Słownik:Język protogamajski

Słownik języka protogamajskiego — artykuł ten będzie zawierał wszystkie aktualne słowa języka ajdyniriańskiego. Słowa podano wraz z rekonstruowaną wymową w IPA. W części słów występują oboczności, interpretowane zwykle jako różnice regionalno-dialektalne.

Słowniczek

Rodzina

ojciec – taghii /ˈtaɣiː/
matka – dharaħ /ˈðaraħ/
brat – tiiqar /ˈtiːqar/
siostra – kaylaħ /ˈkajlaħ/
syn – ghahan /ˈɣahan/
córka – iiyuzu /ˈiːjuzu/
wnuk, wnuczka – nipuur /ˈnipuːr/
dziadek – ħahtataghii /ħahtaˈtaɣiː/
babcia – ħahtadharaħ /ħahtaˈðaraħ/
stryj – yuziif /ˈjuziːf/
wuj – sitaallin /ˈsitaːlːin/
ciotka (siostra ojca) – wiina /ˈwiːna/
ciotka (siostra matki) – kahya /ˈkahja/

Ludzie i zawody

lud – iizrayil /ˈiːzrajil/
plemię, klan – aysuur /ˈajsuːr/
człowiek – ghamma /ˈɣamːa/
osoba – waliig /ˈwaliːɡ/
dziecko – pautu /ˈpawtu/
mężczyzna, mąż – laughal /ˈlawɣal/
kobieta, żona – limmi /ˈlimːi/
tytuł grzecznościowy w stosunku do osób starszych – dhii /ðiː/
imię – ghaphim /ˈɣaθim/

bohater – basħaar /ˈbasħaːr/
kapłan, szaman – hitlaa /ˈhitlaː/
kobieta, kapłanka, szmanka – wayla /ˈwajla/
król, wódz, bohater – qabrii /ˈqabriː/
pan – paabun /ˈpaːbun/
wieszcz, medium, wyrocznia – ulayb /ˈulajb/

jeździec rydwanu, osoba doglądająca koni^[1] – qadunu /ˈqadunu/
myśliwy – suwaridu /ˈsuwaridu/
pasterz (dialektalnie również przewodnik) – auf /awf/
rolnik, osoba robiąca w polu – kiigiiru /ˈkiːɡiːru/

Anatomia

głowa – asuwan /ˈasuwan/
kolano – sukayrim /ˈsukajrim/
kość – kahin /ˈkahin/
krew – ħarrtaaq /ˈħarːtaːq/
łza – nirrya /ˈnirːja/
noga – tayrim /ˈtajrim/
ogon – qiyap /ˈqijap/
oko – zuumak /ˈzuːmak/
policzek, broda, szczęka – warghat /ˈwarɣat/
ręka, dłoń – ayn /ajn/
róg – tukan /ˈtukan/
serce – qiwaħ /ˈqiwaħ/
ucho – daguum /ˈdaɡuːm/
wątroba – farra /ˈfarːa/, farrah /ˈfarːah/
włosy, sierść – ruubu /ˈruːbu/
ząb – yuugan /ˈjuːɡan/

Zmysły, stany i czynności fizjologiczne

stan, kondycja, władza – auzai /ˈaʊ̯zaɪ̯/

słuchać – duur /duːr/
słyszeć – adur /ˈadur/
widzieć – innak /ˈinːak/

rodzić – paut /pawt/
urodzić się, przyjść na świat – parr /parː/
żyć – fiyy /fijː/
życie – fiyyam /fijːam/
ginąć – daalik /ˈdaːlik/
śmierć – radhmaa /ˈraðmaː/
harmonia – iruuhauzai /ˈiruːhaʊ̯zaɪ̯/

boleć – amm /amː/
ból – ammar /ˈamːar/
sen – faqiih /ˈfaqiːh/
spać, śnić – faqhan /ˈfaqhan/
oddychać – asif /ˈasif/
oddech – sayf /sajf/
jeść – tau /taw/
pić – aaph /aːθ/

Psychika

kochać – farrah^[2] /ˈfarːah/
miłość – suuriyaa /ˈsuːrijaː/
obrzydzenie, odraza, okrzyk pogardy – dhatlaqaaq /ˈðatlaqaːq/
wierzyć – qiwaħ^[3] /ˈqiwaħ/
woleć, pożądać – ruuna /ˈruːna/

mądrość – mazda /ˈmazda/
rozsądek - turumpu /ˈturumpu/
spokój, rozwaga – aamriqa /ˈaːmriqa/

błąd – qasim /ˈqasim/
myśleć – siiq /siːq/
wiedzieć – galifa /ˈɡalifa/
wizja, zamysł, pomysł – rilar /ˈrilar/
znać – umbar /ˈumbar/

morderstwo, zbrodnia – daalka /ˈdaːlka/
zemsta, kara – iraan /ˈiraːn/
zmiana – izlama /ˈizlama/
dobra zmiana, zmiana na lepsze, poprawa - yarazlau /ˈjarazlaʊ̯/

Religia i duchowość

dobro, dobroć, dobry – ura /ˈura/
zło, zły – rriim /rːiːm/
bóg – raawwiya /ˈraːwːija/
bóg Werunos – Raawwiya Qiiħaghuyagh /ˈraːwːija ˈqiːħaɣujaɣ/
anioł, dobry duch – aaħura /ˈaːħura/
demon, zły duch – aaħrriim /ˈaːħrːiːm/
dusza – tuum /tuːm/
modlić się – daur /dawr/
modlitwa – daurar /ˈdawrar/

Komunikacja

język – iighaur /ˈiːɣawr/
kazać, nakazywać, rozkazywać – ghayr /ɣajr/
mówić, rzec – iigh /iːɣ/
odpowiadać – kawan /ˈkawan/
prosić – kanad /ˈkanad/
prośba – inur /ˈinur/
pytać, prosić – usub /ˈusub/
żądanie, rozkaz – iisuuq /ˈiːsuːq/

Rolnictwo i hodowla

pole – buurtiis /ˈbuːrtiːs/
orać – ziim /ziːm/
siać – pahag /ˈpahaɡ/
mielić, miażdżyć – sahmat /ˈsahmat/

wypas – hautlaa /ˈhawtlaː/
jarzmo – saman /ˈsaman/
wóz, rydwan – awwasar /ˈawːasar/

ziarno – haluz /ˈhaluz/
zboże – karrad /ˈkarːad/
jajko – bitu /ˈbitu/
mleko – asaal /ˈasaːl/
miód, miód pitny – yugtun /ˈjuɡtun/
wełna – qaħti /ˈqaħti/

Astronomia

dzień – gauda /ˈɡawda/
noc – baylar /ˈbajlar/
niebo – phannif /ˈθanːif/
świat – bilaruusa /ˈbilaruːsa/
słońce – ghaabii /ˈɣaːbiː/
wschód słońca – panghaabii /ˈpanɣaːbiː/, pannghaabii /ˈpanːɣaːbiː/
zachód słońca – zaunghaabii /ˈzawnɣaːbiː/
księżyc, miesiąc – yinmadh /ˈjinmað/
gwiazda – zayla /ˈzajla/

Kierunki i miejsca

środek, wnętrze – udun /ˈudun/
dół – amfa /ˈamfa/
góra, powyżej – tirraf /ˈtirːaf/
góra, na górze – kirdu /ˈkirdu/, kiridu /ˈkiridu/
północ – dhaħad /ˈðaħad/
południe – amhad /ˈahmad/
wschód (kierunek) – pana /ˈpana/, panna /ˈpanːa/
zachód (kierunek) – zauna /ˈzawna/

miejsce – pharas /ˈθaras/, pharaph /ˈθaraθ/

Natura

równina – nuhaab /ˈnuhaːb/
step – siyun /ˈsijun/
wzgórze – saaqu /ˈsaːqu/
ziemia, kraina – aab /aːb/

burza – qurran /ˈqurːan/
ogień – faatraa /ˈfaːtraː/
wiatr – dhurqagh /ˈðurqaɣ/, ħimlaa /ˈħimlaː/
woda – katara /ˈkatara/
żywioł, zasada – piisu /ˈpiːsu/

trawa – siyyab /ˈsijːab/
drewno, drzewo – liitauni /ˈliːtawni/
drzewo – pirrun /ˈpirːun/
kamień – alla /ˈalːa/
sól – phinnu /ˈθinːu/

blask, oślepiające światło – taghar /ˈtaɣar/
błyszczeć, jaśnieć, promienieć – tagh /taɣ/
światło – wallar /ˈwalːar/

Zwierzęta

bydło – ghau /ɣaw/, ħau /ħaw/
gęś – uunmu /ˈuːnmu/
jeleń – patar /ˈpatar/
kaczka – baab /baːb/
koń – waqadun /ˈwaqadun/
lew – pahlau /ˈpahlaw/
mamut – dhatluu /ˈðatluː/
mysz, szczur – naaphu /ˈnaːθu/
niedźwiedź – puutin /ˈpuːtin/
owca – phauru /ˈθawru/
pies – awqar /ˈawqar/
ryba – gullum /ˈɡulːum/
świnia – hayr /hajr/
wilk – phalku /ˈθalku/
zwierzę, zwierzyna – rrawa /ˈrːawa/

Czynności

być – kandas /ˈkandas/
mieć, posiadać – ħauhtas /ˈħawhtas/
brać – haptin /ˈhaptin/
dawać – dhuq /ðuq/
robić – zaww /zawː/
sprawiać, czynić – raub /rawb/

siedzieć – aurim /ˈawrim/
iść – tudur /ˈtudur/
biec, biegać – ghim /ɣim/, gip /ɡip/
bieg – gipir /ˈɡipir/

atakować, atak – kaħin /'kaħin/
ciągnąć – taww /'tawː/
dźwigać – liir /'liːr/
polować – suwar /ˈsuwar/
ratować, ratunek – firdaus /ˈfirdaʊ̯s/
walczyć – unzur /ˈunzur/
walka – unuzar /ˈunuzar/
wozić, transportować – yaghawwar /ˈjaɣawːar/

wschodzić, wstawać, podnosić się – pan /pan/, pann /panː/
zachodzić, opadać, znikać – zaun /zawn/

Określenia

brzydki – uunigsis /ˈuːniɡsis/
cały, pełny, kompletny – dauruusus /ˈdawruːsus/
ciepły – bausas /ˈbawsas/
ciężki – illisis /ˈilːisis/
dużo, suma – pazau /ˈpazaw/
nowy – katlisis /ˈkatlisis/
pasujący, dopasowany, pasować do siebie – iruuhsus /ˈiruːhsus/
płaski – nuhsus /ˈnuhsus/
szybki – sayyasas /ˈsajːasas/
szybko – sayyasah /ˈsajːasah/
świetlisty, jasny – wallarsas /ˈwalːarsas/
wielki – ħahtasas /ˈħahtasas/
wspaniały, szanowany – ayd /ajd/

Inne

koło – yamna /ˈjamna/
ładunek – dilli /ˈdilːi/
płaszcz – ghabar /ˈɣabar/

Spójniki

a, i – fi /fi/
aby, żeby – tugi /ˈtuɡi/
gdy – kaar /kaːr/

Przyimki

dla – pir /pir/
na – zur /zur/
nad – pana /ˈpana/, panna /ˈpanːa/
po (w znaczeniu czasowym) – aaghir /ˈaːɣir/
pod – saya /ˈsaja/, sayya /ˈsajːa/
przed (w znaczeniu czasowym) – giira /ˈɡiːra/
przed (w znaczeniu przestrzennym) – phal /θal/
przy – ghad /ɣad/
wokół – phaluudh /ˈθaluːð/
za (w znaczeniu przestrzennym) – uudh /uːð/, zudh /zuð/

Partykuły

nie – waan /waːn/
niechaj – kammi /ˈkamːi/
ale, jednak – maadhur /ˈmaːður/
tylko – zaħi /ˈzaħi/
mimo, pomimo – farrik /ˈfarːik/

Zaimki

co – asi /ˈasi/
jak – apa /ˈapa/
jaki, który – isi /ˈisi/
kiedyś, niegdyś, dawniej – aukar /ˈawkar/
to – sauk /sawk/
tamto – asuuk /ˈasuːk/

Liczby

jeden – hazru /ˈhazru/
dwa – pharu /ˈθaru/
trzy – dhinnu /ˈðinːu/
cztery – aasau /ˈaːsaw/
pięć – kargha /karˈɣa/
sześć – niirra /niːˈrːa/
siedem – saugh /sawɣ/
osiem – wayr /wajr/
dziewięć – baalla /ˈbaːlːa/
dziesięć – abaagh /ˈabaːɣ/
dwadzieścia – pharwi /ˈθarwi/
trzydzieści – dhinwi /ˈðinwi/
czterdzieści – wiswi /ˈwiswi/
pięćdziesiąt – karghawwa /karɣaˈwːa/
sześćdziesiąt – niirrawwa /niːrːaˈwːa/
siedemdziesiąt – saughiw /ˈsawɣiw/
osiemdziesiąt – wayriw /ˈwajriw/
dziewięćdziesiąt – baalliw /ˈbaːlːiw/
sto – phaafyar /ˈθaːfjar/
tysiąc – ħahtaphaafyar /ħahtaˈθaːfjar/

Przypisy

↑ znaczenie oryginalne
↑ jak wątroba
↑ jak serce

[1] znaczenie oryginalne

[2] wątroba

[3] serce

[1]

[2]

[3]