Tangia (złoty wiek): Różnice pomiędzy wersjami
| (Nie pokazano 315 wersji utworzonych przez 2 użytkowników) | |||
| Linia 2: | Linia 2: | ||
{{Tangia widoki historyczne}} | {{Tangia widoki historyczne}} | ||
{{Złoty Wiek Tangii państwo}} | {{Złoty Wiek Tangii państwo}} | ||
| − | {{ | + | {{Tangia Złoty Wiek języki}} |
| − | {{ | + | [[Plik:1280px-Helen Thomas Dranga - 'Portrait of a Polynesian Girl', oil on canvas, c. 1910.jpg|thumb|left|350px|Tangijska dziewczynka.]]'''Tangia''' ([[język ayu|ay]]. {{Ayu|Τανγυα}} ''Tangua'' /'tʰaŋgwa/, [[Język buański|bu.]] {{Ayu|Tañu}} /taŋu/, [[Język mahan|mhn.]] {{Ayu|Τανὲμά}} ''Tanèmá'' tane˨ma˦), pełna nazwa: '''Cesarstwo Wielkiej Tangii''' ([[Pisma tangijskie|klinowo]]: [[Plik:Tangian cuneiform Word Tangwa Bis.png|30px]]; [[język ayu|ay]]. "Ταυ Τανγυανα Τηλανλερα" ''Tau Tanguana Teilanlera'', [[Język buański|bu.]] "Tañusy", [[Język mahan|mhn.]] "μα Τήλάν-μὰλι Τήλεά υ Τάο Τανὲμά" ''ma Teélán-màli Teéleá iu Táo Tanèmá'') - państwo znajdujące się w większości w [[Kanisja|Kyonie zachodnim]] oraz na wyspach [[Wszechocean Kyonu|Wszechoceanu]] i [[Sfeniscja|Sfeniscji]], o powierzchni 3 620 604 km², sąsiadujące z [[Secht]]em na wschodzie, [[Państwo Neszów|Państwem Neszów]] i [[Dewia|Dewią]] na północy, [[Szur]]em na południu oraz [[Muria|Murią]] i [[Ajdynir]]em na zachodzie. Składa się z dużej wyspy [[Wyspa Kaori|Kaori]], wysp zachodnich [[Akeira]] i [[Hiranea]], półwyspu [[Pinu (złoty wiek)|Pinu]], [[Terytorium Demarkacyjne Dzikich Ziem|Terytorium Demarkacyjnego]] [[Dzikie Ziemie Kanisji|Dzikich Ziem Kanisji]], południowodewijskiej wyspy [[Atirai (złoty wiek)|Atirai]], wyspy [[Ma'uri]] oraz [[Sfeniscja|sfeniscjańskiej]] wyspy [[Wyspa nowocesarska|Nowocesarskiej]] oraz znacznej liczby małych wysp Wszechoceanu. Stolica państwa znajduje się we wschodniokaoryjskim mieście [[Kun Atla (złoty wiek)|Kun Atla]]. Głową państwa jest [[cesarz Tangii|cesarz]], "teilan", rządzący pod legendarną [[Korona Kaori|Koroną Kaori]], a władcami poszczególnych regionów są najwyższej rangi zarządcy zwani "[[kaoritanu]]". Religią państwową jest [[karaizm]], obowiązujący na wszystkich terytoriach oprócz pustyń [[Pustynia Marajska (złoty wiek)|Marao]] i [[Pustynia Takangaryjska (złoty wiek)|Takangari]], gdzie dopuszczany jest także [[szamanizm tangijski]], oraz [[Buania]], gdzie wyznawana jest religia [[Buae]]. Symbolem państwa jest księżyc [[Lykaon]] na tle krzyża buańskiego, przy czym w Buanii flaga jest pomarańczowa, a na pozostałych terytoriach jest granatowoniebieska. W roku 9700 [[EK]] populacja wynosiła 74 544 874, a średnia wieku 60 lat. |
| + | |||
| + | Opisywane tu lata 9654 - 9750 [[EK]] były złotym wiekiem w dziejach Tangii. Technologicznie, Imperium Tangijskie odpowiadało poziomowi ziemskiego imperium brytyjskiego w późnym XVIII i wczesnym XIX wieku, przy czym w pewnych aspektach wyprzedzając rozwój technologii na Ziemi (taśmy przesyłowe, guma i obicia kół, optyka katadioptryczna, mikroskop), a w innych spóźniając się (brak osiągnięć humanitarnych takich jak konstytucja czy prawa człowieka, brak rewolucji przemysłowej). Imperium tangijskie było mocarstwem gospodarczym i militarnym, szczególnie sławiąc się największą i najbardziej nowoczesną marynarką wojenną na ówczesnym świecie. Wykorzystywało broń palną z zamkiem skałkowym u armii lądowej na dużą skalę, z dobrze dopasowanymi do niej taktykami. Gospodarczo, Tangia utraciła swoje znaczenie jako historycznego monopolisty na produkcję tropikalnego kauczuku, gdzie recepturę produkcji wtórnie odkryto bądź wykradziono i powtórzono w [[Secht|Sechcie]], ale stała się lokalną potęgą tekstylną, eksportu przypraw, elementów okrętowych, a także transportu kruszcu i kamieni szlachetnych od potęg tych złóż z [[Nuaria|antarktycznych regionów świata]]. Imperium konsekwentnie prowadziło politykę importu dóbr surowych (materiałów, surowców) i eksportu towarów już przetworzonych (ubrań, naczyń, dekoracji, broni), wymagających specjalistycznej wiedzy rzemieślniczej. Była także potęgą w usługach, wpierw dzięki wprowadzeniu i unowocześnieniu sechtońskiej myśli finansowej, a później wskutek naturalnego rozwoju sektora usługowego przy bardzo pomyślnej koniunkturze makroekonomicznej. Tania siła robocza, zasilana nieludzko wykorzystywanymi niewolnikami, głównie o pochodzeniu pinuskim, sprawiła, że Tangia lat 9654 - 9750 posiadała potężny surplus eksportu nad importem. | ||
| + | |||
| + | Sukces imperium tangijskiego w złotym wieku pod kątem politycznym był efektem trzech ważnych czynników: | ||
| + | # pokojowego i owocnego wstąpienia [[Buania|Buanii]] do Unii Tangijskiej; | ||
| + | # skutecznych reform państwa: scalono politycznie i ideologicznie [[Wyspa Kaori|prowincje kaoryjskie]], w tym na drodze rewolucji [[karaizm|religijnej]] usunięto ich własne, lokalne systemy monarsze i demokratyczne, zastępując je wydajnym systemem imperialnym z cesarzem na czele i podległymi jemu [[kaoritanu]], oraz dzięki zunifikowaniu systemu monetarnego na przestrzeni prawie całego imperium, a także dzięki metodycznym przemianom kulturowym skutkującym powstaniem kultu cesarza i wykształcenia się wydatnej warstwy arystokratycznej i zarazem kultury posłuszeństwa i dyscypliny w warstwach średniej i niższej, i zwiększeniu wykorzystania niewolnictwa w celach odniesienia korzyści finansowych; | ||
| + | # dobrym traktowaniem [[Buania|Buanii]] i bardzo pomyślnym na dłuższą metę wynikiem [[Trzecia Wojna o Saakę|Trzeciej Wojny o Saakę]] lat 9654 - 9662, która doprowadziła do upadku ekonomiczną i cywilizacyjną dominację [[Secht]]u w [[Kanisja|regionie]]. | ||
| + | |||
| + | Uważa się, że złoty wiek Tangii zakończył się po 9750 roku, kiedy system imperialno-feudalny w połączeniu z dobrze już rozwiniętym kapitalizmem epoki nowożytnej, z nieprawidłowym zarządzaniem krajem przez kosztowną i arogancką klasę arystokratyczną, potężną magnaterię bez praw szlacheckich, z nieludzkim wykorzystywaniem tangijskich niewolników oraz klasy robotniczej, i fal nieurodzaju, doprowadził kraj do utraty stabilności. Gwoździem do trumny imperium był [[Impakt Kunatlyjski|upadek meteorytu]] na [[Kun Atla]] w 9867 [[EK]] i następnie [[Tangijska Wojna Domowa]] lat 9900-9905 [[EK]], która ostatecznie położyła kres imperium i dzięki której powstała [[FTI|Święta Republika Tangii, zwana FTI]]. | ||
| + | |||
| + | Tangię jako projekt prowadzi [[Użytkownik:Canis|Canis]]. Jest jednym z pierwszych państw projektu [[Kyon]]. Jest najbardziej rozwiniętym projektem tego autora, nie tylko z uwagi na ilość tekstu i dbałość o szczegóły, ale także na matematyczne podejście do demografii i gospodarki, z zależnością statystyk od siebie. Demografia jest rozbijana "od góry do dołu" na coraz drobniejsze grupy społeczne, do których dopisywane jest wynagrodzenie. Na podstawie tych działań udaje się ustalić wiele szczegółów, które do tej pory przy takich projektach były tylko mglistymi domysłami. Za prowincję [[Buania]] odpowiada [[Użytkownik:Kazimierz|Kazimierz]]. | ||
| + | |||
| + | <center>{{Kyon apokryf przyszłości}}</center> | ||
=Nazwa kraju= | =Nazwa kraju= | ||
| − | Słowo "Tangia" ([[język ayu]]) czy "Tanema" ([[język mahan]]) są niejasnego pochodzenia. W czasach | + | Słowo "Tangia" ([[język ayu]]) czy "Tanema" ([[język mahan]]) są niejasnego pochodzenia. W czasach unitarnych spekulowano związek ze słowem "τανγα" ''tanga'' oznaczającym "mistrzostwo" albo "władzę" (por. "τανυ" ''tanu'' - władca), ale nawet w tych czasach powszechnie akceptowano pogląd, że jest to znacznie późniejsza interpretacja. Słowo "Tangia" pojawia się pierwszy raz podczas [[Okres Królestw Tangijskich|okresu Kaori]] w ośmiu tekstach [[Luta ni Fari|lutafaryjskich]], gdzie tym określeniem nazywano "ciepłe kraje mórz". Prawdopodobnie przez najstarszą część historii słowo "Tangia" oznaczało po prostu "świat", a potem wyspę [[wyspa Kaori|Kaori]]. Po przyłączeniu [[Buania|Buanii]] do unii tangijskiej, wyspę Tangię nazwano wyspą [[Wyspa Kaori|Kaori]], a słowem "Tangia" określano polityczny ustrój podległy cesarzowi. |
Kraj nazywano też innymi określeniami: | Kraj nazywano też innymi określeniami: | ||
| Linia 16: | Linia 29: | ||
==Nazwy w różnych językach== | ==Nazwy w różnych językach== | ||
| + | Poniższa tabela przedstawia nazwy Tangii w różnych językach. | ||
| + | |||
{| class=wikitable border="1" cellpadding="4" cellspacing="0" style="background: #f9f9f9; border: 1px #aaaaaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" | {| class=wikitable border="1" cellpadding="4" cellspacing="0" style="background: #f9f9f9; border: 1px #aaaaaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" | ||
|- | |- | ||
| Linia 36: | Linia 51: | ||
|- | |- | ||
!colspan=4|języki kyońskie | !colspan=4|języki kyońskie | ||
| + | |- | ||
| + | |[[Język ajdyniriański|Ajdyniriański]] | ||
| + | |Tāzhvanir</br>[ta:ʐvaˈɲir] | ||
| + | |Dāyevanaqiyas Tāzhvanirani</br>[da:jɛ.vanaqi'yas ta:ʐvaɲi'raɲi] | ||
| + | |Tāzhvôs</br>[ta:ʐ'vɤs] | ||
|- | |- | ||
|[[Język ayu|Ayu]] | |[[Język ayu|Ayu]] | ||
| − | |[[Plik:Tangian cuneiform Word Tangwa Bis.png|50px]]<br/>Τανγυα<br/>''Tangua''<br/>['taŋ<sup>(g)</sup>wa] | + | |[[Plik:Tangian cuneiform Word Tangwa Bis.png|50px]]<br/>{{Ayu|Τανγυα}}<br/>''Tangua''<br/>['taŋ<sup>(g)</sup>wa] |
| − | |Ταυ Τανγυανα Τηλανλερα<br/>''Tau Tanguana Teilanlera''<br/>/tœː 'taŋgwana 'tejɫanɫeɾa/ | + | |[[Plik:Tangian cuneiform Word TauTanguanaTeilanLera.png|150px]]<br/>{{Ayu|Ταυ Τανγυανα Τηλανλερα}}<br/>''Tau Tanguana Teilanlera''<br/>/tœː 'taŋgwana 'tejɫanɫeɾa/ |
| − | |Τανγυαραι<br/>''Tanguarai''<br/>/ | + | |{{Ayu|Τανγυαραι}}<br/>''Tanguarai''<br/>/'taŋgwaɾai/ |
|- | |- | ||
|[[Język buański|Buański]] | |[[Język buański|Buański]] | ||
| Linia 46: | Linia 66: | ||
|Tañusy<br/>/taŋusɯ/ | |Tañusy<br/>/taŋusɯ/ | ||
|Tañuiro<br/>/taŋuiro/ | |Tañuiro<br/>/taŋuiro/ | ||
| + | |- | ||
| + | |[[Język enencki|Enencki]] | ||
| + | |Táwo /táwɔ/ | ||
| + | | | ||
| + | |Tawóki [tawɔ́ki] | ||
|- | |- | ||
|[[Obj-17|Mahan]] | |[[Obj-17|Mahan]] | ||
| − | |Τανὲμά<br/>[tane˨ma˦] | + | |{{Ayu|Τανὲμά}}<br/>[tane˨ma˦] |
| − | |Τήλάν-μὰλι Τήλεά υ Τάο Τανὲμά<br/>/ma teː˦la˦n ma˨li teː˦lea˦ ɥy ta˦ɔ tane˨ma˦/ | + | |{{Ayu|Τήλάν-μὰλι Τήλεά υ Τάο Τανὲμά}}<br/>/ma teː˦la˦n ma˨li teː˦lea˦ ɥy ta˦ɔ tane˨ma˦/ |
| − | |Ραί υ Τανὲμά<br/>/rai˦ ɥy tane˨ma˦/ | + | |{{Ayu|Ραί υ Τανὲμά}}<br/>/rai˦ ɥy tane˨ma˦/ |
| + | |- | ||
| + | |[[Język murski|Murski]] | ||
| + | |Tangāa<br/>['tʰʌŋʊə] | ||
| + | | | ||
| + | | | ||
| + | |- | ||
| + | |[[Język neszyjski|Neszyjski]] | ||
| + | |[[Plik:Neszyjski słowo Tangia.png|50px]]<br/>Āes | ||
| + | | | ||
| + | | | ||
| + | |- | ||
| + | |[[Język nowosechtoński|Nowosechtoński]] | ||
| + | |{{Unicode|ܬܐܵܢܘ݅|Serto}} ''Tānū'', {{Unicode|ܬܸܢܘ݆|Serto}} ''Tenu''<br/>[taːnuː], [te'nu] | ||
| + | |{{Unicode|ܬܵܢܐܲܒܳ ܡ݇ܪܤ|Serto}} ''Tānav Mərs'', {{Unicode|ܬܲܢܐܲܒܳ ܡ݇ܪܤ|Serto}} ''Tanav Mərs''<br/>[taːnav mr̩s], [tanav mr̩s] | ||
| + | | | ||
| + | |- | ||
| + | |[[Język nuaryjski|Nuaryjski]] | ||
| + | |Τάνυα<br/>''Tanua'' | ||
| + | |Τειλανξύς Τάνυα<br/>''Teilanksus Tanua'' | ||
| + | |Ινατανυαξύς Νύ<br/>''Inatanuaksus Nu'' | ||
| + | |- | ||
| + | |[[Język yuke|Yuke]] | ||
| + | |Tannuahero<br/>/tanːʷa'hɛɾɔ/ | ||
| + | |Ani Teilanatonxus Tannuahero<br/>/a'ni 'tejlanadə̃͡ɰ̃ksus 'tanːʷaˌhɛɾɔ/ | ||
| + | |Tannuanekan<br/>/'tanːʷanɛˌgan/ | ||
|- | |- | ||
|} | |} | ||
=Symbole narodowe= | =Symbole narodowe= | ||
| − | Symbole narodowe tangijskie to imperialna flaga kaoryjska, imperialna flaga buańska, flaga [[takatoa]] oraz emblemat cesarski. Poszczególne prowincje posiadają swoje symbole narodowe wyrażone hieroglifami klinowymi. Do insygniów państwowych należy także [[Korona Kaori]]. | + | Symbole narodowe tangijskie to imperialna flaga kaoryjska, imperialna flaga buańska, flaga [[takatoa]] oraz emblemat cesarski. Poszczególne prowincje posiadają swoje symbole narodowe wyrażone hieroglifami klinowymi. Do insygniów państwowych należy także [[Korona Kaori]]. Podstawowymi symbolami całego państwa są hieroglify klinowe "Tangia" oraz hieroglif "Teilan" (cesarz): |
| − | |||
| − | Podstawowymi symbolami całego państwa są hieroglify klinowe "Tangia" oraz hieroglif "Teilan" (cesarz): | ||
{| | {| | ||
| Linia 66: | Linia 114: | ||
|<small>Hieroglif "Τηλαν" ''Teilan'' - cesarz</small> | |<small>Hieroglif "Τηλαν" ''Teilan'' - cesarz</small> | ||
|} | |} | ||
| + | |||
| + | Romboidalny symbol klinowy Tangii z przecięciem w środku miał symbolizować jedność [[wyspa Kaori|wyspy Kaori]], reprezentując istotny historycznie związek jego części wschodniej i zachodniej. Później nabrał w ogóle znaczenia "unia", "związek". W [[Secht|Sechcie]] symbol jest nazywany obelżywie "kozie oko". | ||
==Flaga== | ==Flaga== | ||
Imperialna flaga Tangii występuje w dwóch wariantach kolorystycznych: | Imperialna flaga Tangii występuje w dwóch wariantach kolorystycznych: | ||
| + | <center> | ||
{| | {| | ||
|[[Plik:TangiaImperialFlag.png|350px]] | |[[Plik:TangiaImperialFlag.png|350px]] | ||
| Linia 76: | Linia 127: | ||
|<small>Flaga imperialna, wariant buański</small> | |<small>Flaga imperialna, wariant buański</small> | ||
|} | |} | ||
| + | </center> | ||
Charakterystyczny, pomarańczowy wariant buański jest używany wyłącznie przez [[Buania|Buańczyków]]. Pozostała część imperium wykorzystuje granatowy kolor. | Charakterystyczny, pomarańczowy wariant buański jest używany wyłącznie przez [[Buania|Buańczyków]]. Pozostała część imperium wykorzystuje granatowy kolor. | ||
W centrum flagi znajduje się [[Lykaon]], księżyc, symbol narodowy [[Tangijczycy|Tangijczyków]]. Jest używany jako symbol jedności narodów tangijskich i symbol misji [[karaizm|karajskiej]], której celem jest rozprzestrzenienie religii wody na cały świat. Związek wody z naturalnym satelitą jest silny na Ziemi, ale jeszcze silniejszy na Kyonie, ponieważ Lykaon krąży o wiele bliżej swojej planety niż Księżyc. | W centrum flagi znajduje się [[Lykaon]], księżyc, symbol narodowy [[Tangijczycy|Tangijczyków]]. Jest używany jako symbol jedności narodów tangijskich i symbol misji [[karaizm|karajskiej]], której celem jest rozprzestrzenienie religii wody na cały świat. Związek wody z naturalnym satelitą jest silny na Ziemi, ale jeszcze silniejszy na Kyonie, ponieważ Lykaon krąży o wiele bliżej swojej planety niż Księżyc. | ||
| − | Za księżycem znajduje się krzyż buański symbolizujący znaczną więź Tangijczyków z [[Buania|Buanią]]. W wariancie buańskim jest widoczny z charakterystycznymi okręgami występującymi w parach, na fladze kaoryjskiej te okręgi są blade i ledwie widoczne. | + | Za księżycem znajduje się krzyż buański symbolizujący znaczną więź Tangijczyków z [[Buania|Buanią]]. W wariancie buańskim jest widoczny z charakterystycznymi okręgami występującymi w parach, na fladze kaoryjskiej te okręgi są blade i ledwie widoczne. Po lewej stronie znajduje się symbol klinowy wyspy [[Atirai (złoty wiek)|Atirai]]. Po prawej stronie znajduje się symbol klinowy terytorium [[Pinu (złoty wiek)|Pinu]]. |
| − | |||
| − | Po lewej stronie znajduje się symbol klinowy wyspy [[Atirai ( | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
==Pozostałe== | ==Pozostałe== | ||
| − | Z fizycznych (namacalnych) symboli Tangii możemy wyszczególnić poniższe. | + | [[Plik:James-wainscoat-is8f7sBcfzY-unsplash.jpg|right|thumb|250px|[[Ohuż]] (''keha'') jest symbolem [[Buania|Buanii]].]]Z fizycznych (namacalnych) symboli Tangii możemy wyszczególnić poniższe: |
| + | * '''Kusza''' - choć w 9700 EK dominuje już broń palna, to kusza jest wciąż używana jako narodowy symbol łowców tangijskich | ||
| + | * '''Szkło''' i '''wszelka optyka''' - Tangia wykonuje soczewki i lunety, peryskopy, teleskopy, a także powszechnie wykorzystywane są ozdoby i narzędzia szklane. | ||
| + | * '''Orka''' ([[Ayu|ay.]] "Τανγυανα αραταο") jest symbolem całej morskiej Tangii. | ||
| + | * '''Glyptodon''' - symbol Tangii lądowej. | ||
| + | * '''Lasy i zarośla''' - zdecydowana większość terytoriów imperium ma ciepły, wilgotny klimat i bujną roślinność. Dotyczy to przede wszystkim terytorium Pinu. | ||
| + | * '''[[Ohuż]]''' ([[język buański|bu.]] "Keha") jest symbolem [[Buania|Buanii]]. O sproszkowaną substancję o świetnych właściwościach smakowych, konserwujących, ale też psychodelicznych, toczono wojny. | ||
| − | + | [[File:Scr00007.jpg|600px]]<br/>''Zaćmienie słońca nad Tangią. Noc jest częstym motywem kultury tangijskiej.'' | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
==Slogany== | ==Slogany== | ||
| − | {{Termin|ΛΥΤΑ·ΝΙ·ΦΑΡΙ-ΜΑ'Α·ΧΑΤΥΑ·ΧΑΡΙ|[[język ayu]]|"[[Luta ni Fari]], wpisz mnie do kronik!"| /'ɫʉta ni 'faɾi 'maʔa 'ɦatwa 'ɦaɾi/}} | + | {{Termin|{{Ayu|ΛΥΤΑ·ΝΙ·ΦΑΡΙ-ΜΑ'Α·ΧΑΤΥΑ·ΧΑΡΙ}}|[[język ayu]]|"[[Luta ni Fari]], wpisz mnie do kronik!"| /'ɫʉta ni 'faɾi 'maʔa 'ɦatwa 'ɦaɾi/}} |
Tangijskie władze stosują kilka sloganów. Są one ponumerowane. W roku 9700 był to "Καραι χο'υμ λοα νατλα φορονο" ''[[karaizm|Karai]] ho'um loa natla forono'' /'kaɾai 'ɦoʔʉm 'ɫoa 'natɫa 'foɾono/, co oznacza "Noc [[karaizm|karajska]] nad całym światem". W roku 9750 był to "Φαι τηλανλερα - τατλανευι τηλανλερα" ''fai teilanlera - tatlaneui teilanlera'' /'fai 'tejɫanɫeɾa 'tatɫanœʉ̯i 'tejɫanɫeɾa/, czyli "silne cesarstwo - piękne cesarstwo". | Tangijskie władze stosują kilka sloganów. Są one ponumerowane. W roku 9700 był to "Καραι χο'υμ λοα νατλα φορονο" ''[[karaizm|Karai]] ho'um loa natla forono'' /'kaɾai 'ɦoʔʉm 'ɫoa 'natɫa 'foɾono/, co oznacza "Noc [[karaizm|karajska]] nad całym światem". W roku 9750 był to "Φαι τηλανλερα - τατλανευι τηλανλερα" ''fai teilanlera - tatlaneui teilanlera'' /'fai 'tejɫanɫeɾa 'tatɫanœʉ̯i 'tejɫanɫeɾa/, czyli "silne cesarstwo - piękne cesarstwo". | ||
| Linia 119: | Linia 156: | ||
<center>[[Plik:Tangian cuneiform phrase LutaniFari ma'a hatua hari.png]]<br/>''"Λυτα νι Φαρι - μα'α χατυα χαρι", to rytmiczny okrzyk bojowy z czasów [[Okres Królestw Tangijskich|okresu Kaori]].<br/>Znaczenie słów "[[Luta ni Fari]], wpisz mnie do kronik!" zdaje się być dopisane znacznie później, a język oryginalnych słów pozostaje nieznany.''</center> | <center>[[Plik:Tangian cuneiform phrase LutaniFari ma'a hatua hari.png]]<br/>''"Λυτα νι Φαρι - μα'α χατυα χαρι", to rytmiczny okrzyk bojowy z czasów [[Okres Królestw Tangijskich|okresu Kaori]].<br/>Znaczenie słów "[[Luta ni Fari]], wpisz mnie do kronik!" zdaje się być dopisane znacznie później, a język oryginalnych słów pozostaje nieznany.''</center> | ||
| − | =Polityka= | + | =Historia= |
| + | {{Główny artykuł|Historia Tangii}} | ||
| + | Historia Tangii to historia sporej części [[Kanisja|regionu Kanisji]], tak [[wyspa Kaori|wyspy Kaori]], jak i pozostałych regionów, z których część jest tak oddalona od Kaori, że do czasów nowożytnych historia biegła zupełnie odrębnym tokiem i należy ją rozpatrywać osobno. Jednak według znanej historii to właśnie na Kaori wybudowano najstarsze po sąsiednim [[Secht|Sechcie]] cywilizacje w regionie i to tam używano pisma, zatem choć dzieje ludzi w obszarze [[Buania|Buanii]] czy [[Pinu]] są starsze, to spisana historia i wynikające z niej szczegóły są najdłuższe na Kaori, zatem o dziejach tej wyspy wiadomo najwięcej. Historia Kaori i później samej Tangii, wraz z innymi obszarami, dzieli się na następujące okresy: | ||
| + | * Neolit; | ||
| + | * Cywilizacja Marajska; | ||
| + | * Tangijskie Wieki Ciemne, podczas których Tangijczycy przybyli na [[Kaori]]; | ||
| + | * Okres Królestw Tangijskich, tzw. Kaoryjski, który był rozbiciem dzielnicowym z politycznymi zmaganiami o [[Korona Kaori|Koronę Kaori]]; | ||
| + | * Okres Unitarny wczesny, oznaczający okres współpracy regionów z wieloma bogatymi tradycjami demokratycznymi; | ||
| + | * Okres Unitarny późny, kiedy system demokratyczny istniał formalnie, ale władza już od dawna skupiała się w rękach marszałka rady państwa, tzw. cesarza tangijskiego, lub organizacji [[karaizm|religijnej Yul-Yoa]]; | ||
| + | * Okres Imperialny, kiedy wszelkie instytucje demokratyczne były rozmontowane, którego dotyczy niniejszy artykuł. | ||
| + | |||
| + | {| class="wikitable" align=center class="wikitable sortable" border="1" cellpadding="4" cellspacing="0" style="text-align: center; background: #f9f9f9; border: 1px #aaaaaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" | ||
| + | !width=40|Od | ||
| + | !width=40|Do | ||
| + | !Okres | ||
| + | !Epoka | ||
| + | !Więzi administr. | ||
| + | !Religia | ||
| + | !System polityczny | ||
| + | !System ekonomiczny | ||
| + | !Komentarz | ||
| + | |- | ||
| + | !colspan="4"|Neolit | ||
| + | |colspan="5"|Homo sapiens, odmiany oceanicznej, przez tysiące lat migruje do [[Szur]]u, [[Buania|Buanii]] i następnie zasiedla [[Pinu]]. | ||
| + | |- | ||
| + | !1500 [[EK]] | ||
| + | !2500 [[EK]] | ||
| + | !rowspan="3"|Marajska | ||
| + | ![[Cywilizacja Marajska (wczesna)|Cywilizacja Marajska<br/>(wczesna)]] | ||
| + | |Państwa-miasta | ||
| + | |[[Religia Marajska]] | ||
| + | |Polis z centrum w świątyniach | ||
| + | |Agrarny z handlem barterowym | ||
| + | |Ludność marajska przybywa na [[Wyspa Kaori|Kaori]] z [[Secht|półwyspu sechtońskiego]], przynosząc m.in. pismo hieroglificzne. | ||
| + | |- | ||
| + | !2501 [[EK]] | ||
| + | !3000 [[EK]] | ||
| + | ![[Cywilizacja Marajska (złoty wiek)|Cywilizacja Marajska<br/>(złoty wiek)]] | ||
| + | |Imperium Marajskie | ||
| + | |[[Religia Marajska]] | ||
| + | |Zhołdowane polis dominowane przez jedną z frakcji | ||
| + | |Agrarny z handlem barterowym, pierścienie srebrne jako waluta | ||
| + | |Ludność marajska tworzy własną cywilizację, bogatą w pałace, toczy wewnętrzne i zewnętrzne wojny, zakłada biblioteki bogate w tabliczki klinowe | ||
| + | |- | ||
| + | !3001 [[EK]] | ||
| + | !3300[[EK]] | ||
| + | ![[Cywilizacja Marajska (późna)|Cywilizacja Marajska<br/>(późna)]] | ||
| + | |Imperium Marajskie | ||
| + | |[[Religia Marajska]] | ||
| + | |Zhołdowane polis dominowane przez jedną z frakcji, niestabilne | ||
| + | |Agrarny z handlem barterowym, pierścienie srebrne jako waluta | ||
| + | |Cywilizacja marajska zaczyna zapadać się pod wpływem napływu ludności z kontynentu i własnym ciężarem, w połączeniu z katastrofami naturalnymi | ||
| + | |- | ||
| + | !3301 [[EK]] | ||
| + | !5516 [[EK]] | ||
| + | !colspan="2"|[[Tangijskie Wieki Ciemne]] | ||
| + | |regres do systemu plemiennego | ||
| + | |[[Religia Marajska]], [[szamanizm tangijski]] | ||
| + | |Brak państwowości, zanik sztuk pisania, liczny bandytyzm | ||
| + | |Agrarny z handlem barterowym, zbieractwo-łowiectwo | ||
| + | |Napływ ludności typowo tangijskiej w 3404 [[EK]]. Podczas tego okresu na wyspie znalazła się [[Korona Kaori]]. | ||
| + | |- | ||
| + | !5517 [[EK]] | ||
| + | !6910 [[EK]] | ||
| + | ![[Okres Królestw Tangijskich|Kaoryjski]] | ||
| + | ![[Okres Królestw Tangijskich]] | ||
| + | |Żadne, wiele królestw | ||
| + | |[[Szamanizm tangijski]] | ||
| + | |Feudalny, z władcami rządzącymi swoimi prowincjami | ||
| + | |Agrarny z handlem barterowym, monety miedziane, srebne i złote, wiele walut | ||
| + | |Założenie [[Królestwo Lutafaryjskie (Kaori)|Luta ni Fari]] w 5517 [[EK]], inspiracja inskrypcjami marajskimi zapoczątkowała piśmiennictwo tangijskie, liczne walki o [[Korona Kaori|Koronę Kaori]], chaos w regionie | ||
| + | |- | ||
| + | !6911 [[EK]] | ||
| + | !8875 [[EK]] | ||
| + | !rowspan="3"|Unitarny | ||
| + | ![[Tangia (6911 EK)|Unia Tangijska<br/>(wczesna)]] | ||
| + | |Unia ekonomiczna, poza tym rozdzielność | ||
| + | |[[Szamanizm tangijski]], [[karaizm]] | ||
| + | |Feudalny, monarchie w jednych prowincjach, demokracja szlachecka w innych, Rada Państwa z Cesarzem (marszałkiem rady) na czele | ||
| + | |Feudalny, agrarny, oparty o własność ziemską panów (''tanu'') i chłopstwo pracujące na nich | ||
| + | | | ||
| + | |- | ||
| + | !8876 [[EK]] | ||
| + | !9200 [[EK]] | ||
| + | ![[Tangia (8973 EK)|Unia Tangijska<br/>(średnia)]] | ||
| + | |Unia ekonomiczna, poza tym rozdzielność | ||
| + | |[[Karaizm]] | ||
| + | |Monarchie w jednych prowincjach, demokracja szlachecka w innych, Rada Państwa z Cesarzem (marszałkiem rady) na czele | ||
| + | |Pierwsze oznaki lekkiego kapitalizmu, merkantylizm, zelżenie pańszczyzny, nakłady na zwiększenie wydajności, odkrycia oceaniczne, handel | ||
| + | |Wstąpienie [[Buania|Buanii]] do Unii Tangijskiej. Kolonizacja [[Atirai]]. | ||
| + | |- | ||
| + | !9201 [[EK]] | ||
| + | !9550 [[EK]] | ||
| + | ![[Tangia|Unia Tangijska<br/>(późna)]] | ||
| + | |Scentralizowanie prowincji na gruncie [[karaizm|religijnym]], upadek znaczenia Rady Państwa, wzrost znaczenia [[Cesarz Tangii|cesarza]] | ||
| + | |[[Karaizm]] | ||
| + | |Monarchie w jednych prowincjach, demokracja szlachecka w innych, Cesarz samodzielnie rządzący Radą Państwa | ||
| + | |Wzrost znaczenia niewolnictwa, kolonizacje zagraniczne, znaczne inwestycje w [[Buania|Buanię]], poprawa dobrobytu, ale spadek swobód obywatelskich | ||
| + | | | ||
| + | |- | ||
| + | !9551 [[EK]] | ||
| + | !9699 [[EK]] | ||
| + | !rowspan="3"|Imperialny | ||
| + | ![[Tangia (9640 EK)|Imperium Tangijskie<br/>(wczesne)]] | ||
| + | |Obalenie monarchii i sabotaż systemów demokratycznych w Tangii, potężna konsolidacja kraju, rozrost propagandy, eksploracje oceaniczne | ||
| + | |[[Karaizm]] | ||
| + | |Neofeudalna z potężnym rozwarstwieniem społecznym i wydatną warstwą arystokratyczną, zmiany kulturowe, polityczne, administracyjne, pierwsi [[kaoritanu]] | ||
| + | |Inwestycje w okręty i handel, merkantylizm, jednolita polityka monetarna | ||
| + | | | ||
| + | |- | ||
| + | !9700 [[EK]] | ||
| + | !9750 [[EK]] | ||
| + | ![[Tangia (złoty wiek)|Imperium Tangijskie<br/>(złoty wiek)]]<br/>'''Niniejszy artykuł''' | ||
| + | |Pełne scalenie administracyjne | ||
| + | |[[Karaizm]] | ||
| + | |Neofeudalny z cesarzem, arystokracją, mieszczaństwem i chłopstwem, z potężnym rozwarstwieniem społecznym i wydatną warstwą arystokratyczną. | ||
| + | |Mieszany feudalno-kapitalistyczny z kompaniami handlowymi o własnym kapitale, kwantyfikacja wartości ziemi i pracy, w późniejszym czasie w tym chłopskiej, olbrzymi skok znaczenia niewolnictwa w gospodarce. | ||
| + | | | ||
| + | |- | ||
| + | !9751 [[EK]] | ||
| + | !9904 [[EK]] | ||
| + | ![[Tangia (późne imperium)|Imperium Tangijskie<br/>(późne)]] | ||
| + | |Pełne scalenie administracyjne | ||
| + | |[[Karaizm]] | ||
| + | |Neofeudalny z cesarzem, arystokracją, mieszczaństwem i chłopstwem. | ||
| + | |Kolizja magnatów kapitalistycznych z ubożejącą, ale politycznie ważną warstwą arystokratyczną. | ||
| + | |Liczne powstania niewolników, niepokoje społeczne. [[Impakt Kunatlyjski]] i [[Tangijska Wojna Domowa]] całkowicie kończą dzieje imperium. | ||
| + | |- | ||
| + | |} | ||
| + | |||
| + | ==Powstanie cywilizacji== | ||
| + | Cywilizacja powstaje tam, gdzie istnieją warunki geoklimatyczne, które dają szansę społeczeństwu istnieć, pod warunkiem wykształcenia przez niego umiejętności gromadzenia surplusu, a także tam, gdzie klimat jest wystarczająco spójny na większej przestrzeni, żeby zaistniała możliwość rozszerzenia zasięgu geograficznego tej samej rośliny i tych samych zwierząt wykorzystywanych do produkcji żywności, która utrzyma populację. Na Ziemi, cztery pory roku z zimą na czele w Europie oraz dwa sezony z porą suchą w Azji dały Europejczykom i Azjatom potrzebę gromadzenia na zimę/porę suchą surplusu produkowanego w korzystnych porach roku. Ponadto, w Australii jednostajny klimat powodował, że nie było potrzeby gromadzenia surplusu i zarazem rozwoju państwowości, a Afryka oprócz niekorzystnego klimatu pustyń i dżungli jest większa od Aleksandrii po Kapsztad niż od Senegalu po Etiopię, więc ta sama roślina rosnąca w Zimbabwe nie była w stanie rosnąć dużo bardziej na północ czy południe. Tymczasem, przykładowo pszenicę można było uprawiać od Lizbony po Szanghaj. Należy pamiętać, że gromadzenie surplusu w Europie i Azji dało potrzebę magazynowania, a zatem spichlerzy, które musiały być bronione przez żołnierzy, którzy nie produkowali żywności, ale mieli do niej dostęp. Powstające nierówności społeczne wymagały istnienia usystematyzowanej religii, a ta bez połączenia z państwowością byłaby zbyt niestabilna i ulotna, aby utrzymać państwo, stąd powstało i państwo. Ponadto, bliski fizyczny kontakt bydła, psów, zwierząt, grzybów, i wielu roślin, którego nie było w małych i odizolowanych od siebie społeczeństwach plemiennych, dał mieszankę biologiczną, przez którą powstały i ewoluowały drobnoustroje i wraz z nimi choroby, które pierwotnie pochłonęły wiele istnień, ale przez co populacje neolityczne wykształciły w sobie z czasem pewną odporność biologiczną. To głównie dlatego przede wszystkim Europejczycy i Azjaci, choć nie tylko oni, rozwinęli zaawansowane cywilizacje, i tak odpowiada się na pytanie dlaczego to nie Aborygeni podbijali Londyn, tylko odwrotnie - przy czym choć więcej ofiar pochłonęły zawleczone choroby niż kule strzelb, to ludy pierwotne musiały mierzyć się z jednym i z drugim<ref>Janis Warufakis, "Talking to my daughter about the economy", 2013.</ref>. | ||
| + | |||
| + | W przypadki tropikalnych terenów Tangii widzimy jednostajny klimat na wybrzeżach oraz jednostajny klimat górski i wysokogórski oraz pustynny w centrum, ale [[Wielbłąd i Rekin/Tangia i Pinu|klimat wyspy Kaori]] powodował, że wyspa średnio co dwa lata znajdowała się pod wpływem to wiatru zachodniego, to wschodniego. Z uwagi na wspomniane wysokie góry i duży rozmiar wyspy, powodowało to, że na przemian to wschodnia, to zachodnia część wyspy zarastała bujną roślinnością, która dawała żywność człowiekowi i zwierzętom. To dawało warunki odpowiednie do stworzenia potrzeby gromadzenia i obrony surplusu, a ponadto do zawiązywania mechanizmów państwowych i do handlu. To właśnie odróżnia [[Pinu]] od [[Wyspa Kaori|Kaori]]. Płaski, nadmorski półwysep Pinu, porośnięty dżunglami nieustannie dającymi owoce i warzywa w małej ilości, wspierał model plemienny społeczeństw, podczas gdy wyspa Kaori wspierała model wysoce cywilizacyjny, rozpoczynając od cywilizacji marajskiej. | ||
| + | |||
| + | ==Cywilizacja Marajska== | ||
| + | {{Główny artykuł|Cywilizacja Marajska (wczesna)}} | ||
| + | {{Główny artykuł|Cywilizacja Marajska (złoty wiek)}} | ||
| + | {{Główny artykuł|Cywilizacja Marajska (późna)}} | ||
| + | Cywilizacja Marajska istniała na [[Wyspa Kaori|wyspie Kaori]] orientacyjnie w latach 1500 [[EK]] - 3300 [[EK]]. Przed 1500 [[EK]], wyspa Kaori była okazjonalnie zamieszkiwana przez ludy zbieracko-łowieckie, ale dopiero od 1500 [[EK]] zaczynają się pojawiać oznaki cywilizacyjne, przede wszystkim w postaci pisma. Ludność marajska przyszła na wyspę z [[Secht|półwyspu sechtońskiego]] i to z niego przyniosła pismo klinowe, hieroglificzne. | ||
| + | |||
| + | Kultura obfitowała w piętrowe pałace i zdobione naczynia gliniane, poza tym generalnie pasowała do innych kultur epoki miedzi i potem brązu w obszarze [[Kanisja|Kanisji]]. Szczyt epoki przypadał na lata około 2501 [[EK]] - 3000 [[EK]]. | ||
| + | |||
| + | Upadek cywilizacji marajskiej nastąpił w około 3300 [[EK]], ale nie był punktowy i zajął prawie 400 lat. Był spowodowany prawdopodobnie kombinacją wielu czynników naraz, od najazdów obcych ludów (prawdopodobnie przybyłych z półwyspu [[Pinu]] przodków Tangijczyków), przez klęski naturalne (susze, głód), po zapaść systemu handlowego w całym regionie. | ||
| + | |||
| + | ==Tangijskie Wieki Ciemne== | ||
| + | {{Główny artykuł|Tangijskie Wieki Ciemne}} | ||
| + | Tangijskie Wieki Ciemne oddzielają czasy marajskie od czasów kaoryjskich i trwały orientacyjnie od 3301 [[EK]] do 5516 [[EK]]. W tym czasie, sztuka pisma zanikła całkowicie, stąd nazwa "wieki ciemne". W tych czasach ludność marajska gwałtownie zmniejszyła swoją populację, zastąpili ją Tangijczycy, ludność przybyła z półwyspu [[Pinu]] o antropologicznie oceanicznej odmianie. W tym czasie również prawdopodobnie [[Korona Kaori]] przewędrowała nieznanym sposobem i z nieznanego powodu z głęboko starożytnej [[Nuaria|Nuarii]] przez [[Szur]], [[Buania|Buanię]] i [[Pinu]] aż na [[Wyspa Kaori|Kaori]]. | ||
| + | |||
| + | ==Okres Królestw Tangijskich== | ||
| + | {{Główny artykuł|Okres Królestw Tangijskich}} | ||
| + | Okres Królestw Tangijskich rozpoczyna się od powstania [[Królestwo Lutafaryjskie (Kaori)|Królestwa Lutafaryjskiego]] w 5517 [[ET|EK]] (-1394 [[ET]]), a kończy wraz ze wspomnianym założeniem cesarstwa w 6911 [[ET|EK]] (0 [[ET]]). W tym czasie powstały państwa, które do czasów imperialnych były wyraźnie odrębnymi jednostkami administracyjnymi. Wszystkie te państwa były w początkowym okresie zarządzane przez króli, później część z nich była monarchiami elekcyjnymi z funkcjonującymi parlamentami. | ||
| + | |||
| + | W tym okresie państwa wchodzące w skład rozbicia dzielnicowego toczyły ze sobą wojny o [[Korona Kaori|Koronę Kaori]]. Frakcje walczące w konfliktach odbierały sobie prawo do rządzenia pod koroną, co miało im dać władzę nad całym państwem, jednak skrajnie rzadko miało to miejsce, zazwyczaj otwierało to kolejny epizod wiecznych wojen. Wraz z postępem technologicznym i organizacyjnym doszło do poważnej wojny zwanej [[Wielka Wojna o Koronę Kaori|Wielką Wojną o Koronę Kaori]], która doprowadziła do tak znacznych zniszczeń i wyludnienia, że przeklęto Koronę i zawiązano współpracę na poziomie gospodarczym w [[Tangia (6911 EK)|6911]] roku, otwierając okres Unitarny. | ||
| + | |||
| + | ==Okres Unitarny== | ||
| + | {{Główny artykuł|Tangia (6911 EK)}} | ||
| + | Okres unitarny rozpoczął się w 6911 EK, kiedy wybudowano fortecę w Tau Atla, a w niej grafitową komnatę, gdzie złożono ku przestrodze wieków [[Korona Kaori|Koronę Kaori]]. Zawiązano jednocześnie unię gospodarczą wschodu wyspy z zachodem i założono [[Rada Państwa Tangia|Radę Państwa]] na czele z [[Cesarz Tangii|cesarzem]] ("τηλαν" ''teilan''), dla którego w [[Luta ni Fari]] wybudowano ogromny pałac, i którego utrzymywano z podatków wszystkich prowincji wraz z całą świtą. Cesarz posiadał funkcję marszałka rady/spikera izby i pozostali członkowie rady nie byli mu podlegli, był dziedziczny, reprezentował wszystkie kraje naraz, dbał o porządek obrad, i posiadał jeden głos. Okres unitarny definiowało zachowanie takiego właśnie stanu rzeczy, szczególnie we wczesnym i średnim etapie. | ||
| + | ===Rewolucja Kauczukowa=== | ||
| + | {{Główny artykuł|Rewolucja Kauczukowa}} | ||
| + | W roku 7200 EK rozpowszechniono uprawy kauczukowca, endemicznego dla [[Akeira|Akeiry]], a w roku 7340 EK odkryto proces wulkanizacji naturalnego kauczuku. Otrzymaną w ten sposób gumę wykorzystywano do obicia obuwia żołnierzy, kół, taśm przesyłowych, uszczelek kontenerowych i zderzaków, do bielizny, produkcji kaloszy i gumek zaciskowych. Tajemnicę tego procesu natychmiast zabezpieczono tajemnicą rządową. Guma tangijska nie była eksportowana, natomiast eksportowano z Tangii gotowe, wyprodukowane produkty, na które był ogromny popyt. To zapewniło Tangii ogromny przychód, regulowany jednak przez [[Secht]], który był bramą do bogatych potęg centrum i wschodu Kyonu, takich jak [[Ajdynir]], [[Państwo Truskie]], [[Siedmiomieście]], [[Muria]] czy [[Olsenia]]. Tajemnicę produkcji gumy skutecznie utrzymano aż do 9681 EK, przez 2341 lat kyońskich, czyli 873 lat ziemskich, ponad połowę mniej, niż na Ziemi utrzymano tajemnicę produkcji jedwabiu. Eksport tych produktów był największym sukcesem komercyjnym w historii Tangii, scalił prowincje tangijskie, szczególnie przeciwko Sechtowi, wykorzystującemu swoją pozycję. | ||
| + | ===Pierwsza Wojna o Saakę=== | ||
| + | {{Główny artykuł|Pierwsza Wojna o Saakę}} | ||
| + | [[Plik:Walka o sztandar turecki.jpg|250px|thumb|right|[[Secht|Sechtońsko]]-[[Tangia|tangijskie]] starcia w 8844 EK.]]Tangijskie prowincje porozumiały się w sprawie konieczności przerwania kontroli Sechtu nad eksportem gumy na wschód. Co prawda jakakolwiek wojna kompletnie zamknęłaby możliwości eksportu, ale z powodu cła marże na tak pożądanym produkcie zaczynały i tak ograniczać jego wartość. W 8843 zarząd Sechtu otrzymał wypowiedzenie wojny, które zignorowano - Tangijczycy uchodzili wtedy za wywyższających się dzikusów, za jakich uważano na przykład Pinusów. Tangijczycy odebrali to jako obelgę. | ||
| + | |||
| + | W 8843 siły tangijskie zaatakowały Secht w miejscowościach [[Afair]] (Tangijczyków po 3 dniach zepchnięto z powrotem do morza z minimalnymi stratami sechtońskimi), [[Magnis]] (tysiąc Tangijczyków napotkało piętnaście tysięcy Sechtończyków i po zabiciu 150, porozumiało się z wrogiem i wykonało odwrót) i [[Saaka|Saaką]], gdzie jednak starły się armie równej wielkości, a walczący tam Tangijczycy byli silniejszego sortu. Zamieszanie w szeregach Sechtu wprowadziło sprawne wykorzystywanie zatrutych strzał przez Tangijczyków, i Sechtończycy wycofali się za mury. | ||
| + | |||
| + | Tangia była na niższym poziomie od Sechtu pod każdym możliwym względem, militarnym, infrastrukturalnym, ekonomicznym, populacyjnym, moralnym, strategicznym, technologicznym czy rekonesansu. W 8845 dowódca hetyński Hazad Tabad dar Masmadōr oraz arad Konfederacji Sechtu Kazim Ya-Szalef zaatakowali Tangijczyków, zabili 1500, resztę wzięli do niewoli, z cesarzem Hari Koe na czele. Statki tangijskie pod Sechtem została zatopione co do jednego, a okręty sechtońskie ruszył na [[Orumilo]], [[Reitika|Reitikę]] i [[Kun Atla]] i zatopiły 60% floty nie stoczywszy bitwy z nikim. Secht nie żądał niczego od Tangijczyków - nie wzięto ich poważnie. | ||
| + | |||
| + | ===Plan trzydziestoletni=== | ||
| + | {{Główny artykuł|Tangijski Plan Trzydziestoletni}} | ||
| + | Z perspektywy historii, Hari Koe rozegrał swoją sytuację najlepiej jak mógł: po powrocie z niewoli sechtońskiej udowodnił tangijskim przywódcom, jak głębokie błędy popełniono i że nie ma żadnych szans na odwet zanim Tangia faktycznie nie wyjdzie z poziomu "dzikusów" za jakich brał ich Secht do poziomu cywilizacji. Argumenty cesarza były potężne, bo Hari Koe upozorował przyjaźń z aradem Sechtu Kazimem Ya-Szalefem, który lubił chwalić się dzikim plemionom jak bardzo lepsze jest jego państwo, i błyskawicznie uczył się rozwiązań cywilizacyjnych. Sechtończycy, których straty w wojnie były minimalne, a którzy nie chcieli pozbawiać się cennego dostawcy, uznali to za inwestycję, i uczyli cesarza. | ||
| + | |||
| + | Trzydziestoletni plan budowy cywilizacji Tangii cesarza Hari Koe trwał od końca wojny w 8845 EK do 8875 EK. W tym czasie zbudowano setki kilometrów dróg, flotę handlową i wojenną, wzmocniono handel z [[Pinu]], [[Buania|plemionami buańskimi]] i [[Szurem]], wprowadzono księgowość sechtońską opartą o przychody i rozchody, bank centralny, walutę [[aotai]], usprawniono rynek kredytu, poprawiono produktywność rolnictwa, poprawiono uzbrojenie, wprowadzono wywiad wojskowy i zaczęto szpiegowanie Sechtu, wprowadzono rozwiniętą hierarchię wojskową i dyscyplinę żołnierską oraz departament propagandy państwowej z użyciem ulicznych nawoływaczy i mówców głoszących hasła pankaoryjskie, progresywne i narodowościowe. | ||
| + | |||
| + | Kazim Ya-Szalef do samej śmierci w 8871 roku nie podejrzewał nastrojów Sechtońskich. Jego następca Lərev Farsan dar 'urn nie był tak naiwny i wyrzucił Tangijczyków ze struktur znaczenia szczególnego, zniósł ulgi podatkowe. Tangijscy podżegacze podburzyli część społeczeństwa sechtońskiego do ataków na karawany i sklepy tangijskie, ich seria w 8875 EK przerosła oczekiwania tangijskie, stosunki tangijsko-sechtońskie stały się mocno napięte. Arad Sechtu Lərev Farsan dar 'urn po spaleniu wielkiego magazynu w Ha Agav domyślił się, że Hari Koe pociąga za sznurki w jego społeczeństwie, i przedstawił plan przeciwdziałania liderom swoich krain, ale został przez nich wyśmiany, ponieważ pamiętali oni Tangijczyków jako nieinteligentne, dzikie plemiona, niezdolne do naruszenia takiej siły jak Secht - nawet po tym jak ewakuowano Tangijczyków z Sechtu i zerwano stosunki dyplomatyczne. | ||
| + | |||
| + | ===Druga Wojna o Saakę=== | ||
| + | {{Główny artykuł|Druga Wojna o Saakę}} | ||
| + | [[Plik:View of Tillamook Fire, Oregon from airplane - NARA - 299308.jpg|250px|thumb|left|Pożar wywołany w 8879 przez Sechtończyków w Orumilo wywołał burzę ogniową, która strawiła 80% miasta.]][[Plik:Brandpfeile Germanisches Nationalmuseum W788 + W2056.jpg|thumb|250px|right|Południowoniemieckie bełty zapalające do kusz (''Germanisches Nationalmuseum'', XV wiek), podobne były wykorzystywane przez Sechtończyków do podpalania strzech w [[Orumilo]].]]Tangia z 8877 była już zupełnie innym państwem niż w 8843. Atak tangijczyków rozpoczął się w nocy 14 fo'onau 8877 EK zmasowanym atakiem na magańskie porty w Surrāt, Haden, Saace, Hasin, hetyńskie miasta Ha Agav, Haq Kabot, 'er, oraz porty Afair i Bašar w kraju urańskim. Charakterystycznie dla tej wojny, w wielu z nich użyto gazów bojowych, szczególnie raelgaru i arsenu. Atak na hetyńską stolicę Ha Agav był szczególnie olbrzymi, zużyto prawie 10 tys. kanistrów z trującą substancję, a pogoda sprzyjała atakowi, co zabiło kilkadziesiąt tysięcy cywilnych osób, w tym kobiet i dzieci. Skutki i sens ataku były szokiem dla samej Tangii i doprowadził do poważnych zaburzeń w dyscyplinie floty, ale na przeprosiny było już za późno, obie strony wiedziały, że stoją w obliczu wojny totalnej. | ||
| + | |||
| + | W 8879 roku flota sechtońska rozgromiła resztki floty tangijskiej i uderzyła na Kun Atla, Reitikę i Orumilo. W bitwie o Orumilo użyto dużej ilości substancji zapalających, co rozpętało burzę ogniową, unicestwiło 80% miasta i zabiło prawie sto tysięcy ludzi. Sechtończycy i Tangijczycy równo opisali potworności z Ha Agav i Orumilo, powoli opuszczając wzajemne animozje i obwiniając bogów wojny o zmącenie umysłów ludzi, w których zaczęto się zastanawiać nad wpływem rozwoju technologii i jego użycia przez człowieka przeciwko drugiemu człowiekowi. Po wojnie, to wywołało charakterystyczny etap humanizmu w historii zachodniego Kyonu. | ||
| + | |||
| + | Natarcie sił zachodniotangijskich (Naratajczyków, Tongamijczyków, Lutafaryjczyków i Nomeurajczyków), zmobilizowanych zagładą Orumilo, unicestwiło resztki floty przeciwnika i Tangijczycy skierowali się na Secht, który po kilku bitwach został okupowany. Ponownie oblężono Saakę, tym razem porządnie. W 8883 roku skarbce obu krajów były opustoszałe, a gospodarki w ruinie. Saakę oblegano siedem lat (2,6 roku ziemskiego) i w roku 8888 wojska tangijskie katapultowały za mury miasta zwłoki osób zmarłych na dżumę i ich przedmioty. Wywołana tym epidemia pochłonęła w 8888 - 8890 EK w sumie 57 000 osób, zanim ją wygaszono, ale miasto się nie poddało. | ||
| + | |||
| + | W 8890 roku społeczeństwa obu krajów uznały, że wojna była tak bezsensowna i z tak wielkimi stratami, że w Tangii cesarz Hari Koe został aresztowany i pozbawiony tronu, a w Sechcie Lərev Farsan dar 'urn został dekapitowany w przewrocie. Oba narody szukały już sposobu na porozumienie się, a obie armie miały dość walki w okopach. Uzgodniono winnych, przyczyny wojny, i skorzystano z Pinusów do zabezpieczania handlu między oboma stronami do czasu wygaszenia animozji. | ||
| + | |||
| + | ===Tangia unitarna okresu średniego=== | ||
| + | {{Główny artykuł|Tangia (8973 EK)}} | ||
| + | Ponieważ odbudowanie pełnych kontaktów handlowych z Sechtem od razu po tak krwawej wojnie było niemożliwe, Tangia zwróciła się do innych państw celem zdywersyfikowania rynków. Rozwinęły się kontakty z [[Pinu]] i szczególnie intensywnie komunikowano się z [[Buania|Buanią]], gdzie budowano manufaktury i osiedla, handlowano drewnem i [[ohuż]]em, tytoniem, cukrem, kuszami, pancerzami, wyrobami szklanymi (np. okularami), obuwiem gumowym, wyciągi linowe. Buańczycy wzbogacili tangijską sztukę teatralną, kulinarną i filozofię. | ||
| + | |||
| + | Tangia założyła flotę państwową, nazwaną [[Takatoa]], i opracowała galeon, inspirowana innowacjami [[Państwo Neszów|neszyjskimi]]. Prześcignęła w 9353 państwo Neszów w kolonizacji [[Atirai]], gdzie wojska [[aranu]] starły się z dewijskiego pochodzenia tubylcami. W 8973 EK, [[Nazewnictwo chronologiczne Kyonu|roku wspólnym Kyonu]], polityka Tangii była stadium pośrednim pomiędzy niezależną unią gospodarczą z 6911 EK, a okresem imperialnym. | ||
| + | ===Tangia unitarna okresu późnego=== | ||
| + | {{Główny artykuł|Tangia (9509 EK)}} | ||
| + | Do roku 9495 EK [[karaizm|karajska]] sekta "Gwiezdna Droga", Yul-Yoa, scalała społeczeństwo tangijskie ponad regionalnymi podziałami. Dołączyła do niej Kalia, cesarzowa, która następnie dokonała w 9495 EK przewrotu nad Radą Państwa, czyniąc jej członków swoimi marionetkami. Oficjalnie Rada jeszcze istniała, ale doradzała cesarzowej, zupełnie tracąc prawo weta. | ||
| + | |||
| + | Tymczasem [[Buania]], nie mogąc porozumieć się wewnętrznie między swoimi plemionami, i tocząc ze sobą wojny, wreszcie od 9266 EK stopniowo zaczynała integrować się z Tangijczykami. Ostatecznie, do roku 9509 EK Buania była pełnoprawnym członkiem Unii Tangijskiej, wielu Buańczyków przyjęło karaizm, a jej wódz formalnie miał stanowisko przy Radzie. | ||
| + | ==Okres imperialny== | ||
| + | Przejście od okresu unitarnego do imperialnego było płynne. W późnym okresie unitarnym, np. 9509 EK, Rada Państwa i tak straciła prawo weta, ale jeszcze istniała, doradzając cesarzowi. Maksymalnie do 9640 EK doszło do znacznie dalszych, głębokich przemian politycznych. Przede wszystkim zasabotowano systemy demokratyczne, tj. republiki Tongami, Lutafaryjską i Nomeurajską. We wszystkich trzech uznano, że cesarska partia Yul-Yoa jest jedyną dopuszczalną i z czasem odwołano wybory. W kilku dalszych prowincjach doszło do przewrotów procesarskich przeciwko lokalnym monarchiom. Z początku w dwóch dawnych republikach i jednej dawnej monarchii w miejsce prezydentów czy króli powołano tzw. [[kaoritanu]], czyli władców, którzy podlegali tylko pod cesarza, ale formalnie rządzili pod słynną [[Korona Kaori|Koroną Kaori]], którą wydobyto z grafitowej komnaty, i pod którą zaczęli na powrót rządzić cesarzowie. Jeden system polityczny po drugim upadał i powoływano nowych [[kaoritanu]]. System też wyjątkowo dobrze przyjął się w Buanii, gdzie uznano go za usprawnienie dotychczasowej buańsko-tangijskiej administracji. | ||
| + | |||
| + | ====Trzecia Wojna o Saakę==== | ||
| + | {{Główny artykuł|Trzecia Wojna o Saakę}} | ||
| + | ====Kres imperium==== | ||
| + | [[Plik:10007-V1 canis0000 Portrait of a king in gold and blue age 30 black hair d38ad6ff-3a40-4e35-98a8-caa2c029eed8.png|thumb|right|350px|[[Raokora yu Reil]] - ostatni cesarz Tangii.]] | ||
| + | Okres imperialny nawiązywał mocno do okresu kaoryjskiego i był antagonizmem okresu unitarnego. Tradycje demokratyczne zostały zarzucone. Doszło do przemian kulturowych, gdzie propaganda państwowa promowała posłuszeństwo u obywateli. Z czasem, nazwiska rodowe nabrały autorytetu. W środkowym etapie, zwanym '''złotym wiekiem Tangii''', zarządzanie jeszcze było na tyle wydajne, że w kraju zapanował pokój, dobrobyt, a Tangia wyprzedziła inne państwa w poziomie cywilizacyjnym. Ten czas trwał około pięćdziesięciu lat: od ok. 9700 EK do 9750 EK. Ten system nie mógł istnieć długo, ponieważ kraju zapanował neofeudalizm, będący mieszanką systemu feudalnego przemieszanego z potężniejącymi praktykami kapitalistycznymi. To właśnie one sprowadziły na kraj szereg kryzysów, do tego wstrząsnęły nim powstania coraz to mocniej uciskanych niewolników oraz klęski naturalne. Ostatecznie, w stolicę kraju uderzył duży [[Impakt Kunatlyjski|meteoryt]], który zaburzył żniwa na całym świecie i wprowadził chaos w Tangii, kończący się [[Tangijska Wojna Domowa|wojną domową]], która położyła kres Imperium. | ||
| + | |||
| + | =Polityka Tangii złotego wieku= | ||
[[Plik:TangiaImperialCoA.png|150px|thumb|right|Kwadratowy emblemat używany w niektórych dokumentach.]]Polityka cesarstwa tangijskiego w jej [[złoty wiek Tangii|Złotym Wieku]] jest skomplikowana. Z uwagi na historię państwa, należące do niego tereny należy rozdzielić na tereny tangijskie (Kaorytów), buańskie, tereny podbite, kolonie zamorskie (np. [[Ma'uri]]), działania terytorialne [[Takatoa]], i wyspę [[Atirai]]. W każdym z tych regionów zasięg władzy cesarskiej jest nieco inny i samo prawo jest inne, zatem w znaczeniu administracyjno-legislacyjnym Tangia pozostała federacją. | [[Plik:TangiaImperialCoA.png|150px|thumb|right|Kwadratowy emblemat używany w niektórych dokumentach.]]Polityka cesarstwa tangijskiego w jej [[złoty wiek Tangii|Złotym Wieku]] jest skomplikowana. Z uwagi na historię państwa, należące do niego tereny należy rozdzielić na tereny tangijskie (Kaorytów), buańskie, tereny podbite, kolonie zamorskie (np. [[Ma'uri]]), działania terytorialne [[Takatoa]], i wyspę [[Atirai]]. W każdym z tych regionów zasięg władzy cesarskiej jest nieco inny i samo prawo jest inne, zatem w znaczeniu administracyjno-legislacyjnym Tangia pozostała federacją. | ||
| − | Jednocześnie należy odróżnić Imperium z lat 9654-9750 [[EK]], które opisuje niniejszy artykuł, od tego z 9751-9866 [[EK]], które opisuje [[Tangia (9866 EK)|odpowiedni artykuł]]. Tangia lat 9654-9750 EK miała najsilniejszy wizerunek monarchistyczno-arystokratyczny, z niemal boskim kultem cesarza ([[język ayu|ay.]] "τηλαν" ''teilan'') i podległych mu [[kaoritanu]] ([[język ayu|ay.]] "καοριτανυ" ''kaoritanu'') i świetnie rozwiniętą arystokracją, która początkowo zarządzała handlarzami i zezwalała niezależnym kompaniom handlowym na działania kolonialne, przede wszystkim na terytorium [[Pinu ( | + | Jednocześnie należy odróżnić Imperium z lat 9654-9750 [[EK]], które opisuje niniejszy artykuł, od tego z 9751-9866 [[EK]], które opisuje [[Tangia (9866 EK)|odpowiedni artykuł]]. Tangia lat 9654-9750 EK miała najsilniejszy wizerunek monarchistyczno-arystokratyczny, z niemal boskim kultem cesarza ([[język ayu|ay.]] "τηλαν" ''teilan'') i podległych mu [[kaoritanu]] ([[język ayu|ay.]] "καοριτανυ" ''kaoritanu'') i świetnie rozwiniętą arystokracją, która początkowo zarządzała handlarzami i zezwalała niezależnym kompaniom handlowym na działania kolonialne, przede wszystkim na terytorium [[Pinu (złoty wiek)|Pinu]], [[Atirai (złoty wiek)|Atirai]] i którym pozwoliła na zarządzanie nawet istotnymi międzynarodowymi trasami handlowymi (Tangia-[[Secht]], Tangia-[[Dewia]], Tangia-[[Ajdynir]], Tangia-[[Szur]], Tangia-[[Nuaria]]). W tym okresie kraj zatem wycofał się z merkantylnego zarządzania na pół-merkantylne, pół-feudalne. W późniejszych latach, 9751-9866 [[EK]], niezależni handlarze przekształcili się w magnatów bez wstępu do pałaców, bez sztandaru, bez tytułów szlacheckich, ale zdobyli taką potęgę (faktyczną, ekonomiczno-społeczną potęgę), że nabywali faktyczną władzę polityczną pomimo braku tytułów szlacheckich i dzięki rynkowi kredytu, który udzielali arystokracji, zupełnie zakłócili istniejący ład społeczny. Niedoświadczony kapitalizm doprowadził też wtedy do kilku kryzysów gospodarczych, co w połączeniu z gospodarką kolonialno-wyzyskową opartą w coraz większej mierze o nieludzkie wykorzystywanie niewolników, [[Impakt Kunatlyjski|uderzenie meteorytu w Kunatla w 9867 EK]], z coraz silniejszymi ruchami socjalistycznym i komunistycznym wśród warstw chłopskiej i robotniczej, i fatalnymi plonami doprowadziło ostatecznie do [[Tangijska Wojna Domowa|wojny domowej]] i [[Tangia (10000 EK)|powstania republiki]]. |
| − | Istotnym faktem odróżniającym [[Imperium Tangijskie]] od [[Tangia|wcześniejszych okresów]] (np. [[Tangia (8973 EK)|8973]] EK czy [[Tangia|9509]] EK) było też zejście religii ([[karaizm]]u) na drugi plan. Odłam juljoański ([[język ayu|ay.]] "γιυλ-γιοα καράιγιομι " ''yul-yoa karaiyomi'', dosł. "religia ''karai'' gwiezdnej rzeki") stabilnie opanował cały kraj i, co ważniejsze, przeniknął wszystkie struktury polityczne. I choć [[Buania ( | + | Istotnym faktem odróżniającym [[Imperium Tangijskie]] od [[Tangia|wcześniejszych okresów]] (np. [[Tangia (8973 EK)|8973]] EK czy [[Tangia|9509]] EK) było też zejście religii ([[karaizm]]u) na drugi plan. Odłam juljoański ([[język ayu|ay.]] "γιυλ-γιοα καράιγιομι " ''yul-yoa karaiyomi'', dosł. "religia ''karai'' gwiezdnej rzeki") stabilnie opanował cały kraj i, co ważniejsze, przeniknął wszystkie struktury polityczne. I choć [[Buania (złoty wiek)|Buania]] posiadała bardzo wysoką autonomię i specjalny status, pozwalający jej wyznawać własną religię rodzimą ([[Buae]]), to karaizm wyznawało tam 40%, w tym wiele elit społecznych. Ponadto karaizm był kompatybilny z wieloma wierzeniami Buae, ponadto karaizm był ze swojej specyficznej definicji stworzony dla wyspiarskich organizmów politycznych, nie obszarów kontynentalnych, więc i sama religia uległa przemianie. Ostatecznie doprowadziło to do odmian karaizmu zwanych "buańskim karaizmem" i "pinuskim karaizmem", które były uznane oficjalnie w [[Tangia (9866 EK)|Imperium epoki 9866 EK]], ale w tu opisywanym okresie 9654-9750 jeszcze nie zawsze i nie wszędzie. Faktem jest, że w 9654-9750 religia była już oczywistym narzędziem państwa tangijskiego w rękach cesarza. |
==Struktury władzy== | ==Struktury władzy== | ||
Na najwyższym poziomie władzy znajduje się '''suweren''', którym jest '''[[cesarz Tangii]]'''. Cesarz jest dziedziczny, domyślnie, albo wybierany przez urzędujących kaoritanu przy wsparciu rady nadzwyczajnej. Zasiada on na tronie w [[Luta ni Fari]] albo w [[Kun Atla]] (późniejszy okres) pod legendarną [[Korona Kaori|Koroną Kaori]], z której wyjęto piętnaście klejnotów. Rozkazy cesarskie są wdrażane poprzez przekazanie ich przedstawicielom cesarza najwyższej możliwej rangi, nazywanym '''[[kaoritanu]]''', którzy noszą pierścień z jednym z klejnotów Kaori lub z jego repliką. Kaoritanu jest mianowany przez cesarza osobiście i występuje tylko jeden na region. Cesarz posiada władzę odwołania kaoritanu, czasowego lub trwałego pozbawienia go władzy, albo skazania go na śmierć. W większości dominiów panuje zasada "wasal mojego wasala nie jest moim wasalem", co oznacza, że cesarz nie może wydawać poleceń np. tanu, i musi przekazać kaoritanu stosowne polecenie wydania rozkazu, i dopiero to zobowiązuje do czegokolwiek kaoritanu. Ta zasada była jednak niepisana i w praktyce usłyszenie rozkazu od stanowiska wyższego bardzo rzadko powodowało sprzeciw. | Na najwyższym poziomie władzy znajduje się '''suweren''', którym jest '''[[cesarz Tangii]]'''. Cesarz jest dziedziczny, domyślnie, albo wybierany przez urzędujących kaoritanu przy wsparciu rady nadzwyczajnej. Zasiada on na tronie w [[Luta ni Fari]] albo w [[Kun Atla]] (późniejszy okres) pod legendarną [[Korona Kaori|Koroną Kaori]], z której wyjęto piętnaście klejnotów. Rozkazy cesarskie są wdrażane poprzez przekazanie ich przedstawicielom cesarza najwyższej możliwej rangi, nazywanym '''[[kaoritanu]]''', którzy noszą pierścień z jednym z klejnotów Kaori lub z jego repliką. Kaoritanu jest mianowany przez cesarza osobiście i występuje tylko jeden na region. Cesarz posiada władzę odwołania kaoritanu, czasowego lub trwałego pozbawienia go władzy, albo skazania go na śmierć. W większości dominiów panuje zasada "wasal mojego wasala nie jest moim wasalem", co oznacza, że cesarz nie może wydawać poleceń np. tanu, i musi przekazać kaoritanu stosowne polecenie wydania rozkazu, i dopiero to zobowiązuje do czegokolwiek kaoritanu. Ta zasada była jednak niepisana i w praktyce usłyszenie rozkazu od stanowiska wyższego bardzo rzadko powodowało sprzeciw. | ||
| + | |||
| + | Dominium (tonno'o) jest rządzone przez cesarza i jego kaoritanu. Dominia dzielą się na prowincje (mau), na czele każdej prowincji stoi kaoritanu. Prowincje dzielą się na hrabstwa (huon), rządzone przez hrabich (huontanu). Hrabstwa dalej dzielą się na dystrykty (mei'i), rządzone przez zarządców (mouri). Strukturę władzy na najwyższym poziomie w latach 9654 - 9750 odzwierciedla poniższy spis, przedstawiający spis władców tangijskich, cesarza i jego kaoritanu, na rok 9750 EK. | ||
| + | |||
| + | : [[Plik:Tangian cuneiform Word Teilan Emperor Bis.png|50px]] Cesarz Yul-Yoa Aku Olo'o (''Τηλαν Γιυλ-Γιοα ΑΚΥ ΟΛΟ'Ο'') | ||
| + | # [[Plik:Tangian cuneiform Word Kaori.png|50px]] Dominium Kaori (''Καορι Τοννο'ο''): | ||
| + | ## [[Plik:Tangian cuneiform Word Naratai2 new.png|50px]] Kaoritanu prowincji Naratai: lord Nato'era Maku (''Νατο'ερα Μακυ, Ναραταινα Καοριτανυ'') | ||
| + | ## [[Plik:Tangian cuneiform Word Tongami new.png|50px]] Kaoritanu prowincji Tongami: lord Katu Atori (''Κατυ Ατορι, Τονγαμινε Καοριτανυ'') | ||
| + | ## [[Plik:Tangian cuneiform Word LutaniFari new.png|50px]] Kaoritanu prowincji Luta ni Fari: lord Hatei Utlamari (''Χανη Υτλαμαρι, Καοριτανυ υ Λυτα νι Φαρι'') | ||
| + | ## [[Plik:Tangian cuneiform Word Nomeurai new.png|50px]] Kaoritanu prowincji Nomeurai: lord Kao Kapori (''Καο Καπορι, Νομευραινε Καοριτανυ'') | ||
| + | ## [[Plik:Tangian cuneiform Word Marao new.png|50px]] Kaoritanu prowincji Marao: lord Tane'ane Apori (''Τανε'ανε Απορι, Μαραονα Καοριτανυ'') | ||
| + | ## [[Plik:Tangian cuneiform Word OrumiloReitika new.png|50px]] Kaoritanu prowincji Orumilo i Rejtika: lady Kalia Warine (''Καλια Υαρινε, Καοριτανυ υ Ορυμιλο νι Ρητικα'') | ||
| + | ## [[Plik:Tangian cuneiform Word Takangari new.png|50px]] Kaoritanu prowincji Takangari: lord Takakori Harani (''Τακακορι Χαρανι, Τακανγαρινε Καοριτανυ'') | ||
| + | ## [[Plik:Tangian cuneiform Word KunAtla new.png|50px]] Kaoritanu prowincji Kun Atla: lord Matu Matei (''Ματυ Ματη, Κυν Ατλανα Καοριτανυ'') | ||
| + | # [[Plik:Tangian cuneiform Word YoElalun.png|50px]] Dominium Buania (''Busy, Πυ-Γιο Τοννο'ο''): | ||
| + | ## [[Plik:Tangian cuneiform Word Saboem new.png|50px]] Kaoritanu prowincji Saboem: lord nieznany | ||
| + | ## [[Plik:Tangian cuneiform Word Kehaem new.png|50px]] Kaoritanu prowincji Kehaem: lord nieznany | ||
| + | ## [[Plik:Tangian cuneiform Word Uriikem new.png|50px]] Kaoritanu prowincji Uriikem: lord nieznany | ||
| + | ## [[Plik:Tangian cuneiform Word Ahoem new.png|50px]] Kaoritanu prowincji Ahoem: lord nieznany | ||
| + | ## [[Plik:Tangian cuneiform Word Unem new.png|50px]] Kaoritanu prowincji Unem: lord nieznany | ||
| + | ## [[Plik:Tangian cuneiform Word Pobeem new.png|50px]] Kaoritanu prowincji Pobeem: lord nieznany | ||
| + | ## [[Plik:Tangian cuneiform Word Feutsyem new.png|50px]] Kaoritanu prowincji Feutsyem: lord nieznany | ||
| + | ## [[Plik:Tangian cuneiform Word Ykenbega new.png|50px]] Kaoritanu prowincji Ykenbegá: lord nieznany | ||
| + | ## [[Plik:Tangian cuneiform Word Nyem new.png|50px]] Kaoritanu prowincji Ñyem: lord nieznany | ||
| + | ## [[Plik:Tangian cuneiform Word Laisyem new.png|50px]] Kaoritanu prowincji Laisyem: lord nieznany | ||
| + | # [[Plik:Tangian cuneiform Word Pinu.png|50px]] Dominium Pinu (''Πινυ Τοννο'ο''): | ||
| + | ## [[Plik:Tangian cuneiform Word AtlaApori new.png|50px]] Kaoritanu prowincji Atla Apori: lord Kanu Kaluli (''Κανυ Καλυλι, Ατλα Απορινε Καοριτανυ'') | ||
| + | ## [[Plik:Tangian cuneiform Word TauFunu new.png|50px]] Kaoritanu prowincji : lord Kakari Mari (''Κακαρι Μαρι, Ταυ Φυνυνα Καοριτανυ'') | ||
| + | ## [[Plik:Tangian cuneiform Word PinuLau new.png|50px]] Kaoritanu prowincji Pinu Lau: lord Ron Kut Keri (''Ρον Κυτ Κερι, Πινυ Λαυνα Καοριτανυ'') | ||
| + | ## [[Plik:Tangian cuneiform Word KaputuAu new.png|50px]] Kaoritanu prowincji Kaputu Au: lady Ao Karoni (''Αο Καρονι, Καπυτυ Αυνα Καοριτανυ'') | ||
| + | ## [[Plik:Tangian cuneiform Word OpilaMuli new.png|50px]] Kaoritanu prowincji Opila Muli: lord (''Χαρα Μαραι, Οπιλα Μυλινε Καοριτανυ'') | ||
| + | ## [[Plik:Tangian cuneiform Word YoatiMuli new.png|50px]] Kaoritanu prowincji Yo'ati Muli: lady Sakoma Neluli (''Σακομα Νελυλι, Γιο'ατι Μυλινε Καοριτανυ'') | ||
| + | ## [[Plik:Tangian cuneiform Word Komipuli new.png|50px]] Kaoritanu prowincji Komipuli: lady Kalasi Kuli (''Καλασι Κυλι, Κομιπυλινε Καοριτανυ'') | ||
| + | # [[Plik:Tangian cuneiform Word OkitaNeimi.png|50px]] Dominium Wysp Zachodnich (''Οκιτα Νημιλυν Τοννο'ο''): | ||
| + | ## [[Plik:Tangian cuneiform Word Akeira new.png|50px]] Kaoritanu prowincji Akeira: lord Matatu Futlari (''Ματατυ Φυτλαρ, Ακηρα Καοριτανυ'') | ||
| + | ## [[Plik:Tangian cuneiform Word Hiranea new.png|50px]] Kaoritanu prowincji Hiranea: lord Kal Fanglari (''Καλ Φανγλαρι, Χιρανεα Καοριτανυ'') | ||
| + | # [[Plik:Tangian cuneiform Word Atirai new.png|50px]] Dominium Atirai (''Ατιραι Τοννο'ο''): | ||
| + | ## Kaoritanu prowincji Atirai: lord Konnari Ma'ohea (''Κονναρι Μα'οχεα, Ατιραι Καοριτανυ'') | ||
| + | # [[Plik:Tangian cuneiform Word Mauri new.png|50px]] Dominium Ma'uri (''Μα'υρι Τοννο'ο''): | ||
| + | ## Kaoritanu prowincji Ma'uri: lord Tane'ane Nui-Kao (''Τανε'ανε Νϋι-Καο, Μα'υρι Καοριτανυ'') | ||
| + | # [[Plik:Tangian cuneiform Word AhariTeilan new.png|50px]] Dominium Antarktyczne (''Μενγιοα Τοννο'ο''): | ||
| + | ## Kaoritanu prowincji Wyspa Nowocesarska: lord Larimena Karifoe (''Λαριμενα Καριφοε, Τηλαν Αχαρι Καοριτανυ'') | ||
| + | # [[Plik:Tangian cuneiform Word IloKuna.png|50px]] Dominium Demarkacyjne Dzikich Ziem (''Κεπορο υ Ιλο Κυνα Τοννο'ο''): | ||
| + | ## [[Plik:Tangian cuneiform Word Karere new.png|50px]] Kaoritanu prowincji Karere: lord Uminaro Karui (''Υμιναρο Καρυι, Καρερε Καοριτανυ'') | ||
| + | ## [[Plik:Tangian cuneiform Word Kal Kapora new.png|50px]] Kaoritanu prowincji Kal Kapora: lord (''Καλ Κυλι, Καλ Καπορα Καοριτανυ'') | ||
| + | # [[Plik:Tangian cuneiform Word IloKuna.png|50px]] Samodzierżawstwo Takatoa (''Υρα Τακατοα''): | ||
| + | ## [[Plik:Tangian cuneiform Word TakatoaDomain new.png|50px]] Kaoritanu prowincji Samodzierżawstwa Takatoa: admirał Ariano Tonu (''Αριανο Τονυ, Τακατοα Ταυτανυ'') | ||
| + | </center> | ||
===Cesarz Tangii=== | ===Cesarz Tangii=== | ||
| + | {{Główny artykuł|Cesarz Tangii}} | ||
| + | Cesarz Tangii (ideogram klinowy: [[Plik:Tangian cuneiform Word Teilan Emperor Bis.png|20px]], [[język ayu|ay.]] "Τηλαν" ''Teilan'' /'teĭɫan/, [[język mahan|mhn.]] "Τήλαν" ''Téilan'' /tej˦lan/) - tytuł monarszy władcy Tangii. Zakres władzy cesarza ideologicznie jest absolutny, ale zgodnie z regułą "wasal mojego wasala nie jest moim wasalem" ([[język ayu|ay.]] "Κανμαλονα κανμα ραόν κανμαλο" ''kanmalona kanma raon kanmalo'') bezpośrednie polecenia wydaje wyłącznie kaoritanu. Cesarz jednak ma instrumenty politycznego nacisku na kaoritanu: może ich do woli odwoływać i mianować. Oprócz tego, z uwagi na kult jednostki cesarza w tej epoce, sprzeciwienie się cesarzowi miało bardzo niebezpieczne skutki polityczne dla kaoritanu. Wierzono, że taki system jest najlepszy, ponieważ cesarz zachowywał kontrolę nad ogółem kraju, ale nie wdawał się w szczegóły, nad którymi nie byłby w stanie zapanować z uwagi na wielkość imperium. Z tego powodu od cesarzy oczekiwano, że ich polecenia będą wydawane tam, gdzie jest to konieczne. Podpisane rozkazy cesarskie, zwane mutai ("μυται") miały moc prawną. | ||
| + | |||
| + | Pierwotnie instytucja cesarza była eksperymentem politycznym mającym za zadanie utworzenie członka rady państw Tangii, którego podstawowym celem byłoby bycie bezspornym i bezstronnym, elementem spajającym cały kraj, utrzymanym z podatków wszystkich państw podległych oraz prowincji, i odpowiedzialnym zarówno za porządek obrad poprzez sztucznie wymagany szacunek wobec jego osoby, jak i za proponowanie inicjatyw pod głosowanie. Praktyka ta wychodziła różnie i najczęściej cesarz był marionetką albo pewnych prowincji, albo całej rady. W nowszych czasach powiązania religijne z fanatykami karaistycznymi nadały cesarzowi realną władzę, która zniosła radę jako najwyższą instancję, jako niewydajną, i ustanowiła cesarza jedynym, najwyższym władcą tak w aspekcie ustawodawczym i wykonawczym, jak i sądowym i religijnym. Cesarz zasiadał na początku epoki (9640 EK) w [[Luta ni Fari]], tradycyjnej stolicy [[wyspa Kaori|wyspy]]. Potem zasiadał w ogromnym kompleksie pałacowym w [[Kun Atla]], wydając zazwyczaj rozkazy zasiadając pod wielokrotnie restaurowaną [[Korona Kaori|Koroną Kaori]]. | ||
| + | |||
===Kaoritanu=== | ===Kaoritanu=== | ||
| + | {{Główny artykuł|Kaoritanu}} | ||
| + | Kaoritanu ([[język ayu|ay.]] "Καοριτανυ") sprawowali nad poszczególnymi regionami kraju takimi jak Naratai czy Tongami. Zastąpili oni królów i prezydentów republik oraz wodzów regionów plemiennych. Początkowo było 10 kaoritanu, rządzących wyspami [[Wyspa Kaori|Kaori]], [[Atirai]] i [[Hiranea]]. W 9750 roku każdy region posiadał swojego kaoritanu, było ich aż 32 plus zarządca [[Takatoa|marynarki]] wojennej. | ||
| + | |||
| + | Kaoritanu byli mianowani i odwoływani przez cesarza i przyjmowali od niego rozkazy. W przypadku braku rozkazów, rządzili samodzielnie. Zdarzało się, że władcy mniej istotnych regionów nie otrzymywali rozkazów od cesarza wcale (np. Pinu Lau). | ||
| + | |||
===Takatoa=== | ===Takatoa=== | ||
| + | {{Główny artykuł|Takatoa}} | ||
| + | Takatoa jest marynarką państwową Tangii. W latach największej ekspansji oceanicznej, Takatoa z formalnego punktu widzenia posiadała własny kodeks działania i musiała funkcjonować w dużej mierze jak oddzielna formacja administracyjna z cesarzem tangijskim jako seniorem. Ponieważ odległości geograficzne pomiędzy poszczególnymi częściami imperium były olbrzymie, terytoria, którym nie nadano własnych praw administracyjnych były zarządzane oddzielnie przez Takatoa i na podstawie praw ustanowionych przez admiralicję. Współzależność okrętów od administracji lądowej powodowała, że hierarchia polityczna generalnie była zachowywana. Takatoa w 9700 i 9750 roku zajmowała się administracją całych tysięcy mniejszych wysp [[Wszechocean]]u oraz różnych czasowych lub permanentnych kolonii kontynentalnych ustanawianych w różnych częściach globu. To nie administracja cesarska lub najbliższego dominium miała dbać o te kolonie, ale Takatoa w zależności od ekonomicznej opłacalności kolonii lub celów politycznych. | ||
| + | |||
| + | Istniało prawo pierwszeństwa dekretu cesarskiego. W związku z nim, terytorium, któremu nadano własne prawa administracyjne ze skutkiem natychmiastowym i bez prawa do sprzeciwu przechodziło z władzy Takatoa na władzę ustanowionych dekretem organów, wpierw wchodząc w okres przejściowy, a następnie całkowicie. Nie zawsze jednak było to egzekwowane, ponieważ nie zawsze kolonie - a niektóre z nich były oddalone od innych ziem o całe tysiące kilometrów żeglugi - miały szansę dowiedzieć się o nadaniu im praw. Z tego względu głównie prawa nadawano tym obszarom, które, po pierwsze, były dostatecznie rozwinięte, a po drugie, gdzie nie dało się ukryć faktu zaistnienia dekretu, na przykład poprzez intensywne kursowanie wielu okrętów na ten teren. | ||
==Polityka zagraniczna== | ==Polityka zagraniczna== | ||
| + | Tangijska polityka zagraniczna jest nastawiona na wyzysk w krajach, które można podbić, i handel w krajach, których podbić się nie da lub się nie opłaca. Podbito Pinu i Dzikie Ziemie i wchłonięto tysiące wysp od Atirai po wyspę Nowocesarską - rdzenną ludność zazwyczaj wywieziono siłą na okrętach i rozproszono po imperium, masowo wcielając w szeregi niewolników, szczególnie rdzenną ludność pinuską i atyrajską. Kilkadziesiąt czy odnośnie niektóry miejsc nawet kilkaset lat po tych działaniach podbite tereny nabrały charakteru całkowicie tangijskiego. Inaczej jest z Buanią, która zachowała bardzo wysoką autonomię, jednocześnie masowo czerpiąc z rozwiązań tangijskich i stopniowo mieszając się z Tangijczykami. | ||
| + | |||
| + | Polityka prawdziwie zagraniczna jest prowadzona przede wszystkim z [[Secht]]em, [[Państwo Neszów|Państwem Neszów]], [[Szur]]em, ale w Złotym Wieku zasięg kontaktu bezpośredniego został rozszerzony i objął [[Olsenia|olseńską]] [[Nuaria|Nuarię]], a także [[Muria|Murię]] i [[Ajdynir]]. Te bliższe relacje są handlowe, ale napięte i na zasadzie rywalizacji z przymuszoną współpracą. Tangijska doktryna Złotego Wieku zakłada pokaz potęgi, ale imperium nie dążyło do starcia. Relacje z dalszymi państwami takimi jak [[Muria]], [[Nuaria]] czy [[Ajdynir]] są przyjaźniejsze i stricte nastawione na handel. Relacje z innymi państwami są głównie pośrednie i dotyczą uprzejmej wymiany korespondencji. | ||
=Geografia, klimat i podział administracyjny= | =Geografia, klimat i podział administracyjny= | ||
Wyższy podział administracyjny posiada poniższą strukturę. Poniższa lista je przedstawia wraz z przyjętym tłumaczeniem: | Wyższy podział administracyjny posiada poniższą strukturę. Poniższa lista je przedstawia wraz z przyjętym tłumaczeniem: | ||
| − | # '''τοννο'ο''' ''tonno'o''- dominium, rządzone przez | + | # '''τοννο'ο''' ''tonno'o'' /'tonnoʔo/ - dominium, rządzone przez cesarza za pośrednictwem kaoritanu, |
| − | # '''μαυ''' ''mau'' - region, rządzony przez tanu ('' | + | # '''μαυ''' ''mau'' /mœː/ - region, rządzony przez [[kaoritanu]] /'kaoɾitanʉ/ (''wielkich lordów'') i podległych im tanu /'tanʉ/ (''lordów''), |
| − | # '''χυον''' ''huon'' - hrabstwo ('''τανυκυνα''' ''tanukuna'', tzw. "ziemia pańska") rządzone przez huontanu ('' | + | # '''χυον''' ''huon'' /ɦuon/ - hrabstwo ('''τανυκυνα''' ''tanukuna'' /'tanʉkʉna/, tzw. "ziemia pańska") rządzone przez huontanu /'ɦuontanu/ (''hrabich''), |
| − | # '''μη'ι''' ''mei'i'' - dystrykt, rządzony przez mouri ('' | + | # '''μη'ι''' ''mei'i'' /'mejʔi/ - dystrykt, rządzony przez mouri /'mœʉ̯ɾi/ (''zarządzców''). |
Zatem podział administracyjny najwyższego szczebla (dominiów) jest widoczny na mapie poniżej, z zaznaczeniem, że jest to mapa na rok 9750 EK:<br/> | Zatem podział administracyjny najwyższego szczebla (dominiów) jest widoczny na mapie poniżej, z zaznaczeniem, że jest to mapa na rok 9750 EK:<br/> | ||
| Linia 146: | Linia 453: | ||
==Dominium Kaori== | ==Dominium Kaori== | ||
| − | {{Termin|Τοννο'ο·υ·Καορι·Νημι|[[język ayu]]|Dominium [[Kaori]]| /'tonnoʔo ʔi ' | + | {{Termin|Τοννο'ο·υ·Καορι·Νημι|[[język ayu]]|Dominium [[Kaori]]| /'tonnoʔo ʔi 'kœːɾi 'nejmi/}} |
| − | Dominium Kaori znajduje się na [[Wyspa Kaori|wyspie Kaori]], dużej wyspie na zachód od kontynentu. Posiada znaczne terytorium (drugie pod względem powierzchni po [[Pinu ( | + | Dominium Kaori ([[język ayu|ay]]. [[Plik:Tangian cuneiform Word Kaori.png|25px]] ''Καορι'' /'kœːɾi/) znajduje się na [[Wyspa Kaori|wyspie Kaori]], dużej wyspie na zachód od kontynentu. Posiada znaczne terytorium (drugie pod względem powierzchni po [[Pinu (złoty wiek)|Pinu]]) oraz największą populację z całego cesarstwa. Jest centrum politycznym, militarnym i handlowym. Stolicą jest miasto [[Kun Atla]]. |
| − | Geograficznie i klimatycznie jest to teren mocno zróżnicowany. Wyspa ma pochodzenie tektoniczne i znajduje się na zderzeniu kilku płyt kontynentalnych. W jej centrum znajduje się sześć potężnych łańcuchów górskich o przewyższeniach przekraczających 10 tys. metrów nad poziomem morza. Te łańcuchy górskie, jak również wiele łańcuchów mniejszej wysokości, rozdzielają wyspę i tworzą wyraźne pustkowie pośrodku. Z tego względu na Kaori stosuje się czasami podział wysokościowy: | + | [[Plik:Tangia wysokości.png|thumb|right|300px|Strefy wysokościowe na Kaori.]]Geograficznie i klimatycznie jest to teren mocno zróżnicowany. Wyspa ma pochodzenie tektoniczne i znajduje się na zderzeniu kilku płyt kontynentalnych. W jej centrum znajduje się sześć potężnych łańcuchów górskich o przewyższeniach przekraczających 10 tys. metrów nad poziomem morza. Te łańcuchy górskie, jak również wiele łańcuchów mniejszej wysokości, rozdzielają wyspę i tworzą wyraźne pustkowie pośrodku. Z tego względu na Kaori stosuje się czasami podział wysokościowy: |
| − | * '''Lanakuna''' (''ΛΑΝΑΚΥΝΑ'') to strefa nizin. Obejmuje obszary od poziomu morza i 1020 hPa do wysokości ciśnienia 794 hPa, to jest do około 2000 metrów. | + | * '''Lanakuna''' (''ΛΑΝΑΚΥΝΑ'' /'ɫanakʉna/) to strefa nizin. Obejmuje obszary od poziomu morza i 1020 hPa do wysokości ciśnienia 794 hPa, to jest do około 2000 metrów. |
| − | * '''Lanameira''' (''ΛΑΝΑΜΗΡΑ'') to strefa wyżyn i gór mniejszych. Są to wszystkie obszary górskie zdolne do normalnego, stałego zamieszkania, wraz z prowadzeniem życia, włączając w to takie elementy życia jak przebieg ciąży, przechodzenie chorób czy dorastanie dzieci. Jest to obszar od 2000 metrów do 6000 metrów. Kończy się tam, gdzie ciśnienie atmosferyczne spada poniżej 50%, tj. 471 hPa. | + | * '''Lanameira''' (''ΛΑΝΑΜΗΡΑ'' /'ɫanamejɾa/) to strefa wyżyn i gór mniejszych. Są to wszystkie obszary górskie zdolne do normalnego, stałego zamieszkania, wraz z prowadzeniem życia, włączając w to takie elementy życia jak przebieg ciąży, przechodzenie chorób czy dorastanie dzieci. Jest to obszar od 2000 metrów do 6000 metrów. Kończy się tam, gdzie ciśnienie atmosferyczne spada poniżej 50%, tj. 471 hPa. |
| − | * '''Tang-lana''' (''ΤΑΝΓΛΑΝΑ'') to strefa wysokościowa rozciągająca się od 6000 metrów do 8000 metrów. To obszar gór, w którym wytrenowane osoby są w stanie przebywać przez dłuższy czas, ale gdzie prowadzenie normalnego życia jest już wykluczone. To obszary do 355 hPa ciśnienia atmosferycznego. | + | * '''Tang-lana''' (''ΤΑΝΓΛΑΝΑ'' /'taŋ(g)ɫana/) to strefa wysokościowa rozciągająca się od 6000 metrów do 8000 metrów. To obszar gór, w którym wytrenowane osoby są w stanie przebywać przez dłuższy czas, ale gdzie prowadzenie normalnego życia jest już wykluczone. To obszary do 355 hPa ciśnienia atmosferycznego. |
| − | * '''Tautang-lana''' (''ΤΑΥΤΑΝΓ-ΛΑΝΑ'') to strefa śmierci. Rozciąga się od 8000 metrów do 10000 metrów lub do spadku ciśnienia 264 hPa. W tym obszarze osoby wybitnie wytrenowane są w stanie spędzić kilka-kilkanaście godzin. Te wysokości są przekroczeniem granicy powyżej której człowiek nie jest w stanie się już zaadaptować, rany przestają się goić, a człowiek bardzo powoli zaczyna umierać. Dłuższy postój w tej części spowoduje śmierć. | + | * '''Tautang-lana''' (''ΤΑΥΤΑΝΓ-ΛΑΝΑ'' /'tœːtaŋ(g)ɫana/) to strefa śmierci. Rozciąga się od 8000 metrów do 10000 metrów lub do spadku ciśnienia 264 hPa. W tym obszarze osoby wybitnie wytrenowane są w stanie spędzić kilka-kilkanaście godzin. Te wysokości są przekroczeniem granicy powyżej której człowiek nie jest w stanie się już zaadaptować, rany przestają się goić, a człowiek bardzo powoli zaczyna umierać. Dłuższy postój w tej części spowoduje śmierć. |
| − | * '''Aralang-lana''' (''ΑΡΑΛΑΝΓ-ΛΑΝΑ'') to strefa przyspieszonej śmierci. Oznacza wszystkie stratosferyczne terytoria górskie powyżej 10 000 metrów nad poziomem morza lub poniżej 264 hPa. Przebywanie na tych wysokościach wymaga pełnego kombinezonu pod przynajmniej częściowym ciśnieniem. W przeciwnym wypadku dochodzi do utraty przytomności w ciągu 60 sekund i zgonu w ciągu 30 minut. | + | * '''Aralang-lana''' (''ΑΡΑΛΑΝΓ-ΛΑΝΑ'' /'aɾaɫaŋ(g)ɫana/) to strefa przyspieszonej śmierci. Oznacza wszystkie stratosferyczne terytoria górskie powyżej 10 000 metrów nad poziomem morza lub poniżej 264 hPa. Przebywanie na tych wysokościach wymaga pełnego kombinezonu pod przynajmniej częściowym ciśnieniem. W przeciwnym wypadku dochodzi do utraty przytomności w ciągu 60 sekund i zgonu w ciągu 30 minut. |
| − | <center>[[Plik: | + | <center>[[Plik:Kaori small heightmap.png]]<br/>''[[:Plik:Tangia hipsometryczna duża.png|Grafika w rozdz. 6144 x 4260 px]]''</center> |
| + | |||
| + | Historycznie, Kaori przede wszystkim dzieliła się na '''wschód''' i '''zachód'''. Z uwagi na klimat tej części Kyonu, średnio co około dwa lata (ale z możliwością wychyleń od 1 do 10 lat) to wschód, to zachód był na zmianę żyzny lub pustynniał. Kiedy jedna część kraju była wilgotna, a ziemia wydawała plony, to druga pustynniała. To dostrzeżenie właśnie tego faktu doprowadziło po wielu latach wewnętrznych konfliktów do zawiązania [[Tangia (6911 EK)|Unii Tangijskiej w 6911 roku]]. | ||
| + | |||
| + | ===Podział administracyjny=== | ||
| + | W [[Tangia (9640 EK)|9640 roku]] Tangia finalnie rozwiązała stanowiska monarsze i demokratyczne. Zarządcami poszczególnych regionów zostali [[kaoritanu]]. W 9688 roku wydzielono administracyjnie Wyspy Zachodnie do osobnego dominium, a wyspa Kaori była oddzielnym dominium. Zatem, w 9700 roku, na wyspie Kaori było osiem prowincji i ośmiu kaoritanu. | ||
<center> | <center> | ||
{| class="wikitable" style="text-align: center;" | {| class="wikitable" style="text-align: center;" | ||
| + | !colspan=2| Dominium | ||
| + | ! Nazwa | ||
| + | ! Stolica | ||
| + | ! Populacja | ||
| + | ! Powierzchnia | ||
| + | !colspan=3| Mapa | ||
| + | |- | ||
| + | !colspan=2 style="font-size: 150%;"|DOMINIUM<br/>KAORI | ||
| + | !Καορι Τοννο'ο<br/>''Kaori Tonno'o''<br/>[[Plik:Tangian cuneiform Word Kaori.png|75px]] | ||
| + | ![[Kun Atla]]<br/><small>Κυν Ατλα</small> | ||
| + | !36 526 988 | ||
| + | !829 379 km² | ||
| + | !colspan=3| [[Plik:Tangia9700EK DomKaori.png|350px]] | ||
| + | |- | ||
! Zdjęcie | ! Zdjęcie | ||
! Jednostka | ! Jednostka | ||
| Linia 171: | Linia 497: | ||
|- | |- | ||
![[Plik:Rowan-heuvel-U6t80TWJ1DM-unsplash.jpg|250px]] | ![[Plik:Rowan-heuvel-U6t80TWJ1DM-unsplash.jpg|250px]] | ||
| − | !style="font-size: 150%;"|Region<br/>Naratai | + | !style="font-size: 150%;"|[[Naratai mau|Region<br/>Naratai]] |
|Μαυ Ναραται<br/>''mau Naratai''<br/>[[Plik:Tangian cuneiform Word Naratai2 new.png|75px]] | |Μαυ Ναραται<br/>''mau Naratai''<br/>[[Plik:Tangian cuneiform Word Naratai2 new.png|75px]] | ||
|[[Naratai]]<br/><small>Ναραται</small> | |[[Naratai]]<br/><small>Ναραται</small> | ||
| − | | | + | |8 985 639 |
|123 834 km² | |123 834 km² | ||
|lasy deszczowe, bagna, trawy, wybrzeża | |lasy deszczowe, bagna, trawy, wybrzeża | ||
| Linia 181: | Linia 507: | ||
|- | |- | ||
![[Plik:Chor-tsang-07mSKrzKiRw-unsplash.jpg|250px]] | ![[Plik:Chor-tsang-07mSKrzKiRw-unsplash.jpg|250px]] | ||
| − | !style="font-size: 150%;"|Region<br/>Tongami | + | !style="font-size: 150%;"|[[Tongami mau|Region<br/>Tongami]] |
|Μαυ Τονγαμι<br/>''mau Tongami''<br/>[[Plik:Tangian cuneiform Word Tongami new.png|75px]] | |Μαυ Τονγαμι<br/>''mau Tongami''<br/>[[Plik:Tangian cuneiform Word Tongami new.png|75px]] | ||
|[[Tounarao]]<br/><small>Τουναραο</small> | |[[Tounarao]]<br/><small>Τουναραο</small> | ||
| − | | | + | |5 040 724 |
|92 493 km² | |92 493 km² | ||
|lasy deszczowe, równiny, stepy, wyżyny, wysokie góry, wybrzeża | |lasy deszczowe, równiny, stepy, wyżyny, wysokie góry, wybrzeża | ||
| Linia 194: | Linia 520: | ||
|Μαυ Λυτα νι Φαρι<br/>''mau Luta ni Fari''<br/>[[Plik:Tangian cuneiform Word LutaniFari new.png|75px]] | |Μαυ Λυτα νι Φαρι<br/>''mau Luta ni Fari''<br/>[[Plik:Tangian cuneiform Word LutaniFari new.png|75px]] | ||
|[[Luta ni Fari]]<br/><small>Λυτα νι Φαρι</small> | |[[Luta ni Fari]]<br/><small>Λυτα νι Φαρι</small> | ||
| − | | | + | |3 272 818 |
|45 482 km² | |45 482 km² | ||
|lasy deszczowe, sawanna, góry, step | |lasy deszczowe, sawanna, góry, step | ||
| Linia 204: | Linia 530: | ||
|Μαυ Νομευραι<br/>''mau Nomeurai''<br/>[[Plik:Tangian cuneiform Word Nomeurai new.png|75px]] | |Μαυ Νομευραι<br/>''mau Nomeurai''<br/>[[Plik:Tangian cuneiform Word Nomeurai new.png|75px]] | ||
|[[Hatlangao]]<br/><small>Χατλανγαο</small> | |[[Hatlangao]]<br/><small>Χατλανγαο</small> | ||
| − | | | + | |2 228 146 |
|45 864 km² | |45 864 km² | ||
|lasy deszczowe, sawanna, góry, step | |lasy deszczowe, sawanna, góry, step | ||
| Linia 214: | Linia 540: | ||
|Μαυ Μαραο<br/>''mau Marao''<br/>[[Plik:Tangian cuneiform Word Marao new.png|75px]] | |Μαυ Μαραο<br/>''mau Marao''<br/>[[Plik:Tangian cuneiform Word Marao new.png|75px]] | ||
|[[Tungu i Marao]]<br/><small>Τυνγυ υ Μαραο</small> | |[[Tungu i Marao]]<br/><small>Τυνγυ υ Μαραο</small> | ||
| − | | | + | |336 048 |
|92 875 km² | |92 875 km² | ||
|stepy, pustynia, równiny, wyżyny, wysokie góry, wybrzeża | |stepy, pustynia, równiny, wyżyny, wysokie góry, wybrzeża | ||
| Linia 224: | Linia 550: | ||
|Μαυ Ορυμιλο νι Ρητικα<br/>''mau Orumilo ni Reitika''<br/>[[Plik:Tangian cuneiform Word OrumiloReitika new.png|75px]] | |Μαυ Ορυμιλο νι Ρητικα<br/>''mau Orumilo ni Reitika''<br/>[[Plik:Tangian cuneiform Word OrumiloReitika new.png|75px]] | ||
|[[Orumilo]], [[Reitika]]<br/><small>Ορυμιλο, Ρητικα</small> | |[[Orumilo]], [[Reitika]]<br/><small>Ορυμιλο, Ρητικα</small> | ||
| − | | | + | |7 013 182 |
|78 734 km² | |78 734 km² | ||
|sawanna, równiny, lasy deszczowe, góry, wybrzeża | |sawanna, równiny, lasy deszczowe, góry, wybrzeża | ||
| Linia 234: | Linia 560: | ||
|Μαυ Τακανγαρι<br/>''mau Takangari''<br/>[[Plik:Tangian cuneiform Word Takangari new.png|75px]] | |Μαυ Τακανγαρι<br/>''mau Takangari''<br/>[[Plik:Tangian cuneiform Word Takangari new.png|75px]] | ||
|[[Tungu i Takangari]]<br/><small>Τυνγυ υ Τακανγαρι</small> | |[[Tungu i Takangari]]<br/><small>Τυνγυ υ Τακανγαρι</small> | ||
| − | | | + | |737 845 |
|186 897 km² | |186 897 km² | ||
|pustynia, lasy deszczowe, lasy, stepy, wyżyny, wysokie góry | |pustynia, lasy deszczowe, lasy, stepy, wyżyny, wysokie góry | ||
| Linia 244: | Linia 570: | ||
|Μαυ Κυν Ατλα<br/>''mau Kun Atla''<br/>[[Plik:Tangian cuneiform Word KunAtla new.png|75px]] | |Μαυ Κυν Ατλα<br/>''mau Kun Atla''<br/>[[Plik:Tangian cuneiform Word KunAtla new.png|75px]] | ||
|[[Kun Atla]]<br/><small>Κυν Ατλα</small> | |[[Kun Atla]]<br/><small>Κυν Ατλα</small> | ||
| − | | | + | |8 912 585 |
|163 200 km² | |163 200 km² | ||
|wybrzeża, lasy, lasy leszczowe, równiny, stepy, góry | |wybrzeża, lasy, lasy leszczowe, równiny, stepy, góry | ||
| Linia 252: | Linia 578: | ||
|} | |} | ||
</center> | </center> | ||
| + | |||
| + | ===Ukształtowanie terenu=== | ||
| + | {{Główny artykuł|Mapa wyspy Kaori}} | ||
| + | |||
| + | ===Fauna=== | ||
| + | ===Flora=== | ||
==Dominium Buania== | ==Dominium Buania== | ||
| − | {{Termin|Busy|[[język buański]]|[[Buania ( | + | {{Termin|Busy|[[język buański]]|[[Buania (złoty wiek)|Buania]]| /busɯ/}} |
| − | {{Termin|Τοννο'ο·υ·Πυ-Γιο|[[język ayu]]|Dominium [[Buania ( | + | {{Termin|Τοννο'ο·υ·Πυ-Γιο|[[język ayu]]|Dominium [[Buania (złoty wiek)|Buania]]| /'tonnoʔo ʔi 'pujo/}} |
| − | Buania to duża kraina kontynentalna na zachodzie [[Kyon]]u znajdująca się na południe od [[Pinu]], ale na północ od [[Szur]]u. Posiada łagodny klimat ze znaczną liczbą rzek i bujną roślinność. Posiada bardziej urodzajne gleby niż pozostałe krainy i ciepły, łagodny klimat. Bogata w [[ohuż]]. Prowincje w Buanii nazywane są "em". | + | Buania to duża kraina kontynentalna na zachodzie [[Kyon]]u znajdująca się na południe od [[Pinu]], ale na północ od [[Szur]]u. Posiada łagodny klimat ze znaczną liczbą rzek i bujną roślinność. Posiada bardziej urodzajne gleby niż pozostałe krainy i ciepły, łagodny klimat. Bogata w [[ohuż]]. Prowincje w Buanii nazywane są "em", jest ich dziesięć, zatem i występuje dziesięciu kaoritanu. |
| − | |||
| − | |||
<center> | <center> | ||
{| class="wikitable" style="text-align: center;" | {| class="wikitable" style="text-align: center;" | ||
| + | !colspan=2| Dominium | ||
| + | ! Nazwa | ||
| + | ! Stolica | ||
| + | ! Populacja | ||
| + | ! Powierzchnia | ||
| + | !colspan=3| Mapa | ||
| + | |- | ||
| + | !colspan=2 style="font-size: 150%;"|DOMINIUM<br/>BUANIA | ||
| + | !Busy<hr/>Πυ-Γιο Τοννο'ο<br/>''Pu-Yo Tonno'o''<br/>[[Plik:Tangian cuneiform Word YoElalun.png|75px]] | ||
| + | ![[Saboat]]<br/><small>Saboat / Σαποατι</small> | ||
| + | !19 381 667 | ||
| + | !900 115 km² | ||
| + | !colspan=3| [[Plik:Tangia9700EK DomBusy.png|350px]] | ||
| + | |- | ||
! Zdjęcie | ! Zdjęcie | ||
! Jednostka | ! Jednostka | ||
| − | ! Nazwa | + | ! Nazwa/klin |
! Stolica | ! Stolica | ||
! Populacja | ! Populacja | ||
| Linia 275: | Linia 619: | ||
![[Plik:Zhenrui-mei-YZYpJICGego-unsplash.jpg|250px]] | ![[Plik:Zhenrui-mei-YZYpJICGego-unsplash.jpg|250px]] | ||
!style="font-size: 150%;"|Region<br/>Saboacki | !style="font-size: 150%;"|Region<br/>Saboacki | ||
| − | |Saboem | + | |Saboem<br/>[[Plik:Tangian cuneiform Word Saboem new.png|75px]] |
|[[Saboat]] | |[[Saboat]] | ||
| − | | | + | |6 977 400 |
|135 013 km² | |135 013 km² | ||
| − | | | + | |wybrzeża, lasy, równiny, pola, pagórki |
!style="font-size: 150%;"|BSB | !style="font-size: 150%;"|BSB | ||
![[Plik:Tangia9750EK mapa polityczna Busy Saboem.png|250px]] | ![[Plik:Tangia9750EK mapa polityczna Busy Saboem.png|250px]] | ||
| Linia 285: | Linia 629: | ||
![[Plik:Breno-machado-nFSw6m01-38-unsplash.jpg|250px]] | ![[Plik:Breno-machado-nFSw6m01-38-unsplash.jpg|250px]] | ||
!style="font-size: 150%;"|Region<br/>Kehacki | !style="font-size: 150%;"|Region<br/>Kehacki | ||
| − | |Kehaem | + | |Kehaem<br/>[[Plik:Tangian cuneiform Word Kehaem new.png|75px]] |
|[[Kehaseat]] | |[[Kehaseat]] | ||
| − | | | + | |4 651 600 |
|101 312 km² | |101 312 km² | ||
| − | | | + | |wybrzeża, dżungla, lasy deszczowe, bagna |
!style="font-size: 150%;"|BKS | !style="font-size: 150%;"|BKS | ||
![[Plik:Tangia9750EK mapa polityczna Busy Kehaem.png|250px]] | ![[Plik:Tangia9750EK mapa polityczna Busy Kehaem.png|250px]] | ||
| Linia 295: | Linia 639: | ||
![[Plik:Stephen-walker-mhqoyciC5I0-unsplash.jpg|250px]] | ![[Plik:Stephen-walker-mhqoyciC5I0-unsplash.jpg|250px]] | ||
!style="font-size: 150%;"|Region<br/>Urycki | !style="font-size: 150%;"|Region<br/>Urycki | ||
| − | |Uriikem | + | |Uriikem<br/>[[Plik:Tangian cuneiform Word Uriikem new.png|75px]] |
|[[Feketaba]] | |[[Feketaba]] | ||
| − | | | + | |3 488 700 |
|88 929 km² | |88 929 km² | ||
| − | | | + | |wybrzeża, wzgórza, góry, jeziora, bagna, las liściasty, las iglasty |
!style="font-size: 150%;"|BUM | !style="font-size: 150%;"|BUM | ||
![[Plik:Tangia9750EK mapa polityczna Busy Uriikem.png|250px]] | ![[Plik:Tangia9750EK mapa polityczna Busy Uriikem.png|250px]] | ||
| Linia 305: | Linia 649: | ||
![[Plik:Ricardo-avelar-9WgJjYZFchk-unsplash.jpg|250px]] | ![[Plik:Ricardo-avelar-9WgJjYZFchk-unsplash.jpg|250px]] | ||
!style="font-size: 150%;"|Region<br/>Ahoacki | !style="font-size: 150%;"|Region<br/>Ahoacki | ||
| − | |Ahoem | + | |Ahoem<br/>[[Plik:Tangian cuneiform Word Ahoem new.png|75px]] |
|[[Ahoat]] | |[[Ahoat]] | ||
| − | | | + | |290 725 |
|64 471 km² | |64 471 km² | ||
| − | | | + | |wybrzeża, bagna, dżungle |
!style="font-size: 150%;"|BAT | !style="font-size: 150%;"|BAT | ||
![[Plik:Tangia9750EK mapa polityczna Busy Ahoem.png|250px]] | ![[Plik:Tangia9750EK mapa polityczna Busy Ahoem.png|250px]] | ||
| Linia 315: | Linia 659: | ||
![[Plik:Martin-zangerl-yOuhjExBNXg-unsplash.jpg|250px]] | ![[Plik:Martin-zangerl-yOuhjExBNXg-unsplash.jpg|250px]] | ||
!style="font-size: 150%;"|Region<br/>Unacki | !style="font-size: 150%;"|Region<br/>Unacki | ||
| − | |Unem | + | |Unem<br/>[[Plik:Tangian cuneiform Word Unem new.png|75px]] |
|[[Migába]] | |[[Migába]] | ||
| − | | | + | |872 175 |
|95 409 km² | |95 409 km² | ||
| − | | | + | |wybrzeża, jeziora, bagna, góry, wzgórza |
!style="font-size: 150%;"|BUN | !style="font-size: 150%;"|BUN | ||
![[Plik:Tangia9750EK mapa polityczna Busy Unem.png|250px]] | ![[Plik:Tangia9750EK mapa polityczna Busy Unem.png|250px]] | ||
| Linia 325: | Linia 669: | ||
![[Plik:Tejj-Ug-YMAVj3hI-unsplash.jpg|250px]] | ![[Plik:Tejj-Ug-YMAVj3hI-unsplash.jpg|250px]] | ||
!style="font-size: 150%;"|Region<br/>Pobecki | !style="font-size: 150%;"|Region<br/>Pobecki | ||
| − | |Pobeem | + | |Pobeem<br/>[[Plik:Tangian cuneiform Word Pobeem new.png|75px]] |
|[[Rýul]] | |[[Rýul]] | ||
| − | | | + | |678 358 |
|46 888 km² | |46 888 km² | ||
| − | | | + | |wybrzeża, dżungla, lasy liściaste, jeziora |
!style="font-size: 150%;"|BPM | !style="font-size: 150%;"|BPM | ||
![[Plik:Tangia9750EK mapa polityczna Busy Pobeem.png|250px]] | ![[Plik:Tangia9750EK mapa polityczna Busy Pobeem.png|250px]] | ||
| Linia 335: | Linia 679: | ||
![[Plik:Alexey-elfimov-FAQ2lVCnpSI-unsplash.jpg|250px]] | ![[Plik:Alexey-elfimov-FAQ2lVCnpSI-unsplash.jpg|250px]] | ||
!style="font-size: 150%;"|Region<br/>Feucki | !style="font-size: 150%;"|Region<br/>Feucki | ||
| − | |Feutsyem | + | |Feutsyem<br/>[[Plik:Tangian cuneiform Word Feutsyem new.png|75px]] |
|[[Feutsyat]] | |[[Feutsyat]] | ||
| − | | | + | |775 267 |
|107 110 km² | |107 110 km² | ||
| − | | | + | |wybrzeża, bagna, dżungle, lasy liściaste, lasy iglaste |
!style="font-size: 150%;"|BFC | !style="font-size: 150%;"|BFC | ||
![[Plik:Tangia9750EK mapa polityczna Busy Feutsyem.png|250px]] | ![[Plik:Tangia9750EK mapa polityczna Busy Feutsyem.png|250px]] | ||
| Linia 345: | Linia 689: | ||
![[Plik:Jaimie-harmsen-HLoXSRfswdA-unsplash.jpg|250px]] | ![[Plik:Jaimie-harmsen-HLoXSRfswdA-unsplash.jpg|250px]] | ||
!style="font-size: 150%;"|Region<br/>Ykenbecki | !style="font-size: 150%;"|Region<br/>Ykenbecki | ||
| − | |Ykenbegá | + | |Ykenbegá<br/>[[Plik:Tangian cuneiform Word Ykenbega new.png|75px]] |
|[[Begárýat]] | |[[Begárýat]] | ||
| − | | | + | |387 633 |
|104 410 km² | |104 410 km² | ||
| − | | | + | |góry, bardzo wysokie góry, wzgórza, kotliny, lasy iglaste, pustynia |
!style="font-size: 150%;"|BYB | !style="font-size: 150%;"|BYB | ||
![[Plik:Tangia9750EK mapa polityczna Busy Ykenbega.png|250px]] | ![[Plik:Tangia9750EK mapa polityczna Busy Ykenbega.png|250px]] | ||
| Linia 355: | Linia 699: | ||
![[Plik:Valeriy-ryasnyanskiy-tf9ZfxOLL5c-unsplash.jpg|250px]] | ![[Plik:Valeriy-ryasnyanskiy-tf9ZfxOLL5c-unsplash.jpg|250px]] | ||
!style="font-size: 150%;"|Region<br/>Niecki | !style="font-size: 150%;"|Region<br/>Niecki | ||
| − | |Ñyem | + | |Ñyem<br/>[[Plik:Tangian cuneiform Word Nyem new.png|75px]] |
|[[Ñybeul]] | |[[Ñybeul]] | ||
| − | | | + | |290 725 |
|96 707 km² | |96 707 km² | ||
| − | | | + | |góry, wzgórza, dżungle, jeziora, bagna, rwące rzeki |
!style="font-size: 150%;"|BNM | !style="font-size: 150%;"|BNM | ||
![[Plik:Tangia9750EK mapa polityczna Busy Ngyem.png|250px]] | ![[Plik:Tangia9750EK mapa polityczna Busy Ngyem.png|250px]] | ||
| Linia 365: | Linia 709: | ||
![[Plik:Kelli-anne-yj9yBtmAmH8-unsplash.jpg|250px]] | ![[Plik:Kelli-anne-yj9yBtmAmH8-unsplash.jpg|250px]] | ||
!style="font-size: 150%;"|Region<br/>Laisujecki | !style="font-size: 150%;"|Region<br/>Laisujecki | ||
| − | |Laisyem | + | |Laisyem<br/>[[Plik:Tangian cuneiform Word Laisyem new.png|75px]] |
|[[Isrobeul]] | |[[Isrobeul]] | ||
| − | | | + | |969 083 |
|59 866 km² | |59 866 km² | ||
| − | | | + | |wybrzeża, lasy iglaste, lasy cedrowe |
!style="font-size: 150%;"|BLS | !style="font-size: 150%;"|BLS | ||
![[Plik:Tangia9750EK mapa polityczna Busy Isrobeul.png|250px]] | ![[Plik:Tangia9750EK mapa polityczna Busy Isrobeul.png|250px]] | ||
| Linia 375: | Linia 719: | ||
|} | |} | ||
</center> | </center> | ||
| + | |||
| + | <center>[[Plik:Buania Canisowa 2.png|700px]]</center> | ||
==Dominium Pinu== | ==Dominium Pinu== | ||
| − | {{Termin|Τοννο'ο·υ·Πινυ|[[język ayu]]|Dominium [[Pinu ( | + | {{Termin|Τοννο'ο·υ·Πινυ|[[język ayu]]|Dominium [[Pinu (złoty wiek)|Pinu]]| /'tʰon.noʔo ʔi 'pʰinʉ/}} |
Dominium Pinu znajduje się w [[Kanisja|Kanisji]], jest dużym półwyspem bezpośrednio na południe od [[Wyspa Kaori|wyspy Kaori]]. Posiada granicę lądową z Buanią i Terytorium Demarkacyjnym Dzikich Ziem. Największa prowincja Imperium, ale o najmniejszej gęstości zaludnienia. Do [[Trzecia Wojna o Saakę|Trzeciej Wojny o Saakę]] w latach 9654-9662 [[EK]] stanowiła niepodległe państwo o nazwie [[Pinu]], w wojnie większość ludności autochtonicznej albo została wywieziona z półwyspu w charakterze niewolników, albo zginęła (wskutek działań wojennych, zbiorowych mordów, od chorób). Obecnie autochtoni stanowią 9% populacji, głównie wymieszanej z Tangijczykami i Buańczykami i akceptujących ich zwyczaje i religie, dodatkowe 2% wciąż żyje w dżunglach prowadząc tradycyjny tryb życia. Półwysep jest relatywnie płaski, z łagodnym wzniesieniem w jego centrum, i jest niemal w całości porośnięty gęstymi lasami deszczowymi. Posiada najłagodniejszy klimat ze wszystkich terytoriów i umiarkowanie żyzne gleby. Stolicą jest [[Atla Apori]], młode miasto założone przez Tangijczyków w 9655 [[EK]]. | Dominium Pinu znajduje się w [[Kanisja|Kanisji]], jest dużym półwyspem bezpośrednio na południe od [[Wyspa Kaori|wyspy Kaori]]. Posiada granicę lądową z Buanią i Terytorium Demarkacyjnym Dzikich Ziem. Największa prowincja Imperium, ale o najmniejszej gęstości zaludnienia. Do [[Trzecia Wojna o Saakę|Trzeciej Wojny o Saakę]] w latach 9654-9662 [[EK]] stanowiła niepodległe państwo o nazwie [[Pinu]], w wojnie większość ludności autochtonicznej albo została wywieziona z półwyspu w charakterze niewolników, albo zginęła (wskutek działań wojennych, zbiorowych mordów, od chorób). Obecnie autochtoni stanowią 9% populacji, głównie wymieszanej z Tangijczykami i Buańczykami i akceptujących ich zwyczaje i religie, dodatkowe 2% wciąż żyje w dżunglach prowadząc tradycyjny tryb życia. Półwysep jest relatywnie płaski, z łagodnym wzniesieniem w jego centrum, i jest niemal w całości porośnięty gęstymi lasami deszczowymi. Posiada najłagodniejszy klimat ze wszystkich terytoriów i umiarkowanie żyzne gleby. Stolicą jest [[Atla Apori]], młode miasto założone przez Tangijczyków w 9655 [[EK]]. | ||
| − | |||
| − | |||
<center> | <center> | ||
{| class="wikitable" style="text-align: center;" | {| class="wikitable" style="text-align: center;" | ||
| + | !colspan=2| Dominium | ||
| + | ! Nazwa | ||
| + | ! Stolica | ||
| + | ! Populacja | ||
| + | ! Powierzchnia | ||
| + | !colspan=3| Mapa | ||
| + | |- | ||
| + | !colspan=2 style="font-size: 150%;"|DOMINIUM<br/>PINU | ||
| + | !Πινυ Τοννο'ο<br/>''Pinu Tonno'o''<br/>[[Plik:Tangian cuneiform Word Pinu.png|75px]] | ||
| + | ![[Atla Apori]]<br/><small>Ατλα Απορι</small> | ||
| + | !7 752 667 | ||
| + | !1 058 701 km² | ||
| + | !colspan=3| [[Plik:Tangia9700EK DomPinu.png|350px]] | ||
| + | |- | ||
! Zdjęcie | ! Zdjęcie | ||
! Jednostka | ! Jednostka | ||
| Linia 395: | Linia 753: | ||
|- | |- | ||
![[Plik:Mark-AddyORqTyCg-unsplash.jpg|250px]] | ![[Plik:Mark-AddyORqTyCg-unsplash.jpg|250px]] | ||
| − | !style="font-size: 150%;"|Region<br/>Atla Apori | + | !style="font-size: 150%;"|[[Atla Apori mau|Region<br/>Atla Apori]] |
|Μαυ Ατλα Απορι<br/>''mau Atla Apori''<br/>[[Plik:Tangian cuneiform Word AtlaApori new.png|75px]] | |Μαυ Ατλα Απορι<br/>''mau Atla Apori''<br/>[[Plik:Tangian cuneiform Word AtlaApori new.png|75px]] | ||
|[[Atla Apori]]<br/><small>Ατλα Απορι</small> | |[[Atla Apori]]<br/><small>Ατλα Απορι</small> | ||
| − | | | + | |4 031 387 |
|102 614 km² | |102 614 km² | ||
|wybrzeża, dżungle, wodospady, rwiste rzeki | |wybrzeża, dżungle, wodospady, rwiste rzeki | ||
| Linia 405: | Linia 763: | ||
|- | |- | ||
![[Plik:Saiyara-takia-eSRCAcRFaZc-unsplash.jpg|250px]] | ![[Plik:Saiyara-takia-eSRCAcRFaZc-unsplash.jpg|250px]] | ||
| − | !style="font-size: 150%;"|Region<br/>Tau Funu | + | !style="font-size: 150%;"|[[Tau Funu mau|Region<br/>Tau Funu]] |
|Μαυ Ταυ Φυνυ<br/>''mau Tau Funu''<br/>[[Plik:Tangian cuneiform Word TauFunu new.png|75px]] | |Μαυ Ταυ Φυνυ<br/>''mau Tau Funu''<br/>[[Plik:Tangian cuneiform Word TauFunu new.png|75px]] | ||
|Kulai<br/><small>Κυλαι</small> | |Kulai<br/><small>Κυλαι</small> | ||
| − | | | + | |775 267 |
|463 207 km² | |463 207 km² | ||
|wybrzeża, dżungle, wzgórza, wodospady, rwiste rzeki, bagna | |wybrzeża, dżungle, wzgórza, wodospady, rwiste rzeki, bagna | ||
| Linia 415: | Linia 773: | ||
|- | |- | ||
![[Plik:Thea-smc-0lqRLj702NY-unsplash.jpg|250px]] | ![[Plik:Thea-smc-0lqRLj702NY-unsplash.jpg|250px]] | ||
| − | !style="font-size: 150%;"|Region<br/>Pinu Lau | + | !style="font-size: 150%;"|[[Pinu Lau mau|Region<br/>Pinu Lau]] |
|Μαυ Πινυ Λαυ<br/>''mau Pinu Lau''<br/>[[Plik:Tangian cuneiform Word PinuLau new.png|75px]] | |Μαυ Πινυ Λαυ<br/>''mau Pinu Lau''<br/>[[Plik:Tangian cuneiform Word PinuLau new.png|75px]] | ||
|Oañiat<br/><small>[[język buański|bu.]] Oañiat / [[język ayu|ay.]] Οανιατι | |Oañiat<br/><small>[[język buański|bu.]] Oañiat / [[język ayu|ay.]] Οανιατι | ||
| − | | | + | |155 053 |
|93 960 km² | |93 960 km² | ||
|bardzo gęste dżungle, rwiste rzeki, wodospady, bagna | |bardzo gęste dżungle, rwiste rzeki, wodospady, bagna | ||
| Linia 428: | Linia 786: | ||
|Μαυ Καπυτυ Αυ<br/>''mau Kaputu Au''<br/>[[Plik:Tangian cuneiform Word KaputuAu new.png|75px]] | |Μαυ Καπυτυ Αυ<br/>''mau Kaputu Au''<br/>[[Plik:Tangian cuneiform Word KaputuAu new.png|75px]] | ||
|Nyaluli Mauk<br/><small>Νιαλυλι Μαυκι</small> | |Nyaluli Mauk<br/><small>Νιαλυλι Μαυκι</small> | ||
| − | | | + | |1 046 610 |
|124 044 km² | |124 044 km² | ||
|wybrzeża, dżungle, wzgórza, wodospady, rwiste rzeki, bagna | |wybrzeża, dżungle, wzgórza, wodospady, rwiste rzeki, bagna | ||
| Linia 438: | Linia 796: | ||
|Μαυ Οπιλα Μυλι<br/>''mau Opila Muli''<br/>[[Plik:Tangian cuneiform Word OpilaMuli new.png|75px]] | |Μαυ Οπιλα Μυλι<br/>''mau Opila Muli''<br/>[[Plik:Tangian cuneiform Word OpilaMuli new.png|75px]] | ||
|Opilapu<br/><small>Οπιλαπυ</small> | |Opilapu<br/><small>Οπιλαπυ</small> | ||
| − | | | + | |426 397 |
|90 251 km² | |90 251 km² | ||
|wybrzeża, bagna, dżungle, rwiste rzeki | |wybrzeża, bagna, dżungle, rwiste rzeki | ||
| Linia 448: | Linia 806: | ||
|Μαυ Γιοατι Μυλι<br/>''mau Yo'ati Muli''<br/>[[Plik:Tangian cuneiform Word YoatiMuli new.png|75px]] | |Μαυ Γιοατι Μυλι<br/>''mau Yo'ati Muli''<br/>[[Plik:Tangian cuneiform Word YoatiMuli new.png|75px]] | ||
|Feutaoiat<br/><small>[[język buański|bu.]] Feutaoiat, [[język ayu|ay.]] Φευταογιατι</small> | |Feutaoiat<br/><small>[[język buański|bu.]] Feutaoiat, [[język ayu|ay.]] Φευταογιατι</small> | ||
| − | | | + | |503 923 |
|107 148 km² | |107 148 km² | ||
|bagna, gęste dżungle, wybrzeża, urwiska | |bagna, gęste dżungle, wybrzeża, urwiska | ||
| Linia 458: | Linia 816: | ||
|Μαυ Κομιπυλι<br/>''mau Komipuli''<br/>[[Plik:Tangian cuneiform Word Komipuli new.png|75px]] | |Μαυ Κομιπυλι<br/>''mau Komipuli''<br/>[[Plik:Tangian cuneiform Word Komipuli new.png|75px]] | ||
|[[Komi]]<br/><small>Κομι</small> | |[[Komi]]<br/><small>Κομι</small> | ||
| − | | | + | |814 030 |
|77 476 km² | |77 476 km² | ||
|wybrzeża, dżungle, wzgórza | |wybrzeża, dżungle, wzgórza | ||
| Linia 468: | Linia 826: | ||
==Dominium Wysp Zachodnich== | ==Dominium Wysp Zachodnich== | ||
| − | {{Termin|Τοννο'ο·Οκιτα·Νημιλυν|[[język ayu]]|Dominium [[Wyspy Zachodnie ( | + | {{Termin|Τοννο'ο·Οκιτα·Νημιλυν|[[język ayu]]|Dominium [[Wyspy Zachodnie (złoty wiek)|Wysp Zachodnich]]|/'tonnoʔo ʔi 'ʔokita 'nejmiɫʉn/}} |
Wyspy Zachodnie odnoszą się do dwóch wysp bezpośrednio na zachód od [[wyspa Kaori|wyspy Kaori]]. Są to większa [[Akeira]] na północy ze stolicą w porcie [[Uruna]] i mniejsza wyspa [[Hiranea]] na południu ze stolicą w mieście [[Yatlomea]]. Obie wyspy mają istotne znaczenie handlowe, są ważnym punktem tranzytowym w handlu towarami tak dalej na zachód do [[Atirai]] i dalej z [[Muria|Murią]] i [[Ajdynir]]em, jak i z [[Państwo Neszów|Neszami]] na północy. Ponadto, mają znaczenie produkcyjne, ponieważ wytwarza się tam cukier. Historycznie, [[Akeira]] jest wyspą, z której pochodzi kauczukowiec. Wyspy mają też bardziej urodzajne ziemie i produkują więcej żywności niż zużywają, dzięki czemu sprzedają zapasy okrętom. Specjalizują się w imporcie narzędzi stoczniowych i materiałów zamiennych, i naprawiają okręty. | Wyspy Zachodnie odnoszą się do dwóch wysp bezpośrednio na zachód od [[wyspa Kaori|wyspy Kaori]]. Są to większa [[Akeira]] na północy ze stolicą w porcie [[Uruna]] i mniejsza wyspa [[Hiranea]] na południu ze stolicą w mieście [[Yatlomea]]. Obie wyspy mają istotne znaczenie handlowe, są ważnym punktem tranzytowym w handlu towarami tak dalej na zachód do [[Atirai]] i dalej z [[Muria|Murią]] i [[Ajdynir]]em, jak i z [[Państwo Neszów|Neszami]] na północy. Ponadto, mają znaczenie produkcyjne, ponieważ wytwarza się tam cukier. Historycznie, [[Akeira]] jest wyspą, z której pochodzi kauczukowiec. Wyspy mają też bardziej urodzajne ziemie i produkują więcej żywności niż zużywają, dzięki czemu sprzedają zapasy okrętom. Specjalizują się w imporcie narzędzi stoczniowych i materiałów zamiennych, i naprawiają okręty. | ||
| − | |||
| − | |||
<center> | <center> | ||
{| class="wikitable" style="text-align: center;" | {| class="wikitable" style="text-align: center;" | ||
| + | !colspan=2| Dominium | ||
| + | ! Nazwa | ||
| + | ! Stolica | ||
| + | ! Populacja | ||
| + | ! Powierzchnia | ||
| + | !colspan=3| Mapa | ||
| + | |- | ||
| + | !colspan=2 style="font-size: 150%;"|DOMINIUM<br/>WYSP ZACHODNICH | ||
| + | !Τοννο'ο Οκιτα Νημιλυν<br/>''Tonno'o i Okita Neimilun''<br/>[[Plik:Tangian cuneiform Word OkitaNeimi.png|75px]] | ||
| + | ![[Uruna]]<br/><small>Υρυνα</small> | ||
| + | !4 472 692 | ||
| + | !135 682 km² | ||
| + | !colspan=3| [[Plik:Tangia9700EK DomWyspyZach.png|350px]] | ||
| + | |- | ||
! Zdjęcie | ! Zdjęcie | ||
! Jednostka | ! Jednostka | ||
| Linia 489: | Linia 859: | ||
|Μαυ Ακηρα<br/>''mau Akeira''<br/>[[Plik:Tangian cuneiform Word Akeira new.png|75px]] | |Μαυ Ακηρα<br/>''mau Akeira''<br/>[[Plik:Tangian cuneiform Word Akeira new.png|75px]] | ||
|[[Uruna]]<br/><small>Υρυνα</small> | |[[Uruna]]<br/><small>Υρυνα</small> | ||
| − | | | + | |2 683 615 |
|97 844 km² | |97 844 km² | ||
|lasy deszczowe, wybrzeża | |lasy deszczowe, wybrzeża | ||
| Linia 499: | Linia 869: | ||
|Μαυ Χιρανεα<br/>''mau Hiranea''<br/>[[Plik:Tangian cuneiform Word Hiranea new.png|75px]] | |Μαυ Χιρανεα<br/>''mau Hiranea''<br/>[[Plik:Tangian cuneiform Word Hiranea new.png|75px]] | ||
|[[Yatlomea]]<br/><small>Γιατλομεα</small> | |[[Yatlomea]]<br/><small>Γιατλομεα</small> | ||
| − | | | + | |1 789 077 |
|37 838 km² | |37 838 km² | ||
|lasy deszczowe, wybrzeża | |lasy deszczowe, wybrzeża | ||
| Linia 509: | Linia 879: | ||
==Dominium Atirai== | ==Dominium Atirai== | ||
| − | {{Termin|Τοννο'ο·υ·Ατιραι·Νημι|[[język ayu]]|Dominium [[Atirai ( | + | {{Termin|Τοννο'ο·υ·Ατιραι·Νημι|[[język ayu]]|Dominium [[Atirai (złoty wiek)|Atirai]]| /'tonnoʔo ʔi 'ʔatiɾaj 'nejmi/}} |
| − | + | Atirai jest obszarem państwa Tangijskiego o statusie kolonii dojrzałej i należała pierwotnie do tangijskiej grupy wysp odległych, a w złotym wieku Tangii stanowi niepodległe dominium. Ta jednostka administracyjna jest położona na równikowej wyspie o rozmiarach 391 km na 411 km o powierzchni 109 692 km², w olbrzymiej odległości 6 901 km od północnych skrajów Akejry i 8 641 km na wschód od zachodnich wybrzeży wyspy Tangia, znajduje się w regionie Dewii bardziej niż Kanisji, do której dzieli ją odległość "zaledwie" 4 379 km. Jest wyspą wulkaniczną o złożach siarki i złota, egzotycznych przypraw, jest kolonią karną i miejscem badań naukowych, stanowi jako baza tangijska poważny punkt handlowy z Dewią. Wyspą zarządza jeden kaoritanu. Atirai przecina równik. | |
| − | |||
<center> | <center> | ||
| Linia 529: | Linia 898: | ||
|Μαυ Ατιραι<br/>''mau Atirai''<br/>[[Plik:Tangian cuneiform Word Atirai new.png|75px]] | |Μαυ Ατιραι<br/>''mau Atirai''<br/>[[Plik:Tangian cuneiform Word Atirai new.png|75px]] | ||
|[[Alai Ara]]<br/><small>Αλαι Αρα</small> | |[[Alai Ara]]<br/><small>Αλαι Αρα</small> | ||
| − | | | + | |1 863 622 |
|109 692 km² | |109 692 km² | ||
|wybrzeża, równiny, wulkany | |wybrzeża, równiny, wulkany | ||
| Linia 537: | Linia 906: | ||
|} | |} | ||
</center> | </center> | ||
| + | |||
| + | Tangia napadła na wyspę w 9401 EK, pokonała miejscowe statki, a lokalną ludność zabrała w niewolę. Atirai znajduje się w tak ogromnej odległości od Tangii, że posiada autonomię w dosłownie wszystkim, czyniąc ją de facto niepodległym państwem w zaawansowanej unii z Tangią. Ważny punkt na szlakach eksploracyjnych tangijskiej floty handlowej, żegluga w te strony stała się szczególnie intensywna w złotym wieku Tangii z uwagi na [[szlak wody]], nie tylko dalej na zachód w celach handlowych z [[Muria|Murią]] i [[Ajdynir]]em, ale też na północ z Dewijczykami [[Państwo Neszów|Państwa Neszów]]. | ||
==Dominium Ma'uri== | ==Dominium Ma'uri== | ||
| − | {{Termin|Τοννο'ο·υ·Μα'υρι·Νημι|[[język ayu]]|Dominium [[Ma'uri ( | + | {{Termin|Τοννο'ο·υ·Μα'υρι·Νημι|[[język ayu]]|Dominium [[Ma'uri (złoty wiek)|Ma'uri]]| /'tonnoʔo ʔi 'maʔʉɾi 'nejmi/}} |
Wyspa Ma'uri znajduje się na oceanie, daleko na zachód i południe. Jest to najbardziej oddalony punkt, gdzie sięga cesarstwo tangijskie. Wyspa została odkryta przypadkiem przez okręt T.K.T. Nuilau w 9562 [[EK]], którego zniosły utrzymujące się wiatry. Wyspę stanowi dawno wygasły wulkan, posiada ona morsko-umiarkowany klimat, który jest w stanie utrzymać zupełnie inną roślinność niż Tangia. Przede wszystkim jednak są na niej znaczne pokłady surowców, w tym złota. Kolonia w formalnym sensie istnieje od 9594 [[EK]]. W 9700 - 9750 [[EK]] jest zdolna do samodzielnego utrzymania się. Zamieszkują ją głównie Tangijczycy. | Wyspa Ma'uri znajduje się na oceanie, daleko na zachód i południe. Jest to najbardziej oddalony punkt, gdzie sięga cesarstwo tangijskie. Wyspa została odkryta przypadkiem przez okręt T.K.T. Nuilau w 9562 [[EK]], którego zniosły utrzymujące się wiatry. Wyspę stanowi dawno wygasły wulkan, posiada ona morsko-umiarkowany klimat, który jest w stanie utrzymać zupełnie inną roślinność niż Tangia. Przede wszystkim jednak są na niej znaczne pokłady surowców, w tym złota. Kolonia w formalnym sensie istnieje od 9594 [[EK]]. W 9700 - 9750 [[EK]] jest zdolna do samodzielnego utrzymania się. Zamieszkują ją głównie Tangijczycy. | ||
| Linia 558: | Linia 929: | ||
![[Plik:Tom-gainor-0JJEW2XLWk8-unsplash.jpg|250px]] | ![[Plik:Tom-gainor-0JJEW2XLWk8-unsplash.jpg|250px]] | ||
!style="font-size: 150%;"|Region<br/>Ma'uri | !style="font-size: 150%;"|Region<br/>Ma'uri | ||
| − | |Μαυ Μα'υρι<br/>''mau Ma'uri'' | + | |Μαυ Μα'υρι<br/>''mau Ma'uri''<br/>[[Plik:Tangian cuneiform Word Mauri new.png|75px]] |
|[[Ako Lea]]<br/><small>Ακο Λεα</small> | |[[Ako Lea]]<br/><small>Ακο Λεα</small> | ||
| − | | | + | |446 897 |
|38 985 km² | |38 985 km² | ||
|wybrzeża, równiny, lasy umiarkowane, góry | |wybrzeża, równiny, lasy umiarkowane, góry | ||
| Linia 588: | Linia 959: | ||
![[Plik:Loic-mermilliod-3xI5eHi3QKo-unsplash.jpg|250px]] | ![[Plik:Loic-mermilliod-3xI5eHi3QKo-unsplash.jpg|250px]] | ||
!style="font-size: 150%;"|Region<br/><small>Wyspy<br/>Nowocesarskiej</small> | !style="font-size: 150%;"|Region<br/><small>Wyspy<br/>Nowocesarskiej</small> | ||
| − | |Μαυ Τηλαν Αχαρι<br/>''mau Teilan Ahari'' | + | |Μαυ Τηλαν Αχαρι<br/>''mau Teilan Ahari''<br/>[[Plik:Tangian cuneiform Word AhariTeilan new.png|75px]] |
|''brak stałej załogi'' | |''brak stałej załogi'' | ||
| − | | | + | |373 |
|7 644 km² | |7 644 km² | ||
|skały, porosty, tundra | |skały, porosty, tundra | ||
| Linia 601: | Linia 972: | ||
==Terytorium Demarkacyjne Dzikich Ziem== | ==Terytorium Demarkacyjne Dzikich Ziem== | ||
{{Termin|Τοννο'ο·υ·Κεπορο·υ·Ιλο·Κυνα|[[język ayu]]|Terytorium Demarkacyjne [[Dzikie Ziemie Kanisji|Dzikich Ziem]]| /'tonnoʔo ʔi 'kepoɾo ʔi 'ʔiɫo 'kʉna/}} | {{Termin|Τοννο'ο·υ·Κεπορο·υ·Ιλο·Κυνα|[[język ayu]]|Terytorium Demarkacyjne [[Dzikie Ziemie Kanisji|Dzikich Ziem]]| /'tonnoʔo ʔi 'kepoɾo ʔi 'ʔiɫo 'kʉna/}} | ||
| − | Terytorium Demarkacyjne Dzikich Ziem powstało na bazie traktatu pokojowego [[Trzecia Wojna o Saakę|z Trzeciej Wojny o Saakę]] w 14 Ra'anau 9662. Przyczyną wybuchu wojny były napady plemion z terytorium Pinu na [[Buania|Buanię]]. Terytoria tzw. [[Dzikie Ziemie Kanisji|Dzikich Ziem Kanisji]] zamieszkują plemiona o jeszcze wyższej agresywności niż pinuskie, co było między innymi przyczyną powstania południowego muru [[Secht|sechtońskiego]], tzw. Małego Muru. Zatem i traktat pokojowy, oprócz tangijskiej aneksji Pinu, obejmował podzielenie pozostałego terytorium rozdzielającego Tangię i [[Secht]] na pół i "ucywilizowanie" terytorium celem otwarcia bezpośrednich szlaków handlowych, pokojowo lub siłą. | + | Terytorium Demarkacyjne Dzikich Ziem powstało na bazie traktatu pokojowego [[Trzecia Wojna o Saakę|z Trzeciej Wojny o Saakę]] w 14 Ra'anau 9662. Przyczyną wybuchu wojny były napady plemion z terytorium Pinu na [[Buania|Buanię]]. Terytoria tzw. [[Dzikie Ziemie Kanisji|Dzikich Ziem Kanisji]] zamieszkują plemiona o jeszcze wyższej agresywności niż pinuskie, co było między innymi przyczyną powstania południowego muru [[Secht|sechtońskiego]], tzw. Małego Muru. Zatem i traktat pokojowy, oprócz tangijskiej aneksji Pinu, obejmował podzielenie pozostałego terytorium rozdzielającego Tangię i [[Secht]] na pół i, słowami propagandy, "ucywilizowanie" terytorium celem otwarcia bezpośrednich szlaków handlowych, pokojowo lub siłą. |
| − | |||
| − | |||
<center> | <center> | ||
{| class="wikitable" style="text-align: center;" | {| class="wikitable" style="text-align: center;" | ||
| + | !colspan=2| Dominium | ||
| + | ! Nazwa | ||
| + | ! Stolica | ||
| + | ! Populacja | ||
| + | ! Powierzchnia | ||
| + | !colspan=3| Mapa | ||
| + | |- | ||
| + | !colspan=2 style="font-size: 150%;"|TERYTORIUM DEMARKACYJNE<br/>DZIKICH ZIEM | ||
| + | !Τοννο'ο υ Κεπορο υ Ιλο Κυνα<br/>''Tonno'o Keporo i Ilo Kuna''<br/>[[Plik:Tangian cuneiform Word IloKuna.png|75px]] | ||
| + | ![[Mengu Oma'e]]<br/><small>Μενγυ Ομα'ε</small> | ||
| + | !2 981 795 | ||
| + | !342 454 km² | ||
| + | !colspan=3| [[Plik:Tangia9750EK mapa polityczna TerDemarkacyjne.png|350px]] | ||
| + | |- | ||
! Zdjęcie | ! Zdjęcie | ||
! Jednostka | ! Jednostka | ||
| Linia 618: | Linia 1001: | ||
![[Plik:Mandy-beerley-9GDa7nK 4q0-unsplash.jpg|250px]] | ![[Plik:Mandy-beerley-9GDa7nK 4q0-unsplash.jpg|250px]] | ||
!style="font-size: 150%;"|Region<br/>Karere | !style="font-size: 150%;"|Region<br/>Karere | ||
| − | |Μαυ Καρερε<br/>''mau Karere'' | + | |Μαυ Καρερε<br/>''mau Karere''<br/>[[Plik:Tangian cuneiform Word Karere new.png|75px]] |
|[[Mengu Oma'e]]<br/><small>Μενγυ Ομα'ε</small> | |[[Mengu Oma'e]]<br/><small>Μενγυ Ομα'ε</small> | ||
| − | | | + | |894 538 |
|189 955 km² | |189 955 km² | ||
|dżungle, wybrzeża, wulkany, rozpadliny, kaniony, sawanna, pustynia | |dżungle, wybrzeża, wulkany, rozpadliny, kaniony, sawanna, pustynia | ||
| Linia 628: | Linia 1011: | ||
![[Plik:Waren-brasse-9rPy3yfLe7c-unsplash.jpg|250px]] | ![[Plik:Waren-brasse-9rPy3yfLe7c-unsplash.jpg|250px]] | ||
!style="font-size: 150%;"|Region<br/>Kal Kapora | !style="font-size: 150%;"|Region<br/>Kal Kapora | ||
| − | |Μαυ Καλ Καπορα<br/>''mau Kal Kapora'' | + | |Μαυ Καλ Καπορα<br/>''mau Kal Kapora''<br/>[[Plik:Tangian cuneiform Word Kal Kapora new.png|75px]] |
|[[Muan Nui]]<br/><small>Μυαν Νϋι</small> | |[[Muan Nui]]<br/><small>Μυαν Νϋι</small> | ||
| − | | | + | |2 087 256 |
|152 499 km² | |152 499 km² | ||
|dżungle, wybrzeża, wulkany, rozpadliny, kaniony | |dżungle, wybrzeża, wulkany, rozpadliny, kaniony | ||
| Linia 660: | Linia 1043: | ||
|Μαυ Υρα Τακατοα<br/>''mau Ura Takatoa''<br/>[[Plik:Tangian cuneiform Word TakatoaDomain new.png|75px]] | |Μαυ Υρα Τακατοα<br/>''mau Ura Takatoa''<br/>[[Plik:Tangian cuneiform Word TakatoaDomain new.png|75px]] | ||
|[[Alai Lele]]<br/><small>Αλαι Λελε</small> | |[[Alai Lele]]<br/><small>Αλαι Λελε</small> | ||
| − | | | + | |1 118 173 |
| - | | - | ||
|wyspy, osady nabrzeżne | |wyspy, osady nabrzeżne | ||
| Linia 668: | Linia 1051: | ||
</center> | </center> | ||
| − | = | + | Flaga [[Takatoa]], czyli marynarki wojennej o kwazi-państwowym ustroju, przedstawia pysk orki tangijskiej widziany od przodu z księżycem [[Lykaon]]em w charakterze "trzeciego oka". Wariant buański jest pomarańczowy i posiada krzyż buański. |
| − | == | + | <center> |
| − | == | + | {| |
| + | |[[Plik:Flaga Tangijska TAKATOA.png|350px]] | ||
| + | |[[Plik:Flaga Tangijska TAKATOA - Busy.png|350px]] | ||
| + | |- | ||
| + | |<small>Flaga [[Takatoa]], wariant kaoryjski</small> | ||
| + | |<small>Flaga [[Takatoa]], wariant buański</small> | ||
| + | |} | ||
| + | </center> | ||
| + | |||
| + | =Społeczeństwo= | ||
| + | Społeczeństwo tangijskie jest silnie zróżnicowane, ale także z biegiem czasu zaczyna powoli się zlewać w nowy, mieszany byt. W latach 9662 - 9750 [[EK]] doszło do znacznego rozwastwienia społecznego i dużych przemian w mentalności. Wiele ludów było uciskanych, niektóre bardzo brutalnie. Nierówności społeczne się bardzo pogłębiły. | ||
| + | |||
| + | ==Religia== | ||
| + | [[Plik:LykaonTangia.jpg|300px|thumb|right|Lykaon wschodzący nad Tangią. Moc Lykaona w sterowaniu falami jest od dawna elementem wiary karajskiej, a sam księżyc występuje na fladze Tangijczków.]] | ||
| + | Większość imperium wyznaje [[karaizm]], akwatyczną religię skodyfikowaną przed 6911 [[EK]] przez Pięciu Mędrców karajskich. Religia ta jest systemem filozoficzno-religijnym i zasadniczo nie zakłada bóstw, pozostając generalnie kompatybilna z wierzeniami teistycznymi, ale stawia w centrum świata wodę jako centralny pierwiastek życia. Energia życia, zwana '''karai''', bierze swoją moc z wody. Stąd Tangijczycy starają się zamieszkiwać te tereny, gdzie wody jest pod dostatkiem. Buańczycy wyznają swoją wiarę, zwaną [[Buae]]. Te dwie religie stanowią większość w cesarstwie. Z pozostałych religii, spotyka się rdzenne religie takie jak [[szamanizm tangijski]], głównie wyznawany na pustyniach (Marao i Takangari), wierzenia rodzime Pinusów i plemion Dzikich Ziem, oraz dewijsko-oceaniczne wierzenia [[Atirai|Atyrajczyków]]. | ||
| + | |||
| + | {| class="wikitable sortable" | ||
| + | ! Religia !! Opis !! Typ !! Założyciel !! Główne centrum kultu !! Lider | ||
| + | |- | ||
| + | | Karaizm Yul Yoa || Odłam cesarski, gwiezdny || System filozoficzno-religijny || Pięciu Mędrców, cesarzowa Kalia || Świątynia Naratajska || Narataine TauKuiru | ||
| + | |- | ||
| + | | Karaizm Rang Ku || Odłam świetlny, obserwatoriów || System filozoficzno-religijny || Pięciu Mędrców, cesarz Taurian || Saktuarium Rangfen w Tenfarai 4 Ta'o || Rangfenne TauTanu TauKuiru | ||
| + | |- | ||
| + | | Karaizm Om Yoa || Odłam morski, głównie marynarzy || System filozoficzno-religijny || Pięciu Mędrców, admirał Weleke || Świątynia Patori w Urunie || TauTanu TauKuiru i Alai Lele | ||
| + | |- | ||
| + | | Buae || Religia Buańczyków || || || || | ||
| + | |- | ||
| + | | Szamanizm tangijski || Religia prastara Tangijczyków, spirytystyczna || Spirytyzm-animizm || Tradycyjna religia || Świątynia Mirażu w Tungu i Takangari || TauKuiru i Takangari | ||
| + | |- | ||
| + | | Wierzenia pinuskie || Religie rdzenne ludzi Pinu i Dzikich Ziem || Wielobóstwo, spirytyzm || Tradycyjna religia || Zdecentralizowana || Brak | ||
| + | |- | ||
| + | | Wierzenia atyrajskie || Religie rdzenne wyspy Atirai || Wielobóstwo, spirytyzm || Tradycyjna religia || Zdecentralizowana || Brak | ||
| + | |} | ||
| + | |||
| + | ===Karaizm=== | ||
| + | {{główny artykuł|Karaizm}} | ||
| + | [[Plik:Tohunga under Tapu.jpg|450px|thumb|right|Cesarz [[Meinopau Reiki]] (9254 - 9438), karaista-asceta, karmiony przez dziewczynkę.]]Religią państwową [[Tangijczycy|Tangijczyków]] jest '''karaizm''' ([[język ayu|ay.]] ''καραιγιομι'' /'karai 'jomi/), obowiązującą wszędzie oprócz Buanii. | ||
| + | |||
| + | Karaizm wywodzi się z [[szamanizm tangijski|rdzennej religii]] [[wyspa Kaori|kaoryjskiej]], stawiając za swój centralny aspekt wodę. Woda jest uznawana za centralne źródło wszelkiego życia, a energia życiowa pobudzona przez wodę, nazywa się "karai" ([[język ayu|ay.]] ''καραι'' /'karai/), skąd nazwa religii. | ||
| + | |||
| + | System jest filozoficzny i z zasady nie zakłada bóstw, zatem pozostaje do pewnego stopnia kompatybilny z wierzeniami teistycznymi, ale uważa się powszechnie, że należy zachować czystość karaizmu, czyli nie mieszać go z innymi wierzeniami. Karaiści wierzą w to, że wszystko w świecie jest płynne, z różnym tempem, i głoszą, że świat należy rozpatrywać według sześciu aspektów, które opisują świat i zachowanie zmian w nim: | ||
| + | |||
| + | {|class="wikitable" border="1" cellpadding="4" cellspacing="0" style="background: #f9f9f9; border: 1px #aaaaaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" | ||
| + | !Kolor | ||
| + | !Nazwa [[Język ayu|ayu]] | ||
| + | !Aspekt | ||
| + | !Opis | ||
| + | |- | ||
| + | |style="background: #ff6666;"|czerwony | ||
| + | !<big>'''[[Puro lau|{{Ayu|ΠΥΡΟ}}]]'''</big><br/>''puro'' /pʉrɔ/ | ||
| + | |'''pozytywny'''<br/>''wartości dodane'' | ||
| + | |Wszelkie wartości dodane, przybycie, pojawienie się, narodziny, zysk, otrzymanie choroby, nowe przekleństwo, upał, zalety | ||
| + | |- | ||
| + | |style="background: #809fff;"|niebieski | ||
| + | !<big>'''[[Neu lau|{{Ayu|ΝΕΥ}}]]'''</big><br/>''neu'' /nɛʉ/ | ||
| + | |'''negatywny'''<br/>''wartości ujemne'' | ||
| + | |Wszelkie wartości ujemne, odejście, zanik, śmierć, strata, wyleczenie choroby, oczyszczenie z przekleństwa, oczyszczenie, chłód, wady | ||
| + | |- | ||
| + | |style="background: #ffff99;"|żółty | ||
| + | !<big>'''[[Fo'o lau|{{Ayu|ΦΟ'Ο}}]]'''</big><br/>''fo'o'' /'fɔʔɔ/ | ||
| + | |'''świadomość'''<br/>''wiedza'' | ||
| + | |Zbiór wiedzy pozwalający na podjęcie dobrej decyzji lub sprawiedliwej oceny | ||
| + | |- | ||
| + | |style="background: #b3ffb3;"|zielony | ||
| + | !<big>'''[[Nu lau|{{Ayu|ΝΥ}}]]'''</big><br/>''nu'' /nʉ/ | ||
| + | |'''sposób'''<br/>''metoda'' | ||
| + | |Techniczny sposób, albo plan, albo zestaw czynności, które w zamierzeniu osiągną cel | ||
| + | |- | ||
| + | |style="background: white;"|biały | ||
| + | !<big>'''[[Ra'a lau|{{Ayu|ΡΑ'Α}}]]'''</big><br/>''ra'a'' /'raʔa/ | ||
| + | |'''kontekst'''<br/>''tło sprawy i konsekwencje'' | ||
| + | |Szerokotorowe i długofalowe myślenie oraz analiza łańcucha konsekwencji podjętych akcji | ||
| + | |- | ||
| + | |style="background: black; color: white;"|czarny | ||
| + | !<big>'''[[Nora lau|{{Ayu|ΝΟΡΑ}}]]'''</big><br/>''nora'' /'nɔra/ | ||
| + | |'''brak'''<br/>''niestnienie'' | ||
| + | |Stan pierwotny myśli abstrakcyjnej, stan sprzed powstania myśli | ||
| + | |- | ||
| + | |} | ||
| + | Te aspekty podlegają czci same w sobie i nierzadko bywają personifikowane, choć formalnie uważa się to za dziedzinę sztuki, a nie dogmat. Życie Tangijczyka ma być prowadzone poprzez manewrowanie pomiędzy puro a neu, aspektami przybytku i utraty. Należy to robić zachowując fo'o, czyli wiedzę, świadomość, które pozwalają na rozumienie sytuacji. Należy to robić poprzez prawidłowe zadbanie o nu, czyli metodę, sposób, którym przyjmuje się działanie. Ostatecznie, należy tak planować działania, aby nie zignorować ra'a, czyli kontekstu, tła sprawy, aspektu odpowiadającego za długofalowe konsekwencje każdego działania. | ||
| + | |||
| + | Aspekty przedstawia się na diagramie z centralnym kwiatem o pięciu płatkach. Wokoło diagramu, na czubkach płatków, wpisuje się hieroglify mające na celu ukazania tego samego konceptu w pięciu aspektach, czasami szósty dorzuca się u dołu. Takie heksagramy mają słowo fonetycznie wpisane w środek, słowo jest umieszczone w okręgu, umieszcza się przecięcia w NW, NE, SW, SE, N okręgu, i za przecięciami wskazującymi rysuje się hieroglify. | ||
| + | |||
| + | Karaiści głoszą głęboką więź człowieczeństwa z wodą, szczególnie morską, wierzą w pochodzenie człowieka z morza, i wielką misję przyznaną ludziom na [[Kyon|świecie]]. Kosmologia karajska zakłada, że człowiek pochodzi z Wielkiego Wiru na kosmicznym morzu (chodzi o Drogę Mleczną, widziana na jednej stronie nocnego nieba na [[Kyon]]ie), i że kiedy jako całość spełni swoje zadanie na świecie, będzie mógł tam wrócić. | ||
| + | |||
| + | Ta szczególnie potężna więź człowieka z wodą ma przejawiać się w większej zależności ludzi od wód niż u zwierząt (''καποι''), do których nie zaliczano istot morskich (''φευται''). Aby sprostać Misji, ludziom dano umysł, dzięki któremu są oni w stanie dokonywać rzeczy, jakich zwierzęta nie potrafią i nie będą potrafiły: manipulować otoczeniem na szeroką skalę, celem dostawy wody. Stąd o ludziach mówi się ''lau'' (''λαυ'') - serce, ponieważ irygacyjne działania ludzi wpompowują wodę w martwy ląd, przynosząc życie roślinności i następnie zwierzętom i ludziom. | ||
| + | |||
| + | Karaizmowi stawia się świątynie i sanktuaria, gdzie dokonuje się medytacji i filozoficznej analizy podjętych działań, które mają zapewnić człowiekowi szczęście. Na czele świątyń zazwyczaj stoi duchowny zwany ''kuiru'' (''κυιρυ'' /'kujru/). Lider kompleksu świątynnego nazywany jest ''taukuiru'', czyli wielkim duchownym. Osoby święte w religii karajskiej noszą tytuł ''otoayate'', czyli "ci, którzy znaleźli siłę". | ||
| + | |||
| + | ====Karaizm juljoański==== | ||
| + | Karaizm yul-yoa (z [[ayu]] ''γιυλ-γοα'' /jyl-joa/ "potok gwiazd") to pierwotnie sekta karajska, a od [[Tangia|9505 EK]] oficjalny, państwowy odłam karaizmu. Jest radykalnym ruchem, który wzmacnia teorię, że karaiści są zesłani na [[Kyon|świat]] celem niesienia swojej misji, głosi, że wszyscy Tangijczycy mają tę samą misję i tak ostre wewnętrzne podziały, jak stosowane wcześniej (królestwa/republiki czasów unitarnych czy kaoryjskich) są tylko osłabieniem ich misji na powietrzu i przyczynią się do konfliktów wewnętrznych, które zdewastuje ich cel "wyjścia z wody". Tangia ma być silna i podbijać inne ludy, aby te mogły przejść przez Wielki Wir na niebie, i już tamtejsze oryginalne królestwo, niejako "po drugiej stronie", ma postanowić co dalej. Wariant silnie forsowany przez cesarzową Kalię w 9500 [[EK]], łączy religię i państwowość, i bezpośrednio jest odpowiedzialny za koniec federacji tangijskiej i upadek demokracji. | ||
| + | |||
| + | ====Karaizm rangku==== | ||
| + | Karaiści Rang Ku (''ρανγ κυ'' /'ɾaŋ kʉ/ "fala światła") uważają, że nie tylko woda jest centralna dla życia, ale powietrze także. Wskazują na związek jednego z drugim w perspektywie karaistycznej, wykazując, że powietrze też jest płynem i podlega prawom wody, i że służy wielu istotom, podkreślając, że nawet ryby, delfiny i wieloryby pobierają powietrze. Stąd uważają oni, że człowiek nie tylko musi być blisko wody, ale też blisko powietrza, dlatego rankuizm jest uważany za religię górali i obserwatoriów. | ||
| + | |||
| + | ====Karaizm om joa==== | ||
| + | Karaizm Om Yoa (''ομ γιοα'' /om 'joa/ "głęboka woda") to odłam wiary wyznawany głównie przez marynarzy. Rozszerza wiarę o zjawiska i legendy powstałe przez długotrwałe przebywanie na morzu, bogaty w charakterystyczne tradycje. | ||
| + | ====Karaizm teilanna==== | ||
| + | Karaizm Teilanna (''τηλαννα'' "cesarski") odnosi się do postaci cesarza [[Meinopau Reiki]]. Jest to ascetyczny odłam religii, który głosi, że człowiek osiąga harmonię wtedy, kiedy energia karai pochodząca z jego wód jest w stanie spoczynku. Porównywano ten stan do tafli wody w stanie bezwietrznym. Frakcja ta przegrała z odłamem yul-yoańskim. | ||
| + | |||
| + | ===Buae=== | ||
| + | {{główny artykuł|Buae}} | ||
| + | Buae to politeistyczna religia narodowa [[Buania (złoty wiek)|Buańczyków]], gdzie lokalni bogowie są czczeni w świątyniach. Obrządek uwzględnia ofiar dla bogów i oczekuje w zamian działań. Znaczenie mają talizmany i artefakty religijne. Uważano, że najważniejsi bogowie zamieszkują Wielkie Góry Niebosiężne. Stopniowo religia Buae traci na znaczeniu wraz z laicyzacją Buańczyków, niemniej rytuały nadal są powtarzane, jako że podkreślają przywiązanie do społeczności skoncentrowanej wokół świątyni. | ||
| + | |||
| + | ===Szamanizm tangijski=== | ||
| + | {{główny artykuł|Szamanizm tangijski}} | ||
| + | Szamanizm tangijski jest niejednolitym zespołem wierzeń o pochodzeniu z [[Okres Królestw Tangijskich|okresu królestw tangijskich]]. Szamanizm stracił na popularności przez religię [[karaizm|karaistyczną]] krótko po okresie działań pięciu mędrców karajskich w 6900, która stopniowo była przyjmowana przez struktury administracyjne kraju, a do roku [[Tangia|9509]] [[EK]] został zakazany na wszystkich obszarach, choć był tolerowany na terenach [[Pustynia Marajska|Pustyni Marajskiej]] i [[Pustynia Takangaryjska|Pustyni Takangaryjskiej]]. W okresie imperialnym z uwagi na fascynację artystów, pisarzy i rzeźbiarzy religią przodków, szamanizm tangijski przeżył do pewnego stopnia renesans w postaci obecności w sztuce, ale pozostał zakazany na wszystkich prowincjach oprócz wymienionych dwóch pustyń, gdzie zezwolono na jego praktykowanie. | ||
| + | |||
| + | Szamanizm tangijski, jak każdy inny, opiera się na praktykach religijnych zakładających kontakt konkretnych osób, zwanych szamanami, ze światem nadprzyrodzonym za pośrednictwem zmienionego stanu świadomości, zwanego transem. W taki sposób szamani są w stanie oddziaływać z duchami, dobrymi i złymi, i za pośrednictwem pewnych praktyk kierować nimi, czy to w ramach praktyk leczniczych (wyganianie złych duchów), zaklinających, czy ofensywnych (rzucanie klątw). Szamani mogą wejść w trans celem interakcji ze światem nadprzyrodzonym, aby odnaleźć odpowiedzi na pytania, doświadczając wizji. Interpretują oni omeny i inne znaczniki świata nadprzyrodzonego w normalnym. Zajmują się też przepowiadaniem przyszłości. Zajmują się pochówkiem zmarłych i kierowaniem ich dusz w zaświaty, leczą bezpłodność, asystują w porodach celem sprowadzenia duszy na świat, i komunikują się z siłami przyrody takimi jak dzikie zwierzęta czy siły natury takie jak słońce, wiatr czy deszcz. | ||
| + | |||
| + | ===Wierzenia pinuskie=== | ||
| + | Pinusi wierzą w siły przyrody i w przodków, ale ich wiara jest mocno zróżnicowana pomiędzy poszczególnymi plemionami. Plemiona liczą sobie od kilku do kilkudziesięciu osób i posługują się swoimi językami, żyją w gęstych dżunglach, rzadko wchodząc w interakcje z obcymi. Wiele plemion wyznaje wiarę w nadchodzący koniec czasów, który demoniczny ogień ma przynieść na złe siły rządzące światem. Poza tym, Pinusi posiadają swój panteon bogów i dusz. | ||
| + | |||
| + | ===Wierzenia atyrajskie=== | ||
| + | [[Plik:A Man of the Sandwich Islands in a Mask by John Webber,published by Nical and Cadell, London, England, ca 1784.jpg|thumb|right|150px|Atyrajczyk.]]Atyrajczycy tradycyjnie wierzyli w moc sprawczą ich przodków, którzy mieli zamieszkiwać ''kakowa'', uświęcone miejsce na szczycie wulkanu ''Paro''. Spoglądając z góry, przodkowie atyrajscy mieli wpływ na życie i na siły przyrody, ale przede wszystkim na stan duchowy i zdrowie ludzi żyjących. Dla zapewnienia pamięci przodków, stawiano im totemy. | ||
| + | |||
| + | Ten zwyczaj przetrwał rzeź Atyrajczyków, którą przynieśli Tangijczycy szturmujący wyspę w 9401 [[EK]]. W toku historii wyspy Atirai, część Tangijczyków przejęła kontrolę nad wyspą, przyjmując lokalny język i zwyczaje. W obecnych czasach populacja jest przemieszana i stąd część zwyczajów przetrwała dalej, a potem była umacniana w ramach lokalnej kultury. | ||
| + | |||
| + | ==Dane demograficzne== | ||
| + | [[Plik:Grace Carpenter Hudson - Hawaiian Girl, Seed Leis.jpg|thumb|right|350px|Tangijska dziewczyna.]]Wszystkie statystyki demograficzne przedstawiane poniżej odnoszą się do roku 9750 EK. Demograficzny podział dominiów (''tonno'o'') imperium przedstawiono w tabeli poniżej. | ||
| + | |||
| + | ===Poziom dominium=== | ||
| + | {| class="wikitable" align=center class="wikitable sortable" border="1" cellpadding="4" cellspacing="0" style="text-align: center; background: #f9f9f9; border: 1px #aaaaaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" | ||
| + | ! Dominium | ||
| + | !data-sort-type="number" class="sorttop"| Populacja | ||
| + | ! Procent | ||
| + | |- | ||
| + | !Kaori | ||
| + | |data-sort-type="number"|36 526 988 | ||
| + | |49,0% | ||
| + | |- | ||
| + | !Buania | ||
| + | |data-sort-type="number"|19 381 667 | ||
| + | |26,0% | ||
| + | |- | ||
| + | !Pinu | ||
| + | |data-sort-type="number"|7 752 667 | ||
| + | |10,4% | ||
| + | |- | ||
| + | !Wyspy Zachodnie | ||
| + | |data-sort-type="number"|4 472 692 | ||
| + | |6,0% | ||
| + | |- | ||
| + | !Ter. Dem. Dzikich Ziem | ||
| + | |data-sort-type="number"|2 981 795 | ||
| + | |4,0% | ||
| + | |- | ||
| + | !Samodz. Takatoa | ||
| + | |data-sort-type="number"|1 118 173 | ||
| + | |1,5% | ||
| + | |- | ||
| + | !Atirai | ||
| + | |data-sort-type="number"|1 863 622 | ||
| + | |2,5% | ||
| + | |- | ||
| + | !Ma'uri | ||
| + | |data-sort-type="number"|446 897 | ||
| + | |0,6% | ||
| + | |- | ||
| + | !Antarktyka | ||
| + | |data-sort-type="number"|373 | ||
| + | |0,0% | ||
| + | |- | ||
| + | |} | ||
| − | =Siły zbrojne= | + | ===Poziom mau=== |
| − | == | + | {| class="wikitable" align=center class="wikitable sortable" border="1" cellpadding="4" cellspacing="0" style="text-align: center; background: #f9f9f9; border: 1px #aaaaaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" |
| − | {{Główny artykuł| | + | | align="center" style="background:#f0f0f0;"|'''Dominium''' |
| − | === | + | | align="center" style="background:#f0f0f0;"|'''Prowincja''' |
| + | | align="center" style="background:#f0f0f0;"|'''Nazwa stolicy''' | ||
| + | | align="center" style="background:#f0f0f0;"|'''Ludność całkowita''' | ||
| + | | align="center" style="background:#f0f0f0;"|'''Stolica populacja''' | ||
| + | | align="center" style="background:#f0f0f0;"|'''Miasta''' | ||
| + | | align="center" style="background:#f0f0f0;"|'''Pozamiejskie''' | ||
| + | |- | ||
| + | | Kaori||Naratai||Naratai|| 8 985 639 || 1 567 994 || 1 202 400 || 6 215 245 | ||
| + | |- | ||
| + | | Kaori||Tongami||Tounarao|| 5 040 724 || 677 977 || 449 363 || 3 913 384 | ||
| + | |- | ||
| + | | Kaori||Luta ni Fari||Luta ni Fari|| 3 272 818 || 1 029 301 || 328 675 || 1 914 842 | ||
| + | |- | ||
| + | | Kaori||Nomeurai||Hatlangao|| 2 228 146 || 546 787 || 261 956 || 1 419 403 | ||
| + | |- | ||
| + | | Kaori||Marao||Tungu i Marao|| 336 048 || 52 894 || 22 935 || 260 219 | ||
| + | |- | ||
| + | | Kaori||Orumilo i Reitika||Orumilo|| 7 013 182 || 2 044 342 || 682 719 || 4 286 121 | ||
| + | |- | ||
| + | | Kaori||Takangari||Tungu i Takangari|| 737 845 || 549 990 || 46 663 || 141 192 | ||
| + | |- | ||
| + | | Kaori||Kun Atla||Kun Atla|| 8 912 585 || 2 383 225 || 977 445 || 5 551 915 | ||
| + | |- | ||
| + | | Buania||Saboem||Saboat|| 6 977 400 || 1 496 652 || 1 027 092 || 4 453 656 | ||
| + | |- | ||
| + | | Buania||Kehaem||Kehaseat|| 4 651 600 || 380 966 || 289 549 || 3 981 085 | ||
| + | |- | ||
| + | | Buania||Uriikem||Feketaba|| 3 488 700 || 566 565 || 217 699 || 2 704 436 | ||
| + | |- | ||
| + | | Buania||Ahoem||Ahoat|| 290 725 || 36 195 || 13 872 || 240 658 | ||
| + | |- | ||
| + | | Buania||Unem||Migába|| 872 175 || 123 413 || 53 349 || 695 413 | ||
| + | |- | ||
| + | | Buania||Pobeem||Rýul|| 678 358 || 121 019 || 69 389 || 487 950 | ||
| + | |- | ||
| + | | Buania||Feutsyem||Feutsyat|| 775 267 || 129 780 || 60 805 || 584 682 | ||
| + | |- | ||
| + | | Buania||Ykenbegá||Begárýat|| 387 633 || 102 529 || 16 964 || 268 141 | ||
| + | |- | ||
| + | | Buania||Ñyem||Ñybeul|| 290 725 || 37 155 || 15 316 || 238 255 | ||
| + | |- | ||
| + | | Buania||Laisyem||Isrobeul|| 969 083 || 151 662 || 60 571 || 756 851 | ||
| + | |- | ||
| + | | Pinu||Atla Apori||Atla Apori|| 4 031 387 || 477 316 || 204 004 || 3 350 067 | ||
| + | |- | ||
| + | | Pinu||Tau Funu||Kulai|| 775 267 || 121 329 || 10 071 || 643 867 | ||
| + | |- | ||
| + | | Pinu||Pinu Lau||Oañiat|| 155 053 || 27 832 || 1 234 || 125 987 | ||
| + | |- | ||
| + | | Pinu||Kaputu Au||Nyaluli Mauk|| 1 046 610 || 173 109 || 23 934 || 849 567 | ||
| + | |- | ||
| + | | Pinu||Opila Muli||Opilapu|| 426 397 || 67 285 || 10 666 || 348 446 | ||
| + | |- | ||
| + | | Pinu||Yo'ati Muli||Feutaoiat|| 503 923 || 78 310 || 12 854 || 412 760 | ||
| + | |- | ||
| + | | Pinu||Komipuli||Komi|| 814 030 || 308 110 || 45 887 || 460 033 | ||
| + | |- | ||
| + | | Dominium Wysp Zachodnich||Akeira||Uruna|| 2 683 615 || 1 018 432 || 206 649 || 1 458 534 | ||
| + | |- | ||
| + | | Dominium Wysp Zachodnich||Hiranea||Yatlomea|| 1 789 077 || 696 845 || 121 128 || 971 103 | ||
| + | |- | ||
| + | | Dominium Atirai||Atirai||Alai Ara|| 1 863 622 || 744 331 || 299 298 || 819 993 | ||
| + | |- | ||
| + | | Dominium Ma'uri||Ma'uri||Ako Lea|| 446 897 || 301 834 || 17 509 || 127 554 | ||
| + | |- | ||
| + | | Dominium Antarktyczne||Nowocesarska||Teilan Ahari|| 373 || 373 || - || - | ||
| + | |- | ||
| + | | Terytorium Demarkacyjne Dzikich Ziem||Karere||Mengu Oma'e|| 894 538 || 490 923 || 5 893 || 397 723 | ||
| + | |- | ||
| + | | Terytorium Demarkacyjne Dzikich Ziem||Kal Kapora||Muan Nui|| 2 087 256 || 866 003 || 23 570 || 1 197 684 | ||
| + | |- | ||
| + | | Samodzierżawstwo Takatoa||Samodzierżawstwo Takatoa||Alai Lele|| 1 118 173 || 75 365 || 310 131 || 732 677 | ||
| + | |} | ||
| + | |||
| + | ===Poziom urbanizacji=== | ||
| + | Średni poziom urbanizacji to 9,9%, przy czym: | ||
| + | * Dominium Kaori: 14,80%, | ||
| + | * Dominium Buania: 8,68%, | ||
| + | * Dominium Pinu: 3,72%, | ||
| + | * Dominium Wysp Zachodnich: 11,75%, | ||
| + | * Dominium Atirai: 26,74%, | ||
| + | * Dominium Ma'uri: 12,07%, | ||
| + | * Dominium Antarktyczne: 0%, | ||
| + | * Terytorium Demarkacyjne Dzikich Ziem: 1,70%, | ||
| + | * Samodzierżawstwo Takatoa: 29,74%. | ||
| + | |||
| + | {| class="wikitable" align=center class="wikitable sortable" border="1" cellpadding="4" cellspacing="0" style="text-align: center; background: #f9f9f9; border: 1px #aaaaaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" | ||
| + | | align="center" style="background:#f0f0f0;"|'''Dominium''' | ||
| + | | align="center" style="background:#f0f0f0;"|'''Prowincja''' | ||
| + | | align="center" style="background:#f0f0f0;"|'''Nazwa stolicy''' | ||
| + | | align="center" style="background:#f0f0f0;"|'''Urbanizacja %''' | ||
| + | |- | ||
| + | | Kaori||Naratai||Naratai||16,21% | ||
| + | |- | ||
| + | | Kaori||Tongami||Tounarao||10,30% | ||
| + | |- | ||
| + | | Kaori||Luta ni Fari||Luta ni Fari||14,65% | ||
| + | |- | ||
| + | | Kaori||Nomeurai||Hatlangao||15,58% | ||
| + | |- | ||
| + | | Kaori||Marao||Tungu i Marao||8,10% | ||
| + | |- | ||
| + | | Kaori||Orumilo i Reitika||Orumilo||13,74% | ||
| + | |- | ||
| + | | Kaori||Takangari||Tungu i Takangari||24,84% | ||
| + | |- | ||
| + | | Kaori||Kun Atla||Kun Atla||14,97% | ||
| + | |- | ||
| + | | Buania||Saboem||Saboat||18,74% | ||
| + | |- | ||
| + | | Buania||Kehaem||Kehaseat||6,78% | ||
| + | |- | ||
| + | | Buania||Uriikem||Feketaba||7,45% | ||
| + | |- | ||
| + | | Buania||Ahoem||Ahoat||5,45% | ||
| + | |- | ||
| + | | Buania||Unem||Migába||7,13% | ||
| + | |- | ||
| + | | Buania||Pobeem||Rýul||12,45% | ||
| + | |- | ||
| + | | Buania||Feutsyem||Feutsyat||9,42% | ||
| + | |- | ||
| + | | Buania||Ykenbegá||Begárýat||5,95% | ||
| + | |- | ||
| + | | Buania||Ñyem||Ñybeul||6,04% | ||
| + | |- | ||
| + | | Buania||Laisyem||Isrobeul||7,41% | ||
| + | |- | ||
| + | | Pinu||Atla Apori||Atla Apori||5,74% | ||
| + | |- | ||
| + | | Pinu||Tau Funu||Kulai||1,54% | ||
| + | |- | ||
| + | | Pinu||Pinu Lau||Oañiat||0,97% | ||
| + | |- | ||
| + | | Pinu||Kaputu Au||Nyaluli Mauk||2,74% | ||
| + | |- | ||
| + | | Pinu||Opila Muli||Opilapu||2,97% | ||
| + | |- | ||
| + | | Pinu||Yo'ati Muli||Feutaoiat||3,02% | ||
| + | |- | ||
| + | | Pinu||Komipuli||Komi||9,07% | ||
| + | |- | ||
| + | | Dominium Wysp Zachodnich||Akeira||Uruna||12,41% | ||
| + | |- | ||
| + | | Dominium Wysp Zachodnich||Hiranea||Yatlomea||11,09% | ||
| + | |- | ||
| + | | Dominium Atirai||Atirai||Alai Ara||26,74% | ||
| + | |- | ||
| + | | Dominium Ma'uri||Ma'uri||Ako Lea||12,07% | ||
| + | |- | ||
| + | | Dominium Antarktyczne||Nowocesarska||Teilan Ahari||0,00% | ||
| + | |- | ||
| + | | Terytorium Demarkacyjne Dzikich Ziem||Karere||Mengu Oma'e||1,46% | ||
| + | |- | ||
| + | | Terytorium Demarkacyjne Dzikich Ziem||Kal Kapora||Muan Nui||1,93% | ||
| + | |- | ||
| + | | Samodzierżawstwo Takatoa||Samodzierżawstwo Takatoa||Alai Lele||29,74% | ||
| + | |} | ||
| + | |||
| + | ==Stratyfikacja społeczna== | ||
| + | [[Plik:Kamehameha V with family and court.jpg|thumb|right|350px|Okres pomiędzy powstaniem imperium a kolizją kapitalizmu z feudalizmem to Złoty Wiek Tangii i zarazem złoty wiek tangijskiej arystokracji.]]Mieszkańców Tangii różni od wielu innych narodów ogólnej rasy oceanicznej oraz od swoich przodków sprzed epoki imperialnej silne i gwałtownie postępujące rozwarstwienie społeczne. W tym zakresie należy rozróżnić okres złotego wieku, to jest 9662 - 9750 [[EK]], od okresów przed i po nim. | ||
| + | * W [[Tangia (9640 EK)|Tangii okresu 9600 - 9662 EK]] dopiero wprowadzano lub wprowadzono mechanizmy, które stanowiły podstawę do powstania rozwarstwienia społecznego. Przede wszystkim, w imię religii cesarskiej zdemontowano wszystkie instytucje demokratyczne i lokalne monarchie. W tym niepewnym okresie jednak jeszcze nie doszło do zmian mentalności pokoleń na fanatycznie posłuszną cesarzowi. | ||
| + | * Złoty wiek, tj. okres 9662 EK - 9750 EK. W tym momencie wykształciła się potężna warstwa arystokratyczna, która nadawała ziemie lokalnym panom, chyba że ziemia należała bezpośrednio do korony. To lokalni panowie mieli prawo zmuszać chłopów do pracy jak tylko chcieli. W tym okresie pojawiła się też magnateria. W obrębie kilku pokoleń poziom życia przeciętnego człowieka się pozornie poprawił (szczególnie po [[Trzecia Wojna o Saakę|wojnie]]), co wraz z wydajną propagandą utworzyło kulturę imperium i posłuszności boskiemu cesarzowi. | ||
| + | * Okres 9750 - 9866 EK to okres, który zaczyna się od przystosowania się arystokracji do dających finansowy sukces (i władzę) działań magnaterii i masowym "uwolnieniem" chłopów od pańszczyzny (de facto wyrzuceniem ich z ziem) i przywiązania do ziemi dzięki kwantyfikacji wartości ziem pod hodowlę zwierząt produkujących wełnę, owiec i wielbłądów, oraz państwowe uprawy pod nowoodkryty handel z bogatą w metale i kamienie szlachetne [[Nuaria|Nuarią]]. To dało chłopom wolność bez pomysłu na życie, co zmusiło ich do sprzedawania pracy, i katapultowało nierówności społeczne do poziomów nigdy niespotykanych w [[Kanisja|Kanisji]]. | ||
| + | Imperium tangijskie złotego wieku było nadal bardzo różnymi ziemiami i narodami zszytymi osobą cesarza i pewnymi rozwiązaniami cywilizacyjnymi, które były dobre dla pewnych grup społecznych. Generalnie, większe społeczności były cztery: | ||
| + | * Kaoryjczycy - mieszkańcy wyspy Kaori. | ||
| + | * Buańczycy - mieszkańcy dominium buańskiego, którzy znacznie poprawili się w poziomie cywilizacyjnym dzięki dość braterskiej współpracy z Tangijczykami, znacznie zwiększyli swoją populację i możliwości jako jednostka, szczególnie w porównaniu z Szurem i Pinu. | ||
| + | * Pinu - zagrabione siłą. W [[Trzecia Wojna o Saakę|trzeciej wojnie]] większość autochtonów wymordowano lub wywieziono do niewoli, przez co tylko garstka plemion zamieszkująca najbardziej nieprzystępne terytoria gęstych dżungli Tau Funu i Pinu Lau nadal się ukrywa. | ||
| + | * Terytorium Demarkacyjne Dzikich Ziem - gdzie trwa siłowa kolonizacja tego terytorium, niemniej mało skuteczna z uwagi na przebiegłość i agresję autochtonów oraz skrajnie nieprzyjazny, gęsty teren. Mieszkańcy są ograniczeni do warowni nabrzeżnych i fortów, handlują okrętami wzdłuż wybrzeża bardziej niż po drogach, i żyją w strachu. | ||
| + | Sami mieszkańcy dzielą się na: | ||
| + | * Warstwa cesarska, | ||
| + | * Kaoritanu i arystokracja wyższa, | ||
| + | * Magnateria, | ||
| + | * Panowie ziemscy, | ||
| + | * Rangfeniści, | ||
| + | * Miastowi, | ||
| + | * Mieszkańcy wysp, | ||
| + | * Koloniści, | ||
| + | * Chłopi, | ||
| + | * Wojskowi, | ||
| + | * Marynarze, | ||
| + | * Niewolnicy. | ||
| + | Powyższa lista nie zawsze oddaje prawidłowo wyższość czy niższość konkretnych warstw. Przykładowo, chłopi nierzadko byli w gorszej sytuacji niż niewolnicy, ponieważ mieli takie same ''de facto'' prawa, ale do tego musieli płacić podatki, z kolei magnateria już w złotym wieku imperium potrafiła przewyższać wpływami szlachtę. | ||
| + | |||
| + | Najważniejsze jest zrozumienie, że społeczeństwo już było wyraźnie podzielone, i istniał wyraźny podział na '''lepszych ludzi''' ([[Język ayu|ay.]] πευκο /'pœːʉ̯kɔ/ "osoba lepszego sortu", "szlachetnie urodzony") i '''gorszych ludzi''' ([[Język ayu|ay.]] οτυνυ /'ʔotʉnʉ/ "człowiek gorszego sortu", "osoba niskiej klasy"). Ten podział często opierał się na podleganiu pod swoich przełożonych i potężnej presji polityczno-społecznej na "porządku" ([[Język ayu|ay.]] καο'ο /'kaɔʔɔ/ "ład społeczny") i "znaniu swojego miejsca", wyrażanego rozkazami takimi jak "Ρα-αν τυ κυκυα!" /ɾaːn tʉ 'kʉkʉʷa/, czyli "nie psuj standardu!". | ||
| + | |||
| + | Ten standard "kukua" wobec "kao'o", stawiający ludzi w stosunku do siebie na zasadzie peuko (lepszy) - otunu (gorszy), powodował dwa statusy, w których człowiek mógł się ideologicznie znaleźć: | ||
| + | * Pului (πυλυι /'pʉɫʉj/) - stan świętości społecznej, wynikający z prawidłowego zachowania. Stan ten wiązał się z pewnymi przywilejami dla wszystkich warstw społecznych, od niewolnika po samych kaoritanu. | ||
| + | * Ra-rueti (ρα-ρυετι /ɾa 'ɾweti/) - stan społecznego potępienia, wynikający z nieprawidłowego zachowania. Stan ten miał głębokie społeczne konsekwencje, od niemożliwości uzyskania pomocy i utratę pewnych podstawowych praw ludzkich chroniących przed śmiercią czy torturami, aż po stan głębokiego potępienia w aspekcie religijnym. Zawsze towarzyszył mu poważny ostracyzm. Konsekwencje był mniej poważne dla wyższych klas, ale nawet kaoritanu mogli być wrzuceni w ra-rueti przez cesarza, przez co tracili oni władzę. | ||
| + | Ten podwójny system społeczny był głęboko zakorzeniany w mentalności ludzi i nie występował w [[Tangia (9640 EK)|poprzedniej epoce, np. 9640 EK]]. Wywoływał paniczny strach przed utratą łask. | ||
| + | |||
| + | ===Cesarz=== | ||
| + | {{Termin|[[Plik:Tangian cuneiform Word Teilan Emperor Bis.png|35px]] Τηλαν|[[Język ayu]]|Cesarz| /'tejɫan/}} | ||
| + | [[Plik:Kalanimoku by Robert Dampier (closeup).jpg|thumb|right|250px|Teilan, czyli cesarz, Luna Świata, był najpotężniejszym człowiekiem imperium.]]Cesarz tangijski, czyli Tejlan, stoi na czele całego ładu społecznego i całego imperium. Posiada on formalnie władzę pośrednią poprzez kaoritanu, których wyznacza i odwołuje, którzy jemu raportują. Przy czym ponieważ w neofeudalnej Tangii obowiązuje zasada "wasal mojego wasala nie jest moim wasalem", teoretycznie nie może on wydawać rozkazów tanu czy huontanu czy innym. Tu jednak należy zapamiętać o dwóch zasadach: | ||
| + | * ''Cała'' władza pochodzi od cesarza. Oznacza to, że w sytuacji bezkrólewia kaoritanu mogą rządzić maksymalnie dwa lata i muszą się porozumieć co do cesarza, bo inaczej sami stracą władzę i drabina społeczna się rozsypie. W praktyce rzadko do tego dochodziło, ponieważ cesarz najczęściej był dziedziczny, nie elekcyjny, miał harem, i miał zająć się płodzeniem potomstwa. Z tego i tylko z tego powodu też zdecydowanie częściej preferowano mężczyzn niż kobiety - kobieta, pomimo że posiadała też swój harem, to sama nie była w stanie wydać tyle potomstwa co harem kobiet. Natomiast nieformalnie przyjmowano, że potomek kobiety-cesarza był bardziej wartościowy i miał niejako "nadcesarski" prestiż. | ||
| + | * Cesarz posiadał część świty i część ziem, którymi zarządzał sam. To są ludzie i terytoria władcy i podlegają jemu, nie kaoritanu czy komukolwiek innemu. | ||
| + | Cesarz pierwotnie zasiadał w [[Luta ni Fari]], gdzie jest poświęcony mu wielki kompleks pałacowy. Zdarzało się, że przemieszczał się do [[Pałac Temeteu|pałacu Temeteu w Rejtice]] lub do [[Naratai]], niemniej ostatecznie kompleks pałacowy przeniesiono w 9600 EK do [[Kun Atla]]. Tam poświęcono całą dzielnicę na budowę Τηλανλιτα ''Teilanlita'', czyli miasta cesarskiego. Zbudowano olbrzymi kompleks pałacowy z majestatyczną wieżą pośrodku, otoczoną fosą w kształcie oktagonu i ośmioma dzielnicami naokoło. Centralna wieża posiadała Κυν Ατλα τα'ο ''Kun Atla ta'o'', obserwatorium kunatlyjskie, i posiadała zasięg wzrokowy na pobliskie ta'o, zatem mogła otrzymywać i nadawać sygnały [[Rangfen|rangfeniczne]], wysyłając w ten sposób zaszyfrowane dekrety. Taka wiadomość mogła nocą przy dobrej pogodzie i nieprzerwanej pracy łańcucha ta'o trafić z [[Kun Atla (złoty wiek)|Kun Atla]] do [[Naratai (złoty wiek)|Naratai]] w godzinę, co w tamtych czasach było niesłychanie krótkim czasem reakcji i usprawniało panowanie. | ||
| + | |||
| + | Rodzina cesarza była święta. Do rodziny cesarza należały jego oficjalne żony lub w przypadku kobiety, mężowie, namaszczeni konkubiny/konkubini o osobnej funkcji, potomstwo oraz bezpośredni krewni: | ||
| + | * Τολου ''Tolou'' /{{IPA|'tɔɫœːʉ̆}}/ - tytuł księcia należny synom cesarza lub cesarzowej. O ile cesarz nie postanowił inaczej dekretem, domyślnie to książę był następcą tronu. | ||
| + | * Μη'α ''Mei'a'' /{{IPA|'mejʔa}}/ - tytuł księżniczki należny córkom cesarza lub cesarzowej. Księżniczki mogły zostać cesarzowymi, jeżeli nie miały braci, lub jeżeli cesarz postanowił, że one mają być następczyniami tronu. | ||
| + | |||
| + | Do cesarza zwracano się Αι, τηλαν'αι! ''Ai, teilan'ai!'' /{{IPA|ʔaj 'tejɫan ʔaj}}/, czyli "o cesarzu", lub Παυ'αι ''pau'ai'', co jest skrótem od Παυπορι'αι ''paupori'ai'', oznaczający "o czcigodny!". Zwracano się też tytułem Ακυα ''akua'', czyli "wspaniały". | ||
| + | |||
| + | Najważniejszym elementem insygniów cesarskich była [[Korona Kaori]]. Starożytna, duża konstrukcja metalowa ozdabiana dużymi, pięknymi kamieniami szlachetnymi, trafiła na tereny wyspy [[Wyspa Kaori|Kaori]] w [[Tangijskie Wieki Ciemne|Tangijskich Wiekach Ciemnych]] (3300-5517 [[EK]]) nieznanym sposobem i powodem. Jej pochodzenie jest [[Nuaria|staronuaryjskie]]. Prawdopodobnie pomiędzy chalkolitem a epoką brązu, w czasach świetności Nuarii, opracowano dwie korony, jedną dla wschodu i jedną dla zachodu (tereny [[Starożytna Ajdyniriana|starożytnej Ajdyniriany]]). Spekuluje się, że korona wschodnia przepadła, a korona zachodnia znalazła się jakimś cudem w Tangii. W [[Okres Królestw Tangijskich|tangijskim średniowieczu]] o koronę toczono [[Wielka Wojna o Koronę Kaori|krwawe wojny]] i w okresie unitarnym osądzono ją o czary niezgody i umieszczono w tzw. komnacie grafitowej w [[Forteca w Tau Atla|fortecy Tau Atla rearai]]. Wieki później, w czasach cesarskich, została wyciągnięta na nowo, służąc cesarzom. Klejnoty z korony rozdawane były [[kaoritanu]] w pierścieniach, symbolizując ich władzę. W złotym wieku Tangia już miała kontakty z [[Olsenia|olseńską]] Nuarią i temat korony wzbudzał duże zainteresowanie wszystkich trzech krajów. | ||
| + | |||
| + | ===Arystokracja=== | ||
| + | [[Plik:Ada Lovelace portrait.jpg|thumb|left|300px|Arystokratka kunatlyjska, przedstawiana w zagranicznych, głównie [[Secht|sechtońskich]] galeriach.]]Arystokracja tangijska obejmowała osoby posiadające dziedziczone lub nadane wyższymi stanowiskami tytuły szlacheckie, z zachowaniem pewnej hierarchii. Formalnie, ostatecznym źródłem przywilejów szlacheckich był cesarz. Cesarz jednak w praktyce mógł wydawać bezpośrednie rozkazy tylko podległym mu kaoritanu i rzadko zdarzało się, aby cesarz bezpośrednio nadał czy pozbawił tytułu hrabiego albo zarządcę. Mógł, jak najbardziej, wydać podległemu mu kaoritanu rozkaz wydania rozkazu osobie podległej pod kaoritanu, nadania czy odebrania tytułu, ale tworzący się łańcuch zależności był pewną przeszkodą. Przy tym należy pamiętać, że zakres tej władzy był mniejszy na początku złotego wieku Tangii, a pod jego koniec był prawie nieograniczony. | ||
| + | |||
| + | W okresie 9662 - 9750 [[EK]] generalnie struktura rang arystokratycznych była stała. Szlachta dzieliła się na dwie grupy: | ||
| + | * '''Atla Tua''' (Ατλα Τυα) - arystokracja wyższa, posiadająca ziemię i do tego posiadająca moc polityczną. | ||
| + | * '''Kaokorai''' (Καοκοραι) - arystokracja niższa, posiadająca ziemię na własność, ale bez siły politycznej. | ||
| + | |||
| + | Władcy miast, szczególnie dużych, tytułowali się ''eka'' (εκα). | ||
| + | |||
| + | Poniższa tabela przedstawia rangi w obu grupach. | ||
| + | |||
| + | <center> | ||
| + | {| class="wikitable" style="text-align: center;" | ||
| + | !colspan=10| Atla Tua - arystokracja wyższa | ||
| + | |- | ||
| + | ! Nazwa rangi | ||
| + | ! Tytulatura | ||
| + | ! Komu podlega | ||
| + | ! Przywileje | ||
| + | ! Insygnia | ||
| + | ! Tłumaczenia | ||
| + | |- | ||
| + | ! [[Kaoritanu]]<br/>''Καοριτανυ'' | ||
| + | | Τονο [imię] | ||
| + | | [[Cesarz Tangii|cesarzowi]] | ||
| + | | Odwołuje i zwołuje hrabich, zarządza całym mau, tworzy lokalne prawo. | ||
| + | | | ||
| + | | pol. Książę<br/>ang. Duke | ||
| + | |- | ||
| + | ! Huontanu<br/>''Χυοντανυ'' | ||
| + | | Χοα [imię] | ||
| + | | [[kaoritanu]] | ||
| + | | Kieruje oddziałami wojennymi i ekonomicznie koordynuje gubernatorów. | ||
| + | | | ||
| + | | pol. hrabia<br/>ang. count | ||
| + | |- | ||
| + | ! Mouri<br/>''Μουρι'' | ||
| + | | Μου [imię] | ||
| + | | hrabiemu | ||
| + | | Zarządza poszczególną prowincją, wsiami, baronami, lokalnymi zakładami. | ||
| + | | | ||
| + | | pol. gubernator<br/>ang. governor | ||
| + | |- | ||
| + | !colspan=10| Kaokorai - arystokracja niższa | ||
| + | |- | ||
| + | ! Nazwa rangi | ||
| + | ! Tytulatura | ||
| + | ! Komu podlega | ||
| + | ! Przywileje | ||
| + | ! Insygnia | ||
| + | ! Tłumaczenia | ||
| + | |- | ||
| + | ! Nokota<br/>''Νοκοτα'' | ||
| + | | Νονο [imię] | ||
| + | | hrabiemu | ||
| + | | Baron posiada ziemię i może utrzymać się z niej. | ||
| + | | | ||
| + | | pol. baron<br/>ang. baron | ||
| + | |- | ||
| + | ! Haturi<br/>''Χατυρι'' | ||
| + | | Κιν [imię] | ||
| + | | hrabiemu | ||
| + | | Rycerz to przysięgły żołnierz. | ||
| + | | | ||
| + | | pol. rycerz<br/>ang. knight | ||
| + | |- | ||
| + | ! Waru<br/>''Υαρυ'' | ||
| + | | Ακο [imię] | ||
| + | | hrabiemu | ||
| + | | Jaśniepan to dowolny majętny mężczyzna dobrego statusu. | ||
| + | | | ||
| + | | pol. jaśniepan<br/>ang. gentleman | ||
| + | |- | ||
| + | |} | ||
| + | </center> | ||
| + | |||
| + | Wyższa arystokracja, uważano, była w posiadaniu dużych zasobów '''[[karaizm|karai]]'''. Jako potężna siła życia wynikająca z wody, była obecna we wszystkich formach życia, ale skupiała się najsilniej w arystokratach, u zarządców, u hrabich i kaoritanu, a największe jej zasoby skupiały się w rękach cesarza, rządzącego pod [[Korona Kaori|koroną Kaori]]. Ten, kto posiada karai, miał mieć życie pełne sukcesu, jako wojownik, rzemieślnik czy przywódca. Arystokraci posiadali władzę nad rozległymi terytoriami, pełnymi wody, i naturalnie to od hydrologii posiadanych terenów zależała siła karai. | ||
| + | |||
| + | ====Arystokracja niższa==== | ||
| + | [[Plik:Reynolds Omai.jpg|thumb|right|250px|Arystokraci tangijscy niższej rangi, szczególnie magnaci i baronowie, nosili stroje inspirowane [[Secht|sechtońskimi]].]]Arystokracja niższa dotyczyła dwóch grup ludzi, baronów i rycerzy, plus trzeci tytuł powszechnie uznawany, odzwierciedlający status społeczny i porządek społeczny. Rycerzem był zawodowy żołnierz, przysięgły wobec pana, i który odznaczał się wyjątkowym kodeksem honorowym i gotowością do boju. W zamian otrzymywał ziemię, którą mógł zarządzać po upływie określonego przez pana czasu. | ||
| + | |||
| + | Baron nie posiadał władzy politycznej, ale posiadał ziemię, pomimo braku zobowiązań wojennych ponad standardową służbę. Zarządzał więc chłopstwem, które było przywiązane do jego ziemi, i płacił podatki lokalnemu zarządcy. Mógł też uprawiać ziemię i polować, wedle swojego uznania, i czerpać materialne zyski z tych działań. Funkcja barona była rzadka w przeszłości i raczej rozwinęła się w czasach wczesnonowożytnych, a więc 9600 EK i później, wraz z rozwojem kapitalizmu. Baronowie, którzy byli w stanie umiejętnie zarządzać swoimi zasobami i handlem nimi, i silnie wzbogacali się, byli nazywani magnatami. Ta grupa społeczna [[Tangia (9866 EK)|później, w 9750-9905]] [[EK]], wyraźnie przyczyniła się do upadku imperium. | ||
| + | |||
| + | Tytuł jaśniepana odnosił się do mężczyzn z miasta, którzy dobrowolnie zachowywali kodeks rycerski pomimo bycia zwykłymi mieszczanami. W efekcie tego otrzymywali pewne przywileje handlowe i choć nie posiadali żadnej produktywnej surowcowo ziemi, to potrafili się poważnie wzbogacić dzięki przemysłowi i działaniu jako pośrednicy. | ||
| + | |||
| + | ===Magnateria=== | ||
| + | [[Plik:Howqua, 1830.jpg|thumb|right|Magnat [[Nytú Ewan]]. Gwałtowny rozwój neofeudalizmu zbiegł się w czasie ze skokowym rozwojem kapitalizmu. W złotym wieku to arystokratyzacja wyszła na prowadzenie, [[Tangia (9866 EK)|później]] jednak kapitalizm wzmocniony przez przedświt rewolucji przemysłowej [[Kyon]]u zwyciężył.]]Magnaci tangijscy będący szlachcicami posiadali dziesiątki folwarków, czyli gospodarstwo rolno-hodowlanych specjalizujących się w masowej produkcji zboża i produktów rolniczych wyłącznie pod handel. Takie latyfundia, głównie ekspansywne, wykorzystywały przymusową pracę chłopów, odrabiających pańszczyznę. Zupełnie innym typem magnata byli handlowcy, wędrowcy, posiadający porty i okręty, którzy dzięki zmianom w prawie w 9650 [[EK]] mogli łączyć się, zakładając prywatne kompanie handlowe. Ta druga grupa handlowców nie posiadała żadnych przywilejów szlacheckich, ale odbierała towar od tej pierwszej i sprzedawała w innych krajach, przywożąc w zamian inne towary, nieraz także zakładając banki. Ten typ działalności doprowadził do znacznego wzrostu znaczenia niektórych z nich. Magnaci szlacheccy pogardzali magnatami kupieckimi z uwagi na ich niskie pochodzenie, a ci drudzy pogardzali pierwszymi przez brak ekonomicznego uzasadnienia ich władzy. Prowadziło to w jasny sposób do rywalizacji obu grup. I chociaż ze względów kulturowych obie grupy sobą pogardzały, to ekonomicznie były od siebie zależne. | ||
| + | |||
| + | Największe prywatne, nieszlacheckie kompanie handlowe, w 9750 [[EK]] to były: | ||
| + | * ''Ταχυ'' - Strzała. Specjalizowali się w handlu pomiędzy [[Buania|Buanią]] i [[Wyspa Kaori|Kaori]], a także z [[Szur]]em i w mniejszym stopniu z [[Państwo Neszów|Neszami]]. | ||
| + | * ''Μεα Λανα'' - Niebiańskie Powietrze. Specjalizowali się w wielkoskalowym przerzucie towaru pomiędzy [[Wyspa Kaori|wyspą Kaori]] a wyspami [[Akeira]] i [[Hiranea]]. | ||
| + | * ''Χοεμ Ακο'υ'' - Chwała Imperium. Subsydiowane przez [[Takatoa]], specjalizowało się w obsłudze wielkich, oceanicznych ekspedycji na [[Szlak Wody|Szlaku Wody]] pomiędzy [[Kanisja|Kanisją]], wyspą [[Atirai]] a handlem z [[Ajdynir]]em na wyspie [[Aroman]]. | ||
| + | * ''Ματυα Ρεαραι'' - Cudowna Forteca. Specjalizowało się w handlu pomiędzy [[Buania|Buanią]] a [[Olsenia|olseńską]] [[Nuaria|Nuarią]] na [[Szlak Lodu|Szlaku Lodu]]. | ||
| + | |||
| + | W roku 9730 [[EK]] doszło do dwóch ważnych zmian: | ||
| + | * Kompanie handlowe zezwoliły na anonimowy wykup udziałów w nich i zarazem oczywisty udział w dywidendzie. To doładowało kompanie handlowe kapitałem, jakiego wcześniej nigdy nie miały. Przykładowo, kompania handlowa Cudowna Forteca w 9750 [[EK]] dysponowała prywatną armią stu tysięcy żołnierzy i była w stanie skutecznie najeżdżać państwa terytorium [[Szur]]u i pacyfikować [[Dzikie Ziemie Kanisji]]. To była siła wojskowa przekraczająca możliwości niejednego państwa. | ||
| + | * Słabnąca w porównaniu z kupcami arystokracja szlachecka, z całymi swoimi folwarkami, nie mogąc zwalczyć magnatów kupieckich, zrozumiała, że należy dołączyć do ich taktyki, i na południowych, lodowatych terytoriach [[Nuaria|Nuarii]] istnieje potężne zapotrzebowanie na żywność, gumę, przyprawy konserwujące oraz wełnę, szczególnie wielbłądów i owiec, w zamian za złoto, srebro, platynę, miedź, diamenty, rubiny, szmaragdy, i inne cenne metale i kamienie szlachetne. Z tego powodu wielu arystokratów policzyło ile owiec są w stanie wypasać ich pastwiska i wyrzuciło na siłę ze swoich ziem chłopstwo uprawiające do tej pory ziemię. Ci chłopi zyskali wolność, straciwszy wszystkie środki do utrzymania się. Wałęsając się od wsi do wsi, oferowali oni swoją pracę w zamian za wynagrodzenie. Praca sama w sobie stała się kapitałem, ale ówczesny rynek do czasu powstania faktorii handlowych nie był w stanie przyjąć takiej ilości potrzebujących pracy, co rzuciło setki tysięcy ludzi w nędzę i katapultowało przyspieszające przemiany społeczne. | ||
| + | Dzięki temu bajecznie bogaci magnaci stali się jeszcze bogatsi, a ubodzy ludzie stali się jeszcze biedniejsi. Nierówności społeczne się pogłębiły. Największymi rodzinami byli: | ||
| + | * Magnaci szlacheccy: | ||
| + | ** Kao Tari, [[Naratai mau|Naratai]], [[Tongami mau|Tongami]]. | ||
| + | ** Puruwa, [[Nomeurai mau|Nomeurai]]. | ||
| + | ** Korupela, [[Nomeurai mau|Nomeurai]], | ||
| + | ** Haopera, [[Orumilo i Reitika mau|Orumilo]], | ||
| + | ** Hakopeli, [[Kun Atla mau|Kun Atla]], | ||
| + | ** Furuwana, [[Kun Atla mau|Kun Atla]], | ||
| + | ** Yate Ate'a, [[Akeira mau|Akeira]], | ||
| + | ** Kurumiya, [[Atirai mau|Atirai]], | ||
| + | ** Keon, [[Saboem mau|Saboem]] i okoliczne mau, | ||
| + | ** Taró, [[Uriikem mau|Uriikem]], miasto [[Feketaba]], [[Laisyem mau|Laisyem]], | ||
| + | ** Tae'ori, [[Atla Apori mau|Atla Apori]], | ||
| + | ** Tikuwaki, [[Ma'uri mau|Ma'uri]]. | ||
| + | * Magnaci kupieccy: | ||
| + | ** Puro Kari, [[Naratai mau|Naratai]], [[Tongami mau|Tongami]]. | ||
| + | ** Fuwarati, [[Nomeurai mau|Nomeurai]]. | ||
| + | ** Hi'afo'a, [[Orumilo i Reitika mau|Orumilo]], | ||
| + | ** Ren Taro'i, [[Reitika i Reitika mau|Reitika]], | ||
| + | ** Hatlatomi, [[Uruna mau|Uruna]], | ||
| + | ** Tían, [[Kehaem mau|Kehaem]], | ||
| + | ** Mevu, [[Ahoem mau|Ahoem]], | ||
| + | ** Kopuri, [[Kaputu Au mau|Kaputu Au]], | ||
| + | ** Halourai, [[Komipuli mau|Komipuli]]. | ||
| + | |||
| + | Najbogatszym magnatem roku 9750 [[EK]] był Buańczyk [[Nytú Ewan]]. Wzbogacił się na eksporcie wełny i kauczuku na południe od [[Szur]]u. | ||
| + | |||
| + | ===Panowie ziemscy=== | ||
| + | [[Plik:The Travelers.jpg|thumb|left|250px|Posiadłości ziemskie w [[Buania (złoty wiek)|Buanii.]]]]W latach 9660 - 9750 [[EK]] zbiory były dobre i import kwitł. Niemal cała Tangia musiała sobie poradzić z nieustającym problemem przeludnienia swojego terytorium i zarazem z tematem jego wyżywienia, szczególnie, że powoli postępująca urbanizacja powodowała zmniejszoną produkcję żywności i wraz z nimi, ich cen. Pieniądze wróciły na wieś. | ||
| + | |||
| + | Ta należała do hrabich, niekiedy do baronów, z przypisanymi do niej na stałe chłopami, i dzieliła się na dwa rodzaje: τανυκυνα ''tanukuna'', "ziemia pańska", na którą musieli przychodzić chłopi zajmować się rolą, oraz ελακυνα ''elakuna'', "ziemia plemienna", czyli miejscem, gdzie chłopi mieszkali i mogli uprawiać ziemię, z plonami pod ich własne potrzeby. | ||
| + | |||
| + | Panowie ziemscy, mieszkający w tanukunach, zazwyczaj zamieszkiwali duże budowle, zwane αορομα ''aoroma'', willami. Tam mieli służbę, ogrodników, stajnie oraz część rzemieślników, niedaleko także zamieszkiwali ich żołnierze. Wraz ze wzrostem cen żywności, panowie ziemscy bogacili się, ale ponieważ postępująca powoli inflacja zagrażała standardowi życia hrabich i baronów, starali się uzyskać większe zyski z ich ziemi. Zatem zachęcano chłopstwo do posiadania dzieci. Ten okres, do 9710 [[EK]], był bardzo pomyślny dla życia na wsi, i wiele osób wróciło z miast do służby pańskiej. | ||
| + | |||
| + | Kiedy zaledwie kilkadziesiąt lat później handel zagraniczny spowodował, że panowie ziemscy masowo wyrzucili chłopów na bruk, aby zrobić miejsce pod pastwiska dla owiec i ich wełny, ci panowie, którzy pozostali skupieni na przychodzie od zajęć agrarnych, nagle mieli do dyspozycji dziesiątki tysięcy chłopów bez środków do życia, błagających o pracę za wynagrodzenie. Pewien wzrost kosztów wynikający z konieczności zapłaty ubogim rolnikom za pracę był wynagrodzony przez potężną presję na nich do zwiększenia produktywności oraz większą możliwość kontroli i wyzysku tych ludzi, co w dłuższej skali doprowadziło do wzbogacenia się właścicieli ziemskich. | ||
| + | |||
| + | Nawet do połowy lat imperialnych ziemia była przypisana do rodu i kto ją miał, ten jej nie oddawał. Była to ziemia ojcowska i każdy łan nadawał znaczny status społeczny. Zatem społeczeństwo dzieliło się na tych, którzy ją mieli, i tych, którzy skoro jej nie mieli, to jej nigdy nie zdobywali. Przypadki nobilitacji czy nadawania ziemi na własność były stosunkowo rzadkie. W późniejszych latach, szczególnie w 9700-9900 stuleciach, postępujący kapitalizm doprowadził do kwantyfikacji wartości ziemskiej i wpierw możliwości jej wydzierżawiania i najmu, na przykład przez hrabich swoim baronom, a potem już bezpośrednio do jej sprzedaży. | ||
| + | |||
| + | ===Rangfeniści=== | ||
| + | [[Plik:'Le phare' par Victor Hugo.jpg|thumb|right|200px|Latarnia rangfeniczna.]]Olbrzymim elementem kultury tangijskiej są światła. Noc na [[Kyon]]ie trwa 22 godziny i prawdopodobnie każda zamieszkująca go cywilizacja mająca równoczesny dostęp do drewna i pasmowo/pierścieniowo ułożonych gór wynalazła pewien system komunikacji świetlnej, ale nigdzie nie zostało to tak rozwinięte jak w Tangii, która opracowała podobny do aflabetu Morse'a<ref>https://pl.wikipedia.org/wiki/Kod_Morse%E2%80%99a</ref> kod oparty o impulsy świetlne. Siatka obserwatoriów zwanych τα'ο ''ta'o'' /'taʔo/, rozmieszczonych setkami po całym terytorium, często na znacznych wysokościach (średnio 1000 - 4000 m n.p.m.) nadawała impulsy świetlne na znaczne odległości od stacji do stacji. Taka siatka nazywała się "rang fen" ([[Plik:Rangfen revised.png|40px]] ''ρανγ φεν''<ref>Lub [[Plik:Rangfen.png|40px]], archaiczna forma.</ref>), czyli "siatka światła". Potocznie nazywano ten system ρυτι ''ruti'', od skrótu '''''ρ'''ανγφεν '''υ''' '''Τ'''ανγυα'', czyli "tangijska sieć świetla". | ||
| + | |||
| + | Pracowników tego systemu nazywano ρανγφενραι ''rangfenrai'', tłumaczy się to na polski jako "rangfeniści", po angielsku "rangfenists". Rangfeniści byli ludźmi wyższego zaufania i było to zadanie absolutnie elitarne. Wymagało wytrwałości fizycznej i psychicznej, potężnej dyscypliny, i siły umysłu. Praca rangfenisty wiązała się z przebywaniem w ta'o w lodowatych warunkach, pozyskiwaniem drewna opałowego, obserwowaniem oddalonych obserwatoriów nadawczych, przechwytywaniem i przekazywaniem sygnałów. Sygnały był szyfrowane na kilka poziomów. | ||
| + | |||
| + | <center>[[Plik:Lampa sygnałowa.jpg|300px]]</center> | ||
| + | |||
| + | Tangijskie urządzenia nadawcze wyglądają podobnie do powyższego ziemskiego - z żaluzjami. Są jednak znacznie większe, otoczone lustrami i zasilane przez żywy ogień. | ||
| + | |||
| + | ===Mieszczaństwo=== | ||
| + | Mieszczanami byli obywatele miast. To obywatelstwo było sformalizowane i udokumentowane prawnie. Mieszczaninem się zostawało z prawa urodzenia, kiedy przynajmniej jedno z rodziców posiadało obywatelstwo miejskie, lub na podstawie nadania praw, którego zasady były ściśle określane w ordynacjach lokalnych Rad Miast. Posiadanie obywatelstwa miejskiego oznaczało podleganie prawom miejskim i korzystny dostęp do cechów, gildii i kompanii handlowych, nierzadko instytucji finansowych, do których przynależność gwarantowała lepszy poziom życia niż chłopski. Zatem mieszczanie zazwyczaj zajmowali się albo rzemiosłem, albo usługami, i jako takie stanowili duży pomost pomiędzy warstwą wyższą, a niższą. W tym znaczeniu tę warstwę społeczną określa się mianem ''burżuazji''. | ||
| + | |||
| + | Mieszczanie mieli szereg dodatkowych przywilejów. Przestępstwo przeciwko mieszczaninowi traktowano jak przestępstwo przeciwko społeczności miasta, co wyraźnie mu dawało wyższy status niż chłopstwu. Mieszczanie mieli też prawo podróży, tj. prawo przemieszczania się z towarem, czego nie mieli chłopi, przypisani do ziemi. Z drugiej strony, mieszczaństwo było grupą społeczną silnie obciążoną podatkami, i było potężnym źródłem dochodów skarbu państwa. | ||
| + | |||
| + | Dokładne warunki otrzymania obywatelstwa były różne w zależności od miasta czy dominium. W [[Kun Atla (złoty wiek)|Kun Atla]], należało mieć poparcie dwóch znacznych nazwisk i złożyć przysięgę, w [[Naratai (złoty wiek)|Naratai]] wymagane było udowodnienie, że członek rodziny ma posiadłość w mieście, w [[Kehaseat (złoty wiek)|Kehaseacie]] konieczna była zgoda wpływowych kompanii handlowych, a w [[Atla Apori (złoty wiek)|Atla Apori]] należało znaleźć świadków na potwierdzenie, że jest się wyznawcą [[karaizm]]u albo [[Buae]]. | ||
| + | |||
| + | ===Mieszkańcy wysp=== | ||
| + | Mieszkańcami wysp określa się mieszkańców wysp innych niż określone osobno, czyli inne niż [[Wyspa Kaori|Kaori]], [[Akeira]], [[Hiranea]], [[Atirai]], [[Ma'uri]] czy [[wyspa Nowocesarska]]. Są to przeważnie mniejsze przybrzeżne wyspy, takie jak na przykład atol Ka'epi, Alua, Teratera czy atol Lianau. Mieszkańcy tych wysp traktowani są jako oddzielna klasa i generalnie traktowane są jako autonomiczne eksklawy o charakterze rybacko-wiejskim, chyba że są w stanie cywilizacyjnie rozwinąć się do poziomu nadania im statusu praw miejskich. Można było to osiągnąć poprzez dostateczny handel czy wzrost populacji, ale wtedy cała wyspa wchodziła pod władzę hrabich i zarazem bywała włączana w system neofeudalny. | ||
| + | |||
| + | ===Mieszkańcy pustyń=== | ||
| + | Pustynie [[Takangari mau|Takangari]] oraz [[Marao mau|Marao]] i przynależące im tereny górskie rządzone są według innych praw niż pozostała część imperium. Te obszary są traktowane jako zbyt ubogie w wodę i żywność, i o zbyt skrajnych temperaturach, a także zbyt ubogie w energię [[karaizm|karai]], aby zbudować tam pełnoprawną cywilizację. Rozumie się przez to akceptowany i sankcjonowany prawnie stan niezdolności organizmu państwowego do egzekwowania centralnego prawa z powodu znaczących przeszkód środowiskowych i naturalnych. | ||
| + | |||
| + | Pustynie jako takie nie mają obywateli, ale mogą mieć miasta, które mogą mieć obywateli. Takie miasta to [[Tungu i Takangari (złoty wiek)|Oaza Takangaryjska]] oraz [[Tungu i Marao (złoty wiek)|Oaza Marajska]]. Lokalna polityka opiera się na innych zasadach i zazwyczaj kierowana jest przez lokalnych wodzów. | ||
| + | |||
| + | ===Koloniści=== | ||
| + | Koloniści podlegali prawom [[Takatoa|marynarki]], tj. prawom lądów należących do tzw. [[Samodzierżawstwo Takatoa|Samodzierżawstwa Takatoa]]. Działo się to do momentu ograniczenia władzy Samodzierżawstwa poprzez nadanie konkretnemu miejscu lokalnych praw poprzez wydzielenie ich jako odrębna jednostka administracyjna. | ||
| + | |||
| + | Koloniści to generalnie marynarze, którzy założyli osady na podbitych terenach, zazwyczaj wyspach. Rzadziej byli to osadnicy, głównie na terenach takich jak [[Szur]]. Tangijscy i Buańscy koloniści nie mieli praw do osiedlania się na ziemiach administrowanych przez [[Państwo Neszów]], choć czasami obchodzili te zakazy. Zdecydowana większość osadnictwa dotyczyła małych wysp [[Wszechocean Kyonu|Wszechoceanu]]. | ||
| + | |||
| + | ===Chłopi=== | ||
| + | [[Plik:Charles Giraud, Danse tahitienne 'Upa-Upa', Années 1840.jpg|thumb|left|350px|Wieczorna biesiada chłopstwa.]]Chłopstwo to cała ludność zamieszkująca tereny pozamiejskie, w zdecydowanej większości zajmująca się uprawą ziemi, zbieractwem, łowiectwem i hodowlą zwierząt. Chłopi byli przypisani do ziemi i podlegali rozporządzającemu nią panu, zazwyczaj hrabiemu lub baronowi. Był to system szczególnie popularny na ziemiach [[Wyspa Kaori|kaoryjskich]], ale z biegiem czasu, od ok. 9509 [[EK]], rozpowszechnił się także w Buanii. Oficjalnie chłop mieszkający na ziemi pana mógł na niej przebywać i cieszyć się jego protekcją, sprawiedliwością oraz utrzymywać się sam z dóbr pól, pod dożywotnim obowiązkiem wykonywania określonej pracy dla pana i oddawania mu części dóbr. | ||
| + | |||
| + | W praktyce, pan mógł rozporządzać chłopstwem jak chciał i z biegiem stuleci coraz bardziej bezkarnie traktować chłopów, w szczytowym okresie już całkowicie bezkarnie dopuszczając się bicia czy przestępstw. Wypaczało to mentalność tej całej warstwy społecznej, zacierając dawne poczucie obywatelstwa, które istniało jeszcze w okresie [[Tangia|unitarnym]], do roku 9509 [[EK]]. I choć formalnie Tangijczyk czy Buańczyk przez długi czas imperium nie mógł zostać niewolnikiem i zabronione było branie w niewolę któregokolwiek z nich, to w praktyce los niewolnika bywał często lepszy niż los chłopa pańszczyźnianego, bo chłop pracował na siebie, pracował na pana, i do tego musiał płacić miażdżące podatki. Kiedy w roku 9712 [[EK]] wreszcie cesarz zezwolił na wejście w niewolę, pod warunkiem dobrowolności takiego kontraktu, pojawiła się nowa mieszana klasa społeczna, gdzie Tangijczyk czy Buańczyk mógł dobrowolnie przejść ze stanu chłopskiego w stan niewolnictwa, z zastrzeżeniem, że jego potomstwo było wolne. | ||
| + | |||
| + | W praktyce doprowadziło to do poważnych nadużyć. Ponieważ niewolnik z punktu widzenia prawa był rzeczą, a nie osobą, to nie płacił podatków. Oprócz zakończenia płacenia podatków, dla chłopa który przeszedł do tej kategorii nic się nie zmieniało. W praktyce szlachta różnie podchodziła do tego. Z jednej strony niewolnika można było sprzedać, a chłopa nie, poza tym zdarzały się jeszcze sytuacje, w których za gnębienie chłopstwa można było zostać ukaranym przez hrabiego czy kaoritanu. Z drugiej zaś strony, chłop musiał się sam utrzymać i do tego płacić podatki, a te były przychodem. | ||
| + | |||
| + | Życie chłopów toczyło się od święta do święta. Przy czym ludność [[wyspa Kaori|kaoryjska]] nie zauważała tak mocno różnic sezonowych w krótszej skali, to już ludność [[Buania (złoty wiek)|buańska]] jak najbardziej. Lokalizacja dyktowała charakter prac. Mniejsze wysypy oraz tereny pofałdowane wymagały optymalizacji terenu, zatem ziemię uprawiano na tarasach. Tereny równinne i mokre zawierały domy, stajnie, szop, szopy i zagrody dla zwierząt skoncentrowane wokoło centrum wsi. Poza tym obszarem znajdowały się pola uprawne i pastwiska. | ||
| + | |||
| + | Domostwa chłopstwa były słabej jakości. Były na ogół wykonane z drewna lub na styl szałasów, przeciekały w równikowych deszczach, a wiatry potrafiły zrywać strzechę. Podłoże było na ogół zrobione z ubitej ziemi i brakowało źródeł wentylacji czy światła, z wyłączeniem okien. W warstwie najuboższej, często bydło nocowało w jednym miejscu z ludźmi, ale w sercu złotego wieku większość chłopstwa posiadała oddzielne komnaty dla ludzi i zwierząt. | ||
| + | |||
| + | Włókna naturalne były często przybijane kołkami do drewnianych ławek w celu poprawy komfortu. Łóżka, najczęściej z liści lub innego miękkiego materiału, było pełne insektów, i większość populacji preferuje spanie na hamakach. | ||
| + | |||
| + | Dietą chłopów zazwyczaj było ziarno i warzywa, owoce, które można było zebrać. Żywność nierzadko była konserwowana za pomocą [[ohuż]]u, w szopach lodowych lub pod ziemią, solona lub wędzona. Mięso rzadko było spożywane, głównie były to ryby i skorupiaki w terenach przybrzeżnych i rzekach, poza nimi mogła to być drobna zwierzyna i zwierzyna łowna, spożywana natychmiast, jako że klimat tangijski sprzyjał szybkiemu psuciu się mięsa. Chłopstwo rzadko piło wodę, która potrafiła być trująca i pełna pasożytów, preferując lekkie piwo, które pili wszyscy, od pracujących mężczyzn po dzieci i kobiety w ciąży. | ||
| + | |||
| + | ===Wojskowi=== | ||
| + | [[Plik:ChineseSoldierByWilliamAlexander1793.JPG|thumb|right|150px|Żołnierz tangijski.]]Życie żołnierza zależało od rodzaju armii i charakteru służby. Większość osób służyła albo w [[Aranu]] (siłach lądowych) albo w [[Takatoa]] (marynarce wojennej). Dotyczyło to tak Kaoryjczyków jak i Buańczyków. Armia zajmowała się znacznie większym zakresem działań niż wojna czy trzymanie dyscypliny w narodzie. Zajmowała się obserwatoriami, propagandą, masowo szpitalnictwem, edukacją, logistyką, handlem i dyplomacją. Armia też musiała w jak największym stopniu na siebie zarabiać, zatem żołnierze zajmowali się nawet takimi zajęciami jak rolnictwo czy połów ryb. | ||
| + | |||
| + | Szczegóły na temat wojska są opisane dalej w części [[Tangia (złoty wiek)#Siły zbrojne|"Siły Zbrojne"]]. W rozdziale dotyczącym ich miejsca w społeczeństwie należy uznać ich szeroką obecność i ogromną liczebność względem społeczeństwa. Przy tym Tangia jeszcze od poprzednich epok była państwem policyjnym i zmilitaryzowanym. Odznaczony żołnierz był wysoko ceniony i potrafił otwierać własne kompanie handlowe, szczególnie w późniejszym okresie. Pomimo braku tytułu szlacheckiego, mógł mieć wstęp na salony szlacheckie. | ||
| + | |||
| + | ===Marynarze=== | ||
| + | Marynarze tangijscy rekrutowani byli z młodych mężczyzn szukających pracy w miejscowościach okołoportowych, ale też wielka ich liczba pochodziła ze zwyczajnej rekrutacji. Większość pracy marynarzy dotyczyła patrolowania wód należących do imperium, do połowu ryb i do tranzytu pomiędzy różnymi częściami rozsianego po oceanach kraju. Życie marynarzy zależało od trasy, mórz i celu. O ile życie marynarzy zajmujących się połowem wód naokoło [[wyspa Kaori|wyspy Kaori]] lub tranzytujących towary i ludzi pomiędzy nią a wyspami [[Akeira]] i [[Hiranea]], o tyle życie tych, którzy odbywali dalekie wyprawy na [[Atirai]], do Dewii, do [[Nuaria|Nuarii]] było już bardzo trudne z uwagi na znaczną ilość czasu spędzaną samotnie na wodzie. Zdecydowanie najgorsze życie prowadzili marynarze na trasach [[Atirai (złoty wiek)|Atirai]]-[[Aroman]] oraz [[Buania (złoty wiek)|Buania]]-[[Nuaria]] i [[Buania (złoty wiek)|Buania]] - [[Ma'uri mau|Ma'uri]] lub [[wyspa nowocesarska]]. | ||
| + | |||
| + | ===Niewolnictwo=== | ||
| + | [[Plik:1280px-090 Colonne d'esclaves.jpg|thumb|left|300px|Niewolnicy siłą wyprowadzani z [[Pinu|Pinu]] do Tangii. [[Trzecia Wojna o Saakę|Trzecia wojna o Saakę]], miesiąc fo'anau roku 9654 EK.]]Niewolnictwo w Tangii przez większość historii miało marginalne znacznie. Polityka wojny i wyzysku doprowadziła do ogromnego wzrostu liczby niewolników w czasach nowożytnych, aż do [[Tangijska Wojna Domowa|wojny domowej]]. Niewolnicy pracowali przede wszystkim na farmach i plantacjach, w punktach rzemieślniczych, w kopalniach, służyli jako tragarze, ładownicy, usługiwali w domach czy wykonywali prace seksualne, pomagali w polowaniach, a także nadzorowali innych niewolników. | ||
| + | |||
| + | Niewolnik nie był traktowany przez społeczność imperium jako człowiek. Był rzeczą, którą można było rozporządzać do woli, przede wszystkim zmuszać do pracy, karać fizycznie, nabywać, sprzedawać, dawać w zastaw czy spłacać nim długi. Niewolnik nie miał żadnych praw i był na samym dole drabiny społecznej. | ||
| + | |||
| + | Niewolnicy dzielili się na trzy kategorie, które traktowano inaczej: | ||
| + | # '''Yukarai''' ([[ayu|ay.]] γιυκαραι - dosł. "człowiek posłuszny") - Tangijczycy, którzy dobrowolnie oddawali się w niewolę, skorzystawszy z zezwalającego na to edyktu cesarskiego. Byli to przeważnie chłopi, którzy zrzekali się praw człowieka, dzięki temu zachowując ten sam charakter pracy, ale (jako rzecz, a nie człowiek) tracąc obowiązki podatkowe. Okazjonalnie były to osoby wyższych klas społecznych, którzy w ten sposób chcieli podkreślić całkowite oddanie panu. Słowo yukarai miało generalnie pozytywne konotacje i bywało używane w przenośni. Pan miał pewne obowiązki wobec yukarai, nie mógł go zabić i miał obowiązek nie sprowadzać na niego krzywdy. | ||
| + | # '''Pekori''' ([[Ayu|ay.]] πεκορι - dosł. "niewolnik") - tradycyjni niewolnicy, którzy znajdowali się na terenach [[Tangia|Tangii okresu unitarnego]]. Byli oni w stosunkowo niewielkiej liczbie i służyli Tangijczykom od wielu pokoleń. Byli to potomkowie jeńców wojennych, głównie autochtonowie z wypraw na wyspy (np. na Atirai) oraz niewolnicy nabyci z innych państw. Nigdy nie byli specjalnie istotni ekonomicznie. Ich traktowanie było pośrednie. | ||
| + | # '''Uronlera''' ([[Ayu|ay.]] υρονλερα - dosł. "rzecz wojenna") - niewolnicy głównie pochodzenia [[Pinu|pinuskiego]] schwytani podczas [[Trzecia Wojna o Saakę|Trzeciej Wojny o Saakę]] albo schwytani podczas prób pacyfikacyjnych na [[Terytorium Demarkacyjne Dzikich Ziem|tangijskim terytorium demarkacyjnym Dzikich Ziem]]. Traktowani najgorzej i wykorzystywani na wszelkie możliwe sposoby, gdzie systemowe wykorzystywanie uronlera było nastawione na powolne zniszczenie całej grupy społecznej. Uronlera można było bić, okaleczać, torturować i zabijać zgodnie z prawem. Wykorzystywano ich do wywołania poczucia wyższości u innych niewolników, zmuszano do najbardziej niebezpiecznych prac i wyniszczano psychicznie. | ||
| + | |||
| + | Posiadanie niewolników po roku 9662 [[EK]] znacznie wzrosło. Początkowo, niewielu potencjalnych właścicieli chciało mieć do czynienia z bojowniczymi jeńcami, zatem uronlera kierowano najpierw do zakładów, gdzie wyniszczano ich psychicznie do czasu osiągnięcia pewnej dominacji i posłuszeństwa. To podnosiło wartość cenową niewolnika i dopiero po takim przygotowaniu kierowano go na rynek niewolników. Około 45% właścicieli niewolników to były kobiety, które jako dłużej żyjące od mężczyzn dziedziczyły niewolników w spadku po mężach. | ||
| + | |||
| + | W latach 9662 - 9725 [[EK]], niewolnicy uronlera byli zatem "tresowani" i rozpraszani po terytorium, gdzie zaczynali stanowić coraz większy procent społeczeństwa. Trzymali się we własnych społecznościach, które notorycznie rozdzielano: odrywano żony od mężów i dzieci od rodziców. Popularne było kierowanie agresji chłopstwa czy niewolników pekori przeciwko uronlera poprzez bicie i okaleczanie, gwałt czy morderstwo. Ten dramatyczny stan rzeczy trwał do ok. 9725, kiedy zachodnie mau kraju i spora część Buanii zaczęła pod przyzwoleniem nowych cesarzy łagodzić traktowanie niewolników. Przede wszystkim, w tym samym czasie zmuszono część chłopstwa do nauki pisma, znacznie zwiększając klientelę i zasięg pisanych gazet. Zaczynały w nich się ukazywać artykuły o okrutnym traktowaniu niewolników. Szczególnie powszechna była codzienna gazeta ''Νε'ο μα Ρου'' ("Spotkanie z marynarzem"), w której informacje o szczególnie okrutnym traktowaniu uronlera przez mau południowokaoryjskie i zachodniobuańskie zaczynały wzbudzać oburzenie i zaczynały wyraźnie dzielić imperium na polityczne frakcje. | ||
| + | |||
| + | ==Rola płci - kobiety w Tangii== | ||
| + | [[Plik:Robert Dampier's oil on canvas painting 'Tetuppa, a Native Female of the Sandwich Islands', 1825.jpg|250px|thumb|right|Portret [[Hiranea mau|Hiranejki]]. W odróżnieniu od innych kultur, w Tangii akceptowalne i powszechne jest noszenie się z odkrytym torsem, także u kobiet.]]Kobiety w Tangii miały umiarkowane znaczenie w życiu administracyjno-politycznym. Choć stanowiły zdecydowaną mniejszość osób rządzących, to w odróżnieniu od wielu innych narodów, kobiety w Tangii mogły zajmować bardzo wysokie stanowiska takie jak [[kaoritanu]], a także być [[cesarz Tangii|cesarzami]]. Jedną z najbardziej wpływowych kobiet w historii Tangii była cesarzowa [[Kalia]]. Takie kobiety nie zostawały nimi z przypadku, z braku mężczyzn czy w sytuacjach, kiedy były kobietami o wybitnych umiejętnościach, ale nawet w sytuacjach zupełnie zwyczajnych, kiedy były osobami przeciętnych umiejętności lub zwyczajnie były słabsze od mężczyzn. Egalitaryzm pod kątem płci nie występował zawsze i wszędzie. Wśród najwyższych warstw preferowano mężczyzn z uwagi na dysproporcję płodności, ważną w systemie dynastycznym, kluczowy mężczyzna z haremem mógł mieć więcej potomstwa niż kluczowa kobieta, tym samym mógł lepiej zapewnić następców tronu. W Tangii jednak cesarzy często wybierano elekcyjnie (na szczeblu najwyższej arystokracji), uważano też, że potomek szlachetnej kobiety będzie silniejszy niż córki nałożnicy, zatem nie miało to centralnego znaczenia. | ||
| + | |||
| + | Wśród zwykłego społeczeństwa, kobietom przypisywano mistyczną moc kontroli płodności. W gospodarce agrarnej, w przeludnionym społeczeństwie, ma to kluczowe znaczenie. Kobiety odprawiały rytuały nad polami i wśród zwierząt hodowlanych, zajmowały się ogrodnictwem i ziołami, zbierały jagody i grzyby. Dziewczynki przechodziły własną inicjację dojrzałości wraz z nastaniem pierwszej miesiączki i wychodziły za mąż wcześnie, zazwyczaj w wieku 12 - 13 lat. Poliginia w Tangii jest dozwolona, choć rzadka, i zazwyczaj korelowała z wpływami czy bogactwem mężczyzn, zatem zdarzało się, że mężczyźni mieli kilka żon. Oczekiwano, że kobieta będzie rodzić dzieci tak samo jak od mężczyzn oczekiwano służby wojennej. | ||
| + | |||
| + | Pewna separacja mężczyzn od kobiet powodowała, że mężczyźni postrzegali kobiety według rozdwojonej wizji, na którą kobiety często miały znikomy wpływ. Idealizowano macierzyństwo jako troszczące się, zapewniające opiekę, oczyszczające, płodne i czyste, moralne, ale z drugiej strony postrzegano to samo jako plugawiące, niebezpieczne, nieprzewidywalne, agresywne i groteskowo cielesne<ref>Inspiracja: https://www.encyclopedia.com/environment/encyclopedias-almanacs-transcripts-and-maps/gender-and-religion-gender-and-oceanic-religions, dostęp 2021-03-20.</ref>. Szczególnie na terenach nizinnych i w dżunglach ta separacja była zaznaczona, aczkolwiek bez skrajności widywanych w innych państwach. Na terenach górskich, pustynnych, małych wyspach czy mniejszych miejscowościach wybrzeżnych o dużym stopniu niezależności, kobiety i mężczyźni mimo nieco odrębnych ról w społeczeństwie cieszyli się tymi samymi przywilejami. | ||
| + | |||
| + | Dla wielu kultur, szczególnie kaoryjskich, charakterystyczny jest związek gospodarki z religią. Przykładowo, zbieranie bananów jako męskich plonów było zajęciem mężczyzn, a kobiety zajmowały się bardziej żeńsko nastawionymi odpowiednikami. Kobiety też posiadały własną sieć handlową, głównie z innymi kobietami. Wymieniały liny, kosze, sieci i produkty spożywcze. | ||
| + | |||
| + | ==Dzieci w Tangii== | ||
| + | [[Plik:Maori Children playing Knucklebones; Gottfried Lindauer (1907).jpg|thumb|left|250px|Dzieci z [[Nomeurai mau|Nomeurai]] grające w ''kokuo''.]][[Plik:800px-'Iokepa, Hawaiian Fisher Boy', oil on canvas painting by Hubert Vos, 1898.jpg|thumb|right|250px|Chłopiec z wyspy [[Akeira mau|Akeira]].]]Rodzina tangijska na ogół składała się z małżeństwa, które zamieszkiwało z rodziną ojca. Kobiety były wysyłane czasami na większe odległości, aby dołączyć do innych plemion. Ten zwyczaj był i jest szczególnie powszechny wśród społeczności archipelagowych, w dżunglach i na pustyniach, za to niemal zanikł w społecznościach równinnych i miejskich, gdzie po prostu ojciec córki decyduje o jej zamążpójściu. Z takiego związku rodziły się dzieci, z których główną pozycję miał najstarszy syn i jego małżonki i dzieci, a także nieślubne dzieci. | ||
| + | |||
| + | Generalnie im mniejsza społeczność, tym większa popularność adopcji. Zwiększała ona pulę genową. Wśród bogatych warstw społecznych, zwłaszcza arystokracji, popularna była praktyka adopcji dzieci z zagranicy, szczególnie wyglądających odmiennie. Adoptowano dzieci [[Państwo Neszów|neszyjskie]] i [[Secht|sechtońskie]], które po dorośnięciu i znalezieniu sobie lokalnych partnerów dawały potomstwo mieszanych ras. | ||
| + | |||
| + | Dzieci mogły generalnie poruszać po całym domostwie i co do zasady, były wychowywane przez społeczność, a nie tylko przez biologicznych rodziców. Dzieci bardzo często przybierały sobie dodatkowych rodziców. Poczucie więzów krwi było zatem bardzo niskie u chłopstwa i powstanie w sercu czasów imperialnych warstwy arystokratycznej, dla której więzy krwi były ważne, tego nie zmieniło. | ||
| + | |||
| + | Dzieci brały udział w obowiązkowej edukacji, która generalnie była uznawana przez całą populację za ważną. Uwzględniała obowiązek nauki pisania, dzięki którym nawet chłopstwo mogło czytać rozkazy kierowane do nich i poprawiała świadomość prawa, choć to pismo było uproszczone w stosunku do używanego przez inne grupy społeczne. Dzieci w wieku (w latach ziemskich) 6 do 10 lat podejmowały taką naukę. Po zdaniu egzaminu kończono etap dziecięcy i poddawano dziecko drugiej skaryfikacji. Trzecia i ostatnia skaryfikacja była dla dzieci w wieku 10 do 15 lat i była na poziomie religijnym i rządowym, i kończyła się inicjacją. | ||
| + | |||
| + | ==Lista ludów zamieszkujących imperium== | ||
| + | Pod względem narodowościowym, można stosować podział klasyczny, na makrogrupę narodową, naród i plemiona. Makrogrupami Tangii są właśnie Tangijczycy, oraz obcokrajowcy, tacy jak [[Pinu]]si, [[Secht]]ończycy, [[Państwo Neszów|Neszowie]] czy [[Cywilizacja Enenków|Szurowie]]. Po pełnej aneksji [[Buania|Buanii]], są oni traktowani jak pełnoprawni Tangijczycy. Podstawowymi językami Tangijczyków na wyspach są [[język ayu]] i najbliższe mu języki pokrewne, a na kontynencie jest to [[język buański]]. Istnieją też mniejszości Pinusów, wśród nich Pinusi tangijscy, oraz różne narody dewijskie w kolonii [[Atirai]]. | ||
| + | |||
| + | ===Tangijczycy=== | ||
| + | {{Główny artykuł|Tangijczycy}} | ||
| + | Tangię przede wszystkim zamieszkują Tangijczycy ([[język ayu|ay.]] τανγυαραι ''Tanguarai''), lud [[Rasy Kyonu|rasy oceanicznej]], choć w coraz większym stopniu ulegający zmieszaniu z innymi rasami. Tangijczycy są raczej ciemnej karnacji, choć ta mocno waha się od osoby do osoby. Niemal wszyscy mają oczy czarne lub brązowe i tak samo włosy, okazjonalnie zdarza się, że pojawiają się włosy odcienia rudego. Nos raczej szeroki i wargi średniego rozmiaru. Oczy ze zmarszczką nakątną nadającą im charakterystyczny, nieco skośny kształt. Włosy proste lub lekko pofalowane, bywają kręcone. U mężczyzn zarost dobrze rozwijający się, ale owłosienie ciała jest raczej skąpe. Średni wzrost mężczyzn 174 cm, średni wzrost kobiet 163 cm. | ||
| + | |||
| + | [[Plik:TangiaNarody2.png|500px]] | ||
| + | |||
| + | {|class="wikitable" align=center class="wikitable sortable" border="1" cellpadding="4" cellspacing="0" style="text-align: center; background: #f9f9f9; border: 1px #aaaaaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" | ||
| + | !Naród | ||
| + | !Podstawowa kraina | ||
| + | |- | ||
| + | |Naratajczycy biali | ||
| + | |[[Królestwo Naratajskie]] | ||
| + | |- | ||
| + | |Naratajczycy zieloni | ||
| + | |[[Królestwo Naratajskie]] | ||
| + | |- | ||
| + | |Tongamijczycy | ||
| + | |[[Republika Tongami]] | ||
| + | |- | ||
| + | |Lutafaryjczycy Eura | ||
| + | |[[Republika Lutafaryjska]] | ||
| + | |- | ||
| + | |Lutafaryjczycy Harani | ||
| + | |[[Republika Lutafaryjska]] | ||
| + | |- | ||
| + | |Lutafaryjczycy Hea | ||
| + | |[[Republika Lutafaryjska]] | ||
| + | |- | ||
| + | |Nomeurajczycy | ||
| + | |[[Republika Nomeurajska]] | ||
| + | |- | ||
| + | |Narody marajskie | ||
| + | |[[Pustynia Marajska]] | ||
| + | |- | ||
| + | |Orumilowie | ||
| + | |[[Królestwa Orumilo i Rejtiki]] | ||
| + | |- | ||
| + | |Reańczycy | ||
| + | |[[Reitika]] | ||
| + | |- | ||
| + | |Narody takangaryjskie | ||
| + | |[[Pustynia Takangaryjska]] | ||
| + | |- | ||
| + | |Kunatlyjczycy Apori | ||
| + | |[[Królestwo Kunatla]] | ||
| + | |- | ||
| + | |Kunatlyjczycy Hayano | ||
| + | |[[Królestwo Kunatla]] | ||
| + | |- | ||
| + | |Kunatlyjczycy Leleke | ||
| + | |[[Królestwo Kunatla]] | ||
| + | |- | ||
| + | |Kunatlyjczycy Afhari | ||
| + | |[[Królestwo Kunatla]] | ||
| + | |- | ||
| + | |Akejryjczycy | ||
| + | |[[Akeira]] | ||
| + | |- | ||
| + | |Hiranejczycy | ||
| + | |[[Hiranea]] | ||
| + | |- | ||
| + | |Atyrajczycy | ||
| + | |[[Atirai]] | ||
| + | |- | ||
| + | |Buańczycy | ||
| + | |[[Buania]] | ||
| + | |} | ||
| + | |||
| + | Proporcje narodowościowe nie są jeszcze opracowane dla całego kraju i różnią się w zależności od miasta. Wiadomo, że dla największych miast [[Królestwo Naratajskie|Królestwa Naratajskiego]], w tym [[Naratai]], [[Fang Apori]], Atla Tau, Taka'o, Neurua i Atla Hea, 38% populacji stanowią Naratajczycy biali, 24% Naratajczycy zieloni, 13% Tongamijczycy, 3% Lutafaryjczycy Eura, 3% Buańczycy, 3% Lutafaryjczycy Hea, 3% Akejryjczycy, a pozostała populacja jest rozdzielona pomiędzy pozostałe narody. | ||
| + | |||
| + | ====Diaspora==== | ||
| + | Istotna diaspora tangijska zamieszkuje tereny okolicznych krajów, przede wszystkim [[Secht]], [[Państwo Neszów]] (w miejscach, gdzie im na to pozwolono), [[Dewia|Dewię]] oraz region [[Szur]]u. W czasach złotego wieku zaczęły pojawiać się także pewne diaspory w dalszych częściach świata, takich jak [[Talonbat]], [[Trugia]], [[Nuaria]] czy [[Ajdynir]]. | ||
| + | |||
| + | ===Buańczycy=== | ||
| + | Buańczycy są narodem zamieszkującym dominium [[Buania]]. Do niedawna byli znani z podziału na plemiona, które wojowały ze sobą. Wejście do unii tangijskiej i możliwości gospodarcze, które za tym szły, przemieniły społeczność buańską w bardziej zjednoczoną, gdzie Buańczycy z przyjemnością przyjęli tangijskie możliwości wykorzystywania gospodarczego, logistycznego i górniczego potencjału jaki miał ich kraj. Buańczycy są genetycznie dalej spokrewnieni z Pinusami, Kaoryjczykami, Szurami i Nuaryjczykami, ale tysiące lat własnej historii oraz oddziaływania z sąsiadami z Sechtu wywarły swój wpływ. | ||
| + | |||
| + | ====Diaspora==== | ||
| + | Poza granicami imperium, Buańczycy są szczególnie aktywni w krainach sąsiednich: w [[Szur]]e i [[Secht|Sechcie]], od którego kiedyś stronili. Buańczycy aktywnie zajmują się kolonizacją terenów [[Dominium Pinu|Pinu]] oraz [[Terytorium Demarkacyjne Dzikich Ziem|terytorium demarkacyjnego]], w tym systematycznym wyniszczaniem ludności rdzennej. Na terytorium Szuru tworzą własne społeczności skoncentrowane wokół centrów logistyczno-handlowych oraz w miastach, a w Sechcie zajmują się koordynacją wysiłków ujarzmienia terytorium demarkacyjnego, co ma służyć otwarciu bezpiecznych szlaków handlowych lądowych pomiędzy Sechtem a Buanią. W pozostałych krajach, takich jak [[Państwo Neszów|Neszi]] czy [[Nuaria]] są obecni, ale nieliczni. | ||
| + | |||
| + | ===Atyrajczycy=== | ||
| + | Atyrajczycy są narodem pochodzenia [[Dewia|dewijskiego]], który przybył przed tysiącami lat na wyspę [[Atirai]] i tam osiadł. Charakteryzują się jaśniejszym kolorem włosów i, u mężczyzn, większym owłosieniem ciała. Ich religia skoncentrowana jest na kulcie przodków i wyznają totemy. Atyrajczycy po ataku Tangijczyków na wyspę zostali niemal w całości wybici lub trafili do niewoli, ale ich kultura przetrwała i w późniejszych czasach Imperium zaczynała przeżywać renesans. | ||
| + | |||
| + | ==Lingwistyka== | ||
| + | Wyspy [[Wyspa Kaori|Kaori]], [[Akeira]], [[Hiranea]], [[Atirai]] oraz [[Pinu]] w zdecydowanej większości posługują się językiem [[język ayu|ayu]]. Obszar [[Nomeurai]] i w znacznie mniejszej części [[Orumilo]] i [[Reitika]] posługują się w pewnej cześci językiem [[język mahan|mahan]]. Terytorium [[Buania|Buanii]] w zdecydowanej większości posługuje się językiem [[język buański|buańskim]] i pokrewnymi językami, ale [[Język ayu|ayu]] jest znany. Narodowe, [[Dewia|dewijskie]] języki [[Atirai]] są niemal na wymarciu, ale rozpoczęto program odbudowy języka [[język atyrajski|atyrajskiego]], co podniosło liczbę jego rdzennych użytkowników do około 150 osób i liczbę osób posługujących się nim wtórnie do około 2000 do roku 9750 [[EK]]. Plemiona zamieszkujące dżungle Pinu posługują się swoimi językami, ale najczęściej znają też język [[ayu]], tworząc z nim pinuskie kreole. Podobnie z plemionami zamieszkującymi [[Terytorium Demarkacyjne Dzikich Ziem]], niemniej kontakt tych plemion z Tangijczykami jest słaby lub oparty o działania wojenne. | ||
| + | |||
| + | <center>[[Plik:Tangia na świecie - 9700 - mapa językowa.png]]</center> | ||
| + | |||
| + | ===Język ayu=== | ||
| + | {{Główny artykuł|Język ayu}} | ||
| + | [[Język ayu]] pochodzi z centralnej grupy języków kaoryjskich i jest spokrewniony z [[język mahan|językiem mahan]]. Ayu posiada ubogą fonetykę pozbawioną iloczasu czy politonii, ze stałym, inicjalnym akcentem, jest nominatywno-akuzatywny w czasie teraźniejszym i ergatywno-absolutywny w czasie przeszłym, aglutynacyjny, i posiada bogatą odmianę posesywną rzeczowników oraz komitatywną czasowników. Używany jest z pewnymi różnicami dialektalnymi na terenie całej [[wyspa Kaori|wyspy Kaori]], [[Akeira|Akeiry]], [[Hiranea|Hiranei]], [[Pinu]], [[Ma'uri]] i [[Atirai]], jest znany w [[Buania|Buanii]], na [[Terytorium Demarkacyjne Dzikich Ziem|Dzikich Ziemiach]] jest używany wzdłuż linii brzegowej oraz linii demarkacyjnej tangijsko-[[Secht|sechtońskiej]]. | ||
| + | |||
| + | ====Split [-ŋa] vs [-ŋga]==== | ||
| + | Split regionalny wymowy [-ŋa] vs [-ŋga] dotyczy realizacji fonemu /ŋ/, kiedy bezpośrednio po nim występuje samogłoska. W językach ayu i mahan słowa zaczynają się zawsze spółgłoską, choćby zwarciem krtaniowym /ʔ/. Split prawdopodobnie rozszerzył się przez wzrost znaczenia miasta [[Fang Apori]]. Frazy tego typu, gdzie jedno słowo kończy się na /ŋ/, a drugie zaczyna na /ʔ/, powodują trudną do wymówienia zbitkę /ŋʔ/. Ta uległa uproszczeniu z normatywnego niegdyś ''Φανγ 'Απορι'' /faŋ 'ʔapoɾi/ do /faŋ 'gapoɾi/. Z czasem zaczęto też analogicznie wymawiać inne słowa, np. ''Τονγαμι'' "Tongami" /'toŋgami/ czy ''Χατλανγαο'' "Hatlangao" /'hatɫaŋgao/, nawet, jeżeli po /ŋ/ nie ma /ʔ/. Identyczny proces zaszedł w języku [[Język mahan|mahan]]. Wschodnia część wyspy, szczególnie [[Pustynia Takangaryjska]] oraz [[Kun Atla]] oparły się tej różnicy. | ||
| + | |||
| + | [[Plik:Tangia nga vs na.png|500px]] | ||
| + | |||
| + | ====Split [ɦ] vs [h]==== | ||
| + | Realizacja /h/ różni się regionalnie. Generalnie [[Naratai]], [[Luta ni Fari]], część [[Marao]], cześć pustyń i [[Kun Atla]] wymawia /h/ dźwięcznie, jako [ɦ]. Pozostała część kraju wymawia fonem jako [h]. | ||
| + | |||
| + | [[Plik:Tangia ha vs drugie ha.png|500px]] | ||
| + | |||
| + | ====Split [ʉ] vs [u]==== | ||
| + | Zdecydowana większość kraju wymawia fonem /u/ jako [ʉ]. Jedynie obszar Tongami oraz część terenów pustynnych realizuje go jako [u]. | ||
| + | |||
| + | [[Plik:Tangia u vs drugie u.png|500px]] | ||
| + | |||
| + | ===Język mahan=== | ||
| + | {{Główny artykuł|Język mahan}} | ||
| + | Język mahan (''μαἁν'' [maɦan] "dech" lub ''χάκ'' [haːk] "szmer") jest głównie używany na terytorium Nomeurai oraz przez istotne mniejszości w miastach [[Orumilo]] i [[Reitika]]. Genetycznie bliski językowi ayu, różni się od niego bardziej zaawansowaną, nie tak czysto izolującą gramatyką, dzieli fonetykę i piśmiennictwo, używa innej leksyki. | ||
| + | |||
| + | Mahan jest bardziej konserwatywny, jest izolujący, politoniczny, zezwala na więcej zbitek spółgłoskowych. Podobnie jak ayu, stosuje zarówno układ nominatywno-akuzatywny jak i ergatywno-absolutywny, ale w innych celach, mahan rozróżnia w ten sposób tryb świadka od trybu nieświadka. Charakterystyczne jest silne rozbudowanie morfologiczne aspektowo-emocjonalne. Osiem operatorów gramatycznych sygnalizuje podejście do omawianej rzeczy, od nienawiści przez dystans po radość. | ||
| + | |||
| + | Język mahan jest uznawany za trudniejszy od ayu. W Tangii cieszy się pewnym małym prestiżem. Użytkownicy języka mahan są znani ze sztuk teatralnych i pieśni, których chętnie uczy się młodzież. Mahańczycy również rozwinęli własne sztuki walki zwane ''karakoa'', uczone w całości w języku mahan. | ||
| + | |||
| + | ===Pismo klinowe=== | ||
| + | {{Główny artykuł|Tangijskie pismo klinowe}} | ||
| + | [[Plik:Tangian Cuneiform prism one.png|thumb|right|350px|Pryzmat-1 w trakcie schnięcia. Zrobiony z syntetycznej gliny i pisany ręcznie wykonanym bambusowym stylusem, zawiera dwie zwrotki tłumaczonego tekstu [[Teksty w ayu|"Davy Jones" Fialejy]]<ref>https://www.youtube.com/watch?v=n_LApFnTfP8</ref>. W całości zapisany pierwotną abugidą. Jedyny obecnie istniejący pryzmat.]]Piśmienność wyspy Tangia i następnie kraju rozpoczyna się jeszcze w starożytności. Pogląd na temat Tangijczyków, głoszący, że nie są pierwszym narodem czy cywilizacją wyspy, istniał jeszcze w czasach przedcesarskich. Wiedziano, że na wyspie istniała bardzo silna cywilizacja, potrafiąca między innymi stosować magiczną sztukę pozwalającą utrwalać słowa, co pozwoliło im tak zarządzać zasobami, aby wyżywić znaczną liczbę ludzi. Prawdopodobnie to te informacje przyciągały falami Tangijczyków, pierwotnie zapewne zamieszkujących półwysep Pinu. Nie jest jasne, czy dochodziło do spotkań Tangijczyków ze zdziczałymi potomkami pierwszej cywilizacji zwanej [[Cywilizacja Marajska (2791 EK)|Maraami]]. Kiedy starożytni Tangijczycy docierali na wyspę, samej cywilizacji już nie było. Maraowie pozostawili po sobie konstrukcje i ruiny, pochłonięte przez dżungle, pustynie i erozyjny klimat Tangii, między innymi wiele stel, tabliczek i innych obiektów z zapisem hieroglificznym (najstarsze) lub klinowym (młodsze), głównie rytych w kościach, kamieniach i glinie. Ten język jeszcze w roku [[Tangia|9509 EK]], tysiące lat później, pozostał nieodczytany. Tangijczycy inspirowali się nimi, opracowując własne pismo klinowe, alfabetyczno-sylabiczne, dostosowując je do swojego języka. [[Cywilizacja Marajska (2791 EK)|Cywilizacja marajska]] ryła kliny w kamieniu, glinie i skórze, prawdopodobnie także w drewnie, co się nie zachowało. Pismo pierwotnie było obrazkowe, mnemoniczne, następnie hieroglificzne, a na końcu pełne ideograficzne pismo klinowe. W roku 9509 EK pismo pozostawało nieodszyfrowane. Liczne tabliczki i stele znajdują się w Tau Atla. Pismo zostanie odszyfrowane dwieście ziemskich lat później dzięki dwujęzycznej steli. | ||
| + | |||
| + | To pismo w obecnej (9509 EK) formie jest stosowane w stanie prawie niezmienionym, choć warstwa najuboższa jest uczona pisma chłopskiego, uproszczonego, głównie w celu zapewnienia świadomości prawa państwowego, a potem cesarskiego, i religii, a warstwa najwyższa, lubująca się w kryptografii, korzystała z hieroglificznego metajęzyka. | ||
| + | |||
| + | Pomimo znacznej siły Tangii jako dostawcy papieru, raczej na papierze zarabiano pieniądze, na jego sprzedaży, niż używano go do pisma. Papier jako nośnik był nietrwały i w bardzo korozyjnej atmosferze tangijskiej łatwo ulegał zniszczeniu razem z atramentem lub podarciu, gnił, obawiano się zamoczenia, spalenia czy utopienia. Papier stosowano przede wszystkim w celach archiwalnych na terenach pustynnych, takich jak [[forteca w Tau Atla]], gdzie wilgoć jest znikoma, i gdzie lekkość i mała objętość papieru stanowi jego wielką zaletę przy składowaniu w znacznych ilościach. | ||
| + | |||
| + | [[Plik:Tangijskie pismo klinowe prism1.JPG|thumb|left|350px|Makrofotografia glifów tangijskich na obiekcie Pryzmat-1.]]Podstawowym nośnikiem jest glina i materiały glinopodobne. Glify stawiane są stylusem z trzciny o przekroju trójkątnym, oszlifowanym drewienkiem, narzędziem kościanym lub rzadziej metalowym. Trójkątne ostrze przyciskano głęboko do gliny, pozostawiając wgłębienie dające glif krótki. Glif długi uzyskiwano tak samo, jedynie przyciskając dodatkowo ostrą krawędź stylusa. W odróżnieniu od ziemskich klinów sumeryjsko-akadyjskich, tangijczycy stosowali dwa glify, nie trzy. Gliniany materiał wypalano na słońcu lub w piecu. Glinę można było przykleić do ściany, dając stele. W przypadku błędu, zwilżano delikatnie palec i przeciągano po błędnym glifie. Stele kamienne i tym bardziej nośniki z metalu (złota, brązu) nie dawały szans na poprawki, były znacznie cięższe, droższe i niekiedy mniej trwałe (żelazo ulegało oksydacji, złoto było za drogie, o wiele za cięższe i za miękkie). Materiały kamienne i szczególnie gliniane charakteryzowały się znaczną łamliwością, więc musiały być grubsze, przez co były nieodpowiednie dla rozdmuchanej biurokracji tangijskiej. Ostatecznie do prostych zapisów niewymagających szczególnej archiwizacji stosowano proste tabliczki gliniane, od wielkości męskiej dłoni do długości jednego łokcia. Zapisy wymagające archiwizacji przepisywano na pryzmaty, tj. wielościany z gliny lub kamienia o trzech ścianach i obu podstawach w kształcie trójkątów. Aby uniknąć zarysowania klinów o kliny, pryzmaty przekładano miękkim materiałem, najczęściej wełną, i składowano poziomo jeden na drugim. Rzadziej, pryzmaty były na czubku wyposażone w haki, i składowano je w trójkątnych gniazdach w ziemi, i wyciągano nawet czasem drewnianym dźwigiem. | ||
| + | |||
| + | Z czasem stylus coraz częściej zastępowano nożykiem lub sztyletem z uwagi na ich większą dostępność. Odciskane w ten sposób glify różnią się od tych odciskanych trójkątną trzcinką. Zamiast trójkątnego wgłębienia, glif krótki pozostawia półkoliste wgłębienie, którego przedłużenie (ostrze) nie jest możliwe od razu. Glif ostrza stawia się po prostu poprzez przyłożenie ostrza noża podłużnie obok glifu trójkątnego. Jest to trudniejsze. Za stylus czasami robił także drewniany patyczek. | ||
| + | |||
| + | Do powszechnego transportu wykorzystywano przede wszystkim tabliczki drewniane i pergamin. Niektóre wiadomości przepisywano na papier dla oszczędności miejsca i wagi. Czasami nie było czasu na czekanie aż kawaleria przetransportuje wiadomość i na to czy napadną ją bandyci czy nie. W takich sytuacjach czekano na pomyślną pogodę i stosowano [[rangfen]]. | ||
| + | |||
| + | O wiele rzadziej stosowano metal i szkło. Stele z metalu były wykonywane z miedzi, brązu, srebra, ołowiu, złota, platyny, rzadko z żelaza czy stali. Tak były uwieczniane teksty najważniejsze z najważniejszych: kroniki państwowe, historie wojen, teksty religijne najwyższej wagi, kluczowe dekrety królewskie. Złoto pomimo swojej kolosalnej ceny i wysokiej gęstości, przejawiającej się w bardzo dużej wadze na centymetr sześcienny materiału, miało trzy zalety: nie rdzewiało ani nie ulegało pasywacji, było bardzo miękkie, zachowywało swój charakterystyczny, luksusowy kolor i poblask. Uboga w złoto Tangia musiała importować znaczne ilości tego kruszca nie tylko dla mennic i biżuterii, ale także dla skrybów świątynnych, pałacowych, naukowych i archiwalnych. | ||
| + | |||
| + | Kiedy pisano na papierze, stosowano dwa pędzle, szeroki i wąski. Szeroki stawiał klin, a wąski ostrze glifów długich. | ||
| + | |||
| + | Pismo powszechne pisano od lewej do prawej, rzadziej bustrofedonem. Kluczowe teksty na większych stelach pismo zygzakiem, falami, dla oszczędności materiału wykorzystując dość trójkątny kształt sylab klinowych, łącząc taką praktykę tak z religijnym związkiem z morzem (pisanie falami), jak i wskazując na trójkąt jako kluczowy kształt tak samych glifów, jak i stylusa używanego do ich stawiania. Część tekstów, szczególnie papierowych, pisano z góry do dołu. | ||
| + | |||
| + | ====Pismo demotyczne==== | ||
| + | Pismo demotyczne zostało opracowane za potrzebą szybko upowszechniającego się papieru i pisma odręcznego z pomocą wynalazków takich jak ołówek, pióro ze stalówką czy nawet węgla lub farb i pędzla zamiast tradycyjnego stylusa/dłuta i pisma klinowego. Problem polegał na tym, że pismo klinowe jest nie tylko trójwymiarowe, a nie dwuwymiarowe jak standardowe pismo (w tym wszystkie rodzaje pisma wykorzystywane współcześnie na Ziemi<ref>Z wyj. specjalistycznych systemów takich jak alfabet Braille'a.</ref>), ale też jest wektorowe, a nie liniowe. Pismo klinowe posiada grafemiczną głębokość, co nie istnieje przy normalnym piśmie, a poszczególne linie mają system wektorowy, strzałkowy, w kształcie grotów wyznaczających kierunek linii. | ||
| + | |||
| + | W Tangii rozwiązano ten problem poprzez zmniejszenie grafemicznego znaczenia głębokości i oddano wektorowość poprzez dodatkowe kształty. Zazwyczaj jest to prawostronny hak do wszystkich glifów, który sygnalizuje początek linii. Glify drobne (odciśnięcia bez ostrza) reprezentowano przez v-kształtne linie, jak przedstawiono na grafice poniżej. | ||
| + | |||
| + | {| class=wikitable border="1" cellpadding="4" cellspacing="0" style="background: #f9f9f9; border: 1px #aaaaaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" | ||
| + | |- | ||
| + | !Pismo klinowe | ||
| + | |[[Plik:Tangian cuneiform Word TauTanguanaTeilanLera.png|500px]] | ||
| + | |- | ||
| + | !Pismo demotyczne | ||
| + | |[[Plik:Tangian demotic Word TauTanguanaTeilanLera.png|500px]] | ||
| + | |} | ||
| + | |||
| + | ==Ruchy społeczne i lokalne frakcje== | ||
| + | W okresie złotego wieku, szczególnie w jego późniejszej części, totalitaryzm cesarski osłabł. Przemiany gospodarczo-społeczne, brutalizowanie niewolników i gwałtowny skok nierówności społecznych doprowadził do powstania odpowiednio rewolucyjnych nastrojów społecznych, aby populacja tangijska wyprodukowała bardziej wpływowe ruchy społeczne. Katalizatorem przemian, szczególnie w [[Tangia (9866 EK)|późniejszych latach]], była słabość kolejnych cesarzy, którzy ku frustracji [[kaoritanu]] tolerowali takie ruchy, pogłębiając niechęć pomiędzy warstwami wyższymi a niższymi. | ||
| + | |||
| + | Kilka głównych ruchów zdobyło znaczną popularność: | ||
| + | * abolicja niewolnictwa, rasizmu i polityka równości etnicznej, | ||
| + | * wprowadzenie własności dzielonej, | ||
| + | * prawa robotników, | ||
| + | * laicyzacja społeczeństwa. | ||
| + | |||
| + | ===Abolicjonizm=== | ||
| + | Ludność pochodzenia pinuskiego zwana ''uronlera'', która dokonała mordu w [[Saboat|Saboacie]], a następnie wskutek brutalnej tangijskiej inwazji odwetowej w ramach [[Trzecia Wojna o Saakę|Trzeciej Wojny o Saakę]] dostała się masowo do niewoli. W przeciwieństwie do dwóch innych kategorii niewolników, uronlera byli wprowadzeni w społeczność tangijską z celem ich wyniszczenia przez eksploatację. Stosunek do nich był bardzo negatywny i ci ludzie często byli brutalizowani, nawet jeżeli nie mieli nic wspólnego z przedwojennym napadem na Saboat. Starano się ich zniszczyć psychicznie i kulturowo. Piętnowano ich analogicznie co bydło. | ||
| + | |||
| + | Z każdym rokiem od wojny agresja Tangijczyków malała. Wraz z wymianą pokoleń, coraz młodsi Tangijczycy zaczynali dostrzegać traktowanie niewolników jako alarmujące. Tymczasem tangijska szlachta i magnateria w swojej rywalizacji coraz mniej dbali o samą wolną ludność tangijską. Warstwa chłopska i niższa mieszczańska zaczęły dostrzegać analogie w traktowaniu ich do traktowania niewolników i zaczęła systematycznie sympatyzować się z niewolnikami. Z biegiem czasu, nie tylko cesarze zaczęli delikatnie z nimi sympatyzować wbrew tradycjom i [[kaoritanu]], ale też i poszczególni kaoritanu. | ||
| + | |||
| + | W roku 9738 [[EK]], kaoritanu poniższych lądów zarządzili w sprawie uronlera: | ||
| + | * [[Naratai mau|Naratai]], [[Nomeurai mau|Nomeurai]], [[Tongami mau|Tongami]], [[Luta ni Fari mau|Luta ni Fari]], [[Akeira mau|Akeira]], [[Hiranea mau|Hiranea]], [[Ykenbegá mau|Ykenbegá]], [[Unem mau|Unem]], [[Ahoem mau|Ahoem]], [[Ñyem mau|Ñyem]], [[Uriikem mau|Uriikem]], [[Laisyem mau|Laisyem]] zarządziły, że niewolników uronlera należy zrównać prawami z niewolnikami pekori. | ||
| + | * [[Marao mau|Marao]], [[Takangari mau|Takangari]], [[Orumilo ni Reitika mau|Orumilo ni Reitika]], [[Kun Atla mau|Kun Atla]], [[Saboem mau|Saboem]], [[Kehaem mau|Kehaem]], [[Feutsyem|Feutsyem]], [[Pobeem mau|Pobeem]] i wszyscy zarządcy dominium Pinu i terytorium demarkacyjnego zarządziły, że niewolników uronlera należy zbiorowo surowo karać za winy plemion aż do śmierci ostatniego człowieka. | ||
| + | * Wyspy [[Atirai mau|Atirai]], [[Wyspa Ma'uri|Ma'uri]] oraz [[Wyspa nowocesarska|nowocesarska]] nie zabrały głosu. | ||
| + | |||
| + | Wiele z regionów pierwszej grupy określiło, że dążą do docelowej integracji populacji niewolników, podczas gdy grupa druga głosiła plugawość uronlera jako podludzi z ich domniemanej natury i nakazywała ich wyniszczenie. Nierówne traktowanie niewolników pomiędzy regionami doprowadziło do serii powstań niewolniczo-chłopskich, które zdestabilizowały państwo. [[Pierwsze powstanie niewolników w Tangii]] w 9750 [[EK]] definitywnie zamknęło złoty wiek kraju. | ||
| + | |||
| + | ===Socjalizm i komunizm=== | ||
| + | [[Plik:Amy-humphries-kRVZiYX6hiQ-unsplash.jpg|150px|thumb|right|Do 9750 EK palma kokosowa stała się symbolem uciskanych mniejszości.]]Na rywalizacji szlachty i ich latyfundiami z prywatną magnaterią i ich kompaniami handlowymi nie zyskiwali chłopi czy prości ludzie. Najczęściej padali oni ofiarami zmian takich jak kwantyfikacja wartości pól uprawnych w oparciu o możliwość produkcji owczej wełny z traw w miejscu dawnych pól uprawnych chłopów. W efekcie wielu szlachciców dało chłopom wolność, wyrzucając ich na błoto bez środków do życia, przez co ci szli do magnatów lub innych arystokratów, oferując pracę za płacę. Nagłe powstanie pełnego kapitalizmu i pierwszy raz od stuleci (i pierwszy raz na taką skalę) nagłe powstanie rynku pracy spowodowało gwałtowną dysproporcję podaży na popytem tego rynku, i zarazem skokowo doprowadziło do nowych, nieznanych wcześniej poziomów nędzy. | ||
| + | |||
| + | Z tą sytuacją chłopi radzili sobie różnie. Do powstania zakładów produkcji masowych, w tym faktorii, rynek nie był w stanie wchłonąć takiej liczby nagle uwolnionych chłopów, szczególnie biorąc pod uwagę nasycenie tangijskiej populacji niewolnikami, wyzysk wszelkich pracodawców był olbrzymi. Równolegle, skokowy wzrost nierówności społecznych zbiegł się z coraz większym naciskiem władz centralnych na całkowitą eliminację analfabetyzmu. Te działania były prowadzone od kilkuset lat z różną intensywnością i do złotego wieku w 9750 [[EK]] około 65% populacji już potrafiło czytać. Zaczęto rozprowadzać materiały wkrótce dopisane do ksiąg zakazanych, tzw. τυλυνγα χογιον ''tulunga hoyon'', traktujących o Πα'ακυ ''Pa'aku'', który był odpowiednikiem ziemskiego traktatu o Utopii - kraju idealnym, w którym ludzie nie byli podzieleni na klasy społeczne, nierówności między nimi nie istniały, dobra społeczne były rozdystrybuowane sprawiedliwie według realnych potrzeb. | ||
| + | |||
| + | To dało początek ruchowi Naonua Korae ''Ναονυα Κοραε'', "ludzi sprawiedliwych". Od pierwszych dwóch liter abugidy klinowej, [[Plik:Tangian cuneiform N Nina.png|20px]] ''Νινα'' "dobry" i [[Plik:Tangian cuneiform K Kala.png|20px]] ''Καλα'' "palma" wziął się symbol świetlistej palmy kokosowej, a samą organizację nazwano ΝΚ, Νικα ''Nika''. Ruch zainspirowany zakazanymi tabliczkami na temat Pa'aku nakazywał zakończenie etapu cesarzy i [[kaoritanu]], panów, szlachety i magnatów, przejęcie przemysłu i wszelkiej produkcji przez chłopów i robotników, i sprawiedliwość społeczną. Ponieważ nacisk organów władzy cesarskiej był w złotym wieku potężny i poszczególnie komórki nekowców były szybko namierzane i brutalnie likwidowane, to ruch był niszowy. Dopiero po roku 9750 EK, w [[Tangia (9866 EK)|Tangii 9866 EK]] na przykład, długotrwały okres słabości cesarzy i głębokiej niestabilności kraju doprowadził do masowego rozprzestrzenienia się socjalistycznych i komunistycznych postulatów nekowców. | ||
| + | |||
| + | ===Prawa robotników, kodeks pracy, powstanie podpisu=== | ||
| + | [[Plik:Aron-visuals-BXOXnQ26B7o-unsplash.jpg|thumb|left|200px|Nie wszystkie latyfundia przepisowo stawiały klepsydry.]]W niektórych zakładach pracy, szczególnie w Naratai, Atla Tau, Saboacie, Kun Atla, Hiranea, Hatlangao i Fang Apori, uznano, że napływ chłopów i robotników jest tak duży, że konieczne jest systemowe zarządzanie pracownikami. I choć większość pracodawców określała swoje zasady, to wymienione miasta wprowadziły wymóg określenia tych zasad na piśmie. Tym samym część pracodawców tworzyła zasady, które wymienione miasta uznały za poniżej ich standardów cywilizacyjnych, i określiła odgórnie pierwsze kodeksy pracy. W większości, te miasta opracowały takie rozwiązania niezależnie od siebie. Kodeksy te były bardzo proste i zawierały zasady takie jak: | ||
| + | * Pod karą chłosty dla właściciela i grzywny dla jego zakładu, nie wolno zatrudniać do pracy osoby, która nie przeszła inicjacji (ok. 13 r.ż.), chyba że jest jego członkiem rodziny. | ||
| + | * Pod karą chłosty dla właściciela i grzywny dla jego zakładu, nie wolno zatrudniać do pracy kobiety brzemiennej. | ||
| + | * Pod karą chłosty dla właściciela i grzywny dla jego zakładu, nie wolno zmuszać pracownika do ciągłej pracy dłuższej niż 5 godzin<ref>Około 8 godzin ziemskich.</ref>. Pracownikom przysługuje prawo do przerwy trwającej trzy standardowe cesarskie klepsydry (ok. 9 minut) co godzinę. Zakład pracy musi mieć ''muanko'', osobę odpowiedzialną za odmierzanie tego czasu. Klepsydra powinna być ustawiona prostopadle do na stałe przymocowanej do niej podstawki, i być umieszczona na płaskiej powierzchni o równości stwierdzonej za pomocą poziomicy. | ||
| + | * Za każde trzy dni ciągłej pracy pracownikowi przysługuje jeden dzień wolny. | ||
| + | Miasta te silnie pilnowały powyższych zasad, co spowodowało powstanie inspekcji pracy w każdym z nich. Inspektorzy weryfikowali przestrzeganie prawa, często pod ukryciem. Z jednej strony powodowało to, że większość zakładów otwierano poza jego granicami, doprowadzając do powstania miasteczek pod większymi miejscowościami. Z drugiej strony, zakłady pracy ściśle przestrzegające zasad kodeksu pracy były bardzo atrakcyjne dla pracowników i przyciągały najbardziej uzdolnione osoby. | ||
| + | |||
| + | Podpis poświadczany był przez wyraźny odcisk dłoni na tabliczce glinianej w obecności świadków, na odcisku dłoni stawiano znaki klinowe oznaczające imię, nazwisko, miejsce i datę, zazwyczaj z odciskiem pieczęci. Dla uproszczenia czasami stawiano odcisk dwóch palców. | ||
| + | |||
| + | ===Laicyzm=== | ||
| + | Wyżej wspomniane ruchy chłopsko-robotnicze wiązały warstwy wyższe z religią. Często się zdarzało, że właściciele ziemscy, szlachta czy magnateria sprawowała jednocześnie funkcje religijne i zarazem aktywnie przyczyniała się do ucisku wobec niższych klas. Z tego względu, nawet jeżeli dany ruch nie miał na celu przemian czy rewolucji w społeczeństwie, to często wiązał się ze zniesieniem zwyczajów i tradycji religijnych, i przede wszystkim instytucjonalizacji wiary. Zamiast tego, wiara miała być prywatnym aspektem życia każdego człowieka. W złotym wieku Tangii laicyzm był ruchem niszowym i nie miał większego poparcia żadnej grupy społecznej. | ||
| + | |||
| + | ==Przestępczość== | ||
| + | Przestępczość w Tangii dzielimy na pospolitą, zorganizowaną, zorganizowaną przenikającą struktury państwowe (mafijną), oraz morską (piractwo). Na terenie wyspy Kaori, w większości terytorium, z uwagi na policyjny charakter państwa przestępczość pospolita jest niewysoka. Znacznie bardziej rozpowszechniona jest w pozostałych terytoriach. | ||
| + | |||
| + | ===Przestępczość pospolita=== | ||
| + | Przestępczość pospolita głównie dotyczy drobnych ulicznych kradzieży, wyłudzeń i oszustw komercyjnych, oraz włamań do mieszkań celem kradzieży. Te zjawiska są praktycznie niemierzone na terenach wiejskich, ale na terenach miejskich zajmuje się nimi oddział [[Aranu]] spełniający funkcje policyjne. Te przestępstwa są klasyfikowane jako przestępstwa pospolite klasy trzeciej. | ||
| + | |||
| + | Przestępstwa pospolite klasy drugiej uwzględniają kradzież średnioskalową, tj. kradzież w znaczącym stopniu wpływającą na dobrobyt obywatela, zatem nie będącą kradzieżą pojedynczego mniej wartościowego przedmiotu, ale też nie stanowiące kradzieży zorganizowanej czy ciągłej. Przykładem jest włamanie z ograbieniem czy napad na powóz. Dotyczą też dotkliwego pobicia, którego skutki jednak nie są trwałe i nieodwracalne. | ||
| + | |||
| + | Przestępstwa pospolite klasy pierwszej uwzględniają morderstwo, trwałe okaleczenie takie jak pozbawienie kończyny, wzroku czy płodności lub do innego kalectwa, doprowadzenie do poronienia wbrew woli kobiety, zgwałcenie, obcowanie płciowe z nieletnimi, krewnymi najbliższego stopnia czy ze zwierzętami. | ||
| + | |||
| + | ===Organizacje przestępcze=== | ||
| + | W Tangii funkcjonują liczne organizacje przestępcze, zajmujące się nielegalnym przemytem niewolników, sutenerstwem, lichwą, wyłudzeniami, czy bandyctwem. Szczególnie jest to dobrze rozwinięte w Pinu, bardziej odległych części Buanii oraz na terenach pustynnych wyspy Kaori. Część organizacji specjalizuje się w regionalnym przemycie narkotyków, paserstwie, konio- i wielbłądokradztwie. Zdarzają się organizacje przestępcze o charakterze sekt i pseudoreligijnym. | ||
| + | |||
| + | ===Organizacje mafijne=== | ||
| + | Organizacje mafijne, definiowane jako rozległe siatki przestępcze przenikające wyższe struktury polityczne, nabierały sił wraz z rozwojem potęgi Tangii jako organizacji państwowej. Specjalizując się w oszustwach podatkowych pod ochronnym parasolem państwa, osiągały swoje cele poprzez wpływy polityczne, co przy arystokratycznym układzie społecznym imperium tangijskiego było łatwiejsze do osiągnięcia. W złotym wieku wpływ tych organizacji był jeszcze ograniczony, natomiast znacznie rozwinął się po tych czasach. Charakterystyczne, że głównie dotykał wyspę Kaori i wyspy [[Akeira]] i [[Hiranea]], podczas gdy Buania głównie rozdzierana była przez magnaterię. Osłabienie państwa wynikające z tych działań również było niskie na tym etapie, jednak w późniejszych czasach było mocniejsze. | ||
| − | == | + | ===Piractwo i korsarstwo=== |
| − | + | Lata 9700 - 9750 były okresem spadku aktywności pirackiej w bezpośrednich okolicach Kyonu zachodniego, spowodowanym względną stabilnością państw oraz wzmożoną aktywnością marynarek wojennych, ochraniających szlaki handlowe i chętnie szkolących się ze sztuki wojennej poprzez aktywne wyszukiwanie i zwalczanie piractwa. Czym innym było korsarstwo - potęgi militarne Tangii i [[Państwo Neszów|Państwa Neszów]] regularnie nasyłały na siebie korsarzy celem oszacowania siły marynarki wojennej drugiej strony, formalnie deklarując jej, że to zwykli piraci. Incydenty korsarskie były regularne, ale bez większego znaczenia. | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
=Infrastruktura i komunikacja= | =Infrastruktura i komunikacja= | ||
| + | Siatka dobrze ochranianych dróg naokoło wyspy Kaori oraz wewnątrz jej pozwoliła na znaczny rozwój handlu wewnętrznego i podróży. Dobrze kontrolowane szlaki morskie zapewniły po raz pierwszy regularny transport pomiędzy dominiami serca imperium - Kaori, Akeirą, Hiraneą, Buanią i Pinu. Po raz pierwszy, Buania miała sieć dróg, która od kilku pokoleń zdecydowanie podniosła poziom całego kraju. Komunikacja tangijska wyprzedzała swoje czasy i relatywnie dobrze utrzymywane obserwatoria zapewniały możliwości natychmiastowego przekazywania wiadomości z pomocą impulsów światła na znaczne odległości. Przewaga militarna, bankowa, wywiadowcza i państwowa jaką daje sprawna komunikacja doprowadziła do docenienia tej gałęzi życia codziennego i znacznych inwestycji badawczych i finansowych w jej rozwój. | ||
| + | |||
| + | ==Szlaki handlowe== | ||
| + | Poniższa mapa przedstawia szlaki handlowe głównie w [[Rok wspólny Kyonu|roku wspólnym 8973 EK]] z zaznaczeniem kilku późniejszych. Rok 9750 EK był rokiem relatywnej stabilności w kontekście międzynarodowym i wewnątrztangijskim już od dłuższego czasu, co sprzyjało handlowi. | ||
| + | |||
| + | <center>[[Plik:Kyon Globalne Szlaki Handlowe.png|1200px]]</center> | ||
| + | |||
| + | W szczególności funkcjonowały: | ||
| + | * [[Szlak Wody]], | ||
| + | * [[Szlak Ognia]], | ||
| + | * [[Szlak Lodu]]. | ||
| + | |||
==Usługi transportowe== | ==Usługi transportowe== | ||
| + | [[Plik:Maschine zum Übersetzen der Diligencen auf Eisenbahnwaggons.JPG|thumb|right|250px|Montaż dyliżansu. [[Saboat]], [[Buania]].]]Usługi transportowe pomiędzy dominiami zapewniane były przez pasażerski i frachtowy oddział [[Takatoa]] zwany "Toatori". Zazwyczaj były to wyspecjalizowane okręty frachtowo-pasażerskie pływające w asyście okrętów marynarki wojennej i kursowały szczególnie często na trasach: | ||
| + | * [[Akeira]] - [[Hiranea]] | ||
| + | * [[Hiranea]] - [[Wyspa Kaori|Kaori]] | ||
| + | * [[Wyspa Kaori|Kaori]] - [[Pinu]] | ||
| + | * [[Pinu]] - [[Buania]] | ||
| + | Transport na dalsze terytoria był szczególnie intensywny na wyspę [[Atirai]] i odbywał się łańcuchami okrętów liczącymi średnio 15 - 30 jednostek. Wśród nich było wiele okrętów liniowych, zdatnych do skutecznej walki artyleryjskiej na znaczne odległości, choć zazwyczaj załadowane towarami na handel z Dewijczykami oraz na dalszy transport na wyspę [[Aroman]] celem wymiany handlowej z [[Muria|Murią]], [[Ajdynir]]em i [[Olsenia|Olsenią]]. Podobnie, transporty na wyspę [[Ma'uri]] odbywały się w konwojach handlowo-wojennych. | ||
| + | |||
| + | Usługi transportowe lokalne głównie odbywały się powozami i szczególnie dyliżansami, zakładając ich definicję jako powozów przystosowanych do podróży na tyle dalekosiężnych, aby wymagały wymiany koni. Dyliżanse są szczególnie powszechne pomiędzy relatywnie pobliskimi miastami, na skalistych pustyniach oraz w Buanii, jako że na wyspie Kaori oraz w Pinu wysoka wilgotność powietrza skraca żywotność tego typu rozwiązań. W Tangii powszechne są też karawany, szczególnie z użyciem wielbłądów dromaderów. | ||
| + | |||
| + | Transport międzynarodowy drogą lądową ma miejsce pomiędzy Tangią i Sechtem w terytoriach demarkacyjnych [[Dzikie Ziemie Kanisji|Dzikich Ziem]] obu państw oraz pomiędzy Buanią a [[Szur]]em. Poza tym, następuje przede wszystkim drogą morską na trasach: | ||
| + | * [[Buania]] - [[Szur]] | ||
| + | * [[Buania]] - [[Nuaria]] ([[Olsenia]]) | ||
| + | * [[Wyspa Kaori|Kaori]] - [[Secht]] | ||
| + | * [[Wyspa Kaori|Kaori]] - [[Kraj mugadirski]] | ||
| + | * [[Atirai]] - [[Dewia]] ([[Państwo Neszów]]) | ||
| + | * [[Atirai]] - [[Aroman]] na handel głównie z [[Muria|Murią]] i [[Ajdynir]]em | ||
| + | Wiele okrętów ma charakter pływających portów i to na nich dokonuje się zawarcia umów. | ||
| + | |||
==Poczta== | ==Poczta== | ||
| − | ==Adresy i kody pocztowe== | + | Tangijski system pocztowy nazywa się '''kaote''' (ΚΑΟΤΕ). Listy (''kaola'', ΚΑΟΛΑ) sporządza się poprzez zlecenie skrybie w urzędzie pocztowym konkretnej wiadomości. Wiadomości są poddane cenzurze. Skryba nie jest wyłącznie stanowiskiem państwowym, prywatne organizacje, szczególnie korporacje i banki, mają własnych skrybów, którym nadana jest odpowiednia rządowa licencja. Co do zasady, skrybę obowiązuje tajemnica pod groźbą odpowiedzialności karnej, ale ta tajemnica jest ograniczona, na przykład ewidentne kodowanie wiadomości albo informacje sugerujące np. planowanie zamachu terrorystycznego kończą się w areszcie nadającego. Wystąpiły przypadki szantażowania skrybów, stąd urzędy pocztowe są skalowalne według dozwolonego zasięgu, a dalsze wiadomości przechodzą przez centralne urzędy pocztowe posiadające ochronę i bardziej wnikliwych cenzorów. Powoduje do opóźnienie większości wiadomości oraz wzrost ceny nadawanego listu. Ważniejsze informacje, np. bankowe transakcyjne, są przekazywane [[Tangijska Sieć Świetlna|rangfenicznie]]. |
| − | ==Rangfen - | + | |
| + | ===Adresy i kody pocztowe=== | ||
| + | Tangijskie adresy składają się z pisemnego adresu w połączeniu z kodem pocztowym. Składa się on z: | ||
| + | {|class="wikitable" | ||
| + | !Kod<br/>stanu | ||
| + | !<small>Łącznik</small> | ||
| + | !Kod<br/>prowincji | ||
| + | !<small>Łącznik</small> | ||
| + | !Numer<br/>powiatu | ||
| + | !<small>Łącznik</small> | ||
| + | !Kod pocztowy ulicy | ||
| + | |- | ||
| + | |[[Naratai mau|KNA]] | ||
| + | | - | ||
| + | |[[Naratai|NA]] | ||
| + | | - | ||
| + | |001 | ||
| + | | - | ||
| + | |0001 | ||
| + | |} | ||
| + | |||
| + | Przykład adresu Królewskiego Pałacu Parlamentu:<br/> | ||
| + | ''Καοριτανυνα Χατο'' <small>(Pałac Kaoritanu)</small><br/> | ||
| + | ''Ταυ Αομα Κεραι 1'' <small>(Wielki Plac Zielony 1)</small><br/> | ||
| + | ''Αλυα Εκιανυμα'' <small>(Dzielnica Perłowa)</small><br/> | ||
| + | ''Ναραται Χιτα'' <small>(Naratajskie Miasto = tj. "miasto Naratai")</small><br/> | ||
| + | ''KNA-NA-001-0001'' | ||
| + | |||
| + | ==Rangfen - Tangijska Sieć Świetlna== | ||
| + | {{Główny artykuł|Tangijska Sieć Świetlna}} | ||
| + | Tangia znajduje się na wyspie z wieloma wysokimi górami, często znajdującymi się na brzegach. Te góry stanowią naturalne punkty obserwacyjne i Tangia od czasów starożytnych próbowała wykorzystywać je jako swoją przewagę w komunikacji. Pierwotnie wykorzystywano sygnały dymne. To było możliwe na niewielkie odległości. Zakładanie licznych obserwatoriów wysokościowych, położonych od 2 do 5 kilometrów nad poziomem morza, a także wykorzystanie luster, pozwoliło na opracowanie systemu komunikacji błyskawicznej, która, obecnie rozwinięta, nazywa się [[Tangijska Sieć Świetlna|Tangijską Siecią Świetlną]]: '''ρανγφεν υ Τανγυα''' ''Rangfen i Tangua''. | ||
| + | |||
| + | W obserwatorium w specjalnym miejscu rozpalane jest ognisko. Ognisko ma dostęp powietrza od góry i od przodu, z pozostałych stron otoczone jest lustrami. Z przodu znajduje się mechaniczna przesłona. Dwóch mężczyzn dźwigniami naraz otwiera i zamyka przesłonę, nadając impuls świetlny. Obserwatorium po drugiej stronie odbiera sygnał. Kod używany do takiej komunikacji jest bardzo bliski [https://pl.wikipedia.org/wiki/Kod_Morse%E2%80%99a alfabetowi Morse'a]. Taka komunikacja pozwala na przekazywanie wiadomości na ogromne odległości w sposób natychmiastowy, co w czasach, gdzie podstawowym systemem komunikacji jest posłaniec z wiadomością, okręt pocztowy lub ptaki pocztowe, jest przewagą absolutnie bezcenną. Przykład: | ||
| + | |||
| + | {|class="wikitable" align=center border="1" cellpadding="4" cellspacing="0" style="text-align: center; background: #f9f9f9; border: 1px #aaaaaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 80%;" | ||
| + | !style="font-size: 250%; background: black;"|████ | ||
| + | !style="font-size: 250%; background: black;""|█<font color="yellow">██</font>█<font color="yellow">██</font>█<font color="yellow">██</font>█<font color="yellow">██</font>█<font color="yellow">██</font>█ | ||
| + | !style="font-size: 250%; background: black;""|██ | ||
| + | !style="font-size: 250%; background: black;""|█<font color="yellow">|</font>█<font color="yellow">█</font>█ | ||
| + | !style="font-size: 250%; background: black;""|██ | ||
| + | !style="font-size: 250%; background: black;""|█<font color="yellow">█</font>█<font color="yellow">|</font>█<font color="yellow">█</font>█ | ||
| + | !style="font-size: 250%; background: black;""|██ | ||
| + | !style="font-size: 250%; background: black;""|█<font color="yellow">|</font>█<font color="yellow">|</font>█ | ||
| + | !style="font-size: 250%; background: black;""|██ | ||
| + | !style="font-size: 250%; background: black;""|█<font color="yellow">█</font>█<font color="yellow">█</font>█<font color="yellow">█</font>█ | ||
| + | !style="font-size: 250%; background: black;""|██ | ||
| + | !style="font-size: 250%; background: black;""|█<font color="yellow">██</font>█<font color="yellow">██</font>█<font color="yellow">██</font>█<font color="yellow">██</font>█<font color="yellow">████</font>█ | ||
| + | !style="font-size: 250%; background: black;"|████ | ||
| + | |- | ||
| + | |<small>Pauza<br/>przed<br/>nadawaniem</small> | ||
| + | |<small>Rozpoczynam<br/>transmisję</small> | ||
| + | |<small>Pauza</small> | ||
| + | |<font size=5>ρ</font> | ||
| + | |<small>Pauza</small> | ||
| + | |<font size=5>υ</font> | ||
| + | |<small>Pauza</small> | ||
| + | |<font size=5>τ</font> | ||
| + | |<small>Pauza</small> | ||
| + | |<font size=5>3</font> | ||
| + | |<small>Pauza</small> | ||
| + | |<small>Koniec<br/>transmisji</small> | ||
| + | |<small>Pauza<br/>po<br/>nadawaniu</small> | ||
| + | |} | ||
| + | |||
| + | Kod ma dwie litery: impuls długi lub krótki. Kod nadaje impulsy po pięć, cztery, trzy lub dwa. Dwa lub impulsy oznaczają litery lub cyfry i są używane do składania słów. | ||
| + | |||
=Gospodarka= | =Gospodarka= | ||
| − | == | + | {{GTZW}} |
| + | ==System miar== | ||
| + | System miar zostały zatwierdzony w 9612 [[EK]] na orumilowskim [[Najwyższy Uniwersytet Tamarua|uniwersytecie Tamarua]]. Analogicznie jak w systemie metrycznym, jest to system skalowalny przez dziesięć, z zastosowaniem przedrostków. Poniżej przedstawiony system funkcjonuje od tego roku. | ||
| + | |||
| + | ===Skalowalność=== | ||
| + | Mniejsze niż jeden: | ||
| + | * Olonu (Ολονυ) - 1/1 000 000 | ||
| + | * Olu (Ολυ) - 1/100 000 | ||
| + | * Onu (Ονυ) - 1/10 000 | ||
| + | * Oló (Ολό) - 1/1 000 | ||
| + | * Hea (Χεα) - 1/100 | ||
| + | * Min (Μιν) - 1/10 | ||
| + | Większe niż jeden: | ||
| + | * Alu (Αλυ) - * 10 | ||
| + | * Ara (Αρα) - * 100 | ||
| + | * Aranka (Αρανκα) - * 1 000 | ||
| + | * Lea (Λεα) - * 10 000 | ||
| + | * Lealau (Λεαλαυ) - * 100 000 | ||
| + | * Tau (Ταυ) - * 1 000 000 | ||
| + | |||
| + | ===Jednostki podstawowe=== | ||
| + | Poniżej zestawiono jednostki podstawowe. Posiadanie wzorców jednostek podstawowych przychodziło wraz z nadaniem praw miejskich. | ||
| + | |||
| + | {| class="wikitable" style="text-align: center;" | ||
| + | ! Przedmiot miary | ||
| + | ! Jednostka podst. | ||
| + | ! Ekwiwalent metryczny<br/>mniejszy | ||
| + | ! Ekwiwalent metryczny<br/>większy | ||
| + | ! Skrót | ||
| + | ! Podstawa | ||
| + | ! Opis | ||
| + | |- | ||
| + | | Długość | ||
| + | | ''ϋα-καλαμι''<br/>Półorzech | ||
| + | | 37,5 cm | ||
| + | | 0,375 m | ||
| + | | 1 ϋ | ||
| + | | Długość dłuższego boku łupiny orzecha kokosowego | ||
| + | | Średnia długość dłuższego boku (podstawa do czubka) przeciętych wpół 2000 orzechów kokosowych według standaryzacji wykonanej w 9612 [[EK]]. Na tej podstawie wykonano 60 ołowianych odlewów identycznych łupin i dla uniknięcia zaburzeń zw. z rozszerzalnością metali wyciosano po 3 kamienne kopie każdego z nich. Wzorce rozesłano do stolic, gdzie wykonuje się ich kopie. | ||
| + | |- | ||
| + | | Waga | ||
| + | | ''καλα''<br/>Orzech | ||
| + | | 794 g | ||
| + | | 7,94 kg | ||
| + | | 1 κλ | ||
| + | | Średnia waga dojrzałego orzecha kokosowego | ||
| + | | Średnia waga 2000 orzechów kokosowych według standaryzacji wykonanej w 9612 EK. Wykonano z nich 60 wzorcowych odważników ze srebra i rozesłano do lokalnych stolic, gdzie wykonano kopie. | ||
| + | |} | ||
| + | |||
| + | ===Długość, powierzchnia i objętość=== | ||
| + | Wszystkie jednostki długości, powierzchni oraz objętości są derywatywami tangijskiego półorzecha. | ||
| + | |||
| + | ====Długość==== | ||
| + | Jednostki długości zostały przedstawione poniżej. | ||
| + | {| class="wikitable" style="text-align: center;" | ||
| + | ! Przedmiot miary | ||
| + | ! Jednostka podst. (pl.) | ||
| + | ! Jednostka podstawowa ([[ayu]]) | ||
| + | ! Skrót | ||
| + | ! Podstawa obliczeniowa | ||
| + | ! Półorzech | ||
| + | ! Ekwiwalent metryczny<br/>mniejszy | ||
| + | ! Metry | ||
| + | ! Podstawa | ||
| + | ! Opis | ||
| + | |- | ||
| + | |Małe długości | ||
| + | |Palec | ||
| + | |Haló<br/>Χαλό | ||
| + | |χ | ||
| + | |20 haló = 1 półorzech | ||
| + | |1 ϋ = 20 χ | ||
| + | |18,75 mm | ||
| + | |0,0188 m | ||
| + | |Podział półorzecha na 20 równych odcinków. | ||
| + | |Półorzech podzielono na 20 odcinków. Stanowi szerokość palca wskazującego w posągu cesarza Tauriana na uniwersytecie Tamarua. | ||
| + | |- | ||
| + | |Małe długości | ||
| + | |Cal | ||
| + | |Maiya<br/>Μηγια | ||
| + | |μη | ||
| + | |10 meiya = 1 półorzech | ||
| + | |1 ϋ = 20 μη | ||
| + | |37,50 mm | ||
| + | |0,0375 m | ||
| + | |Podział półorzecha na 10 równych odcinków. | ||
| + | |Półorzech podzielono na 10 odcinków. Stanowi długość kciuka w posągu cesarza Tauriana na uniwersytecie Tamarua. | ||
| + | |- | ||
| + | |Średnie długości | ||
| + | |Dłoń | ||
| + | |Toa<br/>Τοα | ||
| + | |τ | ||
| + | |3 cale | ||
| + | |1 ϋ = 1,13 τ | ||
| + | |33,33 cm | ||
| + | |0,3333 m | ||
| + | |Równe 3 calom lub 11,25 półorzecha. | ||
| + | |Dłoń posągu cesarza Tauriana na uniwersytecice Tamarua. | ||
| + | |- | ||
| + | |Średnie długości | ||
| + | |Łokieć | ||
| + | |Roki<br/>Ροκι | ||
| + | |ρκ | ||
| + | |2,5 dłoni | ||
| + | |1 ϋ = 0,45 ρκ | ||
| + | |83,33 cm | ||
| + | |0,8333 m | ||
| + | |Równe 2,5 dłoni. | ||
| + | |Przedramię posągu cesarza Tauriana na uniwersytecie Tamarua. | ||
| + | |- | ||
| + | |Średnie długości | ||
| + | |Stopa | ||
| + | |Ehá<br/>Εχά | ||
| + | |εά | ||
| + | |3/4 półorzecha | ||
| + | |1 ϋ = 1,33 εά | ||
| + | |28,13 cm | ||
| + | |0,2813 m | ||
| + | |Równe 3/4 półorzecha. | ||
| + | |Stopa posągu cesarza Tauriana na uniwersytecie Tamarua. | ||
| + | |- | ||
| + | |Odległości | ||
| + | |Krok | ||
| + | |Feneu<br/>Φενευ | ||
| + | |φυ | ||
| + | |2½ stopy | ||
| + | |1 ϋ = 0,53 φυ | ||
| + | |70,31 cm | ||
| + | |0,7031 m | ||
| + | |Równe 2½ stopy. | ||
| + | |Służyło do pomiaru mniejszych odległości (np. ulic). | ||
| + | |- | ||
| + | |Średnie odległości | ||
| + | |Pręt | ||
| + | |Feiran<br/>Φηραν | ||
| + | |φν | ||
| + | |2½ stopy | ||
| + | |1 ϋ = 0,18 φρ | ||
| + | |210,94 cm | ||
| + | |2,1094 m | ||
| + | |Równe 3 krokom. | ||
| + | |Głównie stosowane w budownictwie. | ||
| + | |- | ||
| + | |Większe odległości | ||
| + | |Bieżnia | ||
| + | |Nom<br/>Νομ | ||
| + | |νμ | ||
| + | |60 prętów | ||
| + | |337,5 ϋ = 1 νμ | ||
| + | | | ||
| + | |126,56 m | ||
| + | |Równe 60 prętom | ||
| + | |Odległość o pochodzeniu sportowym równa 60 prętom. | ||
| + | |- | ||
| + | |Duże odległości | ||
| + | |Mila | ||
| + | |Aku<br/>Ακυ | ||
| + | |αυ | ||
| + | |10 bieżni | ||
| + | |3375 ϋ = 1 αυ | ||
| + | | | ||
| + | |1265,6 m | ||
| + | |Równe 10 bieżniom. | ||
| + | |Odległość dziesięciu bieżni. | ||
| + | |- | ||
| + | |Duże odległości | ||
| + | |Dzień marszu | ||
| + | |Ramimina<br/>Ραμιμινα | ||
| + | |ρμ | ||
| + | |25 mil | ||
| + | |84375 ϋ = 1 ρμ | ||
| + | | | ||
| + | |31641 m (~31,6 km) | ||
| + | |Równe 25 milom. | ||
| + | |Odległość, jaką mogła przebyć armia z taborem poruszająca się po nizinnym, dogodnym do marszu terenie w ciągu jednego świtu i jednego zmierzchu. | ||
| + | |- | ||
| + | |Duże odległości | ||
| + | |Dzień karawany | ||
| + | |Arilia<br/>Αριλια | ||
| + | |αρ | ||
| + | |30 mil | ||
| + | |101250 ϋ = 1 ρμ | ||
| + | | | ||
| + | |37969 m (~38 km) | ||
| + | |Równe 30 milom. | ||
| + | |Odległość, jaką mogła przebyć karawana wielbłądów z lekkim obciążeniem przez pustynię w ciągu około 10 godzin. | ||
| + | |- | ||
| + | |Duże odległości | ||
| + | |Dzień żeglugi | ||
| + | |Yoamina<br/>Γιοαμινα | ||
| + | |υμ | ||
| + | |100 mil | ||
| + | |337500 ϋ = 1 υμ | ||
| + | | | ||
| + | |126563 m (~127 km) | ||
| + | |Równe 100 milom. | ||
| + | |Odległość, jaką średnio pokonywał w 10 godzin galeon płynący z prędkością około 7 węzłów ziemskich (12,964 km/h). | ||
| + | |} | ||
| + | |||
| + | ====Powierzchnia==== | ||
| + | Jednostki powierzchni czasami opierano na bazie półorzecha kwadratowego o wzorze obliczeniowym 1 półorzech² = 0,38 m * 0,38 m = 0,14 m², ale najczęściej spotykaną miarą był tzw. płaszcz - pole pręta kwadratowego (ok. 2,11 m x 2,11 m) i do niego odnoszono pozostałe wartości. | ||
| + | |||
| + | {| class="wikitable" style="text-align: center;" | ||
| + | ! Przedmiot miary | ||
| + | ! Jednostka podst. (pl.) | ||
| + | ! Jednostka podstawowa ([[ayu]]) | ||
| + | ! Skrót | ||
| + | ! Podstawa obliczeniowa | ||
| + | ! Płaszcz | ||
| + | ! Metry | ||
| + | ! Hektar | ||
| + | ! Podstawa | ||
| + | ! Opis | ||
| + | |- | ||
| + | |Jednostka podstawowa powierzchni | ||
| + | |Płaszcz | ||
| + | |Pau, paulera<br/>Παυ, παυλερα | ||
| + | |π | ||
| + | |Pręt² | ||
| + | |1 π = 1 π | ||
| + | |4,45 m² | ||
| + | |0,000445 ha | ||
| + | |Kwadrat długości pręta. | ||
| + | |Podstawowa jednostka oparta na kwadratowym płaszczu nocnym "pau" o boku równym długości pręta. | ||
| + | |- | ||
| + | |Mniejsze wielkości | ||
| + | |Stopa kwadratowa | ||
| + | |Mo'e ehá<br/>Μο'ε εχά | ||
| + | |μεά | ||
| + | |Stopa² | ||
| + | |1 μεά = 0,018 π | ||
| + | |0,08 m² | ||
| + | |0,000008 ha | ||
| + | |Kwadrat stopy. | ||
| + | |Używane głównie we wnętrzach mniejszych pomieszczeń. | ||
| + | |- | ||
| + | |Mniejsze wielkości | ||
| + | |Krok kwadratowy | ||
| + | |Mo'e feneu<br/>Μο'ε φενευ | ||
| + | |μφν | ||
| + | |Krok² | ||
| + | |1 μφν = 0,11 π | ||
| + | |0,49 m² | ||
| + | |0,000049 ha | ||
| + | |Kwadrat kroku. | ||
| + | |Używane głównie we wnętrzach pomieszczeń. | ||
| + | |- | ||
| + | |Przestrzeń | ||
| + | |Pół-anoe | ||
| + | |Ua'anoe<br/>Ϋα'ανοε | ||
| + | |α'α | ||
| + | |25 płaszcz | ||
| + | |1 α'α = 25,00 π | ||
| + | |111 m² | ||
| + | |0,011 ha | ||
| + | |Kwadrat 25 prętów. | ||
| + | |Połowa anoe. Obliczane do powierzchni gruntów, zwłaszcza w rolnictwie. | ||
| + | |- | ||
| + | |Przestrzeń | ||
| + | |Anoe | ||
| + | |Anoe<br/>Ανοε | ||
| + | |α | ||
| + | |50 płaszczy | ||
| + | |1 α = 50,00 π | ||
| + | |222 m² | ||
| + | |0,022 ha | ||
| + | |Kwadrat 50 prętów. | ||
| + | |Bok 50 prętów. Obliczane do powierzchni gruntów, zwłaszcza w rolnictwie. | ||
| + | |- | ||
| + | |Większa przestrzeń | ||
| + | |Kaoruni | ||
| + | |Kaoruni<br/>Καορυνι | ||
| + | |κν | ||
| + | |1000 płaszczy | ||
| + | |1 κν = 1000 π | ||
| + | |4449 m² | ||
| + | |0,445 ha | ||
| + | |Kwadrat 1000 prętów. | ||
| + | |Bok 1000 prętów, 3000 kroków lub 7500 stóp. | ||
| + | |- | ||
| + | |Większa przestrzeń | ||
| + | |Większe kaoruni | ||
| + | |Tao kaoruni<br/>Ταο καορυνι | ||
| + | |τκν | ||
| + | |2x kaoruni | ||
| + | |1 τκν = 2000 π | ||
| + | |8899 m² | ||
| + | |0,890 ha | ||
| + | |Kwadrat 2000 prętów. | ||
| + | |2x kaoruni. | ||
| + | |- | ||
| + | |Większa przestrzeń | ||
| + | |Waruna | ||
| + | |Waruna<br/>Υαρυνα | ||
| + | |υ | ||
| + | |5x kaoruni | ||
| + | |1 υ = 5000 π | ||
| + | |22247 m² | ||
| + | |2,225 ha | ||
| + | |Kwadrat 5000 prętów. | ||
| + | |5x kaoruni. | ||
| + | |} | ||
| + | |||
| + | ====Objętość==== | ||
| + | |||
| + | ==Chronografia== | ||
| + | Rok ma '''5 miesięcy''' (ναυ ''nau'') po 15 dni każdy, nazwany na cześć jednego z [[Pięć Mędrców|Pięciu Mędrców]], kluczowych dla [[karaizm]]u. Miesiące nie zależą od księżyca, jak na Ziemi, zamiast tego, okres piętnastu dni został arbitralnie wyznaczony z powodów religijnych. Każdy z mędrców opowiada o zależności wody i człowieka z pozostałymi przedwiecznymi żywiołami λαυ ''lau'', które rozgraniczono: '''puro''', '''neu''', '''fo'o''', '''nu''', '''ra'a'''. Kalendarz został przedstawiony w tabeli poniżej. | ||
| + | |||
| + | {| class="wikitable" style="text-align: center;" | ||
| + | ! !!style="background: #ffff99;"| 1 !! 2 !! 3 !! 4 !! 5 !! 6 !! 7 !! 8 !! 9 !! 10 !! 11 !! 12 !! 13 !! 14 !! 15 !! 16 !! 17 !! 18 !!style="background: #ffff99;"| 19 !! 20 !! 21 !! 22 !! 23 !! 24 !! 25 !! 26 !! 27 !! 28 !! 29 !! 30 !! 31 !! 32 !! 33 !! 34 !! 35 !! 36 !! 37 !!style="background: #ffff99;"| 38 !! 39 !! 40 !! 41 !! 42 !! 43 !! 44 !! 45 !! 46 !! 47 !! 48 !! 49 !! 50 !! 51 !! 52 !! 53 !! 54 !! 55 !! 56 !!style="background: #ffff99;"| 57 !! 58 !! 59 !! 60 !! 61 !! 62 !! 63 !! 64 !! 65 !! 66 !! 67 !! 68 !! 69 !! 70 !! 71 !! 72 !! 73 !! 74 !! 75 | ||
| + | |- | ||
| + | |style="background: #ff6666;"| '''Puronau''' ||style="background: #ffff99;"| 1 ||style="background: #ff6666;"| 2 ||style="background: #ff6666;"| 3 ||style="background: #ff6666;"| 4 ||style="background: #ff6666;"| 5 ||style="background: #ff6666;"| 6 ||style="background: #ff6666;"| 7 ||style="background: #ff6666;"| 8 ||style="background: #ff6666;"| 9 ||style="background: #ff6666;"| 10 ||style="background: #ff6666;"| 11 ||style="background: #ff6666;"| 12 ||style="background: #ff6666;"| 13 ||style="background: #ff6666;"| 14 ||style="background: #ff6666;"| 15 || || || ||style="background: #ffff99;"| || || || || || || || || || || || || || || || || || || ||style="background: #ffff99;"| || || || || || || || || || || || || || || || || || || ||style="background: #ffff99;"| || || || || || || || || || || || || || || || || || || | ||
| + | |- | ||
| + | |style="background: #809fff;"| '''Neunau''' ||style="background: #ffff99;"| || || || || || || || || || || || || || || ||style="background: #809fff;"| 1 ||style="background: #809fff;"| 2 ||style="background: #809fff;"| 3 ||style="background: #ffff99;"| 4 ||style="background: #809fff;"| 5 ||style="background: #809fff;"| 6 ||style="background: #809fff;"| 7 ||style="background: #809fff;"| 8 ||style="background: #809fff;"| 9 ||style="background: #809fff;"| 10 ||style="background: #809fff;"| 11 ||style="background: #809fff;"| 12 ||style="background: #809fff;"| 13 ||style="background: #809fff;"| 14 ||style="background: #809fff;"| 15 || || || || || || || ||style="background: #ffff99;"| || || || || || || || || || || || || || || || || || || ||style="background: #ffff99;"| || || || || || || || || || || || || || || || || || || | ||
| + | |- | ||
| + | |style="background: #ffff99;"| '''Fo'onau''' ||style="background: #ffff99;"| || || || || || || || || || || || || || || || || || ||style="background: #ffff99;"| || || || || || || || || || || || ||style="background: #ffff99;"| 1 ||style="background: #ffff99;"| 2 ||style="background: #ffff99;"| 3 ||style="background: #ffff99;"| 4 ||style="background: #ffff99;"| 5 ||style="background: #ffff99;"| 6 ||style="background: #ffff99;"| 7 ||style="background: #ffff99;"| 8 ||style="background: #ffff99;"| 9 ||style="background: #ffff99;"| 10 ||style="background: #ffff99;"| 11 ||style="background: #ffff99;"| 12 ||style="background: #ffff99;"| 13 ||style="background: #ffff99;"| 14 ||style="background: #ffff99;"| 15 || || || || || || || || || || || ||style="background: #ffff99;"| || || || || || || || || || || || || || || || || || || | ||
| + | |- | ||
| + | |style="background: #b3ffb3;"| '''Nunau''' ||style="background: #ffff99;"| || || || || || || || || || || || || || || || || || ||style="background: #ffff99;"| || || || || || || || || || || || || || || || || || || ||style="background: #ffff99;"| || || || || || || || ||style="background: #b3ffb3;"| 1 ||style="background: #b3ffb3;"| 2 ||style="background: #b3ffb3;"| 3 ||style="background: #b3ffb3;"| 4 ||style="background: #b3ffb3;"| 5 ||style="background: #b3ffb3;"| 6 ||style="background: #b3ffb3;"| 7 ||style="background: #b3ffb3;"| 8 ||style="background: #b3ffb3;"| 9 ||style="background: #b3ffb3;"| 10 ||style="background: #b3ffb3;"| 11 ||style="background: #ffff99;"| 12 ||style="background: #b3ffb3;"| 13 ||style="background: #b3ffb3;"| 14 ||style="background: #b3ffb3;"| 15 || || || || || || || || || || || || || || || | ||
| + | |- | ||
| + | |style="background: white;"| '''Ra'anau''' ||style="background: #ffff99;"| || || || || || || || || || || || || || || || || || ||style="background: #ffff99;"| || || || || || || || || || || || || || || || || || || ||style="background: #ffff99;"| || || || || || || || || || || || || || || || || || || ||style="background: #ffff99;"| || || || ||style="background: white;"| 1 ||style="background: white;"| 2 ||style="background: white;"| 3 ||style="background: white;"| 4 ||style="background: white;"| 5 ||style="background: white;"| 6 ||style="background: white;"| 7 ||style="background: white;"| 8 ||style="background: white;"| 9 ||style="background: white;"| 10 ||style="background: white;"| 11 ||style="background: white;"| 12 ||style="background: white;"| 13 ||style="background: white;"| 14 ||style="background: white;"| 15 | ||
| + | |} | ||
| + | |||
| + | Pionowe, żółte dni oznaczają punkty astronomiczne: | ||
| + | * Przesilenie letnie w 1 Puronau; | ||
| + | * Równonoc jesienna w 4 Neunau; | ||
| + | * Przesilenie zimowe w 8 Fo'onau; | ||
| + | * Równonoc wiosenna w 12 Nunau. | ||
| + | W miesiącu Ra'anau nie ma żadnych takich zjawisk. | ||
| + | |||
| + | Tangia stosuje datowanie od założenia cesarstwa, tj. początku ery unitarnej w roku 6911 [[EK]], zatem 6911 [[EK]] to 0 [[ET]], a 9750 [[EK]] to 2839 [[ET]]. Rok tangijski jest sprzężony z jednym rokiem w [[Rok wspólny Kyonu|datowaniu wspólnym]]. | ||
| + | |||
| + | ==Rytm dnia i nocy - doba== | ||
| + | Doba tangijska (dt) składa się z 29 godzin (ht), z których każda godzina trwa 90 minut ziemskich. Godziny, tak się składa, że podzielono na 90 minut, co wyrównuje minutę tangijską z minutą ziemską. Minuta tangijska podzielona jest na 60 sekund, ale sekunda jest podzielona na 30 podsekund, tymczasem na Ziemi stosuje się raczej podział na 100 setnych sekundy. | ||
| + | |||
| + | {|class="wikitable" border="1" cellpadding="4" cellspacing="0" style="background: #f9f9f9; border: 1px #aaaaaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" | ||
| + | !Nazwa lokalna pory doby | ||
| + | !Pora doby | ||
| + | !Godzina startowa | ||
| + | !Godzina zakończenia | ||
| + | !Czas trwania (ht) | ||
| + | !Czas trwania (hz) | ||
| + | !Średnia temperatura¹ | ||
| + | |- | ||
| + | |Χο'υμ /'ɦoʔʉm/ | ||
| + | |Noc | ||
| + | |28:00 | ||
| + | |5:89 | ||
| + | |7 | ||
| + | |10,5 | ||
| + | |22°C | ||
| + | |- | ||
| + | |Γιαο /'jao/ | ||
| + | |Poranek | ||
| + | |6:00 | ||
| + | |11:89 | ||
| + | |7 | ||
| + | |10,5 | ||
| + | |18°C | ||
| + | |- | ||
| + | |Ραμι /'ɾami/ | ||
| + | |Dzień | ||
| + | |12:00 | ||
| + | |20:89 | ||
| + | |9 | ||
| + | |13,5 | ||
| + | |31°C | ||
| + | |- | ||
| + | |Μαλυ /'maɫʉ/ | ||
| + | |Wieczór | ||
| + | |21:00 | ||
| + | |26:89 | ||
| + | |6 | ||
| + | |9 | ||
| + | |31°C | ||
| + | |} | ||
| + | <small>¹Dla [[Naratai]].</small><br/> | ||
| + | Te pory dnia wyznaczają rytm pracy, snu i aktywności dla Tangijczyków zamieszkujących regiony nadmorskie. | ||
| + | |||
| + | Przeciętny Tangijczyk śpi stosunkowo długo, przez 8 osiem godzin tangijskich (12 ziemskich) w nocy, zazwyczaj w godzinach od północy do 8 rano, a następnie zasypia znowu w godzinach upalnych, w godzinach od 15 w południe do 23 wieczorem, o zachodzie słońca. Następnie czas aktywności przypada na noc, pod warunkiem, że jest dostępna dostateczna ilość światła. | ||
| + | |||
| + | ==Instrumenty finansowe oraz polityka monetarna== | ||
| + | {{Główny artykuł|Aotai}} | ||
| + | Tangia imperialna w 9700 [[EK]] posługiwała się trzema rodzajami monet: | ||
| + | * [[Aotai]] (AOT, Å) o wadze 7,78 g złota, | ||
| + | * [[Hori]] (HOR) o wadze 4,00 g srebra, | ||
| + | * [[Konei]] (KON) o wadze 10,00 g brązu. | ||
| + | Przelicznik stanowił: | ||
| + | : 1 AOT = 100 HOR = 5000 KON | ||
| + | : 1 HOR = 50 KON | ||
| + | |||
| + | Tangia imperialna scentralizowała walutę, uznając ''aotai'' i pochodne środki finansowe za jedyny legalny środek płatniczy. Moneta [[aotai]] jest definiowana jako bulion o wadze 7,78 g najczystszego złota i wymiarach ok. 21 mm x 1.5 mm osiągalnego technologiami porównywalnymi do poziomu europejskich potęg kolonialnych z lat 1750-1820. W przeszłości aotai były wydawane jako złote, prostokątne płytki z zaokrąglonymi rogami ścisłego zarachowania, zatopione w tablecie z czystego, przezroczystego szkła wysokiej jakości. W dolnej części zatopiony był wzmocniony pergamin lub blaszka z numerem indywidualnym i symbolami rozpoznawczymi znanymi tylko systemom bankowym. Z uwagi na trudności w odzyskiwaniu aotai do sformalizowanej formy po skruszeniu szkła na potrzeby inspekcji materiału i występujące po 9509 EK oszustwa finansowe, zrezygnowano z tej formy na rzecz prostszej okrągłej monety bulionowej, którą łatwo można sprawdzić, zamiast koncentrowania się na towarzyszącym im certyfikatach. | ||
| + | |||
| + | Każdy bank w Tangii miał prawo wydawać i miał obowiązek przyjmować aotai i traktowano to jako handel regulowanym złotem. Aotai można było podać do banku celem sprawdzenia i bank mógł poświadczyć, że moneta faktycznie jest wykonana ze złota. W aotai utrzymywano rezerwy bankowe. W języku polskim "aotai" odmienia się w rodzaju żeńskim. | ||
| + | |||
| + | {|class="wikitable" align=center class="wikitable" border="1" cellpadding="4" cellspacing="0" style="text-align: center; background: #f9f9f9; border: 1px #aaaaaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" | ||
| + | |- | ||
| + | !colspan="5"|<big>ΤΑΝΓΥΑΝΑ ΑΟΤΑΙ</big><br/>''Tangijska aotai'' | ||
| + | |- | ||
| + | |rowspan="5"|[[Plik:Tanguana aotai 9750 EK.png|350px]] | ||
| + | !Położenie | ||
| + | !Tangijski<br/>napis | ||
| + | !Tłumaczenie<br/>polskie | ||
| + | !Komentarz | ||
| + | |- | ||
| + | |Pierścień zewnętrzny | ||
| + | |[[Plik:Tangian cuneiform Word TauTanguanaTeilanLera.png|130px]]<br/>''Ταυ Τανγυανα Τηλανλερα'' | ||
| + | |''Imperium Wielkiej Tangii'' | ||
| + | |style="text-align: left;"|Nazwa kraju. Symbol "Wielki" jest po lewej, "Tangia" u góry, "cesarz" po prawej, a na dole jest marker tworzący rzeczowniki abstrakcyjne (''τηλαν+λερα'' = ''cesar(z)+stwo''). | ||
| + | |- | ||
| + | |Mały napis u góry | ||
| + | |''Κυν Ατλα Α'ο'ε'' | ||
| + | |''Bank [[Kun Atla|Kunatlyjski]]'' | ||
| + | |style="text-align: left;"|Mennica, która wybiła daną monetę. | ||
| + | |- | ||
| + | |Duże dwa glify w środku | ||
| + | |''1'' | ||
| + | |''1'' | ||
| + | |style="text-align: left;"|Małe nacięcie u góry sygnalizuje cyfrę. Jedno duże nacięcie oznacza cyfrę jeden. | ||
| + | |- | ||
| + | |Duży napis pod cyfrą | ||
| + | |''Αοται'' | ||
| + | |[[Aotai]] | ||
| + | |style="text-align: left;"|Nazwa jednostki monetarnej: aotai. | ||
| + | |} | ||
| + | |||
| + | Aotai, jako moneta wybita z czystego złota, jest dość wysokiej wartości, tym samym nie nadaje się do obrotu w codziennych sprawach. W roku 9700 [[EK]], 1 aotai wymieniano na 100 hori (χορι, dosł. "mały") srebra czystości ~98%. W tym roku wprowadzono także kolejną jednostkę zwaną '''konei''' (κονη), której 50 jednostek tworzyło hori. | ||
| + | |||
| + | '''Przeciętny mieszkaniec dużego miasta zarabiał około sto aotai rocznie.''' To nie znaczy, że kiedykolwiek faktycznie otrzymywał złoto do ręki. W praktyce, otrzymywał banknot, który stanowił obligację państwowego systemu bankowego wobec jego posiadacza zgodnie z nominalną wartością. Banknot 1 aotai dowolny obywatel tangijski miał prawo wymienić w dowolnym banku na 1 powyżej opisaną monetę bulionową czystego złota. W praktyce, złoto raczej trzymano w bankach, a operowano zamiast niego samymi banknotami. Zgodnie z polityką monetarną ochrony złota, obywatele posługiwali się monetami tokenowymi - posiadającymi mniejszą wartość niż ich wartość nominalna, albo posługiwali się banknotami. | ||
| + | |||
| + | '''Jedno aotai w 9750 EK mogło kupić ok. 6 kg wełny owczej lub odpowiadało 3 dniom kyońskim pracy wykwalifikowanego specjalisty'''<ref>Dla wsparcia skorzystano z https://www.nationalarchives.gov.uk/currency-converter/#currency-result, może ulec rewizji.</ref>. Należy przy tym pamiętać o mniejszej dostępności i jednego, i drugiego, i zarazem o ich większej wartości. | ||
| + | |||
| + | {|class="wikitable" align=center class="wikitable" border="1" cellpadding="4" cellspacing="0" style="text-align: center; background: #f9f9f9; border: 1px #aaaaaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" | ||
| + | |- | ||
| + | !<big>ΤΑΝΓΥΑΝΑ ΧΟΡΙ</big><br/>''Tangijski hori'' | ||
| + | !<big>ΤΑΝΓΥΑΝΑ ΚΟΝΗ</big><br/>''Tangijski konei'' | ||
| + | |- | ||
| + | |[[Plik:Tanguana 1 hori 9750 EK.png|250px]] | ||
| + | |[[Plik:1 KONEI.png|200px]] | ||
| + | |} | ||
| + | |||
| + | Moneta konei wykonana jest z brązu i stanowi grosik imperialny. Dla większości ludzi jest podstawową monetą rozliczeniową za towary takie jak chleb, warzywa i owoce. Moneta posiada otwór w środku, który pozwala nabicie jej na szpikulec, okrągły czy dla stabilności o przekroju kwadratowym, a nawet na patyk. | ||
| + | |||
==Produkcja== | ==Produkcja== | ||
===Rolnictwo i zarządzanie zasobami roślinnymi=== | ===Rolnictwo i zarządzanie zasobami roślinnymi=== | ||
| + | Charakter rolnictwa zależy nie tylko od gleby, dostępnych organizmów po uprawę, nawodnienia i nasłonecznienia oraz klimatu, ale też od ukształtowania terenu samego w sobie. Rolnictwo Hawai'i<ref>http://www.ulumaupuanui.org/uploads/1/8/2/1/18219029/indigenous_polynesian_agriculture_in_hawai%CA%BBi.pdf, dostęp 2021-05-01.</ref> było uwarunkowane silnie zróżnicowanym wysokościowo terenem. Z pewnością był podobny charakter rolnictwa niektórych wysp [[Wszechocean Kyonu|Wszechoceanu]], który by wykształcił rolnictwo tarasowe celem zmaksymalizowania wydajności upraw, ale większość terytorium Tangii jest za duża dla takiego porównania. Całkowita powierzchnia Hawaii jako stanu wynosi 28 311 km², a samej wyspy o tej samej nazwie 10 430 km2. Dla kontrastu, sama [[wyspa Kaori]] posiada terytorium 1 014 748 km², wyspa [[Atirai]] 109 tys. km², wyspa [[Akeira]] 97 844 km², wyspa [[Hiranea]] 37 838 km², nawet wyspa [[Ma'uri]] - 38,9 tys. km². Wszystkie te wyspy są znacznie większe od Hawaii. Większe porównanie można by wykonać do Nowej Gwinei o powierzchni 785 753 km². Zatem mniejsze wyspy prawdopodobnie charakteryzują się rolnictwem podobnym do hawajskiego, natomiast pozostałe części raczej będą zbliżone do Nowej Gwinei. Klimat [[Pinu (złoty wiek)|Pinu]] będzie charakterystyczny dla gęstych lasów deszczowych. Natomiast klimat [[Buania (złoty wiek)|Buanii]], związany z wilgotnymi prądami południowozachodnimi rozbijającymi się o góry i powodującymi spływ rzek przez cały kraj, jest bardziej umiarkowany. | ||
| + | |||
| + | Zatem można uznać pewien podział z uwagi na charakterystykę konkretnych obszarów: | ||
| + | |||
| + | <center> | ||
| + | {| class="wikitable" style="text-align: center;" | ||
| + | ! Obszar | ||
| + | ! Gleba | ||
| + | ! Temperatura | ||
| + | ! Wilgotność | ||
| + | ! Nasłonecznienie | ||
| + | ! Mróz | ||
| + | ! Rośliny | ||
| + | |- | ||
| + | ! Małe wyspy oraz<br/>wybrzeża dużych wysp | ||
| + | | Średnio żyzna | ||
| + | | Wysoka | ||
| + | | Wysoka | ||
| + | | Wysokie | ||
| + | | Nie występuje | ||
| + | | Yam, ryż, maniok, kauczuk, pomidor, kukurydza, taro, kokos, ananas, guava, kakao | ||
| + | |- | ||
| + | ! Tereny górskie | ||
| + | | Uboga | ||
| + | | Skrajne amplitudy | ||
| + | | Niska | ||
| + | | Skrajnie wysokie<br/>potężny indeks UV | ||
| + | | Występuje | ||
| + | | Liczne mchy i porosty, gatunki kaktusów, mięta, truskawka tangijska, muchołapki, paprocie, krzewy iglaste, liczne trawy<sup>(1)</sup> | ||
| + | |- | ||
| + | ! Pustynie | ||
| + | | Uboga | ||
| + | | Skrajne amplitudy | ||
| + | | Skrajnie niska | ||
| + | | Skrajnie wysokie | ||
| + | | Nocami | ||
| + | | Kserofity (kaktusy), różne tangijskie i kyońskie rośliny pustynne o wysokich zdolnościach przetrwalnikowych[[Rozszerzenia i alternatywy Kyonu|<sup>''[DF]''</sup>]]. | ||
| + | |- | ||
| + | ! Równiny i równiny zalewowe | ||
| + | | Bardzo żyzna | ||
| + | | Ciepła | ||
| + | | Wysoka, stała | ||
| + | | Obfite | ||
| + | | Brak | ||
| + | | Yam, ryż, maniok, kauczuk, pomidor, kukurydza, taro, kokos, ananas, guava, kakao, pszenica, tytoń, wiele przypraw rdzennych i importowanych | ||
| + | |- | ||
| + | ! Gęste lasy deszczowe | ||
| + | | Raczej uboga, kwaśna | ||
| + | | Gorąca | ||
| + | | Skrajnie wysoka | ||
| + | | Niska, zablokowane<br/>przez drzewa i chmury | ||
| + | | Brak | ||
| + | | Yam, ryż, maniok, awokado, owoce cytrusowe, taro, ananas, guava, kakao, tytoń, wiele przypraw rdzennych i importowanych | ||
| + | |- | ||
| + | ! Równiny buańskie | ||
| + | | Umiarkowana | ||
| + | | Ciepła | ||
| + | | Umiarkowana, wysoka | ||
| + | | Umiarkowana | ||
| + | | Na południu, zimą | ||
| + | | Papryki, jagody, gruszki, kaktusy, winorośl, wino, orzechy<sup>(2)</sup>, słonecznik topinambur<sup>(3)</sup>, | ||
| + | |} | ||
| + | </center> | ||
| + | [[Plik:Ñame Criollo.jpg|thumb|right|250px|''Le'a'' - ziemniaczek yam.]]<sup>(1)</sup>Dla źródła inspiracji, patrz przypis<ref>Inspiracja: http://www.malamamaunakea.org/environment/flora, dostęp 2021-05-01.</ref>.<br/> | ||
| + | <sup>(2)</sup>Dla źródła inspiracji, patrz przypis<ref>Inspiracja: https://northtexasvegetablegardeners.com/blog/2012/08/14/546/, dostęp 2021-05-01.</ref>.<br/> | ||
| + | <sup>(3)</sup>Dla źródła inspiracji, patrz przypis<ref>Inspiracja: https://thewoodlandstownshipblog-environment.com/tag/texas-native-vegetable/, dostęp 2021-05-01.</ref>. | ||
| + | |||
| + | Uprawiano ogólnie następujące rośliny: | ||
| + | * Yam | ||
| + | * Ziemniak | ||
| + | * Ryż | ||
| + | * Pomidor | ||
| + | * Pszenica | ||
| + | * Taro | ||
| + | * Kokos | ||
| + | * Kukurydza | ||
| + | * Soja | ||
| + | * Fasola | ||
| + | * Burak | ||
| + | * Ananas | ||
| + | * Banan | ||
| + | * Cebula | ||
| + | * Maniok | ||
| + | * Guava | ||
| + | * Ilama | ||
| + | * Sapote | ||
| + | * Kaktus tangijski | ||
| + | * Akwaflora (wodorosty, itd.) | ||
| + | * Morwa | ||
| + | * Pitanga | ||
| + | * Plinia cauliflora | ||
| + | * Kakao | ||
| + | * Pszenica | ||
| + | * Rośliny przemysłowe: | ||
| + | ** Drewno | ||
| + | ** Kauczuk | ||
| + | ** Tytoń | ||
| + | |||
====Cukier==== | ====Cukier==== | ||
| + | [[Plik:CSIRO ScienceImage 10529 Sugarcane and bowl of sugar.jpg|thumb|left|350px|Tangijska trzcina cukrowa ([[Ayu|ay.]] ''μο'ε'').]][[Plik:Cukrová homole 001.jpg|thumb|150px|Głowa cukru, polska nazwa bloku cukrowego ([[ayu|ay.]] ''κο'απα'').]]Cukier w 9750 EK stanowił jeden z podstawowych towarów eksportowych Tangii. Pierwotnie endemiczna roślina regionu, ''Saccharum officinarum'' i ''Saccharum barberi'' (cukrowce) zostały rozprzestrzenione po całym obszarze tropikalnym od [[Wyspa Kaori|Kaori]] po [[Atirai]]. Możliwe, że uprawy zostały introdukowane również na terenach Kyonu wschodniego. Cukier jest bardzo cennym towarem i przychody z jego sprzedaży przekraczają przychody ze sprzedaży gumy. Podobnie jak na Ziemi<ref>https://www.saveur.com/sugar-history-of-the-world/, dostęp 2021-05-04</ref>, cukier tangijski ma wielu nabywców, nawet od czasów przedkolonialnych i przedglobalizacyjnych, takich jak [[Tangia (9509 EK)|9509 EK]]. | ||
| + | |||
| + | Roślina tworzy zbitki z kilkoma łodygami i wyrasta na wysokość około 5 metrów. Jest uprawiana na dobrze nawodnionych obszarach rzecznych i jeziornych, szczególnie w [[Naratai mau]]. Okres wegetacji trwa od roku do 16 miesięcy, roślina wymaga wysokich opadów i temperatur (pow. 20°C, żyznych gleb. Trzcina cukrowa jest uprawiana przede wszystkim na obszarach o niskiej różnorodności terenu, szczególnie na obszarach płaskich<ref>Inspiracja: https://pl.wikipedia.org/wiki/Cukrowiec_lekarski, bezpośrednio, dostęp 2021-05-04.</ref>. | ||
| + | |||
| + | Trzcina po ścięciu musi być szybko przetworzona, stąd cukrownie znajdują się zaraz przy polach<ref>Insp. pod. jak wyżej.</ref>. Surowy sok kwaśnieje i gnije w ciągu 24 godzin. W momencie żniw, trzcinę ścinano maczetami [[tou'ori]] i ładowano na taczki lub powozy i transportowano do młynów, po czym gotowano celem wydobycia brązowego, lepkiego soku. Cukrownie były wyjątkowo niebezpieczne: w operowaniu maszynerią dochodziło często do wypadków przy pracy, w których tracono kończyny lub życie - do pracy w tych miejscach zaciągano niewolników, których w nieludzki sposób (ok. 18 godzin, po czym następowała 6 godzinna przerwa) zmuszano batami do wytwarzania cukru, poza tym, cukrownie były koszmarnie gorące. Powstający w ten sposób syrop, nazywany '''melasą''' (ok. 38% sacharozy), odciągano z soku pozostającego w beczkach i wykorzystywano do produkcji [[rum tangijski|rumu]], czystszy cukier pozostawał<ref>Inspiracja: [https://www.bbc.co.uk/bitesize/guides/zjyqtfr/revision/3 bbc.co.uk], dostęp 2021-05-04].</ref>. Przy czym stale naciskano na wzrost produktywności, wykorzystując rozbudowane młyny, lepsze typy trzciny cukrowej czy więcej nawozu pochodzącego z bydlęcych odchodów, stosowano akwedukty i lepsze sposoby nawadniania<ref>Inspiracja: [https://www.bbc.co.uk/bitesize/guides/zjyqtfr/revision/5 bbc.co.uk], dostęp 2021-05-04]</ref>. W 9746 [[EK]] otworzono pierwszą [[Cukrownia parowa w Hatlangao|cukrownię parową]] w [[Hatlangao]]. | ||
| + | |||
| + | <center>[[Plik:Sugarloaf Box - Open.jpg|500px]]<br/>''Μο'ελερα'', cążki cukrowe, którymi rozdrabniano i zeskrobywano cukier z głowy cukru. Często sprzedawano go w formie całych zestawów.</center> | ||
| + | |||
| + | Sam cukier jest głównym zastosowaniem cukrowca, ale z części rośliny wytwarza się także alkohol, w tym [[pakoati]] i napojów alkoholowych wytwarzanych na jego bazie, używa się go jako środek bakteriobójczy, przeciwbólowych i kojący oraz w mniejszym zakresie w przemyśle papierniczym, budowlanym i kosmetycznym. | ||
| + | |||
====Tytoń==== | ====Tytoń==== | ||
| + | Tytoń był uprawiany przez rdzenne plemiona jeszcze w czasach przedtangijskich, czasach [[Cywilizacja Marajska|cywilizacji marajskiej]]. Zarówno wtedy, jak i w późniejszych czasach [[Okres Królestw Tangijskich|okresu królestw kaoryjskich]] oraz [[Tangia (8973 EK)|okresu unitarnego]] tytoń był uprawiany i niekiedy używany jako waluta na wymianę za inne przedmioty. Palono go często ceremonialnie, ponieważ był ważny dla [[szamanizm tangijski|szamanizmu tangijskiego]]. Używano go jako środek przeciwbólowy, szczególnie w przypadku bólu zębów. I choć okres unitarny zepchnął szamanizm tangijski na margines na korzyść [[karaizm]]u, to uprawy tytoniu się zachowały, zyskując na sile dzięki handlowi międzynarodowemu. | ||
| + | |||
| + | Do połowy czasów imperialnych tytoń i tabaka miały ograniczoną konsumpcję wewnętrzną, ponieważ spożywanie substancji odóżających innych niż [[ohuż]] było zakazane administracyjnie, religijnie i kulturowo. Jak długo nacisk tych trzech czynników był silny, do około 9750 EK, tak długo spożycie tytoniu w Tangii, szczególnie na wyspie Kaori i wyspach zachodnich, uważano raczej za przejaw zacofania. Po 9750 EK wraz z plagą narkotyków w kraju wynikającą z postępującej laicyzacji, liberalizacji i rozluźnienia ucisku państwa na społeczeństwo, krajowe zużycie tytoniu wzrosło kilkusetkrotnie, doprowadzając do zwiększenia się przypadków raka płuc i innych chorób odtytoniowych. | ||
| + | |||
====Ohuż==== | ====Ohuż==== | ||
| + | {{Główny artykuł|Ohuż}} | ||
| + | {{termin|Keha|[[język buański]]|[[Ohuż]]}} | ||
| + | {{termin|Κεχα|[[język ayu]]|[[Ohuż]]}} | ||
| + | [[Plik:James-wainscoat-is8f7sBcfzY-unsplash.jpg|thumb|right|250px|Keha - ohuż.]]Ohużowiec tradycyjnie wywodzi się z regionu [[Buania|Buanii]], o intensywnie pomarańczowym kolorze. Przyprawa uzyskiwana ze sproszkowanej rośliny ma właściwości konserwujące żywność (mięsa czy roślin) oraz poprawiające właściwości smakowe. W większych ilościach wywołuje efekty psychoaktywne poprzez inhibicję wychwytu zwrotnego serotoniny, w związku z czym stosowana była także na poprawę nastroju, a w większych ilościach prowadzi do halucynacji i śmierci. Buańczycy wierzyli, że jest darem bogów. Pomarańczowy kolor Buanii wywodzi się z ohużu. | ||
| + | |||
| + | W roku 9750 [[EK]] ohużowiec uprawiany jest na znacznych terenach imperium i w mniejszym stopniu prawdopodobnie na cieplejszych terenach [[Szur]]u. Uprawiany był szczególnie intensywnie w buańskich latyfundiach szlacheckich i bywał eksportowany do [[Nuaria|Nuarii]], gdzie nieprawidłowo używany przez mieszkańców, pomimo zakazu importu, przyczyniał się do antarktycznej histerii. | ||
| + | |||
| + | Ohuż w Tangii był stosowany pomimo faktu, że religia karaistyczna zakazuje stosowania substancji odurzających, które mogą zaburzyć trzeźwe życie według pięciu pierwiastków ("nau" ναυ). Stąd obrót był ściśle kontrolowany, a dystrybucja miarkowana. W Tangii uważa się, że delikatne stosowanie ohużu nie jest bardziej szkodliwe niż tangijskiego tytoniu. | ||
| + | |||
| + | W Tangii oficjalna nazwa na ohuż to κεχα /'keha/, od buańskiego słowa. Potocznie określa się ją mianami καπυ /'kapʉ/, co oznacza dosłownie "kolor pomarańczowy", pejoratywnie καπυρια "piekący na pomarańczowo", a Buańczyków καπυραι - "pomarańczaki". | ||
| + | |||
===Łowiectwo, rybołówstwo, hodowla i zbieractwo=== | ===Łowiectwo, rybołówstwo, hodowla i zbieractwo=== | ||
| + | Cztery gałęzie tradycyjnego pozyskiwania materiałów zwierzęcych takich jak żywność czy skóra to łowiectwo: (''λενο''), rybołówstwo (''ο'υμ''), hodowla (''ρυανα''), i zbieractwo (''ο'αλα''). Tangijczycy pozyskiwali praktycznie wszystko, co mogli pozyskać, i co miało dla nich jakąkolwiek przydatność. | ||
| + | |||
| + | ====Łowiectwo==== | ||
| + | {{Termin|Λενο|[[język ayu]]|Łowiectwo|/'ɫeno/}} | ||
| + | Na wybrzeżach Tangijczycy często wychodzą w nocy z pochodniami lub lampami luminescencyjnymi celem znalezienia komu (''κομυ''), dużych nadrzewnych krabów mieszkających na palmach kokosowych. Z mięsa tych skorupiaków, gotowanego albo smażonego z mleczkiem kokosowym, przygotowuje się peyari (''πεγιαρι''). Komu łapane są też w pułapki. Panuje zasada, że łapane są tylko samce większe niż szerokość pięści, samice i młode są wypuszczane; zasada ta jest różnie przestrzegana<ref>Inspiracja: https://www.nytimes.com/2021/05/24/travel/makatea-crab-hunters-french-polynesia.html, dostęp 2021-06-01.</ref>. W niektórych regionach kraju komu zostały wyłapane do całkowitego zniszczenia lokalnej populacji. | ||
| + | |||
| + | Łowiectwo jest szczególnie popularne na terenach Pinu. Jako szczególne zajęcie arystokracji i magnaterii, łowcy często przeprawiali się przez cieśninę do [[Atla Apori]] i stamtąd do dżungli. Tylko około 5% ludzi w Pinu polowało w celu zapewnienia sobie i rodzinie pożywienia. Odsetek ten był niższy w Kaori i nieco wyższy w Buanii. W miażdżącej większości polowań dokonywano dla celów komercyjnych i rekreacyjnych. | ||
| + | |||
| + | Podstawowymi narzędziami polowań były sidła, łuki i broń palna. Większa zwierzyna wpadała w zakryty dół, gdzie przechylenie napiętej rośliny powodowało zawiązanie się włókiennego, metalowego lub gumowego sznura wokół nogi zwierzyny. Otwory, łupiny orzecha kokosowego, kosze i wiele innych konstrukcji z przynętami wykorzystywano do łapania mniejszych zwierząt. Złapane zwierzęta często kończyły w męczarniach, desperacko próbując się uwolnić, nierzadko łamiąc sobie kończyny i konając powoli z szoku, wykrwawienia, wyczerpania i głodu, czasami uciekając przez rozerwanie kończyny lub zniszczenie pułapki<ref>Inspiracja: https://link.springer.com/article/10.1007/s10745-012-9492-5, dostęp 2021-06-01.</ref>. Łowcy generalnie sprawdzają pułapki codziennie. Zwierzęta posiadają różną przeżywalność w sidłach (od kilku dni do tygodnia), przy czym złapane i nie zabrane przez łowców często padają ofiarami drapieżników. | ||
| + | |||
| + | Strzelby i łuki przede wszystkim były używane do strącenia zwierząt trudno dostępnych, takich jak ptaki, małpy i nietoperze. | ||
| + | |||
| + | ====Rybołówstwo==== | ||
| + | {{Termin|Ο'υμ|[[język ayu]]|Rybołówstwo|/'ʔoʔʉm/}} | ||
| + | [[Plik:Charles Bartlett - Hanalei Fishermen, etching with hand coloring.jpg|thumb|right|350px|O'umrai (''Ο'υμραι'') - rybacy tangijscy.]]Rybołówstwo tangijskie znacznie różni się w zależności od terenu. Rybołówstwo kaoryjskie oraz wysp zachodnich odbywało się na łodziach i dotyczyło dość masowego poławiania ryb i skorupiaków z bogatej okołotangijskiej rafy koralowej, co do roku 9750 [[EK]] doprowadziło do wytępienia wielu ekosystemów. Także rybołówstwo wyspiarskie i na odległych atolach powodowało, że nawet podstawowy dostęp do technologii (kościane haki, drewniane włócznie, sieci) w błyskawicznym tempie mógł doprowadzić do całkowitego wytępienia populacji ryb<ref>Inspiracja: https://spccfpstore1.blob.core.windows.net/digitallibrary-docs/files/42/42babb27f628de35f958e93688b63599.pdf?sv=2015-12-11&sr=b&sig=iZk1%2Bx0%2BN%2FUVwTyzajtOoyEUvEq5x6gSnV7JNp80IoA%3D&se=2021-12-03T06%3A17%3A21Z&sp=r&rscc=public%2C%20max-age%3D864000%2C%20max-stale%3D86400&rsct=application%2Fpdf&rscd=inline%3B%20filename%3D%22TRAD4_12_Lieber.pdf%22</ref>. Tangijczycy zatem jeszcze w 9509 [[EK]] wprowadzili podstawowe zasady ochrony łowisk, które miałyby zapewnić żywność dla olbrzymiej, ponad 40-milionowej populacji regionu. Łowiono przede wszystkim na wodach naokoło półwyspu Pinu oraz w okolicach Buanii, korzystając z nowoczesnej technologii. Tangijczycy świetnie znali się na rybach i ich zwyczajach, zachowaniach wiatru i [[Wielbłąd i Rekin|fazach klimatycznych]], na ekosystemach rafy koralowej, lagun, atoli, głębokiego morza. | ||
| + | |||
| + | Łowiono praktycznie wszystko od krabów i tuńczyka przez [https://en.wikipedia.org/wiki/Basilosaurus bazylozaury] ([[Język ayu|ay.]] ''ρε'α'ιλο'') i rzeczne delfiny, po wieloryby, z wyjątkiem orki tangijskiej, uznawanej za nienaruszalny symbol kraju. Tangijczycy znają ponad 100 tradycyjnych metod połowu, które zaliczają się do następujących kategorii: | ||
| + | # Fenlera (''φενλερα'' "rzeczy sieci") - techniki wykorzystujące sieci; | ||
| + | # Tukalera (''τυκαλερα'' "rzeczy wędek") - techniki wykorzystujące wędki z hakiem i przynętą; | ||
| + | # Ole (''ολε'' "harpun") - harpuniarstwo; | ||
| + | # Weiralera (''υηραλερα'' "rzeczy pułapek") - pułapki; | ||
| + | # Poloku (''πολοκυ'' "jaz") - stosowanie jazów; | ||
| + | # O'ala (''ο'αλα'' "zbieractwo") - zbieractwo raf koralowych; | ||
| + | # Riralera (''ριραλερα'' "rzeczy małży") - poławianie nieruchomych mięczaków. | ||
| + | |||
| + | Tradycyjne poławianie z użyciem sieci (fenlera) wykonywano w grupach mężczyzn na katamaranach lub kajakach i w przeszłości było zajęciem prestiżowym; pozostaje takim na atolach i odległych wyspach, gdzie budulec konieczny do konstrukcji tych łodzi jest materiałem luksusowym, podobnie rzecz się miała z poławianiem z użyciem wędek (tukalera), które było w stanie wyżywić rodzinę pracując w pojedynkę. Wybór techniki był podyktowany wiatrami, fazą oceaniczną i pogodą. | ||
| + | |||
| + | Rybacy pozostali grupą ludzi o głębokich wierzeniach spirytystycznych i to doradztwo '''falumów''' (''φαλυμ''), czyli szamanów marynarzy i rybaków było głęboko poważane. Falumowie od 9509 [[EK]] byli zajęciem licencjonowanym i prawdziwy falum musiał być w stanie na żądanie okazać certyfikat poświadczający uzyskanie edukacji w zakresie oceanologii lub hydrologii wewnętrznej. | ||
| + | |||
| + | Rodzaj zwierzyny, która była dostępna, był podyktowany dostępną przynętą. Przykładowo, mięso krabów pustelników otwierało drogę do połowu balistyd i strzępieli. Nowa złowiona ryba mogła być pocięta i użyta jako przynęta w głębokich wodach, jeżeli pozwalały na to prądy i pływy. Podobnie, użycie sieci powodowało, że zazwyczaj tylko większa zwierzyna mogła być złapana. Inną techniką było zaganianie ryb pomiędzy płytkie kanały między atolami i straszenie ryb w sposób, który uniemożliwiał im znalezienie kryjówki czy ucieczki. | ||
| + | |||
| + | Pojawianie się migrujących gatunków powoduje błyskawiczną reakcję Tangijczyków. Przykładowo, przepływ gigantycznych ławic tuńczyka jeszcze w okolicach Pinu jest komunikowane [[Rangfen|rangfenicznie]] i angażuje tangijskie floty rybackie celem połowu. W tym okresie rybacy są rekrutowani przez [[Takatoa]] do udziału w połowach, jeżeli ich nie wybrano, to pozostaje im zazwyczaj tylko poławianie przybrzeżne. Tuńczyk złowiony w ten sposób jest suszony i jego olbrzymie ilości potrafią wyżywić całe wsie przez długi czas<ref>Inspiracja dla całego rozdziału rybołówstwa: patrz wyżej.</ref>. | ||
| + | |||
| + | ====Hodowla zwierząt==== | ||
| + | {{Termin|Ρυανα|[[język ayu]]|Hodowla|/'ɾwana/}} | ||
| + | Ruana ([[Język ayu|ay.]] ''ρυανα'') to określenie hodowli wszelkich zwierząt w Tangii, od krów i kóz, przez pasterstwo wielbłądów i owiec, po farmy skorupiaków i płazów. Tę działalność dzieli się ze względu na powszechność i następnie rodzaj pozyskiwanego dobra: | ||
| + | * Zwierzę powszechne, | ||
| + | ** Bydło (Νιερα /'niera/): | ||
| + | *** Krowa (Νυνυα /'nʉnʉa/) - mleko, mięso, skóry, | ||
| + | *** Byk (Πελο /'peɫo/) - mięso, skóry, | ||
| + | *** Wół (Χακο /'hako/) - transport, mięso, skóry, | ||
| + | ** Koza (Παυρα /'pœːra) - mleko, mięso, futra/skóry, | ||
| + | ** Świnia (Παρό /pa'ro) - mięso, skóry, | ||
| + | ** Owca (Τογια /'toja/) - mleko, mięso, wełna, | ||
| + | ** Kura (Γιανα /'jana/, zwierzę rdzenne) - mięso, pierze, | ||
| + | ** Wielbłąd dromader (Νανο /'nano/) - mleko, mięso, skóry, transport, | ||
| + | ** Wielbłąd baktrian (Νυαρενε νανο (/'nwarene nano) - mleko, mięso, wełna, transport. | ||
| + | * Zwierzęta specjalnego przeznaczenia: | ||
| + | ** Psy - obrona, tropicielstwo, asysta polowań. | ||
| + | ** Koty - deratyzacja. | ||
| + | ** Delfiny - asysta polowań. | ||
| + | ** Rajskie ptaki - pierze. | ||
| + | ** Płazy - luminescencja. | ||
| + | |||
| + | =====Zwierzęta powszechne===== | ||
| + | <center> | ||
| + | {| class="wikitable" style="text-align: center;" | ||
| + | ! Zwierzę | ||
| + | ! Zwierzę<br/><small>Nazwa w [[ayu]]</small> | ||
| + | ! Pochodzenie | ||
| + | ! Towar | ||
| + | ! Towar<br/><small>Nazwa w [[ayu]]</small> | ||
| + | ! Podaż | ||
| + | ! Podaż<br/><small>wielkość</small> | ||
| + | ! Popyt<br/><small>wewnętrz.</small> | ||
| + | ! Popyt<br/><small>eksport</small> | ||
| + | ! Zysk<br/><small>wewnętrz.</small> | ||
| + | ! Zysk<br/><small>eksport</small> | ||
| + | |- | ||
| + | ! rowspan=3| Krowa | ||
| + | | rowspan=3| {{Ayu|Νυνυα}}<br/>/'nʉnʉa/<br/>[[Plik:Tangian cuneiform Word Nunua Cow.png|100px]] | ||
| + | | rowspan=3| [[Secht]]<br/>[[Kraj mugadirski|Mugadir]]<sup>?</sup> | ||
| + | | Mleko | ||
| + | | {{Ayu|Πεκυ}}<br/>/'pʰekʉ/ | ||
| + | | [[Dominium Kaori|D. Kaori]]<br/>[[Dominium Wysp Zachodnich|D. W. Zach.]]<br/>[[Dominium Buania|D. Buania]]<br/>[[Dominium Atirai|D. Atirai]] | ||
| + | | ★ | ||
| + | | [[Dominium Kaori|D. Kaori]]<br/>[[Dominium Wysp Zachodnich|D. W. Zach.]]<br/>[[Dominium Buania|D. Buania]]<br/>[[Dominium Atirai|D. Atirai]] | ||
| + | | - | ||
| + | | ★ | ||
| + | | - | ||
| + | |- | ||
| + | |Mięso | ||
| + | |{{Ayu|Λημε}}<br/>/'ɫejme/ | ||
| + | | [[Dominium Kaori|D. Kaori]]<br/>[[Dominium Wysp Zachodnich|D. W. Zach.]]<br/>[[Dominium Buania|D. Buania]]<br/>[[Dominium Atirai|D. Atirai]] | ||
| + | |★★ | ||
| + | | [[Dominium Kaori|D. Kaori]]<br/>[[Dominium Wysp Zachodnich|D. W. Zach.]]<br/>[[Dominium Buania|D. Buania]]<br/>[[Dominium Atirai|D. Atirai]] | ||
| + | | - | ||
| + | |★ | ||
| + | | - | ||
| + | |- | ||
| + | |Skóry | ||
| + | |{{Ayu|Πεολυ}}<br/>/'pʰeoɫʉ/ | ||
| + | | [[Dominium Kaori|D. Kaori]]<br/>[[Dominium Wysp Zachodnich|D. W. Zach.]]<br/>[[Dominium Buania|D. Buania]]<br/>[[Dominium Atirai|D. Atirai]] | ||
| + | |★★ | ||
| + | | [[Dominium Kaori|D. Kaori]]<br/>[[Dominium Wysp Zachodnich|D. W. Zach.]]<br/>[[Dominium Buania|D. Buania]]<br/>[[Dominium Pinu|D. Pinu]]<br/>[[Dominium Atirai|D. Atirai]]<br/>[[Dominium Ma'uri|D. Ma'uri]] | ||
| + | | [[Secht]]<br/>[[Szur]]<br/>[[Mugadir]]<br/>[[Dewia]] ([[Państwo Neszów|nesz.]]) | ||
| + | |★ | ||
| + | |★ | ||
| + | |- | ||
| + | !Wół | ||
| + | |{{Ayu|Χακο}}<br/>/'hako/<br/>[[Plik:Tangian cuneiform Word Hako Ox.png|100px]] | ||
| + | |[[Secht]]<br/>[[Kraj mugadirski|Mugadir]]<sup>?</sup> | ||
| + | |Transport | ||
| + | |{{Ayu|Κομά}}<br/>/ko'ma/ | ||
| + | |[[Dominium Kaori|D. Kaori]]<br/>[[Dominium Wysp Zachodnich|D. W. Zach.]]<br/>[[Dominium Buania|D. Buania]]<br/>[[Dominium Atirai|D. Atirai]] | ||
| + | |★ | ||
| + | | [[Dominium Kaori|D. Kaori]]<br/>[[Dominium Wysp Zachodnich|D. W. Zach.]]<br/>[[Dominium Buania|D. Buania]]<br/>[[Dominium Pinu|D. Pinu]]<br/>[[Dominium Atirai|D. Atirai]] | ||
| + | | [[Secht]]<br/>[[Szur]]<br/>[[Mugadir]] | ||
| + | |★★ | ||
| + | |★★ | ||
| + | |- | ||
| + | ! rowspan=3| Koza | ||
| + | | rowspan=3| {{Ayu|Παυρα}}<br/>/'pʰœːɾa/<br/>[[Plik:Tangian cuneiform Word Paura Goat.png|100px]] | ||
| + | | rowspan=3|[[Secht]] | ||
| + | | Mleko | ||
| + | | {{Ayu|Πεκυ}}<br/>/'pʰekʉ/ | ||
| + | | [[Dominium Kaori|D. Kaori]]<br/>[[Dominium Wysp Zachodnich|D. W. Zach.]]<br/>[[Dominium Buania|D. Buania]]<br/>[[Dominium Atirai|D. Atirai]] | ||
| + | | ★ | ||
| + | | [[Dominium Kaori|D. Kaori]]<br/>[[Dominium Wysp Zachodnich|D. W. Zach.]]<br/>[[Dominium Buania|D. Buania]]<br/>[[Dominium Atirai|D. Atirai]] | ||
| + | | - | ||
| + | | ★ | ||
| + | | - | ||
| + | |- | ||
| + | |Mięso | ||
| + | |{{Ayu|Λημε}}<br/>/'ɫejme/ | ||
| + | | [[Dominium Kaori|D. Kaori]]<br/>[[Dominium Wysp Zachodnich|D. W. Zach.]]<br/>[[Dominium Buania|D. Buania]]<br/>[[Dominium Atirai|D. Atirai]] | ||
| + | |★★ | ||
| + | | [[Dominium Kaori|D. Kaori]]<br/>[[Dominium Wysp Zachodnich|D. W. Zach.]]<br/>[[Dominium Buania|D. Buania]]<br/>[[Dominium Atirai|D. Atirai]] | ||
| + | | - | ||
| + | |★ | ||
| + | | - | ||
| + | |- | ||
| + | |Futra/skóry | ||
| + | |{{Ayu|Πεολυ}}<br/>/'pʰeoɫʉ/ | ||
| + | | [[Dominium Kaori|D. Kaori]]<br/>[[Dominium Buania|D. Buania]]<br/>[[Dominium Atirai|D. Atirai]]<br/>[[Dominium Ma'uri|D. Ma'uri]] | ||
| + | |★ | ||
| + | | [[Dominium Kaori|D. Kaori]]<br/>[[Dominium Wysp Zachodnich|D. W. Zach.]]<br/>[[Dominium Buania|D. Buania]]<br/>[[Dominium Pinu|D. Pinu]]<br/>[[Dominium Atirai|D. Atirai]] | ||
| + | | [[Dewia]] ([[Państwo Neszów|nesz.]]) | ||
| + | |★ | ||
| + | |★ | ||
| + | |- | ||
| + | ! Świnia | ||
| + | | {{Ayu|Παρό}}<br/>/pa'ɾo/<br/>[[Plik:Tangian cuneiform Word Paro Pig.png|100px]] | ||
| + | | [[Pinu]]<sup>?</sup> | ||
| + | |Mięso | ||
| + | |{{Ayu|Λημε}}<br/>/'ɫejme/ | ||
| + | | [[Dominium Kaori|D. Kaori]]<br/>[[Dominium Wysp Zachodnich|D. W. Zach.]]<br/>[[Dominium Buania|D. Buania]] | ||
| + | |★ | ||
| + | | [[Dominium Kaori|D. Kaori]]<br/>[[Dominium Wysp Zachodnich|D. W. Zach.]]<br/>[[Dominium Buania|D. Buania]] | ||
| + | | - | ||
| + | |★ | ||
| + | | - | ||
| + | |- | ||
| + | !rowspan=3| Owca | ||
| + | |rowspan=3| Τογια<br/>/'tʰoja/<br/>[[Plik:Tangian cuneiform Word Toya Sheep.png|100px]] | ||
| + | |rowspan=3| ? | ||
| + | | Mleko | ||
| + | | {{Ayu|Πεκυ}}<br/>/'pekʉ/ | ||
| + | | [[Dominium Kaori|D. Kaori]]<br/>[[Dominium Buania|D. Buania]]<br/>[[Dominium Atirai|D. Atirai]] | ||
| + | | ★★★ | ||
| + | | [[Dominium Kaori|D. Kaori]]<br/>[[Dominium Buania|D. Buania]]<br/>[[Dominium Atirai|D. Atirai]] | ||
| + | | - | ||
| + | | ★ | ||
| + | | - | ||
| + | |- | ||
| + | |Mięso | ||
| + | |{{Ayu|Λημε}}<br/>/'ɫejme/ | ||
| + | | [[Dominium Kaori|D. Kaori]]<br/>[[Dominium Buania|D. Buania]]<br/>[[Dominium Atirai|D. Atirai]] | ||
| + | |★★ | ||
| + | | [[Dominium Kaori|D. Kaori]]<br/>[[Dominium Buania|D. Buania]]<br/>[[Dominium Atirai|D. Atirai]] | ||
| + | | - | ||
| + | |★ | ||
| + | | - | ||
| + | |- | ||
| + | |Wełna | ||
| + | |{{Ayu|Υ'αν}}<br/>/'ʔʉʔan/ | ||
| + | | [[Dominium Kaori|D. Kaori]]<br/>[[Dominium Buania|D. Buania]]<br/>[[Dominium Atirai|D. Atirai]] | ||
| + | |★★ | ||
| + | | [[Dominium Kaori|D. Kaori]]<br/>[[Dominium Buania|D. Buania]]<br/>[[Dominium Atirai|D. Atirai]]<br/>[[Dominium Ma'uri|D. Ma'uri]] | ||
| + | | [[Nuaria]]<br/>[[Secht]]<br/>[[Szur]]<br/>[[Państwo Neszów]]<br/>[[Dewia]] ([[Państwo Neszów|nesz.]]) | ||
| + | |★★ | ||
| + | |★★★★★ | ||
| + | |- | ||
| + | !rowspan=2|Kura | ||
| + | |rowspan=2|{{Ayu|Γιανα}}<br/>/'jana/<br/>[[Plik:Tangian cuneiform Word Yana Hen.png|100px]] | ||
| + | |rowspan=2|'''rdzenne''' | ||
| + | |Mięso | ||
| + | |{{Ayu|Λημε}}<br/>/'ɫejme/ | ||
| + | |Cała [[Kanisja|Kanisja]]<br/>[[Dominium Atirai|D. Atirai]] | ||
| + | |★★★ | ||
| + | |Cała [[Kanisja|Kanisja]]<br/>[[Dominium Atirai|D. Atirai]] | ||
| + | | - | ||
| + | | ★ | ||
| + | | - | ||
| + | |- | ||
| + | |Pierze | ||
| + | |{{Ayu|Χα'ο}}<br/>/'haʔo/ | ||
| + | |Cała [[Kanisja|Kanisja]]<br/>[[Dominium Atirai|D. Atirai]] | ||
| + | |★★★★ | ||
| + | |Cała '''Tangia''' | ||
| + | |[[Nuaria]]<br/>[[Secht]]<br/>[[Szur]]<br/>[[Mugadir]]<br/>[[Państwo Neszów]]<br/>[[Dewia]] ([[Państwo Neszów|nesz.]]) | ||
| + | |★ | ||
| + | |★★★★ | ||
| + | |- | ||
| + | !rowspan=2|Wielbłąd<br/><small>dromader</small> | ||
| + | |rowspan=2|{{Ayu|Νανο}}<br/>/'nano/<br/>[[Plik:Tangian cuneiform Word Nano Camel Dromedary.png|100px]] | ||
| + | |rowspan=4|Ma'at<br/><small>([[Secht|sech.]])</small> | ||
| + | |Mleko | ||
| + | |{{Ayu|Πεκυ}}<br/>/'pʰekʉ/ | ||
| + | |[[Dominium Kaori|D. Kaori]]<br/>[[Dominium Wysp Zachodnich|D. W. Zach.]]<br/>[[Dominium Buania|D. Buania]] | ||
| + | |★ | ||
| + | |[[Dominium Kaori|D. Kaori]]<br/>[[Dominium Wysp Zachodnich|D. W. Zach.]]<br/>[[Dominium Buania|D. Buania]] | ||
| + | | - | ||
| + | |★ | ||
| + | | - | ||
| + | |- | ||
| + | |Mięso | ||
| + | |{{Ayu|Λημε}}<br/>/'ɫejme/ | ||
| + | |[[Marao mau|Marao]], [[Takangari mau|Takangari]] | ||
| + | |★ | ||
| + | |[[Marao mau|Marao]], [[Takangari mau|Takangari]],<br/>[[Kun Atla mau|Kun Atla zach.]] | ||
| + | | - | ||
| + | |★ | ||
| + | | - | ||
| + | |- | ||
| + | !rowspan=2|Wielbłąd<br/><small>baktrian</small> | ||
| + | |rowspan=2|{{Ayu|Νυαρενε νανο}}<br/>/'nwarene 'nano/<br/>[[Plik:Tangian cuneiform Word Nwarene Nano Camel Bactrian.png|100px]] | ||
| + | |Wełna | ||
| + | |{{Ayu|Υ'αν}}<br/>/'ʔʉʔan/ | ||
| + | |[[Dominium Kaori|D. Kaori]]<br/>[[Dominium Wysp Zachodnich|D. W. Zach.]]<br/>[[Dominium Buania|D. Buania]] | ||
| + | |★★ | ||
| + | |[[Dominium Kaori|D. Kaori]]<br/>[[Dominium Wysp Zachodnich|D. W. Zach.]]<br/>[[Dominium Buania|D. Buania]]<br/>[[Dominium Ma'uri|D. Ma'uri]] | ||
| + | |[[Szur]]<br/>[[Nuaria]]<br/>[[Dewia]] ([[Państwo Neszów|nesz.]]) | ||
| + | |★★ | ||
| + | |★★★★★ | ||
| + | |- | ||
| + | |Transport | ||
| + | |{{Ayu|Κομά}}<br/>/kʰo'ma/ | ||
| + | |[[Marao mau|Marao]], [[Takangari mau|Takangari]] | ||
| + | |★★ | ||
| + | |[[Marao mau|Marao]], [[Takangari mau|Takangari]] | ||
| + | |[[Secht]] | ||
| + | |★★ | ||
| + | |★ | ||
| + | |- | ||
| + | |} | ||
| + | </center> | ||
| + | |||
| + | =====Zwierzęta specjalnego przeznaczenia===== | ||
| + | <center> | ||
| + | {| class="wikitable" style="text-align: center;" | ||
| + | ! Zwierzę | ||
| + | ! Zwierzę<br/><small>Nazwa w [[ayu]]</small> | ||
| + | ! Pochodzenie | ||
| + | ! Towar | ||
| + | ! Towar<br/><small>Nazwa w [[ayu]]</small> | ||
| + | ! Podaż | ||
| + | ! Podaż<br/><small>wielkość</small> | ||
| + | ! Popyt<br/><small>wewnętrz.</small> | ||
| + | ! Popyt<br/><small>eksport</small> | ||
| + | ! Zysk<br/><small>wewnętrz.</small> | ||
| + | ! Zysk<br/><small>eksport</small> | ||
| + | |- | ||
| + | ! Pies | ||
| + | | {{Ayu|Ηκα}}<br/>/'ʔejka/<br/>[[Plik:Tangian cuneiform Word Eika Dog.png|100px]] | ||
| + | | [[Secht]] | ||
| + | | obrona<br/>tropicielstwo<br/>asysta polowań | ||
| + | | Κοκορουρι /'kokorowri/<br/>Γιατεχα /'jateha/<br/>Λενο /'ɫeno/ | ||
| + | | całe imperium | ||
| + | | ★★ | ||
| + | | całe imperium | ||
| + | | [[Szur]]<br/>[[Mugadir]]<sup>?</sup><br/>[[Państwo Neszów]]<sup>?</sup> | ||
| + | | ★★ | ||
| + | | ★★ | ||
| + | |- | ||
| + | ! Kot | ||
| + | | {{Ayu|Μεο}}<br/>/'meo/<br/>[[Plik:Tangian cuneiform Word Meo Cat.png|100px]] | ||
| + | | [[Secht]] | ||
| + | | deratyzacja | ||
| + | | Αφκαιλολερα /'ʔafkajɫoɫera/ | ||
| + | | całe imperium | ||
| + | | ★★★ | ||
| + | | całe imperium | ||
| + | | [[Nuaria]]<sup>?</sup> | ||
| + | | ★ | ||
| + | | ? | ||
| + | |- | ||
| + | ! Delfin | ||
| + | | {{Ayu|Λιλιά}}<br/>/li'lʲa/<br/>[[Plik:Tangian cuneiform Word Lilia Dolphin.png|100px]] | ||
| + | | '''rdzenne''' | ||
| + | | asysta polowań | ||
| + | | Λενο /'ɫeno/ | ||
| + | | [[Dominium Pinu|D. Pinu]]<br/>[[Naratai mau|Naratai]]<br/>[[Nomeurai mau|Nomeurai]]<br/>[[Akeira mau|Akeira]]<br/>[[Hiranea mau|Hiranea]]<br/>[[Tongami mau|Tongami]]<br/>[[Kun Atla mau|Kun Atla]]<br/>[[Orumilo ni Reitika mau|Orumilo ni Reitika]]<br/>[[Atirai mau|Atirai]] | ||
| + | | ★★ | ||
| + | | prowincje morskie ciepłych<br/>wód całego imperium | ||
| + | | ''zakazane'' | ||
| + | | ★ | ||
| + | | - | ||
| + | |- | ||
| + | ! <small>Rajskie ptaki</small> | ||
| + | | {{Ayu|Φυνυραολυν}}<br/>/'fʉnʉˌraoɫʉ̃ɰ̃/<br/>[[Plik:Tangian cuneiform Word Funuraolun Bird of Paradise.png|100px]] | ||
| + | | '''rdzenne''' | ||
| + | | pióra | ||
| + | | Χα'o /'haʔo/ | ||
| + | | [[Dominium Pinu|D. Pinu]]<br/>[[Naratai mau|Naratai]]<br/>[[Nomeurai mau|Nomeurai]]<br/>[[Akeira mau|Akeira]]<br/>[[Hiranea mau|Hiranea]]<br/>[[Tongami mau|Tongami]]<br/>[[Kun Atla mau|Kun Atla]]<br/>[[Orumilo ni Reitika mau|Orumilo ni Reitika]]<br/>[[Atirai mau|Atirai]] | ||
| + | | ★ | ||
| + | | całe imperium<br/>wysoki popyt w [[Dominium Buania|d. Buanii]] | ||
| + | | [[Nuaria]]<br/>[[Secht]]<br/>[[Szur]]<br/>[[Mugadir]]<sup>?</sup><br/>[[Państwo Neszów]]<sup>?</sup><br/>[[Dewia]] ([[Państwo Neszów|nesz.]])<sup>?</sup><br/>[[Muria]]<sup>?</sup><br/>[[Olsenia]]<sup>?</sup> | ||
| + | | ★★ | ||
| + | | ★★★★ | ||
| + | |- | ||
| + | ! <small>Płazy świecące</small> | ||
| + | | {{Ayu|Χενρανγ}}<br/>/'henraŋ/<br/>[[Plik:Tangian cuneiform Word Henrang Luminescent amphibians.png|100px]] | ||
| + | | '''rdzenne''' | ||
| + | | maź luminescencyjna | ||
| + | | Ρανγγιοα /'raŋjoa/ | ||
| + | | [[Luta ni Fari mau|Luta ni Fari]]<br/>[[Naratai mau|Naratai]]<br/>[[Tongami mau|Tongami]]<br/>[[Akeira mau|Akeira]]<br/>[[Hiranea mau|Hiranea]]<br/>[[Marao mau|Marao]] | ||
| + | | ★ | ||
| + | | całe imperium | ||
| + | | [[Nuaria]] (b. wysoki)<br/>[[Secht]]<br/>[[Szur]]<br/>[[Mugadir]]<sup>?</sup><br/>[[Państwo Neszów]]<sup>?</sup><br/>[[Dewia]] ([[Państwo Neszów|nesz.]])<sup>?</sup><br/>[[Ajdynir]]<sup>?</sup><br/>[[Muria]]<sup>?</sup><br/>[[Olsenia]]<sup>?</sup> | ||
| + | | ★★★★★ | ||
| + | | ★★★★★★ | ||
| + | |} | ||
| + | </center> | ||
| + | |||
| + | ====Zbieractwo==== | ||
| + | {{Termin|Ο'αλα|[[język ayu]]|Zbieractwo|/'ʔoʔaɫa/}} | ||
| + | Zbieractwo odgrywało ważną rolę w nowożytnej Tangii, tak samo jak w przeszłości. Gorący, równikowy klimat dawał Tangijczykom bogactwo zarówno cennych dóbr z mórz jak i z dżungli, od rafy koralowej, pereł i ambry kaszalotów po owoce, warzywa, orzechy i grzyby dżungli, ptasie guano, świecący śluz płazów tangijskich i kwiaty i kryształy pustyni. | ||
| + | |||
| + | <center> | ||
| + | {| class="wikitable" style="text-align: center;" | ||
| + | ! Towar | ||
| + | ! Towar<br/><small>Nazwa w [[ayu]]</small> | ||
| + | ! Pochodzenie | ||
| + | ! Zastosowanie | ||
| + | ! Podaż | ||
| + | ! Podaż<br/><small>wielkość</small> | ||
| + | ! Popyt<br/><small>wewnętrz.</small> | ||
| + | ! Popyt<br/><small>eksport</small> | ||
| + | ! Zysk<br/><small>wewnętrz.</small> | ||
| + | ! Zysk<br/><small>eksport</small> | ||
| + | |- | ||
| + | ! Guano | ||
| + | | {{Ayu|Ιλο'ε}}<br/>/'ʔiɫoʔe/ | ||
| + | | ptactwo wędrowne | ||
| + | | nawóz | ||
| + | | terytoria nadmorskie | ||
| + | | ★★ | ||
| + | | całe imperium | ||
| + | | cały świat | ||
| + | | ★★ | ||
| + | | ★★★ | ||
| + | |- | ||
| + | ! Perły | ||
| + | | {{Ayu|Αλυα}}<br/> /'ʔaɫwa/ | ||
| + | | skorupiaki | ||
| + | | biżuteria | ||
| + | | [[Dominium Kaori|D. Kaori]], [[Dominium Wysp Zachodnich|D. Wysp Zachodnich]], [[Dominium Pinu|D. Pinu]] | ||
| + | | ★★ | ||
| + | | całe imperium | ||
| + | | [[Szur]]¹<br/>[[Mugadir]]¹<br/>[[Państwo Neszów]]¹<br/>[[Secht]]<br/>[[Nuaria]]<br/>[[Muria]]¹<br/>[[Olsenia]]¹<br/>[[Ajdynir]]¹ | ||
| + | | ★★★ | ||
| + | | ★★★★ | ||
| + | |- | ||
| + | ! Ambra | ||
| + | | {{Ayu|Τοκυ'ερά}}<br/>/tokʉʔe'ɾa/ | ||
| + | | kaszaloty | ||
| + | | perfumy | ||
| + | | [[Dominium Kaori|D. Kaori]], [[Dominium Wysp Zachodnich|D. Wysp Zachodnich]],<br/>[[Dominium Atirai|Atirai]], [[Dominium Ma'uri|Ma'uri]], [[Dominium Antarktyczne|D. Antarktyczne]] | ||
| + | | <small>skrajnie<br/>rzadkie</small> | ||
| + | | [[Dominium Buania|D. Buania]], [[Dominium Kaori|D. Kaori]] | ||
| + | | [[Szur]]¹<br/>[[Mugadir]]¹<br/>[[Państwo Neszów]]¹<br/>[[Secht]]<br/>[[Nuaria]]<br/>[[Muria]]¹<br/>[[Olsenia]]¹<br/>[[Ajdynir]]¹ | ||
| + | | ★★★★★ | ||
| + | | ★★★★★ | ||
| + | |} | ||
| + | </center> | ||
| + | ¹Domysł, niepotwierdzone przez innych graczy. | ||
| + | |||
===Górnictwo i wydobycie złota aluwialnego=== | ===Górnictwo i wydobycie złota aluwialnego=== | ||
===Kamienie szlachetne=== | ===Kamienie szlachetne=== | ||
| + | |||
==Przemysł== | ==Przemysł== | ||
===Młynarstwo=== | ===Młynarstwo=== | ||
| Linia 737: | Linia 2944: | ||
===Handel wewnętrzny=== | ===Handel wewnętrzny=== | ||
===Eksport i import=== | ===Eksport i import=== | ||
| − | = | + | |
| − | == | + | =Siły zbrojne= |
| − | + | ==Marynarka wojenna== | |
| − | === | + | {{Główny artykuł|Takatoa}} |
| − | == | + | ===Okręty wojenne=== |
| − | === | + | ==Siły lądowe== |
| − | === | + | {{Główny artykuł|Aranu}} |
| − | == | + | ===Wojska artyleryjskie=== |
| − | == | + | ===Twierdze i fortece=== |
| − | == | + | ==Siły specjalne== |
| + | ==Obserwatoria== | ||
| + | ==Szpitalnictwo wojskowe== | ||
=Kultura= | =Kultura= | ||
| − | =Piętnaście Cudów Tangii= | + | ==Piętnaście Cudów Tangii== |
==Moda== | ==Moda== | ||
| + | ==Tytuły== | ||
==Tradycje i zwyczaje== | ==Tradycje i zwyczaje== | ||
| + | ===Święta=== | ||
===Imiona=== | ===Imiona=== | ||
==Sztuka== | ==Sztuka== | ||
| Linia 756: | Linia 2967: | ||
===Architektura=== | ===Architektura=== | ||
===Muzyka=== | ===Muzyka=== | ||
| + | Tangia nie posiadała swojego hymnu w znaczeniu pełnej pieśni - nie oficjalnie. Mimo to, istniał krótki śpiew, który wypełniał podobne funkcje: | ||
| + | {| | ||
| + | |<blockquote><poem> | ||
| + | {{ayu|''Μα Τανγυανὰ τηλανλερα,'' | ||
| + | ''μα Τηλεά!'' | ||
| + | ''Κυν Ατλὰν μὲ-Ατιραι,'' | ||
| + | ''νᾰν Πινυ Ναραταὶν!''}} | ||
| + | </blockquote></poem> | ||
| + | |<blockquote><poem> | ||
| + | {{ayu|/ma 'tʰaŋgwana 'tʰejɫanɫeɾa/ | ||
| + | /ma tʰejɫea/ | ||
| + | /cyn 'ʔatɫan mə‿'ʔatiɾaj/ | ||
| + | /nən‿'pʰinʉ 'naɾatajn}}/ | ||
| + | </blockquote></poem> | ||
| + | |<blockquote><poem> | ||
| + | {{ayu|O Tangijskie cesarstwo, | ||
| + | Cesarzu! | ||
| + | Od [[Kun Atla]] po [[Atirai]], | ||
| + | Od [[Pinu]] do [[Naratai]].}} | ||
| + | </blockquote></poem> | ||
| + | |} | ||
| + | |||
===Taniec=== | ===Taniec=== | ||
===Kuchnia=== | ===Kuchnia=== | ||
| Linia 761: | Linia 2994: | ||
==Osiągnięcia== | ==Osiągnięcia== | ||
=Tangia jako projekt internetowy= | =Tangia jako projekt internetowy= | ||
| + | Tangia jako pomysł powstała w przeddzień Wigilii w grudniu 2015 roku i była osobistą częścią [[Użytkownik:Canis|Canis]]a w ramach jego projektu [[Kyon]], dedykowanego społeczności PFJ. Projektowanie państwa jest więc bezpośrednio związane z początkami całego projektu, i oryginalnym celem Canisa. Założenie pierwotne Kyonu jako fantastycznego świata znajdowało się w następującym pytaniu: jak formowałyby się wierzenia ludów i narodów, gdyby niebo nocne wyglądało zupełnie inaczej? Do realizacji projektu użyto Space Engine 0.9.7.3, planety RS 8414-5-7-615188-1 5 w mikrogalaktyce Karła Rzeźbiarza, orbitującej z dużej odległości Drogę Mleczną, ale gdzie gwiazda macierzysta znajduje się na skraju swojej galaktyki zwróconym w stronę widocznej "od góry" Drogi Mlecznej. Tangia miała być państwem wyspiarskim i tropikalną potęgą morską. | ||
| + | |||
| + | Do projektu użyto [[Język ayu|języka ayu]], który był już wykorzystywany w wielu innych światach, zazwyczaj również wykorzystujących Space Engine (sam język ayu ma swój pierwszy artykuł na PFJ-Wiki z 2013 roku, ale na innych Wiki nawet z 2011), m. in. światy Nirane (planeta Aoma) czy świecie fantasy Draaksvuurt, gdzie był wykorzystywany obok ahtialańskiego, a także jednym ze światów, gdzie był współwykorzystywany z juketonem (na Kyonie używanym w Nuarii). Jednak to dopiero prace nad Tangią znacznie rozwinęły język ayu. | ||
| + | |||
| + | Prace nad Tangią odbyły się w kilku falach: | ||
| + | * Pierwsza przypada na pierwotny rozwój Kyonu w latach 2016-2017. | ||
| + | * Drugi, znacznie bardziej gwałtowny, przypada na wczesny 2020. Wtedy powstał artykuł o [[Tangia|Tangii lat 9509 EK]]. | ||
| + | * Trzeci rozpoczął się 27 grudnia 2020, zatem uznaje się go za prace 2021 roku. | ||
| + | |||
| + | W odróżnieniu od innych projektów [[Użytkownik:Canis|Canisa]], w szczególności [[Ahtialia|Ahtialii]], Tangia została opisana z wyjątkową dokładnością i dbałością o szczegóły, po raz pierwszy też na wielką skalę wykorzystano obliczenia matematyczne mające na celu zasymulowanie (z pewnym akceptowalnym marginesem błędu) demografii i gospodarki, co pozwoliło na stworzenie bardzo ciekawych statystyk ludności kraju. Powstała też ręcznie opracowana mapa Tangii i podstawowych kolonii wraz ze strefami klimatyczno-roślinnymi, szlaki handlowe, rozmieszczenie wojsk, powstała lista ponad 100 miast, największe z nich mają swoje własne artykuły, jak również i części składowe, opracowano 10 tzw. [[Dziesięć Cudów Tangii|Cudów Tangii]]. | ||
| + | |||
| + | Artykuł o złotym wieku Tangii urósł do kwietnia 2021 roku do rozmiaru 214 tysięcy bajtów. Tym samym, dnia 17.04.2021 był to drugi największy kiedykolwiek napisany artykuł na Wiki, pomimo braku opisów wielu rozdziałów, szczególnie dotyczących gospodarki i życia gospodarczego kraju, a także opisu sił zbrojnych czasów złotego wieku, fauny, flory i topografii. | ||
| + | |||
=Przypisy= | =Przypisy= | ||
<references/> | <references/> | ||
[[Kategoria:Imperium Tangijskie]][[Kategoria:Tangia]] | [[Kategoria:Imperium Tangijskie]][[Kategoria:Tangia]] | ||
Aktualna wersja na dzień 12:18, 2 mar 2024
| ⲦⲀⲨ·ⲦⲀⲚⲄⲨⲀⲚⲀ ⲦⲎⲖⲀⲚⲖⲈⲢⲀ |
Czytasz artykuł z serii Imperium Tangijskie. | Język ayu (pisma) · Gospodarka · Historia · Karaizm · Buae · Cesarz Tangii · Kaoritanu · Tangijczycy · Wojskowość Tangii (Takatoa · Aranu) · ET |
| Starożytność: prehistoria « Cywilizacja Marajska (1900-2600 « 2600-2900 « 2900-3300), państwa: Pongre · Lausza · Szok Su · Rangersze « Wieki Ciemne « Średniowiecze: « okres Kaori: [NA][TO][LU][NO][OU][RE][KN][MA][TK][AK][HI][TI] « WWKK « Nowożytność: « 6911-8843 « Rewolucja Kauczukowa « WS1 8843-8845 « Plan 30-letni « WS2 8877-8891 « 8891-8973 « 9000-9600 « 9600-9564 « WS3 9654-9662 « 9662-9750 « 9750-9867 « Impakt 9867 « ZWN 9867-9900 « WoN 9901-9999 (A) Nowoczesność: Akioka (1"00-1"59) « WNK 1"59-1"64 « Okupacja (1"59 - 1'319) « FTI (10.6k) « FTI (11k) |
| ||||
Imperium Wielkiej Tangii
| ||||
|---|---|---|---|---|
| ΤΑΥ·ΤΑΝΓΥΑΝΑ·ΤΗΛΑΝΛΕΡΑ | ||||
| LATA 9654 - 9750 | ||||
 Flaga Tangii |
 Imperialny Emblemat Tangii | |||
| {{{jedna flaga}}} | ||||
 Mapa administracyjna Tangii  Tangia na świecie | ||||
| Polityka | ||||
| Stolica | Kun Atla | |||
| Cesarz | Yul-Yoa Aku Olo'o (Γιυλ-γιοα Ακυ Ολο'ο) | |||
| Ustrój | monarchia absolutna | |||
| Porządek prawny | prawo kazusowe | |||
| Ustawa zasadnicza | {{{ustawa zasadnicza}}} | |||
| Zbiory praw | {{{zbiory praw}}} | |||
| Język urzędowy: | ayu, buański (Buania) | |||
| Początek | umowa tang.-secht. z Magnis z 14 Ra'anau 9662 | |||
| Koniec państwa | niepokoje społeczne 9751 EK | |||
| Demografia | ||||
| Ludność (rok 9750 EK) |
74 544 874 - 36 526 988 Kaori - 19 381 667 Buania - 7 752 667 Pinu - 4 472 692 Wyspy Zach. - 1 863 622 Atirai - 446 897 Ma'uri - 373 Dom. Antarkt. - 2 981 795 Ter. demark. Dz. Ziem - 1 118 173 Samodz. Takatoa | |||
| Narodowości | Tangijczycy (19 narodów, w tym Buańczycy i Atyrajczycy), Pinusi, Sechtońcycy, narody dewijskie, Szurowie, Neszowie, Murowie | |||
| Języki używane: | ayu, buański, inne | |||
| Średnia dł. życia | 60 lat | |||
| Wiara | ||||
| Religia państwowa | karaizm (~70%) | |||
| Religia dominująca | {{{religia dominująca}}} | |||
| Typ religii | system filozoficzno-religijny | |||
| Siła wyższa lub panteon | karai (energia wody) | |||
| Najważniejsze ośrodki kultu | Świątynia Naratajska, Talanga, Pięć Mędrców Inne: Świątynia pięciu aspektów w Taka'o (KNA), drewniana świątynia w Tirameng (KLU), Wielka Świątynia w Tau Rao (KKN) | |||
| Poziom wolności wyznania | znacznie ograniczona | |||
| Inne religie | Buae (YO), szamanizm tangijski (KMA, KTK), rdzenne animistyczne, pinuskie, atyrajskie, kērosutoccu | |||
| Geografia i natura | ||||
| Położenie na świecie | Kanisja: wyspa Kaori, Pinu, wyspy zachodnie, Buania Dewia: Atirai Sfeniscja: Ma'uri, nowoces. | |||
| Powierzchnia | 3 620 604 km² - 1 014 748 km² wyspa Kaori - 900 087 km² Buania - 1 058 701 km² Pinu - 109 tys. km² wyspa Atirai - 38,9 tys. km² wyspa Ma'uri - 7,6 tys. km² wyspa nowocesarska | |||
| Stefy klimatyczne | wybrzeża, lasy deszczowe, lasy umiarkowane, wysokie góry, pustynie | |||
| Gospodarka | ||||
| Kraje eksportu | Secht, Szur, Państwo Neszów, Ajdynir | |||
| Towary eksportowe | szkło, papier, mapy, perły i biżuteria perłowa, okręty, kauczuk, heban tangijski, ruda żelaza, miedzi | |||
| Kraje importu | Secht, Szur, Państwo Neszów, Ajdynir | |||
| Towary importowe | żywność, drewno okrętowe i budowlane (mahoń, cedr), pasza, komponenty metalowe, złoto | |||
| System monetarny | oparty na parytecie złota (1 AOT = bulion 7,78g złota) | |||
| Waluta | aotai | |||
| Kod waluty | AOT | |||
| "ΛΥΤΑ ΝΙ ΦΑΡΙ - ΜΑ'Α ΧΑΤΥΑ ΧΑΡΙ" | ||||
| Ewolucja | ||||
| ||||
Tangia (ay. Τανγυα Tangua /'tʰaŋgwa/, bu. Tañu /taŋu/, mhn. Τανὲμά Tanèmá tane˨ma˦), pełna nazwa: Cesarstwo Wielkiej Tangii (klinowo: 
; ay. "Ταυ Τανγυανα Τηλανλερα" Tau Tanguana Teilanlera, bu. "Tañusy", mhn. "μα Τήλάν-μὰλι Τήλεά υ Τάο Τανὲμά" ma Teélán-màli Teéleá iu Táo Tanèmá) - państwo znajdujące się w większości w Kyonie zachodnim oraz na wyspach Wszechoceanu i Sfeniscji, o powierzchni 3 620 604 km², sąsiadujące z Sechtem na wschodzie, Państwem Neszów i Dewią na północy, Szurem na południu oraz Murią i Ajdynirem na zachodzie. Składa się z dużej wyspy Kaori, wysp zachodnich Akeira i Hiranea, półwyspu Pinu, Terytorium Demarkacyjnego Dzikich Ziem Kanisji, południowodewijskiej wyspy Atirai, wyspy Ma'uri oraz sfeniscjańskiej wyspy Nowocesarskiej oraz znacznej liczby małych wysp Wszechoceanu. Stolica państwa znajduje się we wschodniokaoryjskim mieście Kun Atla. Głową państwa jest cesarz, "teilan", rządzący pod legendarną Koroną Kaori, a władcami poszczególnych regionów są najwyższej rangi zarządcy zwani "kaoritanu". Religią państwową jest karaizm, obowiązujący na wszystkich terytoriach oprócz pustyń Marao i Takangari, gdzie dopuszczany jest także szamanizm tangijski, oraz Buania, gdzie wyznawana jest religia Buae. Symbolem państwa jest księżyc Lykaon na tle krzyża buańskiego, przy czym w Buanii flaga jest pomarańczowa, a na pozostałych terytoriach jest granatowoniebieska. W roku 9700 EK populacja wynosiła 74 544 874, a średnia wieku 60 lat.
Opisywane tu lata 9654 - 9750 EK były złotym wiekiem w dziejach Tangii. Technologicznie, Imperium Tangijskie odpowiadało poziomowi ziemskiego imperium brytyjskiego w późnym XVIII i wczesnym XIX wieku, przy czym w pewnych aspektach wyprzedzając rozwój technologii na Ziemi (taśmy przesyłowe, guma i obicia kół, optyka katadioptryczna, mikroskop), a w innych spóźniając się (brak osiągnięć humanitarnych takich jak konstytucja czy prawa człowieka, brak rewolucji przemysłowej). Imperium tangijskie było mocarstwem gospodarczym i militarnym, szczególnie sławiąc się największą i najbardziej nowoczesną marynarką wojenną na ówczesnym świecie. Wykorzystywało broń palną z zamkiem skałkowym u armii lądowej na dużą skalę, z dobrze dopasowanymi do niej taktykami. Gospodarczo, Tangia utraciła swoje znaczenie jako historycznego monopolisty na produkcję tropikalnego kauczuku, gdzie recepturę produkcji wtórnie odkryto bądź wykradziono i powtórzono w Sechcie, ale stała się lokalną potęgą tekstylną, eksportu przypraw, elementów okrętowych, a także transportu kruszcu i kamieni szlachetnych od potęg tych złóż z antarktycznych regionów świata. Imperium konsekwentnie prowadziło politykę importu dóbr surowych (materiałów, surowców) i eksportu towarów już przetworzonych (ubrań, naczyń, dekoracji, broni), wymagających specjalistycznej wiedzy rzemieślniczej. Była także potęgą w usługach, wpierw dzięki wprowadzeniu i unowocześnieniu sechtońskiej myśli finansowej, a później wskutek naturalnego rozwoju sektora usługowego przy bardzo pomyślnej koniunkturze makroekonomicznej. Tania siła robocza, zasilana nieludzko wykorzystywanymi niewolnikami, głównie o pochodzeniu pinuskim, sprawiła, że Tangia lat 9654 - 9750 posiadała potężny surplus eksportu nad importem.
Sukces imperium tangijskiego w złotym wieku pod kątem politycznym był efektem trzech ważnych czynników:
- pokojowego i owocnego wstąpienia Buanii do Unii Tangijskiej;
- skutecznych reform państwa: scalono politycznie i ideologicznie prowincje kaoryjskie, w tym na drodze rewolucji religijnej usunięto ich własne, lokalne systemy monarsze i demokratyczne, zastępując je wydajnym systemem imperialnym z cesarzem na czele i podległymi jemu kaoritanu, oraz dzięki zunifikowaniu systemu monetarnego na przestrzeni prawie całego imperium, a także dzięki metodycznym przemianom kulturowym skutkującym powstaniem kultu cesarza i wykształcenia się wydatnej warstwy arystokratycznej i zarazem kultury posłuszeństwa i dyscypliny w warstwach średniej i niższej, i zwiększeniu wykorzystania niewolnictwa w celach odniesienia korzyści finansowych;
- dobrym traktowaniem Buanii i bardzo pomyślnym na dłuższą metę wynikiem Trzeciej Wojny o Saakę lat 9654 - 9662, która doprowadziła do upadku ekonomiczną i cywilizacyjną dominację Sechtu w regionie.
Uważa się, że złoty wiek Tangii zakończył się po 9750 roku, kiedy system imperialno-feudalny w połączeniu z dobrze już rozwiniętym kapitalizmem epoki nowożytnej, z nieprawidłowym zarządzaniem krajem przez kosztowną i arogancką klasę arystokratyczną, potężną magnaterię bez praw szlacheckich, z nieludzkim wykorzystywaniem tangijskich niewolników oraz klasy robotniczej, i fal nieurodzaju, doprowadził kraj do utraty stabilności. Gwoździem do trumny imperium był upadek meteorytu na Kun Atla w 9867 EK i następnie Tangijska Wojna Domowa lat 9900-9905 EK, która ostatecznie położyła kres imperium i dzięki której powstała Święta Republika Tangii, zwana FTI.
Tangię jako projekt prowadzi Canis. Jest jednym z pierwszych państw projektu Kyon. Jest najbardziej rozwiniętym projektem tego autora, nie tylko z uwagi na ilość tekstu i dbałość o szczegóły, ale także na matematyczne podejście do demografii i gospodarki, z zależnością statystyk od siebie. Demografia jest rozbijana "od góry do dołu" na coraz drobniejsze grupy społeczne, do których dopisywane jest wynagrodzenie. Na podstawie tych działań udaje się ustalić wiele szczegółów, które do tej pory przy takich projektach były tylko mglistymi domysłami. Za prowincję Buania odpowiada Kazimierz.
| Uwaga: Niniejszy artykuł traktuje o czasach wybiegających daleko w przyszłość od roku 8973 EK. Należy traktować go jako apokryf, a treść jako spekulację. |
Nazwa kraju
Słowo "Tangia" (język ayu) czy "Tanema" (język mahan) są niejasnego pochodzenia. W czasach unitarnych spekulowano związek ze słowem "τανγα" tanga oznaczającym "mistrzostwo" albo "władzę" (por. "τανυ" tanu - władca), ale nawet w tych czasach powszechnie akceptowano pogląd, że jest to znacznie późniejsza interpretacja. Słowo "Tangia" pojawia się pierwszy raz podczas okresu Kaori w ośmiu tekstach lutafaryjskich, gdzie tym określeniem nazywano "ciepłe kraje mórz". Prawdopodobnie przez najstarszą część historii słowo "Tangia" oznaczało po prostu "świat", a potem wyspę Kaori. Po przyłączeniu Buanii do unii tangijskiej, wyspę Tangię nazwano wyspą Kaori, a słowem "Tangia" określano polityczny ustrój podległy cesarzowi.
Kraj nazywano też innymi określeniami:
- "Ταυαν υ λουρη" tawan i lourei - kraina szkła,
- "Τηλεα υ ομα'ε" teilea i oma'e - państwo kuszy,
- "Ρανγνα ταυαν" rangna tawan - świetlisty kraj.
Buańczycy nazywają kraj "Tañusy" /taŋusɯ/, gdzie człon "-sy" dotyczy państwa. W Sechcie nazywa się go w nscht. ܬܐܵܢܘ݅ Tānū. Ajdynir nazywa Tangię "Tāzhvanir" /ta:ʐvaˈɲir/.
Nazwy w różnych językach
Poniższa tabela przedstawia nazwy Tangii w różnych językach.
| język | nazwa państwa | pełna nazwa państwa | nazwa mieszkańca |
|---|---|---|---|
| języki ziemskie | |||
| Polski | Tangia | Cesarstwo Wielkiej Tangii | Tangijczyk |
| English | Tangia | Empire of Great Tangia | Tangian |
| języki kyońskie | |||
| Ajdyniriański | Tāzhvanir [ta:ʐvaˈɲir] |
Dāyevanaqiyas Tāzhvanirani [da:jɛ.vanaqi'yas ta:ʐvaɲi'raɲi] |
Tāzhvôs [ta:ʐ'vɤs] |
| Ayu | Τανγυα Tangua ['taŋ(g)wa] |
 Ταυ Τανγυανα Τηλανλερα Tau Tanguana Teilanlera /tœː 'taŋgwana 'tejɫanɫeɾa/ |
Τανγυαραι Tanguarai /'taŋgwaɾai/ |
| Buański | Tañu /taŋu/ |
Tañusy /taŋusɯ/ |
Tañuiro /taŋuiro/ |
| Enencki | Táwo /táwɔ/ | Tawóki [tawɔ́ki] | |
| Mahan | Τανὲμά [tane˨ma˦] |
Τήλάν-μὰλι Τήλεά υ Τάο Τανὲμά /ma teː˦la˦n ma˨li teː˦lea˦ ɥy ta˦ɔ tane˨ma˦/ |
Ραί υ Τανὲμά /rai˦ ɥy tane˨ma˦/ |
| Murski | Tangāa ['tʰʌŋʊə] |
||
| Neszyjski |  Āes |
||
| Nowosechtoński | ܬܐܵܢܘ݅ Tānū, ܬܸܢܘ݆ Tenu [taːnuː], [te'nu] |
ܬܵܢܐܲܒܳ ܡ݇ܪܤ Tānav Mərs, ܬܲܢܐܲܒܳ ܡ݇ܪܤ Tanav Mərs [taːnav mr̩s], [tanav mr̩s] |
|
| Nuaryjski | Τάνυα Tanua |
Τειλανξύς Τάνυα Teilanksus Tanua |
Ινατανυαξύς Νύ Inatanuaksus Nu |
| Yuke | Tannuahero /tanːʷa'hɛɾɔ/ |
Ani Teilanatonxus Tannuahero /a'ni 'tejlanadə̃͡ɰ̃ksus 'tanːʷaˌhɛɾɔ/ |
Tannuanekan /'tanːʷanɛˌgan/ |
Symbole narodowe
Symbole narodowe tangijskie to imperialna flaga kaoryjska, imperialna flaga buańska, flaga takatoa oraz emblemat cesarski. Poszczególne prowincje posiadają swoje symbole narodowe wyrażone hieroglifami klinowymi. Do insygniów państwowych należy także Korona Kaori. Podstawowymi symbolami całego państwa są hieroglify klinowe "Tangia" oraz hieroglif "Teilan" (cesarz):
|
|
|
| Hieroglif "Τανγυα" Tangua - Tangia | Hieroglif "Τηλαν" Teilan - cesarz |
Romboidalny symbol klinowy Tangii z przecięciem w środku miał symbolizować jedność wyspy Kaori, reprezentując istotny historycznie związek jego części wschodniej i zachodniej. Później nabrał w ogóle znaczenia "unia", "związek". W Sechcie symbol jest nazywany obelżywie "kozie oko".
Flaga
Imperialna flaga Tangii występuje w dwóch wariantach kolorystycznych:
|
|
|
| Flaga imperialna, wariant kaoryjski | Flaga imperialna, wariant buański |
Charakterystyczny, pomarańczowy wariant buański jest używany wyłącznie przez Buańczyków. Pozostała część imperium wykorzystuje granatowy kolor.
W centrum flagi znajduje się Lykaon, księżyc, symbol narodowy Tangijczyków. Jest używany jako symbol jedności narodów tangijskich i symbol misji karajskiej, której celem jest rozprzestrzenienie religii wody na cały świat. Związek wody z naturalnym satelitą jest silny na Ziemi, ale jeszcze silniejszy na Kyonie, ponieważ Lykaon krąży o wiele bliżej swojej planety niż Księżyc.
Za księżycem znajduje się krzyż buański symbolizujący znaczną więź Tangijczyków z Buanią. W wariancie buańskim jest widoczny z charakterystycznymi okręgami występującymi w parach, na fladze kaoryjskiej te okręgi są blade i ledwie widoczne. Po lewej stronie znajduje się symbol klinowy wyspy Atirai. Po prawej stronie znajduje się symbol klinowy terytorium Pinu.
Pozostałe
Z fizycznych (namacalnych) symboli Tangii możemy wyszczególnić poniższe:
- Kusza - choć w 9700 EK dominuje już broń palna, to kusza jest wciąż używana jako narodowy symbol łowców tangijskich
- Szkło i wszelka optyka - Tangia wykonuje soczewki i lunety, peryskopy, teleskopy, a także powszechnie wykorzystywane są ozdoby i narzędzia szklane.
- Orka (ay. "Τανγυανα αραταο") jest symbolem całej morskiej Tangii.
- Glyptodon - symbol Tangii lądowej.
- Lasy i zarośla - zdecydowana większość terytoriów imperium ma ciepły, wilgotny klimat i bujną roślinność. Dotyczy to przede wszystkim terytorium Pinu.
- Ohuż (bu. "Keha") jest symbolem Buanii. O sproszkowaną substancję o świetnych właściwościach smakowych, konserwujących, ale też psychodelicznych, toczono wojny.
Zaćmienie słońca nad Tangią. Noc jest częstym motywem kultury tangijskiej.
Slogany
- ✦ “ΛΥΤΑ·ΝΙ·ΦΑΡΙ-ΜΑ'Α·ΧΑΤΥΑ·ΧΑΡΙ” /'ɫʉta ni 'faɾi 'maʔa 'ɦatwa 'ɦaɾi/ język ayu ⌑ "Luta ni Fari, wpisz mnie do kronik!"
Tangijskie władze stosują kilka sloganów. Są one ponumerowane. W roku 9700 był to "Καραι χο'υμ λοα νατλα φορονο" Karai ho'um loa natla forono /'kaɾai 'ɦoʔʉm 'ɫoa 'natɫa 'foɾono/, co oznacza "Noc karajska nad całym światem". W roku 9750 był to "Φαι τηλανλερα - τατλανευι τηλανλερα" fai teilanlera - tatlaneui teilanlera /'fai 'tejɫanɫeɾa 'tatɫanœʉ̯i 'tejɫanɫeɾa/, czyli "silne cesarstwo - piękne cesarstwo".
Oprócz sloganów przypisywanych konkretnemu cesarzowi, stosowane są ogólne slogany. Wiele z nich ma długą historię.
- "Λυτα νι Φαρι - μα'α χατυα χαρι" Luta ni Fari - ma'a hatua hari /'ɫʉta ni 'faɾi 'maʔa 'ɦatwa 'ɦaɾi/. Najstarszy slogan, pochodzący z początków okresu Kaori. Jego słów nie da się dopasować do języka ayu, prawdopodobnie było to obcojęzyczne, być może przedtangijskie wyrażenie, które zostało przystosowane do ubogiej fonetyki ayu i przekształcone przez wieki. Hasło interpretuje się jako starożytny okrzyk bojowy "Luta ni Fari - wpisz mnie do kronik". Używany też jako okrzyk bojowy.
- "Ιχη φινεο υ'ιτα" Ihei fineo u'ita /'iɦej 'fineo 'wʉʔita/ - "tylko pierwszy zaszczyt". Pierwsze hasło okresu unitarnego, przyjęte w 6911 EK (0 ET) wraz z ustanowienie cesarstwa.
- "Χο'υμ! Χο'υμ! Τανγυα χο'υμ!" Ho'um! Ho'um! Tangua ho'um! /'ɦoʔʉm 'ɦoʔʉm 'taŋgwa 'ɦoʔʉm/ - "noc! noc! tangijska noc!" Okrzyk bojowy przyjęty do 9509 EK podczas karajskiej rewolucji sekty yul-yoa. Oznacza rozwój ideologii karajskiej w taki sposób, aby była wyznawana przez cały świat, tak, że zawsze nad jakimiś karaistami świeci noc z gwiazdami[1].
"Λυτα νι Φαρι - μα'α χατυα χαρι", to rytmiczny okrzyk bojowy z czasów okresu Kaori.
Znaczenie słów "Luta ni Fari, wpisz mnie do kronik!" zdaje się być dopisane znacznie później, a język oryginalnych słów pozostaje nieznany.
Historia
- Główny artykuł: Historia Tangii
Historia Tangii to historia sporej części regionu Kanisji, tak wyspy Kaori, jak i pozostałych regionów, z których część jest tak oddalona od Kaori, że do czasów nowożytnych historia biegła zupełnie odrębnym tokiem i należy ją rozpatrywać osobno. Jednak według znanej historii to właśnie na Kaori wybudowano najstarsze po sąsiednim Sechcie cywilizacje w regionie i to tam używano pisma, zatem choć dzieje ludzi w obszarze Buanii czy Pinu są starsze, to spisana historia i wynikające z niej szczegóły są najdłuższe na Kaori, zatem o dziejach tej wyspy wiadomo najwięcej. Historia Kaori i później samej Tangii, wraz z innymi obszarami, dzieli się na następujące okresy:
- Neolit;
- Cywilizacja Marajska;
- Tangijskie Wieki Ciemne, podczas których Tangijczycy przybyli na Kaori;
- Okres Królestw Tangijskich, tzw. Kaoryjski, który był rozbiciem dzielnicowym z politycznymi zmaganiami o Koronę Kaori;
- Okres Unitarny wczesny, oznaczający okres współpracy regionów z wieloma bogatymi tradycjami demokratycznymi;
- Okres Unitarny późny, kiedy system demokratyczny istniał formalnie, ale władza już od dawna skupiała się w rękach marszałka rady państwa, tzw. cesarza tangijskiego, lub organizacji religijnej Yul-Yoa;
- Okres Imperialny, kiedy wszelkie instytucje demokratyczne były rozmontowane, którego dotyczy niniejszy artykuł.
| Od | Do | Okres | Epoka | Więzi administr. | Religia | System polityczny | System ekonomiczny | Komentarz |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Neolit | Homo sapiens, odmiany oceanicznej, przez tysiące lat migruje do Szuru, Buanii i następnie zasiedla Pinu. | |||||||
| 1500 EK | 2500 EK | Marajska | Cywilizacja Marajska (wczesna) |
Państwa-miasta | Religia Marajska | Polis z centrum w świątyniach | Agrarny z handlem barterowym | Ludność marajska przybywa na Kaori z półwyspu sechtońskiego, przynosząc m.in. pismo hieroglificzne. |
| 2501 EK | 3000 EK | Cywilizacja Marajska (złoty wiek) |
Imperium Marajskie | Religia Marajska | Zhołdowane polis dominowane przez jedną z frakcji | Agrarny z handlem barterowym, pierścienie srebrne jako waluta | Ludność marajska tworzy własną cywilizację, bogatą w pałace, toczy wewnętrzne i zewnętrzne wojny, zakłada biblioteki bogate w tabliczki klinowe | |
| 3001 EK | 3300EK | Cywilizacja Marajska (późna) |
Imperium Marajskie | Religia Marajska | Zhołdowane polis dominowane przez jedną z frakcji, niestabilne | Agrarny z handlem barterowym, pierścienie srebrne jako waluta | Cywilizacja marajska zaczyna zapadać się pod wpływem napływu ludności z kontynentu i własnym ciężarem, w połączeniu z katastrofami naturalnymi | |
| 3301 EK | 5516 EK | Tangijskie Wieki Ciemne | regres do systemu plemiennego | Religia Marajska, szamanizm tangijski | Brak państwowości, zanik sztuk pisania, liczny bandytyzm | Agrarny z handlem barterowym, zbieractwo-łowiectwo | Napływ ludności typowo tangijskiej w 3404 EK. Podczas tego okresu na wyspie znalazła się Korona Kaori. | |
| 5517 EK | 6910 EK | Kaoryjski | Okres Królestw Tangijskich | Żadne, wiele królestw | Szamanizm tangijski | Feudalny, z władcami rządzącymi swoimi prowincjami | Agrarny z handlem barterowym, monety miedziane, srebne i złote, wiele walut | Założenie Luta ni Fari w 5517 EK, inspiracja inskrypcjami marajskimi zapoczątkowała piśmiennictwo tangijskie, liczne walki o Koronę Kaori, chaos w regionie |
| 6911 EK | 8875 EK | Unitarny | Unia Tangijska (wczesna) |
Unia ekonomiczna, poza tym rozdzielność | Szamanizm tangijski, karaizm | Feudalny, monarchie w jednych prowincjach, demokracja szlachecka w innych, Rada Państwa z Cesarzem (marszałkiem rady) na czele | Feudalny, agrarny, oparty o własność ziemską panów (tanu) i chłopstwo pracujące na nich | |
| 8876 EK | 9200 EK | Unia Tangijska (średnia) |
Unia ekonomiczna, poza tym rozdzielność | Karaizm | Monarchie w jednych prowincjach, demokracja szlachecka w innych, Rada Państwa z Cesarzem (marszałkiem rady) na czele | Pierwsze oznaki lekkiego kapitalizmu, merkantylizm, zelżenie pańszczyzny, nakłady na zwiększenie wydajności, odkrycia oceaniczne, handel | Wstąpienie Buanii do Unii Tangijskiej. Kolonizacja Atirai. | |
| 9201 EK | 9550 EK | Unia Tangijska (późna) |
Scentralizowanie prowincji na gruncie religijnym, upadek znaczenia Rady Państwa, wzrost znaczenia cesarza | Karaizm | Monarchie w jednych prowincjach, demokracja szlachecka w innych, Cesarz samodzielnie rządzący Radą Państwa | Wzrost znaczenia niewolnictwa, kolonizacje zagraniczne, znaczne inwestycje w Buanię, poprawa dobrobytu, ale spadek swobód obywatelskich | ||
| 9551 EK | 9699 EK | Imperialny | Imperium Tangijskie (wczesne) |
Obalenie monarchii i sabotaż systemów demokratycznych w Tangii, potężna konsolidacja kraju, rozrost propagandy, eksploracje oceaniczne | Karaizm | Neofeudalna z potężnym rozwarstwieniem społecznym i wydatną warstwą arystokratyczną, zmiany kulturowe, polityczne, administracyjne, pierwsi kaoritanu | Inwestycje w okręty i handel, merkantylizm, jednolita polityka monetarna | |
| 9700 EK | 9750 EK | Imperium Tangijskie (złoty wiek) Niniejszy artykuł |
Pełne scalenie administracyjne | Karaizm | Neofeudalny z cesarzem, arystokracją, mieszczaństwem i chłopstwem, z potężnym rozwarstwieniem społecznym i wydatną warstwą arystokratyczną. | Mieszany feudalno-kapitalistyczny z kompaniami handlowymi o własnym kapitale, kwantyfikacja wartości ziemi i pracy, w późniejszym czasie w tym chłopskiej, olbrzymi skok znaczenia niewolnictwa w gospodarce. | ||
| 9751 EK | 9904 EK | Imperium Tangijskie (późne) |
Pełne scalenie administracyjne | Karaizm | Neofeudalny z cesarzem, arystokracją, mieszczaństwem i chłopstwem. | Kolizja magnatów kapitalistycznych z ubożejącą, ale politycznie ważną warstwą arystokratyczną. | Liczne powstania niewolników, niepokoje społeczne. Impakt Kunatlyjski i Tangijska Wojna Domowa całkowicie kończą dzieje imperium. | |
Powstanie cywilizacji
Cywilizacja powstaje tam, gdzie istnieją warunki geoklimatyczne, które dają szansę społeczeństwu istnieć, pod warunkiem wykształcenia przez niego umiejętności gromadzenia surplusu, a także tam, gdzie klimat jest wystarczająco spójny na większej przestrzeni, żeby zaistniała możliwość rozszerzenia zasięgu geograficznego tej samej rośliny i tych samych zwierząt wykorzystywanych do produkcji żywności, która utrzyma populację. Na Ziemi, cztery pory roku z zimą na czele w Europie oraz dwa sezony z porą suchą w Azji dały Europejczykom i Azjatom potrzebę gromadzenia na zimę/porę suchą surplusu produkowanego w korzystnych porach roku. Ponadto, w Australii jednostajny klimat powodował, że nie było potrzeby gromadzenia surplusu i zarazem rozwoju państwowości, a Afryka oprócz niekorzystnego klimatu pustyń i dżungli jest większa od Aleksandrii po Kapsztad niż od Senegalu po Etiopię, więc ta sama roślina rosnąca w Zimbabwe nie była w stanie rosnąć dużo bardziej na północ czy południe. Tymczasem, przykładowo pszenicę można było uprawiać od Lizbony po Szanghaj. Należy pamiętać, że gromadzenie surplusu w Europie i Azji dało potrzebę magazynowania, a zatem spichlerzy, które musiały być bronione przez żołnierzy, którzy nie produkowali żywności, ale mieli do niej dostęp. Powstające nierówności społeczne wymagały istnienia usystematyzowanej religii, a ta bez połączenia z państwowością byłaby zbyt niestabilna i ulotna, aby utrzymać państwo, stąd powstało i państwo. Ponadto, bliski fizyczny kontakt bydła, psów, zwierząt, grzybów, i wielu roślin, którego nie było w małych i odizolowanych od siebie społeczeństwach plemiennych, dał mieszankę biologiczną, przez którą powstały i ewoluowały drobnoustroje i wraz z nimi choroby, które pierwotnie pochłonęły wiele istnień, ale przez co populacje neolityczne wykształciły w sobie z czasem pewną odporność biologiczną. To głównie dlatego przede wszystkim Europejczycy i Azjaci, choć nie tylko oni, rozwinęli zaawansowane cywilizacje, i tak odpowiada się na pytanie dlaczego to nie Aborygeni podbijali Londyn, tylko odwrotnie - przy czym choć więcej ofiar pochłonęły zawleczone choroby niż kule strzelb, to ludy pierwotne musiały mierzyć się z jednym i z drugim[2].
W przypadki tropikalnych terenów Tangii widzimy jednostajny klimat na wybrzeżach oraz jednostajny klimat górski i wysokogórski oraz pustynny w centrum, ale klimat wyspy Kaori powodował, że wyspa średnio co dwa lata znajdowała się pod wpływem to wiatru zachodniego, to wschodniego. Z uwagi na wspomniane wysokie góry i duży rozmiar wyspy, powodowało to, że na przemian to wschodnia, to zachodnia część wyspy zarastała bujną roślinnością, która dawała żywność człowiekowi i zwierzętom. To dawało warunki odpowiednie do stworzenia potrzeby gromadzenia i obrony surplusu, a ponadto do zawiązywania mechanizmów państwowych i do handlu. To właśnie odróżnia Pinu od Kaori. Płaski, nadmorski półwysep Pinu, porośnięty dżunglami nieustannie dającymi owoce i warzywa w małej ilości, wspierał model plemienny społeczeństw, podczas gdy wyspa Kaori wspierała model wysoce cywilizacyjny, rozpoczynając od cywilizacji marajskiej.
Cywilizacja Marajska
- Główny artykuł: Cywilizacja Marajska (wczesna)
- Główny artykuł: Cywilizacja Marajska (złoty wiek)
- Główny artykuł: Cywilizacja Marajska (późna)
Cywilizacja Marajska istniała na wyspie Kaori orientacyjnie w latach 1500 EK - 3300 EK. Przed 1500 EK, wyspa Kaori była okazjonalnie zamieszkiwana przez ludy zbieracko-łowieckie, ale dopiero od 1500 EK zaczynają się pojawiać oznaki cywilizacyjne, przede wszystkim w postaci pisma. Ludność marajska przyszła na wyspę z półwyspu sechtońskiego i to z niego przyniosła pismo klinowe, hieroglificzne.
Kultura obfitowała w piętrowe pałace i zdobione naczynia gliniane, poza tym generalnie pasowała do innych kultur epoki miedzi i potem brązu w obszarze Kanisji. Szczyt epoki przypadał na lata około 2501 EK - 3000 EK.
Upadek cywilizacji marajskiej nastąpił w około 3300 EK, ale nie był punktowy i zajął prawie 400 lat. Był spowodowany prawdopodobnie kombinacją wielu czynników naraz, od najazdów obcych ludów (prawdopodobnie przybyłych z półwyspu Pinu przodków Tangijczyków), przez klęski naturalne (susze, głód), po zapaść systemu handlowego w całym regionie.
Tangijskie Wieki Ciemne
- Główny artykuł: Tangijskie Wieki Ciemne
Tangijskie Wieki Ciemne oddzielają czasy marajskie od czasów kaoryjskich i trwały orientacyjnie od 3301 EK do 5516 EK. W tym czasie, sztuka pisma zanikła całkowicie, stąd nazwa "wieki ciemne". W tych czasach ludność marajska gwałtownie zmniejszyła swoją populację, zastąpili ją Tangijczycy, ludność przybyła z półwyspu Pinu o antropologicznie oceanicznej odmianie. W tym czasie również prawdopodobnie Korona Kaori przewędrowała nieznanym sposobem i z nieznanego powodu z głęboko starożytnej Nuarii przez Szur, Buanię i Pinu aż na Kaori.
Okres Królestw Tangijskich
- Główny artykuł: Okres Królestw Tangijskich
Okres Królestw Tangijskich rozpoczyna się od powstania Królestwa Lutafaryjskiego w 5517 EK (-1394 ET), a kończy wraz ze wspomnianym założeniem cesarstwa w 6911 EK (0 ET). W tym czasie powstały państwa, które do czasów imperialnych były wyraźnie odrębnymi jednostkami administracyjnymi. Wszystkie te państwa były w początkowym okresie zarządzane przez króli, później część z nich była monarchiami elekcyjnymi z funkcjonującymi parlamentami.
W tym okresie państwa wchodzące w skład rozbicia dzielnicowego toczyły ze sobą wojny o Koronę Kaori. Frakcje walczące w konfliktach odbierały sobie prawo do rządzenia pod koroną, co miało im dać władzę nad całym państwem, jednak skrajnie rzadko miało to miejsce, zazwyczaj otwierało to kolejny epizod wiecznych wojen. Wraz z postępem technologicznym i organizacyjnym doszło do poważnej wojny zwanej Wielką Wojną o Koronę Kaori, która doprowadziła do tak znacznych zniszczeń i wyludnienia, że przeklęto Koronę i zawiązano współpracę na poziomie gospodarczym w 6911 roku, otwierając okres Unitarny.
Okres Unitarny
- Główny artykuł: Tangia (6911 EK)
Okres unitarny rozpoczął się w 6911 EK, kiedy wybudowano fortecę w Tau Atla, a w niej grafitową komnatę, gdzie złożono ku przestrodze wieków Koronę Kaori. Zawiązano jednocześnie unię gospodarczą wschodu wyspy z zachodem i założono Radę Państwa na czele z cesarzem ("τηλαν" teilan), dla którego w Luta ni Fari wybudowano ogromny pałac, i którego utrzymywano z podatków wszystkich prowincji wraz z całą świtą. Cesarz posiadał funkcję marszałka rady/spikera izby i pozostali członkowie rady nie byli mu podlegli, był dziedziczny, reprezentował wszystkie kraje naraz, dbał o porządek obrad, i posiadał jeden głos. Okres unitarny definiowało zachowanie takiego właśnie stanu rzeczy, szczególnie we wczesnym i średnim etapie.
Rewolucja Kauczukowa
- Główny artykuł: Rewolucja Kauczukowa
W roku 7200 EK rozpowszechniono uprawy kauczukowca, endemicznego dla Akeiry, a w roku 7340 EK odkryto proces wulkanizacji naturalnego kauczuku. Otrzymaną w ten sposób gumę wykorzystywano do obicia obuwia żołnierzy, kół, taśm przesyłowych, uszczelek kontenerowych i zderzaków, do bielizny, produkcji kaloszy i gumek zaciskowych. Tajemnicę tego procesu natychmiast zabezpieczono tajemnicą rządową. Guma tangijska nie była eksportowana, natomiast eksportowano z Tangii gotowe, wyprodukowane produkty, na które był ogromny popyt. To zapewniło Tangii ogromny przychód, regulowany jednak przez Secht, który był bramą do bogatych potęg centrum i wschodu Kyonu, takich jak Ajdynir, Państwo Truskie, Siedmiomieście, Muria czy Olsenia. Tajemnicę produkcji gumy skutecznie utrzymano aż do 9681 EK, przez 2341 lat kyońskich, czyli 873 lat ziemskich, ponad połowę mniej, niż na Ziemi utrzymano tajemnicę produkcji jedwabiu. Eksport tych produktów był największym sukcesem komercyjnym w historii Tangii, scalił prowincje tangijskie, szczególnie przeciwko Sechtowi, wykorzystującemu swoją pozycję.
Pierwsza Wojna o Saakę
- Główny artykuł: Pierwsza Wojna o Saakę
Tangijskie prowincje porozumiały się w sprawie konieczności przerwania kontroli Sechtu nad eksportem gumy na wschód. Co prawda jakakolwiek wojna kompletnie zamknęłaby możliwości eksportu, ale z powodu cła marże na tak pożądanym produkcie zaczynały i tak ograniczać jego wartość. W 8843 zarząd Sechtu otrzymał wypowiedzenie wojny, które zignorowano - Tangijczycy uchodzili wtedy za wywyższających się dzikusów, za jakich uważano na przykład Pinusów. Tangijczycy odebrali to jako obelgę.
W 8843 siły tangijskie zaatakowały Secht w miejscowościach Afair (Tangijczyków po 3 dniach zepchnięto z powrotem do morza z minimalnymi stratami sechtońskimi), Magnis (tysiąc Tangijczyków napotkało piętnaście tysięcy Sechtończyków i po zabiciu 150, porozumiało się z wrogiem i wykonało odwrót) i Saaką, gdzie jednak starły się armie równej wielkości, a walczący tam Tangijczycy byli silniejszego sortu. Zamieszanie w szeregach Sechtu wprowadziło sprawne wykorzystywanie zatrutych strzał przez Tangijczyków, i Sechtończycy wycofali się za mury.
Tangia była na niższym poziomie od Sechtu pod każdym możliwym względem, militarnym, infrastrukturalnym, ekonomicznym, populacyjnym, moralnym, strategicznym, technologicznym czy rekonesansu. W 8845 dowódca hetyński Hazad Tabad dar Masmadōr oraz arad Konfederacji Sechtu Kazim Ya-Szalef zaatakowali Tangijczyków, zabili 1500, resztę wzięli do niewoli, z cesarzem Hari Koe na czele. Statki tangijskie pod Sechtem została zatopione co do jednego, a okręty sechtońskie ruszył na Orumilo, Reitikę i Kun Atla i zatopiły 60% floty nie stoczywszy bitwy z nikim. Secht nie żądał niczego od Tangijczyków - nie wzięto ich poważnie.
Plan trzydziestoletni
- Główny artykuł: Tangijski Plan Trzydziestoletni
Z perspektywy historii, Hari Koe rozegrał swoją sytuację najlepiej jak mógł: po powrocie z niewoli sechtońskiej udowodnił tangijskim przywódcom, jak głębokie błędy popełniono i że nie ma żadnych szans na odwet zanim Tangia faktycznie nie wyjdzie z poziomu "dzikusów" za jakich brał ich Secht do poziomu cywilizacji. Argumenty cesarza były potężne, bo Hari Koe upozorował przyjaźń z aradem Sechtu Kazimem Ya-Szalefem, który lubił chwalić się dzikim plemionom jak bardzo lepsze jest jego państwo, i błyskawicznie uczył się rozwiązań cywilizacyjnych. Sechtończycy, których straty w wojnie były minimalne, a którzy nie chcieli pozbawiać się cennego dostawcy, uznali to za inwestycję, i uczyli cesarza.
Trzydziestoletni plan budowy cywilizacji Tangii cesarza Hari Koe trwał od końca wojny w 8845 EK do 8875 EK. W tym czasie zbudowano setki kilometrów dróg, flotę handlową i wojenną, wzmocniono handel z Pinu, plemionami buańskimi i Szurem, wprowadzono księgowość sechtońską opartą o przychody i rozchody, bank centralny, walutę aotai, usprawniono rynek kredytu, poprawiono produktywność rolnictwa, poprawiono uzbrojenie, wprowadzono wywiad wojskowy i zaczęto szpiegowanie Sechtu, wprowadzono rozwiniętą hierarchię wojskową i dyscyplinę żołnierską oraz departament propagandy państwowej z użyciem ulicznych nawoływaczy i mówców głoszących hasła pankaoryjskie, progresywne i narodowościowe.
Kazim Ya-Szalef do samej śmierci w 8871 roku nie podejrzewał nastrojów Sechtońskich. Jego następca Lərev Farsan dar 'urn nie był tak naiwny i wyrzucił Tangijczyków ze struktur znaczenia szczególnego, zniósł ulgi podatkowe. Tangijscy podżegacze podburzyli część społeczeństwa sechtońskiego do ataków na karawany i sklepy tangijskie, ich seria w 8875 EK przerosła oczekiwania tangijskie, stosunki tangijsko-sechtońskie stały się mocno napięte. Arad Sechtu Lərev Farsan dar 'urn po spaleniu wielkiego magazynu w Ha Agav domyślił się, że Hari Koe pociąga za sznurki w jego społeczeństwie, i przedstawił plan przeciwdziałania liderom swoich krain, ale został przez nich wyśmiany, ponieważ pamiętali oni Tangijczyków jako nieinteligentne, dzikie plemiona, niezdolne do naruszenia takiej siły jak Secht - nawet po tym jak ewakuowano Tangijczyków z Sechtu i zerwano stosunki dyplomatyczne.
Druga Wojna o Saakę
- Główny artykuł: Druga Wojna o Saakę
Tangia z 8877 była już zupełnie innym państwem niż w 8843. Atak tangijczyków rozpoczął się w nocy 14 fo'onau 8877 EK zmasowanym atakiem na magańskie porty w Surrāt, Haden, Saace, Hasin, hetyńskie miasta Ha Agav, Haq Kabot, 'er, oraz porty Afair i Bašar w kraju urańskim. Charakterystycznie dla tej wojny, w wielu z nich użyto gazów bojowych, szczególnie raelgaru i arsenu. Atak na hetyńską stolicę Ha Agav był szczególnie olbrzymi, zużyto prawie 10 tys. kanistrów z trującą substancję, a pogoda sprzyjała atakowi, co zabiło kilkadziesiąt tysięcy cywilnych osób, w tym kobiet i dzieci. Skutki i sens ataku były szokiem dla samej Tangii i doprowadził do poważnych zaburzeń w dyscyplinie floty, ale na przeprosiny było już za późno, obie strony wiedziały, że stoją w obliczu wojny totalnej.
W 8879 roku flota sechtońska rozgromiła resztki floty tangijskiej i uderzyła na Kun Atla, Reitikę i Orumilo. W bitwie o Orumilo użyto dużej ilości substancji zapalających, co rozpętało burzę ogniową, unicestwiło 80% miasta i zabiło prawie sto tysięcy ludzi. Sechtończycy i Tangijczycy równo opisali potworności z Ha Agav i Orumilo, powoli opuszczając wzajemne animozje i obwiniając bogów wojny o zmącenie umysłów ludzi, w których zaczęto się zastanawiać nad wpływem rozwoju technologii i jego użycia przez człowieka przeciwko drugiemu człowiekowi. Po wojnie, to wywołało charakterystyczny etap humanizmu w historii zachodniego Kyonu.
Natarcie sił zachodniotangijskich (Naratajczyków, Tongamijczyków, Lutafaryjczyków i Nomeurajczyków), zmobilizowanych zagładą Orumilo, unicestwiło resztki floty przeciwnika i Tangijczycy skierowali się na Secht, który po kilku bitwach został okupowany. Ponownie oblężono Saakę, tym razem porządnie. W 8883 roku skarbce obu krajów były opustoszałe, a gospodarki w ruinie. Saakę oblegano siedem lat (2,6 roku ziemskiego) i w roku 8888 wojska tangijskie katapultowały za mury miasta zwłoki osób zmarłych na dżumę i ich przedmioty. Wywołana tym epidemia pochłonęła w 8888 - 8890 EK w sumie 57 000 osób, zanim ją wygaszono, ale miasto się nie poddało.
W 8890 roku społeczeństwa obu krajów uznały, że wojna była tak bezsensowna i z tak wielkimi stratami, że w Tangii cesarz Hari Koe został aresztowany i pozbawiony tronu, a w Sechcie Lərev Farsan dar 'urn został dekapitowany w przewrocie. Oba narody szukały już sposobu na porozumienie się, a obie armie miały dość walki w okopach. Uzgodniono winnych, przyczyny wojny, i skorzystano z Pinusów do zabezpieczania handlu między oboma stronami do czasu wygaszenia animozji.
Tangia unitarna okresu średniego
- Główny artykuł: Tangia (8973 EK)
Ponieważ odbudowanie pełnych kontaktów handlowych z Sechtem od razu po tak krwawej wojnie było niemożliwe, Tangia zwróciła się do innych państw celem zdywersyfikowania rynków. Rozwinęły się kontakty z Pinu i szczególnie intensywnie komunikowano się z Buanią, gdzie budowano manufaktury i osiedla, handlowano drewnem i ohużem, tytoniem, cukrem, kuszami, pancerzami, wyrobami szklanymi (np. okularami), obuwiem gumowym, wyciągi linowe. Buańczycy wzbogacili tangijską sztukę teatralną, kulinarną i filozofię.
Tangia założyła flotę państwową, nazwaną Takatoa, i opracowała galeon, inspirowana innowacjami neszyjskimi. Prześcignęła w 9353 państwo Neszów w kolonizacji Atirai, gdzie wojska aranu starły się z dewijskiego pochodzenia tubylcami. W 8973 EK, roku wspólnym Kyonu, polityka Tangii była stadium pośrednim pomiędzy niezależną unią gospodarczą z 6911 EK, a okresem imperialnym.
Tangia unitarna okresu późnego
- Główny artykuł: Tangia (9509 EK)
Do roku 9495 EK karajska sekta "Gwiezdna Droga", Yul-Yoa, scalała społeczeństwo tangijskie ponad regionalnymi podziałami. Dołączyła do niej Kalia, cesarzowa, która następnie dokonała w 9495 EK przewrotu nad Radą Państwa, czyniąc jej członków swoimi marionetkami. Oficjalnie Rada jeszcze istniała, ale doradzała cesarzowej, zupełnie tracąc prawo weta.
Tymczasem Buania, nie mogąc porozumieć się wewnętrznie między swoimi plemionami, i tocząc ze sobą wojny, wreszcie od 9266 EK stopniowo zaczynała integrować się z Tangijczykami. Ostatecznie, do roku 9509 EK Buania była pełnoprawnym członkiem Unii Tangijskiej, wielu Buańczyków przyjęło karaizm, a jej wódz formalnie miał stanowisko przy Radzie.
Okres imperialny
Przejście od okresu unitarnego do imperialnego było płynne. W późnym okresie unitarnym, np. 9509 EK, Rada Państwa i tak straciła prawo weta, ale jeszcze istniała, doradzając cesarzowi. Maksymalnie do 9640 EK doszło do znacznie dalszych, głębokich przemian politycznych. Przede wszystkim zasabotowano systemy demokratyczne, tj. republiki Tongami, Lutafaryjską i Nomeurajską. We wszystkich trzech uznano, że cesarska partia Yul-Yoa jest jedyną dopuszczalną i z czasem odwołano wybory. W kilku dalszych prowincjach doszło do przewrotów procesarskich przeciwko lokalnym monarchiom. Z początku w dwóch dawnych republikach i jednej dawnej monarchii w miejsce prezydentów czy króli powołano tzw. kaoritanu, czyli władców, którzy podlegali tylko pod cesarza, ale formalnie rządzili pod słynną Koroną Kaori, którą wydobyto z grafitowej komnaty, i pod którą zaczęli na powrót rządzić cesarzowie. Jeden system polityczny po drugim upadał i powoływano nowych kaoritanu. System też wyjątkowo dobrze przyjął się w Buanii, gdzie uznano go za usprawnienie dotychczasowej buańsko-tangijskiej administracji.
Trzecia Wojna o Saakę
- Główny artykuł: Trzecia Wojna o Saakę
Kres imperium
Okres imperialny nawiązywał mocno do okresu kaoryjskiego i był antagonizmem okresu unitarnego. Tradycje demokratyczne zostały zarzucone. Doszło do przemian kulturowych, gdzie propaganda państwowa promowała posłuszeństwo u obywateli. Z czasem, nazwiska rodowe nabrały autorytetu. W środkowym etapie, zwanym złotym wiekiem Tangii, zarządzanie jeszcze było na tyle wydajne, że w kraju zapanował pokój, dobrobyt, a Tangia wyprzedziła inne państwa w poziomie cywilizacyjnym. Ten czas trwał około pięćdziesięciu lat: od ok. 9700 EK do 9750 EK. Ten system nie mógł istnieć długo, ponieważ kraju zapanował neofeudalizm, będący mieszanką systemu feudalnego przemieszanego z potężniejącymi praktykami kapitalistycznymi. To właśnie one sprowadziły na kraj szereg kryzysów, do tego wstrząsnęły nim powstania coraz to mocniej uciskanych niewolników oraz klęski naturalne. Ostatecznie, w stolicę kraju uderzył duży meteoryt, który zaburzył żniwa na całym świecie i wprowadził chaos w Tangii, kończący się wojną domową, która położyła kres Imperium.
Polityka Tangii złotego wieku
Polityka cesarstwa tangijskiego w jej Złotym Wieku jest skomplikowana. Z uwagi na historię państwa, należące do niego tereny należy rozdzielić na tereny tangijskie (Kaorytów), buańskie, tereny podbite, kolonie zamorskie (np. Ma'uri), działania terytorialne Takatoa, i wyspę Atirai. W każdym z tych regionów zasięg władzy cesarskiej jest nieco inny i samo prawo jest inne, zatem w znaczeniu administracyjno-legislacyjnym Tangia pozostała federacją.
Jednocześnie należy odróżnić Imperium z lat 9654-9750 EK, które opisuje niniejszy artykuł, od tego z 9751-9866 EK, które opisuje odpowiedni artykuł. Tangia lat 9654-9750 EK miała najsilniejszy wizerunek monarchistyczno-arystokratyczny, z niemal boskim kultem cesarza (ay. "τηλαν" teilan) i podległych mu kaoritanu (ay. "καοριτανυ" kaoritanu) i świetnie rozwiniętą arystokracją, która początkowo zarządzała handlarzami i zezwalała niezależnym kompaniom handlowym na działania kolonialne, przede wszystkim na terytorium Pinu, Atirai i którym pozwoliła na zarządzanie nawet istotnymi międzynarodowymi trasami handlowymi (Tangia-Secht, Tangia-Dewia, Tangia-Ajdynir, Tangia-Szur, Tangia-Nuaria). W tym okresie kraj zatem wycofał się z merkantylnego zarządzania na pół-merkantylne, pół-feudalne. W późniejszych latach, 9751-9866 EK, niezależni handlarze przekształcili się w magnatów bez wstępu do pałaców, bez sztandaru, bez tytułów szlacheckich, ale zdobyli taką potęgę (faktyczną, ekonomiczno-społeczną potęgę), że nabywali faktyczną władzę polityczną pomimo braku tytułów szlacheckich i dzięki rynkowi kredytu, który udzielali arystokracji, zupełnie zakłócili istniejący ład społeczny. Niedoświadczony kapitalizm doprowadził też wtedy do kilku kryzysów gospodarczych, co w połączeniu z gospodarką kolonialno-wyzyskową opartą w coraz większej mierze o nieludzkie wykorzystywanie niewolników, uderzenie meteorytu w Kunatla w 9867 EK, z coraz silniejszymi ruchami socjalistycznym i komunistycznym wśród warstw chłopskiej i robotniczej, i fatalnymi plonami doprowadziło ostatecznie do wojny domowej i powstania republiki.
Istotnym faktem odróżniającym Imperium Tangijskie od wcześniejszych okresów (np. 8973 EK czy 9509 EK) było też zejście religii (karaizmu) na drugi plan. Odłam juljoański (ay. "γιυλ-γιοα καράιγιομι " yul-yoa karaiyomi, dosł. "religia karai gwiezdnej rzeki") stabilnie opanował cały kraj i, co ważniejsze, przeniknął wszystkie struktury polityczne. I choć Buania posiadała bardzo wysoką autonomię i specjalny status, pozwalający jej wyznawać własną religię rodzimą (Buae), to karaizm wyznawało tam 40%, w tym wiele elit społecznych. Ponadto karaizm był kompatybilny z wieloma wierzeniami Buae, ponadto karaizm był ze swojej specyficznej definicji stworzony dla wyspiarskich organizmów politycznych, nie obszarów kontynentalnych, więc i sama religia uległa przemianie. Ostatecznie doprowadziło to do odmian karaizmu zwanych "buańskim karaizmem" i "pinuskim karaizmem", które były uznane oficjalnie w Imperium epoki 9866 EK, ale w tu opisywanym okresie 9654-9750 jeszcze nie zawsze i nie wszędzie. Faktem jest, że w 9654-9750 religia była już oczywistym narzędziem państwa tangijskiego w rękach cesarza.
Struktury władzy
Na najwyższym poziomie władzy znajduje się suweren, którym jest cesarz Tangii. Cesarz jest dziedziczny, domyślnie, albo wybierany przez urzędujących kaoritanu przy wsparciu rady nadzwyczajnej. Zasiada on na tronie w Luta ni Fari albo w Kun Atla (późniejszy okres) pod legendarną Koroną Kaori, z której wyjęto piętnaście klejnotów. Rozkazy cesarskie są wdrażane poprzez przekazanie ich przedstawicielom cesarza najwyższej możliwej rangi, nazywanym kaoritanu, którzy noszą pierścień z jednym z klejnotów Kaori lub z jego repliką. Kaoritanu jest mianowany przez cesarza osobiście i występuje tylko jeden na region. Cesarz posiada władzę odwołania kaoritanu, czasowego lub trwałego pozbawienia go władzy, albo skazania go na śmierć. W większości dominiów panuje zasada "wasal mojego wasala nie jest moim wasalem", co oznacza, że cesarz nie może wydawać poleceń np. tanu, i musi przekazać kaoritanu stosowne polecenie wydania rozkazu, i dopiero to zobowiązuje do czegokolwiek kaoritanu. Ta zasada była jednak niepisana i w praktyce usłyszenie rozkazu od stanowiska wyższego bardzo rzadko powodowało sprzeciw.
Dominium (tonno'o) jest rządzone przez cesarza i jego kaoritanu. Dominia dzielą się na prowincje (mau), na czele każdej prowincji stoi kaoritanu. Prowincje dzielą się na hrabstwa (huon), rządzone przez hrabich (huontanu). Hrabstwa dalej dzielą się na dystrykty (mei'i), rządzone przez zarządców (mouri). Strukturę władzy na najwyższym poziomie w latach 9654 - 9750 odzwierciedla poniższy spis, przedstawiający spis władców tangijskich, cesarza i jego kaoritanu, na rok 9750 EK.
Cesarz Yul-Yoa Aku Olo'o (Τηλαν Γιυλ-Γιοα ΑΚΥ ΟΛΟ'Ο)
Dominium Kaori (Καορι Τοννο'ο):
Kaoritanu prowincji Naratai: lord Nato'era Maku (Νατο'ερα Μακυ, Ναραταινα Καοριτανυ)
Kaoritanu prowincji Tongami: lord Katu Atori (Κατυ Ατορι, Τονγαμινε Καοριτανυ)
Kaoritanu prowincji Luta ni Fari: lord Hatei Utlamari (Χανη Υτλαμαρι, Καοριτανυ υ Λυτα νι Φαρι)
Kaoritanu prowincji Nomeurai: lord Kao Kapori (Καο Καπορι, Νομευραινε Καοριτανυ)
Kaoritanu prowincji Marao: lord Tane'ane Apori (Τανε'ανε Απορι, Μαραονα Καοριτανυ)
Kaoritanu prowincji Orumilo i Rejtika: lady Kalia Warine (Καλια Υαρινε, Καοριτανυ υ Ορυμιλο νι Ρητικα)
Kaoritanu prowincji Takangari: lord Takakori Harani (Τακακορι Χαρανι, Τακανγαρινε Καοριτανυ)
Kaoritanu prowincji Kun Atla: lord Matu Matei (Ματυ Ματη, Κυν Ατλανα Καοριτανυ)
Dominium Buania (Busy, Πυ-Γιο Τοννο'ο):
Kaoritanu prowincji Saboem: lord nieznany
Kaoritanu prowincji Kehaem: lord nieznany
Kaoritanu prowincji Uriikem: lord nieznany
Kaoritanu prowincji Ahoem: lord nieznany
Kaoritanu prowincji Unem: lord nieznany
Kaoritanu prowincji Pobeem: lord nieznany
Kaoritanu prowincji Feutsyem: lord nieznany
Kaoritanu prowincji Ykenbegá: lord nieznany
Kaoritanu prowincji Ñyem: lord nieznany
Kaoritanu prowincji Laisyem: lord nieznany
Dominium Pinu (Πινυ Τοννο'ο):
Kaoritanu prowincji Atla Apori: lord Kanu Kaluli (Κανυ Καλυλι, Ατλα Απορινε Καοριτανυ)
Kaoritanu prowincji : lord Kakari Mari (Κακαρι Μαρι, Ταυ Φυνυνα Καοριτανυ)
Kaoritanu prowincji Pinu Lau: lord Ron Kut Keri (Ρον Κυτ Κερι, Πινυ Λαυνα Καοριτανυ)
Kaoritanu prowincji Kaputu Au: lady Ao Karoni (Αο Καρονι, Καπυτυ Αυνα Καοριτανυ)
Kaoritanu prowincji Opila Muli: lord (Χαρα Μαραι, Οπιλα Μυλινε Καοριτανυ)
Kaoritanu prowincji Yo'ati Muli: lady Sakoma Neluli (Σακομα Νελυλι, Γιο'ατι Μυλινε Καοριτανυ)
Kaoritanu prowincji Komipuli: lady Kalasi Kuli (Καλασι Κυλι, Κομιπυλινε Καοριτανυ)
Dominium Wysp Zachodnich (Οκιτα Νημιλυν Τοννο'ο):
Kaoritanu prowincji Akeira: lord Matatu Futlari (Ματατυ Φυτλαρ, Ακηρα Καοριτανυ)
Kaoritanu prowincji Hiranea: lord Kal Fanglari (Καλ Φανγλαρι, Χιρανεα Καοριτανυ)
Dominium Atirai (Ατιραι Τοννο'ο):
- Kaoritanu prowincji Atirai: lord Konnari Ma'ohea (Κονναρι Μα'οχεα, Ατιραι Καοριτανυ)
Dominium Ma'uri (Μα'υρι Τοννο'ο):
- Kaoritanu prowincji Ma'uri: lord Tane'ane Nui-Kao (Τανε'ανε Νϋι-Καο, Μα'υρι Καοριτανυ)
Dominium Antarktyczne (Μενγιοα Τοννο'ο):
- Kaoritanu prowincji Wyspa Nowocesarska: lord Larimena Karifoe (Λαριμενα Καριφοε, Τηλαν Αχαρι Καοριτανυ)
Dominium Demarkacyjne Dzikich Ziem (Κεπορο υ Ιλο Κυνα Τοννο'ο):
Kaoritanu prowincji Karere: lord Uminaro Karui (Υμιναρο Καρυι, Καρερε Καοριτανυ)
Kaoritanu prowincji Kal Kapora: lord (Καλ Κυλι, Καλ Καπορα Καοριτανυ)
- Samodzierżawstwo Takatoa (Υρα Τακατοα):
Kaoritanu prowincji Samodzierżawstwa Takatoa: admirał Ariano Tonu (Αριανο Τονυ, Τακατοα Ταυτανυ)
Cesarz Tangii
- Główny artykuł: Cesarz Tangii
Cesarz Tangii (ideogram klinowy: , ay. "Τηλαν" Teilan /'teĭɫan/, mhn. "Τήλαν" Téilan /tej˦lan/) - tytuł monarszy władcy Tangii. Zakres władzy cesarza ideologicznie jest absolutny, ale zgodnie z regułą "wasal mojego wasala nie jest moim wasalem" (ay. "Κανμαλονα κανμα ραόν κανμαλο" kanmalona kanma raon kanmalo) bezpośrednie polecenia wydaje wyłącznie kaoritanu. Cesarz jednak ma instrumenty politycznego nacisku na kaoritanu: może ich do woli odwoływać i mianować. Oprócz tego, z uwagi na kult jednostki cesarza w tej epoce, sprzeciwienie się cesarzowi miało bardzo niebezpieczne skutki polityczne dla kaoritanu. Wierzono, że taki system jest najlepszy, ponieważ cesarz zachowywał kontrolę nad ogółem kraju, ale nie wdawał się w szczegóły, nad którymi nie byłby w stanie zapanować z uwagi na wielkość imperium. Z tego powodu od cesarzy oczekiwano, że ich polecenia będą wydawane tam, gdzie jest to konieczne. Podpisane rozkazy cesarskie, zwane mutai ("μυται") miały moc prawną.
Pierwotnie instytucja cesarza była eksperymentem politycznym mającym za zadanie utworzenie członka rady państw Tangii, którego podstawowym celem byłoby bycie bezspornym i bezstronnym, elementem spajającym cały kraj, utrzymanym z podatków wszystkich państw podległych oraz prowincji, i odpowiedzialnym zarówno za porządek obrad poprzez sztucznie wymagany szacunek wobec jego osoby, jak i za proponowanie inicjatyw pod głosowanie. Praktyka ta wychodziła różnie i najczęściej cesarz był marionetką albo pewnych prowincji, albo całej rady. W nowszych czasach powiązania religijne z fanatykami karaistycznymi nadały cesarzowi realną władzę, która zniosła radę jako najwyższą instancję, jako niewydajną, i ustanowiła cesarza jedynym, najwyższym władcą tak w aspekcie ustawodawczym i wykonawczym, jak i sądowym i religijnym. Cesarz zasiadał na początku epoki (9640 EK) w Luta ni Fari, tradycyjnej stolicy wyspy. Potem zasiadał w ogromnym kompleksie pałacowym w Kun Atla, wydając zazwyczaj rozkazy zasiadając pod wielokrotnie restaurowaną Koroną Kaori.
Kaoritanu
- Główny artykuł: Kaoritanu
Kaoritanu (ay. "Καοριτανυ") sprawowali nad poszczególnymi regionami kraju takimi jak Naratai czy Tongami. Zastąpili oni królów i prezydentów republik oraz wodzów regionów plemiennych. Początkowo było 10 kaoritanu, rządzących wyspami Kaori, Atirai i Hiranea. W 9750 roku każdy region posiadał swojego kaoritanu, było ich aż 32 plus zarządca marynarki wojennej.
Kaoritanu byli mianowani i odwoływani przez cesarza i przyjmowali od niego rozkazy. W przypadku braku rozkazów, rządzili samodzielnie. Zdarzało się, że władcy mniej istotnych regionów nie otrzymywali rozkazów od cesarza wcale (np. Pinu Lau).
Takatoa
- Główny artykuł: Takatoa
Takatoa jest marynarką państwową Tangii. W latach największej ekspansji oceanicznej, Takatoa z formalnego punktu widzenia posiadała własny kodeks działania i musiała funkcjonować w dużej mierze jak oddzielna formacja administracyjna z cesarzem tangijskim jako seniorem. Ponieważ odległości geograficzne pomiędzy poszczególnymi częściami imperium były olbrzymie, terytoria, którym nie nadano własnych praw administracyjnych były zarządzane oddzielnie przez Takatoa i na podstawie praw ustanowionych przez admiralicję. Współzależność okrętów od administracji lądowej powodowała, że hierarchia polityczna generalnie była zachowywana. Takatoa w 9700 i 9750 roku zajmowała się administracją całych tysięcy mniejszych wysp Wszechoceanu oraz różnych czasowych lub permanentnych kolonii kontynentalnych ustanawianych w różnych częściach globu. To nie administracja cesarska lub najbliższego dominium miała dbać o te kolonie, ale Takatoa w zależności od ekonomicznej opłacalności kolonii lub celów politycznych.
Istniało prawo pierwszeństwa dekretu cesarskiego. W związku z nim, terytorium, któremu nadano własne prawa administracyjne ze skutkiem natychmiastowym i bez prawa do sprzeciwu przechodziło z władzy Takatoa na władzę ustanowionych dekretem organów, wpierw wchodząc w okres przejściowy, a następnie całkowicie. Nie zawsze jednak było to egzekwowane, ponieważ nie zawsze kolonie - a niektóre z nich były oddalone od innych ziem o całe tysiące kilometrów żeglugi - miały szansę dowiedzieć się o nadaniu im praw. Z tego względu głównie prawa nadawano tym obszarom, które, po pierwsze, były dostatecznie rozwinięte, a po drugie, gdzie nie dało się ukryć faktu zaistnienia dekretu, na przykład poprzez intensywne kursowanie wielu okrętów na ten teren.
Polityka zagraniczna
Tangijska polityka zagraniczna jest nastawiona na wyzysk w krajach, które można podbić, i handel w krajach, których podbić się nie da lub się nie opłaca. Podbito Pinu i Dzikie Ziemie i wchłonięto tysiące wysp od Atirai po wyspę Nowocesarską - rdzenną ludność zazwyczaj wywieziono siłą na okrętach i rozproszono po imperium, masowo wcielając w szeregi niewolników, szczególnie rdzenną ludność pinuską i atyrajską. Kilkadziesiąt czy odnośnie niektóry miejsc nawet kilkaset lat po tych działaniach podbite tereny nabrały charakteru całkowicie tangijskiego. Inaczej jest z Buanią, która zachowała bardzo wysoką autonomię, jednocześnie masowo czerpiąc z rozwiązań tangijskich i stopniowo mieszając się z Tangijczykami.
Polityka prawdziwie zagraniczna jest prowadzona przede wszystkim z Sechtem, Państwem Neszów, Szurem, ale w Złotym Wieku zasięg kontaktu bezpośredniego został rozszerzony i objął olseńską Nuarię, a także Murię i Ajdynir. Te bliższe relacje są handlowe, ale napięte i na zasadzie rywalizacji z przymuszoną współpracą. Tangijska doktryna Złotego Wieku zakłada pokaz potęgi, ale imperium nie dążyło do starcia. Relacje z dalszymi państwami takimi jak Muria, Nuaria czy Ajdynir są przyjaźniejsze i stricte nastawione na handel. Relacje z innymi państwami są głównie pośrednie i dotyczą uprzejmej wymiany korespondencji.
Geografia, klimat i podział administracyjny
Wyższy podział administracyjny posiada poniższą strukturę. Poniższa lista je przedstawia wraz z przyjętym tłumaczeniem:
- τοννο'ο tonno'o /'tonnoʔo/ - dominium, rządzone przez cesarza za pośrednictwem kaoritanu,
- μαυ mau /mœː/ - region, rządzony przez kaoritanu /'kaoɾitanʉ/ (wielkich lordów) i podległych im tanu /'tanʉ/ (lordów),
- χυον huon /ɦuon/ - hrabstwo (τανυκυνα tanukuna /'tanʉkʉna/, tzw. "ziemia pańska") rządzone przez huontanu /'ɦuontanu/ (hrabich),
- μη'ι mei'i /'mejʔi/ - dystrykt, rządzony przez mouri /'mœʉ̯ɾi/ (zarządzców).
Zatem podział administracyjny najwyższego szczebla (dominiów) jest widoczny na mapie poniżej, z zaznaczeniem, że jest to mapa na rok 9750 EK:
Dominium Kaori
Dominium Kaori (ay. 
Καορι /'kœːɾi/) znajduje się na wyspie Kaori, dużej wyspie na zachód od kontynentu. Posiada znaczne terytorium (drugie pod względem powierzchni po Pinu) oraz największą populację z całego cesarstwa. Jest centrum politycznym, militarnym i handlowym. Stolicą jest miasto Kun Atla.
Geograficznie i klimatycznie jest to teren mocno zróżnicowany. Wyspa ma pochodzenie tektoniczne i znajduje się na zderzeniu kilku płyt kontynentalnych. W jej centrum znajduje się sześć potężnych łańcuchów górskich o przewyższeniach przekraczających 10 tys. metrów nad poziomem morza. Te łańcuchy górskie, jak również wiele łańcuchów mniejszej wysokości, rozdzielają wyspę i tworzą wyraźne pustkowie pośrodku. Z tego względu na Kaori stosuje się czasami podział wysokościowy:
- Lanakuna (ΛΑΝΑΚΥΝΑ /'ɫanakʉna/) to strefa nizin. Obejmuje obszary od poziomu morza i 1020 hPa do wysokości ciśnienia 794 hPa, to jest do około 2000 metrów.
- Lanameira (ΛΑΝΑΜΗΡΑ /'ɫanamejɾa/) to strefa wyżyn i gór mniejszych. Są to wszystkie obszary górskie zdolne do normalnego, stałego zamieszkania, wraz z prowadzeniem życia, włączając w to takie elementy życia jak przebieg ciąży, przechodzenie chorób czy dorastanie dzieci. Jest to obszar od 2000 metrów do 6000 metrów. Kończy się tam, gdzie ciśnienie atmosferyczne spada poniżej 50%, tj. 471 hPa.
- Tang-lana (ΤΑΝΓΛΑΝΑ /'taŋ(g)ɫana/) to strefa wysokościowa rozciągająca się od 6000 metrów do 8000 metrów. To obszar gór, w którym wytrenowane osoby są w stanie przebywać przez dłuższy czas, ale gdzie prowadzenie normalnego życia jest już wykluczone. To obszary do 355 hPa ciśnienia atmosferycznego.
- Tautang-lana (ΤΑΥΤΑΝΓ-ΛΑΝΑ /'tœːtaŋ(g)ɫana/) to strefa śmierci. Rozciąga się od 8000 metrów do 10000 metrów lub do spadku ciśnienia 264 hPa. W tym obszarze osoby wybitnie wytrenowane są w stanie spędzić kilka-kilkanaście godzin. Te wysokości są przekroczeniem granicy powyżej której człowiek nie jest w stanie się już zaadaptować, rany przestają się goić, a człowiek bardzo powoli zaczyna umierać. Dłuższy postój w tej części spowoduje śmierć.
- Aralang-lana (ΑΡΑΛΑΝΓ-ΛΑΝΑ /'aɾaɫaŋ(g)ɫana/) to strefa przyspieszonej śmierci. Oznacza wszystkie stratosferyczne terytoria górskie powyżej 10 000 metrów nad poziomem morza lub poniżej 264 hPa. Przebywanie na tych wysokościach wymaga pełnego kombinezonu pod przynajmniej częściowym ciśnieniem. W przeciwnym wypadku dochodzi do utraty przytomności w ciągu 60 sekund i zgonu w ciągu 30 minut.
Grafika w rozdz. 6144 x 4260 px
Historycznie, Kaori przede wszystkim dzieliła się na wschód i zachód. Z uwagi na klimat tej części Kyonu, średnio co około dwa lata (ale z możliwością wychyleń od 1 do 10 lat) to wschód, to zachód był na zmianę żyzny lub pustynniał. Kiedy jedna część kraju była wilgotna, a ziemia wydawała plony, to druga pustynniała. To dostrzeżenie właśnie tego faktu doprowadziło po wielu latach wewnętrznych konfliktów do zawiązania Unii Tangijskiej w 6911 roku.
Podział administracyjny
W 9640 roku Tangia finalnie rozwiązała stanowiska monarsze i demokratyczne. Zarządcami poszczególnych regionów zostali kaoritanu. W 9688 roku wydzielono administracyjnie Wyspy Zachodnie do osobnego dominium, a wyspa Kaori była oddzielnym dominium. Zatem, w 9700 roku, na wyspie Kaori było osiem prowincji i ośmiu kaoritanu.
| Dominium | Nazwa | Stolica | Populacja | Powierzchnia | Mapa | |||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| DOMINIUM KAORI |
Καορι Τοννο'ο Kaori Tonno'o
|
Kun Atla Κυν Ατλα |
36 526 988 | 829 379 km² | 
| |||
| Zdjęcie | Jednostka | Nazwa/klin | Stolica | Populacja | Powierzchnia | Klimat/teren | Kod | Położenie |
|
Region Naratai |
Μαυ Ναραται mau Naratai 
|
Naratai Ναραται |
8 985 639 | 123 834 km² | lasy deszczowe, bagna, trawy, wybrzeża | KNA | 
|
|
Region Tongami |
Μαυ Τονγαμι mau Tongami 
|
Tounarao Τουναραο |
5 040 724 | 92 493 km² | lasy deszczowe, równiny, stepy, wyżyny, wysokie góry, wybrzeża | KTO | 
|
|
Region Luta ni Fari |
Μαυ Λυτα νι Φαρι mau Luta ni Fari 
|
Luta ni Fari Λυτα νι Φαρι |
3 272 818 | 45 482 km² | lasy deszczowe, sawanna, góry, step | KLU | 
|
|
Region Nomeurai |
Μαυ Νομευραι mau Nomeurai 
|
Hatlangao Χατλανγαο |
2 228 146 | 45 864 km² | lasy deszczowe, sawanna, góry, step | KNO | 
|
|
Region Marao |
Μαυ Μαραο mau Marao 
|
Tungu i Marao Τυνγυ υ Μαραο |
336 048 | 92 875 km² | stepy, pustynia, równiny, wyżyny, wysokie góry, wybrzeża | KMA | 
|
|
Region Orumilo i Reitika |
Μαυ Ορυμιλο νι Ρητικα mau Orumilo ni Reitika 
|
Orumilo, Reitika Ορυμιλο, Ρητικα |
7 013 182 | 78 734 km² | sawanna, równiny, lasy deszczowe, góry, wybrzeża | KOR | 
|
|
Region Takangari |
Μαυ Τακανγαρι mau Takangari 
|
Tungu i Takangari Τυνγυ υ Τακανγαρι |
737 845 | 186 897 km² | pustynia, lasy deszczowe, lasy, stepy, wyżyny, wysokie góry | KTK | 
|
|
Region Kun Atla |
Μαυ Κυν Ατλα mau Kun Atla 
|
Kun Atla Κυν Ατλα |
8 912 585 | 163 200 km² | wybrzeża, lasy, lasy leszczowe, równiny, stepy, góry | KKN | 
|
Ukształtowanie terenu
- Główny artykuł: Mapa wyspy Kaori
Fauna
Flora
Dominium Buania
- ✦ “Busy” /busɯ/ język buański ⌑ Buania
Buania to duża kraina kontynentalna na zachodzie Kyonu znajdująca się na południe od Pinu, ale na północ od Szuru. Posiada łagodny klimat ze znaczną liczbą rzek i bujną roślinność. Posiada bardziej urodzajne gleby niż pozostałe krainy i ciepły, łagodny klimat. Bogata w ohuż. Prowincje w Buanii nazywane są "em", jest ich dziesięć, zatem i występuje dziesięciu kaoritanu.
| Dominium | Nazwa | Stolica | Populacja | Powierzchnia | Mapa | |||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| DOMINIUM BUANIA |
Busy Πυ-Γιο Τοννο'ο Pu-Yo Tonno'o 
|
Saboat Saboat / Σαποατι |
19 381 667 | 900 115 km² | 
| |||
| Zdjęcie | Jednostka | Nazwa/klin | Stolica | Populacja | Powierzchnia | Klimat/teren | Kod | Położenie |
|
Region Saboacki |
Saboem
|
Saboat | 6 977 400 | 135 013 km² | wybrzeża, lasy, równiny, pola, pagórki | BSB | 
|
|
Region Kehacki |
Kehaem
|
Kehaseat | 4 651 600 | 101 312 km² | wybrzeża, dżungla, lasy deszczowe, bagna | BKS | 
|
|
Region Urycki |
Uriikem
|
Feketaba | 3 488 700 | 88 929 km² | wybrzeża, wzgórza, góry, jeziora, bagna, las liściasty, las iglasty | BUM | 
|
|
Region Ahoacki |
Ahoem
|
Ahoat | 290 725 | 64 471 km² | wybrzeża, bagna, dżungle | BAT | 
|
|
Region Unacki |
Unem
|
Migába | 872 175 | 95 409 km² | wybrzeża, jeziora, bagna, góry, wzgórza | BUN | 
|
|
Region Pobecki |
Pobeem
|
Rýul | 678 358 | 46 888 km² | wybrzeża, dżungla, lasy liściaste, jeziora | BPM | 
|
|
Region Feucki |
Feutsyem
|
Feutsyat | 775 267 | 107 110 km² | wybrzeża, bagna, dżungle, lasy liściaste, lasy iglaste | BFC | 
|
|
Region Ykenbecki |
Ykenbegá
|
Begárýat | 387 633 | 104 410 km² | góry, bardzo wysokie góry, wzgórza, kotliny, lasy iglaste, pustynia | BYB | 
|
|
Region Niecki |
Ñyem
|
Ñybeul | 290 725 | 96 707 km² | góry, wzgórza, dżungle, jeziora, bagna, rwące rzeki | BNM | 
|
|
Region Laisujecki |
Laisyem
|
Isrobeul | 969 083 | 59 866 km² | wybrzeża, lasy iglaste, lasy cedrowe | BLS | 
|
Dominium Pinu
Dominium Pinu znajduje się w Kanisji, jest dużym półwyspem bezpośrednio na południe od wyspy Kaori. Posiada granicę lądową z Buanią i Terytorium Demarkacyjnym Dzikich Ziem. Największa prowincja Imperium, ale o najmniejszej gęstości zaludnienia. Do Trzeciej Wojny o Saakę w latach 9654-9662 EK stanowiła niepodległe państwo o nazwie Pinu, w wojnie większość ludności autochtonicznej albo została wywieziona z półwyspu w charakterze niewolników, albo zginęła (wskutek działań wojennych, zbiorowych mordów, od chorób). Obecnie autochtoni stanowią 9% populacji, głównie wymieszanej z Tangijczykami i Buańczykami i akceptujących ich zwyczaje i religie, dodatkowe 2% wciąż żyje w dżunglach prowadząc tradycyjny tryb życia. Półwysep jest relatywnie płaski, z łagodnym wzniesieniem w jego centrum, i jest niemal w całości porośnięty gęstymi lasami deszczowymi. Posiada najłagodniejszy klimat ze wszystkich terytoriów i umiarkowanie żyzne gleby. Stolicą jest Atla Apori, młode miasto założone przez Tangijczyków w 9655 EK.
| Dominium | Nazwa | Stolica | Populacja | Powierzchnia | Mapa | |||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| DOMINIUM PINU |
Πινυ Τοννο'ο Pinu Tonno'o 
|
Atla Apori Ατλα Απορι |
7 752 667 | 1 058 701 km² | 
| |||
| Zdjęcie | Jednostka | Nazwa | Stolica | Populacja | Powierzchnia | Klimat/teren | Kod | Położenie |
|
Region Atla Apori |
Μαυ Ατλα Απορι mau Atla Apori 
|
Atla Apori Ατλα Απορι |
4 031 387 | 102 614 km² | wybrzeża, dżungle, wodospady, rwiste rzeki | PAA | 
|
|
Region Tau Funu |
Μαυ Ταυ Φυνυ mau Tau Funu 
|
Kulai Κυλαι |
775 267 | 463 207 km² | wybrzeża, dżungle, wzgórza, wodospady, rwiste rzeki, bagna | PTF | 
|
|
Region Pinu Lau |
Μαυ Πινυ Λαυ mau Pinu Lau 
|
Oañiat bu. Oañiat / ay. Οανιατι |
155 053 | 93 960 km² | bardzo gęste dżungle, rwiste rzeki, wodospady, bagna | PPL | 
|
|
Region Kaputu Au |
Μαυ Καπυτυ Αυ mau Kaputu Au 
|
Nyaluli Mauk Νιαλυλι Μαυκι |
1 046 610 | 124 044 km² | wybrzeża, dżungle, wzgórza, wodospady, rwiste rzeki, bagna | PKA | 
|
|
Region Opila Muli |
Μαυ Οπιλα Μυλι mau Opila Muli 
|
Opilapu Οπιλαπυ |
426 397 | 90 251 km² | wybrzeża, bagna, dżungle, rwiste rzeki | POM | 
|
|
Region Yo'ati Muli |
Μαυ Γιοατι Μυλι mau Yo'ati Muli 
|
Feutaoiat bu. Feutaoiat, ay. Φευταογιατι |
503 923 | 107 148 km² | bagna, gęste dżungle, wybrzeża, urwiska | PYM | 
|
|
Region Komipuli |
Μαυ Κομιπυλι mau Komipuli 
|
Komi Κομι |
814 030 | 77 476 km² | wybrzeża, dżungle, wzgórza | PKP | 
|
Dominium Wysp Zachodnich
- ✦ “Τοννο'ο·Οκιτα·Νημιλυν”/'tonnoʔo ʔi 'ʔokita 'nejmiɫʉn/ język ayu ⌑ Dominium Wysp Zachodnich
Wyspy Zachodnie odnoszą się do dwóch wysp bezpośrednio na zachód od wyspy Kaori. Są to większa Akeira na północy ze stolicą w porcie Uruna i mniejsza wyspa Hiranea na południu ze stolicą w mieście Yatlomea. Obie wyspy mają istotne znaczenie handlowe, są ważnym punktem tranzytowym w handlu towarami tak dalej na zachód do Atirai i dalej z Murią i Ajdynirem, jak i z Neszami na północy. Ponadto, mają znaczenie produkcyjne, ponieważ wytwarza się tam cukier. Historycznie, Akeira jest wyspą, z której pochodzi kauczukowiec. Wyspy mają też bardziej urodzajne ziemie i produkują więcej żywności niż zużywają, dzięki czemu sprzedają zapasy okrętom. Specjalizują się w imporcie narzędzi stoczniowych i materiałów zamiennych, i naprawiają okręty.
| Dominium | Nazwa | Stolica | Populacja | Powierzchnia | Mapa | |||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| DOMINIUM WYSP ZACHODNICH |
Τοννο'ο Οκιτα Νημιλυν Tonno'o i Okita Neimilun 
|
Uruna Υρυνα |
4 472 692 | 135 682 km² | 
| |||
| Zdjęcie | Jednostka | Nazwa/klin | Stolica | Populacja | Powierzchnia | Klimat/teren | Kod | Położenie |
|
Region Akeira |
Μαυ Ακηρα mau Akeira 
|
Uruna Υρυνα |
2 683 615 | 97 844 km² | lasy deszczowe, wybrzeża | OAK | 
|
|
Region Hiranea |
Μαυ Χιρανεα mau Hiranea 
|
Yatlomea Γιατλομεα |
1 789 077 | 37 838 km² | lasy deszczowe, wybrzeża | OHI | 
|
Dominium Atirai
Atirai jest obszarem państwa Tangijskiego o statusie kolonii dojrzałej i należała pierwotnie do tangijskiej grupy wysp odległych, a w złotym wieku Tangii stanowi niepodległe dominium. Ta jednostka administracyjna jest położona na równikowej wyspie o rozmiarach 391 km na 411 km o powierzchni 109 692 km², w olbrzymiej odległości 6 901 km od północnych skrajów Akejry i 8 641 km na wschód od zachodnich wybrzeży wyspy Tangia, znajduje się w regionie Dewii bardziej niż Kanisji, do której dzieli ją odległość "zaledwie" 4 379 km. Jest wyspą wulkaniczną o złożach siarki i złota, egzotycznych przypraw, jest kolonią karną i miejscem badań naukowych, stanowi jako baza tangijska poważny punkt handlowy z Dewią. Wyspą zarządza jeden kaoritanu. Atirai przecina równik.
| Zdjęcie | Jednostka | Nazwa | Stolica | Populacja | Powierzchnia | Klimat/teren | Kod | Położenie |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
|
Region Atirai |
Μαυ Ατιραι mau Atirai 
|
Alai Ara Αλαι Αρα |
1 863 622 | 109 692 km² | wybrzeża, równiny, wulkany | ATI | 
|
Tangia napadła na wyspę w 9401 EK, pokonała miejscowe statki, a lokalną ludność zabrała w niewolę. Atirai znajduje się w tak ogromnej odległości od Tangii, że posiada autonomię w dosłownie wszystkim, czyniąc ją de facto niepodległym państwem w zaawansowanej unii z Tangią. Ważny punkt na szlakach eksploracyjnych tangijskiej floty handlowej, żegluga w te strony stała się szczególnie intensywna w złotym wieku Tangii z uwagi na szlak wody, nie tylko dalej na zachód w celach handlowych z Murią i Ajdynirem, ale też na północ z Dewijczykami Państwa Neszów.
Dominium Ma'uri
Wyspa Ma'uri znajduje się na oceanie, daleko na zachód i południe. Jest to najbardziej oddalony punkt, gdzie sięga cesarstwo tangijskie. Wyspa została odkryta przypadkiem przez okręt T.K.T. Nuilau w 9562 EK, którego zniosły utrzymujące się wiatry. Wyspę stanowi dawno wygasły wulkan, posiada ona morsko-umiarkowany klimat, który jest w stanie utrzymać zupełnie inną roślinność niż Tangia. Przede wszystkim jednak są na niej znaczne pokłady surowców, w tym złota. Kolonia w formalnym sensie istnieje od 9594 EK. W 9700 - 9750 EK jest zdolna do samodzielnego utrzymania się. Zamieszkują ją głównie Tangijczycy.
| Zdjęcie | Jednostka | Nazwa | Stolica | Populacja | Powierzchnia | Klimat/teren | Kod | Położenie |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
|
Region Ma'uri |
Μαυ Μα'υρι mau Ma'uri 
|
Ako Lea Ακο Λεα |
446 897 | 38 985 km² | wybrzeża, równiny, lasy umiarkowane, góry | MUI |
|
Dominium Antarktyczne
- ✦ “Τοννο'ο·υ·Μενγιοα” /'tonnoʔo ʔi 'menjoa/ język ayu ⌑ Dominium Antarktyczne
Tak zwane "Dominium Antarktyczne" to twór administracyjny z 9684 EK. Ekspedycje buańsko-tangijskie poszukujące nowych terenów eksploracyjnych w morzach południowych natrafiły w 9660 EK tylko na jedną większą wyspę, którą pierwotnie nazwano "Αχαρι Ταυριαν-Τα'ο" Ahari Taurian-Ta'o, tj. "nowe obserwatorium Tauriana", po czym zmieniono nazwę na "Τηλαν Αχαρι" Teilan Ahari, tj. "Nowocesarska". Działania cywilizacyjne na wyspie są bardzo utrudnione z powodu potężnych wiatrów antarktycznych i ponieważ sama wyspa składa się prawie w całości z gołych skał i jest agrarnie nieurodzajna. Nie znaleziono tam interesujących surowców naturalnych. Terytorium stworzono jako kolonię karną, obóz pracy o wyjątkowo ciężkim rygorze z więzieniem obliczonym na śmierć skazanych. Wyspa jest miejscem odpoczynku wielu ptaków. Znajdują się tam kolonie pingwinów. Wyspa doświadcza zjawiska dnia i nocy polarnej. Czasami zimą ocean potrafi zamarznąć.
| Zdjęcie | Jednostka | Nazwa | Stolica | Populacja | Powierzchnia | Klimat/teren | Kod | |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
|
Region Wyspy Nowocesarskiej |
Μαυ Τηλαν Αχαρι mau Teilan Ahari 
|
brak stałej załogi | 373 | 7 644 km² | skały, porosty, tundra | NTA |
|
Terytorium Demarkacyjne Dzikich Ziem
- ✦ “Τοννο'ο·υ·Κεπορο·υ·Ιλο·Κυνα” /'tonnoʔo ʔi 'kepoɾo ʔi 'ʔiɫo 'kʉna/ język ayu ⌑ Terytorium Demarkacyjne Dzikich Ziem
Terytorium Demarkacyjne Dzikich Ziem powstało na bazie traktatu pokojowego z Trzeciej Wojny o Saakę w 14 Ra'anau 9662. Przyczyną wybuchu wojny były napady plemion z terytorium Pinu na Buanię. Terytoria tzw. Dzikich Ziem Kanisji zamieszkują plemiona o jeszcze wyższej agresywności niż pinuskie, co było między innymi przyczyną powstania południowego muru sechtońskiego, tzw. Małego Muru. Zatem i traktat pokojowy, oprócz tangijskiej aneksji Pinu, obejmował podzielenie pozostałego terytorium rozdzielającego Tangię i Secht na pół i, słowami propagandy, "ucywilizowanie" terytorium celem otwarcia bezpośrednich szlaków handlowych, pokojowo lub siłą.
| Dominium | Nazwa | Stolica | Populacja | Powierzchnia | Mapa | |||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| TERYTORIUM DEMARKACYJNE DZIKICH ZIEM |
Τοννο'ο υ Κεπορο υ Ιλο Κυνα Tonno'o Keporo i Ilo Kuna 
|
Mengu Oma'e Μενγυ Ομα'ε |
2 981 795 | 342 454 km² | 
| |||
| Zdjęcie | Jednostka | Nazwa | Stolica | Populacja | Powierzchnia | Klimat/teren | Kod | |
|
Region Karere |
Μαυ Καρερε mau Karere 
|
Mengu Oma'e Μενγυ Ομα'ε |
894 538 | 189 955 km² | dżungle, wybrzeża, wulkany, rozpadliny, kaniony, sawanna, pustynia | IK1 | 
|
|
Region Kal Kapora |
Μαυ Καλ Καπορα mau Kal Kapora 
|
Muan Nui Μυαν Νϋι |
2 087 256 | 152 499 km² | dżungle, wybrzeża, wulkany, rozpadliny, kaniony | IK2 | 
|
Samodzierżawstwo Takatoa
Jednostka samodzierżawstwa Takatoa odnosi się do domyślnego stanu terytoriów morskich, wyspiarskich i oceanicznych zarządzanych przez Takatoa, czyli marynarkę państwową Tangii. Są to wszystkie tereny, którym aparat państwowy Tangii nie nadał praw administracyjnych i nie uznał za jednostkę terytorialną, na bazie swoich praw lub na bazie uznania terytorium zagranicznego (tj. nie są uznawane przez państwo Tangia jako obce państwo). Takatoa zarządza tymi terytoriami według swoich praw i odpowiada bezpośrednio przed cesarzem. Władza Takatoa jest z definicji tymczasowa i może zostać natychmiastowo ograniczona po uznaniu wniosku dowolnej prowincji o rozszerzenie na jej korzyść terytorium, ponieważ o ile nie ma roszczeń innych prowincji ani istotnych konfliktów prawa międzynarodowego, to Takatoa natychmiast traci prawa samodzierżawy i wchodzi w okres przejściowy przekazania władzy, podczas którego zmieniany jest ustrój danego terytorium.
Siedzibą samodzierżawstwa jest miasto Alai Lele położone na mniejszej w pobliżu zatoki naratajskiej na wyspie Kaori.
| Zdjęcie | Jednostka | Nazwa | Stolica | Populacja | Powierzchnia | Klimat/teren | Kod |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
|
Samodzierżawstwo Takatoa |
Μαυ Υρα Τακατοα mau Ura Takatoa 
|
Alai Lele Αλαι Λελε |
1 118 173 | - | wyspy, osady nabrzeżne | TKT |
Flaga Takatoa, czyli marynarki wojennej o kwazi-państwowym ustroju, przedstawia pysk orki tangijskiej widziany od przodu z księżycem Lykaonem w charakterze "trzeciego oka". Wariant buański jest pomarańczowy i posiada krzyż buański.
|
|
| Flaga Takatoa, wariant kaoryjski | Flaga Takatoa, wariant buański |
Społeczeństwo
Społeczeństwo tangijskie jest silnie zróżnicowane, ale także z biegiem czasu zaczyna powoli się zlewać w nowy, mieszany byt. W latach 9662 - 9750 EK doszło do znacznego rozwastwienia społecznego i dużych przemian w mentalności. Wiele ludów było uciskanych, niektóre bardzo brutalnie. Nierówności społeczne się bardzo pogłębiły.
Religia
Większość imperium wyznaje karaizm, akwatyczną religię skodyfikowaną przed 6911 EK przez Pięciu Mędrców karajskich. Religia ta jest systemem filozoficzno-religijnym i zasadniczo nie zakłada bóstw, pozostając generalnie kompatybilna z wierzeniami teistycznymi, ale stawia w centrum świata wodę jako centralny pierwiastek życia. Energia życia, zwana karai, bierze swoją moc z wody. Stąd Tangijczycy starają się zamieszkiwać te tereny, gdzie wody jest pod dostatkiem. Buańczycy wyznają swoją wiarę, zwaną Buae. Te dwie religie stanowią większość w cesarstwie. Z pozostałych religii, spotyka się rdzenne religie takie jak szamanizm tangijski, głównie wyznawany na pustyniach (Marao i Takangari), wierzenia rodzime Pinusów i plemion Dzikich Ziem, oraz dewijsko-oceaniczne wierzenia Atyrajczyków.
| Religia | Opis | Typ | Założyciel | Główne centrum kultu | Lider |
|---|---|---|---|---|---|
| Karaizm Yul Yoa | Odłam cesarski, gwiezdny | System filozoficzno-religijny | Pięciu Mędrców, cesarzowa Kalia | Świątynia Naratajska | Narataine TauKuiru |
| Karaizm Rang Ku | Odłam świetlny, obserwatoriów | System filozoficzno-religijny | Pięciu Mędrców, cesarz Taurian | Saktuarium Rangfen w Tenfarai 4 Ta'o | Rangfenne TauTanu TauKuiru |
| Karaizm Om Yoa | Odłam morski, głównie marynarzy | System filozoficzno-religijny | Pięciu Mędrców, admirał Weleke | Świątynia Patori w Urunie | TauTanu TauKuiru i Alai Lele |
| Buae | Religia Buańczyków | ||||
| Szamanizm tangijski | Religia prastara Tangijczyków, spirytystyczna | Spirytyzm-animizm | Tradycyjna religia | Świątynia Mirażu w Tungu i Takangari | TauKuiru i Takangari |
| Wierzenia pinuskie | Religie rdzenne ludzi Pinu i Dzikich Ziem | Wielobóstwo, spirytyzm | Tradycyjna religia | Zdecentralizowana | Brak |
| Wierzenia atyrajskie | Religie rdzenne wyspy Atirai | Wielobóstwo, spirytyzm | Tradycyjna religia | Zdecentralizowana | Brak |
Karaizm
- Główny artykuł: Karaizm
Religią państwową Tangijczyków jest karaizm (ay. καραιγιομι /'karai 'jomi/), obowiązującą wszędzie oprócz Buanii.
Karaizm wywodzi się z rdzennej religii kaoryjskiej, stawiając za swój centralny aspekt wodę. Woda jest uznawana za centralne źródło wszelkiego życia, a energia życiowa pobudzona przez wodę, nazywa się "karai" (ay. καραι /'karai/), skąd nazwa religii.
System jest filozoficzny i z zasady nie zakłada bóstw, zatem pozostaje do pewnego stopnia kompatybilny z wierzeniami teistycznymi, ale uważa się powszechnie, że należy zachować czystość karaizmu, czyli nie mieszać go z innymi wierzeniami. Karaiści wierzą w to, że wszystko w świecie jest płynne, z różnym tempem, i głoszą, że świat należy rozpatrywać według sześciu aspektów, które opisują świat i zachowanie zmian w nim:
| Kolor | Nazwa ayu | Aspekt | Opis |
|---|---|---|---|
| czerwony | ΠΥΡΟ puro /pʉrɔ/ |
pozytywny wartości dodane |
Wszelkie wartości dodane, przybycie, pojawienie się, narodziny, zysk, otrzymanie choroby, nowe przekleństwo, upał, zalety |
| niebieski | ΝΕΥ neu /nɛʉ/ |
negatywny wartości ujemne |
Wszelkie wartości ujemne, odejście, zanik, śmierć, strata, wyleczenie choroby, oczyszczenie z przekleństwa, oczyszczenie, chłód, wady |
| żółty | ΦΟ'Ο fo'o /'fɔʔɔ/ |
świadomość wiedza |
Zbiór wiedzy pozwalający na podjęcie dobrej decyzji lub sprawiedliwej oceny |
| zielony | ΝΥ nu /nʉ/ |
sposób metoda |
Techniczny sposób, albo plan, albo zestaw czynności, które w zamierzeniu osiągną cel |
| biały | ΡΑ'Α ra'a /'raʔa/ |
kontekst tło sprawy i konsekwencje |
Szerokotorowe i długofalowe myślenie oraz analiza łańcucha konsekwencji podjętych akcji |
| czarny | ΝΟΡΑ nora /'nɔra/ |
brak niestnienie |
Stan pierwotny myśli abstrakcyjnej, stan sprzed powstania myśli |
Te aspekty podlegają czci same w sobie i nierzadko bywają personifikowane, choć formalnie uważa się to za dziedzinę sztuki, a nie dogmat. Życie Tangijczyka ma być prowadzone poprzez manewrowanie pomiędzy puro a neu, aspektami przybytku i utraty. Należy to robić zachowując fo'o, czyli wiedzę, świadomość, które pozwalają na rozumienie sytuacji. Należy to robić poprzez prawidłowe zadbanie o nu, czyli metodę, sposób, którym przyjmuje się działanie. Ostatecznie, należy tak planować działania, aby nie zignorować ra'a, czyli kontekstu, tła sprawy, aspektu odpowiadającego za długofalowe konsekwencje każdego działania.
Aspekty przedstawia się na diagramie z centralnym kwiatem o pięciu płatkach. Wokoło diagramu, na czubkach płatków, wpisuje się hieroglify mające na celu ukazania tego samego konceptu w pięciu aspektach, czasami szósty dorzuca się u dołu. Takie heksagramy mają słowo fonetycznie wpisane w środek, słowo jest umieszczone w okręgu, umieszcza się przecięcia w NW, NE, SW, SE, N okręgu, i za przecięciami wskazującymi rysuje się hieroglify.
Karaiści głoszą głęboką więź człowieczeństwa z wodą, szczególnie morską, wierzą w pochodzenie człowieka z morza, i wielką misję przyznaną ludziom na świecie. Kosmologia karajska zakłada, że człowiek pochodzi z Wielkiego Wiru na kosmicznym morzu (chodzi o Drogę Mleczną, widziana na jednej stronie nocnego nieba na Kyonie), i że kiedy jako całość spełni swoje zadanie na świecie, będzie mógł tam wrócić.
Ta szczególnie potężna więź człowieka z wodą ma przejawiać się w większej zależności ludzi od wód niż u zwierząt (καποι), do których nie zaliczano istot morskich (φευται). Aby sprostać Misji, ludziom dano umysł, dzięki któremu są oni w stanie dokonywać rzeczy, jakich zwierzęta nie potrafią i nie będą potrafiły: manipulować otoczeniem na szeroką skalę, celem dostawy wody. Stąd o ludziach mówi się lau (λαυ) - serce, ponieważ irygacyjne działania ludzi wpompowują wodę w martwy ląd, przynosząc życie roślinności i następnie zwierzętom i ludziom.
Karaizmowi stawia się świątynie i sanktuaria, gdzie dokonuje się medytacji i filozoficznej analizy podjętych działań, które mają zapewnić człowiekowi szczęście. Na czele świątyń zazwyczaj stoi duchowny zwany kuiru (κυιρυ /'kujru/). Lider kompleksu świątynnego nazywany jest taukuiru, czyli wielkim duchownym. Osoby święte w religii karajskiej noszą tytuł otoayate, czyli "ci, którzy znaleźli siłę".
Karaizm juljoański
Karaizm yul-yoa (z ayu γιυλ-γοα /jyl-joa/ "potok gwiazd") to pierwotnie sekta karajska, a od 9505 EK oficjalny, państwowy odłam karaizmu. Jest radykalnym ruchem, który wzmacnia teorię, że karaiści są zesłani na świat celem niesienia swojej misji, głosi, że wszyscy Tangijczycy mają tę samą misję i tak ostre wewnętrzne podziały, jak stosowane wcześniej (królestwa/republiki czasów unitarnych czy kaoryjskich) są tylko osłabieniem ich misji na powietrzu i przyczynią się do konfliktów wewnętrznych, które zdewastuje ich cel "wyjścia z wody". Tangia ma być silna i podbijać inne ludy, aby te mogły przejść przez Wielki Wir na niebie, i już tamtejsze oryginalne królestwo, niejako "po drugiej stronie", ma postanowić co dalej. Wariant silnie forsowany przez cesarzową Kalię w 9500 EK, łączy religię i państwowość, i bezpośrednio jest odpowiedzialny za koniec federacji tangijskiej i upadek demokracji.
Karaizm rangku
Karaiści Rang Ku (ρανγ κυ /'ɾaŋ kʉ/ "fala światła") uważają, że nie tylko woda jest centralna dla życia, ale powietrze także. Wskazują na związek jednego z drugim w perspektywie karaistycznej, wykazując, że powietrze też jest płynem i podlega prawom wody, i że służy wielu istotom, podkreślając, że nawet ryby, delfiny i wieloryby pobierają powietrze. Stąd uważają oni, że człowiek nie tylko musi być blisko wody, ale też blisko powietrza, dlatego rankuizm jest uważany za religię górali i obserwatoriów.
Karaizm om joa
Karaizm Om Yoa (ομ γιοα /om 'joa/ "głęboka woda") to odłam wiary wyznawany głównie przez marynarzy. Rozszerza wiarę o zjawiska i legendy powstałe przez długotrwałe przebywanie na morzu, bogaty w charakterystyczne tradycje.
Karaizm teilanna
Karaizm Teilanna (τηλαννα "cesarski") odnosi się do postaci cesarza Meinopau Reiki. Jest to ascetyczny odłam religii, który głosi, że człowiek osiąga harmonię wtedy, kiedy energia karai pochodząca z jego wód jest w stanie spoczynku. Porównywano ten stan do tafli wody w stanie bezwietrznym. Frakcja ta przegrała z odłamem yul-yoańskim.
Buae
- Główny artykuł: Buae
Buae to politeistyczna religia narodowa Buańczyków, gdzie lokalni bogowie są czczeni w świątyniach. Obrządek uwzględnia ofiar dla bogów i oczekuje w zamian działań. Znaczenie mają talizmany i artefakty religijne. Uważano, że najważniejsi bogowie zamieszkują Wielkie Góry Niebosiężne. Stopniowo religia Buae traci na znaczeniu wraz z laicyzacją Buańczyków, niemniej rytuały nadal są powtarzane, jako że podkreślają przywiązanie do społeczności skoncentrowanej wokół świątyni.
Szamanizm tangijski
- Główny artykuł: Szamanizm tangijski
Szamanizm tangijski jest niejednolitym zespołem wierzeń o pochodzeniu z okresu królestw tangijskich. Szamanizm stracił na popularności przez religię karaistyczną krótko po okresie działań pięciu mędrców karajskich w 6900, która stopniowo była przyjmowana przez struktury administracyjne kraju, a do roku 9509 EK został zakazany na wszystkich obszarach, choć był tolerowany na terenach Pustyni Marajskiej i Pustyni Takangaryjskiej. W okresie imperialnym z uwagi na fascynację artystów, pisarzy i rzeźbiarzy religią przodków, szamanizm tangijski przeżył do pewnego stopnia renesans w postaci obecności w sztuce, ale pozostał zakazany na wszystkich prowincjach oprócz wymienionych dwóch pustyń, gdzie zezwolono na jego praktykowanie.
Szamanizm tangijski, jak każdy inny, opiera się na praktykach religijnych zakładających kontakt konkretnych osób, zwanych szamanami, ze światem nadprzyrodzonym za pośrednictwem zmienionego stanu świadomości, zwanego transem. W taki sposób szamani są w stanie oddziaływać z duchami, dobrymi i złymi, i za pośrednictwem pewnych praktyk kierować nimi, czy to w ramach praktyk leczniczych (wyganianie złych duchów), zaklinających, czy ofensywnych (rzucanie klątw). Szamani mogą wejść w trans celem interakcji ze światem nadprzyrodzonym, aby odnaleźć odpowiedzi na pytania, doświadczając wizji. Interpretują oni omeny i inne znaczniki świata nadprzyrodzonego w normalnym. Zajmują się też przepowiadaniem przyszłości. Zajmują się pochówkiem zmarłych i kierowaniem ich dusz w zaświaty, leczą bezpłodność, asystują w porodach celem sprowadzenia duszy na świat, i komunikują się z siłami przyrody takimi jak dzikie zwierzęta czy siły natury takie jak słońce, wiatr czy deszcz.
Wierzenia pinuskie
Pinusi wierzą w siły przyrody i w przodków, ale ich wiara jest mocno zróżnicowana pomiędzy poszczególnymi plemionami. Plemiona liczą sobie od kilku do kilkudziesięciu osób i posługują się swoimi językami, żyją w gęstych dżunglach, rzadko wchodząc w interakcje z obcymi. Wiele plemion wyznaje wiarę w nadchodzący koniec czasów, który demoniczny ogień ma przynieść na złe siły rządzące światem. Poza tym, Pinusi posiadają swój panteon bogów i dusz.
Wierzenia atyrajskie
Atyrajczycy tradycyjnie wierzyli w moc sprawczą ich przodków, którzy mieli zamieszkiwać kakowa, uświęcone miejsce na szczycie wulkanu Paro. Spoglądając z góry, przodkowie atyrajscy mieli wpływ na życie i na siły przyrody, ale przede wszystkim na stan duchowy i zdrowie ludzi żyjących. Dla zapewnienia pamięci przodków, stawiano im totemy.
Ten zwyczaj przetrwał rzeź Atyrajczyków, którą przynieśli Tangijczycy szturmujący wyspę w 9401 EK. W toku historii wyspy Atirai, część Tangijczyków przejęła kontrolę nad wyspą, przyjmując lokalny język i zwyczaje. W obecnych czasach populacja jest przemieszana i stąd część zwyczajów przetrwała dalej, a potem była umacniana w ramach lokalnej kultury.
Dane demograficzne
Wszystkie statystyki demograficzne przedstawiane poniżej odnoszą się do roku 9750 EK. Demograficzny podział dominiów (tonno'o) imperium przedstawiono w tabeli poniżej.
Poziom dominium
| Dominium | Populacja | Procent |
|---|---|---|
| Kaori | 36 526 988 | 49,0% |
| Buania | 19 381 667 | 26,0% |
| Pinu | 7 752 667 | 10,4% |
| Wyspy Zachodnie | 4 472 692 | 6,0% |
| Ter. Dem. Dzikich Ziem | 2 981 795 | 4,0% |
| Samodz. Takatoa | 1 118 173 | 1,5% |
| Atirai | 1 863 622 | 2,5% |
| Ma'uri | 446 897 | 0,6% |
| Antarktyka | 373 | 0,0% |
Poziom mau
| Dominium | Prowincja | Nazwa stolicy | Ludność całkowita | Stolica populacja | Miasta | Pozamiejskie |
| Kaori | Naratai | Naratai | 8 985 639 | 1 567 994 | 1 202 400 | 6 215 245 |
| Kaori | Tongami | Tounarao | 5 040 724 | 677 977 | 449 363 | 3 913 384 |
| Kaori | Luta ni Fari | Luta ni Fari | 3 272 818 | 1 029 301 | 328 675 | 1 914 842 |
| Kaori | Nomeurai | Hatlangao | 2 228 146 | 546 787 | 261 956 | 1 419 403 |
| Kaori | Marao | Tungu i Marao | 336 048 | 52 894 | 22 935 | 260 219 |
| Kaori | Orumilo i Reitika | Orumilo | 7 013 182 | 2 044 342 | 682 719 | 4 286 121 |
| Kaori | Takangari | Tungu i Takangari | 737 845 | 549 990 | 46 663 | 141 192 |
| Kaori | Kun Atla | Kun Atla | 8 912 585 | 2 383 225 | 977 445 | 5 551 915 |
| Buania | Saboem | Saboat | 6 977 400 | 1 496 652 | 1 027 092 | 4 453 656 |
| Buania | Kehaem | Kehaseat | 4 651 600 | 380 966 | 289 549 | 3 981 085 |
| Buania | Uriikem | Feketaba | 3 488 700 | 566 565 | 217 699 | 2 704 436 |
| Buania | Ahoem | Ahoat | 290 725 | 36 195 | 13 872 | 240 658 |
| Buania | Unem | Migába | 872 175 | 123 413 | 53 349 | 695 413 |
| Buania | Pobeem | Rýul | 678 358 | 121 019 | 69 389 | 487 950 |
| Buania | Feutsyem | Feutsyat | 775 267 | 129 780 | 60 805 | 584 682 |
| Buania | Ykenbegá | Begárýat | 387 633 | 102 529 | 16 964 | 268 141 |
| Buania | Ñyem | Ñybeul | 290 725 | 37 155 | 15 316 | 238 255 |
| Buania | Laisyem | Isrobeul | 969 083 | 151 662 | 60 571 | 756 851 |
| Pinu | Atla Apori | Atla Apori | 4 031 387 | 477 316 | 204 004 | 3 350 067 |
| Pinu | Tau Funu | Kulai | 775 267 | 121 329 | 10 071 | 643 867 |
| Pinu | Pinu Lau | Oañiat | 155 053 | 27 832 | 1 234 | 125 987 |
| Pinu | Kaputu Au | Nyaluli Mauk | 1 046 610 | 173 109 | 23 934 | 849 567 |
| Pinu | Opila Muli | Opilapu | 426 397 | 67 285 | 10 666 | 348 446 |
| Pinu | Yo'ati Muli | Feutaoiat | 503 923 | 78 310 | 12 854 | 412 760 |
| Pinu | Komipuli | Komi | 814 030 | 308 110 | 45 887 | 460 033 |
| Dominium Wysp Zachodnich | Akeira | Uruna | 2 683 615 | 1 018 432 | 206 649 | 1 458 534 |
| Dominium Wysp Zachodnich | Hiranea | Yatlomea | 1 789 077 | 696 845 | 121 128 | 971 103 |
| Dominium Atirai | Atirai | Alai Ara | 1 863 622 | 744 331 | 299 298 | 819 993 |
| Dominium Ma'uri | Ma'uri | Ako Lea | 446 897 | 301 834 | 17 509 | 127 554 |
| Dominium Antarktyczne | Nowocesarska | Teilan Ahari | 373 | 373 | - | - |
| Terytorium Demarkacyjne Dzikich Ziem | Karere | Mengu Oma'e | 894 538 | 490 923 | 5 893 | 397 723 |
| Terytorium Demarkacyjne Dzikich Ziem | Kal Kapora | Muan Nui | 2 087 256 | 866 003 | 23 570 | 1 197 684 |
| Samodzierżawstwo Takatoa | Samodzierżawstwo Takatoa | Alai Lele | 1 118 173 | 75 365 | 310 131 | 732 677 |
Poziom urbanizacji
Średni poziom urbanizacji to 9,9%, przy czym:
- Dominium Kaori: 14,80%,
- Dominium Buania: 8,68%,
- Dominium Pinu: 3,72%,
- Dominium Wysp Zachodnich: 11,75%,
- Dominium Atirai: 26,74%,
- Dominium Ma'uri: 12,07%,
- Dominium Antarktyczne: 0%,
- Terytorium Demarkacyjne Dzikich Ziem: 1,70%,
- Samodzierżawstwo Takatoa: 29,74%.
| Dominium | Prowincja | Nazwa stolicy | Urbanizacja % |
| Kaori | Naratai | Naratai | 16,21% |
| Kaori | Tongami | Tounarao | 10,30% |
| Kaori | Luta ni Fari | Luta ni Fari | 14,65% |
| Kaori | Nomeurai | Hatlangao | 15,58% |
| Kaori | Marao | Tungu i Marao | 8,10% |
| Kaori | Orumilo i Reitika | Orumilo | 13,74% |
| Kaori | Takangari | Tungu i Takangari | 24,84% |
| Kaori | Kun Atla | Kun Atla | 14,97% |
| Buania | Saboem | Saboat | 18,74% |
| Buania | Kehaem | Kehaseat | 6,78% |
| Buania | Uriikem | Feketaba | 7,45% |
| Buania | Ahoem | Ahoat | 5,45% |
| Buania | Unem | Migába | 7,13% |
| Buania | Pobeem | Rýul | 12,45% |
| Buania | Feutsyem | Feutsyat | 9,42% |
| Buania | Ykenbegá | Begárýat | 5,95% |
| Buania | Ñyem | Ñybeul | 6,04% |
| Buania | Laisyem | Isrobeul | 7,41% |
| Pinu | Atla Apori | Atla Apori | 5,74% |
| Pinu | Tau Funu | Kulai | 1,54% |
| Pinu | Pinu Lau | Oañiat | 0,97% |
| Pinu | Kaputu Au | Nyaluli Mauk | 2,74% |
| Pinu | Opila Muli | Opilapu | 2,97% |
| Pinu | Yo'ati Muli | Feutaoiat | 3,02% |
| Pinu | Komipuli | Komi | 9,07% |
| Dominium Wysp Zachodnich | Akeira | Uruna | 12,41% |
| Dominium Wysp Zachodnich | Hiranea | Yatlomea | 11,09% |
| Dominium Atirai | Atirai | Alai Ara | 26,74% |
| Dominium Ma'uri | Ma'uri | Ako Lea | 12,07% |
| Dominium Antarktyczne | Nowocesarska | Teilan Ahari | 0,00% |
| Terytorium Demarkacyjne Dzikich Ziem | Karere | Mengu Oma'e | 1,46% |
| Terytorium Demarkacyjne Dzikich Ziem | Kal Kapora | Muan Nui | 1,93% |
| Samodzierżawstwo Takatoa | Samodzierżawstwo Takatoa | Alai Lele | 29,74% |
Stratyfikacja społeczna
Mieszkańców Tangii różni od wielu innych narodów ogólnej rasy oceanicznej oraz od swoich przodków sprzed epoki imperialnej silne i gwałtownie postępujące rozwarstwienie społeczne. W tym zakresie należy rozróżnić okres złotego wieku, to jest 9662 - 9750 EK, od okresów przed i po nim.
- W Tangii okresu 9600 - 9662 EK dopiero wprowadzano lub wprowadzono mechanizmy, które stanowiły podstawę do powstania rozwarstwienia społecznego. Przede wszystkim, w imię religii cesarskiej zdemontowano wszystkie instytucje demokratyczne i lokalne monarchie. W tym niepewnym okresie jednak jeszcze nie doszło do zmian mentalności pokoleń na fanatycznie posłuszną cesarzowi.
- Złoty wiek, tj. okres 9662 EK - 9750 EK. W tym momencie wykształciła się potężna warstwa arystokratyczna, która nadawała ziemie lokalnym panom, chyba że ziemia należała bezpośrednio do korony. To lokalni panowie mieli prawo zmuszać chłopów do pracy jak tylko chcieli. W tym okresie pojawiła się też magnateria. W obrębie kilku pokoleń poziom życia przeciętnego człowieka się pozornie poprawił (szczególnie po wojnie), co wraz z wydajną propagandą utworzyło kulturę imperium i posłuszności boskiemu cesarzowi.
- Okres 9750 - 9866 EK to okres, który zaczyna się od przystosowania się arystokracji do dających finansowy sukces (i władzę) działań magnaterii i masowym "uwolnieniem" chłopów od pańszczyzny (de facto wyrzuceniem ich z ziem) i przywiązania do ziemi dzięki kwantyfikacji wartości ziem pod hodowlę zwierząt produkujących wełnę, owiec i wielbłądów, oraz państwowe uprawy pod nowoodkryty handel z bogatą w metale i kamienie szlachetne Nuarią. To dało chłopom wolność bez pomysłu na życie, co zmusiło ich do sprzedawania pracy, i katapultowało nierówności społeczne do poziomów nigdy niespotykanych w Kanisji.
Imperium tangijskie złotego wieku było nadal bardzo różnymi ziemiami i narodami zszytymi osobą cesarza i pewnymi rozwiązaniami cywilizacyjnymi, które były dobre dla pewnych grup społecznych. Generalnie, większe społeczności były cztery:
- Kaoryjczycy - mieszkańcy wyspy Kaori.
- Buańczycy - mieszkańcy dominium buańskiego, którzy znacznie poprawili się w poziomie cywilizacyjnym dzięki dość braterskiej współpracy z Tangijczykami, znacznie zwiększyli swoją populację i możliwości jako jednostka, szczególnie w porównaniu z Szurem i Pinu.
- Pinu - zagrabione siłą. W trzeciej wojnie większość autochtonów wymordowano lub wywieziono do niewoli, przez co tylko garstka plemion zamieszkująca najbardziej nieprzystępne terytoria gęstych dżungli Tau Funu i Pinu Lau nadal się ukrywa.
- Terytorium Demarkacyjne Dzikich Ziem - gdzie trwa siłowa kolonizacja tego terytorium, niemniej mało skuteczna z uwagi na przebiegłość i agresję autochtonów oraz skrajnie nieprzyjazny, gęsty teren. Mieszkańcy są ograniczeni do warowni nabrzeżnych i fortów, handlują okrętami wzdłuż wybrzeża bardziej niż po drogach, i żyją w strachu.
Sami mieszkańcy dzielą się na:
- Warstwa cesarska,
- Kaoritanu i arystokracja wyższa,
- Magnateria,
- Panowie ziemscy,
- Rangfeniści,
- Miastowi,
- Mieszkańcy wysp,
- Koloniści,
- Chłopi,
- Wojskowi,
- Marynarze,
- Niewolnicy.
Powyższa lista nie zawsze oddaje prawidłowo wyższość czy niższość konkretnych warstw. Przykładowo, chłopi nierzadko byli w gorszej sytuacji niż niewolnicy, ponieważ mieli takie same de facto prawa, ale do tego musieli płacić podatki, z kolei magnateria już w złotym wieku imperium potrafiła przewyższać wpływami szlachtę.
Najważniejsze jest zrozumienie, że społeczeństwo już było wyraźnie podzielone, i istniał wyraźny podział na lepszych ludzi (ay. πευκο /'pœːʉ̯kɔ/ "osoba lepszego sortu", "szlachetnie urodzony") i gorszych ludzi (ay. οτυνυ /'ʔotʉnʉ/ "człowiek gorszego sortu", "osoba niskiej klasy"). Ten podział często opierał się na podleganiu pod swoich przełożonych i potężnej presji polityczno-społecznej na "porządku" (ay. καο'ο /'kaɔʔɔ/ "ład społeczny") i "znaniu swojego miejsca", wyrażanego rozkazami takimi jak "Ρα-αν τυ κυκυα!" /ɾaːn tʉ 'kʉkʉʷa/, czyli "nie psuj standardu!".
Ten standard "kukua" wobec "kao'o", stawiający ludzi w stosunku do siebie na zasadzie peuko (lepszy) - otunu (gorszy), powodował dwa statusy, w których człowiek mógł się ideologicznie znaleźć:
- Pului (πυλυι /'pʉɫʉj/) - stan świętości społecznej, wynikający z prawidłowego zachowania. Stan ten wiązał się z pewnymi przywilejami dla wszystkich warstw społecznych, od niewolnika po samych kaoritanu.
- Ra-rueti (ρα-ρυετι /ɾa 'ɾweti/) - stan społecznego potępienia, wynikający z nieprawidłowego zachowania. Stan ten miał głębokie społeczne konsekwencje, od niemożliwości uzyskania pomocy i utratę pewnych podstawowych praw ludzkich chroniących przed śmiercią czy torturami, aż po stan głębokiego potępienia w aspekcie religijnym. Zawsze towarzyszył mu poważny ostracyzm. Konsekwencje był mniej poważne dla wyższych klas, ale nawet kaoritanu mogli być wrzuceni w ra-rueti przez cesarza, przez co tracili oni władzę.
Ten podwójny system społeczny był głęboko zakorzeniany w mentalności ludzi i nie występował w poprzedniej epoce, np. 9640 EK. Wywoływał paniczny strach przed utratą łask.
Cesarz
- ✦ “
Τηλαν” /'tejɫan/ Język ayu ⌑ Cesarz
.jpg)
Cesarz tangijski, czyli Tejlan, stoi na czele całego ładu społecznego i całego imperium. Posiada on formalnie władzę pośrednią poprzez kaoritanu, których wyznacza i odwołuje, którzy jemu raportują. Przy czym ponieważ w neofeudalnej Tangii obowiązuje zasada "wasal mojego wasala nie jest moim wasalem", teoretycznie nie może on wydawać rozkazów tanu czy huontanu czy innym. Tu jednak należy zapamiętać o dwóch zasadach:
- Cała władza pochodzi od cesarza. Oznacza to, że w sytuacji bezkrólewia kaoritanu mogą rządzić maksymalnie dwa lata i muszą się porozumieć co do cesarza, bo inaczej sami stracą władzę i drabina społeczna się rozsypie. W praktyce rzadko do tego dochodziło, ponieważ cesarz najczęściej był dziedziczny, nie elekcyjny, miał harem, i miał zająć się płodzeniem potomstwa. Z tego i tylko z tego powodu też zdecydowanie częściej preferowano mężczyzn niż kobiety - kobieta, pomimo że posiadała też swój harem, to sama nie była w stanie wydać tyle potomstwa co harem kobiet. Natomiast nieformalnie przyjmowano, że potomek kobiety-cesarza był bardziej wartościowy i miał niejako "nadcesarski" prestiż.
- Cesarz posiadał część świty i część ziem, którymi zarządzał sam. To są ludzie i terytoria władcy i podlegają jemu, nie kaoritanu czy komukolwiek innemu.
Cesarz pierwotnie zasiadał w Luta ni Fari, gdzie jest poświęcony mu wielki kompleks pałacowy. Zdarzało się, że przemieszczał się do pałacu Temeteu w Rejtice lub do Naratai, niemniej ostatecznie kompleks pałacowy przeniesiono w 9600 EK do Kun Atla. Tam poświęcono całą dzielnicę na budowę Τηλανλιτα Teilanlita, czyli miasta cesarskiego. Zbudowano olbrzymi kompleks pałacowy z majestatyczną wieżą pośrodku, otoczoną fosą w kształcie oktagonu i ośmioma dzielnicami naokoło. Centralna wieża posiadała Κυν Ατλα τα'ο Kun Atla ta'o, obserwatorium kunatlyjskie, i posiadała zasięg wzrokowy na pobliskie ta'o, zatem mogła otrzymywać i nadawać sygnały rangfeniczne, wysyłając w ten sposób zaszyfrowane dekrety. Taka wiadomość mogła nocą przy dobrej pogodzie i nieprzerwanej pracy łańcucha ta'o trafić z Kun Atla do Naratai w godzinę, co w tamtych czasach było niesłychanie krótkim czasem reakcji i usprawniało panowanie.
Rodzina cesarza była święta. Do rodziny cesarza należały jego oficjalne żony lub w przypadku kobiety, mężowie, namaszczeni konkubiny/konkubini o osobnej funkcji, potomstwo oraz bezpośredni krewni:
- Τολου Tolou /'tɔɫœːʉ̆/ - tytuł księcia należny synom cesarza lub cesarzowej. O ile cesarz nie postanowił inaczej dekretem, domyślnie to książę był następcą tronu.
- Μη'α Mei'a /'mejʔa/ - tytuł księżniczki należny córkom cesarza lub cesarzowej. Księżniczki mogły zostać cesarzowymi, jeżeli nie miały braci, lub jeżeli cesarz postanowił, że one mają być następczyniami tronu.
Do cesarza zwracano się Αι, τηλαν'αι! Ai, teilan'ai! /ʔaj 'tejɫan ʔaj/, czyli "o cesarzu", lub Παυ'αι pau'ai, co jest skrótem od Παυπορι'αι paupori'ai, oznaczający "o czcigodny!". Zwracano się też tytułem Ακυα akua, czyli "wspaniały".
Najważniejszym elementem insygniów cesarskich była Korona Kaori. Starożytna, duża konstrukcja metalowa ozdabiana dużymi, pięknymi kamieniami szlachetnymi, trafiła na tereny wyspy Kaori w Tangijskich Wiekach Ciemnych (3300-5517 EK) nieznanym sposobem i powodem. Jej pochodzenie jest staronuaryjskie. Prawdopodobnie pomiędzy chalkolitem a epoką brązu, w czasach świetności Nuarii, opracowano dwie korony, jedną dla wschodu i jedną dla zachodu (tereny starożytnej Ajdyniriany). Spekuluje się, że korona wschodnia przepadła, a korona zachodnia znalazła się jakimś cudem w Tangii. W tangijskim średniowieczu o koronę toczono krwawe wojny i w okresie unitarnym osądzono ją o czary niezgody i umieszczono w tzw. komnacie grafitowej w fortecy Tau Atla rearai. Wieki później, w czasach cesarskich, została wyciągnięta na nowo, służąc cesarzom. Klejnoty z korony rozdawane były kaoritanu w pierścieniach, symbolizując ich władzę. W złotym wieku Tangia już miała kontakty z olseńską Nuarią i temat korony wzbudzał duże zainteresowanie wszystkich trzech krajów.
Arystokracja
Arystokracja tangijska obejmowała osoby posiadające dziedziczone lub nadane wyższymi stanowiskami tytuły szlacheckie, z zachowaniem pewnej hierarchii. Formalnie, ostatecznym źródłem przywilejów szlacheckich był cesarz. Cesarz jednak w praktyce mógł wydawać bezpośrednie rozkazy tylko podległym mu kaoritanu i rzadko zdarzało się, aby cesarz bezpośrednio nadał czy pozbawił tytułu hrabiego albo zarządcę. Mógł, jak najbardziej, wydać podległemu mu kaoritanu rozkaz wydania rozkazu osobie podległej pod kaoritanu, nadania czy odebrania tytułu, ale tworzący się łańcuch zależności był pewną przeszkodą. Przy tym należy pamiętać, że zakres tej władzy był mniejszy na początku złotego wieku Tangii, a pod jego koniec był prawie nieograniczony.
W okresie 9662 - 9750 EK generalnie struktura rang arystokratycznych była stała. Szlachta dzieliła się na dwie grupy:
- Atla Tua (Ατλα Τυα) - arystokracja wyższa, posiadająca ziemię i do tego posiadająca moc polityczną.
- Kaokorai (Καοκοραι) - arystokracja niższa, posiadająca ziemię na własność, ale bez siły politycznej.
Władcy miast, szczególnie dużych, tytułowali się eka (εκα).
Poniższa tabela przedstawia rangi w obu grupach.
| Atla Tua - arystokracja wyższa | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Nazwa rangi | Tytulatura | Komu podlega | Przywileje | Insygnia | Tłumaczenia | ||||
| Kaoritanu Καοριτανυ |
Τονο [imię] | cesarzowi | Odwołuje i zwołuje hrabich, zarządza całym mau, tworzy lokalne prawo. | pol. Książę ang. Duke | |||||
| Huontanu Χυοντανυ |
Χοα [imię] | kaoritanu | Kieruje oddziałami wojennymi i ekonomicznie koordynuje gubernatorów. | pol. hrabia ang. count | |||||
| Mouri Μουρι |
Μου [imię] | hrabiemu | Zarządza poszczególną prowincją, wsiami, baronami, lokalnymi zakładami. | pol. gubernator ang. governor | |||||
| Kaokorai - arystokracja niższa | |||||||||
| Nazwa rangi | Tytulatura | Komu podlega | Przywileje | Insygnia | Tłumaczenia | ||||
| Nokota Νοκοτα |
Νονο [imię] | hrabiemu | Baron posiada ziemię i może utrzymać się z niej. | pol. baron ang. baron | |||||
| Haturi Χατυρι |
Κιν [imię] | hrabiemu | Rycerz to przysięgły żołnierz. | pol. rycerz ang. knight | |||||
| Waru Υαρυ |
Ακο [imię] | hrabiemu | Jaśniepan to dowolny majętny mężczyzna dobrego statusu. | pol. jaśniepan ang. gentleman | |||||
Wyższa arystokracja, uważano, była w posiadaniu dużych zasobów karai. Jako potężna siła życia wynikająca z wody, była obecna we wszystkich formach życia, ale skupiała się najsilniej w arystokratach, u zarządców, u hrabich i kaoritanu, a największe jej zasoby skupiały się w rękach cesarza, rządzącego pod koroną Kaori. Ten, kto posiada karai, miał mieć życie pełne sukcesu, jako wojownik, rzemieślnik czy przywódca. Arystokraci posiadali władzę nad rozległymi terytoriami, pełnymi wody, i naturalnie to od hydrologii posiadanych terenów zależała siła karai.
Arystokracja niższa
Arystokracja niższa dotyczyła dwóch grup ludzi, baronów i rycerzy, plus trzeci tytuł powszechnie uznawany, odzwierciedlający status społeczny i porządek społeczny. Rycerzem był zawodowy żołnierz, przysięgły wobec pana, i który odznaczał się wyjątkowym kodeksem honorowym i gotowością do boju. W zamian otrzymywał ziemię, którą mógł zarządzać po upływie określonego przez pana czasu.
Baron nie posiadał władzy politycznej, ale posiadał ziemię, pomimo braku zobowiązań wojennych ponad standardową służbę. Zarządzał więc chłopstwem, które było przywiązane do jego ziemi, i płacił podatki lokalnemu zarządcy. Mógł też uprawiać ziemię i polować, wedle swojego uznania, i czerpać materialne zyski z tych działań. Funkcja barona była rzadka w przeszłości i raczej rozwinęła się w czasach wczesnonowożytnych, a więc 9600 EK i później, wraz z rozwojem kapitalizmu. Baronowie, którzy byli w stanie umiejętnie zarządzać swoimi zasobami i handlem nimi, i silnie wzbogacali się, byli nazywani magnatami. Ta grupa społeczna później, w 9750-9905 EK, wyraźnie przyczyniła się do upadku imperium.
Tytuł jaśniepana odnosił się do mężczyzn z miasta, którzy dobrowolnie zachowywali kodeks rycerski pomimo bycia zwykłymi mieszczanami. W efekcie tego otrzymywali pewne przywileje handlowe i choć nie posiadali żadnej produktywnej surowcowo ziemi, to potrafili się poważnie wzbogacić dzięki przemysłowi i działaniu jako pośrednicy.
Magnateria
Magnaci tangijscy będący szlachcicami posiadali dziesiątki folwarków, czyli gospodarstwo rolno-hodowlanych specjalizujących się w masowej produkcji zboża i produktów rolniczych wyłącznie pod handel. Takie latyfundia, głównie ekspansywne, wykorzystywały przymusową pracę chłopów, odrabiających pańszczyznę. Zupełnie innym typem magnata byli handlowcy, wędrowcy, posiadający porty i okręty, którzy dzięki zmianom w prawie w 9650 EK mogli łączyć się, zakładając prywatne kompanie handlowe. Ta druga grupa handlowców nie posiadała żadnych przywilejów szlacheckich, ale odbierała towar od tej pierwszej i sprzedawała w innych krajach, przywożąc w zamian inne towary, nieraz także zakładając banki. Ten typ działalności doprowadził do znacznego wzrostu znaczenia niektórych z nich. Magnaci szlacheccy pogardzali magnatami kupieckimi z uwagi na ich niskie pochodzenie, a ci drudzy pogardzali pierwszymi przez brak ekonomicznego uzasadnienia ich władzy. Prowadziło to w jasny sposób do rywalizacji obu grup. I chociaż ze względów kulturowych obie grupy sobą pogardzały, to ekonomicznie były od siebie zależne.
Największe prywatne, nieszlacheckie kompanie handlowe, w 9750 EK to były:
- Ταχυ - Strzała. Specjalizowali się w handlu pomiędzy Buanią i Kaori, a także z Szurem i w mniejszym stopniu z Neszami.
- Μεα Λανα - Niebiańskie Powietrze. Specjalizowali się w wielkoskalowym przerzucie towaru pomiędzy wyspą Kaori a wyspami Akeira i Hiranea.
- Χοεμ Ακο'υ - Chwała Imperium. Subsydiowane przez Takatoa, specjalizowało się w obsłudze wielkich, oceanicznych ekspedycji na Szlaku Wody pomiędzy Kanisją, wyspą Atirai a handlem z Ajdynirem na wyspie Aroman.
- Ματυα Ρεαραι - Cudowna Forteca. Specjalizowało się w handlu pomiędzy Buanią a olseńską Nuarią na Szlaku Lodu.
W roku 9730 EK doszło do dwóch ważnych zmian:
- Kompanie handlowe zezwoliły na anonimowy wykup udziałów w nich i zarazem oczywisty udział w dywidendzie. To doładowało kompanie handlowe kapitałem, jakiego wcześniej nigdy nie miały. Przykładowo, kompania handlowa Cudowna Forteca w 9750 EK dysponowała prywatną armią stu tysięcy żołnierzy i była w stanie skutecznie najeżdżać państwa terytorium Szuru i pacyfikować Dzikie Ziemie Kanisji. To była siła wojskowa przekraczająca możliwości niejednego państwa.
- Słabnąca w porównaniu z kupcami arystokracja szlachecka, z całymi swoimi folwarkami, nie mogąc zwalczyć magnatów kupieckich, zrozumiała, że należy dołączyć do ich taktyki, i na południowych, lodowatych terytoriach Nuarii istnieje potężne zapotrzebowanie na żywność, gumę, przyprawy konserwujące oraz wełnę, szczególnie wielbłądów i owiec, w zamian za złoto, srebro, platynę, miedź, diamenty, rubiny, szmaragdy, i inne cenne metale i kamienie szlachetne. Z tego powodu wielu arystokratów policzyło ile owiec są w stanie wypasać ich pastwiska i wyrzuciło na siłę ze swoich ziem chłopstwo uprawiające do tej pory ziemię. Ci chłopi zyskali wolność, straciwszy wszystkie środki do utrzymania się. Wałęsając się od wsi do wsi, oferowali oni swoją pracę w zamian za wynagrodzenie. Praca sama w sobie stała się kapitałem, ale ówczesny rynek do czasu powstania faktorii handlowych nie był w stanie przyjąć takiej ilości potrzebujących pracy, co rzuciło setki tysięcy ludzi w nędzę i katapultowało przyspieszające przemiany społeczne.
Dzięki temu bajecznie bogaci magnaci stali się jeszcze bogatsi, a ubodzy ludzie stali się jeszcze biedniejsi. Nierówności społeczne się pogłębiły. Największymi rodzinami byli:
- Magnaci szlacheccy:
- Magnaci kupieccy:
Najbogatszym magnatem roku 9750 EK był Buańczyk Nytú Ewan. Wzbogacił się na eksporcie wełny i kauczuku na południe od Szuru.
Panowie ziemscy
W latach 9660 - 9750 EK zbiory były dobre i import kwitł. Niemal cała Tangia musiała sobie poradzić z nieustającym problemem przeludnienia swojego terytorium i zarazem z tematem jego wyżywienia, szczególnie, że powoli postępująca urbanizacja powodowała zmniejszoną produkcję żywności i wraz z nimi, ich cen. Pieniądze wróciły na wieś.
Ta należała do hrabich, niekiedy do baronów, z przypisanymi do niej na stałe chłopami, i dzieliła się na dwa rodzaje: τανυκυνα tanukuna, "ziemia pańska", na którą musieli przychodzić chłopi zajmować się rolą, oraz ελακυνα elakuna, "ziemia plemienna", czyli miejscem, gdzie chłopi mieszkali i mogli uprawiać ziemię, z plonami pod ich własne potrzeby.
Panowie ziemscy, mieszkający w tanukunach, zazwyczaj zamieszkiwali duże budowle, zwane αορομα aoroma, willami. Tam mieli służbę, ogrodników, stajnie oraz część rzemieślników, niedaleko także zamieszkiwali ich żołnierze. Wraz ze wzrostem cen żywności, panowie ziemscy bogacili się, ale ponieważ postępująca powoli inflacja zagrażała standardowi życia hrabich i baronów, starali się uzyskać większe zyski z ich ziemi. Zatem zachęcano chłopstwo do posiadania dzieci. Ten okres, do 9710 EK, był bardzo pomyślny dla życia na wsi, i wiele osób wróciło z miast do służby pańskiej.
Kiedy zaledwie kilkadziesiąt lat później handel zagraniczny spowodował, że panowie ziemscy masowo wyrzucili chłopów na bruk, aby zrobić miejsce pod pastwiska dla owiec i ich wełny, ci panowie, którzy pozostali skupieni na przychodzie od zajęć agrarnych, nagle mieli do dyspozycji dziesiątki tysięcy chłopów bez środków do życia, błagających o pracę za wynagrodzenie. Pewien wzrost kosztów wynikający z konieczności zapłaty ubogim rolnikom za pracę był wynagrodzony przez potężną presję na nich do zwiększenia produktywności oraz większą możliwość kontroli i wyzysku tych ludzi, co w dłuższej skali doprowadziło do wzbogacenia się właścicieli ziemskich.
Nawet do połowy lat imperialnych ziemia była przypisana do rodu i kto ją miał, ten jej nie oddawał. Była to ziemia ojcowska i każdy łan nadawał znaczny status społeczny. Zatem społeczeństwo dzieliło się na tych, którzy ją mieli, i tych, którzy skoro jej nie mieli, to jej nigdy nie zdobywali. Przypadki nobilitacji czy nadawania ziemi na własność były stosunkowo rzadkie. W późniejszych latach, szczególnie w 9700-9900 stuleciach, postępujący kapitalizm doprowadził do kwantyfikacji wartości ziemskiej i wpierw możliwości jej wydzierżawiania i najmu, na przykład przez hrabich swoim baronom, a potem już bezpośrednio do jej sprzedaży.
Rangfeniści
Olbrzymim elementem kultury tangijskiej są światła. Noc na Kyonie trwa 22 godziny i prawdopodobnie każda zamieszkująca go cywilizacja mająca równoczesny dostęp do drewna i pasmowo/pierścieniowo ułożonych gór wynalazła pewien system komunikacji świetlnej, ale nigdzie nie zostało to tak rozwinięte jak w Tangii, która opracowała podobny do aflabetu Morse'a[3] kod oparty o impulsy świetlne. Siatka obserwatoriów zwanych τα'ο ta'o /'taʔo/, rozmieszczonych setkami po całym terytorium, często na znacznych wysokościach (średnio 1000 - 4000 m n.p.m.) nadawała impulsy świetlne na znaczne odległości od stacji do stacji. Taka siatka nazywała się "rang fen" (
ρανγ φεν[4]), czyli "siatka światła". Potocznie nazywano ten system ρυτι ruti, od skrótu ρανγφεν υ Τανγυα, czyli "tangijska sieć świetla".
Pracowników tego systemu nazywano ρανγφενραι rangfenrai, tłumaczy się to na polski jako "rangfeniści", po angielsku "rangfenists". Rangfeniści byli ludźmi wyższego zaufania i było to zadanie absolutnie elitarne. Wymagało wytrwałości fizycznej i psychicznej, potężnej dyscypliny, i siły umysłu. Praca rangfenisty wiązała się z przebywaniem w ta'o w lodowatych warunkach, pozyskiwaniem drewna opałowego, obserwowaniem oddalonych obserwatoriów nadawczych, przechwytywaniem i przekazywaniem sygnałów. Sygnały był szyfrowane na kilka poziomów.
Tangijskie urządzenia nadawcze wyglądają podobnie do powyższego ziemskiego - z żaluzjami. Są jednak znacznie większe, otoczone lustrami i zasilane przez żywy ogień.
Mieszczaństwo
Mieszczanami byli obywatele miast. To obywatelstwo było sformalizowane i udokumentowane prawnie. Mieszczaninem się zostawało z prawa urodzenia, kiedy przynajmniej jedno z rodziców posiadało obywatelstwo miejskie, lub na podstawie nadania praw, którego zasady były ściśle określane w ordynacjach lokalnych Rad Miast. Posiadanie obywatelstwa miejskiego oznaczało podleganie prawom miejskim i korzystny dostęp do cechów, gildii i kompanii handlowych, nierzadko instytucji finansowych, do których przynależność gwarantowała lepszy poziom życia niż chłopski. Zatem mieszczanie zazwyczaj zajmowali się albo rzemiosłem, albo usługami, i jako takie stanowili duży pomost pomiędzy warstwą wyższą, a niższą. W tym znaczeniu tę warstwę społeczną określa się mianem burżuazji.
Mieszczanie mieli szereg dodatkowych przywilejów. Przestępstwo przeciwko mieszczaninowi traktowano jak przestępstwo przeciwko społeczności miasta, co wyraźnie mu dawało wyższy status niż chłopstwu. Mieszczanie mieli też prawo podróży, tj. prawo przemieszczania się z towarem, czego nie mieli chłopi, przypisani do ziemi. Z drugiej strony, mieszczaństwo było grupą społeczną silnie obciążoną podatkami, i było potężnym źródłem dochodów skarbu państwa.
Dokładne warunki otrzymania obywatelstwa były różne w zależności od miasta czy dominium. W Kun Atla, należało mieć poparcie dwóch znacznych nazwisk i złożyć przysięgę, w Naratai wymagane było udowodnienie, że członek rodziny ma posiadłość w mieście, w Kehaseacie konieczna była zgoda wpływowych kompanii handlowych, a w Atla Apori należało znaleźć świadków na potwierdzenie, że jest się wyznawcą karaizmu albo Buae.
Mieszkańcy wysp
Mieszkańcami wysp określa się mieszkańców wysp innych niż określone osobno, czyli inne niż Kaori, Akeira, Hiranea, Atirai, Ma'uri czy wyspa Nowocesarska. Są to przeważnie mniejsze przybrzeżne wyspy, takie jak na przykład atol Ka'epi, Alua, Teratera czy atol Lianau. Mieszkańcy tych wysp traktowani są jako oddzielna klasa i generalnie traktowane są jako autonomiczne eksklawy o charakterze rybacko-wiejskim, chyba że są w stanie cywilizacyjnie rozwinąć się do poziomu nadania im statusu praw miejskich. Można było to osiągnąć poprzez dostateczny handel czy wzrost populacji, ale wtedy cała wyspa wchodziła pod władzę hrabich i zarazem bywała włączana w system neofeudalny.
Mieszkańcy pustyń
Pustynie Takangari oraz Marao i przynależące im tereny górskie rządzone są według innych praw niż pozostała część imperium. Te obszary są traktowane jako zbyt ubogie w wodę i żywność, i o zbyt skrajnych temperaturach, a także zbyt ubogie w energię karai, aby zbudować tam pełnoprawną cywilizację. Rozumie się przez to akceptowany i sankcjonowany prawnie stan niezdolności organizmu państwowego do egzekwowania centralnego prawa z powodu znaczących przeszkód środowiskowych i naturalnych.
Pustynie jako takie nie mają obywateli, ale mogą mieć miasta, które mogą mieć obywateli. Takie miasta to Oaza Takangaryjska oraz Oaza Marajska. Lokalna polityka opiera się na innych zasadach i zazwyczaj kierowana jest przez lokalnych wodzów.
Koloniści
Koloniści podlegali prawom marynarki, tj. prawom lądów należących do tzw. Samodzierżawstwa Takatoa. Działo się to do momentu ograniczenia władzy Samodzierżawstwa poprzez nadanie konkretnemu miejscu lokalnych praw poprzez wydzielenie ich jako odrębna jednostka administracyjna.
Koloniści to generalnie marynarze, którzy założyli osady na podbitych terenach, zazwyczaj wyspach. Rzadziej byli to osadnicy, głównie na terenach takich jak Szur. Tangijscy i Buańscy koloniści nie mieli praw do osiedlania się na ziemiach administrowanych przez Państwo Neszów, choć czasami obchodzili te zakazy. Zdecydowana większość osadnictwa dotyczyła małych wysp Wszechoceanu.
Chłopi
Chłopstwo to cała ludność zamieszkująca tereny pozamiejskie, w zdecydowanej większości zajmująca się uprawą ziemi, zbieractwem, łowiectwem i hodowlą zwierząt. Chłopi byli przypisani do ziemi i podlegali rozporządzającemu nią panu, zazwyczaj hrabiemu lub baronowi. Był to system szczególnie popularny na ziemiach kaoryjskich, ale z biegiem czasu, od ok. 9509 EK, rozpowszechnił się także w Buanii. Oficjalnie chłop mieszkający na ziemi pana mógł na niej przebywać i cieszyć się jego protekcją, sprawiedliwością oraz utrzymywać się sam z dóbr pól, pod dożywotnim obowiązkiem wykonywania określonej pracy dla pana i oddawania mu części dóbr.
W praktyce, pan mógł rozporządzać chłopstwem jak chciał i z biegiem stuleci coraz bardziej bezkarnie traktować chłopów, w szczytowym okresie już całkowicie bezkarnie dopuszczając się bicia czy przestępstw. Wypaczało to mentalność tej całej warstwy społecznej, zacierając dawne poczucie obywatelstwa, które istniało jeszcze w okresie unitarnym, do roku 9509 EK. I choć formalnie Tangijczyk czy Buańczyk przez długi czas imperium nie mógł zostać niewolnikiem i zabronione było branie w niewolę któregokolwiek z nich, to w praktyce los niewolnika bywał często lepszy niż los chłopa pańszczyźnianego, bo chłop pracował na siebie, pracował na pana, i do tego musiał płacić miażdżące podatki. Kiedy w roku 9712 EK wreszcie cesarz zezwolił na wejście w niewolę, pod warunkiem dobrowolności takiego kontraktu, pojawiła się nowa mieszana klasa społeczna, gdzie Tangijczyk czy Buańczyk mógł dobrowolnie przejść ze stanu chłopskiego w stan niewolnictwa, z zastrzeżeniem, że jego potomstwo było wolne.
W praktyce doprowadziło to do poważnych nadużyć. Ponieważ niewolnik z punktu widzenia prawa był rzeczą, a nie osobą, to nie płacił podatków. Oprócz zakończenia płacenia podatków, dla chłopa który przeszedł do tej kategorii nic się nie zmieniało. W praktyce szlachta różnie podchodziła do tego. Z jednej strony niewolnika można było sprzedać, a chłopa nie, poza tym zdarzały się jeszcze sytuacje, w których za gnębienie chłopstwa można było zostać ukaranym przez hrabiego czy kaoritanu. Z drugiej zaś strony, chłop musiał się sam utrzymać i do tego płacić podatki, a te były przychodem.
Życie chłopów toczyło się od święta do święta. Przy czym ludność kaoryjska nie zauważała tak mocno różnic sezonowych w krótszej skali, to już ludność buańska jak najbardziej. Lokalizacja dyktowała charakter prac. Mniejsze wysypy oraz tereny pofałdowane wymagały optymalizacji terenu, zatem ziemię uprawiano na tarasach. Tereny równinne i mokre zawierały domy, stajnie, szop, szopy i zagrody dla zwierząt skoncentrowane wokoło centrum wsi. Poza tym obszarem znajdowały się pola uprawne i pastwiska.
Domostwa chłopstwa były słabej jakości. Były na ogół wykonane z drewna lub na styl szałasów, przeciekały w równikowych deszczach, a wiatry potrafiły zrywać strzechę. Podłoże było na ogół zrobione z ubitej ziemi i brakowało źródeł wentylacji czy światła, z wyłączeniem okien. W warstwie najuboższej, często bydło nocowało w jednym miejscu z ludźmi, ale w sercu złotego wieku większość chłopstwa posiadała oddzielne komnaty dla ludzi i zwierząt.
Włókna naturalne były często przybijane kołkami do drewnianych ławek w celu poprawy komfortu. Łóżka, najczęściej z liści lub innego miękkiego materiału, było pełne insektów, i większość populacji preferuje spanie na hamakach.
Dietą chłopów zazwyczaj było ziarno i warzywa, owoce, które można było zebrać. Żywność nierzadko była konserwowana za pomocą ohużu, w szopach lodowych lub pod ziemią, solona lub wędzona. Mięso rzadko było spożywane, głównie były to ryby i skorupiaki w terenach przybrzeżnych i rzekach, poza nimi mogła to być drobna zwierzyna i zwierzyna łowna, spożywana natychmiast, jako że klimat tangijski sprzyjał szybkiemu psuciu się mięsa. Chłopstwo rzadko piło wodę, która potrafiła być trująca i pełna pasożytów, preferując lekkie piwo, które pili wszyscy, od pracujących mężczyzn po dzieci i kobiety w ciąży.
Wojskowi
Życie żołnierza zależało od rodzaju armii i charakteru służby. Większość osób służyła albo w Aranu (siłach lądowych) albo w Takatoa (marynarce wojennej). Dotyczyło to tak Kaoryjczyków jak i Buańczyków. Armia zajmowała się znacznie większym zakresem działań niż wojna czy trzymanie dyscypliny w narodzie. Zajmowała się obserwatoriami, propagandą, masowo szpitalnictwem, edukacją, logistyką, handlem i dyplomacją. Armia też musiała w jak największym stopniu na siebie zarabiać, zatem żołnierze zajmowali się nawet takimi zajęciami jak rolnictwo czy połów ryb.
Szczegóły na temat wojska są opisane dalej w części "Siły Zbrojne". W rozdziale dotyczącym ich miejsca w społeczeństwie należy uznać ich szeroką obecność i ogromną liczebność względem społeczeństwa. Przy tym Tangia jeszcze od poprzednich epok była państwem policyjnym i zmilitaryzowanym. Odznaczony żołnierz był wysoko ceniony i potrafił otwierać własne kompanie handlowe, szczególnie w późniejszym okresie. Pomimo braku tytułu szlacheckiego, mógł mieć wstęp na salony szlacheckie.
Marynarze
Marynarze tangijscy rekrutowani byli z młodych mężczyzn szukających pracy w miejscowościach okołoportowych, ale też wielka ich liczba pochodziła ze zwyczajnej rekrutacji. Większość pracy marynarzy dotyczyła patrolowania wód należących do imperium, do połowu ryb i do tranzytu pomiędzy różnymi częściami rozsianego po oceanach kraju. Życie marynarzy zależało od trasy, mórz i celu. O ile życie marynarzy zajmujących się połowem wód naokoło wyspy Kaori lub tranzytujących towary i ludzi pomiędzy nią a wyspami Akeira i Hiranea, o tyle życie tych, którzy odbywali dalekie wyprawy na Atirai, do Dewii, do Nuarii było już bardzo trudne z uwagi na znaczną ilość czasu spędzaną samotnie na wodzie. Zdecydowanie najgorsze życie prowadzili marynarze na trasach Atirai-Aroman oraz Buania-Nuaria i Buania - Ma'uri lub wyspa nowocesarska.
Niewolnictwo
Niewolnictwo w Tangii przez większość historii miało marginalne znacznie. Polityka wojny i wyzysku doprowadziła do ogromnego wzrostu liczby niewolników w czasach nowożytnych, aż do wojny domowej. Niewolnicy pracowali przede wszystkim na farmach i plantacjach, w punktach rzemieślniczych, w kopalniach, służyli jako tragarze, ładownicy, usługiwali w domach czy wykonywali prace seksualne, pomagali w polowaniach, a także nadzorowali innych niewolników.
Niewolnik nie był traktowany przez społeczność imperium jako człowiek. Był rzeczą, którą można było rozporządzać do woli, przede wszystkim zmuszać do pracy, karać fizycznie, nabywać, sprzedawać, dawać w zastaw czy spłacać nim długi. Niewolnik nie miał żadnych praw i był na samym dole drabiny społecznej.
Niewolnicy dzielili się na trzy kategorie, które traktowano inaczej:
- Yukarai (ay. γιυκαραι - dosł. "człowiek posłuszny") - Tangijczycy, którzy dobrowolnie oddawali się w niewolę, skorzystawszy z zezwalającego na to edyktu cesarskiego. Byli to przeważnie chłopi, którzy zrzekali się praw człowieka, dzięki temu zachowując ten sam charakter pracy, ale (jako rzecz, a nie człowiek) tracąc obowiązki podatkowe. Okazjonalnie były to osoby wyższych klas społecznych, którzy w ten sposób chcieli podkreślić całkowite oddanie panu. Słowo yukarai miało generalnie pozytywne konotacje i bywało używane w przenośni. Pan miał pewne obowiązki wobec yukarai, nie mógł go zabić i miał obowiązek nie sprowadzać na niego krzywdy.
- Pekori (ay. πεκορι - dosł. "niewolnik") - tradycyjni niewolnicy, którzy znajdowali się na terenach Tangii okresu unitarnego. Byli oni w stosunkowo niewielkiej liczbie i służyli Tangijczykom od wielu pokoleń. Byli to potomkowie jeńców wojennych, głównie autochtonowie z wypraw na wyspy (np. na Atirai) oraz niewolnicy nabyci z innych państw. Nigdy nie byli specjalnie istotni ekonomicznie. Ich traktowanie było pośrednie.
- Uronlera (ay. υρονλερα - dosł. "rzecz wojenna") - niewolnicy głównie pochodzenia pinuskiego schwytani podczas Trzeciej Wojny o Saakę albo schwytani podczas prób pacyfikacyjnych na tangijskim terytorium demarkacyjnym Dzikich Ziem. Traktowani najgorzej i wykorzystywani na wszelkie możliwe sposoby, gdzie systemowe wykorzystywanie uronlera było nastawione na powolne zniszczenie całej grupy społecznej. Uronlera można było bić, okaleczać, torturować i zabijać zgodnie z prawem. Wykorzystywano ich do wywołania poczucia wyższości u innych niewolników, zmuszano do najbardziej niebezpiecznych prac i wyniszczano psychicznie.
Posiadanie niewolników po roku 9662 EK znacznie wzrosło. Początkowo, niewielu potencjalnych właścicieli chciało mieć do czynienia z bojowniczymi jeńcami, zatem uronlera kierowano najpierw do zakładów, gdzie wyniszczano ich psychicznie do czasu osiągnięcia pewnej dominacji i posłuszeństwa. To podnosiło wartość cenową niewolnika i dopiero po takim przygotowaniu kierowano go na rynek niewolników. Około 45% właścicieli niewolników to były kobiety, które jako dłużej żyjące od mężczyzn dziedziczyły niewolników w spadku po mężach.
W latach 9662 - 9725 EK, niewolnicy uronlera byli zatem "tresowani" i rozpraszani po terytorium, gdzie zaczynali stanowić coraz większy procent społeczeństwa. Trzymali się we własnych społecznościach, które notorycznie rozdzielano: odrywano żony od mężów i dzieci od rodziców. Popularne było kierowanie agresji chłopstwa czy niewolników pekori przeciwko uronlera poprzez bicie i okaleczanie, gwałt czy morderstwo. Ten dramatyczny stan rzeczy trwał do ok. 9725, kiedy zachodnie mau kraju i spora część Buanii zaczęła pod przyzwoleniem nowych cesarzy łagodzić traktowanie niewolników. Przede wszystkim, w tym samym czasie zmuszono część chłopstwa do nauki pisma, znacznie zwiększając klientelę i zasięg pisanych gazet. Zaczynały w nich się ukazywać artykuły o okrutnym traktowaniu niewolników. Szczególnie powszechna była codzienna gazeta Νε'ο μα Ρου ("Spotkanie z marynarzem"), w której informacje o szczególnie okrutnym traktowaniu uronlera przez mau południowokaoryjskie i zachodniobuańskie zaczynały wzbudzać oburzenie i zaczynały wyraźnie dzielić imperium na polityczne frakcje.
Rola płci - kobiety w Tangii
Kobiety w Tangii miały umiarkowane znaczenie w życiu administracyjno-politycznym. Choć stanowiły zdecydowaną mniejszość osób rządzących, to w odróżnieniu od wielu innych narodów, kobiety w Tangii mogły zajmować bardzo wysokie stanowiska takie jak kaoritanu, a także być cesarzami. Jedną z najbardziej wpływowych kobiet w historii Tangii była cesarzowa Kalia. Takie kobiety nie zostawały nimi z przypadku, z braku mężczyzn czy w sytuacjach, kiedy były kobietami o wybitnych umiejętnościach, ale nawet w sytuacjach zupełnie zwyczajnych, kiedy były osobami przeciętnych umiejętności lub zwyczajnie były słabsze od mężczyzn. Egalitaryzm pod kątem płci nie występował zawsze i wszędzie. Wśród najwyższych warstw preferowano mężczyzn z uwagi na dysproporcję płodności, ważną w systemie dynastycznym, kluczowy mężczyzna z haremem mógł mieć więcej potomstwa niż kluczowa kobieta, tym samym mógł lepiej zapewnić następców tronu. W Tangii jednak cesarzy często wybierano elekcyjnie (na szczeblu najwyższej arystokracji), uważano też, że potomek szlachetnej kobiety będzie silniejszy niż córki nałożnicy, zatem nie miało to centralnego znaczenia.
Wśród zwykłego społeczeństwa, kobietom przypisywano mistyczną moc kontroli płodności. W gospodarce agrarnej, w przeludnionym społeczeństwie, ma to kluczowe znaczenie. Kobiety odprawiały rytuały nad polami i wśród zwierząt hodowlanych, zajmowały się ogrodnictwem i ziołami, zbierały jagody i grzyby. Dziewczynki przechodziły własną inicjację dojrzałości wraz z nastaniem pierwszej miesiączki i wychodziły za mąż wcześnie, zazwyczaj w wieku 12 - 13 lat. Poliginia w Tangii jest dozwolona, choć rzadka, i zazwyczaj korelowała z wpływami czy bogactwem mężczyzn, zatem zdarzało się, że mężczyźni mieli kilka żon. Oczekiwano, że kobieta będzie rodzić dzieci tak samo jak od mężczyzn oczekiwano służby wojennej.
Pewna separacja mężczyzn od kobiet powodowała, że mężczyźni postrzegali kobiety według rozdwojonej wizji, na którą kobiety często miały znikomy wpływ. Idealizowano macierzyństwo jako troszczące się, zapewniające opiekę, oczyszczające, płodne i czyste, moralne, ale z drugiej strony postrzegano to samo jako plugawiące, niebezpieczne, nieprzewidywalne, agresywne i groteskowo cielesne[5]. Szczególnie na terenach nizinnych i w dżunglach ta separacja była zaznaczona, aczkolwiek bez skrajności widywanych w innych państwach. Na terenach górskich, pustynnych, małych wyspach czy mniejszych miejscowościach wybrzeżnych o dużym stopniu niezależności, kobiety i mężczyźni mimo nieco odrębnych ról w społeczeństwie cieszyli się tymi samymi przywilejami.
Dla wielu kultur, szczególnie kaoryjskich, charakterystyczny jest związek gospodarki z religią. Przykładowo, zbieranie bananów jako męskich plonów było zajęciem mężczyzn, a kobiety zajmowały się bardziej żeńsko nastawionymi odpowiednikami. Kobiety też posiadały własną sieć handlową, głównie z innymi kobietami. Wymieniały liny, kosze, sieci i produkty spożywcze.
Dzieci w Tangii
.jpg)
Rodzina tangijska na ogół składała się z małżeństwa, które zamieszkiwało z rodziną ojca. Kobiety były wysyłane czasami na większe odległości, aby dołączyć do innych plemion. Ten zwyczaj był i jest szczególnie powszechny wśród społeczności archipelagowych, w dżunglach i na pustyniach, za to niemal zanikł w społecznościach równinnych i miejskich, gdzie po prostu ojciec córki decyduje o jej zamążpójściu. Z takiego związku rodziły się dzieci, z których główną pozycję miał najstarszy syn i jego małżonki i dzieci, a także nieślubne dzieci.
Generalnie im mniejsza społeczność, tym większa popularność adopcji. Zwiększała ona pulę genową. Wśród bogatych warstw społecznych, zwłaszcza arystokracji, popularna była praktyka adopcji dzieci z zagranicy, szczególnie wyglądających odmiennie. Adoptowano dzieci neszyjskie i sechtońskie, które po dorośnięciu i znalezieniu sobie lokalnych partnerów dawały potomstwo mieszanych ras.
Dzieci mogły generalnie poruszać po całym domostwie i co do zasady, były wychowywane przez społeczność, a nie tylko przez biologicznych rodziców. Dzieci bardzo często przybierały sobie dodatkowych rodziców. Poczucie więzów krwi było zatem bardzo niskie u chłopstwa i powstanie w sercu czasów imperialnych warstwy arystokratycznej, dla której więzy krwi były ważne, tego nie zmieniło.
Dzieci brały udział w obowiązkowej edukacji, która generalnie była uznawana przez całą populację za ważną. Uwzględniała obowiązek nauki pisania, dzięki którym nawet chłopstwo mogło czytać rozkazy kierowane do nich i poprawiała świadomość prawa, choć to pismo było uproszczone w stosunku do używanego przez inne grupy społeczne. Dzieci w wieku (w latach ziemskich) 6 do 10 lat podejmowały taką naukę. Po zdaniu egzaminu kończono etap dziecięcy i poddawano dziecko drugiej skaryfikacji. Trzecia i ostatnia skaryfikacja była dla dzieci w wieku 10 do 15 lat i była na poziomie religijnym i rządowym, i kończyła się inicjacją.
Lista ludów zamieszkujących imperium
Pod względem narodowościowym, można stosować podział klasyczny, na makrogrupę narodową, naród i plemiona. Makrogrupami Tangii są właśnie Tangijczycy, oraz obcokrajowcy, tacy jak Pinusi, Sechtończycy, Neszowie czy Szurowie. Po pełnej aneksji Buanii, są oni traktowani jak pełnoprawni Tangijczycy. Podstawowymi językami Tangijczyków na wyspach są język ayu i najbliższe mu języki pokrewne, a na kontynencie jest to język buański. Istnieją też mniejszości Pinusów, wśród nich Pinusi tangijscy, oraz różne narody dewijskie w kolonii Atirai.
Tangijczycy
- Główny artykuł: Tangijczycy
Tangię przede wszystkim zamieszkują Tangijczycy (ay. τανγυαραι Tanguarai), lud rasy oceanicznej, choć w coraz większym stopniu ulegający zmieszaniu z innymi rasami. Tangijczycy są raczej ciemnej karnacji, choć ta mocno waha się od osoby do osoby. Niemal wszyscy mają oczy czarne lub brązowe i tak samo włosy, okazjonalnie zdarza się, że pojawiają się włosy odcienia rudego. Nos raczej szeroki i wargi średniego rozmiaru. Oczy ze zmarszczką nakątną nadającą im charakterystyczny, nieco skośny kształt. Włosy proste lub lekko pofalowane, bywają kręcone. U mężczyzn zarost dobrze rozwijający się, ale owłosienie ciała jest raczej skąpe. Średni wzrost mężczyzn 174 cm, średni wzrost kobiet 163 cm.
| Naród | Podstawowa kraina |
|---|---|
| Naratajczycy biali | Królestwo Naratajskie |
| Naratajczycy zieloni | Królestwo Naratajskie |
| Tongamijczycy | Republika Tongami |
| Lutafaryjczycy Eura | Republika Lutafaryjska |
| Lutafaryjczycy Harani | Republika Lutafaryjska |
| Lutafaryjczycy Hea | Republika Lutafaryjska |
| Nomeurajczycy | Republika Nomeurajska |
| Narody marajskie | Pustynia Marajska |
| Orumilowie | Królestwa Orumilo i Rejtiki |
| Reańczycy | Reitika |
| Narody takangaryjskie | Pustynia Takangaryjska |
| Kunatlyjczycy Apori | Królestwo Kunatla |
| Kunatlyjczycy Hayano | Królestwo Kunatla |
| Kunatlyjczycy Leleke | Królestwo Kunatla |
| Kunatlyjczycy Afhari | Królestwo Kunatla |
| Akejryjczycy | Akeira |
| Hiranejczycy | Hiranea |
| Atyrajczycy | Atirai |
| Buańczycy | Buania |
Proporcje narodowościowe nie są jeszcze opracowane dla całego kraju i różnią się w zależności od miasta. Wiadomo, że dla największych miast Królestwa Naratajskiego, w tym Naratai, Fang Apori, Atla Tau, Taka'o, Neurua i Atla Hea, 38% populacji stanowią Naratajczycy biali, 24% Naratajczycy zieloni, 13% Tongamijczycy, 3% Lutafaryjczycy Eura, 3% Buańczycy, 3% Lutafaryjczycy Hea, 3% Akejryjczycy, a pozostała populacja jest rozdzielona pomiędzy pozostałe narody.
Diaspora
Istotna diaspora tangijska zamieszkuje tereny okolicznych krajów, przede wszystkim Secht, Państwo Neszów (w miejscach, gdzie im na to pozwolono), Dewię oraz region Szuru. W czasach złotego wieku zaczęły pojawiać się także pewne diaspory w dalszych częściach świata, takich jak Talonbat, Trugia, Nuaria czy Ajdynir.
Buańczycy
Buańczycy są narodem zamieszkującym dominium Buania. Do niedawna byli znani z podziału na plemiona, które wojowały ze sobą. Wejście do unii tangijskiej i możliwości gospodarcze, które za tym szły, przemieniły społeczność buańską w bardziej zjednoczoną, gdzie Buańczycy z przyjemnością przyjęli tangijskie możliwości wykorzystywania gospodarczego, logistycznego i górniczego potencjału jaki miał ich kraj. Buańczycy są genetycznie dalej spokrewnieni z Pinusami, Kaoryjczykami, Szurami i Nuaryjczykami, ale tysiące lat własnej historii oraz oddziaływania z sąsiadami z Sechtu wywarły swój wpływ.
Diaspora
Poza granicami imperium, Buańczycy są szczególnie aktywni w krainach sąsiednich: w Szure i Sechcie, od którego kiedyś stronili. Buańczycy aktywnie zajmują się kolonizacją terenów Pinu oraz terytorium demarkacyjnego, w tym systematycznym wyniszczaniem ludności rdzennej. Na terytorium Szuru tworzą własne społeczności skoncentrowane wokół centrów logistyczno-handlowych oraz w miastach, a w Sechcie zajmują się koordynacją wysiłków ujarzmienia terytorium demarkacyjnego, co ma służyć otwarciu bezpiecznych szlaków handlowych lądowych pomiędzy Sechtem a Buanią. W pozostałych krajach, takich jak Neszi czy Nuaria są obecni, ale nieliczni.
Atyrajczycy
Atyrajczycy są narodem pochodzenia dewijskiego, który przybył przed tysiącami lat na wyspę Atirai i tam osiadł. Charakteryzują się jaśniejszym kolorem włosów i, u mężczyzn, większym owłosieniem ciała. Ich religia skoncentrowana jest na kulcie przodków i wyznają totemy. Atyrajczycy po ataku Tangijczyków na wyspę zostali niemal w całości wybici lub trafili do niewoli, ale ich kultura przetrwała i w późniejszych czasach Imperium zaczynała przeżywać renesans.
Lingwistyka
Wyspy Kaori, Akeira, Hiranea, Atirai oraz Pinu w zdecydowanej większości posługują się językiem ayu. Obszar Nomeurai i w znacznie mniejszej części Orumilo i Reitika posługują się w pewnej cześci językiem mahan. Terytorium Buanii w zdecydowanej większości posługuje się językiem buańskim i pokrewnymi językami, ale ayu jest znany. Narodowe, dewijskie języki Atirai są niemal na wymarciu, ale rozpoczęto program odbudowy języka atyrajskiego, co podniosło liczbę jego rdzennych użytkowników do około 150 osób i liczbę osób posługujących się nim wtórnie do około 2000 do roku 9750 EK. Plemiona zamieszkujące dżungle Pinu posługują się swoimi językami, ale najczęściej znają też język ayu, tworząc z nim pinuskie kreole. Podobnie z plemionami zamieszkującymi Terytorium Demarkacyjne Dzikich Ziem, niemniej kontakt tych plemion z Tangijczykami jest słaby lub oparty o działania wojenne.
Język ayu
- Główny artykuł: Język ayu
Język ayu pochodzi z centralnej grupy języków kaoryjskich i jest spokrewniony z językiem mahan. Ayu posiada ubogą fonetykę pozbawioną iloczasu czy politonii, ze stałym, inicjalnym akcentem, jest nominatywno-akuzatywny w czasie teraźniejszym i ergatywno-absolutywny w czasie przeszłym, aglutynacyjny, i posiada bogatą odmianę posesywną rzeczowników oraz komitatywną czasowników. Używany jest z pewnymi różnicami dialektalnymi na terenie całej wyspy Kaori, Akeiry, Hiranei, Pinu, Ma'uri i Atirai, jest znany w Buanii, na Dzikich Ziemiach jest używany wzdłuż linii brzegowej oraz linii demarkacyjnej tangijsko-sechtońskiej.
Split [-ŋa] vs [-ŋga]
Split regionalny wymowy [-ŋa] vs [-ŋga] dotyczy realizacji fonemu /ŋ/, kiedy bezpośrednio po nim występuje samogłoska. W językach ayu i mahan słowa zaczynają się zawsze spółgłoską, choćby zwarciem krtaniowym /ʔ/. Split prawdopodobnie rozszerzył się przez wzrost znaczenia miasta Fang Apori. Frazy tego typu, gdzie jedno słowo kończy się na /ŋ/, a drugie zaczyna na /ʔ/, powodują trudną do wymówienia zbitkę /ŋʔ/. Ta uległa uproszczeniu z normatywnego niegdyś Φανγ 'Απορι /faŋ 'ʔapoɾi/ do /faŋ 'gapoɾi/. Z czasem zaczęto też analogicznie wymawiać inne słowa, np. Τονγαμι "Tongami" /'toŋgami/ czy Χατλανγαο "Hatlangao" /'hatɫaŋgao/, nawet, jeżeli po /ŋ/ nie ma /ʔ/. Identyczny proces zaszedł w języku mahan. Wschodnia część wyspy, szczególnie Pustynia Takangaryjska oraz Kun Atla oparły się tej różnicy.
Split [ɦ] vs [h]
Realizacja /h/ różni się regionalnie. Generalnie Naratai, Luta ni Fari, część Marao, cześć pustyń i Kun Atla wymawia /h/ dźwięcznie, jako [ɦ]. Pozostała część kraju wymawia fonem jako [h].
Split [ʉ] vs [u]
Zdecydowana większość kraju wymawia fonem /u/ jako [ʉ]. Jedynie obszar Tongami oraz część terenów pustynnych realizuje go jako [u].
Język mahan
- Główny artykuł: Język mahan
Język mahan (μαἁν [maɦan] "dech" lub χάκ [haːk] "szmer") jest głównie używany na terytorium Nomeurai oraz przez istotne mniejszości w miastach Orumilo i Reitika. Genetycznie bliski językowi ayu, różni się od niego bardziej zaawansowaną, nie tak czysto izolującą gramatyką, dzieli fonetykę i piśmiennictwo, używa innej leksyki.
Mahan jest bardziej konserwatywny, jest izolujący, politoniczny, zezwala na więcej zbitek spółgłoskowych. Podobnie jak ayu, stosuje zarówno układ nominatywno-akuzatywny jak i ergatywno-absolutywny, ale w innych celach, mahan rozróżnia w ten sposób tryb świadka od trybu nieświadka. Charakterystyczne jest silne rozbudowanie morfologiczne aspektowo-emocjonalne. Osiem operatorów gramatycznych sygnalizuje podejście do omawianej rzeczy, od nienawiści przez dystans po radość.
Język mahan jest uznawany za trudniejszy od ayu. W Tangii cieszy się pewnym małym prestiżem. Użytkownicy języka mahan są znani ze sztuk teatralnych i pieśni, których chętnie uczy się młodzież. Mahańczycy również rozwinęli własne sztuki walki zwane karakoa, uczone w całości w języku mahan.
Pismo klinowe
- Główny artykuł: Tangijskie pismo klinowe
Piśmienność wyspy Tangia i następnie kraju rozpoczyna się jeszcze w starożytności. Pogląd na temat Tangijczyków, głoszący, że nie są pierwszym narodem czy cywilizacją wyspy, istniał jeszcze w czasach przedcesarskich. Wiedziano, że na wyspie istniała bardzo silna cywilizacja, potrafiąca między innymi stosować magiczną sztukę pozwalającą utrwalać słowa, co pozwoliło im tak zarządzać zasobami, aby wyżywić znaczną liczbę ludzi. Prawdopodobnie to te informacje przyciągały falami Tangijczyków, pierwotnie zapewne zamieszkujących półwysep Pinu. Nie jest jasne, czy dochodziło do spotkań Tangijczyków ze zdziczałymi potomkami pierwszej cywilizacji zwanej Maraami. Kiedy starożytni Tangijczycy docierali na wyspę, samej cywilizacji już nie było. Maraowie pozostawili po sobie konstrukcje i ruiny, pochłonięte przez dżungle, pustynie i erozyjny klimat Tangii, między innymi wiele stel, tabliczek i innych obiektów z zapisem hieroglificznym (najstarsze) lub klinowym (młodsze), głównie rytych w kościach, kamieniach i glinie. Ten język jeszcze w roku 9509 EK, tysiące lat później, pozostał nieodczytany. Tangijczycy inspirowali się nimi, opracowując własne pismo klinowe, alfabetyczno-sylabiczne, dostosowując je do swojego języka. Cywilizacja marajska ryła kliny w kamieniu, glinie i skórze, prawdopodobnie także w drewnie, co się nie zachowało. Pismo pierwotnie było obrazkowe, mnemoniczne, następnie hieroglificzne, a na końcu pełne ideograficzne pismo klinowe. W roku 9509 EK pismo pozostawało nieodszyfrowane. Liczne tabliczki i stele znajdują się w Tau Atla. Pismo zostanie odszyfrowane dwieście ziemskich lat później dzięki dwujęzycznej steli.
To pismo w obecnej (9509 EK) formie jest stosowane w stanie prawie niezmienionym, choć warstwa najuboższa jest uczona pisma chłopskiego, uproszczonego, głównie w celu zapewnienia świadomości prawa państwowego, a potem cesarskiego, i religii, a warstwa najwyższa, lubująca się w kryptografii, korzystała z hieroglificznego metajęzyka.
Pomimo znacznej siły Tangii jako dostawcy papieru, raczej na papierze zarabiano pieniądze, na jego sprzedaży, niż używano go do pisma. Papier jako nośnik był nietrwały i w bardzo korozyjnej atmosferze tangijskiej łatwo ulegał zniszczeniu razem z atramentem lub podarciu, gnił, obawiano się zamoczenia, spalenia czy utopienia. Papier stosowano przede wszystkim w celach archiwalnych na terenach pustynnych, takich jak forteca w Tau Atla, gdzie wilgoć jest znikoma, i gdzie lekkość i mała objętość papieru stanowi jego wielką zaletę przy składowaniu w znacznych ilościach.
Podstawowym nośnikiem jest glina i materiały glinopodobne. Glify stawiane są stylusem z trzciny o przekroju trójkątnym, oszlifowanym drewienkiem, narzędziem kościanym lub rzadziej metalowym. Trójkątne ostrze przyciskano głęboko do gliny, pozostawiając wgłębienie dające glif krótki. Glif długi uzyskiwano tak samo, jedynie przyciskając dodatkowo ostrą krawędź stylusa. W odróżnieniu od ziemskich klinów sumeryjsko-akadyjskich, tangijczycy stosowali dwa glify, nie trzy. Gliniany materiał wypalano na słońcu lub w piecu. Glinę można było przykleić do ściany, dając stele. W przypadku błędu, zwilżano delikatnie palec i przeciągano po błędnym glifie. Stele kamienne i tym bardziej nośniki z metalu (złota, brązu) nie dawały szans na poprawki, były znacznie cięższe, droższe i niekiedy mniej trwałe (żelazo ulegało oksydacji, złoto było za drogie, o wiele za cięższe i za miękkie). Materiały kamienne i szczególnie gliniane charakteryzowały się znaczną łamliwością, więc musiały być grubsze, przez co były nieodpowiednie dla rozdmuchanej biurokracji tangijskiej. Ostatecznie do prostych zapisów niewymagających szczególnej archiwizacji stosowano proste tabliczki gliniane, od wielkości męskiej dłoni do długości jednego łokcia. Zapisy wymagające archiwizacji przepisywano na pryzmaty, tj. wielościany z gliny lub kamienia o trzech ścianach i obu podstawach w kształcie trójkątów. Aby uniknąć zarysowania klinów o kliny, pryzmaty przekładano miękkim materiałem, najczęściej wełną, i składowano poziomo jeden na drugim. Rzadziej, pryzmaty były na czubku wyposażone w haki, i składowano je w trójkątnych gniazdach w ziemi, i wyciągano nawet czasem drewnianym dźwigiem.
Z czasem stylus coraz częściej zastępowano nożykiem lub sztyletem z uwagi na ich większą dostępność. Odciskane w ten sposób glify różnią się od tych odciskanych trójkątną trzcinką. Zamiast trójkątnego wgłębienia, glif krótki pozostawia półkoliste wgłębienie, którego przedłużenie (ostrze) nie jest możliwe od razu. Glif ostrza stawia się po prostu poprzez przyłożenie ostrza noża podłużnie obok glifu trójkątnego. Jest to trudniejsze. Za stylus czasami robił także drewniany patyczek.
Do powszechnego transportu wykorzystywano przede wszystkim tabliczki drewniane i pergamin. Niektóre wiadomości przepisywano na papier dla oszczędności miejsca i wagi. Czasami nie było czasu na czekanie aż kawaleria przetransportuje wiadomość i na to czy napadną ją bandyci czy nie. W takich sytuacjach czekano na pomyślną pogodę i stosowano rangfen.
O wiele rzadziej stosowano metal i szkło. Stele z metalu były wykonywane z miedzi, brązu, srebra, ołowiu, złota, platyny, rzadko z żelaza czy stali. Tak były uwieczniane teksty najważniejsze z najważniejszych: kroniki państwowe, historie wojen, teksty religijne najwyższej wagi, kluczowe dekrety królewskie. Złoto pomimo swojej kolosalnej ceny i wysokiej gęstości, przejawiającej się w bardzo dużej wadze na centymetr sześcienny materiału, miało trzy zalety: nie rdzewiało ani nie ulegało pasywacji, było bardzo miękkie, zachowywało swój charakterystyczny, luksusowy kolor i poblask. Uboga w złoto Tangia musiała importować znaczne ilości tego kruszca nie tylko dla mennic i biżuterii, ale także dla skrybów świątynnych, pałacowych, naukowych i archiwalnych.
Kiedy pisano na papierze, stosowano dwa pędzle, szeroki i wąski. Szeroki stawiał klin, a wąski ostrze glifów długich.
Pismo powszechne pisano od lewej do prawej, rzadziej bustrofedonem. Kluczowe teksty na większych stelach pismo zygzakiem, falami, dla oszczędności materiału wykorzystując dość trójkątny kształt sylab klinowych, łącząc taką praktykę tak z religijnym związkiem z morzem (pisanie falami), jak i wskazując na trójkąt jako kluczowy kształt tak samych glifów, jak i stylusa używanego do ich stawiania. Część tekstów, szczególnie papierowych, pisano z góry do dołu.
Pismo demotyczne
Pismo demotyczne zostało opracowane za potrzebą szybko upowszechniającego się papieru i pisma odręcznego z pomocą wynalazków takich jak ołówek, pióro ze stalówką czy nawet węgla lub farb i pędzla zamiast tradycyjnego stylusa/dłuta i pisma klinowego. Problem polegał na tym, że pismo klinowe jest nie tylko trójwymiarowe, a nie dwuwymiarowe jak standardowe pismo (w tym wszystkie rodzaje pisma wykorzystywane współcześnie na Ziemi[7]), ale też jest wektorowe, a nie liniowe. Pismo klinowe posiada grafemiczną głębokość, co nie istnieje przy normalnym piśmie, a poszczególne linie mają system wektorowy, strzałkowy, w kształcie grotów wyznaczających kierunek linii.
W Tangii rozwiązano ten problem poprzez zmniejszenie grafemicznego znaczenia głębokości i oddano wektorowość poprzez dodatkowe kształty. Zazwyczaj jest to prawostronny hak do wszystkich glifów, który sygnalizuje początek linii. Glify drobne (odciśnięcia bez ostrza) reprezentowano przez v-kształtne linie, jak przedstawiono na grafice poniżej.
| Pismo klinowe |
|
|---|---|
| Pismo demotyczne | 
|
Ruchy społeczne i lokalne frakcje
W okresie złotego wieku, szczególnie w jego późniejszej części, totalitaryzm cesarski osłabł. Przemiany gospodarczo-społeczne, brutalizowanie niewolników i gwałtowny skok nierówności społecznych doprowadził do powstania odpowiednio rewolucyjnych nastrojów społecznych, aby populacja tangijska wyprodukowała bardziej wpływowe ruchy społeczne. Katalizatorem przemian, szczególnie w późniejszych latach, była słabość kolejnych cesarzy, którzy ku frustracji kaoritanu tolerowali takie ruchy, pogłębiając niechęć pomiędzy warstwami wyższymi a niższymi.
Kilka głównych ruchów zdobyło znaczną popularność:
- abolicja niewolnictwa, rasizmu i polityka równości etnicznej,
- wprowadzenie własności dzielonej,
- prawa robotników,
- laicyzacja społeczeństwa.
Abolicjonizm
Ludność pochodzenia pinuskiego zwana uronlera, która dokonała mordu w Saboacie, a następnie wskutek brutalnej tangijskiej inwazji odwetowej w ramach Trzeciej Wojny o Saakę dostała się masowo do niewoli. W przeciwieństwie do dwóch innych kategorii niewolników, uronlera byli wprowadzeni w społeczność tangijską z celem ich wyniszczenia przez eksploatację. Stosunek do nich był bardzo negatywny i ci ludzie często byli brutalizowani, nawet jeżeli nie mieli nic wspólnego z przedwojennym napadem na Saboat. Starano się ich zniszczyć psychicznie i kulturowo. Piętnowano ich analogicznie co bydło.
Z każdym rokiem od wojny agresja Tangijczyków malała. Wraz z wymianą pokoleń, coraz młodsi Tangijczycy zaczynali dostrzegać traktowanie niewolników jako alarmujące. Tymczasem tangijska szlachta i magnateria w swojej rywalizacji coraz mniej dbali o samą wolną ludność tangijską. Warstwa chłopska i niższa mieszczańska zaczęły dostrzegać analogie w traktowaniu ich do traktowania niewolników i zaczęła systematycznie sympatyzować się z niewolnikami. Z biegiem czasu, nie tylko cesarze zaczęli delikatnie z nimi sympatyzować wbrew tradycjom i kaoritanu, ale też i poszczególni kaoritanu.
W roku 9738 EK, kaoritanu poniższych lądów zarządzili w sprawie uronlera:
- Naratai, Nomeurai, Tongami, Luta ni Fari, Akeira, Hiranea, Ykenbegá, Unem, Ahoem, Ñyem, Uriikem, Laisyem zarządziły, że niewolników uronlera należy zrównać prawami z niewolnikami pekori.
- Marao, Takangari, Orumilo ni Reitika, Kun Atla, Saboem, Kehaem, Feutsyem, Pobeem i wszyscy zarządcy dominium Pinu i terytorium demarkacyjnego zarządziły, że niewolników uronlera należy zbiorowo surowo karać za winy plemion aż do śmierci ostatniego człowieka.
- Wyspy Atirai, Ma'uri oraz nowocesarska nie zabrały głosu.
Wiele z regionów pierwszej grupy określiło, że dążą do docelowej integracji populacji niewolników, podczas gdy grupa druga głosiła plugawość uronlera jako podludzi z ich domniemanej natury i nakazywała ich wyniszczenie. Nierówne traktowanie niewolników pomiędzy regionami doprowadziło do serii powstań niewolniczo-chłopskich, które zdestabilizowały państwo. Pierwsze powstanie niewolników w Tangii w 9750 EK definitywnie zamknęło złoty wiek kraju.
Socjalizm i komunizm
Na rywalizacji szlachty i ich latyfundiami z prywatną magnaterią i ich kompaniami handlowymi nie zyskiwali chłopi czy prości ludzie. Najczęściej padali oni ofiarami zmian takich jak kwantyfikacja wartości pól uprawnych w oparciu o możliwość produkcji owczej wełny z traw w miejscu dawnych pól uprawnych chłopów. W efekcie wielu szlachciców dało chłopom wolność, wyrzucając ich na błoto bez środków do życia, przez co ci szli do magnatów lub innych arystokratów, oferując pracę za płacę. Nagłe powstanie pełnego kapitalizmu i pierwszy raz od stuleci (i pierwszy raz na taką skalę) nagłe powstanie rynku pracy spowodowało gwałtowną dysproporcję podaży na popytem tego rynku, i zarazem skokowo doprowadziło do nowych, nieznanych wcześniej poziomów nędzy.
Z tą sytuacją chłopi radzili sobie różnie. Do powstania zakładów produkcji masowych, w tym faktorii, rynek nie był w stanie wchłonąć takiej liczby nagle uwolnionych chłopów, szczególnie biorąc pod uwagę nasycenie tangijskiej populacji niewolnikami, wyzysk wszelkich pracodawców był olbrzymi. Równolegle, skokowy wzrost nierówności społecznych zbiegł się z coraz większym naciskiem władz centralnych na całkowitą eliminację analfabetyzmu. Te działania były prowadzone od kilkuset lat z różną intensywnością i do złotego wieku w 9750 EK około 65% populacji już potrafiło czytać. Zaczęto rozprowadzać materiały wkrótce dopisane do ksiąg zakazanych, tzw. τυλυνγα χογιον tulunga hoyon, traktujących o Πα'ακυ Pa'aku, który był odpowiednikiem ziemskiego traktatu o Utopii - kraju idealnym, w którym ludzie nie byli podzieleni na klasy społeczne, nierówności między nimi nie istniały, dobra społeczne były rozdystrybuowane sprawiedliwie według realnych potrzeb.
To dało początek ruchowi Naonua Korae Ναονυα Κοραε, "ludzi sprawiedliwych". Od pierwszych dwóch liter abugidy klinowej, 
Νινα "dobry" i 
Καλα "palma" wziął się symbol świetlistej palmy kokosowej, a samą organizację nazwano ΝΚ, Νικα Nika. Ruch zainspirowany zakazanymi tabliczkami na temat Pa'aku nakazywał zakończenie etapu cesarzy i kaoritanu, panów, szlachety i magnatów, przejęcie przemysłu i wszelkiej produkcji przez chłopów i robotników, i sprawiedliwość społeczną. Ponieważ nacisk organów władzy cesarskiej był w złotym wieku potężny i poszczególnie komórki nekowców były szybko namierzane i brutalnie likwidowane, to ruch był niszowy. Dopiero po roku 9750 EK, w Tangii 9866 EK na przykład, długotrwały okres słabości cesarzy i głębokiej niestabilności kraju doprowadził do masowego rozprzestrzenienia się socjalistycznych i komunistycznych postulatów nekowców.
Prawa robotników, kodeks pracy, powstanie podpisu
W niektórych zakładach pracy, szczególnie w Naratai, Atla Tau, Saboacie, Kun Atla, Hiranea, Hatlangao i Fang Apori, uznano, że napływ chłopów i robotników jest tak duży, że konieczne jest systemowe zarządzanie pracownikami. I choć większość pracodawców określała swoje zasady, to wymienione miasta wprowadziły wymóg określenia tych zasad na piśmie. Tym samym część pracodawców tworzyła zasady, które wymienione miasta uznały za poniżej ich standardów cywilizacyjnych, i określiła odgórnie pierwsze kodeksy pracy. W większości, te miasta opracowały takie rozwiązania niezależnie od siebie. Kodeksy te były bardzo proste i zawierały zasady takie jak:
- Pod karą chłosty dla właściciela i grzywny dla jego zakładu, nie wolno zatrudniać do pracy osoby, która nie przeszła inicjacji (ok. 13 r.ż.), chyba że jest jego członkiem rodziny.
- Pod karą chłosty dla właściciela i grzywny dla jego zakładu, nie wolno zatrudniać do pracy kobiety brzemiennej.
- Pod karą chłosty dla właściciela i grzywny dla jego zakładu, nie wolno zmuszać pracownika do ciągłej pracy dłuższej niż 5 godzin[8]. Pracownikom przysługuje prawo do przerwy trwającej trzy standardowe cesarskie klepsydry (ok. 9 minut) co godzinę. Zakład pracy musi mieć muanko, osobę odpowiedzialną za odmierzanie tego czasu. Klepsydra powinna być ustawiona prostopadle do na stałe przymocowanej do niej podstawki, i być umieszczona na płaskiej powierzchni o równości stwierdzonej za pomocą poziomicy.
- Za każde trzy dni ciągłej pracy pracownikowi przysługuje jeden dzień wolny.
Miasta te silnie pilnowały powyższych zasad, co spowodowało powstanie inspekcji pracy w każdym z nich. Inspektorzy weryfikowali przestrzeganie prawa, często pod ukryciem. Z jednej strony powodowało to, że większość zakładów otwierano poza jego granicami, doprowadzając do powstania miasteczek pod większymi miejscowościami. Z drugiej strony, zakłady pracy ściśle przestrzegające zasad kodeksu pracy były bardzo atrakcyjne dla pracowników i przyciągały najbardziej uzdolnione osoby.
Podpis poświadczany był przez wyraźny odcisk dłoni na tabliczce glinianej w obecności świadków, na odcisku dłoni stawiano znaki klinowe oznaczające imię, nazwisko, miejsce i datę, zazwyczaj z odciskiem pieczęci. Dla uproszczenia czasami stawiano odcisk dwóch palców.
Laicyzm
Wyżej wspomniane ruchy chłopsko-robotnicze wiązały warstwy wyższe z religią. Często się zdarzało, że właściciele ziemscy, szlachta czy magnateria sprawowała jednocześnie funkcje religijne i zarazem aktywnie przyczyniała się do ucisku wobec niższych klas. Z tego względu, nawet jeżeli dany ruch nie miał na celu przemian czy rewolucji w społeczeństwie, to często wiązał się ze zniesieniem zwyczajów i tradycji religijnych, i przede wszystkim instytucjonalizacji wiary. Zamiast tego, wiara miała być prywatnym aspektem życia każdego człowieka. W złotym wieku Tangii laicyzm był ruchem niszowym i nie miał większego poparcia żadnej grupy społecznej.
Przestępczość
Przestępczość w Tangii dzielimy na pospolitą, zorganizowaną, zorganizowaną przenikającą struktury państwowe (mafijną), oraz morską (piractwo). Na terenie wyspy Kaori, w większości terytorium, z uwagi na policyjny charakter państwa przestępczość pospolita jest niewysoka. Znacznie bardziej rozpowszechniona jest w pozostałych terytoriach.
Przestępczość pospolita
Przestępczość pospolita głównie dotyczy drobnych ulicznych kradzieży, wyłudzeń i oszustw komercyjnych, oraz włamań do mieszkań celem kradzieży. Te zjawiska są praktycznie niemierzone na terenach wiejskich, ale na terenach miejskich zajmuje się nimi oddział Aranu spełniający funkcje policyjne. Te przestępstwa są klasyfikowane jako przestępstwa pospolite klasy trzeciej.
Przestępstwa pospolite klasy drugiej uwzględniają kradzież średnioskalową, tj. kradzież w znaczącym stopniu wpływającą na dobrobyt obywatela, zatem nie będącą kradzieżą pojedynczego mniej wartościowego przedmiotu, ale też nie stanowiące kradzieży zorganizowanej czy ciągłej. Przykładem jest włamanie z ograbieniem czy napad na powóz. Dotyczą też dotkliwego pobicia, którego skutki jednak nie są trwałe i nieodwracalne.
Przestępstwa pospolite klasy pierwszej uwzględniają morderstwo, trwałe okaleczenie takie jak pozbawienie kończyny, wzroku czy płodności lub do innego kalectwa, doprowadzenie do poronienia wbrew woli kobiety, zgwałcenie, obcowanie płciowe z nieletnimi, krewnymi najbliższego stopnia czy ze zwierzętami.
Organizacje przestępcze
W Tangii funkcjonują liczne organizacje przestępcze, zajmujące się nielegalnym przemytem niewolników, sutenerstwem, lichwą, wyłudzeniami, czy bandyctwem. Szczególnie jest to dobrze rozwinięte w Pinu, bardziej odległych części Buanii oraz na terenach pustynnych wyspy Kaori. Część organizacji specjalizuje się w regionalnym przemycie narkotyków, paserstwie, konio- i wielbłądokradztwie. Zdarzają się organizacje przestępcze o charakterze sekt i pseudoreligijnym.
Organizacje mafijne
Organizacje mafijne, definiowane jako rozległe siatki przestępcze przenikające wyższe struktury polityczne, nabierały sił wraz z rozwojem potęgi Tangii jako organizacji państwowej. Specjalizując się w oszustwach podatkowych pod ochronnym parasolem państwa, osiągały swoje cele poprzez wpływy polityczne, co przy arystokratycznym układzie społecznym imperium tangijskiego było łatwiejsze do osiągnięcia. W złotym wieku wpływ tych organizacji był jeszcze ograniczony, natomiast znacznie rozwinął się po tych czasach. Charakterystyczne, że głównie dotykał wyspę Kaori i wyspy Akeira i Hiranea, podczas gdy Buania głównie rozdzierana była przez magnaterię. Osłabienie państwa wynikające z tych działań również było niskie na tym etapie, jednak w późniejszych czasach było mocniejsze.
Piractwo i korsarstwo
Lata 9700 - 9750 były okresem spadku aktywności pirackiej w bezpośrednich okolicach Kyonu zachodniego, spowodowanym względną stabilnością państw oraz wzmożoną aktywnością marynarek wojennych, ochraniających szlaki handlowe i chętnie szkolących się ze sztuki wojennej poprzez aktywne wyszukiwanie i zwalczanie piractwa. Czym innym było korsarstwo - potęgi militarne Tangii i Państwa Neszów regularnie nasyłały na siebie korsarzy celem oszacowania siły marynarki wojennej drugiej strony, formalnie deklarując jej, że to zwykli piraci. Incydenty korsarskie były regularne, ale bez większego znaczenia.
Infrastruktura i komunikacja
Siatka dobrze ochranianych dróg naokoło wyspy Kaori oraz wewnątrz jej pozwoliła na znaczny rozwój handlu wewnętrznego i podróży. Dobrze kontrolowane szlaki morskie zapewniły po raz pierwszy regularny transport pomiędzy dominiami serca imperium - Kaori, Akeirą, Hiraneą, Buanią i Pinu. Po raz pierwszy, Buania miała sieć dróg, która od kilku pokoleń zdecydowanie podniosła poziom całego kraju. Komunikacja tangijska wyprzedzała swoje czasy i relatywnie dobrze utrzymywane obserwatoria zapewniały możliwości natychmiastowego przekazywania wiadomości z pomocą impulsów światła na znaczne odległości. Przewaga militarna, bankowa, wywiadowcza i państwowa jaką daje sprawna komunikacja doprowadziła do docenienia tej gałęzi życia codziennego i znacznych inwestycji badawczych i finansowych w jej rozwój.
Szlaki handlowe
Poniższa mapa przedstawia szlaki handlowe głównie w roku wspólnym 8973 EK z zaznaczeniem kilku późniejszych. Rok 9750 EK był rokiem relatywnej stabilności w kontekście międzynarodowym i wewnątrztangijskim już od dłuższego czasu, co sprzyjało handlowi.
W szczególności funkcjonowały:
Usługi transportowe
Usługi transportowe pomiędzy dominiami zapewniane były przez pasażerski i frachtowy oddział Takatoa zwany "Toatori". Zazwyczaj były to wyspecjalizowane okręty frachtowo-pasażerskie pływające w asyście okrętów marynarki wojennej i kursowały szczególnie często na trasach:
Transport na dalsze terytoria był szczególnie intensywny na wyspę Atirai i odbywał się łańcuchami okrętów liczącymi średnio 15 - 30 jednostek. Wśród nich było wiele okrętów liniowych, zdatnych do skutecznej walki artyleryjskiej na znaczne odległości, choć zazwyczaj załadowane towarami na handel z Dewijczykami oraz na dalszy transport na wyspę Aroman celem wymiany handlowej z Murią, Ajdynirem i Olsenią. Podobnie, transporty na wyspę Ma'uri odbywały się w konwojach handlowo-wojennych.
Usługi transportowe lokalne głównie odbywały się powozami i szczególnie dyliżansami, zakładając ich definicję jako powozów przystosowanych do podróży na tyle dalekosiężnych, aby wymagały wymiany koni. Dyliżanse są szczególnie powszechne pomiędzy relatywnie pobliskimi miastami, na skalistych pustyniach oraz w Buanii, jako że na wyspie Kaori oraz w Pinu wysoka wilgotność powietrza skraca żywotność tego typu rozwiązań. W Tangii powszechne są też karawany, szczególnie z użyciem wielbłądów dromaderów.
Transport międzynarodowy drogą lądową ma miejsce pomiędzy Tangią i Sechtem w terytoriach demarkacyjnych Dzikich Ziem obu państw oraz pomiędzy Buanią a Szurem. Poza tym, następuje przede wszystkim drogą morską na trasach:
- Buania - Szur
- Buania - Nuaria (Olsenia)
- Kaori - Secht
- Kaori - Kraj mugadirski
- Atirai - Dewia (Państwo Neszów)
- Atirai - Aroman na handel głównie z Murią i Ajdynirem
Wiele okrętów ma charakter pływających portów i to na nich dokonuje się zawarcia umów.
Poczta
Tangijski system pocztowy nazywa się kaote (ΚΑΟΤΕ). Listy (kaola, ΚΑΟΛΑ) sporządza się poprzez zlecenie skrybie w urzędzie pocztowym konkretnej wiadomości. Wiadomości są poddane cenzurze. Skryba nie jest wyłącznie stanowiskiem państwowym, prywatne organizacje, szczególnie korporacje i banki, mają własnych skrybów, którym nadana jest odpowiednia rządowa licencja. Co do zasady, skrybę obowiązuje tajemnica pod groźbą odpowiedzialności karnej, ale ta tajemnica jest ograniczona, na przykład ewidentne kodowanie wiadomości albo informacje sugerujące np. planowanie zamachu terrorystycznego kończą się w areszcie nadającego. Wystąpiły przypadki szantażowania skrybów, stąd urzędy pocztowe są skalowalne według dozwolonego zasięgu, a dalsze wiadomości przechodzą przez centralne urzędy pocztowe posiadające ochronę i bardziej wnikliwych cenzorów. Powoduje do opóźnienie większości wiadomości oraz wzrost ceny nadawanego listu. Ważniejsze informacje, np. bankowe transakcyjne, są przekazywane rangfenicznie.
Adresy i kody pocztowe
Tangijskie adresy składają się z pisemnego adresu w połączeniu z kodem pocztowym. Składa się on z:
| Kod stanu |
Łącznik | Kod prowincji |
Łącznik | Numer powiatu |
Łącznik | Kod pocztowy ulicy |
|---|---|---|---|---|---|---|
| KNA | - | NA | - | 001 | - | 0001 |
Przykład adresu Królewskiego Pałacu Parlamentu:
Καοριτανυνα Χατο (Pałac Kaoritanu)
Ταυ Αομα Κεραι 1 (Wielki Plac Zielony 1)
Αλυα Εκιανυμα (Dzielnica Perłowa)
Ναραται Χιτα (Naratajskie Miasto = tj. "miasto Naratai")
KNA-NA-001-0001
Rangfen - Tangijska Sieć Świetlna
- Główny artykuł: Tangijska Sieć Świetlna
Tangia znajduje się na wyspie z wieloma wysokimi górami, często znajdującymi się na brzegach. Te góry stanowią naturalne punkty obserwacyjne i Tangia od czasów starożytnych próbowała wykorzystywać je jako swoją przewagę w komunikacji. Pierwotnie wykorzystywano sygnały dymne. To było możliwe na niewielkie odległości. Zakładanie licznych obserwatoriów wysokościowych, położonych od 2 do 5 kilometrów nad poziomem morza, a także wykorzystanie luster, pozwoliło na opracowanie systemu komunikacji błyskawicznej, która, obecnie rozwinięta, nazywa się Tangijską Siecią Świetlną: ρανγφεν υ Τανγυα Rangfen i Tangua.
W obserwatorium w specjalnym miejscu rozpalane jest ognisko. Ognisko ma dostęp powietrza od góry i od przodu, z pozostałych stron otoczone jest lustrami. Z przodu znajduje się mechaniczna przesłona. Dwóch mężczyzn dźwigniami naraz otwiera i zamyka przesłonę, nadając impuls świetlny. Obserwatorium po drugiej stronie odbiera sygnał. Kod używany do takiej komunikacji jest bardzo bliski alfabetowi Morse'a. Taka komunikacja pozwala na przekazywanie wiadomości na ogromne odległości w sposób natychmiastowy, co w czasach, gdzie podstawowym systemem komunikacji jest posłaniec z wiadomością, okręt pocztowy lub ptaki pocztowe, jest przewagą absolutnie bezcenną. Przykład:
| ████ | ████████████████ | ██ | █|███ | ██ | ███|███ | ██ | █|█|█ | ██ | ███████ | ██ | ██████████████████ | ████ |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Pauza przed nadawaniem |
Rozpoczynam transmisję |
Pauza | ρ | Pauza | υ | Pauza | τ | Pauza | 3 | Pauza | Koniec transmisji |
Pauza po nadawaniu |
Kod ma dwie litery: impuls długi lub krótki. Kod nadaje impulsy po pięć, cztery, trzy lub dwa. Dwa lub impulsy oznaczają litery lub cyfry i są używane do składania słów.
Gospodarka
| ΤΑΝΓΥΑΝΑ ΡΑΙΡΕʻΑ | Czytasz artykuł z serii: Gospodarka Tangii złotego wieku. |
Tematy ogólne: Tangia · System miar · Waluta aotai Produkcja: Żelazo |
System miar
System miar zostały zatwierdzony w 9612 EK na orumilowskim uniwersytecie Tamarua. Analogicznie jak w systemie metrycznym, jest to system skalowalny przez dziesięć, z zastosowaniem przedrostków. Poniżej przedstawiony system funkcjonuje od tego roku.
Skalowalność
Mniejsze niż jeden:
- Olonu (Ολονυ) - 1/1 000 000
- Olu (Ολυ) - 1/100 000
- Onu (Ονυ) - 1/10 000
- Oló (Ολό) - 1/1 000
- Hea (Χεα) - 1/100
- Min (Μιν) - 1/10
Większe niż jeden:
- Alu (Αλυ) - * 10
- Ara (Αρα) - * 100
- Aranka (Αρανκα) - * 1 000
- Lea (Λεα) - * 10 000
- Lealau (Λεαλαυ) - * 100 000
- Tau (Ταυ) - * 1 000 000
Jednostki podstawowe
Poniżej zestawiono jednostki podstawowe. Posiadanie wzorców jednostek podstawowych przychodziło wraz z nadaniem praw miejskich.
| Przedmiot miary | Jednostka podst. | Ekwiwalent metryczny mniejszy |
Ekwiwalent metryczny większy |
Skrót | Podstawa | Opis |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Długość | ϋα-καλαμι Półorzech |
37,5 cm | 0,375 m | 1 ϋ | Długość dłuższego boku łupiny orzecha kokosowego | Średnia długość dłuższego boku (podstawa do czubka) przeciętych wpół 2000 orzechów kokosowych według standaryzacji wykonanej w 9612 EK. Na tej podstawie wykonano 60 ołowianych odlewów identycznych łupin i dla uniknięcia zaburzeń zw. z rozszerzalnością metali wyciosano po 3 kamienne kopie każdego z nich. Wzorce rozesłano do stolic, gdzie wykonuje się ich kopie. |
| Waga | καλα Orzech |
794 g | 7,94 kg | 1 κλ | Średnia waga dojrzałego orzecha kokosowego | Średnia waga 2000 orzechów kokosowych według standaryzacji wykonanej w 9612 EK. Wykonano z nich 60 wzorcowych odważników ze srebra i rozesłano do lokalnych stolic, gdzie wykonano kopie. |
Długość, powierzchnia i objętość
Wszystkie jednostki długości, powierzchni oraz objętości są derywatywami tangijskiego półorzecha.
Długość
Jednostki długości zostały przedstawione poniżej.
| Przedmiot miary | Jednostka podst. (pl.) | Jednostka podstawowa (ayu) | Skrót | Podstawa obliczeniowa | Półorzech | Ekwiwalent metryczny mniejszy |
Metry | Podstawa | Opis |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Małe długości | Palec | Haló Χαλό |
χ | 20 haló = 1 półorzech | 1 ϋ = 20 χ | 18,75 mm | 0,0188 m | Podział półorzecha na 20 równych odcinków. | Półorzech podzielono na 20 odcinków. Stanowi szerokość palca wskazującego w posągu cesarza Tauriana na uniwersytecie Tamarua. |
| Małe długości | Cal | Maiya Μηγια |
μη | 10 meiya = 1 półorzech | 1 ϋ = 20 μη | 37,50 mm | 0,0375 m | Podział półorzecha na 10 równych odcinków. | Półorzech podzielono na 10 odcinków. Stanowi długość kciuka w posągu cesarza Tauriana na uniwersytecie Tamarua. |
| Średnie długości | Dłoń | Toa Τοα |
τ | 3 cale | 1 ϋ = 1,13 τ | 33,33 cm | 0,3333 m | Równe 3 calom lub 11,25 półorzecha. | Dłoń posągu cesarza Tauriana na uniwersytecice Tamarua. |
| Średnie długości | Łokieć | Roki Ροκι |
ρκ | 2,5 dłoni | 1 ϋ = 0,45 ρκ | 83,33 cm | 0,8333 m | Równe 2,5 dłoni. | Przedramię posągu cesarza Tauriana na uniwersytecie Tamarua. |
| Średnie długości | Stopa | Ehá Εχά |
εά | 3/4 półorzecha | 1 ϋ = 1,33 εά | 28,13 cm | 0,2813 m | Równe 3/4 półorzecha. | Stopa posągu cesarza Tauriana na uniwersytecie Tamarua. |
| Odległości | Krok | Feneu Φενευ |
φυ | 2½ stopy | 1 ϋ = 0,53 φυ | 70,31 cm | 0,7031 m | Równe 2½ stopy. | Służyło do pomiaru mniejszych odległości (np. ulic). |
| Średnie odległości | Pręt | Feiran Φηραν |
φν | 2½ stopy | 1 ϋ = 0,18 φρ | 210,94 cm | 2,1094 m | Równe 3 krokom. | Głównie stosowane w budownictwie. |
| Większe odległości | Bieżnia | Nom Νομ |
νμ | 60 prętów | 337,5 ϋ = 1 νμ | 126,56 m | Równe 60 prętom | Odległość o pochodzeniu sportowym równa 60 prętom. | |
| Duże odległości | Mila | Aku Ακυ |
αυ | 10 bieżni | 3375 ϋ = 1 αυ | 1265,6 m | Równe 10 bieżniom. | Odległość dziesięciu bieżni. | |
| Duże odległości | Dzień marszu | Ramimina Ραμιμινα |
ρμ | 25 mil | 84375 ϋ = 1 ρμ | 31641 m (~31,6 km) | Równe 25 milom. | Odległość, jaką mogła przebyć armia z taborem poruszająca się po nizinnym, dogodnym do marszu terenie w ciągu jednego świtu i jednego zmierzchu. | |
| Duże odległości | Dzień karawany | Arilia Αριλια |
αρ | 30 mil | 101250 ϋ = 1 ρμ | 37969 m (~38 km) | Równe 30 milom. | Odległość, jaką mogła przebyć karawana wielbłądów z lekkim obciążeniem przez pustynię w ciągu około 10 godzin. | |
| Duże odległości | Dzień żeglugi | Yoamina Γιοαμινα |
υμ | 100 mil | 337500 ϋ = 1 υμ | 126563 m (~127 km) | Równe 100 milom. | Odległość, jaką średnio pokonywał w 10 godzin galeon płynący z prędkością około 7 węzłów ziemskich (12,964 km/h). |
Powierzchnia
Jednostki powierzchni czasami opierano na bazie półorzecha kwadratowego o wzorze obliczeniowym 1 półorzech² = 0,38 m * 0,38 m = 0,14 m², ale najczęściej spotykaną miarą był tzw. płaszcz - pole pręta kwadratowego (ok. 2,11 m x 2,11 m) i do niego odnoszono pozostałe wartości.
| Przedmiot miary | Jednostka podst. (pl.) | Jednostka podstawowa (ayu) | Skrót | Podstawa obliczeniowa | Płaszcz | Metry | Hektar | Podstawa | Opis |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Jednostka podstawowa powierzchni | Płaszcz | Pau, paulera Παυ, παυλερα |
π | Pręt² | 1 π = 1 π | 4,45 m² | 0,000445 ha | Kwadrat długości pręta. | Podstawowa jednostka oparta na kwadratowym płaszczu nocnym "pau" o boku równym długości pręta. |
| Mniejsze wielkości | Stopa kwadratowa | Mo'e ehá Μο'ε εχά |
μεά | Stopa² | 1 μεά = 0,018 π | 0,08 m² | 0,000008 ha | Kwadrat stopy. | Używane głównie we wnętrzach mniejszych pomieszczeń. |
| Mniejsze wielkości | Krok kwadratowy | Mo'e feneu Μο'ε φενευ |
μφν | Krok² | 1 μφν = 0,11 π | 0,49 m² | 0,000049 ha | Kwadrat kroku. | Używane głównie we wnętrzach pomieszczeń. |
| Przestrzeń | Pół-anoe | Ua'anoe Ϋα'ανοε |
α'α | 25 płaszcz | 1 α'α = 25,00 π | 111 m² | 0,011 ha | Kwadrat 25 prętów. | Połowa anoe. Obliczane do powierzchni gruntów, zwłaszcza w rolnictwie. |
| Przestrzeń | Anoe | Anoe Ανοε |
α | 50 płaszczy | 1 α = 50,00 π | 222 m² | 0,022 ha | Kwadrat 50 prętów. | Bok 50 prętów. Obliczane do powierzchni gruntów, zwłaszcza w rolnictwie. |
| Większa przestrzeń | Kaoruni | Kaoruni Καορυνι |
κν | 1000 płaszczy | 1 κν = 1000 π | 4449 m² | 0,445 ha | Kwadrat 1000 prętów. | Bok 1000 prętów, 3000 kroków lub 7500 stóp. |
| Większa przestrzeń | Większe kaoruni | Tao kaoruni Ταο καορυνι |
τκν | 2x kaoruni | 1 τκν = 2000 π | 8899 m² | 0,890 ha | Kwadrat 2000 prętów. | 2x kaoruni. |
| Większa przestrzeń | Waruna | Waruna Υαρυνα |
υ | 5x kaoruni | 1 υ = 5000 π | 22247 m² | 2,225 ha | Kwadrat 5000 prętów. | 5x kaoruni. |
Objętość
Chronografia
Rok ma 5 miesięcy (ναυ nau) po 15 dni każdy, nazwany na cześć jednego z Pięciu Mędrców, kluczowych dla karaizmu. Miesiące nie zależą od księżyca, jak na Ziemi, zamiast tego, okres piętnastu dni został arbitralnie wyznaczony z powodów religijnych. Każdy z mędrców opowiada o zależności wody i człowieka z pozostałymi przedwiecznymi żywiołami λαυ lau, które rozgraniczono: puro, neu, fo'o, nu, ra'a. Kalendarz został przedstawiony w tabeli poniżej.
| 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 | 11 | 12 | 13 | 14 | 15 | 16 | 17 | 18 | 19 | 20 | 21 | 22 | 23 | 24 | 25 | 26 | 27 | 28 | 29 | 30 | 31 | 32 | 33 | 34 | 35 | 36 | 37 | 38 | 39 | 40 | 41 | 42 | 43 | 44 | 45 | 46 | 47 | 48 | 49 | 50 | 51 | 52 | 53 | 54 | 55 | 56 | 57 | 58 | 59 | 60 | 61 | 62 | 63 | 64 | 65 | 66 | 67 | 68 | 69 | 70 | 71 | 72 | 73 | 74 | 75 | |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Puronau | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 | 11 | 12 | 13 | 14 | 15 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Neunau | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 | 11 | 12 | 13 | 14 | 15 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Fo'onau | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 | 11 | 12 | 13 | 14 | 15 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Nunau | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 | 11 | 12 | 13 | 14 | 15 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Ra'anau | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 | 11 | 12 | 13 | 14 | 15 |
Pionowe, żółte dni oznaczają punkty astronomiczne:
- Przesilenie letnie w 1 Puronau;
- Równonoc jesienna w 4 Neunau;
- Przesilenie zimowe w 8 Fo'onau;
- Równonoc wiosenna w 12 Nunau.
W miesiącu Ra'anau nie ma żadnych takich zjawisk.
Tangia stosuje datowanie od założenia cesarstwa, tj. początku ery unitarnej w roku 6911 EK, zatem 6911 EK to 0 ET, a 9750 EK to 2839 ET. Rok tangijski jest sprzężony z jednym rokiem w datowaniu wspólnym.
Rytm dnia i nocy - doba
Doba tangijska (dt) składa się z 29 godzin (ht), z których każda godzina trwa 90 minut ziemskich. Godziny, tak się składa, że podzielono na 90 minut, co wyrównuje minutę tangijską z minutą ziemską. Minuta tangijska podzielona jest na 60 sekund, ale sekunda jest podzielona na 30 podsekund, tymczasem na Ziemi stosuje się raczej podział na 100 setnych sekundy.
| Nazwa lokalna pory doby | Pora doby | Godzina startowa | Godzina zakończenia | Czas trwania (ht) | Czas trwania (hz) | Średnia temperatura¹ |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Χο'υμ /'ɦoʔʉm/ | Noc | 28:00 | 5:89 | 7 | 10,5 | 22°C |
| Γιαο /'jao/ | Poranek | 6:00 | 11:89 | 7 | 10,5 | 18°C |
| Ραμι /'ɾami/ | Dzień | 12:00 | 20:89 | 9 | 13,5 | 31°C |
| Μαλυ /'maɫʉ/ | Wieczór | 21:00 | 26:89 | 6 | 9 | 31°C |
¹Dla Naratai.
Te pory dnia wyznaczają rytm pracy, snu i aktywności dla Tangijczyków zamieszkujących regiony nadmorskie.
Przeciętny Tangijczyk śpi stosunkowo długo, przez 8 osiem godzin tangijskich (12 ziemskich) w nocy, zazwyczaj w godzinach od północy do 8 rano, a następnie zasypia znowu w godzinach upalnych, w godzinach od 15 w południe do 23 wieczorem, o zachodzie słońca. Następnie czas aktywności przypada na noc, pod warunkiem, że jest dostępna dostateczna ilość światła.
Instrumenty finansowe oraz polityka monetarna
- Główny artykuł: Aotai
Tangia imperialna w 9700 EK posługiwała się trzema rodzajami monet:
- Aotai (AOT, Å) o wadze 7,78 g złota,
- Hori (HOR) o wadze 4,00 g srebra,
- Konei (KON) o wadze 10,00 g brązu.
Przelicznik stanowił:
- 1 AOT = 100 HOR = 5000 KON
- 1 HOR = 50 KON
Tangia imperialna scentralizowała walutę, uznając aotai i pochodne środki finansowe za jedyny legalny środek płatniczy. Moneta aotai jest definiowana jako bulion o wadze 7,78 g najczystszego złota i wymiarach ok. 21 mm x 1.5 mm osiągalnego technologiami porównywalnymi do poziomu europejskich potęg kolonialnych z lat 1750-1820. W przeszłości aotai były wydawane jako złote, prostokątne płytki z zaokrąglonymi rogami ścisłego zarachowania, zatopione w tablecie z czystego, przezroczystego szkła wysokiej jakości. W dolnej części zatopiony był wzmocniony pergamin lub blaszka z numerem indywidualnym i symbolami rozpoznawczymi znanymi tylko systemom bankowym. Z uwagi na trudności w odzyskiwaniu aotai do sformalizowanej formy po skruszeniu szkła na potrzeby inspekcji materiału i występujące po 9509 EK oszustwa finansowe, zrezygnowano z tej formy na rzecz prostszej okrągłej monety bulionowej, którą łatwo można sprawdzić, zamiast koncentrowania się na towarzyszącym im certyfikatach.
Każdy bank w Tangii miał prawo wydawać i miał obowiązek przyjmować aotai i traktowano to jako handel regulowanym złotem. Aotai można było podać do banku celem sprawdzenia i bank mógł poświadczyć, że moneta faktycznie jest wykonana ze złota. W aotai utrzymywano rezerwy bankowe. W języku polskim "aotai" odmienia się w rodzaju żeńskim.
| ΤΑΝΓΥΑΝΑ ΑΟΤΑΙ Tangijska aotai | ||||
|---|---|---|---|---|
|
Położenie | Tangijski napis |
Tłumaczenie polskie |
Komentarz |
| Pierścień zewnętrzny | Ταυ Τανγυανα Τηλανλερα |
Imperium Wielkiej Tangii | Nazwa kraju. Symbol "Wielki" jest po lewej, "Tangia" u góry, "cesarz" po prawej, a na dole jest marker tworzący rzeczowniki abstrakcyjne (τηλαν+λερα = cesar(z)+stwo). | |
| Mały napis u góry | Κυν Ατλα Α'ο'ε | Bank Kunatlyjski | Mennica, która wybiła daną monetę. | |
| Duże dwa glify w środku | 1 | 1 | Małe nacięcie u góry sygnalizuje cyfrę. Jedno duże nacięcie oznacza cyfrę jeden. | |
| Duży napis pod cyfrą | Αοται | Aotai | Nazwa jednostki monetarnej: aotai. | |
Aotai, jako moneta wybita z czystego złota, jest dość wysokiej wartości, tym samym nie nadaje się do obrotu w codziennych sprawach. W roku 9700 EK, 1 aotai wymieniano na 100 hori (χορι, dosł. "mały") srebra czystości ~98%. W tym roku wprowadzono także kolejną jednostkę zwaną konei (κονη), której 50 jednostek tworzyło hori.
Przeciętny mieszkaniec dużego miasta zarabiał około sto aotai rocznie. To nie znaczy, że kiedykolwiek faktycznie otrzymywał złoto do ręki. W praktyce, otrzymywał banknot, który stanowił obligację państwowego systemu bankowego wobec jego posiadacza zgodnie z nominalną wartością. Banknot 1 aotai dowolny obywatel tangijski miał prawo wymienić w dowolnym banku na 1 powyżej opisaną monetę bulionową czystego złota. W praktyce, złoto raczej trzymano w bankach, a operowano zamiast niego samymi banknotami. Zgodnie z polityką monetarną ochrony złota, obywatele posługiwali się monetami tokenowymi - posiadającymi mniejszą wartość niż ich wartość nominalna, albo posługiwali się banknotami.
Jedno aotai w 9750 EK mogło kupić ok. 6 kg wełny owczej lub odpowiadało 3 dniom kyońskim pracy wykwalifikowanego specjalisty[9]. Należy przy tym pamiętać o mniejszej dostępności i jednego, i drugiego, i zarazem o ich większej wartości.
| ΤΑΝΓΥΑΝΑ ΧΟΡΙ Tangijski hori |
ΤΑΝΓΥΑΝΑ ΚΟΝΗ Tangijski konei |
|---|---|
|
|
Moneta konei wykonana jest z brązu i stanowi grosik imperialny. Dla większości ludzi jest podstawową monetą rozliczeniową za towary takie jak chleb, warzywa i owoce. Moneta posiada otwór w środku, który pozwala nabicie jej na szpikulec, okrągły czy dla stabilności o przekroju kwadratowym, a nawet na patyk.
Produkcja
Rolnictwo i zarządzanie zasobami roślinnymi
Charakter rolnictwa zależy nie tylko od gleby, dostępnych organizmów po uprawę, nawodnienia i nasłonecznienia oraz klimatu, ale też od ukształtowania terenu samego w sobie. Rolnictwo Hawai'i[10] było uwarunkowane silnie zróżnicowanym wysokościowo terenem. Z pewnością był podobny charakter rolnictwa niektórych wysp Wszechoceanu, który by wykształcił rolnictwo tarasowe celem zmaksymalizowania wydajności upraw, ale większość terytorium Tangii jest za duża dla takiego porównania. Całkowita powierzchnia Hawaii jako stanu wynosi 28 311 km², a samej wyspy o tej samej nazwie 10 430 km2. Dla kontrastu, sama wyspa Kaori posiada terytorium 1 014 748 km², wyspa Atirai 109 tys. km², wyspa Akeira 97 844 km², wyspa Hiranea 37 838 km², nawet wyspa Ma'uri - 38,9 tys. km². Wszystkie te wyspy są znacznie większe od Hawaii. Większe porównanie można by wykonać do Nowej Gwinei o powierzchni 785 753 km². Zatem mniejsze wyspy prawdopodobnie charakteryzują się rolnictwem podobnym do hawajskiego, natomiast pozostałe części raczej będą zbliżone do Nowej Gwinei. Klimat Pinu będzie charakterystyczny dla gęstych lasów deszczowych. Natomiast klimat Buanii, związany z wilgotnymi prądami południowozachodnimi rozbijającymi się o góry i powodującymi spływ rzek przez cały kraj, jest bardziej umiarkowany.
Zatem można uznać pewien podział z uwagi na charakterystykę konkretnych obszarów:
| Obszar | Gleba | Temperatura | Wilgotność | Nasłonecznienie | Mróz | Rośliny |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Małe wyspy oraz wybrzeża dużych wysp |
Średnio żyzna | Wysoka | Wysoka | Wysokie | Nie występuje | Yam, ryż, maniok, kauczuk, pomidor, kukurydza, taro, kokos, ananas, guava, kakao |
| Tereny górskie | Uboga | Skrajne amplitudy | Niska | Skrajnie wysokie potężny indeks UV |
Występuje | Liczne mchy i porosty, gatunki kaktusów, mięta, truskawka tangijska, muchołapki, paprocie, krzewy iglaste, liczne trawy(1) |
| Pustynie | Uboga | Skrajne amplitudy | Skrajnie niska | Skrajnie wysokie | Nocami | Kserofity (kaktusy), różne tangijskie i kyońskie rośliny pustynne o wysokich zdolnościach przetrwalnikowych[DF]. |
| Równiny i równiny zalewowe | Bardzo żyzna | Ciepła | Wysoka, stała | Obfite | Brak | Yam, ryż, maniok, kauczuk, pomidor, kukurydza, taro, kokos, ananas, guava, kakao, pszenica, tytoń, wiele przypraw rdzennych i importowanych |
| Gęste lasy deszczowe | Raczej uboga, kwaśna | Gorąca | Skrajnie wysoka | Niska, zablokowane przez drzewa i chmury |
Brak | Yam, ryż, maniok, awokado, owoce cytrusowe, taro, ananas, guava, kakao, tytoń, wiele przypraw rdzennych i importowanych |
| Równiny buańskie | Umiarkowana | Ciepła | Umiarkowana, wysoka | Umiarkowana | Na południu, zimą | Papryki, jagody, gruszki, kaktusy, winorośl, wino, orzechy(2), słonecznik topinambur(3), |
(1)Dla źródła inspiracji, patrz przypis[11].
(2)Dla źródła inspiracji, patrz przypis[12].
(3)Dla źródła inspiracji, patrz przypis[13].
Uprawiano ogólnie następujące rośliny:
- Yam
- Ziemniak
- Ryż
- Pomidor
- Pszenica
- Taro
- Kokos
- Kukurydza
- Soja
- Fasola
- Burak
- Ananas
- Banan
- Cebula
- Maniok
- Guava
- Ilama
- Sapote
- Kaktus tangijski
- Akwaflora (wodorosty, itd.)
- Morwa
- Pitanga
- Plinia cauliflora
- Kakao
- Pszenica
- Rośliny przemysłowe:
- Drewno
- Kauczuk
- Tytoń
Cukier
Cukier w 9750 EK stanowił jeden z podstawowych towarów eksportowych Tangii. Pierwotnie endemiczna roślina regionu, Saccharum officinarum i Saccharum barberi (cukrowce) zostały rozprzestrzenione po całym obszarze tropikalnym od Kaori po Atirai. Możliwe, że uprawy zostały introdukowane również na terenach Kyonu wschodniego. Cukier jest bardzo cennym towarem i przychody z jego sprzedaży przekraczają przychody ze sprzedaży gumy. Podobnie jak na Ziemi[14], cukier tangijski ma wielu nabywców, nawet od czasów przedkolonialnych i przedglobalizacyjnych, takich jak 9509 EK.
Roślina tworzy zbitki z kilkoma łodygami i wyrasta na wysokość około 5 metrów. Jest uprawiana na dobrze nawodnionych obszarach rzecznych i jeziornych, szczególnie w Naratai mau. Okres wegetacji trwa od roku do 16 miesięcy, roślina wymaga wysokich opadów i temperatur (pow. 20°C, żyznych gleb. Trzcina cukrowa jest uprawiana przede wszystkim na obszarach o niskiej różnorodności terenu, szczególnie na obszarach płaskich[15].
Trzcina po ścięciu musi być szybko przetworzona, stąd cukrownie znajdują się zaraz przy polach[16]. Surowy sok kwaśnieje i gnije w ciągu 24 godzin. W momencie żniw, trzcinę ścinano maczetami tou'ori i ładowano na taczki lub powozy i transportowano do młynów, po czym gotowano celem wydobycia brązowego, lepkiego soku. Cukrownie były wyjątkowo niebezpieczne: w operowaniu maszynerią dochodziło często do wypadków przy pracy, w których tracono kończyny lub życie - do pracy w tych miejscach zaciągano niewolników, których w nieludzki sposób (ok. 18 godzin, po czym następowała 6 godzinna przerwa) zmuszano batami do wytwarzania cukru, poza tym, cukrownie były koszmarnie gorące. Powstający w ten sposób syrop, nazywany melasą (ok. 38% sacharozy), odciągano z soku pozostającego w beczkach i wykorzystywano do produkcji rumu, czystszy cukier pozostawał[17]. Przy czym stale naciskano na wzrost produktywności, wykorzystując rozbudowane młyny, lepsze typy trzciny cukrowej czy więcej nawozu pochodzącego z bydlęcych odchodów, stosowano akwedukty i lepsze sposoby nawadniania[18]. W 9746 EK otworzono pierwszą cukrownię parową w Hatlangao.
Μο'ελερα, cążki cukrowe, którymi rozdrabniano i zeskrobywano cukier z głowy cukru. Często sprzedawano go w formie całych zestawów.
Sam cukier jest głównym zastosowaniem cukrowca, ale z części rośliny wytwarza się także alkohol, w tym pakoati i napojów alkoholowych wytwarzanych na jego bazie, używa się go jako środek bakteriobójczy, przeciwbólowych i kojący oraz w mniejszym zakresie w przemyśle papierniczym, budowlanym i kosmetycznym.
Tytoń
Tytoń był uprawiany przez rdzenne plemiona jeszcze w czasach przedtangijskich, czasach cywilizacji marajskiej. Zarówno wtedy, jak i w późniejszych czasach okresu królestw kaoryjskich oraz okresu unitarnego tytoń był uprawiany i niekiedy używany jako waluta na wymianę za inne przedmioty. Palono go często ceremonialnie, ponieważ był ważny dla szamanizmu tangijskiego. Używano go jako środek przeciwbólowy, szczególnie w przypadku bólu zębów. I choć okres unitarny zepchnął szamanizm tangijski na margines na korzyść karaizmu, to uprawy tytoniu się zachowały, zyskując na sile dzięki handlowi międzynarodowemu.
Do połowy czasów imperialnych tytoń i tabaka miały ograniczoną konsumpcję wewnętrzną, ponieważ spożywanie substancji odóżających innych niż ohuż było zakazane administracyjnie, religijnie i kulturowo. Jak długo nacisk tych trzech czynników był silny, do około 9750 EK, tak długo spożycie tytoniu w Tangii, szczególnie na wyspie Kaori i wyspach zachodnich, uważano raczej za przejaw zacofania. Po 9750 EK wraz z plagą narkotyków w kraju wynikającą z postępującej laicyzacji, liberalizacji i rozluźnienia ucisku państwa na społeczeństwo, krajowe zużycie tytoniu wzrosło kilkusetkrotnie, doprowadzając do zwiększenia się przypadków raka płuc i innych chorób odtytoniowych.
Ohuż
- Główny artykuł: Ohuż
- ✦ “Keha” język buański ⌑ Ohuż
Ohużowiec tradycyjnie wywodzi się z regionu Buanii, o intensywnie pomarańczowym kolorze. Przyprawa uzyskiwana ze sproszkowanej rośliny ma właściwości konserwujące żywność (mięsa czy roślin) oraz poprawiające właściwości smakowe. W większych ilościach wywołuje efekty psychoaktywne poprzez inhibicję wychwytu zwrotnego serotoniny, w związku z czym stosowana była także na poprawę nastroju, a w większych ilościach prowadzi do halucynacji i śmierci. Buańczycy wierzyli, że jest darem bogów. Pomarańczowy kolor Buanii wywodzi się z ohużu.
W roku 9750 EK ohużowiec uprawiany jest na znacznych terenach imperium i w mniejszym stopniu prawdopodobnie na cieplejszych terenach Szuru. Uprawiany był szczególnie intensywnie w buańskich latyfundiach szlacheckich i bywał eksportowany do Nuarii, gdzie nieprawidłowo używany przez mieszkańców, pomimo zakazu importu, przyczyniał się do antarktycznej histerii.
Ohuż w Tangii był stosowany pomimo faktu, że religia karaistyczna zakazuje stosowania substancji odurzających, które mogą zaburzyć trzeźwe życie według pięciu pierwiastków ("nau" ναυ). Stąd obrót był ściśle kontrolowany, a dystrybucja miarkowana. W Tangii uważa się, że delikatne stosowanie ohużu nie jest bardziej szkodliwe niż tangijskiego tytoniu.
W Tangii oficjalna nazwa na ohuż to κεχα /'keha/, od buańskiego słowa. Potocznie określa się ją mianami καπυ /'kapʉ/, co oznacza dosłownie "kolor pomarańczowy", pejoratywnie καπυρια "piekący na pomarańczowo", a Buańczyków καπυραι - "pomarańczaki".
Łowiectwo, rybołówstwo, hodowla i zbieractwo
Cztery gałęzie tradycyjnego pozyskiwania materiałów zwierzęcych takich jak żywność czy skóra to łowiectwo: (λενο), rybołówstwo (ο'υμ), hodowla (ρυανα), i zbieractwo (ο'αλα). Tangijczycy pozyskiwali praktycznie wszystko, co mogli pozyskać, i co miało dla nich jakąkolwiek przydatność.
Łowiectwo
- ✦ “Λενο”/'ɫeno/ język ayu ⌑ Łowiectwo
Na wybrzeżach Tangijczycy często wychodzą w nocy z pochodniami lub lampami luminescencyjnymi celem znalezienia komu (κομυ), dużych nadrzewnych krabów mieszkających na palmach kokosowych. Z mięsa tych skorupiaków, gotowanego albo smażonego z mleczkiem kokosowym, przygotowuje się peyari (πεγιαρι). Komu łapane są też w pułapki. Panuje zasada, że łapane są tylko samce większe niż szerokość pięści, samice i młode są wypuszczane; zasada ta jest różnie przestrzegana[19]. W niektórych regionach kraju komu zostały wyłapane do całkowitego zniszczenia lokalnej populacji.
Łowiectwo jest szczególnie popularne na terenach Pinu. Jako szczególne zajęcie arystokracji i magnaterii, łowcy często przeprawiali się przez cieśninę do Atla Apori i stamtąd do dżungli. Tylko około 5% ludzi w Pinu polowało w celu zapewnienia sobie i rodzinie pożywienia. Odsetek ten był niższy w Kaori i nieco wyższy w Buanii. W miażdżącej większości polowań dokonywano dla celów komercyjnych i rekreacyjnych.
Podstawowymi narzędziami polowań były sidła, łuki i broń palna. Większa zwierzyna wpadała w zakryty dół, gdzie przechylenie napiętej rośliny powodowało zawiązanie się włókiennego, metalowego lub gumowego sznura wokół nogi zwierzyny. Otwory, łupiny orzecha kokosowego, kosze i wiele innych konstrukcji z przynętami wykorzystywano do łapania mniejszych zwierząt. Złapane zwierzęta często kończyły w męczarniach, desperacko próbując się uwolnić, nierzadko łamiąc sobie kończyny i konając powoli z szoku, wykrwawienia, wyczerpania i głodu, czasami uciekając przez rozerwanie kończyny lub zniszczenie pułapki[20]. Łowcy generalnie sprawdzają pułapki codziennie. Zwierzęta posiadają różną przeżywalność w sidłach (od kilku dni do tygodnia), przy czym złapane i nie zabrane przez łowców często padają ofiarami drapieżników.
Strzelby i łuki przede wszystkim były używane do strącenia zwierząt trudno dostępnych, takich jak ptaki, małpy i nietoperze.
Rybołówstwo
- ✦ “Ο'υμ”/'ʔoʔʉm/ język ayu ⌑ Rybołówstwo
Rybołówstwo tangijskie znacznie różni się w zależności od terenu. Rybołówstwo kaoryjskie oraz wysp zachodnich odbywało się na łodziach i dotyczyło dość masowego poławiania ryb i skorupiaków z bogatej okołotangijskiej rafy koralowej, co do roku 9750 EK doprowadziło do wytępienia wielu ekosystemów. Także rybołówstwo wyspiarskie i na odległych atolach powodowało, że nawet podstawowy dostęp do technologii (kościane haki, drewniane włócznie, sieci) w błyskawicznym tempie mógł doprowadzić do całkowitego wytępienia populacji ryb[21]. Tangijczycy zatem jeszcze w 9509 EK wprowadzili podstawowe zasady ochrony łowisk, które miałyby zapewnić żywność dla olbrzymiej, ponad 40-milionowej populacji regionu. Łowiono przede wszystkim na wodach naokoło półwyspu Pinu oraz w okolicach Buanii, korzystając z nowoczesnej technologii. Tangijczycy świetnie znali się na rybach i ich zwyczajach, zachowaniach wiatru i fazach klimatycznych, na ekosystemach rafy koralowej, lagun, atoli, głębokiego morza.
Łowiono praktycznie wszystko od krabów i tuńczyka przez bazylozaury (ay. ρε'α'ιλο) i rzeczne delfiny, po wieloryby, z wyjątkiem orki tangijskiej, uznawanej za nienaruszalny symbol kraju. Tangijczycy znają ponad 100 tradycyjnych metod połowu, które zaliczają się do następujących kategorii:
- Fenlera (φενλερα "rzeczy sieci") - techniki wykorzystujące sieci;
- Tukalera (τυκαλερα "rzeczy wędek") - techniki wykorzystujące wędki z hakiem i przynętą;
- Ole (ολε "harpun") - harpuniarstwo;
- Weiralera (υηραλερα "rzeczy pułapek") - pułapki;
- Poloku (πολοκυ "jaz") - stosowanie jazów;
- O'ala (ο'αλα "zbieractwo") - zbieractwo raf koralowych;
- Riralera (ριραλερα "rzeczy małży") - poławianie nieruchomych mięczaków.
Tradycyjne poławianie z użyciem sieci (fenlera) wykonywano w grupach mężczyzn na katamaranach lub kajakach i w przeszłości było zajęciem prestiżowym; pozostaje takim na atolach i odległych wyspach, gdzie budulec konieczny do konstrukcji tych łodzi jest materiałem luksusowym, podobnie rzecz się miała z poławianiem z użyciem wędek (tukalera), które było w stanie wyżywić rodzinę pracując w pojedynkę. Wybór techniki był podyktowany wiatrami, fazą oceaniczną i pogodą.
Rybacy pozostali grupą ludzi o głębokich wierzeniach spirytystycznych i to doradztwo falumów (φαλυμ), czyli szamanów marynarzy i rybaków było głęboko poważane. Falumowie od 9509 EK byli zajęciem licencjonowanym i prawdziwy falum musiał być w stanie na żądanie okazać certyfikat poświadczający uzyskanie edukacji w zakresie oceanologii lub hydrologii wewnętrznej.
Rodzaj zwierzyny, która była dostępna, był podyktowany dostępną przynętą. Przykładowo, mięso krabów pustelników otwierało drogę do połowu balistyd i strzępieli. Nowa złowiona ryba mogła być pocięta i użyta jako przynęta w głębokich wodach, jeżeli pozwalały na to prądy i pływy. Podobnie, użycie sieci powodowało, że zazwyczaj tylko większa zwierzyna mogła być złapana. Inną techniką było zaganianie ryb pomiędzy płytkie kanały między atolami i straszenie ryb w sposób, który uniemożliwiał im znalezienie kryjówki czy ucieczki.
Pojawianie się migrujących gatunków powoduje błyskawiczną reakcję Tangijczyków. Przykładowo, przepływ gigantycznych ławic tuńczyka jeszcze w okolicach Pinu jest komunikowane rangfenicznie i angażuje tangijskie floty rybackie celem połowu. W tym okresie rybacy są rekrutowani przez Takatoa do udziału w połowach, jeżeli ich nie wybrano, to pozostaje im zazwyczaj tylko poławianie przybrzeżne. Tuńczyk złowiony w ten sposób jest suszony i jego olbrzymie ilości potrafią wyżywić całe wsie przez długi czas[22].
Hodowla zwierząt
- ✦ “Ρυανα”/'ɾwana/ język ayu ⌑ Hodowla
Ruana (ay. ρυανα) to określenie hodowli wszelkich zwierząt w Tangii, od krów i kóz, przez pasterstwo wielbłądów i owiec, po farmy skorupiaków i płazów. Tę działalność dzieli się ze względu na powszechność i następnie rodzaj pozyskiwanego dobra:
- Zwierzę powszechne,
- Bydło (Νιερα /'niera/):
- Krowa (Νυνυα /'nʉnʉa/) - mleko, mięso, skóry,
- Byk (Πελο /'peɫo/) - mięso, skóry,
- Wół (Χακο /'hako/) - transport, mięso, skóry,
- Koza (Παυρα /'pœːra) - mleko, mięso, futra/skóry,
- Świnia (Παρό /pa'ro) - mięso, skóry,
- Owca (Τογια /'toja/) - mleko, mięso, wełna,
- Kura (Γιανα /'jana/, zwierzę rdzenne) - mięso, pierze,
- Wielbłąd dromader (Νανο /'nano/) - mleko, mięso, skóry, transport,
- Wielbłąd baktrian (Νυαρενε νανο (/'nwarene nano) - mleko, mięso, wełna, transport.
- Bydło (Νιερα /'niera/):
- Zwierzęta specjalnego przeznaczenia:
- Psy - obrona, tropicielstwo, asysta polowań.
- Koty - deratyzacja.
- Delfiny - asysta polowań.
- Rajskie ptaki - pierze.
- Płazy - luminescencja.
Zwierzęta powszechne
Zwierzęta specjalnego przeznaczenia
| Zwierzę | Zwierzę Nazwa w ayu |
Pochodzenie | Towar | Towar Nazwa w ayu |
Podaż | Podaż wielkość |
Popyt wewnętrz. |
Popyt eksport |
Zysk wewnętrz. |
Zysk eksport |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Pies | Ηκα /'ʔejka/ 
|
Secht | obrona tropicielstwo asysta polowań |
Κοκορουρι /'kokorowri/ Γιατεχα /'jateha/ Λενο /'ɫeno/ |
całe imperium | ★★ | całe imperium | Szur Mugadir? Państwo Neszów? |
★★ | ★★ |
| Kot | Μεο /'meo/ 
|
Secht | deratyzacja | Αφκαιλολερα /'ʔafkajɫoɫera/ | całe imperium | ★★★ | całe imperium | Nuaria? | ★ | ? |
| Delfin | Λιλιά /li'lʲa/ 
|
rdzenne | asysta polowań | Λενο /'ɫeno/ | D. Pinu Naratai Nomeurai Akeira Hiranea Tongami Kun Atla Orumilo ni Reitika Atirai |
★★ | prowincje morskie ciepłych wód całego imperium |
zakazane | ★ | - |
| Rajskie ptaki | Φυνυραολυν /'fʉnʉˌraoɫʉ̃ɰ̃/ 
|
rdzenne | pióra | Χα'o /'haʔo/ | D. Pinu Naratai Nomeurai Akeira Hiranea Tongami Kun Atla Orumilo ni Reitika Atirai |
★ | całe imperium wysoki popyt w d. Buanii |
Nuaria Secht Szur Mugadir? Państwo Neszów? Dewia (nesz.)? Muria? Olsenia? |
★★ | ★★★★ |
| Płazy świecące | Χενρανγ /'henraŋ/ 
|
rdzenne | maź luminescencyjna | Ρανγγιοα /'raŋjoa/ | Luta ni Fari Naratai Tongami Akeira Hiranea Marao |
★ | całe imperium | Nuaria (b. wysoki) Secht Szur Mugadir? Państwo Neszów? Dewia (nesz.)? Ajdynir? Muria? Olsenia? |
★★★★★ | ★★★★★★ |
Zbieractwo
- ✦ “Ο'αλα”/'ʔoʔaɫa/ język ayu ⌑ Zbieractwo
Zbieractwo odgrywało ważną rolę w nowożytnej Tangii, tak samo jak w przeszłości. Gorący, równikowy klimat dawał Tangijczykom bogactwo zarówno cennych dóbr z mórz jak i z dżungli, od rafy koralowej, pereł i ambry kaszalotów po owoce, warzywa, orzechy i grzyby dżungli, ptasie guano, świecący śluz płazów tangijskich i kwiaty i kryształy pustyni.
| Towar | Towar Nazwa w ayu |
Pochodzenie | Zastosowanie | Podaż | Podaż wielkość |
Popyt wewnętrz. |
Popyt eksport |
Zysk wewnętrz. |
Zysk eksport |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Guano | Ιλο'ε /'ʔiɫoʔe/ |
ptactwo wędrowne | nawóz | terytoria nadmorskie | ★★ | całe imperium | cały świat | ★★ | ★★★ |
| Perły | Αλυα /'ʔaɫwa/ |
skorupiaki | biżuteria | D. Kaori, D. Wysp Zachodnich, D. Pinu | ★★ | całe imperium | Szur¹ Mugadir¹ Państwo Neszów¹ Secht Nuaria Muria¹ Olsenia¹ Ajdynir¹ |
★★★ | ★★★★ |
| Ambra | Τοκυ'ερά /tokʉʔe'ɾa/ |
kaszaloty | perfumy | D. Kaori, D. Wysp Zachodnich, Atirai, Ma'uri, D. Antarktyczne |
skrajnie rzadkie |
D. Buania, D. Kaori | Szur¹ Mugadir¹ Państwo Neszów¹ Secht Nuaria Muria¹ Olsenia¹ Ajdynir¹ |
★★★★★ | ★★★★★ |
¹Domysł, niepotwierdzone przez innych graczy.
Górnictwo i wydobycie złota aluwialnego
Kamienie szlachetne
Przemysł
Młynarstwo
Kuchnia
Zielarstwo
Garbarstwo
Bednarstwo i kołodziejstwo
Produkcja węgla drzewnego
Hutnictwo
Kowalstwo i cała metalurgia
Tartaki i prace drzewne
Katamarany
Budownictwo
Prace szklane
Wytwarzanie ozdób
Szewstwo
Tkactwo
Wytwórstwo barwników
Wytwórstwo utensyliów aptekarskich
Alchemia i prace chemiczne
Produkcja lamp
Przemysł kauczukowy
Wytwórstwo protez
Wytwórstwo zabawek, instrumentów muzycznych oraz artykułów festiwalowych
Wytwórstwo artykułów religijnych i symboliki państwowej
Przemysł zbrojeniowy i produkcja broni myśliwskiej
Usługi oprócz handlu
Usługi finansowe
Usługi religijne
Usługi medyczne
Usługi edukacyjne
Usługi militarne i łowieckie
Handel
Handel wewnętrzny
Eksport i import
Siły zbrojne
Marynarka wojenna
- Główny artykuł: Takatoa
Okręty wojenne
Siły lądowe
- Główny artykuł: Aranu
Wojska artyleryjskie
Twierdze i fortece
Siły specjalne
Obserwatoria
Szpitalnictwo wojskowe
Kultura
Piętnaście Cudów Tangii
Moda
Tytuły
Tradycje i zwyczaje
Święta
Imiona
Sztuka
Literatura
Architektura
Muzyka
Tangia nie posiadała swojego hymnu w znaczeniu pełnej pieśni - nie oficjalnie. Mimo to, istniał krótki śpiew, który wypełniał podobne funkcje:
|
|
Taniec
Kuchnia
Nauka i odkrycia
Osiągnięcia
Tangia jako projekt internetowy
Tangia jako pomysł powstała w przeddzień Wigilii w grudniu 2015 roku i była osobistą częścią Canisa w ramach jego projektu Kyon, dedykowanego społeczności PFJ. Projektowanie państwa jest więc bezpośrednio związane z początkami całego projektu, i oryginalnym celem Canisa. Założenie pierwotne Kyonu jako fantastycznego świata znajdowało się w następującym pytaniu: jak formowałyby się wierzenia ludów i narodów, gdyby niebo nocne wyglądało zupełnie inaczej? Do realizacji projektu użyto Space Engine 0.9.7.3, planety RS 8414-5-7-615188-1 5 w mikrogalaktyce Karła Rzeźbiarza, orbitującej z dużej odległości Drogę Mleczną, ale gdzie gwiazda macierzysta znajduje się na skraju swojej galaktyki zwróconym w stronę widocznej "od góry" Drogi Mlecznej. Tangia miała być państwem wyspiarskim i tropikalną potęgą morską.
Do projektu użyto języka ayu, który był już wykorzystywany w wielu innych światach, zazwyczaj również wykorzystujących Space Engine (sam język ayu ma swój pierwszy artykuł na PFJ-Wiki z 2013 roku, ale na innych Wiki nawet z 2011), m. in. światy Nirane (planeta Aoma) czy świecie fantasy Draaksvuurt, gdzie był wykorzystywany obok ahtialańskiego, a także jednym ze światów, gdzie był współwykorzystywany z juketonem (na Kyonie używanym w Nuarii). Jednak to dopiero prace nad Tangią znacznie rozwinęły język ayu.
Prace nad Tangią odbyły się w kilku falach:
- Pierwsza przypada na pierwotny rozwój Kyonu w latach 2016-2017.
- Drugi, znacznie bardziej gwałtowny, przypada na wczesny 2020. Wtedy powstał artykuł o Tangii lat 9509 EK.
- Trzeci rozpoczął się 27 grudnia 2020, zatem uznaje się go za prace 2021 roku.
W odróżnieniu od innych projektów Canisa, w szczególności Ahtialii, Tangia została opisana z wyjątkową dokładnością i dbałością o szczegóły, po raz pierwszy też na wielką skalę wykorzystano obliczenia matematyczne mające na celu zasymulowanie (z pewnym akceptowalnym marginesem błędu) demografii i gospodarki, co pozwoliło na stworzenie bardzo ciekawych statystyk ludności kraju. Powstała też ręcznie opracowana mapa Tangii i podstawowych kolonii wraz ze strefami klimatyczno-roślinnymi, szlaki handlowe, rozmieszczenie wojsk, powstała lista ponad 100 miast, największe z nich mają swoje własne artykuły, jak również i części składowe, opracowano 10 tzw. Cudów Tangii.
Artykuł o złotym wieku Tangii urósł do kwietnia 2021 roku do rozmiaru 214 tysięcy bajtów. Tym samym, dnia 17.04.2021 był to drugi największy kiedykolwiek napisany artykuł na Wiki, pomimo braku opisów wielu rozdziałów, szczególnie dotyczących gospodarki i życia gospodarczego kraju, a także opisu sił zbrojnych czasów złotego wieku, fauny, flory i topografii.
Przypisy
- ↑ Aluzja do hasła "The empire on which the sun never sets." Czytaj więcej: Wikipedia.org, dostęp 30-12-2020.
- ↑ Janis Warufakis, "Talking to my daughter about the economy", 2013.
- ↑ https://pl.wikipedia.org/wiki/Kod_Morse%E2%80%99a
- ↑ Lub
, archaiczna forma.
- ↑ Inspiracja: https://www.encyclopedia.com/environment/encyclopedias-almanacs-transcripts-and-maps/gender-and-religion-gender-and-oceanic-religions, dostęp 2021-03-20.
- ↑ https://www.youtube.com/watch?v=n_LApFnTfP8
- ↑ Z wyj. specjalistycznych systemów takich jak alfabet Braille'a.
- ↑ Około 8 godzin ziemskich.
- ↑ Dla wsparcia skorzystano z https://www.nationalarchives.gov.uk/currency-converter/#currency-result, może ulec rewizji.
- ↑ http://www.ulumaupuanui.org/uploads/1/8/2/1/18219029/indigenous_polynesian_agriculture_in_hawai%CA%BBi.pdf, dostęp 2021-05-01.
- ↑ Inspiracja: http://www.malamamaunakea.org/environment/flora, dostęp 2021-05-01.
- ↑ Inspiracja: https://northtexasvegetablegardeners.com/blog/2012/08/14/546/, dostęp 2021-05-01.
- ↑ Inspiracja: https://thewoodlandstownshipblog-environment.com/tag/texas-native-vegetable/, dostęp 2021-05-01.
- ↑ https://www.saveur.com/sugar-history-of-the-world/, dostęp 2021-05-04
- ↑ Inspiracja: https://pl.wikipedia.org/wiki/Cukrowiec_lekarski, bezpośrednio, dostęp 2021-05-04.
- ↑ Insp. pod. jak wyżej.
- ↑ Inspiracja: bbc.co.uk, dostęp 2021-05-04].
- ↑ Inspiracja: bbc.co.uk, dostęp 2021-05-04]
- ↑ Inspiracja: https://www.nytimes.com/2021/05/24/travel/makatea-crab-hunters-french-polynesia.html, dostęp 2021-06-01.
- ↑ Inspiracja: https://link.springer.com/article/10.1007/s10745-012-9492-5, dostęp 2021-06-01.
- ↑ Inspiracja: https://spccfpstore1.blob.core.windows.net/digitallibrary-docs/files/42/42babb27f628de35f958e93688b63599.pdf?sv=2015-12-11&sr=b&sig=iZk1%2Bx0%2BN%2FUVwTyzajtOoyEUvEq5x6gSnV7JNp80IoA%3D&se=2021-12-03T06%3A17%3A21Z&sp=r&rscc=public%2C%20max-age%3D864000%2C%20max-stale%3D86400&rsct=application%2Fpdf&rscd=inline%3B%20filename%3D%22TRAD4_12_Lieber.pdf%22
- ↑ Inspiracja dla całego rozdziału rybołówstwa: patrz wyżej.
