświadczone |
| jǫzek /jǫzĕk/ | język (narząd) | psł. *językъ | słowo poświadczone |
| Juta /Jütă/ | Judyta | śdn. Jutte | zapożyczenie ze śdn., zasymilowane jak inne imiona, imię |
| ju̇nge /jungĕ/ | młody | śdn. junk | słowo poświadczone |
| jûnac /jaunăc/ | młody byk | psł. *junьcь | słowo poświadczone |
| jûtra /jautră/ | jutro | psł. *jutrě | słowo poświadczone |
| jûtru /jautrü/ | poranek; wschód | psł. *jutro | słowo poświadczone, "wzchód" por. vicer |
| jûz /jauz/ | już | psł. *juže | słowo poświadczone |
| jûzîna /jauzaină/ | obiad | psł. *južina | słowo poświadczone |
K
| połabski | polski | etymologia | uzasadnienie |
|---|---|---|---|
| kabált /kobolt/ | krasnoludek, chochlik, kobold | śdn. kobolt | słowo poświadczone |
| kad /kod/ | skrzynka międlicy | psł. *kadь | słowo poświadczone |
| kafij /kofij/ | kawa | dn., dsas. Koffie | końcowe -j jak w dłuż. kafej, głuż. kofej, por. także blij |
| kafijnîcia /kofijnaićă/ | kawiarnia | kofij + -naićă | por. dłuż. kafejownja |
| kak /kok, kăk/ | jak | psł. *kako | słowo poświadczone |
| kak îdi sa? /kok aidi-să?/ | co tam? jak się masz? | kok + ait să | zwrot poświadczony |
| kak wile /kok vilĕ/ | ile | kok + vilĕ | słowo poświadczone |
| kaká /koko/ | pręgierz | śdn. kâk | słowo poświadczone |
| kakát /kokot/ | kakać, robić kupę | psł. *kakati | słowo poświadczone |
| kakie /koťĕ/ | jaki, który | psł. kakъjь | słowo poświadczone |
| kakiust /koťüst/ | jakość | kok + -üst | formacja jak pl. jakość, głuż. kajkosć, cz. jakost |
| kal /kol/ | kapusta | śdn. kôl | słowo poświadczone |
| kalinîcia /kolinaićă/ | kałuża, bajoro | psł. kalenica | słowo poświadczone, być może kolĕnaićă |
| kaluwe /kolüvĕ/ | kapuściany | kol + -üvĕ | słowo poświadczone |
| kam /kom/ | dokąd | psł. *kamo | słowo poświadczone |
| kamànŷ /kamănåi/ | piec pokojowy | psł. *kameny | słowo poświadczone |
| kamát /komot/ | przychodzić | śdn. komen | słowo poświadczone, zapewne obocznie także komăt |
| kamát tape /komot topĕ/ | schodzić się | komot + topĕ | poświadczone w 3Pl: komoją topĕ |
| kamát wånû /komot vånau/ | wychodzić | komot + vånau | poświadczone w 3Sg: komă vånau |
| kamår /komår/ | pokój | śdn. kamer | słowo poświadczone |
| kaminene /kominenĕ/ | kamienny | komoi + -enĕ | słowo poświadczone |
| Kaminene Dol /Kominenĕ Döl/ | Stendal | kominenĕ + döl | tłumaczenie, toponim |
| kampiu̇ter /komṕutĕr/ | komputer | niem. Computer | zapożyczenie, por. łuż. kompjuter |
| kamŷ /komoi/ | kamień | psł. kamy | słowo poświadczone, najpewniej rodzaju żeńskiego |
| kamŷka /komoikă/ | kamyk; pestka | komoi + -kă | słowo poświadczone |
| kapat /kopăt/ | kapać | psł. *kapati | poświadczone w 3Sg: kopĕ |
| kapår /kopår/ | miedź | śdn. kopper | zapożyczenie ze śdn., podobnie w łużyckich |
| kapiá /koṕo/ | kropla | psł. *kapľa | poświadczone w ASg i NPl: kopą, kope |
| kapka /kopkă/ | kropelka | psł. *kapъka | słowo poświadczone |
| kaprene /koprenĕ/ | miedziany | kopår + -enĕ | formacja wzorem dråvă-dråvenĕ |
| karia /koŕă/ | taczka | śdn. karre | słowo poświadczone |
| kark /kork/ | noga (u zwierzęcia)? | psł. *korkъ | rozkład złożenia korťĕtüc |
| karkiètuc /korťĕtüc/ | kret | psł. *korkъ + -točь | słowo poświadczone |
| kartá /korto/ | kartka; karta | śdn. kârte | słowo poświadczone |
| kartål /kortål/ | koszula | szlez-holszt. kortel | słowo poświadczone |
| kartka /kortkă/ | kartka, karteczka | śdn. kârte + kă | zdrobnienie |
| kartkie /kortťě/ | krótki | psł. kortъkъjь | słowo poświadczone |
| kartwilia /kortwiľă/ | rozrywka, zabawa | śdn. kort(e)wile | słowo poświadczone |
| karwá /korvo/ | krowa | psł. *korva | słowo poświadczone |
| karwar /korvăr/ | krowiarz, hodowca bydła | korvo + -ăr | nazwa hodowcy jak ťün-ťünăr |
| karwe /korvĕ/ | krowi | psł. *korvьjь | słowo poświadczone |
| Karwîcia /Korvaićă/ | Karwitz | psł. korvica? | rekonstrukcja, por. pl. Krowica, Karwica, toponim |
| kas /kos/ | zakwas? | psł. *kvasъ | słowo poświadczone |
| kasac /kosăc/ | drożdże | psł. *kvasьcь | słowo poświadczone |
| kasȧl /kosal/ | kaszel | psł. kašьľь | słowo poświadczone |
| kaset /kasĕt/ | zapraszać na przyjęcie | psł. *kvasiti | poświadczone jako gerundium: kosenĕ |
| kaslet /koslĕt/ | kaszleć | psł. kašľati | poświadczone w 3Sg: koslĕ |
| katér /koter/ | kot, kocur | śdn. kâter | słowo poświadczone |
| kazde /kozdĕ/ | każdy | psł. *kъžьdo | słowo poświadczone |
| kȧchiėl /kax́ėl/ | kafel | śdn. kachel | słowo poświadczone |
| kȧchiėlnek /kax́ėlnĕk/ | kafelkarz | kax́ėl + -nĕk | nazwa zawodu jak klübĕk-klübaucnĕk |
| kȧchlek /kaxlĕk/ | kafelek | kax́ėl + -ĕk | zdrobnienie wzorem kuvål-kuvlĕk |
| kȧkû /kakau/ | kakao | niem. Kakao | por. niem. Kakao [kaˈkaʊ̯], a także -au jako partytyw |
| kȧlądår /kalądår/ | kalendarz | niem. Kalender | słowo poświadczone, Polański zapisuje kalandår |
| kȧnél /kanel/ | cynamon | dn. Kaneel | zapożyczenie z dn., słowo Zimt południowoniemieckie |
| kȧnta /kantă/ | kąt, róg | śdn. kante | słowo poświadczone |
| kȧpu̇z /kapuz/ | kaptur (dla ochrony przed pszczołami?) | śdn. kabütze | słowo poświadczone |
| kȧrpa /karpă/ | karp | śdn. karpe | słowo poświadczone |
| Kȧzȧch /Kazax/ | Kazach | por. niem. Kasache | zapożyczenie z niem., por. ros. казахъ |
| Kȧzȧchstȧn /Kazaxstan/ | Kazachstan | por. niem. Kasachstan | zapożyczenie z niemieckiego, por. ros. Казахстанъ |
| Kȧzȧska /Kazaskă/ | Kazaszka | Kazax + -kă | typowa nazwa żeńska na -kă |
| kȧzȧskie /kazasťĕ/ | kazaski | Kazax + -sťĕ | typowy przymiotnik na -sťĕ, nie -stansťĕ, bo niem. kasachisch |
| kå /kå/ | ku, do | psł. *kъ | słowo poświadczone |
| kåtu /kåtü/ | kto | psł. *kъto | słowo poświadczone |
| kengu̇r /kengur/ | kangur | niem. Känguruh | zapożyczenie, por. głuż. kenguruh, adaptacja morfologiczna końcówki |
| ketšu̇p /ketšup/ | keczup, ketchup | niem. Ketschup | zapożyczenie, por. dłuż. ketšup |
| kiȧba /ťabă/ | duch | ??? | słowo poświadczone |
| kiȧdål /ťadål/ | kitel, bluza | śdn. kedel | słowo poświadczone, obocznie ťetål |
| kiȧdiá /ťaďo/ | łańcuch | śdn. kêde | słowo poświadczone |
| kiȧgiėl /ťaďėl/ | kręgiel | śdn. kegel | słowo poświadczone |
| kiȧgle /ťaglĕ/ | kręgle (gra) | ťaďėl + -ĕ | poświadczone chyba jako biernik: ťagli |
| kiȧjàncînia /ťajăncaińă/ | kij pasterski, palica | psł. *kyjanьčinьja | słowo poświadczone |
| kiȧjànîcia /ťajănaićă/ | tłuczek do lnu | psł. kyjanica | słowo poświadczone, Polański obocznie rekonstruuje kiėjănaićă |
| kiȧrl /ťarl/ | mąż; mężczyzna | śdn. kerle | słowo poświadczone, obocznie ťaŕål |
| kiȧsŷ /ťasåi/ | dom | śdn. kese + -åi | słowo poświadczone, obocznie ťesåi |
| kiȧtrek /ťatrĕk/ | piesek | śdn. koter | słowo poświadczone |
| kicår /ťicår/ | kosz; więcierz, kaszerz (do łowienia ryb) | por. śdn. Kesser | słowo poświadczone, obocznie ťicer |
| kicårak /ťicerăk/ | koszyczek | ťicår + -ăk | słowo poświadczone jako ťicerăk, ale por. ťicår |
| kicårnek /ťicernĕk/ | koszykarz, łubiankarz | ťicår + -nĕk | formacja wzorem criv-crivnĕk, klübĕk-klübaucnĕk |
| kieler /ťelĕr/ | piwnica | dn. Keller | słowo poświadczone, Polański pisze ťeler |
| kiėcînia /ťėcaińă/ | udo, udziec | psł. *kъčinьja | słowo poświadczone |
| kiėde /ťėdĕ/ | gdzie | psł. *kъde | słowo poświadczone, być może /ťėd/ |
| kiėgie /ťėďĕ/ | kiedy, gdy; jeśli | psł. *kъg(d)y | rekonstrukcja, co do znaczenia por. niem. wenn |
| kiėjènîcia /ťėjănaićă/ | tłuczek do ubijania lnu | psł. *kъjanica | słowo poświadczone |
| kiėl /ťėl/ | kieł | psł. *kъlъ | niepewne poświadczenie w l. mn.: klåi, niejasny brak -å- |
| kiėlîn /ťėlain/ | łono | psł. *kъlinъ | słowo poświadczone |
| kiėnądz /ťėnąʒ/ I | król; król w grze | psł. *kъnęʒь | słowo poświadczone, także w znaczeniu 'szlachcic; junkier' |
| kiėnądz /ťėnąʒ/ II | księżyc | psł. *kъnęʒь | słowo poświadczone |
| kiėnągînia /ťėnąďaińă/ | szlachcianka, królowa | psł. *kъnęgyni | słowo poświadczone, znaczenie "królowa" w analogii do ťėnąʒ |
| kiėnąze /ťėnązĕ/ | królewskie, szlacheckie | ťėnąʒ + -ĕ | słowo poświadczone |
| kiėnąze liǫdu /ťėnązĕ ľǫdü/ | królestwo | ťėnązĕ + ľǫdü | słowo poświadczone |
| kiėsin /ťėsin/ | żołądek | psł. *kъsenь | słowo poświadczone |
| kinka /ťinkă/ | muszla, skorupa, łupina | śdn. kinke | poświadczne w NSg: kinťai, choć być może ū-temat |
| kiodrat /ťödrăt/ | gadać, paplać | śdn. koderen | słowo poświadczone, forma osobowa /ťödrojĕ/ wzkazuje na ťödrot |
| kiola /ťölă/ | fura, pojazd, samochód | psł. *kola | słowo poświadczone, znaczenie samochód por. sch. kola |
| kiolac /ťölăc/ | kołacz, ciasto, wypiek | psł. *kolačь | poświadczone zapożyczenie do dn.: Kollatz, Kollatze |
| kiolàsena /ťölăsenă/ | wózek | psł. *kolesena? nieco niejasne fonetycznie | słowo poświadczone jako /ťölăsenă/ |
| kiolåt /ťölåt/ | deska | psł. *kolъtь | słowo poświadczone |
| kiolu /ťölü/ | koło | psł. *kolo | słowo poświadczone, prawdopodobnie odmiana s-tematowa, por. ťölăsenă |
| kionar /ťönăr/ | pasterz koni | psł. *konařь | słowo poświadczone |
| kionika /ťönikă/ | konewka | psł. *kony + *-ika, nieregularnie | słowo poświadczone |
| kionwîcia /ťönvaićă/ | dzbanek | psł. *konъvica | słowo poświadczone |
| kionŷ /ťönåi/ | dzban | psł. *kony | słowo poświadczone |
| kiorac /ťörăc/ | korzec (miara) | psł. *korьcь | słowo poświadczone |
| kiorŷtce /ťöråitcĕ/ | korytko | psł. *korytьce | poświadczone w l.mn.: ťöråitcă |
| kiorŷte /ťöråitĕ/ | koryto | psł. *koryto | słowo poświadczone |
| kiosa /ťösă/ | kosa | psł. *kosa | słowo poświadczone |
| kiosàrene /ťösărenĕ/ | kaszany, z kaszy | ťösör + -enĕ | słowo poświadczone |
| kiosor /ťösör/ | kasza, krupy | psł. *kosorъ | słowo poświadczone |
| kioster /ťöster/ | kościelny, zakrystian | śdn. köster | słowo poświadczone |
| kiostèrnîcia /ťöstĕrnaićă/ | zakrystia | ťöster + -naićă | złożenie jak ťauxor-ťauxărnaićă |
| kiostka /ťös(t)kă/ | kostka (anatomiczna) | psł. *kostъka | słowo poświadczone |
| kioza /ťöză/ | koza | psł. *koza | słowo poświadczone |
| kiozka /ťöskă/ | kózka | psł. *kozъka | słowo poświadczone |
| kirbé /ťirbe/ | żłób, drabinka żłobowa | śdn. kribbe, z metatezą | słowo poświadczone |
| Kirialîs /ťiŕolais/ | Kyrie eleison | niem. Kyrieleis | słowo poświadczone |
| kirnia /ťirńă/ | maślnica, kierznia | śdn. kerne | słowo poświadczone, obocznie ťirnă, ale raczej to niedokładność zapisu |
| kiubar /ťübăr/ | łóżko; pościel?; poduszka? | psł. *kobьrь | słowo poświadczone, obocznie ťübĕr |
| kiubåla /ťübålă/ | kobyła | psł. *kobyla | słowo poświadczone |
| kiubålka /ťübålkă/ | kobyłka | psł. *kobylъka | słowo poświadczone |
| kiulȧc /ťülac/ | kołek | psł. *kolьcь | słowo poświadczone |
| kiulcet /ťülcĕt/ | wbijać kołki | psł. *kolьčiti | słowo poświadczone |
| kiulèsî /ťülĕsai/ | rower | psł. *kolesi | dualis tantum od poświadczonego tölü, por. celü-cilĕsai, łuż. (jězdne) koleso/koło |
| kiuliane /ťüľonĕ/ | kolano | psł. *kolěno | słowo poświadczone |
| kiulne /ťülnĕ/ | wozowy, dotyczący wozu | ťölü + -nĕ | słowo poświadczone |
| kiumål /ťümål/ | kminek | śdn. kömen, kömel | zapożyczenie z dn. jak engevår albo mairon |
| kiun /ťün/ | koń; wałach | psł. *koňь | słowo poświadczone |
| kiunac /ťünăc/ | koniec | psł. *konьcь | słowo poświadczone |
| kiuncet /ťüncĕt/ | kończyć | psł. *konьčiti | czasownik od poświadczonego ťünăc |
| kiunek /ťünĕk/ | koń | psł. *koňikъ | słowo poświadczone |
| kiunskie /ťünsťĕ/ | koński, dla koni | psł. *koňьskъjь | słowo poświadczone |
| kiupa /ťüpă/ | kopa, sześćdziesiąt sztuk | psł. *kopa | słowo poświadczone |
| kiupål /ťüpål/ | motyka | psł. *kopъlь | słowo poświadczone |
| kiupîcia /ťüpaićă/ | sterta siana | psł. *kopica | słowo poświadczone |
| kiuprîwa /ťüpraivă/ | pokrzywa | psł. *kopriva | słowo poświadczone |
| kiusån /ťüsån/ | poduszka (pod głowę i do siedzenia) | śdn. küssen | słowo poświadczone |
| kiuset /ťüsĕt/ | kosić | ťösă + -ĕt | czasownik od poświadczonego ťösă |
| kiusîste /ťüsaistĕ/ | drzewce kosy, kosisko | psł. *kosišče | słowo poświadczone |
| kiust /ťüst/ | kość | psł. *kostь | słowo poświadczone |
| Kiustne /ťüstnĕ/ | Küsten | psł. *kostьno? | rekonstrukcja, być może *xvostьno?; toponim |
| kiustrîwa /ťüstrîvă/ | stokłosa | psł. *kostriva | słowo poświadczone |
| kiutàlnîcia /ťütălnaićă/ | hak do zawieszenia kotła (nad paleniskiem) | ťüťål + -naićă | słowo poświadczone |
| kiutiål /ťüťål/ | kocioł | psł. *kotьlъ | słowo poświadczone |
| kiutlek /ťütlĕk/ | kociołek | psł. *kotьlikъ | słowo poświadczone |
| kiuzån /ťüzån/ | kożuch | psł. *kožьnъ | słowo poświadczone |
| kiuza /ťüză/ | skóra | psł. *koža | słowo poświadczone |
| kiuzac /ťüzăc/ | kwałek chleba, kromka | śdn. kûse + -ăc | słowo poświadczone |
| kiuze /ťüzĕ/ | kozi | ťöză + -ĕ | słowo poświadczone |
| kiuzka /ťüskă/ | skórka | psł. kožьka | słowo poświadczone |
| kiûchár /ťauxor/ | kucharz | psł. *kuxařь | słowo poświadczone, obocznie ťaux́or |
| kiûchàrnîcia /ťauxărnaićă/ | kuchnia | ťauxor + -naićă | słowo poświadczone |
| kiûrá /ťauro/ | kura | psł. *kura | poświadczone w l.mn.: ťauråi |
| kiûrą /ťaurą/ | kurczę, kurczątko | psł. *kurę | słowo poświadczone |
| kiûrèpatka /ťaurĕpotkă/ | kuropatwa | psł. *kuropatъka | słowo poświadczone |
| kiûrîcé /ťauraice/ | przedmieście, przysiółek | ťauro + -aice | słowo poświadczone |
| kiûsát /ťausot/ | kosztować, próbować, smakować | psł. *kušati | słowo poświadczone |
| kiûtît /ťautait/ | robić, czynić | psł. *kutiti | słowo poświadczone |
| kiûtît lik /ťautait lik/ | wyrównywać, zrównywać | ťautait + lik | słowo poświadczone |
| kiwit /ťivit/ | czajka | śdn. kiwit | słowo poświadczone |
| kizat /ťizăt/ | wybrać | śdn. kesen | poświadczone jako: ťizen, ale por. voiťizăt |
| kîpac /ťaipăc/ | kupiec, handlarz | psł. *kupьcь | słowo poświadczone |
| kîpet /ťaipĕt/ I | kupić | psł. *kupiti | poświadczone w 3Sg: ťaipĕ |
| kîpet /ťaipĕt/ II | kipieć | psł. *kypěti | poświadczone w 3Sg: ťaipĕ |
| kîsèlîna /ťaisĕlaină/ | kwas | ťaiśolĕ + -aină | poświadczone w toponimii: Keisslein, por. głuż. kisalina |
| kîselek /ťaiselĕk/ | tlen | ťaiśolĕ + -nĕk | kalka niem. Sauerstoff, por. głuż. kislik, cz. kyslík, -ĕk jak w ďüjĕt-ďüjĕk |
| kîsiale /ťaiśolĕ/ | kwaśny, kisły | psł. *kisělъjь | poświadczone w toponimii: Keisslein, Kuseleitzen, por. głuż. kisały |
| kîzår /ťaizår/ | cesarz | śdn. keyser | słowo poświadczone |
| klagat /klogăt/ | skarżyć, oskarżać | śdn. klagen | poświadczone w 3Sg: klogă |
| klagá /klogo/ | skarga | śdn. klage | słowo poświadczone |
| klare /klorĕ/ | czysty; wódka | śdn. klare | słowo poświadczone |
| klast /klost/ | kłaść | psł. *klasti | poświadczone w 3Sg: klodĕ |
| klȧbåt /klabåt/ | kłoda, kloc | dn. klōve, klave | słowo poświadczone |
| klȧnîka /klanaikă/ | ten, który przeklina | psł. *klьnika | słowo poświadczone |
| klȧc /klac/ | kij, drążek, laska | śwn. kloz | słowo poświadczone |
| klȧpa /klapă/ | most zwodzony | por. niem. Klappe | słowo poświadczone |
| klȧwår /klavår/ | kawaler | śdn. klover | słowo poświadczone |
| klȧwrek /klavrĕk/ | chłopak, chłopiec | śdn. klover + -ĕk | słowo poświadczone |
| klåda /klådă/ | beczka | psł. *kolda | słowo poświadczone |
| Klådce /Klåtcĕ/ | Klötze | psł. *Koldьcě | rekonstrukcja, toponim |
| klåkiol /klåťöl/ | zegar; dzwon | psł. *kolkolъ | słowo poświadczone |
| klåkiolak /klåťölăk/ | dzwonek | psł. *kolkolъkъ | słowo poświadczone |
| klåkiolnek /klåťölnĕk/ | zegarmistrz | klåťöl + -nĕk | złożenie, por. criv-crivnĕk |
| klåkionak /klåťönăk/ | dzwonek (kwiat) | psł. *kolkolъkъ, nieregularnie -n- | słowo poświadczone w l. mn: klåťönťĕ |
| klånîcia /klånaićǎ/ | kłonica (u wozu) | psł. *kolnica | słowo poświadczone |
| klås /klås/ | kłos | psł. *kolsъ | słowo poświadczone |
| klåse /klåsĕ/ | kłosie | psł. *kolsьje | słowo poświadczone |
| klącet /klącĕt/ | utykać na nogę, kuleć | psł. klęčiti | poświadczone w 3Sg: klącĕ |
| klącî /klącai/ | tylne podwórze | psł. *klęči? | słowo poświadczone |
| kląkî /kląťai/ | zastrzał | psł. *klęky? | słowo poświadczone |
| kląt /kląt/ | kląć, przeklinać | psł. *klęti | poświadczone w 3Sg: klanĕ |
| klediat /kleďăt/ | ubrać, odziać | śdn. kleden | słowo poświadczone |
| klediát sa /kleďot să/ | ubrać się | śdn. kleden | poświadczone w czasie przeszłym: kleďol să |
| klen /klen/ | klon | psł. *klenъ | rozkład przymiotnika klenüvĕ |
| Klenuw /klenüv/ | Klennow | psł. *Klenovъ | rekonstrukcja, toponim |
| klenuwe /klenüvĕ/ | klonowy | psł. *klenovъjь | słowo poświadczone, ale w znaczeniu "bukowy", zapewne błąd |
| klesta /klestă/ | kleszcze | psł. *klěščě | słowo poświadczone |
| klestet /klestĕt/ | ściskać | psł. *klěščiti | rozkład poświadczonego imiesłowu aiklăstenĕ |
| klewår /klevår/ | koniczyna; trefl (w kartach) | śdn. Klever | zapożyczenie, drugie znaczenie wzorem dn. Klever/Klöör |
| klicka /klickă/ | czapeczka | niem. Klitz + -kă | słowo poświadczone |
| klijé /klije/ | otręby | śdn. klîe | słowo poświadczone |
| klika /klikă/ | członek męzki | ? | słowo poświadczone, obocznie też klinkă |
| klinkàrnîcia | kościelny woreczek na pieniądze | por. szlez.-holszt. klinkers + -naićă | słowo poświadczone, Polański pisze klinkernaićă |
| klipår /klipår/ | ogier | śdn. klepper, klöpper | słowo poświadczone jako kliper, dodatkowo zasymilowane |
| klit /klit/ | nieduży garnek | śdn. klît | słowo poświadczone |
| kliûc /kľauc/ | klucz | psł. *kľučь | słowo poświadczone |
| kliûd /kľaud/ | myśl, rada | psł. *kľudъ? | słowo poświadczone |
| kliûdát /kľaudot/ | myśleć, dumać | kľaud + -ot | czasownik utworzony wzorem brük-brükot |
| kliûdîka /kľaudaikă/ | myśliciel | kľaud- + -aikă | formacja z utworzonego kľaudot wzorem låzăt-låzaikă i wielu innych |
| klîbá /klaibo/ | głowica na dachu | śdn. klûwe | słowo poświadczone |
| klîbena jågla /klaibenă jåglă/ | szpilka | klaibenă + jåglă | słowo poświadczone |
| klîbenàtîcia /klaibenătaićă/ | szpilka | klaibenĕ + -taićă | słowo poświadczone, patrz: klaib́ăstaićă |
| klîbene /klaibenĕ/ | posiadający główkę, z główką | klaibo + -enĕ | słowo poświadczone, patrz: klaib́ostĕ |
| klîbiaste /klaib́ostĕ/ | posiadający główkę, głowę | klaibo + -ostĕ | słowo poświadczone, patrz: klaibenĕ |
| klîbiàstîcia /klaib́ăstaićă/ | szpilka | klaib́ostĕ + -aićă | słowo poświadczone, patrz: klaibenătaićă |
| klîbka /klaipkă/ | pączek | klaibo + -kă | słowo poświadczone, zapisane Kleipken |
| klǫb /klǫb/ | biodro | psł. *klǫbъ | słowo poświadczone |
| klǫbne /klǫbnĕ/ | biodrowy | klǫb + -nĕ | przymiotnik wzorem plaug-plauznĕ |
| klǫbak /klǫbăk/ | kłębek | psł. *klǫbъkъ | słowo poświadczone |
| Klǫcka /Klǫckă/? | Clenze | psł. *klanьčьka?? | słowo poświadczone, odczyt Kľǫskă nieprawdopodobny, toponim |
| klubek /klübĕk/ | kapelusz | psł. *klobukъ | słowo poświadczone |
| klubûcnek /klübaucnĕk/ | kapelusznik | klübĕk + -nĕk | słowo poświadczone |
| klubûcnia /klübaucńă/ | wytwórnia kapeluszy | klübĕk + -ńă | słowo poświadczone |
| klutá /klüto/ | bryłka, grudka | śdn. klüte | słowo poświadczone |
| knȧpát /knapot/ | trzaskać z bicza | dn. knappen | poświadczone w 3Sg: knapojĕ |
| knȧpsȧk /knapsak/ | torba pasterska | śdn. knapsak | słowo poświadczone |
| knȧwål /knavål/ | knebel | śdn. knevel | słowo poświadczone |
| knecht /knext/ | parobek, sługa; młodzieniec | śdn. knecht | słowo poświadczone |
| knîpa /knaipă/ | knajpa, pub | niem. Kneipe | zapożyczenie, por. pol., cz., łuż. knajpa |
| knop /knöp/ | guzik | śdn. knôp | słowo poświadczone, obocznie knüp |
| koká /köko/ | kuchnia | śdn. köke | słowo poświadczone |
| kǫdilia /kǫdiľă/ | kądziel, zwój lnu | psł. kǫděľь | słowo poświadczone |
| kǫkiul /kǫťül/ | kąkol | psł. *kǫkoľь | słowo poświadczone |
| kǫkiulene /kǫťülenĕ/ | kąkolowe, do kąkolu | psł. *kǫkolenъjь | słowo poświadczone |
| kǫpat /kǫpăt/ | kąpać | psł. *kǫpati | słowo poświadczone |
| kǫpát sa /kǫpot să/ | kąpać się | psł. *kǫpati sę | słowo poświadczone |
| kǫs /kǫs/ | kęs, kawałek | psł. *kǫsъ | słowo poświadczone |
| kǫsát /kǫsot/ | kąsać, gryźć | psł. *kǫsati | słowo poświadczone |
| kǫsàwîcia /kǫsăvaićă/ | pokawałkowanie? | kǫs + -ăvaićă | słowo poświadczone |
| kǫset /kǫsĕt/ | ukąsić, ugryźć | psł. *kǫsiti | słowo poświadczone |
| kradîka /krodaikă/ | złodziej | psł. *kradika | formacja z rekonstruowanego /krost/ wzorem låzăt-låzaikă i wielu innych |
| kragá /krogo/ | kołnierzyk | śdn. krage | słowo poświadczone |
| kraját /krojot/ | odcinać | psł. *krajati | słowo poświadczone |
| krakadil /krokodil/ | krokodyl | niem. Krokodil | zapożyczenie bez większej asymilacji, por. łuż. krokodil |
| Krakiuw /Kroťüv/ I | Kraków | pl. Kraków | adaptacja morfologiczna |
| Krakiuw /Kroťüv/ II | Krakow am See | psł. *Krakovъ | rekonstrukcja, toponim |
| krakwîcia /krokvaićă/ | kawka | psł. krakъvica | słowo poświadczone |
| kram /krom/ | sklep, kram | śdn. krâm | słowo poświadczone |
| kramnek /kromnĕk/ | sklepikarz, sprzedawca w sklepie | krom + -nĕk | nazwa zawodu jak klübĕk-klübaucnĕk |
| krapîna /kropaină/ | odpadki drzewne | śdn. kröppen? | słowo poświadczone |
| krasån /krosån/ | naszyjnik? | psł. krasьnъ | słowo poświadczone, oryginalnie "krzyżyk na szyi kobiet" |
| krasne /krosnĕ/ | piękny, ładny; dzielny?; uczciwy? | psł. *krasьnъjь | słowo poświadczone |
| krast /krost/ | kraść | psł. *krasti | poświadczone w 2Sg: krodĕs, 3Sg: krodnĕ |
| krąs /krąs/ | wieniec, korona | śdn. kranz | słowo poświadczone |
| krȧngiėl /kranďėl/ | obwarzanek, precel | śdn. kringel | słowo poświadczone |
| krȧnkie /kranťĕ/ | chory | śdn. krank | słowo poświadczone |
| krȧpål /krapål/ | kaleka | śdn. kroppel | słowo poświadczone |
| krȧwåd /kravåd/ | rak | śdn. krewed | słowo poświadczone |
| kråsîna /kråsaina/ | okruszek | psł. *krъšina | słowo poświadczone |
| kremin /kremin/ | krzemień | psł. *krěmy | słowo poświadczone, być może mianownik to kremoi jak kamoi |
| kreweta /krevetă/ | krewetka | niem. Krevette | regularne zapożyczenie z niem., por. cz. kreveta |
| krid /krid/ | kreda | szlez-holszt. kried | poświadczone w GSg: kriďau |
| krig /krig/ | wojna | niem. Krieg | słowo poświadczone |
| krigát sa /krigot-să/ | walczyć, wojować, bić się | niem. kriegen | poświadczone w czasie przeszłym: krigălai-să |
| krigiėr /kriďėr/ | wojownik; kawalerzysta | niem. Krieger | słowo poświadczone |
| kriját /krijot/ | dostać, otrzymać | lüneb. krī’n | słowo poświadczone |
| Kristu̇s /Kristus/ | Chrystus | śdn. Kristus | słowo poświadczone |
| krîdlate /kraidlotĕ/ | skrzydlaty | psł. *kridlatъjь | słowo poświadczone |
| krîdle /kraidlĕ/ | skrzydło | psł. *kridlo | słowo poświadczone |
| krîwe /kraivĕ/ | krzywy, ukośny | psł. *krivъjь | słowo poświadczone |
| krîwîcia /kraivaićă/ | zakrzywienie, zagięcie, krzywizna | psł. *krivica | słowo poświadczone |
| krîwu /kraivü/ | krzywo, ukośnie; niechętnie | psł. *krivo | słowo poświadczone |
| krosnu /krösnü/ | krosno (tkackie) | psł. *krosno | poświadczone w NPl: krösna |
| krǫg /krǫg/ | okrąg; obwód | psł. *krǫgъ | poświadczone w toponimii: Krung, Krungen, leksem ogólnosłowiański |
| krǫgiuwîste /krǫďüvaistĕ/ | skrzyżowanie, rondo | krǫg + -üv- + -aistĕ | poświadczone w toponimii: Krunkfeiz |
| krǫpá /krǫpo/ | zamek (u drzwi lub skrzyni) | śdn. krampe | słowo poświadczone |
| krǫpåt /krǫpåt/ | dratwa | psł. *krǫpъtь | słowo poświadczone |
| krǫpe /krǫpĕ/ | krępy, gruby | psł. *krǫpъjь | poświadczone w toponimii: Krummaseleitz, Krumpeitzen |
| krud /krüd/ | przyprawa | dn. krüd | słowo poświadczone, GSg: krüďau |
| krudiát /krüďot/ | przyprawiać | dn. krüden | poświadczone w 3Sg: krüďojĕ |
| krujet /krüjĕt/ | kroić, odcinać | psł. *krojiti | poświadczone w 3Sg: krüjĕ |
| krumka /krümka/ | piętka, końcówka chleba | psł. *kromъka | słowo poświadczone |
| kruzaste /krüzostĕ/ | kędzierzawy | śdn. krûs + -ostĕ | słowo poświadczone |
| krûcá /krauco/ | krzyż, krzyżyk; drzewo krzyżowe | śdn. krûze | słowo poświadczone |
| krûckate /krauckotĕ/ | krzyżowy | krauco + -kă + -otĕ | słowo poświadczone, być może ’rozstajny’ |
| krûk /krauk/ | gospoda, karczma, oberża | por. śdn. krôg | słowo poświadczone |
| krûz /krauz/ | dzban | śdn. *krûse | słowo poświadczone jako kraiz |
| krûzka /krauskă/ | dzban, bańka | krauz + -kă | słowo poświadczone |
| krŷ /kråi/ | krew | psł. *kry | słowo poświadczone, obocznie wtórne kåråi |
| krŷt /kråit/ | kryć, chować | psł. *kryti | poświadczone w 3Sg: kråjĕ |
| kuc? /küc?/ | chustka na szyję | por. śwn. kütze | poświadczone jako kücai |
| ku̇cka /kuckă/ | powóz, bryczka, kareta | śdn. kutze + -kă | słowo poświadczone |
| Ku̇nka /Kunkă/ | Kinga, Kunegunda | śdn. Kun(n)eke | zapożyczenie, imię |
| ku̇nstlikie /kunstliťĕ/ | kunsztowny, wymyślny | śdn. kunstlik | słowo poświadczone |
| ku̇sa /kusă/ | chatka, chałupa | por. śdn. kote | słowo poświadczone, obocznie kuso |
| ku̇wål /kuvål/ | kula | por. prus.-niem. kûl, kaul | słowo poświadczone |
| ku̇wlek /kuvlĕk/ | kulka, kuleczka | kuvål + -ĕk | słowo poświadczone |
| Kûna /Kaună/ | Kowno | niem. Kauen | toponim z niemieckiego |
| kûtš /kautš/ | kanapa | niem. Kautsch/Couch | zapożyczenie, por. łuż. kawč, cz. gauč |
| kůcá /kåuco/ | głownia (płonąca) | psł. *kъlča | słowo poświadczone |
| kůp /kåup/ | łabędź | psł. *kъlpь~kъlpъ | por. słi. kålp, łuż. kołṕ |
| kwȧdrȧt /kvadrat/ | kwadrat | niem. Quadrat | zapożyczenie, por. łuż., pol. kwadrat |
| kwȧlita /kvalită/ | jakość | niem. Qualität | zapożyczenie, por. łuż. kwalita, cz. kvalita |
| kwȧntita /kvantită/ | ilość | niem. Quantität | zapożyczenie, por. łuż. kwantita, cz. kvalita |
| kwȧpia /kvaṕă/ | miętus | niem. Quappe | słowo poświadczone jako niezasymilowane Quappi |
| kwetîste /kvetaistĕ/ | kwietnik, łąka kwiatowa | kjot + -aistĕ | formacja wzorem gord-gordaistĕ i wielu innych |
| kwetene /kvetenĕ/ | kwiecisty | kjot + -enĕ | przymiotnik wzorem clåvak-clåvecenĕ i wielu innych |
| kwetnek /kvetnĕk/ | kwiaciarz | kjot + -nĕk | złożenie wzorem criv-crivnĕk |
| kwiat /kjot/ | kwiat | psł. *květъ | słowo poświadczone |
| kwîlet /kvailĕt/ | kwilić, płakać (o dziecku) | psł. *kviliti | poświadczone w 3Sg: kvailĕ |
L
| połabski | polski | etymologia | uzasadnienie |
|---|---|---|---|
| la /lă/ | tylko, chyba, no; -że | psł. *lĕ | słowo poświadczone |
| ladá /lodo/ | skrzynia; trumna; kałamarz | śdn. lade | słowo poświadczone |
| ladka /lotkă/ | skrzynka, szufladka | lodo + -kă | słowo poświadczone |
| ladát /lodot/ | ładować | śdn. laden | słowo poświadczone |
| lakȧtiw /lokativ/ | miejscownik | niem. Lokativ | zapożyczenie, por. łuż. lokatiw |
| lame /lomĕ/ | kulawy, chromy | śdn. lam | słowo poświadczone |
| lastawîcia /lostovaićă/ | jaskółka | psł. *lastavica | słowo poświadczone, obocznie lostĕvaićă |
| Lastuw /Lostüv/ | Salzwedel | psł. lastovъ | słowo poświadczone, postuluje się także ľosťüv, ľostťüv, toponim |
| latwa /lotvă/ | łata (dachowa) | śdn. latte | słowo poświadczone |
| lawá /lovo/ I | ława | psł. *lava | poświadczone w toponimii: Lafei, Lowey, Lawei (l. mn.) |
| lawá /lovo/ II | wiara | śdn. glâwe | słowo poświadczone, obocznie glovo |
| lawîcia /lovaićă/ | ławka | psł. *lavica | poświadczone w toponimii: Lappke, Loweitz, Lowitz |
| lazet /lozĕt/ | łazić, włazić | psł. *laziti | poświadczone w 3Sg: lozĕ |
| lazîka /lozaikă/ | ropucha | psł. *lazika | słowo poświadczone |
| lȧdek /ladĕk/ | członek | śdn. let + -ĕk | słowo poświadczone |
| lȧgiėr /laďėr/ | obóz | śdn. leger | słowo poświadczone |
| lȧchiėn /lax́ėn/ | konewka, beczułka | śdn. lechen | słowo poświadczone |
| lȧját /lajot/ | pożyczyć | śdn. leihen | poświadczone w 3Sg: lajol i imiesłów: lajonă |
| lȧks /laks/ | łosoś | niem. Lachs? | zapożyczenie jak inne nazwy ryb, por. głuż. laks obok łosos |
| lȧmpá /lampo/ | lampa | śdn. lampe | słowo poświadczone |
| lȧnene /lanenĕ/ | lniany | ľån + -enĕ | formacja jak våuno-våunenĕ |
| lȧnîste /lanaistĕ/ | pole lnu | psł. *lьnišče | poświadczone w toponimii: Lanneitz, Lannisch, Lehneitzen |
| lȧp /lap/ | gałgan, łachman, szmata | śdn. lapp | słowo poświadczone |
| lȧs /las/ | łosoś | śdn. las | słowo poświadczone |
| lȧsterår /lasterår/ | oszczerca, potwarca | śdn. lasterer | słowo poświadczone |
| lȧsterårska /lasterårskă/ | oszczerczyni, potwarczyni | lasterår + -skă | słowo poświadczone |
| lȧwe /lavĕ/ | lwi | ľåv + -ĕ | formacja wzorem korvo-korvĕ, gǫs-gǫsĕ |
| lȧzát /lazot/ | czytać | śdn. lesen | słowo poświadczone |
| Låbi /Låbi/ | Łaba | psł. *olbe | słowo poświadczone, rekonstruuje się także Låbü, ale cz. Labe i głuż. Łobjo sugerują psł. *olbe, nie *olbo, hydronim |
| lågat /lågăt/ | kłamać, łgać | psł. *lъgati | poświadczone w 2Sg: låzĕs i w 3Sg: låzĕ |
| låzîc /låzaic/ | łyżka | psł. *lъžicь | słowo poświadczone |
| låzîcak /låzaicăk/ | łyżeczka | låzaic + -ăk | zdrobnienie od poświadczonego słowa |
| låzîka /låzaikă/ | kłamca, łgarz | psł. *lъžika | słowo poświadczone |
| ląc /ląc/ | klęk, czepigi | psł. *lęčь | słowo poświadczone |
| lądîna /lądaină/ | niezabudowany teren | psł. *lędina | poświadczone w toponimii: Ladein-weide |
| lągnǫt /lągnǫt/ | kłaść się? | psł. *legnǫti | poświadczone w 3Sg: lągnĕ |
| lecet /lecĕt/ | leczyć | psł. *lěčiti | poświadczone w 3Sg: lecĕ, leci-jĕg |
| led /led/ | lód | psł. *ledъ | słowo poświadczone |
| ledene /ledenĕ/ | wykonany z lodu | led + -enĕ | formacja jak våuno-våunenĕ |
| lekànîcia /lekănaićă/ | jastrząb, kania | ?? + -aićă | słowo poświadczone |
| lekar /lekăr/ | lekarz | psł. *lěkařь | słowo poświadczone |
| lemąz /lemąz/ | krokiew, kozioł (na dachu) | psł. *lěmęzь | słowo poświadczone |
| lepse /lepsĕ/ | lepszy | psł. *lěpьšьjь | słowo poświadczone |
| lesne /lesnĕ/ | leśny | psł. *lěsьnъjь | słowo poświadczone |
| lesna jablun /lesnă joblün/ | jabłoń leśna, leśniówka | lesnă + joblün | słowo poświadczone |
| lesne wrech /lesnĕ vrex/ | orzech laskowy (owoc) | lesnĕ + vrex | słowo poświadczone |
| lestîcia /lestaićă/ | leszczyna | psł. *leščica | słowo poświadczone, ale patrz lestĕvaićă |
| lestèwîcia /lestĕvaićă/ | leszczyna | psł. *leščevica | słowo poświadczone |
| lestîna /lestaină/ | leszczyna | psł. *leščina | słowo poświadczone |
| lewe /levĕ/ | lewy | psł. *lěvъjь | słowo poświadczone |
| lewîcia /levaićă/ | lewica, lewa ręka | levĕ + -aićă | formacja wzorem pl. lewica, głuż. lěwica |
| lezt /lest/? | pełzać, leźć; włazić | psł. *lězti | poświadczone w 3Sg: lezĕ |
| lialen /ľolĕn/ | ojcowy | ľoľă + -ĕn | słowo poświadczone |
| lialia /ľoľă/ | tata | prawdopodobnie ze słownictwa dziecięcego | słowo poświadczone |
| lias /ľos/ | las; drzewo, drewno | psł. *lěsъ | słowo poświadczone |
| liat /ľot/ | lot, rejs | deryw. od ľotot | por. niem. fliegen-Flug, dłuż. lět |
| liatát /ľotot/ | latać | psł. *lětati | poświadczone w 3Pl: ľotoją |
| liatu /ľotü/ | rok; lato | psł. *lěto | słowo poświadczone |
| liån /ľån/ | len | psł. *lьnъ | słowo poświadczone |
| liåtkie /ľåtťĕ/ | lekki | psł. *lьgъkъjь | słowo poświadczone |
| liåtkiu /ľåtťü/ | lekko | psł. *lьgъko | słowo poświadczone |
| liåw /ľåv/ | lew | psł. *lьvъ | słowo poświadczone |
| liîbaj /ľaibăj/ | raczej, lepiej | psł. *ľuběji | słowo poświadczone |
| liîbe /ľaibĕ/ | miły, przyjemny | psł. *ľubъjь | słowo poświadczone |
| liîbet /ľaibĕt/ | kochać, lubić | psł. *ľubiti | poświadczone w 3Sg: ľaibĕ |
| liîbėw /ľaibėv/ | miłość | psł. *ľubъvь | słowo poświadczone |
| liîbėwne /ľaibėvnĕ/ | miłosny | ľaibėv + -nĕ | przymiotnik z -nĕ jak plaug-plauznĕ, bükvait-bükvaitnĕ |
| liîbu /ľaibü/ | żartobliwie, dla żartu | psł. *ľubo | słowo poświadczone |
| lidiá /liďo/ | cierpienie | śdn. leide | poświadczone w ASg: lidą |
| lidiát /liďot/ | cierpieć | śdn. leiden | słowo poświadczone |
| lifka /lifkă/ | kaftanik, gorset | śdn. lîfke | słowo poświadczone |
| lichån /lixån/ | ciało, zwłoki, trup | śdn. lîcham | słowo poświadczone |
| lik /lik/ | równo, jednakowo, tak samo | śdn. lik | słowo poświadczone |
| likát /likot/ | równać, zrównać, wyrównywać | śdn. liken | słowo poświadczone |
| likåm /likåm/ | równie, równo | śdn. lîk w narzędniku | słowo poświadczone |
| likene /likenĕ/ | równy, prosty | śdn. likene | słowo poświadczone, dodatkowo zasymilowane |
| likor /likör/ | likier | niem. Likör | zapożyczenie, por. łuż. liker |
| liǫdu /ľǫdü/ | pole, ziemia rolna | psł. *lędo | słowo poświadczone |
| lipia /liṕă/ | warga | śdn. lippe | słowo poświadczone |
| lista /listă/ | lista | niem. Liste | zapożyczenie, por. łuż., pol. lista |
| liter /litĕr/ | litr | niem. Liter | zapożyczenie, por. łuż. liter, -tra |
| litet /litĕt/ | lecieć | psł. *letěti | poświadczone w 3Sg: litĕ |
| litîdle /litaidlĕ/ | samolot | litĕt + -aidlĕ | por. niem. Flugzeug, łuż. lětadło, cz. letadlo |
| litîste /litaistĕ/ | lotnisko, port lotniczy | litĕt + -aistĕ | por. niem. Flughafen, Flugplatz, cz. letiště, dłuż. lětanišćo |
| litnek /litnĕk/ | lotnik | litĕt + -nĕk | por. niem. Flieger, dłuż. lětaŕ |
| liûdi /ľaudi/ | ludzie | psł. *ľudьje | słowo poświadczone |
| liûdskie /ľaucťĕ/ | ludzki | ľaudi + -sťĕ | złożenie wzorem ogólnosłowiańskiego ludzki |
| Liûchiuw /Ľaux́üv/ | Lüchow | psł. *ľuxovъ | słowo poświadczone, toponim |
| Liûtkiuw /Ľautťüv/ | Hitzacker | psł. ľudъkovъ? ľutъkovъ? | słowo poświadczone, toponim |
| lizet /lizĕt/ | leżeć | psł. *ležeti | poświadczone w 3Sg: lizĕ |
| lîb /laib/ | miara zboża | psł. *lubъ | słowo poświadczone |
| lîcerne /laicernĕ/ | lejcowy, zaprzęgowy | laićăr + -nĕ | słowo poświadczone |
| lîciar /laićăr/ | lejce | leid-sêl | słowo poświadczone |
| lîpá /laipo/ | lipa | psł. *lipa | słowo poświadczone |
| lîpåk /laipåk/ | dudek (ptak) | psł. *lupъkъ | słowo poświadczone |
| lîpîka /laipaikă/ | oprawca, hycel | psł. *lupika | słowo poświadczone |
| lîpîna /laipaină/ | łupina, kora; łyko | psł. *lupina | słowo poświadczone |
| lîska /laiskă/ | lisa, liszka, | psł. *lisъka/*lišьka | słowo poświadczone |
| lîst /laist/ | liść; list | psł. *listъ | słowo poświadczone |
| lîste /laistĕ/ | liście, listowie | laist + -ĕ | złożenie, wzorem innych collectiv |
| lîstne /laistnĕ/ | listny, liściasty | psł. *listьnъjь | słowo poświadczone |
| lîstne-mánd /laistnĕ-mond/ | maj | laistnĕ + śdn. mând | słowo poświadczone |
| lîstnîcia /laistnaićă/ | szałas, dom z gałęzi | psł. *listьnica | słowo poświadczone |
| lît /lait/? | lać | psł. *liti? | poświadczone w 3Sg: lėjĕ, imiesłowie: laită i gerundiu: lėjonĕ, pochodne na -lĕt |
| lîtåwskie /laitåfsťĕ/ | litewski | Laitvă + -sťĕ | przymiotnik na -sťĕ |
| Lîtwa /Laitvă/ | Litwa | pl. Litwa | por. pl. Litwa, cz. Litva |
| Lîtwianek /Laitv́onĕk/ | Litwin | Laitvă + -'onĕk | regularna nazwa mieszkańca na -'onĕk |
| Lîtwianka /Laitv́onkă/ | Litwinka | Laitvă + -'onkă | regularna nazwa mieszkanki na -'onkă |
| lîzát /laizot/ | lizać | psł. *lizati | poświadczone w 3Sg: laizĕ i rozkaźnik: laiz |
| lonu /lönü/ | łono, objęcia | psł. *lono | słowo poświadczone |
| lozát /lözot/ | wybawić | śdn. losen | poświadczone w rozkaźniku: lözoj |
| lǫp /lǫp/ | lump, szmata, łachman | śdn. lump | słowo poświadczone w l. mn.: lǫpoi, wybrany zasymilowany warjant |
| luchtår /lüxtår/ | latarnia, latarka | śdn. luchter | słowo poświadczone, obocznie löchtår |
| luder /lüdĕr/ | pijak, nicpoń, obdartus | śdn. luder | słowo poświadczone |
| ludia /lüďă/ | łódź | psł. *oldьja | słowo poświadczone |
| luj /lüj/ | łój | psł. *lojь | słowo poświadczone |
| lujene /lüjenĕ/ | łojowy | psł. *lojenъjь | słowo poświadczone |
| luk /lük/ | szczęście | psł. *glücke | słowo poświadczone, obocznie glük, ale to może pomyłka |
| lumet /lümĕt/ | łamać | psł. *lomiti | słowo poświadczone |
| lupàtîcia /lüpătaićă/ | łopata do pieca, do chleba | psł. *lopatica | słowo poświadczone |
| lupata /lüpotă/ | kość łopatkowa | psł. *lopata | słowo poświadczone |
| lukiėt /lüťėt/ | łokieć | psł. *olkъtь | słowo poświadczone |
| lu̇ft /luft/ | powietrze | śdn. luft | słowo poświadczone |
| lu̇pa /lupă/ | lupa, szkło powiększające | niem. Lupe | zapożyczenie, por. pl., łuż. lupa |
| lûg /laug/ I | łąka, pastwisko | psł. *lugъ | słowo poświadczone |
| lûg /laug/ II | ług | śrwn. louge | słowo poświadczone |
| lûk /lauk/ | czosnek | psł. *lukъ | słowo poświadczone |
| lûna /laună/ | księżyc | psł. *luna | słowo poświadczone |
| lûza /lauză/ | kałuża | psł. *łuža | poświadczone w toponimii: Lausch-feld, Lausche, Lausch-weide |
| Lûzîcia /Lauzaićă/ | Łużyce | laug + -aićă | zaadaptowanie łuż. Łužica |
| lûzîckie /lauzaicťĕ/ | łużycki | Lauzaićă + -sťĕ | przymiotnik geograficzny |
| lŷse /låisĕ/ | łysy | psł. *lysъjь | rozkład poświadczone låisaină |
| lŷsîna /låisaină/ | czoło | psł. *lysina | słowo poświadczone, być może låisaińă |
M
| połabski | polski | etymologia | uzasadnienie |
|---|---|---|---|
| madek /modĕk/ | dżdżownica | śdn. made, maddik | słowo poświadczone |
| madŷ /modåi/ | mól | śdn. made | słowo poświadczone |
| macht /moxt/ | moc, siła, potęga | śdn. macht | słowo poświadczone |
| mal /mol/ | znak, piętno, znamię | śdn. mâl | słowo poświadczone |
| male /molĕ/ | mały | psł. *malъjь | słowo poświadczone |
| male palac /molĕ polăc/ | mały palec | molĕ + polăc | słowo poświadczone |
| malér /moler/ | (artysta) malarz | por. niem. Maler | zapożyczenie jak moľăt, co do -er por. dübler, koter |
| maliat /moľăt/ | malować (obrazy) | śdn. malen | poświadczone w 3Sg: moľă |
| malîcia /molaićă/ | jeżyna, ostrężyna | psł. *malica | poświadczone zapożyczenie do dn.: Muleitzen, Moleitje |
| malîna /molainǎ/ | malina | psł. *malina | słowo poświadczone |
| maltit /moltit/ | posiłek, danie | śdn. mâl-tît | słowo poświadczone |
| man /mon/ | księżyc | śdn. mân | słowo poświadczone |
| mand /mond/ | miesiąc | śdn. mând | słowo poświadczone w nazwach miesięcy |
| Margata /Morgotă/ | Małgorzata | śdn. Margate | zapożyczenie zaadaptowanej do śdn. formy imienia, imię |
| Margatka /Morgotkă/ | Małgosia | śdn. Morgotă + -kă | zdrobnienie za pomocą typowego sufiksu -kă, imię |
| Marîja /Moraja/ | Maryja, Maria | śdn. Marie | słowo poświadczone, imię |
| Marîjen dȧnac /Morajĕn danăc/ | święto Matki Boskiej | Morajĕn + danăc | słowo poświadczone |
| Marîka /Moraikă/ | Marysia | Moraja + -kă | słowo poświadczone, imię |
| Marîjen šîp /morajĕn šaip/ | tęcza | Morajă + -ĕn + šaip | słowo poświadczone |
| Mark /Mork/ | Marek | śdn. Mark | imię zapożyczone z śdn., zasymilowane jak inne, imię |
| marwa /morvă/? | mrówka | psł. *morva | poświadczone w l.mn.: morvĕ |
| marwîste /morvaistĕ/ | mrowisko | psł. *morvišče | poświadczone w toponimii: Moorfeitz, Morfeitzen |
| marz /morz/ | mróz | psł. *morzъ | słowo poświadczone |
| masketår /mosketår/ | żołnierz | niem. Musketier | słowo poświadczone, niejasna pierwsza (o? u?) i trzecia (e? i?) samogłoska, wybrano -år z uwagi na NPl: /musketri/ |
| maskiu /mosťü/ | masło | psł. *maslъko | słowo poświadczone, ale obocznie mosťĕ |
| Maskwá /Moskvo/ | Moskwa | ros. Москва | zapożyczenie, pozostawiony akcent oksytoniczny, toponim |
| maslena mlåka /moslenă mlåkă/ | maślanka | psł. *moslenoje melko | słowo poświadczone |
| maslene /moslenĕ/ | maślany | psł. *maslenъjь | słowo poświadczone |
| maslu /moslü/ | masło | psł. maslo | poświadczone w GSg: moslo, ale niepewne, por. mosťü |
| matá /moto/ | wymiar, rozmiar | śdn. mate | poświadczone w ASg: motǫ |
| matár /motor/ | silnik | niem. Motor | zapożyczenie, por. łuż. motor |
| matecha /motexă/ | macocha | psł. *matexa | słowo poświadczone |
| Mates /Motĕs/ | Mateusz, Maciej | śdn. Mathies | zapożyczenie z śdn., zasymilowane jak inne imiona, imię |
| materen /moterĕn/ | matczyny | psł. *materinъ | słowo poświadczone |
| matî /motai/ | matka | psł. *mati | słowo poświadczone |
| matîcia /motaićă/ | królowa pszczół | psł. *matica | słowo poświadczone |
| matka /motkă/ | suka | psł. *matъka | słowo poświadczone |
| mazat /mozăt/ | mazać, smarować | psł. *mazati | poświadczone w 3Sg: mozĕ |
| Mȧcedanac /Macedonăc/ | Macedończyk | macedon- + -ăc | nazwa mieszkańca z produktywnym sufiksem, por. mac. Македонец |
| Mȧcedanîja /Macedonajă/ | Macedonia | niem. Mazedonien | zapożyczenie być może z -k-, ale w niem. Makedonien oznacza historyczny region |
| Mȧcedanka /Macedonkă/ | Macedonka | macedon- + -kă | nazwa mieszkańca z produktywnym sufiksem, por. mac. Македонка |
| mȧcedanskie /macedonsťĕ/ | macedoński | macedon- + -sťĕ | typowy przymiotnik |
| mȧdiá /maďo/ | miód pitny | śdn. mêde | poświadczone w ASg: madą |
| mȧde dat /made-dot/ | dać coś komuś w drogę, wyposażyć | śdn. mede + dot | słowo poświadczone |
| mȧde jest /made-jest/ | jeść z kimś | śdn. mede + jest | słowo poświadczone |
| mȧdgit /madgit/ | posag | śdn. medegift | słowo poświadczone |
| Mȧdrid /madrid/ | Madryt | niem. Madrid | zapożyczenie, por. łuż. Madrid, toponim |
| mȧkȧrelia /makareľă/ | makrela | śdn. makkerēle | zapożyczenie, -le>-ľă jak w kortviľă, -ere->-are- jak varo, por. pl., łuż. makrela |
| mȧl /mal/ | żerdź, tyka, drążek | śdn. mol | słowo poświadczone |
| mȧlnek /malnĕk/ | młynarz | śdn. malen + -ĕk | słowo poświadczone |
| mȧlnîcia /malnaićă/ | młyn | śdn. malen + -naićă | słowo poświadczone |
| mȧlnîkiuw /malnaiťüv/ | młynarski | malnĕk + -üv | słowo poświadczone |
| mȧma /mamă/ | mama | mowa dziecięca | słowo poświadczone |
| mȧn /man/ | ale, lecz | śdn. man | słowo poświadczone |
| mȧnaj /manăj/ | mniej | psł. *mьněje | słowo poświadczone |
| mȧndȧrina /mandarină/ | mandarynka | niem. Mandarine | zapożyczenie bez większej asymilacji, por. łuż. mandarina |
| mȧnese /manesĕ/ | mniejszy | psł. *mьnějьšьjь | słowo poświadczone |
| mȧrene /marenĕ/ | śmierć | psł. *mьrěnьje | poświadczone w celowniku: mareńĕ |
| mȧrka /markă/ | marka (pieniądz) | niem. Mark | zapożyczenie, por. łuż. marka |
| mȧrkát /markot/ | znaczyć, oznaczać | śdn. marken | słowo poświadczone |
| Mȧrs /Mars/ | Mars | niem. Mars | zapożyczenie, por. łuż. Mars |
| mȧrš /marš/ | marsz | niem. Marsch | zapożyczenie, por. łuż., cz. marš |
| mȧrznǫt /marznǫt/ | marznąć, zamarzać | psł. *mьrznǫti | poświadczone w 3Sg: marznĕ |
| mȧšina /mašină/ | maszyna | niem. Maschine | zapożyczenie, por. łuż. mašina, pl. maszyna |
| mȧtemȧtika /matematikă/ | matematyka | niem. Mathematik | zapożyczenie, por. łuż. matematika |
| mȧzet /mazĕt/ I | mży, siąpi (o legkim deszczu) | psł. *mьžiti | poświadczone w 3Sg: mazĕ |
| mȧzet /mazĕt/ II | mrużyć, puszczać oczko, dawać znak | psł. *mьžiti | poświadczone w 3Sg: mazi-mĕ |
| måch /måx/ | mech | psł. *mъxъ | poświadczone w toponimii: Maach, Machunike (<*mъxovьnikъ), Maschein (<*mъšina) |
| måswîcia /måsvaićă/ | komar | psł. *mъšьvica | słowo poświadczone |
| mąc /mąc/ | piłka, balon | psł. *męčь | słowo poświadczone |
| mąciat /mąćăt/ | dotykać, macać | psł. *macati | poświadczone w 3Sg: mąćă |
| mącnǫt /mącnǫt/ | dotknąć, macnąć | psł. *macnǫti | poświadczone w 3Sg: mącnĕ |
| mąsi /mąsi/ | mięso | psł. *męse (!) | słowo poświadczone, obocznie /mąse/, Polański rekonstruuje praformę *męsьje |
| mąsnene /mąsnenĕ/ | mięsny, z mięsa | psł. *męsьnenъjь | słowo poświadczone |
| mątkie /mąťĕ/ | miękki | psł. *mękъkъjь | słowo poświadczone |
| med /med/ | miód | psł. *medъ | słowo poświadczone |
| medena melana /medenă melonă/ | melon, melon miodowy | medenĕ + melonă | kalka niem. Honigmelone, por. łuż. mjodowa melona |
| medene /medenĕ/ | miodowy | med + -enĕ | typowy przymiotnik na -enĕ |
| mech /mex/ | worek, torba | psł. *měxъ | słowo poświadczone |
| mejėr /mejėr/ | kosiarz | śdn. meier | słowo poświadczone |
| melana /melonă/ | melon | niem. Melone | zapożyczenie bez większej asymilacji, por. łuż. melona |
| menet /menĕt/ | mniemać, sądzić | psł. *měniti | poświadczone w 1Sg: meną, 2Sg: menăs wg Polańskiego niepewne |
| menu /menü/ | menu, jadłospis | niem. Menü | zapożyczenie, por. łuż. meni, -ja |
| menza /menză/ | stołówka | niem. Mensa | por. głuż. mensa |
| merek /merĕk/ | dziki chrzan | śdn. marreik | słowo poświadczone |
| meret /merĕt/ | mierzyć | psł. *měriti | poświadczone w 3Sg: merĕ |
| merîdle /meraidlĕ/ | miernik | psł. *měriti + -aidlĕ | złożenie na wzór łuż. měridło |
| Merku̇r /Merkur/ | Merkury | niem. Merkur | zapożyczenie, por. łuż. Merkur |
| mesak /mesăk/ | torba, worek | psł. *měšьkъ | słowo poświadczone |
| mesȧcak /mesacăk/ | woreczek | mesak + -ăk | zdrobnienie, wzorem ros. мѣшочекъ |
| mesat /mesăt/ | mieszać | psł. *měšati | słowo poświadczone |
| mesîste /mesaistĕ/ | wór | psł. *měšišče | słowo poświadczone |
| mestiår /mesťår/ | mistrz | śdn. mêster | słowo poświadczone |
| met /met/ | mieć; musieć | psł. *(jь)měti | słowo poświadczone |
| met tedane /met tedonĕ/ | mieć do czynienia | met + tedonĕ | słowo poświadczone |
| metat /metăt/ | miotać | psł. *metati | poświadczone w 3Sg: micĕ |
| metla /metlă/ | miotła | psł. *metla | słowo poświadczone |
| Mewes /Mevĕs/ | Bartłomiej | śdn. Meves | zapożyczenie, imię |
| miale /ḿolĕ/ | malutki | psł. *mělъjь | słowo poświadczone |
| miará /ḿoro/ | miara | psł. *měra | słowo poświadczone |
| miart /ḿort/ | szpik kostny | śdn. mark, nieregularnie | słowo poświadczone |
| miastu /ḿostü/ | miejsce | psł. *město | poświadczone w miejscowniku: meste |
| miågát /ḿågot/ | mrugać | psł. *migati, pod wpływem *mьgnǫti | słowo poświadczone |
| miågnǫt /ḿågnǫt/ | mrugnąć | psł. *mьgnǫti | rekonstrukcja słowa, którego wpływ zniekształcił *maigot>ḿågot |
| miågla /ḿåglă/ | mgła | psł. *mьgla | słowo poświadczone |
| midzia /miʒ́ă/ | miedza | psł. *meďa | słowo poświadczone |
| migrena /migrenă/ | migrena | niem. Migräne | zapożyczenie, por. łuż. migrena |
| miksát /miksot/ | miksować | niem. mixen | zapożyczenie, por. głuż. miksować |
| mikser /miksĕr/ | mikser | niem. Mixer | zapożyczenie, por. łuż. mikser, być może -år? |
| mildichie /mildix́ĕ/ | łagodny | śdn. mildich | słowo poświadczone |
| milta /miltă/ | śledziona | śdn. milte | słowo poświadczone |
| Minsk /Minsk/ | Mińsk (Litewski) | brus. Мінск | zapożyczenie toponimu bez potrzeby adaptacji, toponim |
| minu̇ta /minută/ | minuta | niem. Minute | zapożyczenie, por. łuż. minuta |
| Mîchal /Maixăl/ | Michał | śdn. Michel | poświadczone w przymiotniku Maixălevĕ~üvĕ, imię |
| Mîchelka /Maixelkă/ | Michaś | Maixăl + -kă | słowo poświadczone, imię |
| Mîlán /mailon/ | Mediolan | śdn. Meilân | zapożyczenie, toponim |
| mîliá /maiľo/ | mila | śdn. mile | słowo poświadczone |
| mîlnîcia /mailnaićă/ | mączniak (grzyb pasożytniczy) | śdn. mel + -naićă | słowo poświadczone, obocznie mailaićă |
| mîmu /maimü/ | mimo, obok | psł. *mimo | słowo poświadczone |
| mînåk /mainåk/ | wykastrowany samiec konia, wałach | por. śdn. meidem | słowo poświadczone |
| mîrán /mairon/ | majeranek | śdn. meiran | słowo poświadczone, być może mairån |
| mîska /maiskă/ | targ; jarmark | maiso + -kă | słowo poświadczone |
| mîsá /maiso/ | msza | śdn misse | słowo poświadczone |
| mîsåcne /maisåcnĕ/ | targowy, jarmarczny | maiskă + -nĕ | przymiotnik od poświadczonego maiskă |
| mîz /maiz/ | kukurydza | niem. Mais | por. łuż. majs, nie z Kukuruz ani Türken, bo to słowa południowoniemieckie |
| mlåcene /mlåcenĕ/ | mleczny | psł. *melčenъjь | słowo poświadczone |
| mlåcenek /mlåcenĕk/ | mlecz, rybie nasienie | psł. *melčenikъ | słowo poświadczone |
| mlåde /mlådĕ/ | młody | psł. *moldъjь | słowo poświadczone |
| mlåde dȧn /mlådĕ dan/ | sąd ostateczny | mlådĕ + dan | słowo poświadczone |
| mlåka /mlåkă/ | mleko | psł. *melko | słowo poświadczone |
| mlåt /mlåt/ | mleć, mielić | psł. *melti | słowo poświadczone |
| moblé /möble/ | mebel, meble | niem. Möbel | zapożyczenie jak łuż. meble, pluralis tantum |
| mode /mödĕ/ | zmęczony | śdn. mode | słowo poświadczone |
| mord /mörd/ | mord, morderstwo | śdn. mord | poświadczone jako /mord/, ale por. /mördål/ |
| mordål /mördål/ | morderca | śdn. morder | słowo poświadczone |
| mori /möri/ | morze | psł. *moře | poświadczony miejscownik: no mărai, por. püli-vå pülai |
| mornek /mörnĕk/ | marynarz | möri + -nĕk | kalka niem. Seemann, por. głuż. namórnik, ros. морякъ |
| morska pasîcia /mörskă pasaićă/ | psioszka, zdrobniale o żeńskich genitaliach | mörskă + ṕås + -aićă | por. pl. psiocha, psioszka |
| morskie /mörsťĕ/ | morski | möri + -sťĕ | por. pol. morze-morski, ros. море-морской, głuż. morjo-mórski |
| morskie piås /mörsťĕ ṕås/ | foka | mörsťĕ + ṕås | kalka niem. Seehund, por. głuż. mórski pos |
| most /möst/ | grobla, wał | psł. *mostъ | słowo poświadczone, w węższym znaczeniu "droga na grobli" |
| motát /mötot/ | motać | psł. *motati | poświadczone w 3Sg: mötojĕ |
| motuwîdle /mötüvaidlĕ/ | motowidło | psł. *motovidlo | słowo poświadczone |
| mǫcåne /mǫcånĕ/ | mączny, związany z mąką | psł. *mǫčьnъjь | słowo poświadczone |
| mǫka /mǫkă/ | mąka | psł. *mǫka | słowo poświadczone |
| mǫde /mǫdĕ/ | męskie genitalia | psł. *mǫdo | słowo poświadczone w NDu: mǫdă |
| mucet /mücĕt/ | moczyć | psł. *močiti | poświadczone w 3Sg: mücĕ, mücålă |
| mucia /müćă/ | suczka | niem. Mutz | słowo poświadczone |
| muciá /müćo/ | nietoperz | por. śdn. vledder mûs | słowo poświadczone, obocznie müćă |
| mucîdle /mücaidlĕ/ | moczydło (do moczenia lnu) | psł. *močidlo | słowo poświadczone |
| muct /müct/ | móc | psł. *moťi | poświadczone formy osobowe: müg, müzĕs, müzĕ… |
| mugiåla /müďålă/ | mogiła | psł. *mogyla | słowo poświadczone |
| muj /müj/ | mój | psł. *mojь | słowo poświadczone |
| mukre /mükrĕ/ | mokry | psł. *mokrъjь | słowo poświadczone |
| mukret /mükrĕt/ | zwilżać | psł. *mokriti | słowo poświadczone |
| mukru /mükrü/ | mokro | psł. *mokro | słowo poświadczone |
| mumîstu /mümaistü/ | korale (koral?) | psł. *momisto | słowo poświadczone |
| muzgie /müzďĕ/ | szpik kostny | psł. *mozgy | słowo poświadczone |
| muzdin /müzdin/ | mózg | psł. *moždženь | słowo poświadczone |
| mu̇zika /muzikă/ | muzyka | niem. musik | zapożyczenie, por. łuż. muzika |
| mûdîka /maudaikă/ | zatyczka w dyszlu u radła | psł. *mudika | słowo poświadczone |
| mûdît sa /maudait să/ | opóźniać się | psł. *muditi sę | poświadczone w 3Sg: maudi-să |
| mûchá /mauxo/ | mucha | psł. *muxa | słowo poświadczone |
| mûriá /mauŕo/ | mur | śdn. mure | słowo poświadczone |
| mûriát /mauŕot/ | murować | śdn. muren | poświadczone w 3Sg: mauŕojĕ |
| mûrnek /maurnĕk/ | murarz | mauŕo + -nĕk | słowo poświadczone |
| mûsîcia /mausaićă/ | położnica, sześćniedziałka | niejasne | słowo poświadczone |
| Můcąca Nidelia /måucącă nideľă/ | Wielki Tydzień | måucącă + nideľă | kalka niem. Karwoche, por. måucącĕ skǫpĕ |
| Můcące Skǫpe /måucącĕ skǫpĕ/ | Wielki Piątek | måucącĕ + skǫpĕ | słowo poświadczone |
| Můcąca Subota /måucącă sübötă/ | Wielka Sobota | måucącă + sübötă | kalka niem. Karsamstag, por. måucącĕ skǫpĕ |
| můcet /måucet/ | milczeć | psł. *mьlčiti | poświadczony imiesłów: måucącĕ |
| můckǫ /måuckǫ/ | potajemnie, po kryjomu | psł. mьlčьkojǫ | słowo poświadczone |
| můnia /måuńă/ | błyskawica | psł. *mъlnьja | słowo poświadczone |
| můz /måuz/ | ślimak | psł. *mъlžь | słowo poświadczone |
| mŷ /moi/ | my | psł. *my | słowo poświadczone |
| mŷn /moin/ | cześć, czołem, siema | dn. moin | pożyczna z dolnoniemieckiego, por. kasz. mòjn |
| mŷs /mois/ | mysz | psł. *myšь | słowo poświadczone |
| mŷska /moiskă/ | mięsień | psł. *myšьka | słowo poświadczone |
| mŷt /moit/ | myć | psł. *myti | słowo poświadczone |
| mŷt del /moit del/ | zmywać | moit + del | poświadczone w 3Sg: mojĕ del |
| mŷt sa /moit să/ | myć się | psł. *myti sę | poświadczone w 3Sg: moji-să |
| mŷte /moitĕ/ | wynagrodzenie, zapłata | psł. *myto | słowo poświadczone |
N
| połabski | polski | etymologia | uzasadnienie |
|---|---|---|---|
| na /no/ | na | psł. *na | słowo poświadczone |
| na jûtra /no jautră/ | na jutro | psł. *na jutrě | słowo poświadczone |
| na lewaj /no levăj/ | z lewa, po lewej | no + levĕ | słowo poświadczone |
| na lewu /no levü/ | na lewo, do lewa | no + levü | w analogii do: no levăj |
| na pàlŷ /no pălåi/ | na poły, ani dobra ani zły, obojętny | psł. *na poly | słowo poświadczone |
| na prawaj /no provăj/ | z prawa, po prawej | no + provĕ | słowo poświadczone |
| na prawu /no provü/ | na prawo, do prawa | no + provü | w analogii do: no provăj |
| na prîklad /no praiklăd/ | na przykład | no + praiklod | por. głuż. na přikład, dłuż na pśikład, cz. například |
| na sreda /no sredă/ | w środku, na środku | no + sredă | słowo poświadczone |
| na sredǫ /no sredǫ/ | do środka, na środek | no + sredǫ | para do poświadczonego no sredă |
| na wizrene /no vizrenĕ/ | w okamgnieniu, natychmiast, w chwilę | no + vizrenĕ | słowo poświadczone |
| na-jûtre /nojautrĕ/ | wschodni | na + jautrü | analogicznie do no-pĕlni |
| na-pèlni /nopĕlni/ | południowy | na + pölni | poświadczone w wyrażeniu na pèlni votĕr |
| na-pèlnuc /nopĕlnüc/ | północny | na + pölnüc | analogicznie do no-pĕlni |
| na-wècer /novĕcer/ | zachodni | na + wicer | analogicznie do no-pĕlni |
| nabår /nobår/ | sąsiad | śdn. naber | słowo poświadczone, wybrano warjant zasymilowany |
| nabiartkie /nob́ortťĕ/ | rama z przybijaczką (w krosnach) | psł. *nabьrdъko | słowo poświadczone |
| nacąt /nocąt/ | rozpocząć, zacząć | psł. *načęti | poświadczone w czasie przeszłym: nocǫl |
| nacǫtak /nocǫtăk/ | początek | psł. *načętъkъ | słowo wzorem głuż. započeć-započatk |
| nadǫt /nodǫt/ | nadmuchać | psł. *nadǫti | poświadczone w 3Sg: nodåmĕ |
| nagie /noďĕ/ | nagi, goły | psł. *nagъjь | słowo poświadczone |
| najt /nojt/ | znaleźć; wygrać, zwyciężyć (w grze) | psł. *najьti | słowo poświadczone |
| nalet /nolĕt/ | nalać | psł. *naliti | poświadczone w 3Sg: nolėjĕ |
| naluzene /nolüzenĕ/ | przyzwyczajenie, nawyk | psł. *naloženьje | słowo poświadczone |
| naminȧtiw /nominativ/ | mianownik | niem. Nominativ | zapożyczenie, por. łuż. nominatiw |
| nanuset /nonüsĕt/ | nanosić | psł. *nanositi | poświadczone w 3Sg: nonüsĕ |
| napet /nopĕt/ | napoić | psł. *napiti | słowo poświadczone |
| napucąt /nopücąt/ | zacząć, rozpocząć | psł. *napočęti | słowo poświadczone |
| nàpuwadet /năpüvodĕt/ | zaprzęgać | psł. *napowaditi | słowo poświadczone |
| nard /nord/ | kąt | śdn. nôrd | poświadczone w złożeniu citĕrnordĕ |
| narmȧlne /normalnĕ/ | normalny | niem. normal + -nĕ | zapożyczenie z niem., por. głuż., pl. normalny |
| nas /nos/ | nasz | psł. *našь | słowo poświadczone |
| nasȧrat /nosarăt/ | nasrać | psł. *nasьrati | słowo poświadczone |
| natore /notörĕ/ | innym razem, na drugi raz | psł. *na vъtoroje | słowo poświadczone |
| natucet /notücĕt/ | natoczyć (wino, piwo) | psł. *natočiti | poświadczone w 3Sg: notücĕ |
| nawartît sa /novortait să/ | wrócić | psł. *navortiti sę | poświadczone w rozkaźniku: navărtai-să |
| nawet /novĕt/ | nawinąć | psł. *naviti | słowo poświadczone |
| nawirg /novirg/ | pomysł, projekt, idea | od novirgnǫt | kalka niem. Entwurf, por. cz. návrh |
| nawirgnǫt /novirgnǫt/ | zaprojektować, wymyślić | no- + virgnǫt | kalka niem. entwerfen, por. cz. navrhnout |
| nawûcat /novaucăt/ | przyzwyczajać, nauczać | psł. *naučati | poświadczone w 3Sg: novaucă |
| nawûcet /novaucĕt/ | przyzwyczaić, nauczyć | psł. *naučiti | poświadczone w 3Sg: novaucĕ |
| nȧckî /nacťai/ | niecki; opałka | psł. *nьťьky | słowo poświadczone |
| nȧpȧrad /naparăd/ | najpierw | psł. *naperdъ | słowo poświadczone |
| nȧra /nară/ | głupiec | śdn. narre | słowo poświadczone |
| nȧwŷsne /navoisnĕ/ | zwierzchni, naczelny | psł. *navyšьnъjь | słowo poświadczone |
| nȧzduk /nazdük/ | chusteczka do nosa | śdn. nase-dôk | słowo poświadczone |
| nåna /nånă/ | teraz | psł. *nyně, nieregularnie | słowo poświadczone, obocznie także nenă, nină |
| nebu /nebü/ | niebo; podniebienie | psł. *nebo | słowo poświadczone |
| nebudziår /nebüʒ́år/ | świder | swn. *nebagēr | słowo poświadczone |
| nedånuw /nedånüv/ | bezdenny | psł. *nedъnovъ | słowo poświadczone |
| nednaza /nednoză/ | pończocha | śdn. nedden-hase | słowo poświadczone |
| nefá /nefo/ | bratanek | śdn. nêve | por. głuż. nefa |
| nefka /nefkă/ | bratanica | nefo + -kă | nazwa żeńska na -kă |
| negelka /negelkă/ | goździk | śdn. negelken | słowo poświadczone |
| nech /nex/ | niech | psł. *nexaji | słowo poświadczone |
| nechat /nexăt/ | zostawić, zaniechać | psł. *nexati | słowo poświadczone |
| nekåtu /nekåtü/ | nikt | psł. *nekъto | słowo poświadczone, Polański odczytuje nĕkåtü, ne- zamiast ni- bo k- jest twarde |
| nemac /nemăc/ | młodzieniec, chłopiec (stanu wyższego niż chłopski) | psł. *němьcь | słowo poświadczone |
| nemkînka /nemťainkă/ | dziewczyna, panna (stanu wyższego niż chłopski) | psł. *němъkynъka | słowo poświadczone |
| nena /nenă/ | teraz | psł. *nyně, nieregularnie | słowo poświadczone, obocznie także nină, nånă |
| nenka /nenkă/ | panna młoda; synowa | prawdopodobnie słownictwo dziecięce | słowo poświadczone, obocznie ninkă |
| neret sa /neret să/ | żywić się | śdn. neren | słowo poświadczone |
| Neptu̇n /Neptun/ | Neptun | niem. Neptun | zapożyczenie, por. łuż. Neptun |
| nerezac /nerezăc/ | nietrzebiony samiec świni, kiernoz; dzik | psł. *nerěžьcь | słowo poświadczone |
| nerw /nerv/ | nerw | niem. Nerv | zapożyczenie, por. łuż. nerw |
| nerwozne /nervöznĕ | nerwowy | niem. nervös + -nĕ | por. łuż. nerwozny, cz. nervózní |
| netupard /netüpărd/ | motyl | psł. *netopyřь, -d nieregularne | słowo poświadczone |
| neznajemne /neznojemnĕ/ | nieznany, nieznajomy | ne- + znojemnĕ | antonim do poświadczonego słowa |
| ni /ni/ | nie | psł. *ne | słowo poświadczone, obocznie w niektórych pozycjach także /ne/ |
| nibisne /nibisnĕ/ | niebiański | nebü + -nĕ | przymiotnik utworzony z przyrostkiem -nĕ, wzorem ros. небесный |
| nic /nic/ | nic; wcale nie | psł. *nečьso | słowo poświadczone |
| nicet /nicĕt/ | niszczyć | nic + -ĕt | kalka niem. vernichten, por. głuż. ničić, cz. ničit |
| nidelia /nideľă/ | niedziela; tydzień | psł. *neděľa | słowo poświadczone |
| nidelne /nidelnĕ/ | niedzielny | nideľă + -nĕ | przymiotnik na -nĕ, por. *sredületĕ-sredületnĕ |
| nidet /nidĕt/ | nienawidzić; zazdrościć | śdn. niden | słowo poświadczone |
| nichtia /nixťă/ | siostrzeniec | śdn. nichte | por. głuż. nichta, śdn. -te > -ťă częste |
| nichtka /nichtkă/ | siostrzenica | nixťă + -kă | forma żeńska na -kă |
| nijȧdån /nijadån/ | żaden | psł. *nejedъnъ | słowo poświadczone |
| nikiėde /niťėdĕ/ | nigdzie | psł. *nekъde | słowo poświadczone, być może niťėd |
| nikiėgie /niťėďĕ/ | nigdy | psł. *nikъg(d)y lub ni- + -ťėďĕ | rekonstrukcja |
| nina /nină/ | teraz | psł. *nyně, nieregularnie | słowo poświadczone, obocznie także nenă, nånă |
| nincera /ninceră/ | przedwczoraj | śdn. nên + ceră | słowo poświadczone |
| ninesne /ninesnĕ/ | teraźniejszy, obecny | nină + -esnĕ | formacja jak dan-danesnĕ |
| ninjûtra /ninjautră/ | pojutrze | śdn. nên + jautră | słowo poświadczone |
| nislé /nisle/ | nosze | psł. *neslě | słowo poświadczone |
| niwiǫzana rec /niv́ǫzonă rec/ | niewiązana mowa, proza | psł. *nevęzanaja rěčь | słowo poświadczone |
| nizît /nizait/ | ropień, wrzód | psł. *nežitъ | słowo poświadczone |
| nît /nait/ | nić | psł. *nitь | słowo poświadczone, być może rodzaju męzkiego |
| nîwa /naivă/ | pole; rola; niwa | psł. *niva | słowo poświadczone |
| nîzkie /naisťĕ/ | niski | psł. *nizъkъjь | słowo poświadczone |
| nîzkiu /naisťü/ | nisko | psł. *nizъko | słowo poświadczone |
| nîzne /naiznĕ/ | dolny | psł. nižьnъjь | poświadczone w toponimii: Niesen-Deich, Niesen-Wiese, Naisdöhl |
| nos /nös/ | nos | psł. *nosъ | słowo poświadczone |
| nǫta /nǫtă/ | stado bydła | psł. *nuta | poświadczone w ASg: nǫtǫ, por. słe. núta |
| nǫtar /nǫtăr/ | pasterz bydła rogatego | nǫtă + -ăr | słowo poświadczone |
| nuc /nüc/ | noc | psł. *noťь | słowo poświadczone |
| nuciåne /nüćånĕ/ I | nocny | psł. *noťьnъjь | słowo poświadczone |
| nuciåne /nüćånĕ/ II | wartownik, stróż nocny | psł. *noťьnъjь | słowo poświadczone |
| nuga /nügă/ | noga, stopa | psł. *noga | słowo poświadczone |
| nugate /nügotĕ/ | posiadający nogi | psł. *nogatъjь | słowo poświadczone |
| nugàwîcia /nügăvaićă/ | nogawka | nügă + -vaićă | formacja jak rǫkăv-rǫkăvaićă, por. cz. nohavice, dłuż. i głuż. nohajca |
| nugiėt /nüďėt/ | paznokieć | psł. *nogъtь | słowo poświadczone, w przypadkach zależnych temat nüxť- |
| nuchtak /nüxtăk/ ?? | paznokietek | psł. nogъtъkъ | poświadczone w APl: nüxťai |
| nuset /nüsĕt/ | nosić | psł. *nositi | słowo poświadczone |
| nuwá /nüvo/ | nów | psł. *nova | słowo poświadczone |
| nuwe /nüvĕ/ | nowy | psł. *novъjь | słowo poświadczone |
| Nuwe Liatu /nüvĕ ľotü/ | Nowy Rok | nüvĕ + ľotü | kalka niem. neues Jahr, por. dłuż. nowe lěto |
| nuwîna /nüwaină/ | ugór zaorany od nowa, nowa ziemia uprawna | psł. *novina | słowo poświadczone |
| nuwînar /nüvainăr/ | dziennikarz | nüvainĕ + -ăr | formacja wzorem głuż. nowinar, cz. novinář |
| nuwînarska /nüvainorskă/ | dziennikarka | nüvanăr + -skă | formacja żeńska z typowym -skă |
| nuwîne /nüvainĕ/ | wiadomości, gazeta | psł. *noviny | formacja wzorem głuż. nowiny, cz. noviny, sch. novine |
| nuz /nüz/ | nóż | psł. *nožь | słowo poświadczone |
| nuzîcé /nüzaice/ | nożyce | psł. *nožicĕ | słowo poświadczone |
| nuznŷ /nüznåi/ | pochwa na nóż | psł. *nožьny | słowo poświadczone |
| nu̇l /nul/ | zero | niem. Null | zapożyczenie, por. łuż. nul |
| nu̇merȧl /numeral/ | liczebnik | niem. Numerale | zapożyczenie, por. głuż. numeral |
О
| połabski | polski | etymologia | uzasadnienie |
|---|---|---|---|
| opát /öpot/ | pocałować | śdn. open | poświadczony derywat: öpåk |
| opåk /öpåk/ | pocałunek | śdn. open + -åk | słowo poświadczone |
| osterickie /östericťĕ/ | austriacki | Österikă + -cťĕ | przymiotnik na -sťĕ |
| Osterika /Österikă/ | Austria | por. dn. Öösteriek | Österikă na Österreich tak jak Emerika na Himmelreich |
| Osterikiėr /Österiťėr/ | Austriak | Österikă + -år | nazwa mieszkańca z produktywnym sufiksem -år |
| Osterikiėrska /Österiťėrskă/ | Austriaczka | Österikiėr + -skă | nazwa mieszkanki z produktywnym sufiksem -skă po -år |
| owål /övål/ | strug, hebel | śdn. hovel | słowo poświadczone, por. evål |
P
| połabski | polski | etymologia | uzasadnienie |
|---|---|---|---|
| padát sa /podot să/ | padać (o deszczu) | psł. *padati sę | poświadczone w 3Sg: podăji-să |
| pagîbne /poďaibnĕ | mądry | psł. *pagubьnъjь | słowo poświadczone |
| pające /pojącĕ/ | pajęczy | psł. *pajǫčьjь | formacja analogiczna do god-godĕ, korvo-korvĕ |
| pająk /pojąk/ | pająk | psł. *pajǫkъ | słowo poświadczone |
| pającîna /pojącainǎ/ | pajęczyna | psł. *pajǫčina | słowo poświadczone |
| pak /păk/ | ale, lecz | psł. *pakъ | słowo poświadczone |
| pal /pol/ | pal, kołek | śdn. pâl | słowo poświadczone |
| palac /polăc/ | palec (u rąk i u nóg) | psł. *palьcь | słowo poświadczone |
| palcą /polcą/ | paluszek | psł. palьčę | słowo poświadczone |
| palek /polĕk/ | kołek, drewniany gwóźdź | śdn. pâl + -ĕk | słowo poświadczone |
| palitika /politikă/ | polityka | niem. Politik | zapożyczenie, por. łuż. politika |
| pará /poro/ | błoto, brud, kał | psł. *para | słowo poświadczone |
| parene /porenĕ/ | brudny, ubłocony | psł. *parenъjь | słowo poświadczone |
| paret /porĕt/ | brudzić | psł. *pariti | poświadczony zleksykalizowany imiesłów: porenĕ, por. poro |
| parg /porg/ | próg | psł. *porgъ | słowo poświadczone |
| parch /porx/ | purchawka, purchatka | psł. *porxъ | słowo poświadczone |
| parîna /poraină/ | huba, hubka, żagiew | psł. *parina | słowo poświadczone |
| parsą /porsą/ | prosię | psł. *porsę | słowo poświadczone |
| parpart /porport/, papart /poport/ | paproć | psł. *paportь>*porportь | poświadczone w toponimii: Parpar, Pampar, Pirporn, Paperneitzen |
| parsnene /porsnenĕ/ | prochowy, dotyczący prochu | porx + -nenĕ | słowo poświadczone |
| pasék /pasek/ | pasieka | psł. *pasěkъ | poświadczone w toponimii: Pasacken, Paask, Passek, Patschak, por. pośw. persek |
| pasmą /posmą/ | pasmo nici | psł. *pasmo | słowo poświadczone |
| past /post/ | paść | psł. *pasti | słowo poświadczone |
| pastȧrnek /postarnĕk/ | pasterz | psł. *pastyřьnikъ | słowo poświadczone |
| pastwîste /postvaistĕ/ | pastwisko | psł. *pastvišče | słowo poświadczone |
| pat /pot/ | kopyto nierozdwojone | por. szlez.-holszt. poot | słowo poświadczone |
| patát /potot/ | szczepić, zaszczepiać | śdn. poten, paten | słowo poświadczone |
| patŷ /potåi/ | kopyto rozdwojone, racica | por. szlez.-holszt. poot + -åi | słowo poświadczone |
| pawes /povĕs/ | papież | śdn. pâwes | słowo zasymilowane jak łuż. bamž, por. Drevĕs |
| pazá /pozo/ | pacha, pachwina | psł. *paža | por. łuż. paža |
| pȧda /padă/ | ropucha | śdn. padde | słowo poświadczone |
| pȧgàlîcia /pagălaićă/ | rogalik, bułka w kształcie podkowy | dn. paggeln + -aićă | słowo poświadczone |
| pȧjane /pajonĕ/ | pijany | psł. *pijanъjь | słowo poświadczone |
| pȧjàwîcia /pajăvaićă/ | pijawka | psł. *pijavica | słowo poświadczone |
| pȧjîka /pajaikă/ | pijak | pait + -aikă | słowo poświadczone |
| pȧn /pan/ | pień | psł. *pьnь | słowo poświadczone |
| pȧnika /panikă/ | panika | niem. Panik | zapożyczenie, por. łuż. panika |
| pȧnkiuk /panťük/ | omlet | dn. pannkōk | słowo poświadczone |
| pȧpàrnîcia /papărnaićă/ | młynek do pieprzu | paṕår + -naićă | słowo poświadczone |
| pȧpiår /paṕår/ | pieprz | psł. *pьpьrъ | słowo poświadczone |
| pȧpir /papir/ | papier | śdn. papîr | słowo poświadczone |
| pȧpirene /papirenĕ/ | papierowy | papir + -enĕ | formacja z typowym przyrostkiem do rzeczownik ozn. materiały |
| pȧprika /paprikă/ | papryka | niem. Paprika | zapożyczenie, dodatkowo może być reanalizowane jako papr- od paṕår i -ikă jak w ťönikă |
| pȧradle /parodlĕ/ | miejsce do prania, pralnia | psł. pьradlo | słowo poświadczone |
| pȧrànîcia /parănaićă/ | kijanka do prania | psł. *pьranica | słowo poświadczone |
| pȧrdet /pardĕt/ | pierdzieć | psł. *pьrděti | poświadczone w 3Sg: pardĕ |
| pȧre /parĕ/ | pierwszy | psł. *pьrvъjь, nieregularnie | słowo poświadczone |
| pȧréd /pared/ | przedtem, dawniej | psł. *perdъ, z nieregularnym -a- | słowo poświadczone |
| Pȧriz /Pariz/ | Paryż | niem. Paris | zapożyczenie z niem., por. łuż. Paris (/-z-/), toponim |
| pȧrstin /parstin/ | pierścionek, obrączka ślubna | psł. *pьrstenь | słowo poświadczone |
| pȧrtîja /partajă/ I | partia towaru; partia w grze | niem. Partie | zapożyczenie, słowo dość międzynarodowe |
| pȧrtîja /partajă/ | partia polityczna | niem. Partei | zapożyczenie, internacjonalizm |
| pȧse /pasĕ/ | psi | ṕås + -ĕ | typowa formacja jak korvo-korvĕ, dodatkowo cofnięty przegłos |
| pȧsinne /pasinĕ/ | pszenny | psł. *pьšenьnъjь | derywat od poświadczone pasinaićă, por. jącmin-jącånĕ |
| pȧsinîcia /pasinaićă/ | pszenica | psł. *pьšenica | słowo poświadczone |
| pȧstèlîcia /pastĕlaićă/ | piec, otwór piecowy | psł. *pьščelica?? | słowo poświadczone, niepewne |
| pȧstrîcia /pastraićă/ | żmija | *ṕåstrĕ + -aićă | słowo poświadczone |
| pȧt /pat/ | naczynie | por. śdn. pot/put | poświadczone w liczbie mnogiej: pate |
| pȧtrana /patronă/ | nabój | niem. Patrone | zapożyczenie, por. łuż. patrona |
| påknǫt /påknǫt/ | upaść, spaść | psł. *pъknǫti | słowo poświadczone |
| påknǫt dånû /påknǫt dånau/ | wpaść | påknǫt + dånau | poświadczone w 3Sg: dånau påknĕ |
| påknǫt del /påknǫt del/ | odpaść | påknǫt + del | poświadczone w aoryście: påci del |
| påknǫt wånû /påknǫt vånau/ | wypaść | påknǫt + vånau | w analogii do poświadczonego dånau påknĕ |
| påtinac /påtinăc/ | ptak | psł. *pъtenьcь | słowo poświadczone |
| påtinȧcka /påtinackă/ | ptaszek | psł. *pъtenьčьka | słowo poświadczone |
| påtince /påtincĕ/ | ptasi | psł. pъtenьčьjь | słowo poświadczone |
| påtince garch /påtincĕ gorx/ | ptasi groch, ptasia wyka (rodzaj chwastu) | påtince + gorx | słowo poświadczone |
| påtince mlåka /påtincĕ mlåkă/ | ptasie mleko | påtince + mlåkă | słowo poświadczone |
| påtince zȧlą /påtincĕ zalą/ | ptasia wyka | påtince + zalą | słowo poświadczone |
| påtincnîcia /påtincnaićă/ | klatka na ptaki | patinăc + -naićă | słowo poświadczone |
| påtka /påtkă/ | genitalia | psł. pъtka? | słowo poświadczone, Polański waha się pomiędzy potkă i påtkă |
| pądz /pąʒ/ | pieniądz; fening; grosz (w powiedzeniach) | psł. *pěnęʒь | słowo poświadczone |
| pąpil /pąpil/ | bąk, trzmiel | dźwiękonaśladowcze? | słowo poświadczone |
| pąska /pąskă/ | kiełbasa, kiszka | śdn. panse + -kă | słowo poświadczone |
| pąst /pąst/ | pięść | psł. *pęstь | słowo poświadczone |
| pąt /pąt/ | pięć | psł. *pętь | słowo poświadczone |
| pątàru/pątărü/ | pięcioro | psł. *pętero | słowo poświadczone |
| pątnàdist /pątnădist/ | piętnaście | psł. *pętь na desęte | słowo poświadczone |
| pątdisiǫt /pątdiśǫt/ | pięćdziesiąt | psł. *pętь desętъ | słowo poświadczone |
| pątkiusté /pątťüste/ | Zielone Świątki | śdn. pinkesten, etymologia ludowa | słowo poświadczone |
| pątkiustne /pątťüstnĕ/ | zielonoświątkowy | pątťüstĕ + -nĕ | słowo poświadczone |
| pątkiuste-mand /pątťüste-mond/ | czerwiec | pątťüste + śdn. mând | słowo poświadczone |
| pątstig /pątstig/ | sto | psł. *pętь + stig | słowo poświadczone, ale Polański odczytuje pątstiďĕ |
| pegá /pego/ | pieg | psł. *pěga | słowo ogólno zach.- i płd.-słow., por. sch. pega, cz. piha, głuż. piha, dłuż. pěga, sła. peha |
| pegate /pegotĕ/ | piegaty | pego + -otĕ | pego-pegotĕ tak jak nügă-nügotĕ |
| pek /pek/ | smoła; pech | śdn. pek | poświadczone w GSg: peťai, drugie znaczenie jak cz., pl. pech |
| pekar /pekăr/ | piekarz | psł. *pekařь | słowo poświadczone |
| pekàrnîcia /pekărnaićă/ | piekarnia | psł. *pekarьnica | słowo poświadczone |
| Peking /Peking/ | Pekin | niem. Peking | zapożyczenie, por. łuż., cz. Peking, toponim |
| pelen /pelĕn/ | piołun | psł. *pelynъ | poświadczone w GSg: pelåinĕ |
| pènidelia /pĕnideľă/ | poniedziałek | psł. *poneděľa? | słowo poświadczone |
| pènidelne /pĕnidelnĕ/ | poniedziałkowy | pĕnideľă + -nĕ | przymiotnik na -nĕ jak *sredületĕ-sredületnĕ |
| penît sa /penait să/ | pienić się | ṕonă + -ait să | czasownik od zrekonstruowanego ṕonă |
| perdaja /perdojă/ | sprzedaż | psł. *perdaja | słowo poświadczone |
| perdajîka /perdojaikă/ | sprzedawca | perdot + -aikă | słowo poświadczone |
| perdát /perdot/ | sprzedawać, sprzedać | psł. perdavati | słowo poświadczone |
| pere /perĕ/ | pierze | psł. *perьje | słowo poświadczone |
| perèndȧn /perĕndan/ | czwartek | psł. *perunъ dьnь | słowo poświadczone |
| perèndȧnne /perĕndanĕ/ | czwartkowy | perĕndan + -nĕ | przymiotnik na -nĕ jak *sredületĕ-sredületnĕ |
| peret /perĕt/ | prać | psł. periti | słowo poświadczone |
| perîdle /peraidlĕ/ | pralka | per- + -aidlĕ | złożenie, kalka niem. Waschmaschine, por. głuż. płokawa |
| perîka /peraikă/ | praczka | psł. *perika | słowo poświadczone |
| perjadat /perjodăt/ | przejadać; przegryzać | psł. *per-jědati | poświadczone w 3Sg: perjodă |
| perjést /perjest/ | przejeść; przegryźć | psł. *per-jěsti | poświadczone w 3Sg: perjedĕ i rozkaźniku: perjeʒ |
| perlet /perlĕt/ | przelać | psł. *perliti | poświadczone w 3Sg: perlajĕ, może perlait? |
| permesat /permesăt/ | przemieszać, pomieszać, zamieszać | psł. *perměšati | słowo poświadczone |
| permiár /perḿor/ | średnica | per- + ḿor | kalka niem. Durchmesser, por. łuż. přeměr |
| perprasane /perprosone/ | egzamin, test | perprosot + -nĕ | por. dłuż. pśespytowanje |
| perprasát /perprosot/ | przepytywać, egzaminować | per- + prosot | złożenie wzorem dłuż. pśepšašaś, pśepšašowaś |
| perret /perrĕt/ | przekopać, przeryć | psł. *perryti | poświadczone w 3Sg: perråjĕ, może perråit? |
| pers /pers/ | brzoskwinia | dn. pers | poświadczone w l.mn.: persai |
| Persår /Persår/ I | Pers | niem. Perser | zapożyczenie z niem., por. dłuż. Persaŕ |
| persår /persår/ II | dywan perski | niem. Perser | por. dłuż. perser, niem. słowo również jest dwuznaczne |
| Persîja /Persajă/ | Persja | niem. Persien | zapożyczenie z adaptowaniem -ajă |
| perskie /persťĕ/ | perski | Pers- + -sťĕ | por. niem. Persisch |
| perstrelet /perstrelĕt/ | przestrzelić | psł. *perstrěliti | słowo poświadczone |
| peru /perü/ | pióro (ptasie) | psł. pero | słowo poświadczone |
| pesen /pesĕn/ | pieśń | psł. *pěsnь | słowo poświadczone |
| Piana /Ṕonă/ | Peene, pol. Piana | psł. *pěna | rekonstrukcja, hydronim |
| piana /ṕonă/ | piana | psł. *pěna | poświadczone w toponimii: Peene |
| piasak /ṕosăk/ | piasek | psł. *pěsъkъ | słowo poświadczone |
| piasåcnĕ /ṕosåcnĕ/ | piaszczysty | ṕosăk + -nĕ | słowo poświadczone |
| piat /ṕot/ | śpiewać; piać | psł. *pěti | słowo poświadczone |
| piås /ṕås/ | pies | psł. *pьsъ | słowo poświadczone |
| piåstre /ṕåstrĕ/ | pstry, pstrokaty | psł. *pьstrъjь | poświadczony derywat: pastraićă |
| pic /pic/ | piec piekarski | psł. *peťь | słowo poświadczone |
| picȧn /pican/ | bochenek chleba | psł. *pečьnь | słowo poświadczone |
| picene /picenĕ/ | pieczony | psł. *pečenъjь | słowo poświadczone |
| picne /picnĕ/ | służący do pieczenia | psł. *pečьnъjь | słowo poświadczone |
| pict /pict/ | piec | psł. *peťi | słowo poświadczone |
| pija /pijă/ | ciepła koszula, kabacik | por. szlez.-holszt. pie | słowo poświadczone |
| pik /pik/ | pik (w kartach) | dn. Pik, Piek | zapożyczenie, por. pl. pik |
| pilenka /pilenkă/ | pieluszka, pielucha | psł. *pelenъka | słowo poświadczone |
| pinka /pinkă/ | srom kobiecy | ??? | słowo poświadczone |
| piniat /pińăt/ | katować, męczyć | śdn. pinigen | poświadczone w czasie przeszłym: pińol, pińălai-jĕg |
| piǫta /ṕǫtă/ | pięta | psł. *pęta | słowo poświadczone |
| piǫte /ṕǫtĕ/ | piąty | psł. *pętъjь | słowo poświadczone |
| pipȧną | przepiórka | ??? | słowo poświadczone, być może pipalą |
| pipat /pipăt/ | całować | dn. pīpen | poświadczone w 3Sg: pipă |
| pipsȧk /pipsak/ | dudy | śdn. pip-sak | słowo poświadczone |
| pirdat /pirdăt/ | sprzedać | psł. *perdati | poświadczony imiesłów: pirdonĕ |
| pir /pir/ | dla | psł. *perъ | słowo poświadczone, obocznie Polański rekonstruuje pir |
| pirbas /pirbăs/ | na bose nogi | psł. *perъ + bosъ | słowo poświadczone |
| pircu /pircü/ | dlaczego | pir + cü | w analogii do poświadczonego pirtü |
| pirtu /pirtü/ | dlatego | pir + tü | słowo poświadczone |
| pirtągnǫt sa /pirtągnǫt să/ | wyciągnąć się, przeciągnąć się | psł. *pertęgnǫti sę | poświadczone w 3Sg: pirtągni-să |
| pirwȧrtet /pirvartĕt/ | przewiercić | psł. *pervьrtiti | poświadczone w 3Sg: pirvartĕ |
| pisát /pisot/ | oddawać mocz, sikać | śdn. pissen | słowo poświadczone |
| pisîna /pisaină/ | mocz | pisot + -aină | słowo poświadczone |
| Pitår /Pitår/ | Piotr | śdn. Peter | imię mocno zasymilowane, ale por. dłuż. Pětš, pol. Piotr, imię |
| Pitrègard /Pitrĕgord/ | Piotrogród, Petersburg | Pitår + -gárd | kalka niem. Petersburg, por. cz. Petrohrad, głuż. Pětrohród, toponim |
| pîla /pailă/ | kaczka | por. szlez.-holszt. Piele | słowo poświadczone |
| pîlą /pailą/ | gąsię, kaczę | psł. *pilę | słowo poświadczone |
| pîlia /paiľă/ | pożyteczność, użyteczność, korzyść | psł. *pilьja | słowo poświadczone |
| pîlne /pailnĕ/ | pożyteczny, korzystny | paiľă + -nĕ | przymiotnik od pośw. rzeczownika, por. pl., łuż. pilny, sła. pilný |
| pîstat /paistăt/ | gwizdać | psł. *piščati | poświadczone w 3Sg: paistĕ |
| pîstialka /paisťolkă/ | piszczałka, fujarka | psł. *piščalъka | słowo poświadczone |
| pît /pait/ | pić | psł. *piti | słowo poświadczone |
| pîte /paitĕ/ | picie, napój | psł. *pitьje | poświadczone w celowniku: kå paiťĕ |
| pîwene /paivenĕ/ | piwny | paivü + -enĕ | por. mlåkă-mlåcenĕ |
| pîwnîcia /paivnaićă/ | pub, miejsce picia piwa | paivü + -naićă | kalka cz. pivnice, por vaină-vainaićă |
| pîwu /paivü/ | piwo | psł. *pivo | słowo poświadczone |
| pîza /paizǎ/ | dupa? | por. prus.-niem. puse | poświadczone w ASg: paizǫ |
| pîzda /paizdǎ/ | dupa | psł. *pizda | słowo poświadczone |
| pîzdia /paizďǎ/ | dupa, tyłek? | psł. *pizda, zmiękczony temat | słowo poświadczone |
| plagá /plogo/ | plaga, klęska | śdn. plâge | słowo poświadczone |
| plagát /plogot/ | męczyć, dręczyć | śdn. plagen | poświadczone w czasie przeszłym: plogol |
| plachta /ploxtă/ | płachta, prześcieradło, obrus, serweta | psł. *plaxъta | słowo poświadczone |
| plachtwîcia /ploxtvaićă/ | chusta, chustka | ploxtă + -vaićă | słowo poświadczone |
| plakat /plokăt/ | płakać | psł. *plakati | słowo poświadczone |
| plast /plost/ | włóka (jednostka powierzchni) | psł. plastъ | poświadczone w nazwie terenowej såvlåknĕ plast, co do znaczenia p. plostnĕk |
| plastnek /plos(t)nĕk/ | właściciel jednej włóki pola | plost + -nĕk | słowo poświadczone |
| platet /plotĕt/ | kosztować, być wartym | psł. *platiti | poświadczone w 3Sg: plotĕ |
| platîna /plotaină/ | cena | plot- + -aină | por. głuż. płaćizna, dłuż. płaśizna, płaśenje |
| plȧmazé /plamoze/ | pióropusz | śdn. plumasie | słowo poświadczone, liczba mnoga |
| plȧnta /plantă/ | roślina | śdn. plante | słowo poświadczone |
| plȧntát /plantot/ | sadzić | plantă + -ot | poświadczone gerundium: plantonĕ |
| plȧtér /plater/ | miska, półmisek | śdn. plattêr | słowo poświadczone |
| plȧterek /platerĕk/ | miseczka | plater + -ĕk | poświadczone w liczbie mnogiej: plateraiťĕ |
| plåtne /plåtnĕ/ | płótno | psł. *poltьno | słowo poświadczone |
| plåtnene /plåtnenĕ/ | płócienny | plåtnĕ + -enĕ | słowo poświadczone |
| plåtninek /plåtninĕk/ | handlarz płótnem | plåtnĕ + -inĕk | słowo poświadczone |
| plåwet /plåvĕt/ | pleć, plewić, przesiewać, oddzielać plewy od ziarna | psł. *pelviti | poświadczone w 3Sg: plåvĕ |
| plåwŷ /plåvoi/ | plewy | psł. *pelvy | słowo poświadczone |
| pląsîka /pląsaikă/ | tancerz | psł. *plęs-ika | nazwa zawodu od pľǫsăt na -aikă, pląs- zamiast pľǫs- jak w pląsą |
| plekièpîzde /pleťĕpaizdĕ/ | sarnię, sarenka | dn. pleckig + paizdă + -ĕ | słowo poświadczone, zapewne substantywizowany przymiotnik |
| plesen /plesĕn/ | pleśń | psł. *plěsnь | poświadczone złożenie plesnaivĕ, co do -ĕn, por. pesĕn<*pěsnь |
| plesnîwe /plesnaivĕ/ | spleśniały | psł. *plěsnivъjь | słowo poświadczone |
| plestȧn /plestan/ | placek, płaskie ciasto | psł. *plěščьnь | słowo poświadczone |
| pletkî /pletťai/ | białe czółko dla kobiet | psł. *pletъky | poświadczone zapożyczenie do dn.: Pletki |
| plewá /plevo/ | błonka na oku | psł. *plěva | słowo poświadczone |
| plice /plicĕ/ | ramię, bark | psł. *pleťe | słowo poświadczone |
| pliǫs /pľǫs/ | taniec | psł. *plęsъ | formacja wsteczna jak niem. tanzen-Tanz, por. cz. ples |
| pliǫsat /pľǫsăt/ | tańczyć | psł. *plęsati | słowo poświadczone |
| plist /plist/ | pleść | psł. *plesti | poświadczone w 3Sg: plitĕ |
| plitát /plitot/ | splatać, pleść | psł. *pletati | słowo poświadczone |
| plitene /plitenĕ/ | grodzenie płotem | psł. *pletenьje | słowo poświadczone |
| pliûst /pľaust/ | bluszcz | psł. *pljuščь | poświadczone w GSg: pľausťă |
| Plotus /Plötüs/ | Piłat | śdn. ? | słowo poświadczone |
| plutwîcia /plütvaićă/ | płotka | psł. *plotъvica | słowo poświadczone |
| plûce /plaucĕ/ | płuca | psł. *pluťa | poświadczone w l.mn.: plaucă |
| plûg /plaug/ | pług | psł. *plugъ | słowo poświadczone |
| plût /plaut/ | pływać | psł. *pluti | poświadczone w 3Sg: plajĕ |
| plûzet /plauzĕt/ | płużyć, orać | psł. *plužiti | poświadczone w 3Sg: plauzĕ |
| plûzne /plauznĕ/ | pługowy, płużny | psł. *plužьnъjь | słowo poświadczone |
| pod /pöd/ | palenisko | psł. *podъ | słowo poświadczone |
| poddane /pöddonĕ/ | oddany | psł. podъdanъjь | słowo poświadczone |
| podrûg /pödraug/ | towarzysz, pomocnik | psł. *podrugъ | słowo poświadczone |
| pol /pöl/ | pół, połowa | psł. *polъ | słowo poświadczone |
| pol kiupe /pöl ťüpĕ/ | trzydzieści, pół kopy | pöl + ťüpă | słowo poświadczone |
| polåt /pölåt/ | połeć, duży kawał mięsa | psł. *polъtь | słowo poświadczone |
| polmiár /pölḿor/ | promień | pöl + ḿor | kalka niem. Halbmesser, por. łuż. połměr, cz. poloměr |
| polni /pölni/ | południe (pora dnia), południe (kierunek) | psł. polъdьne? | słowo poświadczone |
| polnuc /pölnüc/ | północ (pora dnia), północ (kierunek) | psł. polъnoťь | w analogii do poświadczonego pölni |
| polskiorné /pölsťörne/ | półbuty, trzewiki | pöl + sťörne | słowo poświadczone |
| poltîste /pöltaistĕ/ | stłuczka, kawałki tłuczonego naczynia | śdn. polt + -aistĕ? | słowo poświadczone |
| poluwnek /pölüvnĕk/ | rolnik posiadający połowę włoki pola | *pölüvă + -nĕk | słowo poświadczone |
| poluzet /pölüzĕt/ | położyć | psł. *položiti | słowo poświadczone |
| poluzet wånû /pölüzĕt vånau/ | wyłożyć | pölüzĕt + vånau | poświadczone w 3Sg: pölüzĕ vånau |
| popást sa /pöpost să/ | spaść, upaść | psł. *popasti sę | poświadczone w 3Sg: pöpădi-să, p |
| porudene /pörüdenĕ/ | urodzony | psł. *porodenъjь | słowo poświadczone |
| porudet /pörüdĕt/ | urodzić | psł. *poroditi | poświadczony imiesłów: pörüdenĕ |
| poslát /pöslot/ | posłać, wysłać | psł. *posъlati | poświadczone w czasie przeszłym pöslol |
| poslát wån /pöslot vån/ | wysłać, odesłać | pöslot + vån | poświadczono w czasie przeszłym: pöslol vån |
| poslûsat /pöslausăt/ | posłuchać, być posłusznym | psł. *poslušati | słowo poświadczone |
| powǫz /pövǫz/ | drąg służący do przyciskania siana | psł. *povǫzъ | słowo poświadczone |
| poznat /pöznăt/ | poznać | pö- + znot | por. rözznăt, także głuż. póznać, dłuż. póznać |
| poznát sa /pöznot să/ | poznać się, zaznajomić się | pöznăt + să | por. dłuż. póznaś so |
| pǫkàwîcia /pǫkăvaićă/ | ropucha | psł. *pǫkavica | słowo poświadczone |
| pǫp /pǫp/ | pępek | psł. *pǫpъ | słowo poświadczone |
| pǫt /pǫt/ | droga | psł. *pǫtь | słowo poświadczone |
| pǫtewe /pǫtevĕ/ | drogowy | pǫt + -evĕ | przymiotnik utworzony z miękkotematowym przyrostkiem -evĕ |
| pǫtnîcia /pǫtnaićă/ | napiwek | pǫt + -naićă | poświadczone zapożyczenie w dn: Punkeneitz |
| prafeta /profetă/ | prorok | śdn. prophête | słowo poświadczone |
| Praga /progă/ | Praga | cz. Praha, śdn. Prâge | zapożyczenie/rekonstrukcja, por. dłuż. Praga, toponim |
| pram /prom/ | prom | śdn. prâm | zasymilowane zapożyczenie, por. dłuż. prama |
| prasane /prosonĕ/ | pytanie | rzeczownik od prosot | por. dłuż. pšašanje, głuż. prašenje |
| prasát /prosot/ | pytać | psł. *prašati | poświadczone w czasie przeszłym: prosăl, obok tego prosojĕ lub prosoj |
| prawe /provĕ/ | prawy | psł. *pravъjь | słowo poświadczone |
| prawènard /provĕnord/ | prostokąt | provĕ + nord | kalka niem. Rechteck, por. głuż. praworóžk, dłuż pšawokut/-rog |
| prawèsribiane /provĕsrib́onĕ/ | ortografia | provü + srib́ot + -enĕ | kalka z niem. Rechtschreibung |
| prawîcia /provaićă/ | prawica, prawa ręka | provĕ + -aićă | formacja wzorem pl., głuż. prawica |
| prawnek /provnĕk/ | prawnik | provü + -nĕk | formacja z przyrostkiem -nĕk tworzącym zawody |
| prawu /provü/ | prawo | psł. *pravo | formacja wzorem pl., głuż. prawo, cz. právo, kalka niem. Recht, fr. droit |
| prȧding /prading/ | kazanie | śdn. predinge | słowo poświadczone |
| prȧchstîl /praxstail/ | ambona, kazalnica | por. dn. prēgestaul | słowo poświadczone |
| prȧktickie /prakticťĕ/ | praktyczny | praktikă + -sťĕ | por. łuż. praktiski |
| prȧktika /praktikă/ | praktyka | niem. Praktik | zapożyczenie, por. łuż. praktika |
| prądȧn /prądan/ | pełne wrzeciono, szpula? | psł. *prędьnь | słowo poświadczone |
| prądene /prądenĕ/ | motek, pasmo przędzy | psł. *prędenьje | słowo poświadczone |
| prądia /prąďă/ | prządka | psł. *prędьja | słowo poświadczone |
| prąslén /prąslen/ | przęślik, ciężarek obciążający wrzeciono | psł. *pręslenь? | słowo poświadczone |
| prąst /prąst/ | prząść | psł. *pręsti | poświadczone w 3Sg: prądĕ |
| prene /prenĕ/ | przedni; wczesny; pierwszy | psł. *perdnьjь | poświadczone w r.ż.: preńă |
| prenia zîma /preńă zaimă/ | jesień | preńă + zaimă | słowo poświadczone |
| prenia zîma-mand /preńă zaimă mond/ | wrzesień | preńă zaimă + mond | słowo poświadczone |
| prepicle /prepiclĕ/ | przypalony, przypieczony | psł. *perpečьlъjь | słowo poświadczone |
| prepict /prepict/ | smażyć, przysmażać | psł. *perpeťi | słowo poświadczone |
| presék /presek/ | sad owocowy, ogród za domem | psł. *persěkъ | słowo poświadczone |
| pricne /pricnĕ/ | poprzeczny | psł. *perčьnъjь | słowo poświadczone |
| pricne pǫt /pricnĕ pǫt/ | skrzyżowanie, rozstajna droga | pricnĕ + pǫt | słowo poświadczone |
| pricnek /pricnĕk/ | przeciwnik | priťĕ + -nĕk | kalka niem. Gegner, por. dłuż. pśeśiwnik, pśeśiwjaŕ |
| prid /prid/ | przed | psł. *perdъ | słowo poświadczone |
| pridcerak /pridcerăk/ | podwieczorek | prid- + ceră + -ăk | słowo poświadczone |
| pridèbede /pridĕbedĕ/ | śniadanie | psł. *perdobědьje | słowo poświadczone |
| pridjîmą /pridjaimą/ | imię | prid- + -jaimą | kalka niem. Vorname, por. głuż předmjeno |
| pridjûzînak /pridjauzainăk/ | przedobiadek, posiłek przed obiadem | psł. *perdъjužinъkъ | słowo poświadczone |
| pridmét /pridmet/ | przedmiot, objekt, rzecz | prid- + met | -met z metăt, por. voimetăt, co do kalki por. pl. przedmiot, głuż. předmjet, cz. předmět |
| pridstawene /pridstovenĕ/ | wystawa, przedstawienie; wyobrażenie | rzeczownik od pridstovĕt | kalka niem. Vorstellung, por. dłuż. pśedstajenje |
| pridstawet sa /pridstovĕt să/ | przedstawić się | prid- + stovĕt + są | kalka niem. sich vorstellen, por. dłuż. pśedstajiś se i podob. |
| pridstawet se /pridstovĕt sĕ/ | wyobrazić sobie | prid- + stovĕt + sĕ | kalka niem. sich vorstellen, por. dłuż. pśedstajiś sebje, sĕ jak cz. si |
| pridwîdet /pridvaidĕt/ | przewidzieć | prid- + vaidĕt | kalka niem. vorsehen, por. głuż. předwidźeć, cz. předvídat |
| prichel /prixĕl/ | chór kościelny | por. fryz. Prichel | słowo poświadczone, Polański rekonstruuje prixel |
| prikie /priťĕ/ | przeciw, za?, na? | psł. *perko | słowo poświadczone |
| prikî /priťai/ | wpoprzek, naprzeciwko | psł. *perky | słowo poświadczone |
| prilidiát /priliďot/ | przecierpieć, wycierpieć | pri- + liďot | słowo poświadczone |
| priǫdka /pŕǫtkă/ | prządka | psł. *prędъka | słowo poświadczone |
| priǫtru /pŕǫtrü/ | strych domu lub stodoły służący na siano | psł. *prętro | słowo poświadczone, obocznie pŕǫtprü? |
| pripék /pripek/ | przepieczone miejsce na chlebie | psł. *perpekъ | słowo poświadczone |
| priwizt /privist/ | przewieźć | psł. *pervesti | słowo poświadczone |
| priz /priz/ | bez | psł. *perzъ | słowo poświadczone |
| prî /prai/ | przy, obok | psł. *pri | słowo poświadczone |
| prîbet /praibĕt/ | przybić | psł. *pribiti | słowo poświadczone |
| prîbuwat /praibüvăt/ | dobudować | prai- + büvot | słowo poświadczone |
| prîdát /praidot/ | przydać, dodać | psł. *pridati | słowo poświadczone, obocznie praidăt |
| prîklád /praiklod/ | przykład | prai- + klod- | złożenie na wzór łuż. přikład/pśikład lub rekonstrukcja |
| prîlåbe /prailåbĕ/ | jarzmo przyrożne | psł. *prilъbьje | słowo poświadczone |
| prîluzît sa /prailüzait să/ | przywyknąć, przyzwyczaić się | psł. *priložiti sę | poświadczone w czasie przeszłym: prailüzål să |
| prîmȧrtîna /praimartaină/ | spadek | praiḿortĕ + -aină | formacja z -aină, por. *låisĕ-låisaină |
| prîmiarte /praiḿortĕ/ | odziedziczony po czyjejś śmierci | psł. *primьrtъjь | słowo poświadczone |
| prîpád /praipod/ | przypadek | prai- + pod | kalka niem. Zufall, por. łuż. připad/pśipad, pl. przypadek |
| prîrest /prairĕst/ | przyrosnąć | prai + rüst | poświadczone w 3Sg: prairüstĕ |
| prîroda /prairödă/ | przyroda, natura | prai- + röd + -ă | formacja ogólnosłowiańska, por. głuż. přiroda, cz. příroda |
| prîskat /praiskăt/ | przywiązać, zawiązać | psł. *prisъkati | słowo poświadczone |
| prîstawet /praistovĕt/ | wynająć | psł. *pristaviti | słowo poświadczone |
| prîtoret /praitörĕt/ | przymknąć | psł. *pritvoriti | słowo poświadczone |
| prîwabet /praivobĕt/ | przywabić | psł. *privabiti | słowo poświadczone |
| prîwåst | wzrosnąć, przybrać | psł. privъzęti | poświadczone w 3Sg: praivåmĕ, por. våst |
| prîwiǫzat /praiv́ǫzăt/ | przywiązać | psł. *privęzati | poświadczone w 1Sg: praivązą |
| prîzȧdat /praizadăt/ | zaczekać, poczekać | psł. *prižьdati | poświadczone w rozkaźniku: praizad |
| prosu /prösü/ | proso | psł. *proso | słowo poświadczone |
| proste /pröstĕ/ | niedorzeczny, szalony | psł. *prostъjь | słowo poświadczone |
| prostor /pröstör/ | kazalnica, ambona | psł. *prostorъ | poświadczone w miejscowniku: no prăstöră |
| prostota /pröstötă/ | dziwak, cudak, szaleniec? | psł. *prostota | słowo poświadczone |
| prǫt /prǫt/ | rózga, pręt | psł. *prǫtъ | słowo poświadczone |
| pruletne /prületnĕ/ | wiosenny | prüľotü + -nĕ | przymiotnik wzorem poświadczonego: sredületnĕ |
| pruliatu /prüľotü/ | wiosna | psł. *prolěto | słowo poświadczone |
| prupél /prüpel/ | śniadanie | por. dn. pröpel | słowo poświadczone |
| prusak /prüsăk/ | popiół, perzyna | niejasne | poświadczone w GSg: prüsťau |
| prusene /prüsenĕ/ | jaglany | psł. prosenъjь | słowo poświadczone |
| prusene kiosor /prüsenĕ ťösör/ | kasza jaglana | prüsenĕ + ťösör | poświadczone jako partytyw: prüsenĕ ťösăŕo |
| pruset /prüsĕt/ | żebrać, prosić | psł. *prositi | słowo poświadczone |
| prusinek /prüsinĕk/ | kasza jaglana | psł. *prosenьnikъ | słowo poświadczone |
| pruwesle /prüveslĕ/ | powrósło | psł. *proveslo | słowo poświadczone |
| Prûska /Prauskă/ I | Prusy | Praus + -skă | por. dłuż. Pšuska, cz. Prusko |
| Prûska /Prauskă/ II | Prusaczka | Praus + -skă | por. Prausťĕ |
| Prûskie /Prausťĕ/ | Prusak | niem. Preuße lub psł. *Prusъ + -sťĕ | por. dłuż. Pšus, niem. Preuße, co do -stĕ por. Śosťĕ - Niemiec |
| prûskie /prausťĕ/ | pruski | prus + -sťĕ | przymiotnik odrzeczownikowy jak wend-wensťĕ |
| pu /pü/ | po | psł. *po | słowo poświadczone |
| pucąt /pücąt/ | odpocząć | psł. *počęti | aspekt dokonany od: pücaivăt |
| pucîwane /pücaivonĕ/ | odpoczynek | psł. počivanьje | słowo poświadczone |
| pucîwat /pücaivăt/ | odpoczywać | psł. *počivati | poświadczone w 3Sg: pücaivă |
| pucréd /pücred/ | najemny pastuch | psł. *počerdъ | słowo poświadczone |
| pud /püd/ | pod | psł. *podъ | słowo poświadczone, obocznie pöd |
| pudåptat /püdåptăt/ | podeptać | psł. *podъpъtati | poświadczone w 3Sg: püdåpcĕ |
| pudklást /pütklodĕ/ | podkłaść, podłożyć | psł. *podъklasti | poświadczone w 3Sg: pütklodĕ |
| pudkiuw /pütťüv/ | podkowa | psł. podъkovь | słowo poświadczoen |
| pudluzet /püdlüzĕt/ | podłożyć | psł. *podъložiti | słowo poświadczone |
| pudret /püdrĕt/ | podkopać | psł. *podъryti | poświadczone w 3Sg: püdråjĕ, może püdråit |
| pudûsa /püdausă/ | podeszwa | psł. *poduša | słowo poświadczone |
| pugiore /püďörĕ/ | pogórze, zagórze | psł. *pogorьje | słowo poświadczone |
| pugribst /pügripst/ | pogrzebać, pogrzeć | psł. *pogrebsti | słowo poświadczone |
| pukînǫt /püťainǫt/ | potrącić, nadepnąć | psł. *pokydnǫti | poświadczone w 3Sg: püťainĕ |
| pukret /pükrĕt/ | pokryć | psł. *pokryti | słowo poświadczone, obocznie pökrĕt |
| puli /püli/ | pole | psł. *poľe | słowo poświadczone |
| Puliak /Püľăk/ | Polak | püli + -ăk | odbitka, złożenie pole + -ak, poświadczone stpoł. nazwisko rodowe Polack |
| Puliacka /Püľockă/ | Polka | Pülăk + -kă | por. toblăc-toblockă |
| pulne /pülnĕ/ | polny | püli + -nĕ | przymiotnik jak plaug-plauznĕ |
| Pulska /Pülskă/ | Polska | Pülăk + -skă | kalka pol. Polska, por. także inne państwa na -skă |
| pulskie /pülsťĕ/ | polski | Pülăk + -sťĕ | kalka pl. polski |
| pumazat /pümozăt/ | pomazać, posmarować | psł. *pomazati | poświadczony imiesłów: pümăzonĕ |
| pumåja /pümojă/ | pomyje | psł. *pomyjě | słowo poświadczone, najpewniej liczba mnoga |
| pumąciat /pümąćăt/ | pomacać, podotykać | psł. *pomacati | poświadczone w czasie przeszłym: pümąćăl, także przyszłe pümącnĕ |
| Pumore /pümörĕ/ | Pomorze | pü- + möri + -ĕ | rekonstrukcja, toponim |
| pumorskie /pümörsťĕ/ | pomorski | pümörĕ + -sťĕ | typowy przymiotnik na -sťĕ |
| pumost /pümöst/ | strych | psł. *pomostъ | poświadczone zapożyczenie do dn.: Pomöhs |
| pup /püp/ | ksiądz, pop, pastor, duchowny | psł. *popъ | słowo poświadczone |
| pupànîcia /püpănaićă/ | żona pastora | psł. *popanica | słowo poświadczone |
| pupànîcka /püpănaickă/ | żona pastora, zdrobniale? | püpànaićă + -kă | słowo poświadczone |
| pupél /püpel/ | popiół | psł. popelъ | słowo poświadczone |
| puprǫg /püprǫg/ | popręg | psł. poprǫgъ | słowo poświadczone |
| pusliád /püsľod/ | po, potem , później (i przyimek, i przysłówek) | psł. *poslědъ | słowo poświadczone |
| pusliád kiûtît /püsľod ťautait/ | robić później, odrabiać | püsľod + ťautait | słowo poświadczone |
| pusliád sådat /püsľod sådăt/ | naśladować | püsľod + sådăt | słowo poświadczone |
| pustawet /püstovĕt/ | postawić | psł. *postaviti | poświadczone w 3Sg: püstovĕ |
| pustawet wånû /püstovĕt vånau/ | wystawić | püstovĕt + vånau | poświadczone w 3Sg: püstovĕ vånau |
| pustén /püsten/ | cień | psł. *postěnь | słowo poświadczone |
| pustil /püstil/ | łóżko | psł. *posteľь | słowo poświadczone, ale w formie dialektalnej /pöstil/, obocznie püstiľă |
| pustilia /püstiľă/ | łóżko | psł. *posteľь | słowo poświadczone, obocznie pöstiľă |
| puswîcia /püsvaićă/ | poszewka (na poduszkę) | psł. pošьvica | słowo poświadczone |
| pusŷ /püsåi/ | poszwa; pochwa (na miecz)? | psł. pošьva, reanalizowane | słowo poświadczone |
| put /püt/ | pójść | psł. *pojьti | poświadczone w rozkaźniku: püd, 3Sg: püdĕ |
| putązena kiola /pütązenă ťölă/ | kareta | psł. *potęžьnaja + ťölă | słowo poświadczone |
| putesat /pütesăt/ | zabawiać (dzieci) | psł. *potěšati | słowo poświadczone |
| putipst /pütipst/ | zmiędlić (len) | psł. potipsti | słowo poświadczone, być może pütist |
| puwadet /püvodĕt/ | nakładać uprząż (koniu), zaprzęgać | psł. *povaditi | poświadczone w 3Sg: püvodĕ |
| puwǫsat /püvǫsăt/ | powąchać | psł. *povǫšiti | poświadczone w 3Sg: püvǫsă |
| puwûcet /püvaucĕt/ | nauczyć | psł. *po-učiti | poświadczony rozkaźnik: püvaucai-jĕg |
| puwûzdat /püvauzdăt/ | okiełznać | psł. *po-uzdati | poświadczony rozkaźnik: püvauzdai-jĕg |
| puzȧrat /püzarăt/ | popatrzeć, spojrzeć | psł. *pozьrěti | słowo poświadczone |
| puzdér /püzder/ | paździerz | psł. *pozderь | słowo poświadczone |
| puzgînǫt /püzďainǫt/ | zniknąć, zginąć | psł. *po-jьz-ginǫti? | poświadczone w 3Sg: püzďainĕ |
| puzgînǫte /püzďainǫtĕ/ | zaginiony | imiesłów od püzďainǫt | słowo poświadczone |
| puzîmak /püzaimăk/ | wiosna, przedwiośnie | psł. *pozimъkъ | słowo poświadczone, w tym samym znaczeniu püzaimă |
| puzne /püznĕ/ | późny | psł. *pozdьnъjь | poświadczony przysłówek: püznü |
| puznu /püznü/ | późno | psł. *pozdьno | słowo poświadczone |
| pu̇ciår /pućår/ | fryzjer | dn. putzer | poświadczone w wyrażeniu: pućår vǫsüv |
| pu̇ciår wǫsuw /pućår vǫsüv/ | golibroda | dn. putzer + psł. *ǫsъ | słowo poświadczone |
| pu̇ckat /puckăt/ | golić | dn. putzen | słowo poświadczone |
| pu̇lwér /pulver/ | proch strzelniczy | śdn. pulver | słowo poświadczone |
| pu̇pa /pupă/ | lalka | niem. Puppe | zapożyczenie, por. dłuż. pupa |
| pu̇pergesel /pupergesĕl/ | dudek | źródło niejasne | słowo poświadczone, niejasne dokładne brzmienie |
| pûcena pąska /paucenă pąskă/ | kiszka nadziewana krwią, kaszanka | paucenă + pąskă | słowo poświadczone |
| pûcene /paucenĕ/ | nadziewany | niejasne | słowo poświadczone |
| pûcet /paucĕt/ | nadziewać | niejasne | czasownik, od którego derywowano poświadczony imiesłów: paucenĕ |
| pûn /paun/ | funt | śdn. punt | słowo poświadczone |
| pûstînia /paustaińă/ | pustynia | psł. *pustina, *pustyni | poświadczone w toponimii: Pusstein, Putztein, por. łuż. pusćina |
| pûstet /paustĕt/ | puścić | psł. *pustiti | poświadczone w 3Sg: paustĕ |
| pûstet dånû /paustĕt dånau/ | wpuścić | paustĕt + dånau | poświadczone w rozkaźniku: paust dånau |
| pûstet wånû /paustĕt vånau/ | wypuścić | paustĕt + vånau | poświadczone w 3Sg: paustĕ vånau |
| půná /påuno/ | pełnia | psł. *pьlna | słowo poświadczone |
| půne /påunĕ/ | pełny | psł. *pьlnъjь | słowo poświadczone |
| půnèletne /påunĕletnĕ/ | pełnoletni | påunĕ + ľotü + -nĕ | kalka niem. volljährig, por. łuż. połnolětny, pl. pełnoletni |
| půnu /påunü/ | pełno | psł. *pьlno | słowo poświadczone |
R
| połabski | polski | etymologia | uzasadnienie |
|---|---|---|---|
| rad /rod/ | radca | śdn. rât | słowo poświadczone |
| radát /rodot/ | rządzić | śdn. raden | poświadczone w 3Sg: rodojĕ |
| radet /rodĕt/ | radzić, naradzać się? | psł. *raditi pod wpływem /rod/ | poświadczone w 3Sg: rodĕ |
| radnek /rodnĕk/ | radca | rod + -nĕk | słowo poświadczone |
| rak /rok/ | surdut, tużurek | śdn. rok | słowo poświadczone |
| rate /rotĕ/ | szczur | śdn. rotte + psł. *-y | por. dłuż. ratwa, Polański niesłusznie uważa za niezasymilowane |
| Ratèbor /Rotĕbör/ | Ratzeburg | psł. *Ratibořь | rekonstrukcja, toponim |
| ratšȧra /rotšară/ | sztokfisz, wątłusz (ryba) | śdn. rôt-scher | słowo poświadczone |
| rawát /rovot/ | rabować, łupić, grabić | śdn. roven | poświadczone w czasie przeszłym: rovol, rovălai-jĕg |
| rawån /rovån/ | kruk | śdn. raven | słowo poświadczone |
| rawną /rovną/ | wrona, wronię | rovån + -ą | słowo poświadczone |
| razát /rozot/ | bawić się; szaleć, hałasować | śdn. rasen | słowo poświadczone |
| razet /rozĕt/ | ciąć, kaleczyć, (bić?) | psł. *raziti | poświadczone w 3Sg: rozĕ |
| razinak /rozinăk/ | rodzynek | por. niem. Rosine + -ăk | poświadczone w l.mn.: rozinťai |
| rȧdlikie /radliťĕ/ | uczciwy, rzetelny | śdn. redelik | słowo poświadczone |
| rȧgnǫt sa /ragnǫt să/ | ruszać się, poruszać się | śdn. regnen | poświadczone w 3Sg: ragni să |
| rȧchî /rax́ai/ | zemsta | niem. Rache + -åi | słowo poświadczone |
| rȧkát /rakot/ | liczyć, rachować | dn. reken | poświadczone w czasie przeszłym: rakol |
| rȧmka /ramkă/ | baran (?); cap, kozioł | śdn. ram | słowo poświadczone |
| rådá /rådo/ | chętnie | psł. *rada | słowo poświadczone, najpewniej nieodmienne |
| rådá met /rådo met/ | lubić | rådo + met | słowo poświadczone |
| rådlîcia /rådlaićă/ | radlica | rådlü + -aićă | słowo poświadczone |
| rådlîcîste /rådlaicaistĕ/ | radliczysko (część w radle, na której osadzona jest radlica) | rådlaićă + -aistĕ | słowo poświadczone |
| rådlu /rådlü/ | radło | psł. *ordlo | słowo poświadczone |
| rådust /rådüst/ | wesele | psł. *radostь | słowo poświadczone |
| råkî /råťai/ | skrzynia | psł. *orky | słowo poświadczone |
| råkwîcia /råkvaićă/ | skrzynka | psł. *orkъvica | słowo poświadczone |
| råmą /råmą/ | ramię | psł. *ormę | słowo poświadczone |
| råna /rånă/ | poranek? | psł. *ranoje? *raně? | słowo poświadczone, niejasny sposób odmiany |
| råná /råno/ | rana | psł. *rana | słowo poświadczone |
| rånene /rånenĕ/ | ranny | *ranenъjь | imiesłów od utworzonego rånĕt, por. ros. раненный, pl. raniony |
| rånet /rånĕt/ | ranić | råno + -ĕt | czasownik wzorem bel-belĕt |
| rånu /rånü/ | wcześnie, rano | psł. *rano | słowo poświadczone |
| Råstuw /råstüv/ | Rastow | psł. Rostovъ? | rekonstrukcja, toponim |
| råt /råt/ | usta | psł. *rъtъ | słowo poświadczone |
| råtác /råtoc/ | dziobak | råt + -oc | kalka niem. Schnabeltier, por. głuż. pyskač, pl. dziobak, råt jak w dåuďĕråt |
| råtáj /råtoj/ | rataj, oracz | psł. *ortajь | słowo poświadczone |
| råwat /råvăt/ | rwać | psł. *rъvati | słowo poświadczone |
| råz /råz/ | żyto | psł. *rъžь | słowo poświadczone |
| råzene /råzenĕ/ | żytni | råz + -enĕ | przymiotnik wzorem mlåkă - mlåcenĕ |
| rebru /rebrü/ | żebro | psł. rebro | słowo poświadczone |
| rec /rec/ | mowa, język | psł. *rěčь | słowo poświadczone |
| recka /reckă/ | potok, strumyk | rekă + -kă | poświadczone zapożyczenie w dn.: Retsch |
| recne /recnĕ/ | językowy, związany z mową | rec + -nĕ | por. głuż. rěčny, dłuż. rěcny |
| reka /rekă/ | rzeka | psł. *rěka | słowo poświadczone |
| Remȧrt /remart/ | Rembert | śdn. Remert | zapożyczenie, imię |
| renia /reńă/ | rynna | śdn. renne | słowo poświadczone |
| repá /repo/ I | rzepa | psł. *rěpa | słowo poświadczone |
| repá /repo/ II | skrobaczka | śdn. rêpe | słowo poświadczone, por. rif |
| repȧririát /repariŕot/ | reperować, naprawiać | niem. reparieren | zapożyczenie, -iŕot jak spaciŕot, por. łuż. reparěrować/-ś |
| repu̇blika /republik/ | Republika | niem. republik | zapożyczenie, por. łuż., pol. republika |
| resát /resot/ | rozwiązywać | psł. *rěšati | iteratyw od: reset |
| resene /resenĕ/ | rozwiązywanie (snopów); rozwiązanie | psł. *rěšenьje | słowo poświadczone, drugie znaczenie jak cz. řešení |
| reset /resĕt/ | rozwiązać | psł. *rěšiti | rekonstrukcja czasownika z poświadczonego gerundium |
| rewát /revot/ | ruszać, poruszać | śdn. reppen | poświadczone formy osobowe i rozkaźniki: revojĕ, revăji-să, revoj-să |
| reze /rezĕ/ | szybciej, prędzej | psł. *rěžeji | słowo poświadczone |
| rezek /rezĕk/ | szybko, prędko | psł. *rězokъ | słowo poświadczone |
| rezna /reznă/ | trzcina | psł. *rězьna | słowo poświadczone |
| riadkie /ŕotťĕ/ | rzadki, rozrzedzony | psł. *rědъkъjь | słowo poświadczone |
| riazat /ŕozăt/ | rżnąć, piłować | psł. *rězati | poświadczone formy 1Sg: rezą, 3Sg: rezĕ |
| ribre /ribrĕ/ | drabina | psł. *rebrьje | słowo poświadczone |
| rict /rict/ | rzec, powiedzieć | psł. *reťi | słowo poświadczone |
| rif /rif/ | skrobaczka, tarka | lüneb. Rîf | słowo poświadczone, być może riv, por. repo II |
| Rigá /rigo/ | Ryga | niem. Riga | zapożyczenie, -o z powodu długości samogłoski w niem. i łot., por. łuż., cz. Riga, toponim |
| riká /riko/ | królestwo | śdn. rîke | słowo poświadczone |
| rikác /rikoc/ | bogacz | riko + -oc | konstrukcja jak janü-janoc |
| rikate /rikotĕ/ | bogaty | riko + -otĕ | słowo poświadczone |
| risa /risă/ | kłos | por. stmarch. ress | słowo poświadczone |
| risete /risetĕ/ | rzeszoto, sito | psł. *rešeto | słowo poświadczone |
| rîgeriane /raigeŕonĕ/ | władza | gerundium od raigeŕăt | kalka niem. Regierung |
| rîgeriat /raigeŕăt/ | kierować, rządzić, panować | śdn. regêren | poświadczone w 3Sg: raigeŕă |
| rîz /raiz/ | ryż | śdn. rîs | zapożyczenie ze śdn., alternatywnie z niem. Reis, por. łuż. rajs |
| rîzá /raizo/ | podróż; raz | śdn. reise | słowo poświadczone |
| rîzat /raizăt/ | podróżować | śdn. reisen | słowo poświadczone |
| rîzene /raizenĕ/ | żytni | raiz + -enĕ | przymiotnik wzorem mlåkă - mlåcenĕ |
| rodér /röder/ | wiosło sterowe, ster | śdn. roder | słowo poświadczone |
| rosa /rösă/ | rosa | psł. *rosa | słowo poświadczone |
| rozga /rözgă/ | rózga | psł. *rozga | słowo poświadczone, obocznie /rozgo/ |
| rozkîdat /rösťaidăt/ | rozrzucić | psł. *orzkidati | poświadczone w imiesłowie: rösťaidĕl |
| rozznat /rözznăt/ | rozeznać, rozpoznać | psł. *orz-znati | słowo poświadczone |
| rǫb /rǫb/ | szew, brzeg (materiału, ubrania) | psł. *rǫbъ | słowo poświadczone |
| rǫbet /rǫbĕt/ | obrębiać | psł. *rǫbiti | słowo poświadczone |
| rǫcne /rǫcnĕ/ | ręczny | rǫkă + -nĕ | słowo poświadczone |
| rǫcnek /rǫcnĕk/ | ręcznik | rǫkă + -nĕk | słowo poświadczone |
| rǫka /rǫkă/ | ręka | psł. *rǫka | słowo poświadczone |
| rǫkaw /rǫkăv/ | rękaw | psł. *rǫkavъ | słowo poświadczone |
| rǫkawa /rǫkovă/ | koszula | psł. *rǫkova (dualis tantum) | słowo poświadczone |
| rǫkàwîcia /rǫkăvaićă/ | rękawica | psł. *rǫkavica | słowo poświadczone |
| rǫp /rǫp/ | kosz, lej (w młynie) | śdn. rump | słowo poświadczone, być może: rump |
| rǫte /rǫtĕ/ | okrągły | śdn. runt | słowo poświadczone, Polański pisze runtĕ, ale nie wyklucza rǫtĕ |
| rudene /rüdenĕ/ | urodzony | psł. *rodenъjь | słowo poświadczone |
| rudènîcia /rüdĕnaićă/ | macica | rüdenĕ + -aićă | częśc. kalka niem. Gebärmutter, por. łuż. ro(d)źeńca |
| rudet /rüdĕt/ | rodzić | psł. *roditi | poświadczono jedynie w stronie zwrotnej |
| rudia /rüďă/ | ruta (roślina) | śdn. rude | słowo poświadczone, obocznie rüdo |
| rug /rüg/ | róg (u zwierzęcia); róg (instrument) | psł. *rogъ | słowo poświadczone |
| rugiuza /rüďüză/ | rogoża (roślina) | psł. *rogoža | słowo poświadczone |
| rugiuznek /rüďüznĕk/ | rogoża, pałka | psł. *rogožьnikъ | słowo poświadczone |
| rudît sa /rüdait să/ | rodzić się | psł. *roditi sę | poświadczone w 3Sg: rüdi-să |
| ruj /rüj/ | rój | psł. *rojь | formacja wsteczna od poświadczonego /rüji să/ |
| rujît sa /rüjait să/ | roić się (o pszczołach) | psł. *rojiti sę | poświadczone w 3Sg: rüji să |
| ruk /rük/ | spódnica | śdn. rock | zapożyczenie jak tåbat, głuż. klejd |
| rukat /rükăt/ | pachnieć, wonieć | śdn. ruken | poświadczone w 3Sg: rükă |
| rukelbu̇ska /rükelbuskă/ | bukiecik kwiatów | śdn. rükelbusk | słowo poświadczone |
| rukîtna /rüťaitnă/ | wierzba iwa | psł. *orkytьna | słowo poświadczone |
| Rulia /Rüľă/ | Rudolf | śdn. Rule | zapożyczenie, imię |
| rulia /rüľă/ | zaorane pole | psł. *orľa | słowo poświadczone |
| Rum /Rüm/ | Rzym | por. niem. Rom, römisch | zapożyczenie z niemieckiego, ö>ü typowe, por. łuż. Rom, toponim |
| rumá /rümo/ | przestrzeń, obszar, plac | śdn. rûm | słowo poświadczone |
| Rumår /rümår/ | Rzymianin | Rüm + -år | kalka niem. Römer |
| Rumårska /rümår/ | Rzymianin | Rümår + -skă | kalka niem. Römerin, -skă regularnie w żeńskich odpowiednikach na -år |
| rumiån /rüḿån/ | bławatek | psł. *rumьnъ | słowo poświadczone |
| rumskie /rümsťĕ/ | rzymski | Rüm + -sťĕ | przymiotnik od nazwy miasta |
| rusît sa /rüsait să/ | rosić się (bielić się) | psł. *rositi sę | poświadczone w 3Sg: rüsi-să |
| rust /rüst/ | rosnąć | psł. *orsti | słowo poświadczone |
| rust for /rüst för/ | wyrastać | rüst + för | poświadczone w 3Sg: rüstĕ för, por. rüst vånau |
| rust wånû /rüst vånau/ | wyrastać | rüst + vånau | poświadczone w 3Sg: rüstĕ vånau, por. rüst för |
| ruwa jagiàda /rüvă jaďădo/ | agrest, owoc agrestu | rüvă + jaďădo | poświadczone w l.mn.: rüvă jaďădåi |
| ruwe /rüvĕ/ | włochaty | śdn. rûw | słowo poświadczone |
| ruza /rüză/ | róża | psł. *roža? | słowo poświadczone |
| ruzac /rüzăc/ | luty | psł. rožьcь | słowo poświadczone |
| ruzdelet /rüzdelĕt/ | rozdzielić | psł. *orz-děliti | poświadczone w 3Sg: rüzdelĕ |
| ruzgnát /rüzgnot/ | rozegnać | psł. *orz-gъnati | poświadczone w 3Sg: rüzzinĕ, -zg- a nie -zĕg- bo por. rözznăt |
| ruzgnane /rüzgnonĕ/ | nabrzmiałe, spuchnięte | psł. *orz-gnanъjь | słowo poświadczone |
| ruzmesat /rüzmesăt/ | rozczynić, rozrobić (ciasto) | psł. *orz-měšati | słowo poświadczone |
| ruzne /rüznĕ/ | rogowy, dotyczący rogu | psł. *rožьnъjь | słowo poświadczone |
| ruzpást sa /rüspost să/ | rozpaść się | psł. *orz-pasti sę | poświadczony imiesłów: rüspădenĕ |
| ruzplastet /rüsplostĕt/ | rozpłaszczyć | psł. *orz-plaščiti | poświadczony rozkaźnik: rüsplăstaitĕ |
| ruzskaknǫt /rüsskoknǫt/ | rozbiegnąć się, rozskoczyć, pierzchnąć | psł. *orz-skaknǫti | poświadczone w 3Sg: rüsskoknĕ |
| ruzwȧjanek /rüzvajonĕk/ | kołeczki (u krosna) | psł. *rozvijanikъ | poświadczone w l.mn.: rüzvajănaiťĕ, być może -b- zamiast -v- |
| Ru̇mén /Rumen/ | Rumun | niem. Rumäne | zapożyczenie z niemieckiego |
| Ru̇menîja /Rumenajă/ | Rumunja | por. niem. Rumänien | nazwa kraju wzorowana na niemieckiej |
| Ru̇menka /Rumenkă/ | Rumunka | Rumen + -kă | forma żeńska na -kă |
| ru̇menskie /rumensťĕ/ | rumuński | rumen + -sťĕ | typowy przymiotnik od nazwy narodu |
| Rûska /Rauskă/ I | Rosja | Raus + -skă | por. głuż. Ruska, cz. Rusko |
| Rûska /Rauskă/ II | Rosjanka | Raus + -skă | por. Rausťĕ |
| Rûskie /rausťĕ/ | Rosjanin | niem. Reuße lub psł. *Rusъ + -sťĕ | por. cz./sch. Rus, niem. Reuße, co do -stĕ por. Śosťĕ - Niemiec |
| rûskie /rausťĕ/ | rosyjski | rus + -sťĕ | przymiotnik odrzeczownikowy jak wend-wensťĕ |
| rûta | romb, karo (w kartach) | śdn. rûte/niem. Raute | zapożyczenie, por. dłuż. ruta, co do kart. por. dn. Ruten |
| rŷbá /råibo/ | ryba | psł. *ryba | słowo poświadczone |
| rŷbe /råibĕ/ | rybi | råibo + -ĕ | słowo poświadczone |
| rŷbe dik /råibĕ dik/ | staw do hodowli ryb | råibĕ + dik | słowo poświadczone |
| rŷbe kiėcér /råibĕ ťėcer/ | sieć do łowienia ryb | råibĕ + ťėcer | słowo poświadczone |
| rŷbnek /råibnĕk/ | rybak | råibo + -nĕk | słowo poświadczone, być może råibinĕk < *rybenikъ |
| rŷdze /råiʒĕ/ | ryży, rudy | psł. *ryďьjь | słowo poświadczone |
| rŷdze kiunek /råiʒĕ ťünĕk/ | konik polny; szarańcza | råiʒĕ + ťünĕk | słowo poświadczone |
| rŷt /råit/ | ryć | psł. *ryti | słowo poświadczone |
| rŷwat /råivăt/ | wyrywać | psł. *ryvati | słowo poświadczone |
S
| połabski | polski | etymologia | uzasadnienie |
|---|---|---|---|
| sada /sodă/ | zdanie | deryw. od sodĕt | por. niem. Satz-setzen, łuż. sada |
| sadet /sodĕt/ | sadzić | psł. *saditi | poświadczone w 3Sg: sodĕ |
| sadèwîna /sodĕvaină/ | owoce | psł. *sadovina | słowo poświadczone |
| sadlu /sodlü/ | sadło | psł. *sadlo | słowo poświadczone |
| sadzé /soʒe/ | sadza | psł. *saďě | słowo poświadczone |
| sam /som/ | sam | psł. *samъ | słowo poświadczone |
| samac /somăc/ | samiec | psł. samьcь | słowo poświadczone |
| samîcia /somaićă/ | samica | psł. *samica | słowo poświadczone |
| samudialne /somüďolnĕ/ | własnoręczny, własnej roboty | somü + ďolü + -nĕ | słowo poświadczone |
| sanî /sonai/ | sanie | psł. *sani | słowo poświadczone |
| sȧhi /sahi/ | wiśta, w lewo | sa? + dn. hi? | słowo poświadczone, być może saxi, sax́ü, sahü? |
| sȧlát /salot/ | sałata | śdn. sallat/salât | słowo poświadczone |
| sȧlia /saľă/ | chomąto, szleja | psł. *šьľa | słowo poświadczone |
| sȧlinek /salinĕk/ | rymarz | saľă + -inĕk | słowo poświadczone |
| sȧmét /samet/ | razem | dn. samet | słowo poświadczone, może samĕt |
| sȧr /sar/ | ser | psł. *syrъ | słowo poświadczone |
| sȧrat /sarăt/ | srać | psł. *sьrati, wyrównane | słowo poświadczone |
| sȧra zena /sară zenă/ | wdowa | psł. siraja žena | słowo poświadczone |
| Sȧrb /sarb/ | Łużyczanin | psł. *sьrbъ | odbitka łuż. Sorb |
| sȧrbskie /sarpsťĕ/ | serbołużycki | sarb + -sťĕ | przymiotnik na -sťĕ |
| Sȧrbuwka /sarbüfka/ | Łużyczanka | sarb + -kă | forma żeńska jak łuż. Serbowka |
| sȧre /sarĕ/ | owdowiały, osierocony | psł. *sirъjь | poświadczone w wyrażeniu: sară zenă |
| sȧrek /sarĕk/ | szeroko | psł. *širokъ | słowo poświadczone |
| sȧrota /sarötă/ I | serwatka | psł. *syrota | słowo poświadczone |
| sȧrota /sarötă/ II | sierota | psł. *sirota lub sarĕ + -ötă | por. pröstĕ-pröstötă lub ogólnosłow. sirota/syrota/sierota |
| sȧrp /sarp/ | sierp | psł. *sьrpъ | słowo poświadczone |
| sȧrsin /sarsin/ | szerszeń | psł. *sьrxy | słowo poświadczone |
| sȧrukie /sarüťĕ/ | szeroki | psł. *širokъjь | słowo poświadczone |
| Sȧtu̇rn /Saturn/ | Saturn | niem. Saturn | zapożyczenie, por. łuż. Saturn |
| så /så/ | z (cum, ex) | psł. *sъ | słowo poświadczone |
| så Bugiåm /så Büďåm/ | z Bogiem, adieu | så + Büg | zwrot poświadczony |
| så sują wilą /så süją vilą/ | dobrowolnie, z własnej woli | så + süjă + viľă | zwrot poświadczony jako: så süjă wilă |
| såbrukát /såbrükot/ | zużyć | så- + brükot | poświadczony imiesłów: såbrükonĕ |
| såcit /såcit/ | szczeć, szczotka | psł. *sъčetь | słowo poświadczone |
| såcitîna /såcitaină/ | szczecina | såcit + -aină | słowo poświadczone |
| sådat /sådăt/ | zrobić, zdziałać | psł. *sъděti | słowo poświadczone |
| sådat pusliád /sådăt püsľod/ | podrobić, naśladować | sådăt + püsľod | słowo poświadczone |
| sådȧrgnǫt /sådargnǫt/ | wyczesać len | psł. *sъdъrgnǫti | słowo poświadczone |
| sågnat /sågnăt/ | zgonić, spędzić (bydło) | psł. *sъgъnati | poświadczone w 3Sg: såzinĕ |
| sågràsene /sågrăsenĕ/ | grzeszny, bezbożny | psł. *sъgrěšenъjь | słowo poświadczone |
| såkadle /såkodlĕ/ | kołowrotek | psł. *sъkadlo | słowo poświadczone |
| såkret /såkrĕt/ | skryć, ukryć | psł. *sъkryti | słowo poświadczone |
| såklî /såklai/ | okulary | psł. *s(t)ьklě, -i z jo-deklinacji | dualis tantum, por. rǫkăv-rǫkovă (koszula) |
| såklinek /såklinĕk/ | szklarz | *såklü + -nĕk | słowo poświadczone |
| såklu /såklü/ | szkło | psł. *stьklo, nieregularnie | rozkład poświadczonego såklinĕk |
| såląc /såląc/ | zgiąć | psł. *sъlęťi | poświadczony imiesłów sålącenă, por. stcz. léci, leku |
| såląk /såląk/ | wyka? | psł. *sъlękъ | słowo poświadczone |
| såluw /sålüv/ | słowik | psł. *sъlovь | słowo poświadczone |
| såluzet /sålüzĕt/ | złożyć | psł. *sъložiti | poświadczone w 3Sg: sålüzĕ |
| såmȧrciane /såmarćonĕ/ | zmierzch | psł. *sъmьrcanьje | słowo poświadczone |
| såmȧrt /såmart/ | choroba, pomór, zaraza | psł. *sъmьrtь | słowo poświadczone |
| såmàtana /såmătonă/ | śmietana | psł. *sъmětana | słowo poświadczone |
| såmeret /såmerĕt/ | zmierzyć | psł. sъměriti | poświadczony imiesłów: såmărenă |
| såmet /såmĕt/ | zmyć | psł. *sъmyti | słowo poświadczone |
| sånadkie /sånotťĕ/ | płytki | psł. *sъnadъkъjь | słowo poświadczone |
| såpat /såpăt/ | spać | psł. *sъpati | słowo poświadczone, obocznie såpot |
| såpące kamår /såpącĕ komår/ | sypialnia | såpącĕ + komår | słowo poświadczone, także såpącĕ |
| sås /sås/ | pierś kobieca, cycek | psł. *sъsъ | słowo poświadczone |
| såsat /såsăt/ | ssać | psł. *sъsati | poświadczone w 3Sg: såsĕ |
| såswetet /såsvetĕt/ | wyświecić, wypalić | psł. *sъsvětiti | poświadczony imiesłów: sås(v)ătonă |
| såt /såt/ | zejść; spaść (o deszczu) | så- + ait | poświadczone w aoryście: sådĕ |
| såtȧret del /såtarĕt del/ | zetrzeć | psł. *sъtьrti | |
| såwȧrtat /såvartăt/ | zrobić (ubić) masło | psł. sъvьrtati | słowo poświadczone |
| såwȧrtlîna /såvartlaină/ | maślanka | psł. *sъvьrtlina | słowo poświadczone |
| såwlåk /såvlåk/ | powój polny | psł. sъvolkъ | słowo poświadczone |
| såwlåkne /såvlåknĕ/ | dotyczący powoju, powojowy | såvlåk + -nĕ | słowo poświadczone |
| såzdat /såzdăt/ | rozebrać | psł. *sъzděti (?) | słowo poświadczone, być może såzďăt jak våzďăt |
| såzdét sa /såzdet să/ | rozebrać się | såzdăt + să | poświadczone w 3Sg: såzdij-să |
| såzdewát sa /såzdevot să/ | robierać się | *sъzděvati sę | iteratyw jak poświadczone: våzdevot să |
| Sądår /sądår/ | Aleksander, Olek | śdn. Sander | zapożyczenie, zasymilowane jak inne imiona, imię |
| sązmą /sązmą/ | sążeń | psł. *sęženь, zniekształcony | słowo poświadczone |
| sect /sect/ | kosić, siec, rąbać | psł. *sěťi | słowo poświadczone |
| sect dat /sect dal/ | ścinać | sect + dal | poświadczone w 3Sg: secĕ dal |
| sedet /sedĕt/ | siedzić | psł. *sěditi | poświadczone w 3Sg: sedĕ |
| sedlene /sedlenĕ/ | siodłowy | sedlü + -enĕ | słowo poświadczone |
| sedlene knup /sedlenĕ knüp/ | kula siodłowa; kula u siodła | słowo poświadczone | |
| sedlinek /sedlinĕk/ | siodlarz | psł. *sedъlenikъ | słowo poświadczone |
| sedlu /sedlü/ | siodło | psł. *sedъlu | słowo poświadczone |
| sedme /sedmĕ/ | siódmy | psł. *sedmъjь | nie **sidmĕ, bo poświadczono våsmĕ, a nie **vismĕ |
| Seka /sekă/ | Sekwana | por. śdn. Secke | zapożyczenie, hydronim |
| sekànîcia /sekănaićă/ | siekane mięso | psł. *sěkanica | słowo poświadczone |
| sekar /sekăr/ | kosiarz | psł. *sěkařь | poświadczone w GSg: sekăŕo |
| sekat /sekăt/ | siekać | psł. *sěkati | iteratyw od pośw. sect |
| sekiȧra /seťară/ | siekiera | psł. *sěkyra | słowo poświadczone, wtórnie seťaŕă |
| sekiàrnîcia /seťărnaićă/ | toporek | seťară + -naićă | poświadczone zapożyczenie do dn.: Zinterneitz (topór) |
| seku̇nda /sekundă/ | sekunda | niem. Sekunde | zapożyczenie, por. łuż. sekunda |
| selšȧft /selšaft/ | towarzystwo | por. niem. Gesellschaft | słowo poświadczone, obocznie selšap |
| selšȧp /selšap/ | towarzystwo | por. lüneb. sellschap | słowo poświadczone, obocznie selšaft |
| sem /sem/ | tu, tutaj, do tego miejsca | psł. *sěmo | słowo poświadczone, obocznie są |
| semą /semą/ | siemię lniane, len | psł. *sěmę | słowo poświadczone, wtórnie semĕnü |
| senene /senenĕ/ | sienny, dotyczący siana | śonü + -enĕ | słowo poświadczone |
| seninek /seninĕk/ | lipiec | psł. *sěnenikъ | słowo poświadczone |
| Serb /Serb/ | Serb | por. niem. Serbe | zapożyczenie z niem., por. pl. Serb |
| serbècharwatskie /serbĕxorvocťĕ/ | serbskochorwacki, serbochorwacki | Serb + -ĕ- + Xorvăt + -sťĕ | jak niem. Serbokroatisch |
| Serbîja /Serbajă/ | Serbia | niem. Serbien | zapożyczenie, -ajă w miejsce łac. -ia jak w Morajă |
| Serbka /Serpkă/ | Serbka | por. niem. Serbe | typowa forma żeńska na -kă |
| serbskie /serpsťĕ/ | serbski | Serb + -sťĕ | typowy przymiotnik na -sťĕ |
| sest /sest/ | siąść | psł. *sěsti | poświadczony rozkaźnik: sąd, być może wyrównany bezokolicznik do sąst |
| seste /sestĕ/ | szósty | psł. *šestъjь | słowo poświadczone |
| sestra /sestră/ | siostra | psł. *sestra | słowo poświadczone |
| siadlu /śodlü/ | fotel | sěd- + -dlü | kalka niem. Sessel, por. dłuż. sedło |
| sianu /śonü/ | siano | psł. *sěno | słowo poświadczone |
| Siaska /śoskă/ I | Niemcy | śdn. Sasse + -skă | nazwa kraju na -skă, por. głuż. Nimska, cz. Německo, sch. Nemačka |
| Siaska /śoskă/ II | Niemka | śdn. Sasse + -skă | forma żeńska od poświadczonego męzkiego etnonimu |
| Siaskie /śosťĕ/ | Niemiec | śdn. Sasse + -sťĕ | słowo poświadczone |
| siaskie /śosťĕ/ | niemiecki | śdn. Sasse + -sťĕ | słowo poświadczone |
| siaskièrecne /śosťĕrecnĕ/ | niemieckojęzyczny | śosťĕ + recnĕ | złożenie |
| siat /śot/ | siać | psł. *sějati | słowo poświadczone, obocznie sijot |
| sidem /sidĕm/ | siedem | psł. *sedmь | słowo poświadczone |
| sidèmdisiǫt /sidĕmdiśǫt/ | siedemdziesiąt | sidĕm + diśǫt | słowo poświadczone |
| sidlîste /sidlaistĕ/ | siedziba? | psł. *sědlišče | poświadczone w nazwie pola, por. cz. sídliště |
| sidmàru /sidmărü/ | siedmioro | psł. *sedьmero | słowo poświadczone |
| sipél /sipel/ | szufla? miara zboża około 28 litrów | śdn. schepel | słowo poświadczone w GSg: sipelai, obocznie šipelai |
| sist /sist/ | sześć | psł. *šestь | słowo poświadczone |
| sistàru /sistărü/ | sześcioro | psł. *šestero | słowo poświadczone |
| sistdisiǫt /sizdiśǫt/ | sześćdziesiąt | sist + disąt | słowo poświadczone |
| sistnacti /sistnocti/ | szesnaście | sist + -nocti | słowo poświadczone, obocznie -nădist |
| sîdlu /saidlü/ | szydło | psł. *šidlo | słowo poświadczone |
| sît /sait/ | szyć | psł. *šiti | poświadczone w 3Sg: sajĕ |
| sîtna jågla /saită jåglă/ | igła do szycia | saitnă + jåglă | słowo poświadczone, obocznie saită jåglă |
| sîtne /saitnĕ/ | do szycia, związany z szyciem | saitĕ + -nĕ | słowo poświadczone |
| sîtnîcia /saitnaićă/ | igła do szycia | saitnĕ + -aićă | słowo poświadczone |
| sîve /saivĕ/ | szary | psł. *sivъjь | słowo poświadczone |
| skacîka /skocaikă/ | ogier | psł. *skačika | słowo poświadczone |
| skakat /skokăt/ | skakać | psł. *skakati | słowo poświadczone |
| skaknǫt /skoknǫt/ | skoczyć | psł. *skoknǫti | poświadczone w 3Sg: skoknĕ |
| skarnîcia /skornaićă/ | wiadro na smołę | psł. *skvarьnica | słowo poświadczone, znaczenie niepewne |
| skat /skot/ | skat (śląski brydż) | dn. Skaat? | zapożyczenie, por. łuż. škót |
| skiorîp /sťöraip/ | skorupa; łuska, łupina; skórka owocu | psł. *skorupъ | słowo poświadczone |
| skiora /sťöră/ | kora (drzewna) | psł. *skora | słowo poświadczone |
| skiorac /sťörăc/ | szpak | psł. *skvorьcь | poświadczone w NPl: sťörce |
| skiorka /sťörkă/ | skórka (chleba) | psł. *skorъka | słowo poświadczone |
| skiornia /sťörńă/ | buty (z cholewkami) | psł. *skorьnьja | poświadczone w NPl: sťörne |
| skiot /sťöt/ | bydło rogate | psł. *skotъ | słowo poświadczone |
| skiowarac /sťövorăc/ | serweta na stół, obrus | niejasna | słowo poświadczone, dokładne brzmienie niejasne |
| skiuk /sťük/ | skok | psł. *skokъ | słowo poświadczone |
| skiukànîcia /sťükănaićă/ | zając | psł. *skokanica | poświadczone zapożyczenie do dn.: Zickaneitz |
| skiuknǫt /sťüknǫt/ | skoczyć | psł. *skoknǫti | poświadczone w 3Sg: sťüknĕ |
| skiup /sťüp/ | baran | psł. *skopъ | słowo poświadczone |
| skiutål /sťütål/ | naczynie | sdn. sküttel | słowo poświadczone |
| skiutîna mąsi /sťütaină mąsi/ | wołowina | sťütaină + mąsi | słowo poświadczone |
| skiutîne /sťütainĕ/ | wołowy | psł. *skotinъjь | słowo poświadczone |
| skîba /sťaibă/ | chleb | psł. *skyba z śwn. scība | słowo poświadczone |
| skîbål /sťaibål/ | łata, łatka | psł. *skubъlъ | słowo poświadczona |
| skîbet /sťaibĕt/ | łatać | psł. *skubiti | poświadczone gerundium: sťaibenĕ |
| skîniá /sťaińo/ | stodoła | dn. skūne | słowo poświadczone |
| skîplac /sťaiplăc/ | pasierb | psł. *skuplьcь | słowo poświadczone |
| skîplîcka /sťaiplaickă/ | pasierbica | psł. *skupličьka | słowo poświadczone, Polański rekonstruuje sťaiplaicťă |
| skǫpe /skǫpĕ/ | piątek | psł. *skǫpъjь | słowo poświadczone |
| skrupet /skrüpĕt/ | skropić | psł. *sъkropiti | poświadczone w 3Sg: skrüpĕ |
| slabe /slobĕ/ | słaby | psł. slabъjь | słowo poświadczone |
| slabîna /slobaină/ | pachwina | slobĕ + -aină | złożenie jak łuż. słabina |
| slagî /sloďai/ | drewniany tłuczek | śdn. slâge + -åi | słowo poświadczone |
| slapa /slopă/ | flejtuch, niechlujna kobieta | por. lüneb. schloppen | słowo poświadczone |
| slȧgbȧm /slagbam/ | zapora, rogatka, szlaban? | por. brem. Slagboom | słowo poświadczone |
| slȧmår /slamår/ | marnotrawca, rozrzutnik | por. śdn. slômer | słowo poświadczone |
| slȧpiat /slaṕăt/ | wlec, ciągnąć | śdn. slepen | poświadczone w czasie przeszłym: slapol~slaṕol |
| slȧwistika /slavistikă/ | slawistyka | niem. Slawistik | zapożyczenie, por. łuż. slawistika |
| slåd /slåd/ | słód | psł. *soldъ | słowo poświadczone |
| slådet /slådĕt/ | słodzić | psł. *solditi | slåd-slådĕt jak sül-sülĕt |
| slådkie /slåtťĕ/ | słodki | psł. *soldъkъjь | słowo poświadczone |
| slådkiust /slåtťüst/ | słodycz | slåtťĕ + -üst | kalka niem. Süßigkeit(en), por. dłuż słodkosć, pl. słodkości |
| slådza /slåʒă/ | łza | psł. *slъza | słowo poświadczone, obocznie regularne slåză |
| slåma /slåmă/ | słoma | psł. *solma | słowo poświadczone, obocznie slåmo |
| slåmene /slåmenĕ/ | słomiany | slåmă + -enĕ | słowo poświadczone |
| slåmene mech /slåmenĕ mex/ | siennik | slåmenĕ + mex | słowo poświadczone |
| slåne /slånĕ/ | słony | psł. *solnъjь | słowo poświadczone |
| slånîcia /slånaićă/ | solniczka | slånĕ + -aićă | słowo poświadczone |
| slåwek /slåvĕk/ | słowik | psł. *solvikъ | poświadczone w APl: slåvaiťĕ |
| slåza /slåză/ | łza | psł. *slьza | słowo poświadczone, obocznie slåʒă |
| slepa /slepă/ | kura | psł. *slěpaja | słowo poświadczone |
| slepa wǫtruba /slepă vǫtrübă/ | ślepa kiszka, wyrostek robaczkowy | slepă + vǫtrüba | kalka niem. Blinddarm, por. dłuż. slěpe crjowo |
| slepac /slepăc/ | kogut, kurek na wieży kościelnej | psł. *slěpьcь | słowo poświadczone |
| slepe /slepĕ/ | ślepy | psł. *slěpъjь | słowo poświadczone |
| slepîce /slepaicĕ/ | kurzy | slepaićă + -ĕ | słowo poświadczone |
| slepîce mąsi /slepaicĕ mąsi/ | drób | slepaicĕ + mąsi | słowo poświadczone |
| slepîcia /slepaićă/ | kura | psł. *slěpica | słowo poświadczone |
| Sleswik /slesvik/ | Szlezwik | śdn. Slêswîk | zapożyczenie, toponim |
| sliad /sľod/ I | zwierzę | psł. *slědъ | słowo poświadczone |
| sliad /sľod/ II | po, za | psł. *slědъ | słowo poświadczone |
| slid /slid/ | śledź | psł. *seldь | słowo poświadczone |
| sliema /sľemă/ | kąpielówki, strój kąpielowy | ? | słowo poświadczone |
| slîna /slaină/ | ślina | psł. *slina | słowo poświadczone |
| slîwenia /slaiveńă/ | śliwa | psł. *slivenьja | słowo poświadczone, obocznie zapewne slaivenă, por. NPl: slaivenåi |
| Sluwacka /Slüvockă/ | Słowaczka | Slüvăk + -kă | forma żeńska na -kă jak toblăc-toblockă |
| sluwackie /slüvocťĕ/ | słowacki | Slüvăk + -sťĕ | typowy przymiotnik na -sťĕ |
| Sluwak /Slüvăk/ | Słowak | niem. Slowake, sła. Slovák | zapożyczenie, Slüw- jak w łuż. Słowak, -ăk jak w rodzimym sufiksie |
| Sluwakîja /Slüvokajă/ | Słowacja | Slüvăk + -ajă | brak palatalizacji jak w niem. Slowakei |
| Sluwenac /Slüvenăc/ | Słoweniec | słe. Slovenec | Slüv- jak w łuż. Słowjenjec, -ăc odbija słe. -ec |
| Sluwenîja /Slüvenajă/ | Słowenia | słe. Slovenija, niem. Slowenien | -ija na -ajă typowe, Slüv- jak w łuż. Słowjenija |
| Sluwenka /Slüvenkă/ | Słowenka | słe. Slovenka | odbitka słoweńskiego słowa, por. Slüvenăc |
| sluwenackie /slüvensťĕ/ | słoweński | Slüvenăc + -sťĕ | przymiotnik na -sťĕ, -acťĕ dla uniknięcia homofonji jak sch. slovenački |
| sluwenskie /slüvensťĕ/ | słowiański | psł. *slověnьskъjь | słowo poświadczone |
| sluweskiu /slüvesťü/ | słówko | slüvü + -ťü | zdrobnienie poświadczonego slüvü |
| sluwesu /slüvesü/ | czasownik | psł. *slovo, -ese | wyrównanie jak w cz. sloveso, łuż. słowjeso, por. semĕnü~semenü |
| Sluwinac /Slüvinăc/ | Słowiniec | pl. Słowiniec | adaptacja morfologiczna jak Slüvăk, Slüvenăc |
| Sluwinka /Slüvinkă/ | Słowinka | pl. Słowinka | adaptacja morfologiczna jak Slüvockă, Slüvenkă |
| sluwinskie /slüvinsťĕ/ | słowiński | pl. słowiński | przymiotnik na -sťĕ, usunięcie sufiksu -ăc/kă |
| sluwisne /slüvisnĕ/ | związany ze słowem, filologiczny | slüvü + -nĕ | złożenie wzorem ros. словесный |
| sluwisnek /slüvisnĕk/ | słownik | slüvü + -nĕk | złożenie wzorem pl. słownik |
| Sluwianek /slüv́onĕk/ | Słowianin | psł. *slověnikъ | z /slüvensťĕ/ - słowiański, wzorem ďörconĕk:ďörconi |
| Sluwianka /slüv́onkă/ | Słowianka | psł. *slověnъka | forma żeńska jak döŕonkă |
| sluwu /slüvü/ | słowo | psł. *slovo | słowo poświadczone |
| slûsat /slausăt/ | słuchać | psł. *slušati | poświadczone w 3Sg: slausă |
| slûzet /slauzĕt/ | służyć | psł. *služiti | poświadczone w 3Sg: slauzĕ |
| slŷsane /slåisonĕ/ | słuch | rzeczownik od slåisot | por. głuż. słyšenje, dłuż. słyšanje |
| slŷsát /slåisot/ | słyszeć | psł. *slyšati | słowo poświadczone |
| smard /smord/ | smród | psł. *smordъ | derywat od poświadczonego smardĕt |
| smardlînia /smordlaińă/ | czarna porzeczka | psł. smьrdlinьja | słowo poświadczone |
| smark /smork/ | świerk | psł. smъrkъ? | poświadczone w toponimii: Schmarkien, Schmors |
| smȧcne /smacnĕ/ | smaczny | *smak + -nĕ | słowo poświadczone |
| smȧd /smad/ | kowal | śdn. smet | słowo poświadczone |
| smȧdiat /smaďăt/ | kuć | śdn. smēden | poświadczone w 3Sg: smaďă, smaďojĕ, obocznie więc smaďot |
| smȧgnǫt /smagnǫt/ | rzucić | psł. *smьgnǫti | poświadczone w 3Sg: smagnĕ |
| smȧk /smak/ | smak | śdn. smâk | poświadczone derywaty: smakăt, smacnĕ |
| smȧkat /smakăt/ | smakować | śdn. smâken | poświadczone w 3Sg: smakă, smakojĕ, obocznie więc smakot |
| smȧrd /smard/ | chłop | psł. *smьrdъ | poświadczone w NPl: smardi |
| smȧrdet /smardĕt/ | śmierdzieć | psł. *smьrděti | poświadczone w 3Sg: smardĕ |
| smech /smex/ | śmiech | psł. *směxъ | rzeczownik od pośw. sḿot să, por. głuż. směch(i), cz. smích |
| smiat sa /sḿot să/ | śmiać się | psł. *smějati sě | słowo poświadczone |
| smola /smölă/ | żywica; piekło; piec do pieczenia | psł. *smola | słowo poświadczone |
| smu̇k /smuk/ | dobrze (o jedzeniu i napojach), smacznie | dn. smuk | słowo poświadczone |
| smu̇kie /smuťĕ/ | przystojny, uprzejmy; ładny; dobry (o winie, piwie) | dn. smuk | słowo poświadczone, także jako nieodmienne smuk |
| snak /snok/ | wąż, padalec | śdn. snake | słowo poświadczone |
| sneg /sneg/ | śnieg | psł. *sněgъ | słowo poświadczone |
| snezet /snezĕt/ | śnieżyć, padać (o śniegu) | sneg + -ĕt | por. caistĕ-caistĕt, *bel-belĕt |
| snezene /sneznĕ/ | śnieżny | sneg + -nĕ | por. viďėn - vignenĕ |
| snidår /snidår/ | krawiec | por. szlez.-holszt. snider | słowo poświadczone jako snider, ai snidŕă |
| snitkiėr /sniťėr/ | stolarz | por. śdn. snitker, szlez.-holszt. snittjer | słowo poświadczone, Polański transkrybuje sniťer |
| snor /snör/ | sznur | śdn. snôr | słowo poświadczone |
| snoriaste /snöŕostĕ/ | obszyty, oblamowany | snör + -'ostĕ | słowo poświadczone |
| snup /snüp/ | snop | psł. *snopъ | słowo poświadczone |
| snuwat /snüvăt/ | snuć (przędzę), prząść | psł. *snovati | słowo poświadczone |
| sonka /sönkă/ | syn; synek | śdn. sone + -kă | słowo poświadczone |
| sǫ /sǫ/ | ten, ten tutaj | psł. *sь(nъ) | słowo poświadczone |
| sǫsiada /sǫśodă/ | mieszkaniec, współlokator; komornik (mieszkający na komornym) | psł. *sǫsěda | słowo poświadczone |
| spadån /spodån/ | rydel | śdn. spâde(n) | poświadczone jako spoden, ale zob. derywat spodåncaistĕ |
| spadåncîste /spodåncaistĕ/ | stylisko (rydla) | *spodån + -caistĕ | słowo poświadczone |
| spȧciriát /spaciŕot/ | spacerować, przejechać się konno | niem. spazieren | słowo poświadczone |
| spȧrs /spars/ | szparag | dn. spars, spaars | słowo poświadczone |
| spek /spek/ | słonina | śdn. spek | poświadczone w GSg: speťai |
| spelmȧn /spelman/ | muzykant | dn. spelmann | słowo poświadczone |
| speliát /speľot/ | grać na instrumencie | dn. spelen | poświadczone w 3Pl: speľoją |
| spendiriát /spendiŕot/ | sponsorować | niem. spiendieren | -iŕot jak w spaciŕot, por. łuż. spenděrować/-ś |
| spet /spet/ | dzida | śdn. spêt | słowo poświadczone |
| spina /spină/ | szafa | śdn. spinde | słowo poświadczone |
| spinka /spinkă/ | szafka | spină + -kă | zdrobnienie |
| spîdél /spaidel/ | wędzisko, wędlisko; rożen | por. śdn. spît, spêt + niem. -el | słowo poświadczone |
| splet /splet/ | wiklina | psł. sъpletъ | słowo poświadczone w znaczeniu "kij wiklinowy" |
| splint /splint/ | split, 1/16 korca | śdn. spint, -l- niejasne | słowo poświadczone |
| spolá /spölo/ | szpula | śdn. spôle | por. zdrobnione spölkă |
| spolka /spölkă/ | szpulka | śdn. spôle + -kă | słowo poświadczone |
| sporiát /spöŕot/ | tropić | śdn. spṏren | słowo poświadczone |
| srȧbanek /srabonĕk/ | zupa z krup owsianych, krupnik | psł. srьbanikъ | słowo poświadczone |
| srebru /srebrü/ | srebro | psł. *sьrebro | słowo poświadczone |
| sreda /sredă/ | środek, ośrodek; miękisz; kruszyna, okruch; środa | psł. *serda | słowo poświadczone |
| sredka /sretkă/ | kruszyna, okruch chleba | sredă + -kă | słowo poświadczone |
| sredulete /sredületĕ/ | dzień przesilenia letniego | psł. *serdolětьje | rozkład poświadczonego sredületnĕ |
| sreduletne-mand /sredületnĕ-mond/ | czerwiec | sredületnĕ + śdn. mând | słowo poświadczone |
| sreduliat /sredüľăt/ | dzień św. Jana | psł. serdolětъ | słowo poświadczone |
| sreduzîme /sredüzaimĕ/ | dzień przesilenia zimowego | sred- + zaimă + -ĕ | formacja wzorem rekonstruowanego sredületĕ |
| sribȧrne /sribarnĕ/ | srebrny, srebrzony | psł. *sьrebrьnъjь | słowo poświadczone |
| sridne /sridnĕ/ | środkowy, średni | sredă + -nĕ | słowo poświadczone |
| sridne palac /sridnĕ polăc/ | palec środkowy | sridnĕ + polăc | słowo poświadczone |
| stade /stodĕ/ | stado | psł. *stado | poświadczone w toponimii: Staddin, Stadin, Stadineitz |
| stadnîcia /stodnaićă/ | stadnina | stodĕ + -naićă | poświadczone w toponimii: Stadineitz |
| stak /stok/ | kij | śdn. stock | słowo poświadczone |
| stal /stol/ | stal | śdn. stâl | słowo poświadczone |
| stanîcia /stonaićă/ | osiedle, kolonia | psł. *stanica | poświadczone w toponimii: Stans, Stameitz, Stoinsch-weg |
| stanîste /stonaistĕ/ | obóz, obozowisko | psł. *stanišče | poświadczone w toponimii: Stameist |
| stará /storo/ | ostatnia kwadra księżyca | psł. *stara | słowo poświadczone |
| stare /storĕ/ | stary | psł. *starъjь | słowo poświadczone |
| stara mȧma /storă mamă/ | babcia, babusia | storă + mamă | analogia do poświadczonego: storĕ ľoľă |
| stare lialia /storĕ ľoľă/ | dziadek, dziadziuś | storĕ + ľoľă | słowo poświadczone |
| starek /storĕk/ | zakwas, zaczyn | psł. *starikъ | słowo poświadczone |
| starîcia /storaićă/ | wyschnięty potok | psł. *starica | poświadczone w toponimii: Storeitz, Starreitz, por. cz. stařice |
| starna /stornă/ | strona | psł. *storna | słowo poświadczone, choć zapisy trudne w interpretacji |
| starnîste /stornaistĕ/ | partia polityczna, stronnictwo | stornă + -aistĕ | -aistĕ jak w nazwach miejsc, co do storn- por. pol. stronnictwo, cz. strana, sch. stranka, głuż. strona |
| starust /storüst/ | starość | storĕ + -üst | złożenie |
| starusta /storüstă/ | sołtys | psł. *starosta | słowo poświadczone |
| starz /storz/ | stróż, wartownik | psł. *storžь | rekonstrukcja z: storznaičă |
| starznîcia /storznaićă/ | strażnica, wartownia | psł. *storžьnica | poświadczone w toponimii: Starseneitz |
| stat /stot/ | stać | psł. *stati | słowo poświadczone |
| stawet /stovĕt/ | postawić; podstawić | psł. *staviti | poświadczone w 3Sg: stovĕ |
| stawîdle /stovaidlĕ/ | ogrodzone pastwisko; kopka lnu | psł. *stavidlo | słowo poświadczone |
| stȧdzia /staʒ́ă/ | ścieżka | psł. *stьʒa | słowo poświadczone |
| stȧlia /staľa/ | stajnia | dn. Stall | słowo poświadczone, także w niezaadaptowanej postaci: stal |
| stȧmil /stamil/ | trzmiel | psł. *(š)čьmelь | słowo poświadczone |
| stȧngî /stanďai/ | drąg, drążek, pręt | śdn. stange + -ai | słowo poświadczone |
| stȧt /stat/ | państwo, kraj; stan | śdn. stât | zapożyczenie, por. łuż. stat, cz. stát |
| stȧtistika /statistikă/ | statystyka | niem. Statistik | zapożyczenie, por. łuż. statistika |
| stȧtne /statne/ | państwowy | stat + -nĕ | przymiotnik jak plaug-plauznĕ |
| stȧwac /stavăc/ | pomieszczenie do suszenia lnu, suszarnia | śdn. stâve + -ăc | słowo poświadczone |
| ståblu /ståblü/ | źdźbło | psł. *stьblo | słowo poświadczone |
| ståpîcia /ståpaićă/ | szprycha (u koła) | psł. *stъpica | poświadczone w l.mn.: ståpaică |
| stągî /stąďai/ | sznurówka, sznurowadło do butów | psł. *stęgy | słowo poświadczone, ū-temat |
| stefialia /stef́oľă/ | ojczym | śdn. stef + ľoľă, zdysymilowane | słowo poświadczone |
| stegnu /stegnü/ | lędźwie, biodro | psł. *stegno | słowo poświadczone |
| stenîcia /stenaićă/ | pluskwa | psł. *stěnica | słowo poświadczone |
| stepa /stepă/ | szczapa, drzazga | psł. *ščepa | słowo poświadczone |
| stepiat /steṕăt/ | łupić, rozszczepiać | psł. *ščepjati | poświadczone w 3Sg: steṕă |
| stiana /sťonă/ | ściana | psł. *stěna | słowo poświadczone |
| stig /stig/ | dwudziestka, dwadzieścia sztuk | szlez-holszt. stieg | słowo poświadczone |
| stilena /stilenă/ | cielna (o krowie) | psł. *sъtelenaja | słowo poświadczone |
| stilet /stilĕt/ | słać (łóżko) | psł. *stьlati, steľǫ | poświadczone w 3Sg: stilĕ; bezokolicznik wyrównany do tematu cz. teraź. |
| stiną /stiną/ | szczenię | psł. *ščenę | słowo poświadczone |
| Stiten /stitĕn/ | Szczecin | psł. *ščetinъ? śdn. Stettîn? | asymilacja śdn. nazwy albo rekonstrukcja, toponim |
| stiûká /sťauko/ | szczupak | psł. *ščuka | słowo poświadczone |
| storet /störĕt/ | podpierać, opierać | śdn. stüren | poświadczone w 3Sg: störĕ |
| storît sa /störait să/ | podpierać się | śdn. stüren + są | poświadczone w 3Sg: störi-să |
| stortiát /störťot/ | upaść | śdn. störten | poświadczone w czasie przeszłym: störťol |
| stǫpá /stǫpo/ | stępa | psł. *stǫpa | słowo poświadczone |
| stǫpet /stǫpĕt/ | stąpnąć, wejść | psł. *stǫpiti | słowo poświadczone |
| stǫpet dal /stǫpĕt dol/ | ustąpić, odejść | stǫpĕt + dol | poświadczone w rozkaźniku: stǫp dol |
| stǫpet del /stǫpĕt del/ | odstąpić, ustąpić | stǫpĕt + del | słowo poświadczone |
| stǫpine /stǫpinĕ/ | stąpnięcie | psł. *stǫpenьje | słowo poświadczone |
| strach /strox/ | strach | psł. *straxъ | słowo poświadczone |
| stralia /stroľă/ | promień | śdn. strâle | słowo poświadczone, obocznie straľă |
| strasîwe /strosaivĕ/ | bojaźliwy, nieśmiały | psł. *strašivъjь | słowo poświadczone |
| stratá /stroto/ | ulica | śdn. strâte | słowo poświadczone |
| stratka /strotkă/ | uliczka | stroto + -kă | słowo poświadczone |
| strȧfá /strafo/ | kara, mandat | śdn. strâfe | słowo poświadczone w ASg: strafǫ, ~ą |
| strȧfát /strafot/ | karać | śdn. strâfen | słowo poświadczone w 3Sg: strafojĕ |
| strȧk /strak/ | osełka, strychulec | śdn. strâk | słowo poświadczone |
| stråja /stråjă/ | stryj | psł. *stryja | słowo poświadczone |
| stråjewka /stråjefkă/ | stryjenka | stråjă + -efkă | słowo poświadczone |
| strągie /strąďĕ/ | ozdobny, przystrojony | śdn. strenge | słowo poświadczone jako żeńskie strangă, Polański pisze strang- |
| strelet /strelĕt/ | strzelić | psł. *strěliti | słowo poświadczone |
| strelet del /strelĕt del/ | zestrzelić | strelĕt + del | poświadczone w 3Sg: strelĕ del |
| strelîka /strelaikă/ | strzelec | psł. *strělika | formacja wzorem bezăt-bezaikă |
| stren /stren/ | motek przędzy | dn. strän | słowo poświadczone |
| strez /strez/ | strzyżyk | psł. *strěžь | słowo poświadczone |
| strezek /strezĕk/ | strzyżyk, zdrobniale | psł. *strěžikъ | słowo poświadczone |
| striala /stŕolă/ | strzała | psł. *strěla | derywat od strelĕt |
| strid /strid/ | kłótnia | śdn. strîd | słowo poświadczone w GSg: striďă |
| stridiát sa /striďot să/ | kłócić się | śdn. strîden | słowo poświadczone w 3Sg, 3Du: striďo-să, striďăto-să, także bez zwrotności |
| strigiån /striďån/ | kaczor | pochodzenie niejasne | słowo poświadczone, por. striďår (ale -'år rzadkie, pewnie literówka) |
| stringát /stringot/ | zaprzęgać | dn. stringen | poświadczone w 3Sg: stringojĕ |
| striz /striz/ | szron | psł. *seržь | słowo poświadczone |
| strot /ströt/ | tchawica | śdn. strotte | słowo poświadczone, Polański waha się między strötă i ströt |
| strîct /straict/ | strzyc | psł. *striťi | poświadczone w 3Sg: straizĕ |
| strîp /straip/ | strup | psł. *strupъ | rozkład poświadczonego straipovă |
| strîpave /straipovĕ/ | strupowaty | psł. *strupavъjь | słowo poświadczone w r. ż. straipovă |
| strîzwŷ /straizvoi/ | nożyce | psł. *strižьvy | słowo poświadczone |
| strǫp /strǫp/ | pończocha | śdn. strump | zapożyczenie, -upm>-ǫp jak rǫp, lǫp, por. dłuż. štrumpy |
| strûs /straus/ | struś | niem. Strauß | zapożyczenie, por. dłuż. strus, głuż. štrus |
| stuber /stübĕr/? | ogrodzenie | psł. *stoborъ | poświadczone w toponimii: Stabber, por. dłuż. Stobrice, pl. Stobrawa |
| stujne /stüjnĕ/ | stały | stot, stüją + -nĕ | por. niem. ständig, pl. stały, łuż. stajny, cz. stejný |
| stupa /stüpă/ | stopa; podeszwa; ślad nogi | psł. *stopa | słowo poświadczone |
| stupin /stüpin/ | stopień; podnóżek | psł. *stepenь | słowo poświadczone |
| stupka /stüpkă/ | miska, miedniczka | śdn. stôp + -kă | słowo poświadczone |
| stutiat sa /stüťot să/ | opierać się | śdn. stütten | poświadczone w 3Sg: stüťo-să, stüťol-să |
| stu̇dént /student/ | student | niem. Student | zapożyczenie, por. łuż. student |
| stu̇dentka /studentkă/ | studentka | student + -kă | forma żeńska jak łuż. studentka |
| stu̇diriát /studiŕot/ | studiować | niem. studieren | zapożyczenie jak pośw. spaciŕot, por. łuż. studěrować, -ś |
| stu̇nd /stund/ | godzina | dn. stund | słowo poświadczone |
| stůp /ståup/ | ołtarz | psł. *stъlpъ | słowo poświadczone |
| stûdinac /staudinăc/ | studnia; źródło | psł. *studenьcь | słowo poświadczone |
| stûl /staul/ | krzesło | śdn. stôl | słowo poświadczone |
| subota /sübötă/ | sobota | psł. *sobota | słowo poświadczone |
| suj /süj/ | swój | psł. *svojь | słowo poświadczone |
| sukol /süköl/ | sokół | psł. *sokolъ | poświadczone w toponimii w złożeniu: Sückolofen (<*sokolovъ), Suckolnedüpe (<*sokolьnaja dupa) |
| sul /sül/ | sól | psł. *solь | poświadczone w GSg: süli |
| sulet /sülĕt/ | solić | psł. *soliti | poświadczony imiesłów: sülenă |
| sum /süm/ | sum | psł. *somъ | poświadczone nazwisko rodowe: Sohm, Suhm oraz w toponimii: Sohms-feld |
| supål /süpål/ | smark | psł. *sopъlь | słowo poświadczone |
| sur-mand /sür-mond/ | marzec | śdn. sor + śdn. mând | słowo poświadczone |
| su̇bstȧntiw /substantiv/ | rzeczownik | niem. Substantiv | zapożyczenie, por. łuż. substantiw |
| sûchie /saux́ĕ/ | suchy; wytrawny (o winie) | psł. *suxъjь | słowo poświadczone, co do drugiego znaczenia por. niem. trocken |
| sûchiu /saux́ü/ | sucho | psł. *suxo | słowo poświadczone |
| sûká /sauko/ | suka, dziwka | psł. *suka | słowo poświadczone |
| sûkat /saukăt/ | szukać | psł. *šukati? | poświadczony imperfekt: soikăs, Polański rekonstruuje soik-, ale to najpewniej dial. rozwój -u- |
| sûkiėr /sauťėr/ | dziwkarz | sauko + -ėr | słowo poświadczone |
| sûkne /sauknĕ/ | sukno | psł. *sukъno | słowo poświadczone |
| sûknîcia /sauknaićă/ | spódnica | sauknĕ + -aićă | por. dłuż. suknja, suknicka |
| sûnîcia /saunaićă/ | poziomka | psł. *sunica | poświadczone w l. mn.: saunaică |
| sûr /saur/ | ocet | śdn. sûr | poświadczone w GSg: saurau |
| sûrne /saurnĕ/ | znużony, zmęczony | śdn. sûr + -nĕ | słowo poświadczone |
| sûset /sausĕt/ | suszyć | psł. *sušiti | słowo poświadczone |
| swagiėr /svoďėr/ | szwagier | śdn. swâger | zasymilowane zapożyczenie z śdn., por. inne nazwy członków rodziny, pl. szwagier |
| swagiėrska /svoďėrskă/ | szwagierka | svoďėr + -skă | nazwa żeńska jak toblår-toblårskă |
| swarące /svorącĕ/ | kłótliwy | psł. *svaręťьjь | słowo poświadczone |
| sware /svorĕ/ | ciężki, masywny | śdn. swâr | słowo poświadczone |
| swaret /svorĕt/ | besztać, łajać | psł. *svariti | słowo poświadczone |
| swarît sa /svorait să/ | kłócić się | psł. *svariti sę | poświadczone w 3Du: svorăto-să |
| swarka /svorkă/ | kłótnia | svor- + -kă | rzeczownik od poświadczonego svorait să |
| swarká /svorko/ | sroka | psł. *svorka | słowo poświadczone |
| swȧrbtèpîza /svarptĕpaiză/ | owoc dzikiej róży | psł. *svъrbъtopuza | poświadczone w NPl: svarptĕpaizĕ |
| swȧrcek /svarcĕk/ | świerszcz; konik polny | svьrčikъ | słowo poświadczone |
| Swątenia /svąteńă/ | Komunia święta | psł. *svętenьja | słowo poświadczone |
| swecia /svećă/ | świeca | psł. *svěťa | słowo poświadczone |
| sweciar /svećăr/ | świecznik | psł. *svěťařь | słowo poświadczone |
| swecka /sveckă/ | świeczka | psł. *svěťьka | poświadczone w ISg: så sveckomĕ |
| swecnek /svecnĕk/ | świecznik | psł. *svěťьnikъ | słowo poświadczone |
| Swed /sved/ | Szwed | śdn. Swêde | zapożyczenie, por. łuż. Šwed |
| Swedî /svedai/ | Szwecja | śdn. Swêden | zapożyczenie, reinterpretacja jako l. mn., toponim |
| Swedînka /svedainkă/ | Szwedka | sved + -ainkă | formacja jak brüder-brüderainkă |
| swedskie /svecťĕ/ | szwedzki | sved + -sťĕ | typowy przymiotnik na -sťĕ |
| swefél /svefel/ | siarka | śdn. swevel | słowo poświadczone, obocznie šv- |
| swefelene /svefelenĕ/ | siarkowy, siarczany | svefel + -enĕ | słowo poświadczone |
| swengiėl /svenďėl/ | wahadło; serce dzwonu | śdn. swengel | słowo poświadczone, obocznie šv- |
| swennek /svenĕk/ | świniarz | dn. Swēn + -nĕk | słowo poświadczone |
| sweriát /sveŕot/ | przysięgać | dn. sweren | poświadczone w czasie przeszłym: sveŕol, obocznie sva- |
| swet /svet/ | pot | śdn. swêt | rozkład poświadczonego voisveťăt, brak innych słów z potem |
| swetet /svetĕt/ | błyszczyć; błyskać się | psł. *světiti | poświadczone w 3Sg: svetĕ |
| swetiat /sveťăt/ | pocić się | śdn. sweten | poświadczone złożenie voisveťăt |
| swiat /sjot/ | świat; światło | psł. *světъ | słowo poświadczone |
| swiatle /sjotlĕ/ | jasny | psł. *svĕtlъjь | niepoświadczone podobne słowo, por. cz. svĕtlý, głuż. swětły, słi. svjãtlï |
| Swicia /svićă/ | Szwajcaria | śdn. Swîzen, dn. Swiez | zapożyczenie, por. cz. Švýcarsko, łuż. Šwica, toponim |
| Swiciår /svićår/ | Szwajcar | svićă + -år | nazwa mieszkańca jak niem. Schweizer, por. łuż. Šwicar |
| Swiciårska /svićårskă/ | Szwajcarka | svićår + -skă | regularna forma żeńska na -skă jak toblår-toblårskă |
| swiciårskie /svićårsťĕ/ | szwajcarski | svićår + -sťĕ | przymiotnik na -sťĕ jak łuż. šwicarski |
| swigiėr /sviďėr/ | świekr, ojciec męża | śdn. swêger | zasymilowane zapożyczenie z śdn., por. inne nazwy członków rodziny, por. łuż. šwiger- |
| swigiėrska /sviďėrskă/ | świekra, matka męża | sviďėr + -skă | nazwa żeńska jak toblår-toblårskă |
| swiknǫt /sviknǫt/ | uderzyć, smagnąć | por. brem. swikken | poświadczone w formach osobowych: sviknĕ, sviknai-mĕ, svici |
| Swiǫta Kiȧba /Sjǫtă Ťabă/ | Duch Święty | sjǫtĕ + ťabă | słowo poświadczone |
| swiǫte /sjǫtĕ/ | święty | psł. *svętъjь | słowo poświadczone |
| Swiǫte Ånska /Sjǫtĕ Ånskă/ | dzień św. Jana | psł. *svętъjь, Ånskă ze śdn. | słowo poświadczone |
| Swiǫte Tåri Kiėnądzî /Sjǫtĕ Tåri Ťėnąʒai/ | Trzech Króli | psł. *svętyji trьje kъnęʒi | słowo poświadczone |
| swiǫtet /sjǫtĕt/ | święcić | psł. *svętiti pod wpływem sjǫtĕ | poświadczone w 3Sg: sjǫtĕ |
| swiǫtu /sjǫtü/ | święto | psł. *svęto | słowo poświadczone |
| Swîdelègard /Svaidelĕgord/ | Dannenberg | psł. *svidelъjь gordъ | zapisane jako Sweidelgoehrd, kalka z niem., toponim |
| swîkiorak /svaiťörăk/ | sikorka | psł. *svikorъkъ | słowo poświadczone |
| swîną /svainą/ | świnia, wieprz | psł. *svinę | słowo poświadczone |
| swîne /svainĕ/ | świński | psł. *svinьjь | słowo poświadczone |
| swînewa mąsi /svainǎ mąsi/ | wieprzowina | svainevă + mąsi | słowo poświadczone, także svainĕ mąsi |
| swînewe /svainevĕ/ | wieprzowy | psł. *svinevъjь | słowo poświadczone |
| swînia /svaińă/ | maciora, locha | psł. *svinьja | słowo poświadczone |
| swîtane /svaitonĕ/ | świt | psł. *svitanьje | słowo poświadczone |
| swîtát /svaitot/ | świtać, dnieć | psł. *svitati | poświadczone w 3Sg: svaitojĕ |
| sŷnka /såinkă/ | synek | psł. *synъka | słowo poświadczone |
| sŷpat /såipăt/ | sypać | psł. *sypati | poświadczone w 3Sg: såipĕ |
| sŷte /såitĕ/ | syty | psł. *sytъjь | słowo poświadczone |
| sŷtet /såitĕt/ | sycić | psł. *sytiti | poświadczone w 3Sg: såitĕ |
Š
| połabski | polski | etymologia | uzasadnienie |
|---|---|---|---|
| šabia /šob́ă/ | łuska rybia | dn. schobben | poświadczone w l.mn.: šobe |
| šadá /šodo/ | szkoda, brak, niedostatek | śdn. schâde | słowo poświadczone |
| šadet /šodĕt/ | szkodzić | śdn. schâden lub šodo + -ĕt | por. głuż. škodźić, škodźeć |
| šadlikie /šodliťĕ/ | szkodliwy | śdn. schâdlik | por. frendliťĕ i podobne |
| šakalȧda /šokoladă/ | czekolada | niem. Schokolade | por. głuż. šokolada |
| šaliá /šoľo/ I | czara, czasza, miska | śdn. schâle | słowo poświadczone |
| šaliá /šoľo/ II | flądra | śdn. scholle | słowo poświadczone |
| šalka /šolkă/ | czarka, miseczka | šoľo + -kă | słowo poświadczone |
| Šana /šonă/ | Skania | śdn. Schône, niem. Schonen | zapożyczenie, toponim |
| šane /šonĕ/ | piękny | dn. schōn | słowo poświadczone |
| šanîcia /šonaićă/ | nierządnica, lalunia | schône + -aićă? | słowo poświadczone |
| šapat /šopăt/ | stworzyć | śdn. schâpen | słowo poświadczone |
| šapá /šopo/ | patelnia | śdn. schâpe | słowo poświadczone |
| šará /šoro/ | smar, dziegieć, smoła | niejasne | słowo poświadczone, obok šorai, ale może to partytyw? |
| šarnîcia /šornaićă/ | pojemnik na smar | šoro + -naićă | słowo poświadczone |
| Šat /Šot/ | Szkot | niem. Schotte | zapożyczenie, por. głuż. Šot |
| Šatka /Šotkă/ | Szkotka | Šot + -kă | typowa forma żeńska na -kă |
| Šatska /Šockă/ | Szkocja | Šot + -skă | nazwa kraju na -skă, por. głuż. Šotiska |
| šatskie /šocťĕ/ | szkocki | Šot + -sťĕ | typowy przymiotnik na -sťĕ |
| šȧch /šax/ | szachy; szach (monarcha) | niem. Schach | por. łuż. šach |
| šȧmá /šamo/ | wstyd | śdn. schâme | zapożyczenie ze śdn., por. poświadczone šaḿo-să |
| šȧmiát sa /šaḿot să/ | wstydzić się | śdn. sik schemen | poświadczone w 3Sg: šaḿo-să |
| šȧnac /šanăc/? | szaniec, okop | niem. Schanze | poświadczone w l.mn.(?): šance |
| šȧpår /šapår/ | pasterz | śdn. schaper | słowo poświadczone |
| šȧpréw stak /šaprev stok/ | kij pasterski | šapår + -ev + stok | słowo poświadczone |
| šȧrp /šarp/ | ostro? | śdn. scharp | słowo poświadczone |
| šȧrwŷ /šarvoi/ | nożyce | śdn. schêre | słowo poświadczone |
| šąsa /šąsă/ | szansa | niem. Chance /ˈʃãːs(ə)/ | zapożyczenie, por. łuż. šansa |
| šeliaste /šeľostĕ/ | zazdrosny, zawistny | śdn. schel + -ostĕ | słowo poświadczone |
| šelp /šelp/ | sitowie, trzcina | śdn. schelp | poświadczone w GSg: šelṕo |
| šemål /šemål/ | stołek, taboret | śdn. schêmel | słowo poświadczone |
| šeniån /šeńån/ | goleń, piszczel | śdn. schêne? schênen-bên? | słowo poświadczone |
| šenkát /šenkot/ | darować, ofiarować | śdn. schenken | słowo poświadczone |
| šenkiėr /šenťėr/ | szynkarz, właściciel gospody | śdn. schenker | słowo poświadczone |
| šenŷ /šenåi/ | obręcz na kole wozu | śdn. schêne | poświadczone w l.mn.: šenvoi |
| šiblerá /šiblero/ | suwmiarka | niem. Schieblehre | zapożyczenie z niemieckiego |
| šifra /šifră/ | szyfr | niem. Chiffre | zapożyczenie, por. dłuż. šyfra, cz. šifra |
| šifririát /šifriŕot/ | szyfrować | niem. chiffrieren | -iŕot jak w spaciŕot, por. łuż. šifrěrować/-ś |
| šikat /šikăt/ | posłać | śdn. schicken | poświadczone w czasie przeszłym: šikol |
| šikat pusliád /šikăt püsľod/ | posłać (po kogoś) | šikăt + püsľod | poświadczone w czasie przeszłym: šikol püsľod |
| šikat wech /šikăt vex/ | wysłać | šikăt + vex | poświadczone w czasie przeszłym: šikol vex |
| šiniát /šińot/ | dziać się | śdn. schên | słowo poświadczone |
| šinká /šinko/ | szynka | śdn. schenke | poświadczone jako šinťai, niejasne czy to GSg r.m. na *-u czy GSg r.ż. na *-y |
| šipår /šipår/ | żeglarz, szyper | dn. Schipper | słowo poświadczone jako šiper, dodatkowo zasymilowane |
| šîp /šaip/ | szata, sztuka odzieży | śdn. schip | słowo poświadczone w wyrażeniu: Morajĕn šaip, oprócz tego šaipă |
| šlachtát /šlaxtot/ | ubijać, zarzynać (zwierzę) | niem. schlachten | słowo poświadczone |
| špȧgete /špagetĕ/ | spaghetti | niem. Spaghetti | zapożyczenie, zasymilowane jak. łuż. špagetije, cz. špagety |
| Špȧniėr /Špańėr/ | Hiszpanin | niem. Spanier, špan- + -'ėr | kalka niemieckiego etnonimu z produktywnym sufiksem |
| Špȧniėrska /Špańėrskă/ | Hiszpanka | špańėr + -skă | forma żeńska jak toblår-toblårskă |
| Špȧnîja /Španajă/ | Hiszpania | niem. Spanien | por. głuż. Španiska, sch. Španija |
| špȧnskie /špansťĕ/ | hiszpański | špan- + -sťĕ | typowy przymiotnik na -sťĕ |
| šrekat /šrekăt/ | przestraszyć, wystraszyć | śdn. schrecken | czasownik pozbawiony zwrotności do pary z poświadczonym šrekot să |
| šrekát sa /šrekot să/ | przestraszyć się | śdn. schrecken | poświadczone w czasie przeszłym: šrekol-să |
| šribiát /šrib́ot/ | pisać | dn. schrīben | słowo poświadczone, obocznie srib́ot |
| šriwår /šrivår/ | pisarz, kancelista | dn. Schriewer | słowo poświadczone, obocznie srivår |
| šrûbá /šraubo/ | śruba | niem. Schraube | zapożyczenie, por. dłuż. šruba |
| šulia /šüľă/ | szkoła | śdn. schôle | por. głuż., dłuż. šula |
| šumá /šümo/ | piana | śdn. schûm | słowo poświadczone |
| šumiat /šüḿăt/ | pienić się | šümo + -ăt | poświadczone w 3Sg: šüḿă |
| šupia /šüṕă/ | szufla | śdn. schüppe | słowo poświadczone, obocznie süṕă |
| šuriát /šüŕot/ | trzeć | śdn. schüren | słowo poświadczone |
| šuwut /šüvüt/ | puchacz | śdn. schûwût | słowo poświadczone |
| šu̇kȧria /šukaŕă/ | taczka | śdn. schûvkarre, schuvekarre | słowo poświadczone, obocznie šükaŕă |
| šwadá /švodo/ | pokos, pas skoszonej roślinności | śdn. swâde, pod wpływem niem. | poświadczone w ASg: švodǫ |
T
| połabski | polski | etymologia | uzasadnienie |
|---|---|---|---|
| ta /to/ | do tego, nadto, w dodatku | dn. to | słowo poświadczone, odpowiada niemieckiemu zu-, hinzu, dazu, wozu |
| ta bringát /to bringot/ | donosić, dowozić | to + bringot | poświadczone w 3Sg: to-bringojĕ |
| ta pît /to pait/ | przepijać, pić (do kogoś) | to + pait | poświadczone w 3Sg: to-pajĕ |
| ta rezat /to rezăt/ | przykrawać, przycinać | to + rezăt | poświadczone w 3Sg: to-rezĕ |
| ta wizet /to vizĕt/ | odwozić | to + vizĕt | słowo poświadczone |
| tabål /tobål/ | kosz, kobiałka | por. lüneb. Tōbl-kīp | słowo poświadczone |
| tablac /toblăc/ | czarownik, kuglarz | toblår + -ăc (<*-ačь) | słowo poświadczone |
| tablacka /toblockă/ | czarownica | toblăc + -kă | słowo poświadczone |
| tablår /toblår/ | czarownik, kuglarz | śdn. tôverer | słowo poświadczone |
| tablårska /toblårskă/ | czarownica | toblår + -skă | słowo poświadczone |
| tak /tok/ | tak, w taki sposób | psł. *tako | słowo poświadczone |
| tal /tol/ | cal | dn. toll | słowo poświadczone |
| tam /tom/ | tam | psł. *tamo | słowo poświadczone |
| tamȧta /tomată/ | pomidor | niem. Tomate | por. głuż., dłuż. tomata, regularna pożyczka, do rozważenia kalka niem. Wolfspfirsich |
| tane /tonĕ/ | tani | psł. *tanьjь | rekonstrukcja, por. pl. tani, słi. touńï, ale może taunĕ jak łuż. tuni? |
| tape /topĕ/ | razem | śdn. t'hope | słowo poświadczone, w złożeniach zastępuje niem. zusammen, Polański pisze t'hope |
| tape sadet /topĕ sodĕt/ | sadzać, stawiać, kłaść | topĕ + sodĕt | poświadczone w 3Sg: topĕ sodĕ |
| tape såluzet /topĕ sålüzĕt/ | złożyć razem | topĕ + sålüzĕt | poświadczone w 3Sg: topĕ sålüzĕ |
| tape wiǫzat /topĕ v́ǫzăt/ | związywać | topĕ + v́ǫzăt | słowo poświadczone |
| tarckie /torcťĕ/ | turecki | Tork + -sťĕ | typowy przymiotnik na -sťĕ |
| Tark /tork/ | Turek | śdn. Torke | słowo poświadczone |
| tarkiuwa jabkiu /torťüvă jopťü/ | dynia | torťüvĕ + jopťü | słowo poświadczone |
| tarkiuwe /torťüvĕ/ | tureckie | tork + -üvĕ | słowo poświadczone |
| Tarkîja /Torkajă/ | Turcja | Tork + -ajă | złożenie wzorem niem. Turkei |
| Tarkînka /Torťainkă/ | Turczynka | Tork + -åinkă | nazwa żeńska wzorem nemăc-nemťainkă |
| tarn /torn/ | wieża; więzienie | śdn. torn | słowo poświadczone |
| tarn Bȧbål | wieża Babel | torn + Babål | kalka niem. Turmbau Babel, -el>-ål typowe |
| tarna /tornkă/ | wieżyczka | torn + -kă | słowo poświadczone |
| tarnûlia /tornauľă/ | tarnina; morwa | psł. *tьrnuľa | słowo poświadczone, choć z -ai- ale por. słe. trnulja |
| tazȧga /tozagă/ | obietnica | niem. Zusage z dn. to- | dodatkowo zasymilowane poświadczone tozage |
| tȧbȧkî /tabaťai/ | tabaka | niem. Tabak + -åi | słowo poświadczone |
| tȧbleta /tabletă/ | tabletka | niem. Tablette | zapożyczenie z typową asymilacją niem. -e>-ă, nic poza tym |
| tȧfla /taflă/ | tablica; tabliczka | niem. Tafel | por. głuż. tafla |
| tȧgiėl /taďėl/ | cegła | śdn. tegel | zapożyczenie jak degel>daďėl, kegel>ťaďėl, por. dłuż. cygel, cz. cihla i in. z śwn. ziegel |
| tȧktika /taktikă/ | taktyka | niem. Taktik | zapożyczenie, por. łuż. taktika |
| tȧlér /taler/ | talerz | dn. Taller | słowo poświadczone |
| tȧme /tamĕ/ | spokojny, oswojony, łagodny | śdn. tam | słowo poświadczone |
| tȧpét /tapet/ | dywan | śdn. teppêt, tapêt | zapożyczenie, por. łuż. tepich, sch. tepih |
| tȧret /tarĕt/ | trzeć | psł. *terti | poświadczone w 3Sg: tarĕ |
| tȧret del /tarĕt del/ | ścierać, wycierać | tarĕt + del | poświadczone w 3Sg: tarĕt del |
| tȧsta /tastă/ | klawisz | niem. Taste | zapożyczenie, por. łuż. tasta |
| tȧstȧtu̇ra /tastatură/ | klawiatura | niem. Tastatur | zapożyczenie, por. łuż. tastatura |
| tåbat /tåbăt/ | sukienka | dn. Tabberd, Tabbad | słowo poświadczone, być może tåbat |
| tåcîka /tåcaikă/ | tkacz | tåkăt + -aikă | słowo poświadczone, zob. tåkăc |
| tåde /tådĕ/ | tam, oto | psł. tъde | słowo poświadczone |
| tågie /tåďĕ/ | więc, zatem | psł. *tъg(d)y | słowo poświadczone |
| tåkac /tåkăc/ | tkacz | psł. *tъkačь | słowo poświadczone |
| tåkat /tåkăt/ | tkać | psł. *tъkati | słowo poświadczone |
| tål /tål/ | kark | psł. *tylъ | słowo poświadczone |
| tåna /tånă/ | tona | por. niem. Tonne | słowo poświadczone |
| tåri /tåri/ | trzy | psł. *tri | słowo poświadczone |
| tåraj /tåroj/ | troje | psł. *trojь | słowo poświadczone |
| tåslîwe /tåslaivĕ/ | popędliwy, drażliwy | psł. tъsklivъjь | słowo poświadczone |
| tąglu /tąglü/ | rozwidlony drążek, część sieci rybackiej | psł. *tęglo | słowo poświadczone |
| tągnǫt /tągnǫt/ | ciągnąć | psł. tęgnǫti | słowo poświadczone |
| tągnǫt na gigla /tągnǫt no giglă/ | grać na skrzypcach | tągnǫt + no + gigľă | słowo poświadczone |
| tągnǫt prikî /tągnǫt vex/ | przeciągać | tągnǫt + priťai | poświadczone w 3Sg: tągnĕ priťai |
| tągnǫt ta /tągnǫt to/ | zaciągać | tągnǫt + to | poświadczone w 3Sg: tągnĕ to |
| tągnǫt tape /tągnǫt topĕ/ | ściągać razem, zgromadzać | tągnǫt + topĕ | poświadczone w 3Sg: tągnĕ topĕ |
| tągnǫt wånû /tągnǫt vånau/ | wyciągać | tągnǫt + vånau | poświadczone w 3Sg: tągnĕ vånau |
| tągnǫt wech /tągnǫt vex/ | odciągać | tągnǫt + vex | poświadczone w 3Sg: tągnĕ vex |
| tązkie /tąsťĕ/ | smutny, przykry | psł. *tęžьkъjь | poświadczony przysłówek tąsťü |
| tązkiü /tąsťü/ | smutno, przykro | psł. *tęžьko | słowo poświadczone |
| tedán /tedon/ | do roboty, do zrobienia | por. lüneb. te + doun | słowo poświadczone |
| technicka wŷsna šulia /technickă voisnă šüľă/ | politechnika | texnickă + voisnă + šüľă | kalka niem. Technische Hochschule |
| technickie /texnicťĕ/ | techniczny | texnikă + -cťĕ | por. łuż. techniski, cz. technický |
| technika /texnikă/ | technika | niem. Technik | zapożyczenie, por. łuż., pol. technika |
| tej /tej/ | herbata | niem. Tee? | zapożyczenie, por. dłuż. tej |
| telia /teľă/ | sowa | derywacja wsteczna od telkă | słowo poświadczone |
| telka /telkă/ | sowa, sówka | śdn. tölke | słowo poświadczone, obocznie tilkă |
| teple /teplĕ/ | ciepły | psł. *teplъjь | słowo poświadczone |
| teplu /teplü/ | ciepło | psł. *teplo | słowo poświadczone |
| teret /terĕt/ | smarować | śdn. teren | poświadczone w 3Sg: terĕ |
| teset /tesĕt/ | cieszyć, zabawiać | psł. *těšiti | poświadczony imiesłów: tesącĕ |
| tet /tet/ | chcieć | psł. *xъtěti | poświadczone liczne formy: cą, cis, cimĕ, citĕ, tex, texǫ, |
| teta /tetă/ | ciotka; kuzynka; kuma | psł. teta | słowo poświadczone |
| tiastèwîna /ťostĕvaină/ | makaron | ťostü + -ĕvaină | złożenie wzorem głuż. ćĕstowina, cz. těstoviny, por. niem. Teig i Teigware |
| tiastu /ťostü/ | surowe ciasto | psł. těsto | słowo poświadczone |
| tiåla /ťålă/ | podłoga | psł. *tьla | słowo poświadczone |
| tiåma /ťåmă/ | ciemność | psł. *tьma | słowo poświadczone |
| tiåmne /ťåmnĕ/ | ciemny | ťåmă + -nĕ | przymiotnik od prawdopodobnie poświadczonego ťåmnü |
| tiåmnu /ťåmnü/ | ciemno | ťåmă + -nü | słowo poświadczone, ale niepewne |
| tiånka wǫtruba /ťånkă vǫtrübă/ | jelito cienkie | ťånťĕ + vǫtrübă | kalka niem. Dünndarm, por. dłuż. śańke crjowo |
| tiånkie /ťånťĕ/ I | cienki | psł. *tьnъkъjь | słowo poświadczone |
| tiånkie /ťånťĕ/ II | cienkusz, słabe piwo | psł. *tьnъkoje | słowo poświadczone |
| tict /tict/ | ciec, cięknąć, przeciekać | psł. *teťi | poświadczone w 3Sg: ticĕ |
| tigiėr /tiďėr/ | tygrys | niem. Tiger | zasymilowane zapożyczenie, por. głuż. tiger, -gra |
| tilą /tilą/ | cielę | psł. *telę | słowo poświadczone |
| tilące /tilącĕ/ | cielęcy | tilą + -ĕ | słowo poświadczone |
| tin /tin/ | cyna | śdn. tinn | zapożyczenie niepoświadczonego słowa ze śdn., tak jak ołów (blij) |
| tinta /tintă/ | tusz, atrament | niem. tinte | zapożyczenie, por. łuż. tinta |
| tiǫg /ťǫg/ | pociąg; wznoszenie się (?) | psł. tęgъ | słowo poświadczone, pierwsze znaczenie por. głuż. ćah, dłuż. śěg, pl. pociąg, ukr. потяг |
| tipst /tipst/ | międlić (len) | psł. tepsti, testi | słowo poświadczone, obocznie -tist |
| tist /tist/ | teść, ojciec żony | psł. *tьstь | rekonstrukcja, ale por. zachowane stråja, vaujă, więc połabski mógł zachować |
| tistewa /tistevă/ | teściowa, matka żony | tist + -evă | nazwa żony z miękkim wariantem pośw. -üvă, ew. elipsa od tistevă zenă |
| titàną /tităną/ | młody kuzyn, młoda kuzynka | psł. *tetĕnę | słowo poświadczone, obocznie tetăną |
| titànîcia /titănaićă/ | kuzynka | psł. *tetěnica | formacja wzorem tităną, co do -aićă por. blaizaićă |
| titenac /titenăc/ | kuzyn | psł. *tetenьcь | formacja wzorem tităną, -ac por. do brotăc |
| tîd /taid/ | czas | śdn. tîd | słowo poświadczone |
| Tîdka /Taitkă/ | Teoderyk, Dietrich | śdn. Tideke, lüneb. Titke | zapożyczone ze śdn. zdrobnienie jak Drevĕs albo Åns, imię |
| tîchåm /taixåm/ | cicho, powoli | psł. *tixъmъ | słowo poświadczone |
| tîchie /taix́ĕ/ | cichy | psł. *tixъjь | słowo poświadczone |
| Tîs /Tais/ | Mateuszek, Maciej | śdn. This | zapożyczenie ze śdn. zdrobnienie jak Drevĕs, imię |
| tîsîna /taisaină/ | cisza | taix́ĕ + -aină | wzorem głuż. ćišina, ros. тишина, z produktywnym -aină |
| tleskat /tliskăt/ | klaskać | psł. *tleskati | poświadczone w 3Sg: tlistĕ |
| tlesnǫt /tlesnǫt/ | klasnąć | psł. tlesnǫti | czasownik dokonany od poświadczonego tleskăt |
| tofel /töfĕl/ | pantofel; kapeć | dn. Töffel | poświadczone w NPl: töfle, töfli, tüfli |
| Tonies /Töńĕs/ | Antoni, Antek | śdn. Tonnies, Tonniges, Tönnijes | zapożyczenie, imię |
| totèrnîcia /tötĕrnaićă/ | trąbka | dźwiękonaśladowcze | poświadczone zapożyczenie do dn.: Töterneitz |
| tore /törĕ/ I | drugi | psł. *vъtorъjь | słowo poświadczone |
| tore /törĕ/ II | wtorek | psł. vъtorъjь | słowo poświadczone |
| tore palac /törĕ polăc/ | palec wskazujący | törĕ + polăc | por. dłuż. drugi palc |
| tǫcá /tǫco/ | chmura | psł. tǫča | słowo poświadczone |
| tǫcne /tǫcnĕ/ | pochmurny | psł. *tǫčьnъjь | z poświadczonego tǫcnü |
| tǫcnu /tǫcnü/ | pochmurno | psł. *tǫčьno | słowo poświadczone |
| Tǫglem /tǫglĕm/ | Anklam | psł. *Tǫglimь | rekonstrukcja, toponim |
| tråst /tråst/ | grzebień tkacki, przybijaczka | psł. *trъstь | słowo poświadczone |
| tråstinac /tråstinăc/ | zielona, słaba trzcina | psł. trъstinьcь | słowo poświadczone |
| tråstinek /tråstinĕk/ | wyrabiający grzebienie tkackie | tråst + -inĕk | słowo poświadczone |
| tråstîna /tråstaină/ | trzcina | psł. *trъstina | słowo poświadczone |
| trąst /trąst/ | trząść | psł. *tręsti | poświadczone w 3Sg: trąsĕ |
| trąst dor /trąst dör/ | przetrząsać | trąst + dör | poświadczone w 3Sg: trąsĕ dör |
| Trebe /Trebĕ/ | Boże Narodzenie | psł. *terby | słowo poświadczone |
| trepŷ /trepoi/ | schody | śdn. treppe | słowo poświadczone |
| tribet /tribĕt/ | ryć, wygrzebywać, zgarniać, grabić? | psł. *terbiti | poświadczone w 3Sg: tribĕ |
| tribîka /tribaikă/ | grabiarz, ten co grabi | tribet + -aikă | słowo poświadczone |
| tribne /tribnĕ/ | bożonarodzeniowy | psł. *terbьnъjь | słowo poświadczone |
| tribne-mánd /tribnĕ-mond/ | grudzień | tribnĕ + śdn. mând | słowo poświadczone |
| trite /tritĕ/ | trzeci | psł. *tretьjь | słowo poświadczone |
| trînácti /trainăcti/, trînádist /trainădist/, trînacte /trainoctĕ/ | trzynaście | psł. *tri na desęte | słowo poświadczone |
| trîwa /traivă/ | ślub | śdn. truwe | słowo poświadczone |
| trîwane /traivonĕ/ | poślubiony, zamężna/żonaty | traivă + -onĕ | słowo poświadczone |
| trîwát /traivot/ | udzielać ślubu | śdn. truwen | poświadczone w 3Sg: traivojĕ |
| trîwne /traivnĕ/ | ślubny | traivă + -nĕ | słowo poświadczone |
| trîwne palac /traivnĕ polăc/ | palec serdeczny | traivnĕ + polăc | słowo poświadczone |
| trîwnek /traivnĕk/ | kawaler prowadzący pannę młodą, drużba | traivă + -nĕk | słowo poświadczone |
| trǫba /trǫbă/ | trąba; motek pakuł, pacześ | psł. *trǫba | słowo poświadczone |
| trǫbka /trǫbkă/ | trąbka; rura; fajka | trǫbă + -kă | zdrobnienie, co do znaczenia por. dłuż. tšuba |
| trǫbet /trǫbĕt/ | trąbić | psł. *trǫbiti | poświadczone w 3Sg: trǫbĕ |
| truwe /trüvĕ/ | wierny | dn. trüwe | słowo poświadczone |
| tu /tü/ | to; że | psł. *to | słowo poświadczone |
| tucet /tücĕt/ | toczyć, lać, wylewać | psł. točiti | słowo poświadczone |
| tucîka /tücaikă/ | kret | psł. *točika | słowo poświadczone |
| tufål /tüfål/ | ziemniak | lüneb. tüffel(ken) | zapożyczenie z lokalnego dn., -el>-ål typowe |
| tuflek /tüflĕk/ | ziemniaczek | tüfål + -ĕk | zdrobnienie wzorem lüneb. tüffelken |
| tuflene /tüflenĕ/ | ziemniaczany | tüfål + -enĕ | przymiotnik wzorem viv'ăs-vivasnĕ |
| tuflîste /tüflaistĕ/ | pole ziemniaków, kartoflisko | tüfål + -aistĕ | por. ľån-lanaistĕ, głuż. běrna-běrnišćo i podob. |
| tug /tüg/ | materiał; rzecz, przyrząd | dn. Tüg | poświadczone w GSg: tüďau |
| tugiát /tüďot/ | świadczyć | śdn. tugen | słowo poświadczone |
| tugie /tüďĕ/ | wtedy, zatem, przeto | psł. *togy | słowo poświadczone |
| tugî /tüďai/ | świadectwo | śdn. tuge + -åi | słowo poświadczone |
| tuj /tüj/ | twój | psł. *tvojь | słowo poświadczone |
| tupat /tüpăt/ | topić (np. metal) | psł. *topati | słowo poświadczone |
| tušát /tüšot/ | zamienić | por. lüneb. tūsch'n | poświadczone w czasie przeszłym: tušol, tüšol |
| tûcet /taucĕt/ | tuczyć | psł. tučiti | poświadczone w 3Sg: taucĕ |
| tûcne /taucnĕ/ | tłusty, tuczny | psł. *tučьnъjь | słowo poświadczone |
| tûk /tauk/ | tłuszcz | psł. *tukъ | słowo poświadczone |
| tûzent /tauzĕnt/ | tysiąc | niem. tausend, por. śdn. dûsent | zapożyczenie, por. łuż. towzynt, słe. tavžent, por. także disąt pątstig |
| tůcîdle /tåucaidlĕ/ | tłuczek | tåuct + -aidlĕ | nazwa narzędzia z typowym sufiksem -aidlĕ |
| tůct /tåuct/ | tłuc | psł. tьlťi | słowo poświadczone |
| tůk /tåuk/ | tłumacz | psł. *tъlkъ lub śdn. tolk | por. śdn. tolk, hol. tolk, prawdopodobnie ze wzch.-sł. толкъ |
| tůknǫt /tåuknǫt/ | uderzyć | psł. *tьlknǫti | poświadczone w 3Sg: tåuknĕ |
| tůsta wǫtruba /tåustă vǫtrübă/ | jelito grube | tåustĕ + vǫtrübă | kalka niem. Dickdarm, por. dłuż. tłuste crjowo |
| tůste /tåustĕ/ | gruby; gęsty (o chmurze) | psł. *tъlstъjь | słowo poświadczone |
| twarzet /tvorzĕt/ | straszyć | ??? | poświadczone w 3Sg: tvorzĕ |
| twarzîka /tvorzaikă/ | upiór, duch, straszydło | tvorzĕt + -aikă | słowo poświadczone |
| twiarde /tjordĕ/ | twardy | psł. *tvьrdъjь | słowo poświadczone |
| tŷ /tåi/ | ty | psł. *ty | słowo poświadczone |
| tŷkat /tåikăt/ | sadzić | psł. *tykati | poświadczone w 3Sg: tåicĕ |
U̇
| połabski | polski | etymologia | uzasadnienie |
|---|---|---|---|
| u̇n /un/ | i, oraz; a | śdn. un | słowo poświadczone |
| u̇niwerzita /univerzită/ | uniwersytet | niem. Universität | zapożyczenie, por. cz. univerzita, łuż. uniwersita |
| u̇ndega /undegă/ | przywara, nałóg | śdn. undege | słowo poświadczone |
| u̇nnute /unnütĕ/ | zbyteczny | śdn. unnutte | słowo poświadczone |
| U̇rȧnus /Uranüs/ | Uran | z niem. Uranus | zapożyczenie, por. łuż. Uranus |
W
| połabski | polski | etymologia | uzasadnienie |
|---|---|---|---|
| wabene /vobenĕ/ | wabienie, pokusa | psł. vabenьje | słowo poświadczone |
| wagwŷ /vogvoi/ | waga | psł. *vaga | słowo poświadczone |
| waliat /voľăt/ | walcować, wałkować, toczyć | psł. *vaľati | słowo poświadczone |
| waniat /vońăt/ | mieszkać | śdn. wanen | poświadczone w 3Sg: vońă, obocznie vońojĕ |
| wanigia /voniďă/ | mieszkanie | śnd. woninge | słowo poświadczone |
| warblek /vorblĕk/ | wróbel | psł. *vorblikъ | słowo poświadczone, w liczbie mnogiej vorblĕ(???) |
| wardát /vordot/ | czekać; uważać | śdn. warden | poświadczone w 3Sg: vordojĕ |
| warena mǫka /vorenă mǫkă/ | zupa z mąki | vorenă + mǫkă | słowo poświadczone |
| warena wînu /vorenă vainü/ | grzaniec, grzane wino | vorenă + vainü | por. łuż. warjene/warjone wino |
| waret /vorĕt/ | gotować, warzyć | psł. *variti | słowo poświadczone |
| warná /vorno/ | wrona | psł. *vorna | słowo poświadczone |
| warną /vorną/ | wronię, młoda wrona | psł. *vornę | słowo poświadczone |
| warst /vorst/ | kiełbasa, kiszka | śdn. worst | słowo poświadczone |
| warta /vortă/ | wrota, brama | psł. *vorta | słowo poświadczone |
| wartat /vortăt/ | obracać snopy | psł. *vortěti? | słowo poświadczone |
| wartîdle /vortaidlĕ/ | tkacki nawój przedni | psł. *vortidlo | słowo poświadczone |
| wás /vos/ | wasz | psł. *vašь | poświadczone w rodzaju żeńskim: vosă |
| wazet /vozĕt/ | ważyć, określać ciężar | psł. *važiti | poświadczone w 3Sg: vozĕ |
| wazne /voznĕ/ | ważny | vogvoi + -nĕ | kalka niem. wichtig (od wiegen), por. łuż. wažny, pl. ważny |
| wȧdika /vadikă/ | serwatka | śdn. waddike | dodatkowo zasymilowane poświadczone: vadike |
| wȧchtát /vaxtot/ | czuwać, czyhać | śdn. wachten | poświadczone w 3Sg: vaxtojĕ |
| wȧriá /vaŕo/ | szpada | śdn. were | słowo poświadczone, być może varo |
| wȧrba /varbă/ | wierzba | psł. *vьrba | słowo poświadczone |
| wȧrch /varx/ | kupa, górka | psł. *vьrxъ | słowo poświadczone |
| wȧrchne /varxnĕ/ | najwyższy; górny | psł. *vьrxъnъjь | słowo poświadczone, drugie znaczenie jak cz. vrchní |
| wȧrchne lȧdek /varxnĕ ladĕk/ | kończyna górna, ręka | varxnĕ + ladĕk | por. niem. Vordergliedmaße |
| wȧrchuwate /varxüvotĕ/ | napełniony po wierzch, kopiasty | psł. *vьrxovatъjь | słowo poświadczone |
| wȧriát sa /vaŕot să/ | bronić się | śdn. weren | poświadczone w rozkaźniku: vaŕoj să |
| wȧrk /vark/ | plaster miodu | śdn. werk/wark | poświadczone w GSg: varťau |
| wȧrsak /varsăk/ | wierzch, wierzchołek, szczyt | psł. *vьršьkъ | słowo poświadczone |
| Wȧrsawa /Varsovă/ | Warszawa | pl. Warszawa | adaptacja morfologiczna, toponim |
| wȧrsawskie /varsofsťĕ/ | warszawski | Varsovă + sťĕ | przymiotnik na -sťĕ |
| wȧrt /vart/ | gospodarz | śdn. wert | słowo poświadczone |
| wȧrtet /vartĕt/ | wiercić, obracać | psł. *vьrtiti | poświadczone w 3Sg: vartĕ |
| wȧrtît sa /vartait să/ | wiercić się, obracać się, wirować | psł. *vьrtiti sę | poświadczone w 3Sg: varti să |
| wȧrtuwa /vartüvă/ | gospodarzowa, gospodyni | vart + -üvă | słowo poświadczone |
| wȧrtuwat /vartüvăt/ | gospodarować, gospodarzyć | vart + -üvot | poświadczone gerundium: vartüvonĕ |
| Wȧrzera /varzeră/ | Wezera | dn. Werser, śdn. Wêser | zapożyczenie, być może Vezeră, hydronim |
| wȧs /vas/ | wieś | psł. *vьsь | słowo poświadczone |
| wȧsne /vasnĕ/ | wiejski | vas + -nĕ | przymiotnik utworzony podobnie jak plaug-plauznĕ |
| wå /vå/ | w, na | psł. *vъ | słowo poświadczone |
| wå sibe /vå sibĕ/ | w sobie, w środku, wewnątrz | vå + sibĕ | słowo poświadczone |
| wå zîma /vå zaimă/ | zimą | psł. *vъ zimě | słowo poświadczone |
| wå zoriåch /vå zöŕåx/ | o świcie | psł. *vъ zorьxъ | słowo poświadczone |
| wåbrŷ /våbråi/ | brew | psł. *obry | słowo poświadczone |
| wåbá /våbo/ | oba | psł. *oba | poświadczone w innych formach: vibe, vibemă, våboi, våbüjĕx |
| wåda /vådă/ I | woda | psł. *voda | słowo poświadczone |
| wåda /vådă/ II | łydka | por. lüneb. Wåd, niem. Wade | słowo poświadczone |
| wådka /våtkă/ | wódka | niem. Wodka jako vådă + -kă | zreanalizowane zapożyczenie, por. głuż. wódka |
| wådna mȧlnîcia /vådnă malnaićă/ | młyn wodny | vådnĕ + malnaićă | słowo poświadczone |
| wådna melana /vådnă melonă/ | arbuz | vådnĕ + melonă | kalka niem. Wassermelone, por. łuż. wódna melona |
| wådne /vådnĕ/ | wodny | vådă + -nĕ | słowo poświadczone |
| wådet /vådĕt/ | wodzić, prowadzić | psł. *voditi | iteratyw od /vist/ poświadczonego w 3Sg: vedĕ |
| Wådra /vådră/ | Odra | psł. *Odra | rekonstrukcja, por. łuż. Wódra, hydronim |
| wågárd /vågord/ | ogród | psł. *ogordъ | słowo poświadczone |
| wågardnek /vågordnĕk/ | ogrodnik | vågord + -nĕk | nazwa zawodu wzorem np. criv-crivnĕk |
| wågardnîcka /vågordnaickă/ | ogrodniczka | vågordnĕk + -kă | nazwa żeńska na -kă |
| wågiul /våďül/ | pustkowie | psł. *ogolь | słowo poświadczone |
| wåchiota /våx́ötă/ | zdrowie | psł. *oxvota | poświadczone w ASg: våx́ötǫ |
| wåchiotne /våx́ötnĕ/ | zdrowy, związany ze zdrowiem | psł. *oxvota | słowo poświadczone |
| wåchwe /våxvĕ/ | zdrowy | psł. *oxvъjь | słowo poświadczone |
| wåjá /våjo/ | szyja | psł. *vyja | słowo poświadczone, obocznie -jă, Polański rekonstruuje vojo, vojă |
| wåjȧnu /våjanü/ | na raz, razem | psł. vъ jedьno | słowo poświadczone |
| wåkårst /våkårst/ I | dookoła, wokół (przysłówek) | psł. *okъrstъ | słowo poświadczone, odpowiednik niem. um, herum |
| wåkårst /våkårst/ II | dookoła, wokół (przyimek) | psł. *okъrstъ | słowo poświadczone |
| wåkàrstnîcia /våkărstnaićă/ | kromka chleba (krajana dookoła bochenka) | våkårst + -naićă | słowo poświadczone |
| wåkiėnkiu /våťėnťü/ | okienko | våknü + -ťü | zdrobnienie poświadczonego våknü |
| wåkiu /våťü/ | oko | psł. *oko | słowo poświadczone |
| wåkninek /våkninĕk/ | szklarz | psł. *okъnenikъ | słowo poświadczone |
| wåknu /våknü/ | okno | psł. *okъno | słowo poświadczone |
| wål /vål/ | wół | psł. *volъ | słowo poświadczone |
| wålak /vålăk/ | wołek, byczek? | psł. *volъkъ | słowo poświadczone |
| wåle /vålĕ/ | wołowy, woli | psł. *volьjь | słowo poświadczone, por. vålüvĕ |
| wålet /vålĕt/ | nalać, wlać | psł. *vъliti | słowo poświadczone |
| wåluwe /vålüvĕ/ | wołowy | psł. *volovъjь | słowo poświadczone, por. vålĕ |
| wåluwîna /vålüvaină/ | wołowina | psł. *volovina | formacja wzorem wołowina-wołowy z poświadczonego vålüvĕ |
| wåluzet /vålüzĕt/ | włożyć | psł. *vъložiti | poświadczone w 3Sg: vålüzĕ |
| wåmåknǫt /våmåknǫt/ | zamknąć | psł. *vъmъknǫti | słowo poświadczone |
| wåmącet /våmącĕt/ | zmoczyć (bieliznę i inne pranie) | psł. *vъmęčiti | słowo poświadczone |
| wåmesté /våmeste/ | zamiast, w miejsce | psł. *vъ městě | słowo poświadczone |
| wåmerkat /våmerkăt/ | oznaczać, zaznaczać | vå- + śdn. marken~merken | słowo poświadczone |
| wåmîska /våmaiskă/ | kaftan, kamizelka | śdn. wammis | słowo poświadczone, być może obocznie wåmauskă |
| wån /vån/ I | on | psł. *onъ | słowo poświadczone |
| wån /vån/ II | na zewnątrz, przecz | psł. *vъnъ | słowo poświadczone |
| wåna /vånă/ | na zewnątrz, poza? | psł. *vъně | słowo poświadczone |
| wånám /vånom/ | tam, ówdzie | psł. *onamo | słowo poświadczone |
| wånîdet /vånaidĕt/ | wejść | psł. *vъniti, bezokolicznik w analogii do tematu teraź. | słowo poświadczone |
| wånǫ /vånǫ/ | ów | psł. *onenъ | niepoświadczone, ale por. wånom 'jener', co do -ǫ por. sǫ, tǫ jak cz. onen, słi. nìḙn |
| wånû /vånau/ | na zewnątrz, na dwór | psł. *vъnu | słowo poświadczone, odpowiednik niem. aus, heraus |
| wåpak /våpăk/ | znowu; natychmiast | psł. *opako | słowo poświadczone |
| wåpak dat /våpăk dot/ | oddać, zwrócić | våpăk + dot | poświadczone w rozkaźniku: våpăk doj jaim |
| wåpást sa /våpost să/ | wpaść na coś, do czegoś | psł. *vъpasti sę | słowo poświadczone |
| wåpet /våpĕt/ | jazgotać, wrzeszczeć, wykrzykiwać | psł. *vъpiti | poświadczone w 3Sg: våpajĕ |
| wåpuwadet /våpüvodĕt/ | wprzęgać, zaprzęgać | psł. *vъpovaditi | poświadczone w 3Sg: våpüvodĕ |
| wåpûs /våpaus/ | ogonek (także u owocu, narzędzia) | psł. opušь | słowo poświadczone |
| wåpûstet /våpaustĕt/ | wpuścić | psł. *vъpustiti | poświadczone w rozkaźniku: våpaust |
| wårat /vårăt/ | orać | psł. *orati | słowo poświadczone |
| wårdát /vårdot/ | stać się, zostać | śdn. werden | słowo poświadczone, Polański sugeruje oboczność va-:vå- |
| wås /vås/ | wesz | psł. *vъšь | słowo poświadczone |
| wåsa /våsă/ | osa | psł. *osa | słowo poświadczone |
| wåsac /våsăc/ | oset | psł. *osъtьcь | słowo poświadczone |
| wåsak /våsăk/ | trzmiel czmiel | psł. *osъkъ | słowo poświadczone |
| wåsk /våsk/ | wosk | psł. *voskъ | słowo poświadczone |
| wåsla /våslă/ | osełka | psł. *osla | słowo poświadczone |
| wåsme /våsmĕ/ | ósmy | psł. *osmъjь | słowo poświadczone |
| wåsadet /våsodĕt/ | wsadzić (np. do więzienia) | psł. *vъsaditi | słowo poświadczone |
| wåstat /våstăt/ | wstać | psł. *vъstati | słowo poświadczone |
| wåstne /vås(t)nĕ/ | woskowy | psł. *voščьnъjь | słowo poświadczone |
| wåstnu /våstnü/ | ostro zakończony kolec | psł. *ostьno | słowo poświadczone |
| wåstruga /våstrügă/ | ostroga (też u koguta) | psł. *ostroga | słowo poświadczone, obocznie być może våstrüg |
| wåstruw /våstrüv/ | wyspa rzeczna | psł. *ostrovъ | poświadczone jako toponim (Wustrow), por. pl. ostrów 'zarośnięta wyspa rzeczna', dłuż. wótšow 'wyspa rzeczna', kasz. òstrów 'wyspa na rzece lub jeziorze' |
| Wåstruw /Våstrüv/ | Wustrow | psł. *ostrovъ | słowo poświadczone |
| wåtåknǫt /våtåknǫt/ | włożyć, wetknąć, wsadzić | psł. *vъtъknǫti | słowo poświadczone, obocznie våtåknĕt |
| wåtruca dewka /våtrücĕ defkă/ | wnuczka,córka syna | våtrücă + defkă | por. łuż. synowa dźowka, w kasz. również przepadł *vъnukъ, por. pośw. våtrücă zenă |
| wåtruca zena /våtrücă zenă/ | synowa | våtrücă + zenă | słowo poświadczone |
| wåtrucak /våtrücăk/ | synek | våtrük + -ăk | słowo poświadczone |
| wåtruk /våtrük/ | syn | psł. *otrokъ | słowo poświadczone |
| wåtruce /wåtrücĕ/ | synowy, należący do syna | psł. *otročьjь | słowo poświadczone |
| wåtruce wåtruk /våtrücĕ våtrük/ | wnuk, syn syna | våtrücĕ + våtrük | por. łuż. synowy syn, w kasz. również przepadł *vъnukъ, por. pośw. våtrücă zenă |
| wåtŷkat /våtåikăt/ | wtykać | psł. *vъtykati | poświadczone w 3Sg: våtåicĕ |
| wåtŷn /våtåin/ | płot | psł. *otynь | słowo poświadczone, być może obocznie våtĕn |
| wåwåda /våvådă/ | książę | psł. *vojevoda | słowo poświadczone |
| wåwet /våvĕt/ | owinąć, zawinąć | psł. *vъviti | słowo poświadczone |
| wåwidcia /våvićă/ | księżna | psł. *vojevodьca | słowo poświadczone |
| wåwlåct /våvlåct/ | nawlec | psł. *vъvelťi | słowo poświadczone |
| wåwûzdet /våvauzdĕt/ | okiełznać | psł. *vъ(v)uzditi | poświadczone gerundium: våvauzdenĕ |
| wåz /våz/ | wóz, fura | psł. *vozъ | słowo poświadczone |
| wåzbet /våzbĕt/ | przybić | psł. *vъzbiti | słowo poświadczone |
| wåzbust /våzbüst/ | przekłuć, otworzyć | psł. *vъzbosti | słowo poświadczone |
| wåzbûdet /våzbaudĕt/ | obudzić | psł. *vъzbuditi | słowo poświadczone |
| wåzdǫt /våzdǫt/ | rozdmuchać, nadmuchać | psł. *vъzdǫti | poświadczone w 3Sg: våzdåmĕ |
| wåzdene /våzdenĕ/ | ubranie | psł. *vъzdenьje | słowo poświadczone |
| wåzdét sa /våzdet să/ | ubrać się | psł. *vъzděti sę | słowo poświadczone |
| wåzdewát sa /våzdevot să/ | ubierać się | psł. *vъzděvati sę | słowo poświadczone |
| wåzdiat /våzďăt/ | ubrać | psł. *vъzděti | słowo poświadczone |
| wåzdráz /våzdroz/ | głos, śpiew; melodia | psł. *vъz(d)razъ | słowo poświadczone |
| wåzdrizȧl /våzdrizal/ | pas, pasek; rzemień | psł. *vъzdьržьlь | słowo poświadczone |
| wåzdwîgnǫt /våzdvaignǫt/ | podnieść | psł. *vъzdvignǫti | słowo poświadczone |
| wåzladát /våzlodot/ | naładować, załadować | våz- + lodot | słowo poświadczone |
| wåzlet /våzlĕt/ | nalać, polać | psł. *vъzliti | słowo poświadczone |
| wåzlîce /våzlaicĕ/ | twarz | våz- + *laici + -ĕ | złożenie jak våspaizdĕ, por. łuż. wobliče |
| wåznasat /våznosăt/ | podawać ton | psł. *vъznašati | słowo poświadczone |
| wåzpîzde /våspaizdĕ/ | tyłek | psł. *vъzpizdьje | słowo poświadczone |
| wåzpèluzet /våspĕlüzĕt/ | nałożyć | psł. *vъzpoložiti | słowo poświadczone |
| wåzpirgnǫt /våspirgnǫt/ | pęknąć, rozpęknąć się | psł. *vъzpьrgnǫti | poświadczone w 3Sg: våspirgnĕ |
| wåzsadet /våssodĕt/ | nałożyć, nasadzić | psł. *vъzsaditi | słowo poświadczone |
| wåzt /våst/ | wziąć | psł. *vъzęti, z wyrównaniem | słowo poświadczone |
| wåztåknǫt /våståknǫt/ | nasadzić, nałożyć | psł. *vъztъknǫti | słowo poświadczone |
| wåztągnǫt /våstągnǫt/ | wciągnąć | psł. *vъztęgnǫti | słowo poświadczone |
| wåztrąst /våstrąst/ | wstrząsnąć | psł. *vъztręsti | słowo poświadczone |
| wåzwadziat /våzvoʒ́ăt/ | wznosić, podnosić | psł. *vъzvaďati | słowo poświadczone |
| wåzwidet /våzvidĕt/ | podnieść, wznieść | psł. *vъzvoditi | słowo poświadczone |
| wåzwiǫzat /våzv́ǫzăt/ | podwiązać | psł. *vъzvęzati | słowo poświadczone |
| wåzwîme /våzvaimĕ/ | rozum | psł. *vъz(v)umьje | słowo poświadczone |
| wåzwîmet /våzvaimĕt/ | zrozumieć | psł. *vъz(v)uměti | rekonstrukcja czasownika, od którego derywowano våzvaimĕ |
| wåzzinet /våzzinĕt/ | spłoszyć, wypłoszyć | psł. *vъzgъnati, z wyrównaniem | słowo poświadczone |
| wądat /vądăt/ | więdnąć | psł. *vęděti | czasownik, od którego derywowano poświadczone vąďolĕ |
| wądiale /vąďolĕ/ | zwiędły | psł. vędělъjь | słowo poświadczone, Polański rekonstruuje vąďol, vąďolă |
| wąze /vązĕ/ | węziej | psł. *ǫže | słowo poświadczone |
| we /vĕ/ | w ciągu, przez, podczas | psł. *o(b) | poświadczone w wyrażeniu vĕ nüc (w ciągu nocy), por. vib |
| wecet /vecĕt/ | krzyczeć | psł. *věťiti | poświadczone w 3Sg: vecĕ |
| wecnek /vecnĕk/ | niższy urzędnik wiejski, goniec | psł. *věťьnikъ | słowo poświadczone |
| wedet /vedĕt/ | wiedzieć | psł. *věděti | poświadczony imiesłów: vedącĕ |
| wedia /veďă/ | wiedza | ved- + -'ă? | por. prąďă, -ďă także w innych rzeczownikach, por. łuż. wěda, pl. wiedza |
| wedrinek /vedrinĕk/ | parasol (od słońca) | vedrü + -inĕk | por. niem. Sonneschirm, cz. slunečník, głuż. (pře)słónčnik |
| wedru /vedrü/ | pogoda; słońce | psł. *vedro | słowo poświadczone |
| wedruwe /vedrüvĕ/ | słoneczny | vedrü + -üvĕ | przymiotnik od poświadczonego vedrü |
| wech /vex/ | precz | śdn. wech | słowo poświadczone, odpowiada niem. weg, davon |
| wecha /vexă/? | wiązki chróstu, faszyny (u płotu) | psł. *věxa | poświadczone w l. mn.: vexvĕ |
| wèbriazat /vĕbŕozăt/ | obciąć | psł. *obrězati | słowo poświadczone |
| wèkrupet /vĕkrüpĕt/ | okropić | psł. *okropiti | słowo poświadczone |
| werb /verb/ | czasownik | niem. Verb | zapożyczenie, por. łuż. werb |
| wèrǫbet /vĕrǫbĕt/ | obrębić | psł. *orǫbiti | słowo poświadczone |
| Wend /vend/ | Wend, Połabianin | niem. Wend? | z /vensťĕ/ - połabski, wendzki |
| Wendliǫdu /Wendľǫdü/ | Wendland, kraj Wendów | Wend + ľǫdü | kalka niem. Wendland |
| wenskie /vensťĕ/ | wendzki, połabski | vend + -sťĕ | z poświadczone vensťĕ < *vendьsky |
| Wenus /Venüs/ | Wenus | niem. Venus | zapożyczenie, por. łuż. Wenus |
| werne /vernĕ/ | prawdziwy | psł. *věrьnъjь | słowo poświadczone |
| weslu /veslü/ | wiosło | psł. *veslo | słowo poświadczone |
| wetàrnîcia /vetărnaićă/ | młyn wietrzny, wiatrak | v́otăr + -naićă | słowo poświadczone |
| wiará /v́oro/ | prawda | psł. *věra | rozkład poświadczonego vernă - prawdziwa |
| wiater /v́otĕr/ | wiatr | psł. *větrъ | słowo poświadczone |
| wib /vib/ | o, w | psł. *ob | poświadczone w wyrażeniu: vib nidelă, por. vĕ |
| wibàdî /vibădai/ | resztki słomy, resztki jedzenia(?) | psł. *ob-jědi | słowo poświadczone |
| wibarát /wiborot/ | obronić | wib- + borot | dokonany czasownik do pary z rekonstruowanym /borot/, etymologja /borot/ wzkazuje na istnienie /wiborot/ |
| wibartat /vibortăt/ | obrócić, odwrócić | psł. *obortěti | słowo poświadczone |
| wibawet /vibovĕt/ | objawić, odsłonić | psł. *ob(j)aviti | poświadczone w rozkaźniku: vibov |
| wibeset /vibesĕt/ | zawiesić; powiesić | psł. *ob(v)ěsiti | słowo poświadczone |
| wibet /vibĕt/ | ociosać | psł. *obiti | słowo poświadczone |
| wibiád /vib́od/ | śniadanie | psł. *obědъ | słowo poświadczone |
| wibmŷtet /vibmoitĕt/ | wynagrodzić | psł. *ob-mytiti | poświadczony imiesłów: vibmoitenă |
| wibrŷt /vibråit/ | skopać, przekopać | psł. *obryti | poświadczone w 3Sg: vibråjĕ |
| wicą /vicą/ | owca (jagnię?) | psł. *ovьčę | słowo poświadczone |
| wice /vicĕ/ | owczy (chlew, ser, mleko) | psł. *ovьčьjь | słowo poświadczone |
| wicene /vicenĕ/ | owczy (o mięsie) | psł. *ovьčenъjь | słowo poświadczone |
| wicér /vicer/ | wieczór; zachód | psł. *večerъ | słowo poświadczone, "zachód" jak głuż. arch. wječor |
| wicera /viceră/ | kolacja | psł. *večeřa | słowo poświadczone |
| wicia /vićă/ | owca | psł. *ovьca | słowo poświadczone |
| widene /videnĕ/ | odzież, ubranie | psł. *oděnьje | słowo poświadczone |
| wigiėn /viďėn/ | ogień | psł. *ogňь | słowo poświadczone |
| wignena klesta /vignenă klestă/ | szczypce kowalskie | vignenă + klestă | słowo poświadczone |
| wignene /vignenĕ/ | ogniowy | psł. *ogňenъjь | słowo poświadczone |
| wignene kamŷ /vignenĕ komoi/ | krzemień | vignenĕ + komoi | słowo poświadczone, ale w przeciwnym szyku, pewnie przez kalkę |
| wijas /vijăs/ | owies | psł. *ovьsъ | słowo poświadczone, obocznie viv́ăs |
| wiját /vijot/ | wiać | psł. *vějati | poświadczony imiesłów: vijąćă |
| wiklip /viklip/ | snop wymłóconej słomy | psł. *oklepъ | słowo poświadczone |
| wikǫset /vikǫsĕt/ | ogryźć | psł. *okǫsiti | poświadczone w 3Sg: vikǫsĕ |
| wilblǫd /vilblǫd/ | wielbłąd | psł. *velьblǫdъ | rekonstrukcja, por. głuż. wjelbłud, słowo mogło przetrwać, por. ľåv |
| wile /vilĕ/ | wiele, dużo | psł. *velьje | słowo poświadczone |
| Wilègard /Vilĕgord/ | Meklemburg | vilĕ + gord | kalka niem. Mecklemburg, rzekomo poświadczone |
| wilia /viľă/ | wola | psł. voľa | słowo poświadczone |
| Wilka Britȧnîja /Vilkă Britanajă/ | Wielka Brytania | vilkă + Britanajă | jak niem. Großbritannien, głuż. Wulka Britaniska |
| wilkamat /vilkomăt/ | witać | dn. willkamen, -ăt z *-ěti? | poświadczone w czasie przeszłym: vilkăḿol |
| wilkie /vilťĕ/ I | wielki, duży | psł. *velikъjь | słowo poświadczone |
| wilkie /vilťĕ/ II | wielce, bardzo | psł. *veliko | słowo poświadczone |
| wilkie palac /vilťĕ polăc/ | kciuk, duży palec | vilťĕ + polăc | słowo poświadczone |
| Wilna /Vilnă/ | Wilno | niem. Wilna | por. głuż. Wilna, toponim |
| wilne /vilnĕ/ | wolny, swobodny | viľă + -nĕ | przymiotnik o znaczeniu 'wolny' utworzony z braku słów o takim znaczeniu |
| wilsa /vilsă/ | olsza, olcha | psł. *olьša | słowo poświadczone |
| wimûriát /vimauŕot/ | omurować | vib- + mauren | poświadczone w imiesłowie: vimauŕonă |
| Win /Vin/ | Wiedeń | niem. Wien | por. dłuż. Wien, Wiń; toponim |
| winia /vińă/ | woń, zapach | psł. *voňa | słowo poświadczone |
| winiat /vińăt/ | wygrywać, zyskiwać | śdn. winnen | poświadczone w 2Sg: vińăs |
| winiát /vińot/ | pachnieć (ładnie) | psł. *voněti | poświadczone w 3Sg: vińojĕ |
| winîcia /vinaićă/ | dyszel | psł. *ojьnica | słowo poświadczone |
| winskie /vinsťĕ/ | wiedeński | vin + -sťĕ | przymiotnik na -sťĕ |
| wiǫzat /v́ǫzăt/ | wiązać | psł. *vęzati | słowo poświadczone |
| wiper /vipĕr/ | wieprz | psł. *veprь | słowo poświadczone |
| wiplist /vĕplist/ | opleść | psł. *oplesti | poświadczony imiesłow: vĕplitenă |
| wiprawet /viprovĕt/ | oporządzać gospodarstwo domowe | psł. *opraviti | poświadczone gerundium: viprovenĕ |
| wirgiat /virďăt/ | chłostać; rzucać | psł. *vьrgati | słowo poświadczone |
| wirgnǫt /virgnǫt/ | rzucić | psł. *vьrgnǫti | słowo poświadczone |
| wiriål /viŕål/ | orzeł | psł. *orьlъ | poświadczone, ale w znaczeniu "sęp zajęczy", co jest wątpliwe |
| wis /vis/ I | oś | psł. *osь | słowo poświadczone |
| wis /vis/ II | wszystek | psł. *vьšь | słowo poświadczone |
| wis tîd /vis taid/ | zawsze, cały czas | vis + śdn. tîd | słowo poświadczone |
| wisakie /visoťĕ/ | wszelki | psł. *vьšakъjь | słowo poświadczone |
| wisde /vizdĕ/ | wszędzie | psł. *vьšьde | słowo poświadczone |
| wise /visĕ/ | na pewno | śdn. wisse | słowo poświadczone |
| wisedȧnisne /visedanisnĕ/ | powszedni, codzienny | psł. *vьšedьnešьnъjь | słowo poświadczone |
| wisem /visĕm/ | osiem | psł. *osmь | słowo poświadczone |
| wisèmdisiǫt /visĕmdiśǫt/ | osiemdziesiąt | psł. *osmь desętъ | słowo poświadczone |
| wisèmnàdist /visĕmnădist/ | osiemnaście | psł. *osmь na desęte | słowo poświadczone |
| wisèmnacti /visĕmnocti/ | osiemnaście | psł. *osmь na desęte | słowo poświadczone |
| wisîna /visaină/ | osina | psł. *osina | poświadczone w l. mn.: visainĕ |
| wiski /viski/ | whisky | niem. Whisky | zapożyczenie, por. głuż. whisky, -yja |
| wismàru /vismărü/ | ośmioro | psł. *osmero | słowo poświadczone |
| wist /vist/ | wieść | psł. *vesti | poświadczone w 3Sg: vedĕ |
| wistiån /visťån/ | palik, klin w radle | psł. ostьnъ | słowo poświadczone |
| wisŷpet /visåpĕt/ | pocałować | psł. *osypiti | poświadczone w rozkaźniku: visåip |
| wisŷpît sa /visåipait să/ | pocałować się | psł. *osypiti sę | słowo poświadczone |
| wit /vit/ | od; przez | psł. *otъ | słowo poświadczone |
| wit zîwåta /vit zaivåtă/ | od serca | vit + zaivăt | zwrot poświadczony |
| witèdat /vitĕdot/ | przebaczyć, odpuścić | psł. otъdati | poświadczone w 1Pl: vitĕdojimĕ |
| witgarna /vitgornă/ | odpowiedź | vit- + gorn- | dewerbalizacja od vitgornĕt, por. dłuż. wót(e)grono |
| witgarnet /vitgornĕt/ | odpowiedzieć | vit- + gornĕt | złożenie, por. dłuż. wót(e)groniś |
| witict /vitict/ | opuchnąć | psł. oteťi | poświadczony imiesłów: viticenĕ |
| witkîdene /vitťaidenĕ/ | wypędzony | psł. *otъkydenъjь | słowo poświadczone |
| witkînǫt /vitťainǫt/ | wypędzić | psł. *otъki(d)nǫti | poświadczony imiesłów: vitťaidenĕ |
| witkám /vitkom/ | skąd | psł. *otъkamo | słowo poświadczone, por. vitkǫd |
| witkǫd /vitkǫd/ | skąd | psł. *otъkǫdu | słowo poświadczone, por. vitkom |
| witmåknǫt /vitmåknǫt/ | otworzyć | psł. otъmъknǫti | słowo poświadczone |
| witoret /vitöret/ | otworzyć | psł. *otvoriti | poświadczony rozkaźnik: vitör |
| witstrûzet | ostrugać | psł. *otъstružiti | poświadczony imiesłów vitstraizenĕ, -au- niepewne |
| wittǫd /vittǫd/ | stamtąd | psł. otъtǫdu | słowo poświadczone |
| witwînet /vitvainĕt/ | wybaczyć | vit- + vainĕt | kalka niem. entschuldigen, por. ros. извинить |
| witwînît sa /vitvainait să/ | przeprosić | vitvainait + să | co do zwrotności por. niem. sich entschuldigen |
| wiwȧsne /vivasnĕ/ | owsiany | psł. *ovьsenъjь | słowo poświadczone, obocznie vivasnenĕ |
| wiwias /viv́ăs/ | owies | psł. *ovьsъ | słowo poświadczone, obocznie vijăs |
| wiz /viz/ | z (kogo, czego) | psł. *jьz | słowo poświadczone |
| wiz dali /viz doli/ | z daleka | psł. *jьz daľe | słowo poświadczone |
| wiza /viză/ | mieszkanie; dom | psł. *veža | słowo poświadczone |
| wizer /vizĕr/ | zegar słoneczny; wskazówka zegara | por. lüneb. wīs’r | słowo poświadczone |
| wizet /vizĕt/ | wozić; jeździć | psł. *voziti | słowo poświadczone |
| wizgîbet /vizďaibĕt/ | zgubić | psł. *izgubiti | poświadczone w 3Sg: vizďaibĕ |
| wizict /vizict/ | przypalić, oparzyć | psł. *ožeťi | poświadczony rozkaźnik: vizaʒ |
| wizlik /vizlik/ | porównanie | derywacja wsteczna od vizlikot | formacja wsteczna od poświadczonego w czasie przeszłym: vizlikăl, vizlikălai-să |
| wizlikát /vizlikot/ | porównać | viz- + likot | poświadczone w czasie przeszłym: vizlikăl, vizlikălai-să |
| wizlumet /vizlümĕt/ | złamać, rozbić, stłuc | psł. *vъzlomiti | słowo poświadczone |
| wizmesat /vizmesăt/ | zmieszać | psł. jьzměšati | słowo poświadczone |
| wizna matî /viznĕ motai/ | pani domu, gospodyni | viznă + motai | słowo poświadczone |
| wizne /viznĕ/ | domowy, dotyczący domu | viză + -nĕ | słowo poświadczone |
| wizne lialia /viznĕ ľoľă/ | pan domu, gospodarz | viznĕ + ľoľă | słowo poświadczone |
| wiznît sa /viznait să/ | przejść, minąć | psł. *jьzniti sę | poświadczone w 3Sg: viznaidi-să |
| wizrat /vizrăt/ | oglądnąć, obejrzeć | psł. ozьrěti | słowo poświadczone |
| wizsact /vissăct/ | posiekać, pociąć | psł. *jьz-sěťi | słowo poświadczone |
| wizt /vist/ | wieźć; jechać | psł. *vez-ti | słowo poświadczone |
| wîcne /vaicnĕ/ | miejski | vaikă + -nĕ | przymiotnik utworzony wzorem plaug-plauznĕ |
| wîdet /vaidĕt/ | widzieć | psł. *viděti | poświadczone w 2Sg /vaiʒĕs/ |
| wîdlŷ /vaidlåi/ | widły | psł. *vidly | słowo poświadczone |
| wîdzene /vaiʒenĕ/ | wzrok | rzeczownik od vaidĕt | por. dłuż wiźenje, -dz- według odmiany tego czasownika |
| wîchår /vaixår/ | wicher | psł. *vixrъ | słowo poświadczone |
| wîjàlîcia /vajălaićă/ | sznur, powróz | psł. *vijalica | słowo poświadczone |
| wîka /vaikă/ | miasto | śdn. wîk | słowo poświadczone, ale niepewny rodzaj |
| wîna /vaină/ | wina, dług | psł. *vina | poświadczone pochodne typu vainĕk, vainĕ |
| wînet /vainĕt/ | winić | vaină + -ĕt | czasownik z poświadczonych słów z tym morfemem |
| wînîća /vainaićă/ | winnica | psł. *vinьnica | słowo poświadczone |
| wîne /vainĕ/ I | winien | psł. *vinьnъjь | słowo poświadczone |
| wîne /vainĕ/ II | wino | psł. *vino | poświadczone w partytywie /vaină/ |
| wîne-mand /vainĕ-mond/ | październik | psł. *vino + śdn. mônd | słowo poświadczone |
| wînek /vainĕk/ | winowajca, dłużnik | psł. *vinьnikъ | słowo poświadczone |
| wînene /vainenĕ/ | winny, związany z winem | vainĕ + -enĕ | słowo poświadczone |
| wîsenia /vaiseńă/, wîsîńa /vaisaińă/ | wiśnia (drzewo) | psł. *višeňa, višiňa | słowo poświadczone |
| wîsat /vaisăt/? | wisieć | psł. *visěti | poświadczone w 3Sg: /vaisĕ/ |
| wîsát /vaisot/ | zwisać? | psł. *visati | poświadczone w 3Sg: /vaisojĕ/ |
| wîsná /vaisno/ | wiśnia (owoc) | psł. *višьňa | poświadczone w NPl: /vaisnåi/ |
| wît sa /vait să/ | wić się | psł. *viti sę | poświadczony derywat: vajălaićă |
| wlåcet /vlåcĕt/ | bronować | psł. *volčiti | słowo poświadczone |
| wlåcka /vlåckă/ | kurwa | psł. *volčьka | słowo poświadczone |
| wlåk /vlåk/ | sieć rybacka (ciągniona) | psł. *volkъ | słowo poświadczone |
| wlås /vlås/ | włos | psł. *volsъ | słowo poświadczone |
| Wlåstîska /vlåstaiskă/ | Arendsee (jezioro, miasto) | psł. *volstiska | słowo poświadczone |
| wlåsuwate /vlåsüvotĕ/ | włochaty, owłosiony | vlås + -üvotĕ | formacja podobna do nügă-nügotĕ, dren-drenüvotĕ |
| worpla /vörplă/ | kostka do gry; sześcian | śdn. worpel | słowo poświadczone, drugie znaczenie za niem. Würfel |
| wǫbål /vǫbål/ | studnia | psł. *ǫbъlь | słowo poświadczone |
| wǫborak /vǫbörăk/ | skopek (wiadro do dojenia), węborek | psł. *ǫborъkъ | słowo poświadczone |
| wǫdrát /vǫdrot/ | lamentować, biadać, narzekać | śdn. wunderen | poświadczone w 3Sg: vǫdrojĕ |
| Wǫger /vǫgĕr/ | Węgier | niem. Ungar lub. psł. *ǫgrъ | pożyczka z niem. lub rekonstrukcja ogólnosłow. etnonimu, -ĕ- wstawne jak w pesĕn |
| wǫgiėl /vǫďėl/ I | węgiel | psł. *ǫglь | słowo poświadczone |
| wǫgiėl /vǫďėl/ II | węgieł, kąt, róg | psł. *ǫglъ | poświadczone w toponimii: Fungal, Wungahl |
| wǫgiėlnîste /vǫďėlnaistĕ/ | węglowisko, miejsce na węgiel | psł. *ǫglьnišče | poświadczone w toponimii: Winkeleitz, Fangeleitz, Wankneitzen |
| wǫgior /vǫďör/ | węgorz | psł. ǫgořь | słowo poświadczone |
| Wǫgioriǫta /Vǫďöŕǫtă/ | Seehausen | psł. *ǫgoręta | słowo poświadczone, toponim |
| wǫglek /vǫglĕk/ | węgiel (pierwiastek) | vǫďėl + -ĕk | kalka niem. Kohlenstoff, por. głuż. wuhlik, cz. uhlík |
| wǫkȧr /vunkar/ | kosz wozowy, półkoszki | śdn. woen-kar | słowo poświadczone, może vunkar? |
| wǫs /vǫs/ | broda | psł. *ǫsъ | słowo poświadczone |
| wǫsac /wǫsăc/ | wąsy | vǫs + -ăc | zdrobnienie względnie produktywnym -ăc od ’broda’ jak w dłuż. brodka (ts.) |
| wǫsànîcia /vǫsănaićă/ | gąsienica | psł. *ǫsěnica | słowo poświadczone |
| wǫsat /vǫsăt/ | wąchać; pachnieć, wydawać woń | psł. vǫšati | słowo poświadczone |
| wǫsèpu̇c /vǫsĕpuc/ | golibroda | vǫs + dn. putzen | słowo poświadczone |
| wǫsuwate /vǫsüvotĕ/ | brodaty | vǫs + -otĕ | formacja podobna do nügă-nügotĕ, dren-drenüvotĕ |
| wǫtak /vǫtăk/ | wątek (tkacki) | psł. *ǫtъkъ | słowo poświadczone |
| wǫtruba /vǫtrübă/ | jelito | psł. *ǫtroba | rekonstrukcja, leksem ogólnosłowiański o pierwotnym znaczeniu 'wnętrzności', ale por. dłuż wutšoba 'serce' |
| wǫzàlene /vǫzălenĕ/ | sękaty?, kolankowaty? | psł. vǫzъlenъjь? | słowo poświadczone, znaczenie całkiem niejasne |
| wǫzål /vǫzål/ | węzeł | psł. *ǫzъlъ | słowo poświadczone |
| wǫze /vǫzĕ/ I | powróz, sznur | psł. *ǫže | słowo poświadczone |
| wǫze /vǫzĕ/ II | pierzyna; piernat | psł. *ǫže | słowo poświadczone |
| wǫzîca /vǫzaică/ | powrozy, sznury | psł. *ǫžicě | słowo poświadczone |
| wǫzkie /vǫsťě/ | wąski | psł. *ǫzъkъjь | poświadczone w toponimii: Wunski i st. wyższy: wąze |
| wǫzla /vǫzlă/ | kolanko źdźbła | psł. *vǫzъlę | słowo poświadczone |
| wrech /vrex/ | orzech | psł. *orěxъ | słowo poświadczone |
| wrisîka /vrisaikă/ | borówka, czarna jagoda | psł. *versika | poświadczone w l. mn.: vrisaiťĕ |
| writene /vritenĕ/ | wrzeciono | psł. *verteno | słowo poświadczone |
| wûcén /vaucen/ | uczony; nauczony | psł. *učenъ | słowo poświadczone |
| wûcet /vaucĕt/ | uczyć, przyzwyczajać | psł. *učiti | słowo poświadczone |
| wûcîka /vaucaikă/ | nauczyciel, -ka | vauc- od vaucĕt + -aikă | złożenie wzorem bezaika, låzaika |
| wûcnek /vaucnĕk/ | uczeń | vauc- od vaucĕt + -nĕk | złożenie wzorem ros. ученикъ |
| wûchiu /waux́ü/ | ucho | psł. *uxo | słowo poświadczone |
| wûja /vaujă/ | wuj, brat matki | psł. *uja | słowo poświadczone |
| wûjewka /vaujefkă/ | ciotka, siostra matki | psł. *ujevъka | słowo poświadczone |
| wûl /vaul/ | ul | psł. *ulь | słowo poświadczone |
| wûsne /vausnĕ/ | skóra | psł. *usno | słowo poświadczone |
| wûsnene /vausnenĕ/ | skórzany | vausnĕ + -enĕ | słowo poświadczone |
| wûspéch /vauspex/ | sukces | cz. úspěch? | zapożyczenie/rekonstrukcja, por. łuż wuspěch |
| wûspesne /vauspesnĕ/ | udany, skuteczny | vauspex + -nĕ | przymiotnik na -nĕ |
| wûsta /vaustă/ | usta | psł. *usta | słowo poświadczone |
| wûste /vaustĕ/ | ujście | vaustă + -ĕ | formacja z kolektywnym -ĕ jak cz. ustí, ros. устье, por. niem. Mündung, dłuż. wusta |
| wûstene /vaustenĕ/ | ustny | vaustă + -enĕ | wybrano -enĕ dla uniknięcia homofonii z vausnĕ - skóra |
| wûzda /vauzdă/ | uzda | psł. *uzda | słowo poświadczone |
| wůce /våucĕ/ | wilczy | våuk + -ĕ | formacja wzorem korvo-korvĕ i wielu innych |
| wůcka /våuckă/ | wilk, wilczek | psł. *vьlkъ + -ka | słowo poświadczone |
| wůk /våuk/ | wilk | psł. *vьlkъ | słowo poświadczone |
| wůná /våuno/ | wełna | psł. *vьlna | słowo poświadczone |
| wůnene /våunenĕ/ | wełniany | psł. *vьlněnъjь | słowo poświadczone |
| wŷbet /voibĕt/ | wybić, wytrzepać; wykrzesać ogień | psł. vybiti | słowo poświadczone |
| wŷbidiat /voibiďăt/ | wystawić coś na sprzedaż | voi- + biďăt | słowo poświadczone |
| wŷblestet /voiblestĕt/ | wytrzeszczyć | psł. *vyblěščiti | poświadczony imiesłów: voiblăstenĕ |
| wŷbust /voibüst/ | wykłuć | psł. *vybosti | słowo poświadczone |
| wŷcadet /voicodĕt/ | wykurzyć | psł. *vyčaditi | słowo poświadczone |
| wŷdelet /voidelĕt/ | wydzielić, udzielić | psł. *vyděliti | słowo poświadczone |
| wŷdenkat /voidenkăt/ | wymyślać, zmyślać | voi- + denkot | poświadczone w 3Sg: voidenkă |
| wŷdnat /voidnăt/ | zgasić, zdmuchnąć (świece) | psł. *vydъmati, zniekształcone? | słowo poświadczone |
| wŷdwîgnǫt /voidvaignǫt/ | wydobywać, podnosić | psł. *vydvignǫti | poświadczone w 3Sg: voidvaizĕ |
| wŷgarnet /voigornĕt/ | wypowiedzieć | voi- + gornĕt | poświadczone w 3Sg: voigornĕ |
| wŷgàrnine /voigărninĕ/ | wymówienie, wymowa | gerundium od voigornĕt | poświadczone w wyrażeniu: kå voigărnińĕ |
| wŷgaset /voigosĕt/ | zgasić, wygasić | psł. vygasiti | poświadczony rozkaźnik: voigos |
| wŷgnat /voignăt/ | wypłoszyć | psł. *vygъnati | poświadczony zepsuty bezokolicznik: voizinĕt |
| wŷjadat /voijodăt/ | zjeść, zjadać | psł. vyjadati | poświadczony imiesłów: voijădonĕ |
| wŷkàpu̇niane /voikăpuńonĕ/ | wykastrowany | voi- + dn. kappunen | słowo poświadczone |
| wŷkizat /voiťizăt/ | wybrać | voi- + śdn. kêsen | słowo poświadczone |
| wŷklediat /voikleďăt/ | ubrać | voi + kleďăt | słowo poświadczone |
| wŷknet /voiknĕt/ | uczyć się | psł. vykniti | słowo poświadczone |
| wŷlet /voilĕt/ | wylać | psł. *vyliti | poświadczone w 3Sg: voilėjĕ |
| wŷlošat /voilöšăt/ | zgasić, wygasić | voi- + dn. löschen | słowo poświadczone |
| wŷlumet /voilümĕt/ | wyłamać | psł. *vylomiti | słowo poświadczone |
| wŷmą /voimą/ | wymię | psł. *vymę | słowo poświadczone |
| wŷmesat /voimesăt/ | oczyścić z gnoju, wyrzucić gnój | voi + śdn. messen | słowo poświadczone |
| wŷmetat /voimetăt/ | wyrzucić | psł. *vymetati | słowo poświadczone |
| wŷnît /voinait/ | wyjść | psł. *vyniti | słowo poświadczone, poświadczone także voiaidål |
| wŷpàrzene /voipărzenĕ/ | rozpękły, rozpadły | psł. *vypьrženъjь | słowo poświadczone, być może voiparzenĕ |
| wŷpàtrane /voipătronĕ/ | utorowany | psł. *vypatranъjь | słowo poświadczone |
| wŷpȧret /voiparĕt/ | wyprać | psł. *vypьrati | poświadczony imiesłów: voipărenĕ |
| wŷpȧrgnǫt sa /voipargnǫt să/ | rozpaść się, pęknąć | psł. *vypьrgnǫti sę | poświadczony imiesłów: voipărzenĕ |
| wŷpet /voipĕt/ | wypić | psł. *vypiti | słowo poświadczone |
| wŷplåwet /voiplåvĕt/ | wyplewić, wypleć | psł. *vypelviti | poświadczone w 3Sg: voiplåvĕ |
| wŷplût /voiplaut/ | wypłynąć | psł. *vypluti | poświadczone w 3Sg: voiplajĕ, bezokolicznik niepewny |
| wŷprawet /voiprovĕt/ | wykroić??? | psł. *vypraviti | poświadczone gerundium: voiprovenĕ, znaczenie niejasne, chyba krawieckie |
| wŷpucîwat /voipücaivăt/ | wypoczywać, odpoczywać | psł. *vypočivati | słowo poświadczone |
| wŷpuwadet /voipüvodĕt/ | wyprzęgać | psł. *vypovaditi | słowo poświadczone |
| wŷpûstet /voipaustĕt/ | wypuścić | psł. *vypustiti | poświadczony imiesłów: voipaustenă |
| wŷrȧkat /voirakăt/ | wyliczyć | voi- + rakăt | słowo poświadczone |
| wŷradat /voirodăt/ | wykarczować | voi- + śdn. raden/roden | słowo poświadczone |
| wŷradet /voirodĕt/ | zarządzić | voi + śdn. raden | słowo poświadczone |
| wŷrawát /voirovot/ | splądrować, obrabować | voi- + rovot | poświadczone w 3Pl: voirăvolĕ |
| wŷråwat /voiråvăt/ | wyrwać | psł. *rъvati | słowo poświadczone |
| wŷret /voirĕt/ | wykopać | psł. *vyryti | słowo poświadczone |
| wŷrichtiat /voirixťăt/ | wyprostować, sporządzić | voi- + śdn. richten | poświadczone w 3Sg: voirixťål, choć może -ăl |
| wŷsåsat /voisåsăt/ | wyssać | psł. *vysъsati | poświadczone w 3Sg: voisåsĕ |
| wŷsedat /voisedăt/ | wysiedzieć, wylęgnąć (pisklęta) | psł. *vysěděti | słowo poświadczone |
| wŷs /vois/ | wyżej | psł. *vyšь | słowo poświadczone |
| wŷsek /voisĕk/ | wysoko; w górę, do góry | psł. *vysokъ | słowo poświadczone |
| wŷsmarkat /voismorkăt/ | wysmarkać | psł. *vysmъrkati | słowo poświadczone |
| wŷsporiát /voispöŕot/ | wytropić | voi- + spöŕot | słowo poświadczone |
| wŷstawet /voistovĕt/ | wystawić (na sprzedaż) | psł. *vystaviti | poświadczony imiesłów: voistăvenă |
| wŷsukie /voisüťĕ/ | wysoki | psł. *vysokъjь | słowo poświadczone |
| wŷswetiat /voisveťăt/ | wypocić (się) | voi + dn. sweten | słowo poświadczone |
| wŷt /voit/ | wyć | psł. *vyti | poświadczone w 3Sg: vojĕ |
| wŷtȧret /voitarĕt/ | wytrzeć | psł. *vyterti | poświadczone w 3Sg: voitarĕ |
| wŷtągnǫt /voitągnǫt/ | wyciągnąć | psł. *vytęgnǫti | poświadczone w 3Sg: voitągnĕ |
| wŷtrǫdîwat /voitrǫdaivăt/ | spróchnieć | psł. *vytrǫdivěti | poświadczony imiesłów: voitrǫdaiv́onă |
| wŷtrǫdîwiane /voitrǫdaiv́onĕ/ | spróchniały | psł. vytrǫdivěnъjь | słowo poświadczone |
| wŷtupat /voitüpăt/ | wytopić | psł. *vytopati | słowo poświadczone |
| wŷwabet /voivobĕt/ | wywabić | psł. *vyvabiti | poświadczone w 3Sg: voivobål, gerundium: voivobenĕ |
| wŷwirgiat /voivirďăt/ | wychłostać | psł. *vyvьrgati | słowo poświadczone |
| wŷwist /voivist/ | wywieść, wyprowadzić | psł. *vyvesti | słowo poświadczone |
| wŷwizat /voivizăt/ | wydalać | voi- + śdn. wiesen | poświadczone w 3Sg: voiviză |
| wŷwizt /voivist/ | wywieźć | psł. *vyvezti | poświadczone w 3Sg: voivizĕ |
| wŷwlåct /voivlåct/ | wywlec | psł. *vyvelťi | słowo poświadczone |
| wŷwabet /voivobĕt/ | wywabić | psł. *vyvabiti | poświadczone gerundium: voivobenĕ |
| wŷzȧrat /voizarăt/ | upatrzyć, wypatrzeć; przeznaczyć | psł. *vyzьrěti | poświadczone w cz. przeszłym: voizaŕăl |
| wŷzinet /voizinĕt/ | wypłoszyć | psł. *vyženiti | słowo poświadczone, por. voignăt~voignot |
Z
| połabski | polski | etymologia | uzasadnienie |
|---|---|---|---|
| za /zo/ | za, dla | psł. *za | słowo poświadczone |
| zabá /zobo/ | żaba | psł. *žaba | słowo poświadczone |
| zabet /zobĕt/ | zapomnieć | psł. *zabyti | rozkład poświadczonego zobåit să |
| zabka /zopkă/ | żaba drzewna, rzekotka | psł. *žabъka | słowo poświadczone |
| zablǫdet /zoblǫdĕt/ | zabłądzić | psł. *zablǫditi | poświadczone w czasie przeszłym: zoblǫdål |
| zabŷt sa /zobåit să/ | zapomnieć się | psł. *zabyti sę | poświadczone w czasie przeszłym: zobål-să |
| zadȧràjące /zodarăjącĕ/ | krnąbrny, przekorny | psł. *zadirajęťьjь | słowo poświadczone |
| zadȧrat /zodarăt/ | zadzierać | psł. *zadirati | poświadczony imiesłów: zadarăjącĕ |
| zadijat /zodijăt/ | przeszkadzać | psł. *zadějati | poświadczone w 3Sg: zodijă |
| zadewat /zodevăt/ | przeszkadzać | psł. *zaděvati | poświadczone gerundium: zodevonĕ |
| zadust /zodüst/ | nieuprzejmość, niegrzeczność | psł. *žadostь | rozkład poświadczone zodüstaivĕ, por. dł. žadosć |
| zadustîwe /zadüstaivĕ/ | nieuprzejmy, niegrzeczny | psł. *žadostivъjь | słowo poświadczone |
| zagàwîcia /zogăvaićă/ | pokrzywa | psł. *žagavica | słowo poświadczone |
| zagî /zoďai/ | piła | śdn. sâge | słowo poświadczone |
| zając /zojąc/ | zając | psł. zajęcь | słowo poświadczone |
| zającak /zojącăk/ | zajączek | psł. zajęčьkъ | poświadczone w l. mn.: zojącťĕ |
| zajûtȧrne /zojautarnĕ/ | poranny | psł. *zajutrьnъjь | słowo poświadczone |
| zajûtra /zojautră/ | rano, z rana | psł. *za jutra | słowo poświadczone |
| zak /zok/ | skarpeta | dn. Sock | zapożyczenie, por. głuż. zoka |
| zaká /zoko/ | rzecz | śdn. sâke | słowo poświadczone |
| zalich /zolix/ | szczęśliwie, błogo | śdn. sâlich | słowo poświadczone |
| zaluzet /zolüzĕt/ | założyć się, zrobić zakład | psł. *založiti | poświadczone w 3Sg: zolüzĕ |
| zamåknǫt /zomåknǫt/ | zamknąć | psł. *zamъknǫti | słowo poświadczone |
| zapąste /zopąstĕ/ | nadgarstek | zo- + pąst + -ĕ | złożenie wzorem cz. zápěstí, sch. zapešće, ros. запястье |
| zapîta /zopaită/ | zaręczona | psł. *zapitaja | słowo poświadczone |
| zapîtkie /zopaitťĕ/ | zaręczyny | psł. *zapitъko | słowo poświadczone |
| zapǫtne /zopǫtnĕ/ | zadrożny, przydrożny | zo- + pǫt + -nĕ | słowo poświadczone jako nazwa terenowa: Zopǫtnĕ |
| zarusît sa /zorüsait să/ | wyczyścić się przez roszenie | psł. zarositi sę | poświadczone w 3Sg: zorüsi-să |
| zasene /zosenĕ/ I | przestraszenie | psł. *žasenьje | słowo poświadczone |
| zasene /zosenĕ/ II | przestraszony | psł. *žasenъjь | słowo poświadczone |
| zaset /zosĕt/ | straszyć | psł. *žasiti | poświadczone gerundium: zosenĕ |
| zat /zot/ | nasienie | śdn. sât | słowo poświadczone |
| zatåkiėl /zotåťėl/ | rygiel, zasuwka, zatyczka | psł. *zatъkъľь | słowo poświadczone, Polański pisze zotăťėl |
| zawicera /zoviceră/ | wieczorem, pod wieczór | psł. *za večera | formacja analogiczna do zojautră |
| zawicirne /zovicernĕ/ | wieczorny | psł. *zavečerьnъjь | formacja analogiczna do zojautarnĕ |
| zawiǫzat /zov́ǫzăt/ | zawiązać | psł. *zavęzati | poświadczone w 3Sg: zovązĕ |
| zawûsnîcia /zovausnaićă/ | uderzenie w twarz, policzek | zo + vaux́ü + -naićă | słowo poświadczone |
| zawŷjnîkie /zovoinaiťĕ/ | naszyjnik u konia | psł. *zavyjьniky | słowo poświadczone, pl. tantum? |
| zazulene /zozülenĕ/ | zabrudzony | od zozülĕt | słowo poświadczone |
| zazulet /zozülĕt/ | zabrudzić | zo + śdn. solen | poświadczony imiesłów: zozülenĕ |
| zȧlą /zalą/ | wyka | psł. zьlę?? | słowo poświadczone |
| zȧlwȧja /zalvajă/ | szałwia | śdn. salwie | słowo poświadczone |
| zȧn /zan/ | żniwo | psł. *žьnь | poświadczone w l. mn.: zanai |
| zȧne /zanĕ/ | żyła | śdn. sane + -åi | słowo poświadczone |
| zȧnîsne /zanaisnĕ/ | żniwny | psł. *žьnьšьnъjь | słowo poświadczone |
| zȧnîsne-mánd /zanaisnĕ-mond/ | sierpień | zȧnîsne + śdn. mând | słowo poświadczone |
| zȧr /zar/ | bardzo | śdn. sêre | słowo poświadczone |
| zȧrat /zarăt/ | patrzeć; świecić (o słońcu) | psł. *zьrěti | słowo poświadczone |
| zȧriadȧlne /zaŕodalnĕ/ | lustrzany | zaŕodlĕ + -nĕ | przymiotnik jak srebrü-sribarnĕ |
| zȧriadle /zaŕodlĕ/ | lustro | psł. *zьrědlo | słowo poświadczone |
| zȧwat /zavăt/ | żuć | psł. *žьvati | słowo poświadczone |
| zȧzana råná /zazonă råno/ | oparzenie | zazonĕ + råno | kalka niem. Brandwunde, por. głuż. wopalna rana |
| zȧzànîcia /zazănaićă/ | zgorzel | zazonĕ + -aićă | formacja podobna do sekănaićă |
| zȧzat /zazăt/ | palić, opalać, spalać | psł. *žьžati | słowo poświadczone |
| zågle /zåglĕ/ | zły, rozgniewany | psł. *žьglъjь | słowo poświadczone |
| zåglît sa /zåglait să/ | złościć się, gniewać się | zåglĕ + -ait să | czasownik na -ĕt |
| zåmela /zåmelă/ | bułka | śdn. sêmele | słowo poświadczone |
| zåwat /zåvăt/ | wołać, przywoływać | psł. *zъvati | poświadczone w 3Sg: züvĕ |
| zåwat wåjȧnu /zåvăt våjanü/ | zwoływać | zåvăt + våjanü | poświadczone w 3Sg: züvĕ våjanü |
| ząb /ząb/ | brodawka sutkowa, sutek | ??? | słowo poświadczone, odczyt niejasny: Samb |
| ząt /ząt/ | zięć | psł. *zętь | słowo poświadczone |
| zątek /zątĕk/ | pan młody | psł. *zętikъ | słowo poświadczone |
| zekt /zekt/ | wino musujące, szampan | niem. Sekt | zapożyczenie, por. cz., łuż. sekt |
| zelǫd /zelǫd/ | żołądź | psł. *želǫdь | słowo poświadczone |
| zena /zenă/ | żona, także kobieta | psł. *žena | słowo poświadczone |
| zerawac /zerovăc/ | żarzący się popiół | psł. *žeravьcь | słowo poświadczone |
| zewarnak /zevornăk/ | skowronek | psł. *ževornъkъ | słowo poświadczone |
| zewat /zevăt/ | ziewać | psł. *zěvati | poświadczone w 3Sg: zevă (albo zevĕ) |
| ziarnu /źornü/ | ziarno | psł. *zьrno | słowo poświadczone |
| zil /zil/ | lina | śdn. sîl | poświadczone w l. mn.: zilåi |
| zile /zilĕ/ | trawa | psł. *zelьje | słowo poświadczone |
| zilènîna /zilĕnaină/ | jarzyny, warzywa | psł. *zelenina | por. cz., sła., łuż. zelenina, rzeczownik od *zilaistĕ jak sodĕvaină od *sod |
| ziliazene /ziľozenĕ/ | żelazny | ziľozü + -enĕ | słowo poświadczone |
| ziliazkiu /ziľosťü/ | żelazko | ziľozü + -ťü | kalka niem. Bügeleisen, por. dłuż. (głaźeńske) železko, głuż. želežko |
| ziliazu /ziľozü/ | żelazo | psł. *želězo | słowo poświadczone |
| zilîste /zilaistĕ/ | ogródek warzywny | psł. *zelišče | zapożyczenie do dn. Sieleitz, Zieleitz ’Krautfeld, Kohlgarten’, obfite w toponimii |
| zimia /ziḿă/ | ziemia | psł. *zemьja | słowo poświadczone |
| Zimia /ziḿă/ | Ziemia | ziḿă | kalka niem. Erde, por. łuż. Zemja, cz. Země, pol. Ziemia |
| zimne /zimnĕ/ | ziemny, z ziemi | psł. *zemьnъjь | słowo poświadczone |
| zimnek /zimnĕk/ | duch ziemny, podziemny duszek | psł. *zemьnikъ | słowo poświadczone |
| zinep /zinĕp/ | musztarda; gorczyca | śdn. senep | zapożyczenie, por. łuż. žonop |
| zip /zip/ | mydło | śdn. sêpe | poświadczone w GSg: ziṕau |
| zizîcka /zizaicka/ | kukułka | psł. *žežičьka | słowo poświadczone |
| zîbår /zaibår/ | żubr | psł. *zǫbr, odnosowione | poświadczone w toponimii w złożeniu: Suberitz-feld (<*zubrica) |
| Zîd /zaid/ | Żyd | psł. *židъ | słowo poświadczone |
| zîdé /zaide/ | struny (skrzypcowe) | śdn. seide | słowo poświadczone |
| Zîduwka /zaidüfkă/ | Żydówka | zaid + -üv- + -kă | formacja od poświadczonego Zaid jak w dłuż. Žyd-Žydowka i w wielu innych słowiańskich |
| zîduwskie /zaidüfsťĕ/ | żydowski | zaid + -üv- + -sťĕ | złożenie, por. pol. żydowski, cz. židovský, głuż. židowski |
| zîma /zaimă/ | zima; zimno, chłód | psł. *zima | słowo poświadczone |
| zîma-mand /zaimă-mond/ | listopad | psł. *zima + śdn. mând | słowo poświadczone |
| zîmiana /zaiḿonă/ | gorączka, dreszcze | psł. *ziměna | słowo poświadczone |
| zîmne /zaimnĕ/ | zimny | zaimă + -nĕ | słowo poświadczone |
| zîmnu /zaimnü/ | zimno | zaimă + -nü | słowo poświadczone |
| zît /zait/ | żyć | psł. *žiti | poświadczone w 3Sg: zaivĕ |
| zîtîna /zaitaină/ | pole żyta | psł. *žitina | poświadczone jako nazwa pola |
| zîtkiu /zaitťü/ | ziarnko zboża | zaitü + -ťü | poświadczone w l. mn.: zaitkă |
| zîtne /zaitnĕ/ | zbożowy, na zboże | zaitü + -nĕ | słowo poświadczone |
| zîtu /zaitü/ | zboże | psł. *žito | słowo poświadczone |
| zîwat /zaivăt/ | życie; ciało; brzuch | psł. *životъ | słowo poświadczone |
| zîwåtak /zaivåtăk/ | serce | psł. *životъkъ | słowo poświadczone |
| zîwåtne /zaivåtnĕ/ | serdeczny | zaivăt + -nĕ | kalka niem. herzlich, por. łuż. wutrobny, a także: vit zaivåtă |
| zîwe /zaivĕ/ | żywy | psł. *živъjь | słowo poświadczone |
| zîwu /zaivü/ | rtęć | psł. *živo | krótki przymiotnik jak påuno, nüvo jako elipsa od zaivü srebrü, por. niem. Quicksilber, dłuż. žywe slobro |
| zlåd /zlåd/ | grad | psł. *želdь? *želdъ? | słowo poświadczone |
| zlåta /zlåtă/ | złoto | psł. *zolto | słowo poświadczone |
| zlåtene /zlåtenĕ/ | złoty, złocony | psł. *zoltenъjь | słowo poświadczone, Polański się waha, być może zlåtnĕ |
| zmėjek /zmėjĕk/ | padalec | psł. *zmijikъ | słowo poświadczone, choć niepewne |
| znajemne /znojemnĕ/ | znany, znajomy | psł. *znajemьnъjь | słowo poświadczone |
| znat /znot/ | znać | psł. *znati | słowo poświadczone |
| zǫb /zǫb/ | ząb | psł. *zǫbъ | słowo poświadczone |
| zǫbne /zǫbnĕ/ | zębny, zębowy | zǫb + -nĕ | przymiotnik jak plaug-plauznĕ |
| zǫbnar /zǫbnăr/ | dentysta | zǫbnĕ + -ăr | złożenie na wzór grex-gresnăr, por. głuż. zubar |
| zǫbne lekar /zǫbnĕ lekăr/ | dentysta | zǫbnĕ + lekăr | złożenie, kalka niem. Zahnarzt, por. głuż. zubny lěkar |
| zǫdlet /zǫdlĕt/ | żądlić | zǫdlü + -ĕt | czasownik od poświadczonego słowa: zǫdlü |
| zǫdlu /zǫdlü/ | żądło | psł. *žędlo | słowo poświadczone |
| zriba /zribǎ/ | źrebię | psł. *žerbę | słowo poświadczone |
| zribac /zribǎc/ | młody (roczny) koń | psł. *žerbьcь | słowo poświadczone |
| zribîcia /zribaićǎ/ | młoda (roczna) klacz | psł. *žerbica | słowo poświadczone |
| zukiėr /züťėr/ | cukier | śdn. sucker | zapożyczenie ze śdn., śdn. -ker -> -ťėr w zasadzie typowe |
| zunet /zünĕt/ | dzwonić | psł. *zvoniti | poświadczone w 3Sg: zünĕ |
| zûk /zauk/ | żuk | psł. *žukъ | słowo poświadczone |
| zůc /zåuc/ | żółć (wydzielina wątrobowa) | psł. *žьlčь | poświadczony rdzeń zåuk- w zåuknĕ; por. dłuż. žołc, głuż. žołč |
| zůcnek /zåucnĕk/ | woreczek żółciowy | zåuc + -nĕk | por. dłuż. žołcnik, cz. žlučník, słe. žolčnik |
| zůknǫt /zåuknǫt/ | żółknąć | psł. *žьlknǫti | poświadczone w 3Sg: zåuknĕ |
| zwȧnet /zvanĕt/ | dźwięczeć, dzwonić | psł. zvьniti | poświadczone w 3Sg: zvanĕ |
| zwån /zvån/ | dźwięk | psł. *zvonъ | słowo poświadczone (Schleicher) |
| zwenu /zvenü/ | dzwono | psł. *zveno | słowo poświadczone |
| Zweren /Zverĕn/ | Schwerin | psł. *Zvěrinъ | rekonstrukcja, por. pl. Zwierzyn, łuż. Zwěřin, śdn. Swerîn, toponim |
| zŷbat /zåibăt/ | kołysać | psł. *zybati | poświadczone w rozkaźniku: zåib |
| zŷbát sa /zåibot să/ | bujać się | psł. *zybati sę | poświadczone w 3Sg: zåibi-să |
| zŷbka /zåipkă/ | kołyska | psł. *zybъka | słowo poświadczone |