Użytkownik:Dynozaur/Nazwy miejscowe w Prusiech

(Jako, że projekt jest "poważny" i z założenia ma przemówić do szerszego grona, pisany jest w języku radopolskim)

Wstęp

Lepszy wstęp w budowie, to dopiero zaczątek.

Poniższy projekt (wyłącznego autorstwa użytkownika Dynozaura) jest próbą swoistego rozliczenia działalności powojennej Komisji Ustalania Nazw Miejscowości na obszarze zagarniętej przez Polskę po II Wojnie Światowej części Prus (dawnych Prus Wschodnich). Celem projektu jest przyjrzenie się nazwie każdej, nawet najmniejszej miejscowości na tym obszarze i ustalenie, jak nazywała się dana miejscowość przed wojną i skąd pochodziła jej nazwa, czy istnieje jakaś wcześniejsza polska nazwa dla danej miejscowości, czy nazwa ustalona po wojnie ma uzasadnienie historyczne itp. Dla nazw uznanych za sztuczne i niezgodne z tradycją podane są propozycje zmiany nazwy (najczęściej będące polską nazwą używaną przed wojną przez Warmiaków i Mazurów). Mimo to, bezpośrednim celem projektu nie jest wprowadzenie od zaraz reformy nazewniczej w regionie, a raczej wywołanie dyskusji na temat historii obowiązujących nazw miejscowych w regionie i sztucznym pochodzeniu niektórych z nich, a także nad zasadnością wprowadzenia pewnych zmian (zwłaszcza w przypadku miejscowości, których obecne nazwy mają charakter jawnie sztuczny, ideologiczny i nieraz zaciemniający historię miast).

Wszystkie obowiązujące nazwy miejscowości oceniane są w sześciopunktowej skali, podanej w kolumnie "typ nazwy".

• 1 - nazwy typu "1" to nazwy, które istniały w języku polskim już przed wojną, a po wojnie zostały przyjęte w niezmienionej formie. Zasadność tych nazw nie budzi najmniejszej wątpliwości, więc nie kwalifikują się one do żadnej zmiany.
  • Nazwy, do których po wojnie dodano dookreślenia oznaczone są gwiazdką jako 1*. Dookreślenia te są ahistoryczne, jednak bywa, że są "złem koniecznym", bez którego trudno byłoby się obyć. Zasadność każdego z tych dookreśleń powinna być przedmiotem indywidualnego rozpatrzenia.
• 2 - nazwy typu "2" to nazwy miejscowości, które przed wojną nie posiadały spolszczonych nazw, ale których nazwy ustalone po wojnie są absolutnie poprawnymi i naturalnie brzmiącymi spolszczeniami nazw pierwotnych, dlatego też nazwy te również nie kwalifikują się do zmiany.
• 3 - nazwy typu "3" to nazwy miejscowości, które przed wojną nie posiadały spolszczonych nazw i których nazwy przedwojenne były czysto niemieckie, genetycznie młode, nie posiadające żadnego starszego pruskiego odpowiednika, a po wojnie przyjęto dla nich całkowicie nowe polskie nazwy, nie nawiązujące w żaden sposób (lub nawiązujące bardzo odlegle) do nazw niemieckich. Takie nazwy są uznane za mało wartościowe, dlatego też według autora nie ma sensu ich zmieniania, gdyż byłoby to zwyczajne zastąpienie jednego neologizmu drugim. Dlatego też w imię "świętego spokoju" nie warto mieszać w takich nazwach.
• 4 - nazwy typu "4" to nazwy miejscowości, które przed wojną posiadały spolszczone nazwy, ale nazwy przyjęte po wojnie różnią się od nich. Mimo to, nie są one całkowicie sztuczne - tzn. posiadają jakieś uzasadnienie historyczne lub różnią się od nazw tradycyjnych jedynie niuansami. Mimo to, nazwy te jako odbiegające od tradycji są uważane za kwalifikujące się do zmiany (jednak są to przypadki mniej priorytetowe niż we dwu poniższych grupach). Właściwe przedwojenne odpowiedniki tych nazw podano w kolumnie "propozycja zmiany nazwy".
• 5 - nazwy typu "5" to nazwy miejscowości, które przed wojną nie posiadały spolszczonych nazw i których nazwy powojenne nie kwalifikują się do grupy 2 (jako, że nie oddają w żaden sposób [tudzież oddają odlegle i/lub niepoprawnie] nazwy przedwojennej) ani do grupy 3 (np. zniszczono nazwę pruską, są niepoprawne słowotwórczo lub zostały uznane za w jakiś sposób szkodliwe dla historii [np. są chrztami pseudodzierżawczymi - tzn. zostały fikcyjnie nazwane od jakiegoś imienia, lub też są nazwami "propagandowymi", nacechowanymi ideologicznie]). Dla takich nazw proponowane są w kolumnie "propozycja zmiany nazwy" nowe spolszczenia nazw pierwotnych, ustalone przez autora (a czasami pochodzące z okresu krótko po wojnie, przed ostatecznym ustaleniem nazewnictwa).
• 6 - nazwy typu "6" to nazwy miejscowości, które przed wojną posiadały spolszczone nazwy i od których celowo po wojnie odstąpiono w celu nadania nowego chrztu nazewniczego. Takie nazwy mają charakter całkowicie sztuczny, nierzadko też propagandowy (dotyczy to przede wszystkim nazw nadanych na cześć jakiejś postaci historycznej, zwykle polskojęzycznych regionalnych działaczy narodowościowych - m.in. Kętrzyn od nazwiska Wojciecha Kętrzyńskiego, Giżycko od Gustawa Gizewiusza itp.) i są uznane za kwalifikujące się do zmiany w pierwszej kolejności. W rubryce "propozycja zmiany nazwy" podane są naturalne przedwojenne odpowiedniki tych nazw.

Nazwy typu 1, 2, 3 są uznane za niekwalifikujące się do zmiany. Dla nazw typu 4, 5, 6 wysokość wartości liczbowej wyraża priorytet wprowadzenia zmiany - im wyższa wartość, tym bardziej należałoby się zastanowić nad zmianą.

Wykaz nazw

Województwo warmińsko-mazurskie

Powiat elbląski

Nazwa obecna	Gmina	Typ nazwy	Nazwa niemiecka	Pochodzenie nazwy niemieckiej	Propozycja zmiany nazwy	Uwagi
Elbląg	Elbląg (miasto)	1	Elbing	starożytne (pruskie lub gockie)	--	Dawniej też: Elbiąg, Olbiąg (staropolskie wersje nazwy miasta, używane w XV-XVII w.). Nazwa miasta bierze swój początek od przepływającej przez miasto rzeki Elbląg, zaświadczonej już w 890 r. jako Ilfing (w relacjach angielskiego kupca Wulfstana). Jest to jeden z tych pradawnych hydronimów, których etymologii nie sposób ustalić, chociaż powszechnie uważa się tę nazwę za staropruską (aczkolwiek istnieją alternatywne teorie, np. o gockim pochodzeniu). Od XIII w. nazwa przybiera już formę Elbing i funkcjonuje jako nazwa miasta. Przejściowo (zwłaszcza w XIV w.) pojawiają się zmodyfikowane formy niem. typu Elwing lub Melbing (to drugie przez absorpcję przyimka?). Spolszczone formy nazwy miasta pojawiają się od XV w., początkowo w formie Olbiąg, następnie Elbiąg, a od XVII w. już dzisiejszy Elbląg (ze wstawnym -l-, wynikającym z asymilacji na odległość). Staropruska osada Truso (właściwie prus. Drūsa - postać "Truso" to forma wzięta żywcem z zapisków historycznych, ustaliła się w użyciu za sprawą historyków), uważana za "protoplastę" Elbląga, wzięła swoją nazwę bezpośrednio od jeziora Drużno, nad którym leży (zob. niżej Drużno w gm. wiejskiej Elbląg).
Bielany	Elbląg (miasto)	2	Bieland	niemieckie	--	Dawniej Bielany Małe i Wielkie (niem. Klein i Groß Bieland). Powojenna nazwa polska oprócz tego, że naśladuje fonetycznie nazwę niemiecką, zdaje się również nawiązywać do warszawskich Bielan (byłaby to jedna z wielu nazw w toponimii Elbląga, nawiązujących do Warszawy).
Dąbrowa	Elbląg (miasto)	1	Damerau	niemieckie (zapoż. z polskiego)	--
Dębica	Elbląg (miasto)	1~4	Dambitzen	odosobowe (słowiańskie)	(Dębice)	Nazwa dzielnicy (dawnej wsi, kojarzonej głównie z jej centralnym punktem - dużym cmentarzem komunalnym) pokutuje wśród miejscowych w formie Dębica. Formą urzędową, ponadto zwykle pojawiającą się w opracowaniach przedwojennych, są jednak Dębice.
Drewnik	Elbląg (miasto)	2~3	Drewshof	niemieckie	--	W potocznym użyciu także: Zajazd. N. niem. od nazwiska właściciela, Albrechta Drewesa. Przyjęta po wojnie nazwa nawiązuje (z adideacją) do I członu n. niem. Okresowo majątek nosił następujące oboczne nazwy (od nazwisk kolejnych właścicieli): Stolzenhof (1644), Cudinenhof (XVII w.), Brodowskihof (1766), Reinshof (XVIII w.). Z nazwy Brodowskihof można było skorzystać i ustalić nazwę tej wsi (obecnie dzielnicy Elbląga) jako Brodowskie lub Brodowo. Niemniej, trzeba pamiętać, że jest to i tak typowo niemiecki twór (jedynie utworzony od polsko brzmiącego nazwiska), w dodatku mocno efemeryczny - związany ściśle z okresem, w którym właścicielem majątku był Brodowski.
Jelenia Dolina	Elbląg (miasto)	3	Hirschkrug	niemieckie	--	Nie lepiej byłoby użyć dokładnego tłumaczenia n. niem. Jelenia Karczma?
Krasny Las	Elbląg (miasto)	4	Schönwalde	niemieckie	Szynwałd	Spolszczenie Szynwałd pojawia się w SGKP i u Ceynowy. Przed włączeniem do Elbląga dwie miejscowości: Alt Schönwalde (po wojnie Pięknolas) i Neu Schönwalde (po wojnie Krasny Las). Nazwa wariantowa (notowana w PRNG): Czarnolesie. Jest to jeden z wariantów, utrwalonych w mowie ludności napływowej krótko po wojnie.
Modrzewina	Elbląg (miasto)	2	Lärchwalde	niemieckie	--
Nowe Pole	Elbląg (miasto)	2	Neustädterfeld	niemieckie	(Nowomiejskie Pole)	Obocznie można też spotkać formę Nowomiejskie Pole (zwłaszcza w opracowaniach historycznych), będącą dokładnym przetłumaczeniem nazwy niemieckiej (i mającą lepsze uzasadnienie historyczne - ta część miasta była niegdyś polem, należącym do elbląskiego Nowego Miasta).
Próchnik	Elbląg (miasto)	6	Dörbeck	niemieckie	Dyrbek	Oboczna n. niem. Dorrebach, Dürrebach (XIV w.) - wysokoniemiecki odpowiednik późniejszej n. urzędowej. U Kohutka: Dyrbek. Co prawda, jest to bardzo "mechaniczne" spolszczenie n. niemieckiej (być może zaczerpnięte z którejś z map, na których opierał się Kohutek), ale chyba i tak wartościowsze od współczesnego "chrztu" (ponadto, nazwę Dyrbek nosi jeden z dopływów Sanu, więc nie jest to forma zupełnie obca językowi polskiemu). Warto też nadmienić, że krótko po wojnie ludność napływowa używała dla tej wsi (dziś części Elbląga) podobnej formy Dorobek, która jest adideacją n. niem. Popegeerowska osada Leszków (dziś część Elbląga) wydzielona z Próchnika.
Rubno Wielkie	Elbląg (miasto)	2~3	Groß Röbern	niemieckie	--	Historyczne (XVI-XVIII w.) niem. nazwy dworu - Sprengelshof, Jacobsonshof, Rittersdorfshof, od nazwisk kolejnych właścicieli. Od 1772 notowana n. Röbern (n. niem., odimiennego pochodzenia - może przeniesione?), powojenną nazwę Rubno można uznać za w pewien sposób nawiązującą brzmieniowo do oryginału.
Stagniewo	Elbląg (miasto)	4	Stagnitten	pruskie	Stagnity	Nazwa ustalona urzędowo w 1947 r. jako Stagnity (MPol Nr A-134, s. 1065), co ma tradycję użycia przedwojennego (SGKP tom II, s. 855, także w wersji kaszubskiej u Ceynowy). Obecnie używana forma Stagniewo (co ciekawe, w urzędowych spisach wciąż widnieją Stagnity - jednak nikt praktycznie tej formy dziś nie używa) jest wynikiem powojennego przeinaczenia i należałoby ją znów naprostować na tradycyjne Stagnity, aby w pełni oddać pruskie pochodzenie tej nazwy. 1300 Stangenita, Stangnite; 1307 Stangenite; 1316 Stangnite. Nazwa pruska, okresowo z niem. sufiksami -hof, -gut (1457 Stangnetenhof, 1568 Stangnetengut).
Stawnik	Elbląg (miasto)	2	Klein Teichhof	niemieckie	--	Oboczne nazwy niem.: Wangenheimshof, Brandshöfchen (daty?). Zapewne od nazwisk różnych właścicieli majątku.
Warszawskie Przedmieście	Elbląg (miasto)	5	Spittelhof	niemieckie	Surwajty	Według ustaleń KUNM: Warszawskie (bez II członu). Pierwotna, pruska nazwa majątku Spittelhof (a późniejszej części Elbląga) brzmiała Surweyte (1344). Przy ustalaniu nazw dzielnic Elbląga ten fakt przeoczono i nadano tej części Elbląga ahistoryczną nazwę "Warszawskie (Przedmieście)" (co jest podwójnym nawiązaniem - odwołuje się zarówno do geograficznego położenia dzielnicy [jest to ta część Elbląga, do której się wjeżdża od strony Warszawy], a także do licznie osiadłych po II Wojnie Światowej w Elblągu warszawiaków). Z pewnością jednak warto przywrócić tej części Elbląga jej pierwotną, pruską nazwę w spolszczonej formie Surwajty.
Winnica	Elbląg (miasto)	2	Weingarten	niemieckie	--
Witoszewo	Elbląg (miasto)	3	Wittenfelde	niemieckie	--
Zakrzewo	Elbląg (miasto)	6	Groß Wesseln	niemieckie (nazwiskowe)	Wesołowo	Nazwa majątku (późniejszej dzielnicy Elbląga) Groß Wesseln pochodzi od nazwiska właściciela Wessel. Istnieje jednak przedwojenne spolszczenie Wesołowo (Chojnacki). Po wojnie dzielnicę tę (dawny majątek) nazwano urzędowo Zakrzewo. Niemniej, warto wrócić do starszej n. pol. (już samo jej istnienie jest faktem wartym odnotowania).
Zawada	Elbląg (miasto)	3	Pangritz-Kolonie	niemieckie (nazwiskowe)	--
Zawodzie	Elbląg (miasto)	5	Wansau	pruskie?	Wąsowo	Trudno mi powiedzieć, od czego mogłaby się wywodzić oryginalna nazwa tej dzielnicy. Brzmi niezbyt niemiecko, może więc ma pruskie pochodzenie? Tak czy inaczej, daje się łatwo przełożyć na polską fonetykę jako Wąsowo i w taką formę postulowałbym wprowadzić, w miejsce "Zawodzia" (które odnosi się do położenia dzielnicy po drugiej stronie rzeki Elbląg, jednak nie jest to nazwa uzasadniona historycznie).
Młynary	Młynary	1	Mühlhausen	niemieckie	--	Dawniej też: Miłuza
Pasłęk	Pasłęk	1	Preußisch Holland	niemieckie	--	Dawniej też: Holąd Pruski. W literaturze przedwojennej współistnieją dwa warianty nazwy tego miasta - Holąd Pruski (spolszczenie nazwy niemieckiej, najprawdopodobniej ludowe. Sama nazwa odnosi się do holenderskiego [menonickiego] osadnictwa w regionie), a także Pasłęk - spolszczenie pierwotnej pruskiej nazwy tego miejsca (dok. 1267 Pazluch, rekonstr. Pāistlauks). Po wojnie zdecydowano się zastosować ten drugi, staropruski wariant.
Tolkmicko	Tolkmicko	1	Tolkemit	pruskie	--	Dawniej też: Tolkomicko.
Adamowo	Elbląg	3	Ellerwald 2. Trift	niemieckie	(Olszyna II)	Przed wojną miejscowości znane dziś jako Władysławowo, Adamowo, Kazimierzowo, Janowo i Józefowo były częścią jednego sołectwa zwanego Ellerwald. Po wojnie wszystkie pięć osad ochrzczono ahistorycznymi nazwami, pochodzącymi od imion, czyniąc związek pomiędzy nimi mniej przejrzystym. Krótko po wojnie stosowano dla całego sołectwa nazwy Olszyna (wg propozycji Instytutu Bałtyckiego, z numerkami jako Olszyna I, Olszyna II itd.) i Zaścianek (potocznie, n. łączyła się z obecnymi nazwami odimiennymi - Zaścianek-Adamowo, Zaścianek-Kazimierzowo itp.). Z kolei na mapie z 1947 r. na miejscu Adamowa widnieje nazwa Olszanki (jednak nie znajduję potwierdzenia, aby taka nazwa funkcjonowała w terenie). Można by rozważyć powrót do jednolitej nazwy dla całego historycznego sołectwa tak, aby podkreślić historyczne związki między tymi miejscowościami.
Batorowo	Elbląg	5	Neu Terranova	łacińskie	Nowe Nowakowo	Patrz też niżej: Nowakowo. Według ustaleń KUNM: Nowe Nowakowo. Forma Batorowo ustaliła się mimo tych ustaleń. Jest to nazwa nacechowana ideologicznie (nawiązanie do Stefana Batorego), która ponadto zrywa historyczny związek tej wsi z sąsiednim Nowakowem (przed wojną wsie nosiły powiązane nazwy). Uważam, że warto wrócić do nazw ustalonych przez KUNM, nawet jeżeli nie ma dla tej miejscowości przedwojennej tradycji. Osada Nowe Batorowo jest tworem nowym, wydzielonym z Batorowa.
Bielnik	Elbląg	5	Kraffohlsdorf	niemieckie	Krafuł	Wieś wzięła nazwa od kanału Kraffohlkanal, dziś znanego jako "Kanał Jagielloński" (nazwa wprowadzona po wojnie). Dawniej nazwę tego kanału spolszczano jako Krafuł lub Kanał Krafulski (i tę nazwę wypadałoby przywrócić) i wydaje się logiczne, aby tak samo zwała się nazwana od niego wieś.
Bogaczewo	Elbląg	3	Güldenboden	niemieckie	--
Chlewki	Elbląg	3	Melkhof	niemieckie	--
Czechowo	Elbląg	2	Böhmischgut	niemieckie	--
Dłużyna	Elbląg	4~5	Langenreihe	niemieckie	Długi Rząd	U Leydinga: Długi Rząd. Nazwa ta jest dokładniejszym przetłumaczeniem nazwy niemieckiej. Taką samą spolszczoną nazwę nosiła osada o identycznej n. niem. koło Ząbrowa, gm. Stare Pole (po wojnie Długoszewo - dziś miejscowość ta nie istnieje). Dlatego też takie spolszczenie wydaje się być naturalne.
Druzieńska Karczma	Elbląg	2	Rohrkrug	niemieckie	(Druska Karczma)	Oboczne nazwy niemieckie: Drausenkrug (stąd n. obecna), Lauenkrug. Kwestia przymiotnika od nazwy jeziora Drużno~Druzno (p. niżej) jest kwestią sporną - w Elblągu istnieje ulica Druska, jednak w obiegu można też spotkać formy druzieński (w tym toponimie, a także w nazwie nieistniejącej już miejscowości Druzieńska Kępa) i drużyński. Osobiście jestem zwolennikiem formy druski, gdyż zachowuje ona najstarszy typ słowotwórczy, niemniej jest to kwestia arbitralna.
Drużno	Elbląg	2	Drausenhof	hybryda (prus. + niem.)	--	Istnieje spór o to, czy położone nieopodal Elbląga jezioro powinno nazywać się Druznem czy Drużnem. Spór jest zasadniczo arbitralny - formy te są używane zamiennie od dawna. Sama nazwa jeziora jest pochodzenia staropruskiego i pierwotnie brzmiała Drūsa. Tak samo nazywał się położony nad jeziorem gród, który z winy historyków nazywamy dziś Truso. Istniejąca obok osada Lisów chyba powstała w czasach PRL.
Gronowo Górne	Elbląg	1*	Grunau Höhe	niemieckie	(Gronowo)	Dookreślenie "Górne" ma na celu odróżnienie tej miejscowości od innych miejscowości o nazwie "Gronowo" (a jest to mocno rozpowszechniony toponim w tym regionie). Co prawda nie jest ono częścią przedwojennej polskiej nazwy tej wsi, to w tym wypadku można je usprawiedliwić obecnością członu Höhe (w spolszczeniach zwyczajowo pomija się ten dodatek) w niemieckim odpowiedniku.
Helenowo	Elbląg	5	Stutthof	niemieckie	Szczutowo	Według ustaleń KUNM: Szczutowo. Porównując mapy współczesne z niemieckimi, wygląda na to, że obecna miejscowość Helenowo odpowiada przedwojennej osadzie Stutthof (nie mylić ze Sztutowem przy Mierzei), aczkolwiek w jej skład wchodzi też część dawnego Władysławowa (Ellerwald 1. Trift). Sama nazwa Helenowo ma charakter potoczny - krótko po wojnie była używana jako nazwa obecnego Władysławowa (często jako Zaścianek-Helenowo) i po jej odrzuceniu przez KUNMowską standardyzację, przeniesiono ją na tę osadę. Uważam jednak, że warto przywrócić urzędową nazwę Szczutowo (nawet jeżeli ta nigdy nie funkcjonowała w terenie), jako nawiązującą fonetycznie do n. niemieckiej. Forma Helenowo, choć wpisuje się w lokalny trend (powojennych) nazw odimiennych, sama w sobie jest ahistoryczna. Nazwa Szczutowo wydaje się wartościowsza.
Jagodno	Elbląg	5	Wogenap	pruskie	Wognap	Do 1999 r. urzędowo Jagodna (tak ustaliła KUNM - dawniej dwie miejscowości Jagodna Wielka i Mała). Forma ta bywa używana do dziś. Nazwa pruskiego pochodzenia (*Wūgan-appi, dosł. jagodowa rzeka). Ustalona po wojnie nazwa Jagodno/Jagodna nawiązuje do nazwy oryginalnej znaczeniowo, jednak nazw pruskich nie powinno się tłumaczyć, tylko oddawać fonetycznie. Preferowana odmiana - Wognap, do Wognapia, w Wognapiu.
Janowo	Elbląg	3	Ellerwald 4. Trift	niemieckie	(Olszyna IV)	Patrz wyżej: Adamowo.
Janów	Elbląg	4	Hansdorf	niemieckie	Hanuszowo	Do 1999 roku wieś nazywała się oficjalnie Lipniki, nazwę zmieniono urzędowo na Janów (co stanowi nawiązanie znaczeniowe do nazwy pierwotnej). W obiegu podobno funkcjonują obie formy. Żadna z tych form nie jest jednak oryginalnym, przedwojennym spolszczeniem nazwy tej miejscowości, która brzmiała Hanuszowo i w takiej formie należałoby ją przywrócić.
Józefowo	Elbląg	3	Ellerwald 5. Trift	niemieckie	(Olszyna V)	Patrz wyżej: Adamowo.
Karczowizna	Elbląg	2	Rodland	niemieckie	--
Kazimierzowo	Elbląg	3	Ellerwald 3. Trift	niemieckie	(Olszyna III)	Do 2002 r. oficjalnie Kazimierzewo (taką postać ustaliła KUNM), chociaż formy obecnej używano potocznie dużo wcześniej. Patrz wyżej: Adamowo.
Kępa Rybacka	Elbląg	1	Fischerskampe	niemieckie	--
Kępiny Wielkie	Elbląg	5	Zeyersniederkampen	hybryda (prus. + niem.)	Surokępy Dolne	Człon Zeyers- w nazwie niemieckiej odnosi się do wsi Zeyer (dziś Kępki, pow. nowodworski, gm. Nowy Dwór Gd.), za którą kryje się staropruski hydronim Sura. Z tego powodu warto by zachować ten źródłosłów w nazwie polskiej. Proponowana nazwa Surokępy zachowuje zarówno prus. hydronim, jak i człon Kampe = kępa, odzwierciedlony w nazwie obecnej. Dookreślenia Małe, Wielkie zostały zastąpione przez Dolne, Górne lepiej odpowiadające -nieder- i -vorder- w nazwach niemieckich.
Klepa	Elbląg	1	Kleppe	pruskie	--	Nazwa pochodzi od nazwy rzeczki (prawdopodobnie pruskiego pochodzenia), spolszczenie Klepa podaje już SGKP (w kontekscie rzeczki).
Komorowo Żuławskie	Elbląg	5	Kämmersdorf	niemieckie	Poszusty	Pierwotnie: Passiauxten, Panschaiesten (1321). Nazwa pruska, aczkolwiek niełatwa do zrekonstruowania. Nazwa ustalona po wojnie oczywiście oddaje n. niemiecką (z trochę niepotrzebnym dookreśleniem), ale wobec istnienia dla tej wsi pierwotnej pruskiej nazwy, warto byłoby do niej nawiązać. Uważam, że zapisy historyczne dają motywację dla stworzenia spolszczonej formy Poszusty
Krzyż	Elbląg	2	Kreutz	niemieckie	--
Myślęcin	Elbląg	4	Meislatein	pruskie	Myślatyn	1387 Muslatin. Nazwa pochodzenia pruskiego (od n. osobowej Moislot). Przed wojną: Myślatyn. Mimo istnienia tego tradycyjnego spolszczenia, oddającego oryginalną n. pruską, po wojnie przyjęto zmodyfikowaną formę "Myślęcin". Powód tej modyfikacji niejasny, zapewne jest to próba "slawizacji" tego toponimu (wywód od pol. n. os. Myślęta).
Nowakowo	Elbląg	2*	Alt Terranova	łacińskie	(Stare Nowakowo)	Według ustaleń KUNM: Stare Nowakowo. Opuszczenie pierwszego członu wynika zapewne ze zmiany nazwy Nowego Nowakowa na Batorowo. Zobacz też wyżej: Batorowo. Z przyczyn historycznych, przydałoby się ujednolicić nazwy tych dwóch miejscowości.
Nowina	Elbląg	4	Neuendorf Höhe	niemieckie	Nowa Wieś	Przedwojenna polska nazwa brzmi "Nowa Wieś". Możliwe dookreślenie "Górna" (por. Gronowo Górne) dla odróżnienia od innych miejscowości o takiej nazwie. Max Bär przytacza dla wsi dawną nazwę Bandejen (opatruje ją jednak znakiem zapytania), co jest bez wątpienia nazwą pruską. Trudno z pewnością stwierdzić, jaka motywacja historyczna stoi za przekazem Bära, jednak wiadomo, że istniała pruska osada o nazwie Bandeynen (1351), Bandayn (1418) niedaleko Tolkmicka, której domniemane położenie odpowiada mniej więcej wsi Nowinka (niem. Neuendorf-Kämmereidorf) w gm. Tolkmicko (p.). Możliwe więc, że Bär pomylił te dwie podobnie nazwane miejscowości.
Nowotki	Elbląg	3	Nogathaffkampen	niemieckie (pierwszy człon hydr.)	--	Wcześniejsza (oboczna?) nazwa niemiecka: Strauchkampen. Niektórzy twierdzą, że nazwa Nowotki pochodzi od nazwiska Marcelego Nowotki - może więc warto by pomyśleć o rewizji tej nazwy? Z Nowotek sztucznie wydzielono miejscowość Cieplice.
Nowy Dwór	Elbląg	2	Neuguth	niemieckie	--
Pasieki	Elbląg	5	Bartkamm	pruskie	Bartkajmy	Nazwa pochodzenia pruskiego (1411 Bartkaym). Jak można było ją zniszczyć?!
Pilona	Elbląg	2	Plohnen	pruskie	--	1349 Pylon. U Ceynowy Ploné (Plony), ale chyba nie jest to wartościowy przekaz. Obecna postać nazwy z pewnością lepiej odzwierciedla pruski oryginał. Z drugiej strony, ciekawy jest fakt, że sąsiedni PGR Nowa Pilona widnieje na niektórych mapach jako Nowe Plony.
Nowa Pilona	Elbląg	2	Neu Plohnen	pruskie	--	Potocznie także: Nowe Plony. Patrz wyżej: Pilona.
Przezmark	Elbląg	1	Preußisch Mark	niemieckie	--	Przez wieś przepływa rzeczka Wańkówka (funkcjonuje w spisach od 2005 r., brak nazw hist. i niem.), której nazwa (potocznego pochodzenia) jest pozostałością używanej krótko po wojnie nazwy tej wsi - Wańkowicze (na cześć pisarza Melchiora Wańkowicza, wówczas jeszcze żyjącego).
Raczki Elbląskie	Elbląg	5	Unterkerbswalde	niemieckie	Karczowiska Dolne	Pierwszy człon nazwy Kerbswalde pochodzi od niem. Kerb (karb, nacięcie), a więc nazwa ta oznaczałoby "wykarczawany las". Taką interpretację najwyraźniej przyjęła KUNM, uchwalając Oberkerbswalde jako Karczowiska Górne. Fakt, że bliźniaczą miejscowość Unterkerbswalde uchwalono jako "Raczki Elbląskie" nie można nazwać inaczej, jak nazewniczym błędem. Po pierwsze, całkowicie zaniedbano jakąkolwiek konsekwencję w nazwach tych dwóch blisko związanych miejscowości. Po drugie, wariant "Raczki" wynika z błędnego odczytania członu Kerbs- jako Krebs-. Uważam więc, że choćby z przyczyn historycznych warto ujednolić nazwy tych dwóch miejscowości, stosując poprawniejszy wariant nazewniczy, oparty na znaczeniu oryginału. Jakakolwiek zmiana oznaczałaby konieczność aktualizacji podręczników - wieś Raczki Elbląskie uważa się za najniższy punkt Rzeczpospolitej Polskiej (chociaż istnieją spory na ten temat).
Sierpin	Elbląg	1	Serpin	pruskie	--	N. niem również spotykana w formie Zerpien. Pierwotnie: 1246 Zerewet, 1263 Zarweit. Następnie: 1286 Zyrpin, 1287 Cerpyn, 1386 Cirpin, Czirpin. Jest to pierwotna nazwa pruska, mocno przekształcona zapewne pod wpływem słowiańskim. NMP dopuszcza możliwość (na podstawie zapisów z końca XIII w. i XIV w.), że forma pol. tej nazwy brzmiała pierwotnie *Cier(z)pin, jednak z dużą dozą niepewności. W każdym razie, w przedwojennej literaturze polskiej nazwa ta funkcjonuje w formie spolszczonej Sierpin (w SGKP czasem Sierpień) i taką przyjęto oficjalnie po wojnie. Potoczny wariant (notowany w PRNG): Sierpinek. Forma ta używana była od okresu powojennego (zaproponowała ją lokalna administracja) i wynika ze skojarzenia nazwy wsi z nazwiskiem XVI-wiecznego dowódcy floty królewskiej Zygmunta Augusta, Mateusza Sierpinka (Matthiasa Scharpinga). Wariant ten słusznie odrzuciła KUNMowska standardyzacja, jednak fakt że odnotowano go w PRNG świadczy, że musiał pokutować w potocznym użyciu jeszcze do niedawna (a może nawet do dziś).
Tropy Elbląskie	Elbląg	3	Streckfuß	niemieckie	--
Ujście	Elbląg	3	Elbinger Fahrwasser	niemieckie	--	Osada uchodzi za część Nowakowa, trudno mi stwierdzić, na ile jej nazwa wciąż funkcjonuje.
Weklice	Elbląg	1	Wöklitz	pruskie	--	1294 Wekelicz; 1320 Weklitze; 1361 Wekeletz, Wekelitzce. Nazwa pruska, zapewne o odosobowym charakterze. Obocznie do niej istniała też inna: 1287 Pomenen, 1349 Pomen, również pruskiego pochodzenia.
Węzina	Elbląg	5	Weeskendorf	hybryda (prus. + niem.)	Wąska	Nazwa miejscowości pochodzi od rzeki Wąski (nie "Wąskiej", niem. Weeske), która wbrew pozorom nie pochodzi od polskiego słowa "wąski", ale jest starą nazwą pochodzenia pruskiego (polską wersję tej nazwy należy uznać za adideację). Nazwę "Węzina" można więc najwyżej wywodzić od przymiotnika "wąski" (co zaciemnia pruski źródłosłów tej nazwy), a nie od nazwy rzeki. Dlatego też lepiej ustalić nazwę tej wsi jako tożsamą z nazwą rzeki (co przecież nie jest rzadkością w toponimii).
Władysławowo	Elbląg	3	Ellerwald 1. Trift	niemieckie	(Olszyna I)	Patrz wyżej: Adamowo.
Bielica	Godkowo	5	Behlendorf	hybryda (prus. + niem.)	Bieliny	Pierwotnie: Belinen (1389). Zapis ten wskazuje na pierwotną nazwę pruską, którą należało spolszczyć jako Bieliny. Dzisiejsza forma jest co najwyżej niedokładnym nawiązaniem.
Burdajny	Godkowo	2	Bordehnen	pruskie	--	1297 Burdeyn, 1327 Bordeyn, 1348 Burdein.
Stary Cieszyn	Godkowo	2	Alt Teschen	słowiańskie?	--	Patrz też: Nowy Cieszyn (gm. Pasłęk)
Cieszyniec	Godkowo	2	Teschenwalde	hybryda (słow. + niem.)?	--
Dąbkowo	Godkowo	3	Schönaich	niemieckie	--
Dobry	Godkowo	1	Döbern	pruskie	--	Dawniej też: Debry (Giersz, oboczne). 1354 Dobrin, 1378 Doberin. Nazwa pruskiego pochodzenia, w pol. adideowana do postaci Dobry.
Godkowo	Godkowo	1	Göttchendorf	niemieckie lub hybryda (prus. + niem.)	--	Przed wojną raczej pisownia Gotkowo, jednak w świetle historycznych zapisków, takich jak Godikendorf, pisownia z "d" może być poprawniejsza. Dawne warianty oboczne: Gutkowo, Gietkowo (por. Gutkowo, część Olsztyna [dawniej wieś]).
Grądki	Godkowo	3	Groß Thierbach	niemieckie	--	Powojenna polska nazwa wsi nawiązuje do przepływającego przez wieś kanału Grund Graben (pol. powoj. Grądówka lub Cieszyński Rów).
Grużajny	Godkowo	2	Grossainen	pruskie	--	1383 Grusieyn, Grusien, 1411-19 Gruseyn.
Gwiździny	Godkowo	2	Pfeiffertswalde	niemieckie	--	Przyjęta po 1945 nazwa Gwiździny stanowi pośrednie nawiązanie do nazwy niemieckiej - niem. pfeifen znaczy gwizdać (zawarte w tej nazwie miejscowej nazwisko Pfeiffert można przetłumaczyć jako "Gwizdacz").
Karwity	Godkowo	2	Karwitten	pruskie	--	1402-08 Kirwiten.
Klekotki	Godkowo	3	Rudolfsmühle	niemieckie	--
Krykajny	Godkowo	2	Krickehnen	pruskie	--	1411-19 Krikayn, 1448 Kyrkayn.
Kwitajny Małe	Godkowo	2	Klein Quittainen	pruskie	--	Patrz niżej.
Kwitajny Wielkie	Godkowo	2	Groß Quittainen	pruskie	--	1402-08 Quytteyn, 1448 Quitteyn.
Lesiska	Godkowo	3	Reichwalde	niemieckie	--
Łępno	Godkowo	5	Lomp	pruskie	Lompy	1402-08 Nalumpe, 1411-19 Lumpe Nazwę pochodzenia pruskiego należało oddać dokładniej, np. jako Lompy (tak u Leydinga). W obecnej formie duże zniekształcenie fonetyczne i nieetymologiczny sufiks -no. Najstarszy zapis wskazuje na wcześniejszą formę z przedrostkiem, o ile nie jest to pomyłka lub przykład "absorpcji" przyimka.
Miłosna	Godkowo	2	Liebenau	niemieckie	--
Nawty	Godkowo	2	Nauten	pruskie	--	1348 Nauden; 1351 Naudin, Neuden.
Niekwitajny	Godkowo	2	Nektainen	pruskie	--	1276 Nequiteyn, Nequityn.
Olkowo	Godkowo	5	Alken	pruskie	Alkajny	Na podstawie zapisu Alckeynn (1531), dowodzącego pruskiego pochodzenia tej nazwy, należało ustalić spolszczenie jako "Alkajny". Forma "Olkowo" odzwierciedla tę nazwę co najmniej niedokładnie. Kohutek (ok. 1945 r.) co prawda notuje Alki, ale to raczej jego autorska forma, oparta na niemieckiej, postać *Alkajny wydaje się poprawniejsza.
Osiek	Godkowo	3	Hermsdorf	niemieckie	--
Piskajny	Godkowo	2	Peiskam	pruskie	--	Do 2005 oficjalnie: Piskajmy. 1335 Paskaynen, Paskayn, Pyskam, Peyskam; 1354 Payskeyn. Po wojnie oficjalno wprowadzono formę spolszczoną Piskajmy (z regularnym przejęciem prus. -kaims), która jednak ustąpiła w użyciu formie z członem -kajny. W starych zapiskach zarówno zdarzają się formy z -ka(y)m, jak i z -kayn, więc obie formy mają jakieś uzasadnienie.
Plajny	Godkowo	2	Plehnen	pruskie	--	1290 Playnien, Playnen, Pleyn.
Podągi	Godkowo	2	Podangen	pruskie	--	1276 Padangin; 1339 Padangme, Padangyn, Padanginen.
Siedlisko	Godkowo	3	Einhöfen	niemieckie	--
Skowrony	Godkowo	5	Schmauch	pruskie	Smugi	1320-1331 Schmuge,1402-08 Smug. Nazwa pochodzenia pruskiego (rdzeń *Smūg-), którą można było prosto spolszczyć jako Smugi. Nazwa Skowrony nawiązuje do położonej blisko wsi góry Lerchen Berg (pol. Skowronia Góra). Niemniej, należało spolszczyć oryginalną nazwę pruską.
Stojpy	Godkowo	2	Stöpen	pruskie	--	1402-08 Stoypen
Swędkowo	Godkowo	5	Schwöllmen	pruskie	Swalmy	ok. 1440 Swalmen. Nazwa pochodzenia pruskiego, należało ją spolszczyć. Bliźniaczo nazwaną miejscowość Schwollmen (dziś nieistniejącą, na terenie obecnej gm. Górowo Iławeckie) spolszczono jako Swalmy. Takie samo spolszczenie należałoby zastosować i tu. Być może tutaj odnoszą się także zapisy źródłowe Swylmekaym (1386), Swylmedorff (1402-08).
Szymbory	Godkowo	2	Schönborn	niemieckie	--
Nowe Wikrowo	Godkowo	2	Adlig Wickerau	pruskie?	(Wikrowo Szlacheckie)	Nazwa w latach 1931-45: Klein Wickerau. U Leydinga dokładne spolszczenie niem. dookreślenia. Dookreślenie przyjęte w oficjalnej nazwie jest ahistoryczne, określeń typu "Szlacheckie" raczej unikano. Można warto by to naprostować, chociaż najważniejsze, że główny człon nazwy jest wierny oryginałowi.
Ząbrowiec	Godkowo	2	Sommerfeld	niemieckie	--	Powojenne spolszczenie ma chyba nawiązywać do takich spolszczeń jak Ząbrowo (Sommerau) w powiecie malborskim, gdzie niemiecki rdzeń Sommer- (lato) oddaje słowiański rdzeń ząbr- (żubr). Nieraz bywało też odwrotnie.
Zimnochy	Godkowo	5	Weeskenitt	pruskie	Wisknity	1378 Wayskenyten; 1380 Wayskenyken, Weyskenik. Po wojnie w karygodny sposób zniszczono starą, pruską nazwę tej osady, pochodzącą od rzeki Wąski (Weeske). Co więcej, nazwę położonego obok jeziora o tej samej nazwie (Weeskenitt-See) ustalono jako Jez. Wiskie (chociaż częściej używana nazwa to Jez. Zimnochy), co lepiej, ale wciąż niedokładnie oddaje brzmienie oryginału. Obie te nazwy należy ujednolicić jako Wisknity, co w pełni oddaje pruski charakter nazwy pierwotnej. Obok osady znajduje się też drugie jezioro, zwane Okonie (niem. Hinterer See) - może lepiej byłoby nazywać je Jeziorem Tylnym (taki wariant też zresztą się spotyka).
Błotnica	Gronowo Elbląskie	2	Schlammsack	niemieckie	--
Dworki	Gronowo Elbląskie	2	Dreihöfe	niemieckie	--
Fiszewo	Gronowo Elbląskie	1	Fischau	niemieckie	--
Gajewiec	Gronowo Elbląskie	3	Kerbshorst	niemieckie	--	Oboczne warianty potoczne: Gajowiec, Gajewice.
Gronowo Elbląskie	Gronowo Elbląskie	1*	Grunau	niemieckie	(Gronowo)	Do 2005 oficjalnie: Gronowo (chociaż dookreślenie "Elbląskie" było de facto używane dużo wcześniej). O ile obecność dookreślenia w tej nazwie jest "złem koniecznym", ze względu na rozpowszechnienie tego toponimu w regionie, to jednak dookreślenie "Elbląskie" wydaje się mocno niefortunne. Wieś ta nie leży w bezpośredniej bliskości Elbląga, a do tego przez większość swojej historii należała do powiatu malborskiego, nie elbląskiego. Przed wojną nazwę tej wsi często dookreślano jako Grunau in der Niederung (w odniesieniu do niskiego położenia wsi na Żuławach Elbląskich, w przeciwieństwie do położonego na wysoczyźnie Grunau Höhe), więc o wiele sensowniejszym dookreśleniem wydawałoby się Gronowo Dolne (w przeciwieństwie do "Górnego") lub Gronowo Żuławskie.
Jasionno	Gronowo Elbląskie	2	Eschenhorst	niemieckie	--	W obiegu funkcjonują przynajmniej cztery warianty tej nazwy - Jasionna, Jasionno, Jesionna i Jesionno. Brak jednoznacznej zgody co do nazwy tej miejscowości nawet wśród mieszkańców. Przy czym, wariantem oficjalnym jest forma Jasionno i w takiej formie nazwę tę zatwierdziła KUNM. Nagłosowe Ja- w tej formie jest najpewniej próbą brzmieniowej archaizacji - nawiązaniem do stpol. jasion, jasień (jesion). Zabieg ten prawdopodobnie był niezrozumiały dla osadników, co poskutkowało wyrównaniem do ap. jesion (co jest zresztą poprawnym tłumaczeniem niem. Esche, zawartego w nazwie oryginalnej). Ponieważ jednak za żadną z form nie stoi żadna tradycja, spór o nazwę trzeba uznać za czysto arbitralny. Dlatego też nie zajmuję stanowiska w tej sprawie. W źródłach powojennych spotykana też nazwa Jeżewo - prawdopodobnie przejściowa.
Jegłownik	Gronowo Elbląskie	6	Fichthorst	niemieckie	Nowa Cerkiew	Obecna wieś Jegłownik powstała z powojennego połączenia trzech wsi o nazwach Fichthorst, Neukirch in der Niederung i Friedrichsberg. Ta druga posiadała przed wojną polską nazwę Nowa Cerkiew (zob. też Pogrodzie, niem. Neukirch Höhe - jest to jeden z wielu takich dubletów nazewniczych na Żuławie i Wysoczyźnie - por. też Gronowo Górne i Elbląskie, Wilkowo i Wierciny) i chyba warto byłoby ją przywrócić na mapę. Dzisiaj granica pomiędzy trzema dawnymi wsiami jest już kompletnie zatarta.
Karczowiska Górne	Gronowo Elbląskie	2	Oberkerbswalde	niemieckie	--	W potocznym użyciu człon "Górne" często pomijany (ze względu na brak miejscowości Karczowiska Dolne, o czym więcej przy omawianiu nazwy Raczki Elbląskie). Zob. też: Raczki Elbląskie (gm. Elbląg).
Kopanka	Gronowo Elbląskie	3	Hoppenau	niemieckie	--	Obecnie dwie miejscowości: Kopanka Pierwsza i Kopanka Druga. Potocznie także: Kopanów, Kopanowo (co można na upartego uznać za przekształcenie n. niem.).
Mechnica	Gronowo Elbląskie	2	Moosbruch	niemieckie	--
Mojkowo	Gronowo Elbląskie	3	Möskenberg	niemieckie	--	Potocznie także: Majkowo.
Nogat	Gronowo Elbląskie	5~2	Nogathau	hydronimiczne	Nogatowo	W użyciu także forma Nogatowo, która w moim odczuciu lepiej oddaje formę niemiecką. Zwłaszcza, że sufiks -au może mieć pochodzenie słowiańskie (-owo lub -ów) bądź pruskie (-aws), dlatego wydaje mi się, że warto by ten przyrostek zachować i używać nieoficjalnej formy Nogatowo.
Nowy Dwór Elbląski	Gronowo Elbląskie	1*	Neuhof	niemieckie	(Nowy Dwór)
Oleśno	Gronowo Elbląskie	6	Preußisch Königsdorf	niemieckie	Pruska Królewska Wieś	W dokumentach polskich - 1565 Pruski Kinisdorph, 1661 Pruska Królewska Wieś. Nazwa wsi była najwyraźniej związana z nazwą położonej nieopodal wsi Königsdorf, dawn. pol. Królewska Wieś (ob. Królewo, gm. Stare Pole). Po wojnie zerwano ten związek, chyba głównie przez niewygodny dla ówczesnej władzy człon Pruski. Teoretycznie możliwy jest też wariant Królewo Pruskie - ze współczesnym spolszczeniem nazwy Königsdorf (nie jest on jednak zgodny z przekazami historycznymi).
Rozgart	Gronowo Elbląskie	4	Preußisch Rosengart	niemieckie	Rozengart Pruski	Przed wojną n. tej wsi i sąsiednich Różan spolszczano jako Rozengart (Pruski, Stary). KUNM postanowiła nadać im różne nazwy, chociaż w przypadku wsi Rozgart zachowano jej odniemiecki charakter, usuwając jedynie morfem -en- (dość dziwne posunięcie KUNM, być może chodziło o nawiązanie do gwarowego ap. rozgart "ogrodzone pastwisko").
Różany	Gronowo Elbląskie	4	Alt Rosengart	niemieckie	Rozengart Stary	Do 2008 oficjalnie Rożany.
Szopy	Gronowo Elbląskie	3	Aschbuden	niemieckie	--	Czy Budy (Budé) Ceynowy to ta miejscowość?
Wikrowo	Gronowo Elbląskie	1	Wickerau	pruskie	--	Przed wojną dwie osobne miejscowości - Klein Wickerau i Groß Wickerau, połączone po wojnie. W czasach PRL ze wsi wydzielono PGR Wiktorowo.
Balewo	Markusy	1	Baalau	pruskie	--
Brudzędy	Markusy	1	Brodsende	olęderskie?	--	W źródłach przedwojennych zwykle zapisywane Brudzendy. Dawniej dwie miejscowości - Brudzędy Małe i Wielkie. Człon "Wielkie" zniesiono oficjalnie w nazwie wsi w roku 2002.
Nowe Dolno	Markusy	3	Neu Dollstädt	niemieckie	--
Stare Dolno	Markusy	3	Alt Dollstädt	niemieckie
Dzierzgonka	Markusy	2	Sorgenort	hybryda (prus. + niem.)	--
Jezioro	Markusy	1?	Thiensdorf	hybryda (prus. + niem.)	--	Polska nazwa Jezioro pochodzi z dzieła Maxa Bära Die Ortsnamenänderungen in Westpreußen(...), gdzie nazwa "Jezioro" podana jest jako starszy odpowiednik Thiensdorfsee. Nie wiadomo jednak, na ile poważnie można traktować ten przekaz - nie są znane żadne dokumenty potwierdzające tę informację, może wynika z jakiejś nadinterpretacji? W niemieckiej nazwie Thiensdorf kryje się pruski hydronim Thiene (Tyna - popularnie acz niepoprawnie "Tina"), dlatego też do rozpatrzenia byłaby nazwa pochodząca od tej rzeki, np. Tyńsko. Sama zaś Tyna nosiła w przeszłości oboczną (odcinkową?), słowiańską nazwę Świerzepa (1355 Swerepa).
Jurandowo	Markusy	3	Rosenort	niemieckie	--	Może zamiast nacechowanego ideologicznie nowotworu Jurandowo (odwołanie do Juranda ze Spychowa) lepsza byłaby jakaś nazwa związana z "różą", obecną w n. niem. (np. Różnowo)?
Kępniewo	Markusy	1	Kampenau	pruskie lub olęderskie	--
Nowe Kępniewo	Markusy	1	Neu Kampenau	pruskie lub olęderskie	--
Krzewsk	Markusy	6	Hohenwalde	niemieckie	Hochwałd	U Ceynowy Hochwałd. Nawet jeżeli to sztuczna forma, to wydaje się bardziej wartościowa niż "Krzewsk".
Markusy	Markusy	1	Markushof	niemieckie	--	Dawniej też: Markusowo, Markuszew.
Rachowo	Markusy	6	Kronsnest	niemieckie	Kronest	Przed wojną nazwa spolszczona jako Kronest (rzadziej Krosnest, Krosnet). Nazwa przyjęta po wojnie raczej bez uzasadnienia.
Stalewo	Markusy	1	Stalle	pruskie?	--	Dawniej też: Stal, Stala, Sztala (w XVII-XVIII w.). Autorzy NMP uważają tę nazwę za niemiecką (od niem. Stall "stajnia, obora" lub śrdniem. stale "nasyp, zawada"), chociaż Gerullis próbuje doszukać się w niej pruskiego początku (niby od hydronimu, od tego samego rdzenia, co nadruwiańskie Stołupiany - Stalupė).
Stankowo	Markusy	5	Stühmswalde	hybryda (prus. + niem.)	Sztumkowo	1623 Stuhmischwalde. Nazwa nawiązująca do miasta Sztum. Chyba warto by ten źródłosłów uszanować, zwłaszcza że nazwa Sztumu pochodzi z języka staropruskiego. Rozsądnym wydaje się być więc wariant Sztumkowo, podawany przez Leydinga. Na pewno jest on lepszy od ahistorycznej n. Stankowo (pseudodzierżawczej), wprowadzonej przez KUNM.
Topolno Małe	Markusy	3	Klein Tippeln	niemieckie	--	Patrz też: Topolno Wielkie (gm. Rychliki).
Tynowo	Markusy	1	Thienhof	hybryda (prus. hydronim + niem.)	--	W dokumentach z XVI w. pojawia się inna polska nazwa tej wsi - Wybowy Dwór. Jest to niezwykle ciekawa nazwa, nie do końca dla mnie jasna, być może powiązana z dawną niemiecką nazwą wsi Węgle - Wieben (p. niżej). Z kolei formę Tynowo, jako spolszczenie niem. Thienhof (co pochodzi od prus. hydronimu Tyna - Thiene) notuje SGKP. Prawdopodobnie nie jest to forma ludowa, ale również przedwojenna i zachowująca pruski źródłosłów oryginału.
Węgle	Markusy	1	Wengeln	polskie?	--	Obecnie wieś połączona z sąsiednią wsią Żukowo (p. niżej), w jeden twór administracyjny Węgle-Żukowo. Dawniej obocznie niem. Wieben. Dawniej też: Węgiel (1675 na Węglu, między Węglem). Najstarsze znane mi zapisy wskazują na nazwę polską.
Żukowo	Markusy	6	Reichhorst	niemieckie	Rychorst	Obecnie wieś połączona z sąsiednią wsią Węgle (p. wyżej), w jeden twór administracyjny Węgle-Żukowo. Miejscowość ta określana jest siedemnastowiecznych dokumentach pod spolszczoną nazwą Rychorst (istniały również słabiej spolszczone warianty, jak "Reychorst" czy "Reychorszt"), którą chyba warto przywrócić w miejsce ahistorycznej, powojennej nazwy "Żukowo". Można by również rozważyć pominięcie tego członu i obecną złączoną miejscowość nazywać po prostu Węgle, o ile wieś ta rzeczywiście stanowi dziś spójną całość i granice między jej dawnymi częściami całkowicie zatarły się w umyśle mieszkańców.
Wiśniewo	Markusy	6	Augustwalde	niemieckie (odimienne)	Augustowo	U Ceynowy Augustowo.
Złotnica	Markusy	2	Güldenfelde	olęderskie	--
Zwierzno	Markusy	4	Thiergart	niemieckie	Tyrgart	Choć nazwa Zwierzno oddaje znaczenie nazwy pierwotnej, to wieś ta nosiła już spolszczoną nazwę przed wojną (Tyrgart).
Zwierzeńskie Pole	Markusy	4	Thiergartsfelde	niemieckie	Tyrgardzkie Pole	Przed wojną też: Tyrgart-Wschód. Patrz wyżej: Zwierzno.
Żółwiniec	Markusy	6	Wengelwalde	prawdop. olęderskie	Węgle-Południe	Wcześniejsza n. niem. Wiebenwald. Przed wojną nazwę miejscowości spolszczano jako Węgle, czyli tak samo jak miejscowość Wengeln. Rozróżniano je dodając określenia północ, południe.
Żurawiec	Markusy	3	Schwansdorf	niemieckie	--	Nie jest jasne, dlaczego zastąpiono łabędzia (Schwan) żurawiem. Nie wynika to z żadnej tradycji, więc można się jedynie dziwować...
Huta Żuławska	Milejewo	1*	Hütte	niemieckie	(Huta)	Dawna oboczna n. niem. Schönbuche. Tradycyjna n. pol. Huta rozszerzona po wojnie o dookreślenie Żuławska, które jest o tyle nie na miejscu, że wieś ta nie leży na terenie Żuław, lecz Wysoczyzny Elbląskiej (poprawniej byłoby więc "Huta Elbląska", o ile w ogóle zachodzi tutaj potrzeba dookreślenia).
Jagodnik	Milejewo	3	Behrendshagen	niemieckie	--	Obocznie w PRNG: Jagodowo.
Kamiennik Wielki	Milejewo	5	Groß Stoboi	pruskie	Stobajny Wielkie	Patrz też niżej: Stoboje. Nazwa Stoboi jest pochodzenia pruskiego (1320 Stabayen, Stobayn - z prus. stabs - kamień). Po wojnie nazwę przełożono na "Kamiennik" (Mały i Wielki), co odpowiada znaczeniowo nazwie pierwotnej, ale łamie zasadę, aby pruskich toponimów nie tłumaczyć dosłownie, tylko stosować transfonetyzację. Oprócz tego, w 1998 r. zmieniono nazwę sąsiedniej wsi Kamiennik Mały na Stoboje (przywracając pruski źródłosłów) - wartoby ujednolicić nazwy tych wsi. Osada Romanowo wydzielona z Kamiennika Wielkiego. Jej nazwa to przejściowa po wojnie nazwa samego Kamiennika.
Majewo	Milejewo	2	Maibaum	niemieckie	--
Milejewo	Milejewo	5	Trunz	pruskie	Truńce	Nazwa "Milejewo" dla tej wsi jest powojennym chrztem nazewniczym, nie mającym żadnego historycznego uzasadnienia. Chrzest ten zastąpił oryginalny toponim Trunz, niewątpliwie pruskiego pochodzenia (1320 Truntczen), który zgodnie z zasadą zachowywania nazw pochodzenia staropruskiego powinien był być spolszczony fonetycznie, a nie odrzucony. Jedyną przedwojenną (a właściwie wojenną) próbą spolszczenia oryginalnej nazwy tej wsi jest Tranc u Kohutka (oprócz tego pisze on o Trąckich lub Trunckich Górach, co implikuje formy *Trąc, *Trunc), jednak wobec nieudolności i sztuczności tych form, decyduję się zastosować autorskie spolszczenie Truńce, chyba milsze dla ucha.
Ogrodniki	Milejewo	4	Baumgart	niemieckie	Bągart
Piastowo	Milejewo	5	Königshagen	odosobowe	Kunikowo	Nazwa "Piastowo" jest nazwą sztuczną, nacechowaną ideologicznie (odwołanie do polskiej dynastii Piastów). W moim odczuciu, takie nazwy szkodzą historii regionu. Nazwa oryginalna Königshagen wbrew pozorom nie pochodzi od niemieckiego słowa König (król), o czym świadczy pierwotny zapis jako Kunekehayn, tylko od nazwiska Kuneke, Kuncke, któremu przypisuje się staropruskie pochodzenie. Na tej podstawie, autor proponuje nowe spolszczenie Kunikowo.
Pomorska Wieś	Milejewo	1	Pomehrendorf	hybryda (prus. + niem.)	--	Dawniej też: Pomorze. Nazwę Pomehrendorf uważa się za pochodzącą od pruskiego imienia Pomer. Stare, tradycyjne spolszczenie Pomorska Wieś (obocznie Pomorze) jest oparte na adideacji. Przez wieś przepływa rzeczka zwana potocznie Bierutówką, co jest pamiątką przejściowej powojennej nazwy tej wsi - Bierutowo (nadanej oczywiście na cześć B. Bieruta, pierwszego przywódcy PRL). Poprawną nazwą tej rzeki jest Rogowa (niem. Rogau-Fließ, 1326 Rogow), o staropruskim pochodzeniu, i jedynie takiej nazwy powinno się używać.
Rychnowy	Milejewo	1	Rückenau	niemieckie	--	Pierwotnie niem. Reichenau (1300 Reichenaw), stąd notowana od XVI w. forma spolszczona.
Stoboje	Milejewo	2	Klein Stoboi	pruskie	Stobajny Małe	Patrz wyżej: Kamiennik Wielki Do 1998 r. wieś nazywała się oficjalnie "Kamiennik Mały", nazwa została słusznie zmieniona na wniosek mieszkańców (dzięki czemu przywrócono pruski źródłosłów nazwy). Niemniej, SGKP (tom II s. 338) cytuje tę nazwę w formie Stobajny i taka forma byłaby najpoprawniejsza etymologicznie (jest tu taki sam pruski przyrostek -ain jak w licznych innych toponimach na -ajny) i jako taka zdaje się właściwsza od obowiązującej, powojennej formy Stoboje (a także od używanej przez Ceynowę formy Stobój). Oprócz tego, warto przywrócić wsi dookreślenie "Małe" z powodów historycznych (również z powodu proponowanej zmiany nazwy Kamiennik Wielki na Stobajny Wielkie).
Stodolniki	Milejewo	3	Teckenort	niemieckie	--
Wilkowo	Milejewo	1	Wolfsdorf Höhe	niemieckie	--
Zajączkowo	Milejewo	6	Haselau	niemieckie	Hazelewo	Przedwojenne spolszczenie brzmi Haslewo lub Hazelewo. Przyjęta po wojnie nazwa Zajączkowo, nie dość że zrywa z tradycją, to jeszcze jest niepoprawnym tłumaczeniem nazwy niemieckiej, która najprawdopodobniej odnosi się nie do "zająca" (Hase), lecz "leszczyny" (Hasel).
Zalesie	Milejewo	3	Schönmoor	niemieckie	--
Błudowo	Młynary	1	Bludau	pruskie	--	1298, 1310 Bludow. Wieś staropruska, założona na polu osadniczym o nazwie Klopatyten (1310). Dawniej też: Bludawa (Chojnacki).
Bronikowo	Młynary	2	Brünneckshof	niemieckie	--
Broniszewo	Młynary	3	Monbrunsdorf	niemieckie	--	Obeczna nazwa niem. Brunsdorf.
Gardyny	Młynary	2	Gardienen	pruskie	--
Janiki Pasłęckie	Młynary	5	Jonikam	pruskie	Janikajmy	1344 Jonekaym. Nazwa pruska. Chociaż nazwa przyjęta przez KUNM oddaje rdzeń oryginału, to jednak zaciera jego pruskie pochodzenie, usuwając pruską końcówkę. Lepsza byłaby więc forma Janikajmy, w pełni oddająca pruskie pochodzenie oryginało. Ponadto, forma ta ma tę przewagę, że jest unikatowa, a więc nie wymaga dookreślenia "Pasłęckie".
Karszewo	Młynary	1	Karschau	pruskie	--	Dawniej też: Karczewo, Karszawa. 1301 Karschaw, 1317 Carsow. Nazwa pruska, początkowo współistniała z n. niem. Langendorf (1301), która szybko zanikła.
Kobyliny	Młynary	1~2	Kobiling	słowiańskie?	--	U Chojnackiego jako Kobylin. Trudno mi jednak ocenić wartość tego przekazu (brak innej tradycji). Przydałyby się informacje etym.
Krasinek	Młynary	3	Schönfeld	niemieckie	--
Kraskowo	Młynary	3	Schönfließ	niemieckie	--	Nazwa niem. pochodzi od dawnej, obocznej nazwy rzeczki Dony (niem. Donne, dawniej też Schönfließ). Obecnie funkcjonuje dla niej wtórna nazwa "Dzikówka", którą należy zwalczać.
Kurowo Braniewskie	Młynary	1*	Kurau	pruskie	(Kurowo)	1297 Curow, 1303 Kurwin, 1310 Kurwen. Nazwa pruska. Przejściowo (XVI w.) istniała oboczna n. Schwengel (1533), być może też pruska.
Kwietnik	Młynary	5	Adlig Blumenau	niemieckie	Trynty	Znana jest pierwotna pruska nazwa tej miejscowości - Thrinten (1299). Po wojnie przeoczono ten fakt i zamiast ustalić polską nazwę jako Trynty, przełożono najniepotrzebniej nazwę niemiecką.
Mikołajki	Młynary	1	Nikolaiken	pruskie (spolonizowane)	--	Oboczna n. niem. (notowana w 1820 r.): Kläken. 1305 Lekelauken, 1383 Leklawken, wtórnie Nicklauken (1543). Jest to więc pierwotna nazwa pruska, zadideowana w języku polskim do postaci Nikołajki, Mikołajki i w tej formie funkcjonująca w tradycji polskiej. Czternastowieczne zapisy w starej literaturze błędnie odnoszono do osady Schodehnen (w obecnej gm. Miłakowo), stąd jej współczesna nazwa Lekławki (p. tam).
Młynarska Wola	Młynary	5	Herrndorf	niemieckie	Pańska Wieś	U Leydinga: Pańska Wieś (obocznie do nazwy obecnej), dokładne tłumaczenie n. niem.
Myśliniec	Młynary	5	Jägeritten	pruskie	Jekryty	1297 Gekeriten Oboczna nazwa niem. Kurausche Mühle ("Kurowski Młyn", od nazwy miejscowości Kurowo Braniewskie [p. wyżej]). Nazwa Jägeritten jest pochodzenia pruskiego. Nazwę tę po wojnie ustalono poprawnie jako Jekryty (notowana też forma Jegryty), jednak z czasem musiała "zwyciężyć" nieoficjalna forma Myśliniec (także spotykana jako Myśliwiec), motywowana chyba skojarzeniem formy niemieckiej z ap. Jäger "myśliwy" (takie skojarzenie mogło zajść już na gruncie niemieckim, pomagał w tym zapewne fakt, że miejscowość jest osadą leśną), jest to jednak skojarzenie bałamutne i warto przywrócić tej nazwie jej prawowity pruski rdzeń.
Nowe Monasterzysko	Młynary	2	Neu Münsterberg	niemieckie	--
Stare Monasterzysko	Młynary	2	Alt Münsterberg	niemieckie	--
Nowe Sadłuki	Młynary	1	Neu Sadlucken	pruskie	--	Miejscowość założona na pruskim polu osadniczym Patauris (1311). W PRNG także wariant: Dolne Sadłuki. Trzymałbym się jednak formy urzędowej, jako wierniejszej historycznie.
Ojcowa Wola	Młynary	2	Vaterswille	niemieckie	--
Olszówka	Młynary	2	Erlau	niemieckie	--
Płonne	Młynary	3	Lohberg	niemieckie	--	Powojenna n. pol. Płonne (a także notowany przez Leydinga wariant Żarowo) zdają się nawiązywać do znaczenia niem. loh "palący się jasno, płonący". Autorzy NMP jednak wywodzą nazwę niem. od ap. Loh (śrdniem. lō) "lasek, zagajnik, zarośla, polana".
Podgórze	Młynary	3	Greulsberg	niemieckie	--
Rucianka	Młynary	3	Moorbruch	niemieckie	--	Obecna nazwa wsi nawiązuje do wcześniejszych polskich nazw sąsiedniego Wierzna - Ruciany, Rucianka (p. Wierzno Wielkie w gm. Frombork).
Sąpy	Młynary	1	Sumpf	niemieckie?	--	Pierwotnie niem. Frauendorf (1328 Vrowendorrf), stąd Leyding proponuje (obocznie do n. obecnej) pol. Babia Wieś. Jeżeli zapis Zumpiten (1411/19) odnosi się tutaj, to można wysunąć hipotezę, że n. niem. Sumpf (dosł. bagno) jest adideacją pierwotnej nazwy pruskiej. Forma niem. jednak zaświadczona wcześniej (1328 Zomp). Nazwa spolonizowana jako Sąpy już przed wojną (zapewne per analogiam do Sąp w powiecie iławskim. Gerullis odnosi tu zapis Panyen (1267). Nazwa ta byłaby wówczas znaczeniowa równa n. niem. (prus. pannin = bagno). Przybytek jednak uważa tę interpretację za błędną i odnosi tę nazwę do wsi Spędy (p.) w obecnej gm. Wilczęta. Taką samą wersję przyjmuje Leyding.
Sokolnik	Młynary	2	Falkhorst	niemieckie	--
Sucha	Młynary	1	Suche	polskie?	--	Potrzebne informacje co do pochodzenia nazwy. Co prawda, polska forma Sucha pojawia się u Chojnackiego, nie wiadomo jednak, czy jest to tylko spolszczenie n. niem., czy faktyczny źródłosłów nazwy.
Warszewo	Młynary	5	Judendorf	niemieckie	Żydowo	Nazwa w latach 1936-45: Hermannswalde. U Leydinga Żydowo.
Włóczyska	Młynary	5	Vierzighuben	niemieckie	Wierzguby	U Leydinga Wierzguby, co jest naturalnym spolszczeniem fonetycznem n. niemieckiej.
Zastawno	Młynary	2?	Schönberg	niemieckie	--	Stary wariant n. niemieckiej: Verpfändetdorf (dosł. "zastawiona wieś"), podawany przez Leydinga. W 1455 roku wieś ta została przekazana pod zastaw miastu Elbląg przez Jana Bażyńskiego, w zamian za pożyczkę na wydatki wojenne. Powojenna nazwa polska (a także wariantywna n. niem., podawana przez Leydinga - o ile faktycznie jest to nazwa własna, a nie opisowa) nawiązuje do tego faktu historycznego.
Zaścianki	Młynary	3	Schwangen	niemieckie?	--	Według kartoteki NMP, nazwa pierwotnie niemiecka od niem. Schwand, Schwang w znaczeniu "nieurodzajny skrawek ziemi, przerzedzenie w lesie". Chociaż kusi podobieństwo brzmienia do n. wsi Swajnie (niem. Schwengen) w pow. lidzbarskim o udokumentowanym pruskim pochodzeniu, to jednak brak starych zapisów dla tej nazwy wskazywałby na niemieckie pochodzenie.
Anglity	Pasłęk	2	Angnitten	pruskie	--	1335 Angliten, ok. 1550 Ankelitten.
Aniołowo	Pasłęk	5	Rapendorf	hybryda (prus. + niem.)	Rapoty	Zapis Rapotendorf z 1316 wskazuje na pierwotne prus. *Rapōtai (z niem. dostawką -dorf), dlatego też spolszczenie należałoby ustalić jako Rapoty. Tymczasem, zamiast tego ustalono po wojnie nazwę Aniołowo, która nawiązuje do znaczenia nazwy pruskiej (Rapy to duchy opiekuńcze w religii Prusów, porównywane często do judeochrześcijańskich aniołów), ale łamie zasadę, że staropruskich nazw nie powinno się tłumaczyć, tylko oddawać fonetycznie.
Awajki	Pasłęk	2	Awecken	pruskie	--	1333 Awayken, 1404 Aweyken.
Bądy	Pasłęk	2	Bunden	pruskie	--
Borzynowo	Pasłęk	2	Briensdorf	niem. odosobowe	--	Pierwotny zapis: Borynsdorf (1335). U podstawy tej nazwy leży nazwisko pierwotnego właściciela wsi - Hermana Boryna (słowiańskiego lub pruskiego pochodzenia). Powojenna nazwa Borzynowo dobrze spolszcza tę starą nazwę (choć może teoretycznie poprawniejsze byłoby Borynowo, tak jak u Leydinga?).
Brzeziny	Pasłęk	5	Emilienhorst	niemieckie	Emilin	U Leydinga: Emilin (co stanowi nawiązuje do n. niem.).
Buczyniec	Pasłęk	2	Buchwalde	niemieckie	--
Cierpkie	Pasłęk	3	Friedheim	niemieckie	--
Nowy Cieszyn	Pasłęk	2	Neu Teschen	słowiańskie?	--	Patrz też: Stary Cieszyn (gm. Godkowo).
Czarna Góra	Pasłęk	5	Juden	niemieckie	Żydy	Nazwa w latach 1936-45: Buchental. U Leydinga Żydy.
Dargowo	Pasłęk	2	Dargau	pruskie	--	1374 Dargaw, 1411-19 Dergaw.
Dawidy	Pasłęk	2	Davids	niemieckie (imienne)	--	Niem. także Davidskrug.
Drulity	Pasłęk	2	Draulitten	pruskie	--	1435 Drulyten, 1543 Traulitten.
Gibity	Pasłęk	2	Giebitten	pruskie	--
Gołąbki	Pasłęk	3	Spittels	niemieckie	--
Gryżyna	Pasłęk	2	Greißings	pruskie?	--	Autorzy NMP chyba pochopnie zakwalifikowali tę nazwę jako niemiecką, nie zauważając zapisu Greissingkein z 1543 r., z wyraźnym prus. sufiksem -kaims. Kwestię jednak przydałoby się dokładniej zbadać. Wariant potoczny: Grażyna. Jest to dowolne zniekształcenie nazwy urzędowej i nie powinno być używane.
Gulbity	Pasłęk	2	Golbitten	pruskie	--	1285 Gulbitten, Gulbiten. Wariant: Golbity. Postać ta zapewne powstała pod wpływem formy niemieckiej, dlatego też lepiej używać formy urzędowej jako bliższej pruskiemu oryginałowi.
Kajmy	Pasłęk	2	Kaymen	pruskie	--	1448 Kayn, 1531 Kaym.
Kawki	Pasłęk	2	Kocken	pruskie	--	Przypuszczalnie niem. Kocken z wcześniejszego prus. *Kauk-, co pochodzi od Kauks (diabeł, demon) - stąd powojenna polska forma (tylko pozornie związana z "kawką" - ptakiem).
Kąty	Pasłęk	2	Kanthen	pruskie	--
Kielminek	Pasłęk	2	Köllming	pruskie	--	1328 Kellmenike, Kolmenig, Kelmenick.
Kopina	Pasłęk	5	Koppeln	pruskie	Kopiel	Nazwa Koppeln jest nie do końca jasnego, ale prawdopodobnie staropruskiego pochodzenia (być może od prus. kaps - mogiła). Przyjęta przez KUNM forma Kopina nie oddaje dokładnie brzmienia oryginału. Trafniejsza wydaje się być używana przez Leydinga forma Kopielewo, jednak należałoby z niej wyrzucić nieuprawnioną końcówkę -ewo. Forma Kopiel (Gen. do Kopieli) wydaje się być rozsądnym spolszczeniem oryginału. Obocznie (XV w.) - Codeck (1402-08). Również staropruska, jej prawdopodobnym źródłosłowem jest prus. kaddegs (jałowiec), por. północnopolskie słowo kadyk (t.s.).
Krasin	Pasłęk	3	Schönfeld	niemieckie	--	Nazwa położonej obok wsi pochylni Oleśnica nawiązuje zapewne do jakiejś przejściowej n. pol. tej wsi, używanej krótko po wojnie przez nowych osadników.
Kronin	Pasłęk	2	Krönau	pruskie	--	Najstarsze zapisy: 1319 Crenyn, 1411/19 Cronyn. Słusznie więc sufiks -in.
Krosienko	Pasłęk	2	Krossenfeld	hybryda (prus. + niem.)	--
Krosno	Pasłęk	1	Krossen	pruskie	--	1279 Crusien, 1308 Crossyn. Nazwa pruska, przejęta w pol. (już przed wojną) jako Krosno. Obocznie na początku XIV w. istniała też nazwa Paslok (1308), przejęta od nazwy Pasłęka, skąd pochodził odbiorca nadania.
Kudyny	Pasłęk	2~5?	Komthurhof	niemieckie (zepsute z prus.)	(Kojtyny?)	Pierwotnie n. pruska: Cotin, Cotyn (1319), Koythen (1327), Cotyn (1427), wtórnie Ko(y)tenhöfen, Kuntenhof (XVI-XVIII w.), co ostatecznie adideowano do postaci Komthurhof (niby "dwór komtura"). Zapisy pierwotne dla wsi wskazują na formę prus. *Kait-in- (co poprawniej byłoby spolszczyć jako *Kojtyny), ale nazwa pobliskiego lasu (od którego prawdopodobnie ta wieś oraz pobliski Kudyński Bór wzięły nazwę) widnieje w starych zapiskach jako Kudyn (1329), Cudynn (1351). Jeżeli uznać, że nazwy te były tożsame, to można by uznać współczesną formę Kudyny za poprawną.
Kudyński Bór	Pasłęk	2~5	Komthurwald	niemieckie (zepsute z prus.)	(Kojtyński Bór?)	Patrz wyżej: Kudyny.
Kupin	Pasłęk	2	Kopiehnen	pruskie	--	1281 Cupien, Cupieyn. Wieś miała oboczną n. pruską, zapisaną jako Stanxil (1448).
Nowe Kusy	Pasłęk	2	Neu Kußfeld	niemieckie	--	Nazwa pochylni Całuny, położonej nieopodal, utrwala przejściową polską nazwę tej wsi, używaną krótko po wojnie. Wariant ten opiera się na skojarzeniu z niem. küßen - całować.
Stare Kusy	Pasłęk	2	Alt Kußfeld	niemieckie	--	W pobliżu wsi Stare i Nowe Kusy płynie rzeczka zwana Miłą lub Kusą (niem. Kußfelderfließ). Jednak jej pierwotna, staropruska nazwa to Dumina (1266 Dumine) i taką nazwę należałoby przywrócić (ma ona też polską tradycję - używa jej SGKP).
Kwitajny	Pasłęk	1	Quittainen	pruskie	--	1281, 1350 Quitteyn; 1411-19 Quittin.
Leszczyna	Pasłęk	2	Hasselbusch	niemieckie	--
Leżnica	Pasłęk	5	Lägs	pruskie	Łajsno	Do 2013 oficjalnie Leżnice. 1277 Laysyen, Leicznicz; 1285, 1385 Leyssen. Nazwa pochodzenia pruskiego (rekonst. *Laisij- od laisā, glinka). Powojenna forma Leżnica lub Leżnice opiera się na jednostkowym zapisie z 1277, który wyraźnie stoi w sprzeczności z innymi zapisami. Z tego samego rdzenia wywodzą się prus. toponimy Łajs czy Łajsy (zresztą, nazwę pobliskiej doliny, zwanej po niem. Lägsergrund zrekonstruowano po wojnie właśnie jako Łajs), stąd proponuję formę konsekwentną z tymi nazwami. Nie ma uzasadnienia dla członu Leż- w pruskiej nazwie. W 1780 zanotowana (jako historyczna) oboczna nazwa Maazen, również pruskiego pochodzenia.
Łączna	Pasłęk	2	Wiesenhof	niemieckie	--
Łukszty	Pasłęk	2	Luxethen	pruskie	--	1295, 1385 Laucosede; 1411-19 Lawxetin.
Maciejowizna	Pasłęk	2	Matzweißen	hybryda?	--	Nazwa o niejasnym pochodzeniu. Pierwotne zapisy: 1527 Matzweis, 1543 Maczweisen, 1590 Maczwoyse. Słownik etymologiczny Rymuta sugeruje, że mogą one oddawać polską formę Wieś Macieja (Macieja Wieś), ale to dość życzeniowa etymologia. Pierwszy człon zdecydowanie ma związek z imieniem Maciej (niem. zdrobnienie Matz od Matthias). W członie drugim może należy doszukiwać się pochodzenia pruskiego? W każdym razie, powojenne spolszczenie Maciejowizna z grubsza oddaje fonetykę nazwy.
Majki	Pasłęk	2 (4?)	Mäken	odosobowe	(Maki?)	Nazwa wsi prawdopodobnie pochodzi od nazwiska Hansa Meckena, ale samogłoska w tej nazwie była w historii bardzo chwiejna (por. zapisy 1531 Maucken, 1577 Mecken, 1600 Mocken itp.), co czyni spolszczenie Majki mocno arbitralnym. U Chojnackiego pojawia się spolszczenie Maki, ale trudno powiedzieć, na ile jest ono autentyczne.
Malinowo	Pasłęk	2	Amalienhof	niemieckie	--	Spolszczenie Amalienhof jako Malinowo zostało zaczerpnięte od wioski o tej samej nazwie w gminie Działdowo.
Marianka	Pasłęk	2	Marienfelde	niemieckie	--
Marzewo	Pasłęk	2	Mahrau	pruskie	--	1386 Maraw, 1387 Mynauwten, Minautendorf. Miejscowość musiała mieć pierwotnie dwie oboczne nazwy pruskie. Do 2004 r. Morzewo. Taką postać ustaliła KUNM, jednak forma używana obecnie zdaje się być bliższa pruskiemu oryginałowi.
Nowa Wieś	Pasłęk	1	Neuendorf	niemieckie	--
Nowiny	Pasłęk	2	Neufelde	niemieckie	--
Owczarnia	Pasłęk	2	Schäferei	niemieckie	--
Piergozy	Pasłęk	2	Pergusen	pruskie	--	Potocznie także: Perkozy. 1411/19 Pergosen. Nazwa pruska.
Piniewo	Pasłęk	2	Pinnau	pruskie	--
Pólko	Pasłęk	3	Freifelde	niemieckie	--
Robity	Pasłęk	1	Robitten	pruskie	--	1318 Rubiten. Wieś założona na polu Pastalwe (1318). Obie nazwy pruskie.
Rogajny	Pasłęk	2	Rogehnen	pruskie	--	1329, 1330 Rogayn.
Rogowo	Pasłęk	1	Rogau	pruskie	--	1356 Rogow, 1361 Rogaw. Nazwa pruska, ponowiona od n. rzeczki Rogowa (potocznie zwana "Bierutówką", od przejściowej nazwy Pomorskiej Wsi [zob. tam], co należy koniecznie wyrugować).
Rydzówka	Pasłęk	3	Kalthof	niemieckie	--	Powojenna nazwa nawiązuje do znajdującego się w pobliżu wsi pagórka Reitzken Berg (95 m), którego polską nazwę KUNM ustaliła w formie Rydzówka. Potrzebne dalsze badania, co do etymologii nazwy tej górki (chociaż jest to wyraźnie nazwa nieniemiecka, zapewne staropruska) i na ile bliska potencjalnemu oryginałowi jest forma obecna (sądząc po formie niemieckiej, może poprawniejszym spolszczeniem byłoby Rydzki lub Rydzek?).
Rzeczna	Pasłęk	5	Weeskenhof	hybryda (prus. hydronim + niem.)	Wąski Dwór	W latach 1946-1993 wieś nosiła nazwę Kalsk. Powód zmiany nazwy na Rzeczna nie jest mi znany. Oryginalna nazwa Weeskenhof pochodziła od rzeki Wąski (Weeske). Źródłosłów ten, z racji jego staropruskości, należałoby w tym toponimie przywrócić (patrz też: Węzina, gm. Elbląg).
Rzędy	Pasłęk	5?	Rahnau	pruskie?	Raniewo (?)	Potrzebne informacje, co do pochodzenia nazwy niem. oraz zapisy źródłowe. Prawdopodobnie mamy tu do czynienia z nazwą pruską.
Sakówko	Pasłęk	3	Charlottenhof	niemieckie (odimienne)	--
Sałkowice	Pasłęk	5	Zallenfelde	niemieckie	Sała	Nazwa wsi pochodzi od rzeczki Sały (niem. Zalle), której nazwa ma staropruskie pochodzenie. Powojenna forma Sałkowice, choć oddaje ten źródłosłów, razi swoją sztucznością i niepoprawnością słowotwórczą (sufiks -(ow)ice tworzy nazwy rodowe - dodawanie go do nazwy rzeki jest co najmniej dziwne). Oprócz tego, istniała w XIV-XVI w. tutaj pruska osada o nazwie tożsamej z nazwą rzeki (1390 Junge Salle, 1402/08 Salle). Niewykluczone, że jest to starsza nazwa tej miejscowości (taką możliwość dopuszcza NMP). Moim zdaniem to wystarczający przyczynek do tego, by uchwalić nazwę tej wsi w formie Sała, bez uprawiania dziwnego słowotwórstwa.
Skolimowo	Pasłęk	5	Skollmen	pruskie	Skolimy	1350 Skolmen, 1448 Scolim. Nazwa pochodzenia pruskiego, należało ją oddać wierniej (bez niepotrzebnego sufiksu -owo). Pierwotnie wieś nosiła inną nazwę, również pruską, zapisaną jako Wurgeln (1330); Wargalin, Worgalin (1385). Leyding używa formy Worgalin jako spolszczonej (obocznie do "Skolimowa"), aczkolwiek moim zdaniem najlepiej byłoby oddać oryginał jako Skolimy (ewentualnie Skolim - do Skolimia, w Skolimiu.
Sokółka	Pasłęk	3	Sangershausen	niemieckie	--
Stegny	Pasłęk	2	Steegen	pruskie	--	1328, 1335 Stegen; 1411-19 Steegin. Nazwa pruska, prawdopodobnie bez związku ze Stegną (woj. pomorskie, pow. nowodworski), której nazwa uchodzi za słowiańską.
Surowe	Pasłęk	6	Schönau	niemieckie	Szonów	Kohutek spolszczył n. niem. jako Szonów (być może zaczerpnął tej formy z map lub oparł się na spolszczeniach nazw znanych ze Śląska, skąd pochodził). Chyba lepsze to od nazwy obecnej, ahistorycznej. Formant -ów jest w polskiej toponimii Prus bardzo rzadki, ale czasem się trafia (zwłaszcza w okolicach, gdzie brak przedwojennej ludowej tradycji - por. miejscowości Janów, Lisów koło Elbląga).
Talpity	Pasłęk	2	Talpitten	pruskie	--	Obocznie funkcjonuje też forma Tolpity. 1386 Talpotiten, 1388 Talpititen.
Tulno	Pasłęk	2	Taulen	pruskie?	--
Tumpity	Pasłęk	2	Tompitten	pruskie	--	1348 Tumpit, Tumpiten; 1386 Tumpite. Potocznie także: Sokoły. Należy tępić tę formę.
Wakarowo	Pasłęk	5	Wackelsdorf	niemieckie (hybryda?)	Kaukieny	Najstarsze zapisy: 1349 Kauken, Kaukeyne; poł. XV w. Kaukeyne, Kaukone; 1427 Kaukonen vel Waycesdorff. Pierwotna nazwa tej miejscowości była więc pruska, prawdopodobnie od rdzenia kauk- "bies, zły duch w religii Prusów". Późniejsza nazwa Wackelsdorf zdaje się być hybrydą, pochodzącą od pruskiej nazwy osobowej Wayke, Waikel (tak według R. Przybytek) i chyba do tej etymologii próbuje nawiązać współczesne spolszczenie Wakarowo, chociaż moim zdaniem niedokładnie. Już bliższy prawdzie zdaje się podawany przez Leydinga wariant Waklewo, ale moim zdaniem najlepiej byłoby chyba nawiązać do nazwy pierwotnej - być może w formie Kaukieny (por. podobną n. m. litewską Kaukėnai [spolszczone Kaukieny], obecne "Jasnoje" na północnym skraju obw. królewieckiego).
Wikrowo	Pasłęk	1	Wickerau	pruskie	--	Pierwotnie dwie oboczne nazwy pruskie: Gemmyten (1327), Gemiten (1335, 39) oraz Wickeraw (1339), Wickarow (1354). Ostatecznie przetrwała ta druga, później spolszczona jako Wikrowo.
Wójtowizna	Pasłęk	2	Vogtshof	niemieckie	--
Zielno	Pasłęk	4	Solainen	pruskie	Solajny	1507 Sellen, 1543 Salewnen. Według Germershausena do tej wsi odnoszą się też zapisy Saloniten (1386, 1402-08), Salunen (1402-08). Powojenne spolszczenie Zielno zdaje się nawiązywać do najstarszego zapisu pierwotnej nazwy pruskiej. Przed wojną jednak spolszczano tę nazwę jako Solajny i ta nazwa lepiej oddaje pruski charakter oryginału.
Zielonka Pasłęcka	Pasłęk	4	Grünhagen	niemieckie	Gronajny	Przed wojną spolszczenie fonetyczne.
Zielony Grąd	Pasłęk	3	Schönwiese	niemieckie	--
Barzyna	Rychliki	5	Wiese	niemieckie	Wizna	Zapis pierwotny: 1310 Vysen Istnieje sugestia, że może być to nazwa pruska, związana z pruskim ap. weisīs (łąka - znaczeniowo dokładnie to samo, co niem. Wiese) lub wēisis (owoc). Być może to życzeniowa etymologia, ale daje pretekst do wyzbycia się sztucznie nadanej, niehistorycznej (ergo, mało wartościowej) nazwy Barzyna. Leyding (1946) podaje powojenną spolszczoną formę Wizna. Wydaje mi się ona akceptowalna (porównaj też wieś Wizna w woj. podlaskim [w przeszłości ważny gród], której nazwa jest również posądzana o staropruskie pochodzenie).
Budki	Rychliki	2	Bodeck	niemieckie	--
Buczyniec	Rychliki	2	Buchwalde	niemieckie	--
Dymnik	Rychliki	5	Stein	niemieckie (zepsute z prus.?)	Dymsztyn	Pierwotna nazwa - 1280 Dymsteines, 1280 Dymsteyne, 1400 Dynsteyn. Nazwa pierwotna niewątpliwie pruskiego pochodzenia (rekonst. *Dimst-ein-), powojenna polska nazwa wyraźnie do niej nawiązuje, jednak w moim odczuciu niedokładnie. Należałoby zmienić tak, aby lepiej oddawała niepolski, staropruski charakter tej nazwy (sufiks -nik jest tu nie na miejscu). Leyding (1946) używał formy Dymicin, aczkolwiek bardziej systematycznym spolszczeniem byłoby *Dymsztyn (końcówka -sztyn daje poczucie niemieckości, jednak niejednokrotnie pojawia się również w nazwach pruskiego pochodzenia - por. Knoksztyn, Kalksztyn, Dźwiersztyny).
Dziśnity	Rychliki	2	Dosnitten	pruskie	--	Pierwotnie *Disenītai (por. Dziśnity, gm. Małdyty).
Gołutowo	Rychliki	5	Güntersdorf	niemieckie	Gołtowity	Pierwotna nazwa pruska: 1364 Goltawit, Gultewite, Goltwyten. Obecne spolszczenie oddaje ją w sposób zniekształcony.
Grądowy Młyn	Rychliki	2	Grundmühle	niemieckie	--
Jankowo	Rychliki	1	Jankendorf	hybryda (pol. + niem.)	--
Jelonki	Rychliki	2	Hirschfeld	niemieckie	--	Koło wsi znajduje się pochylnia Jelenie. Nazwa pochylni utrwala używany krótko po wojnie wariant polskiej nazwy tej wsi.
Kiersity	Rychliki	2	Kerschitten	pruskie	--	1303 Kersiten, Kirsiten
Krupin	Rychliki	2	Krapen	pruskie	--	1321 Craupeyne; 1323 Craupin, Craupeyn
Kwietniewo	Rychliki	2	Königlich Blumenau	niemieckie	--	Nazwa w latach 1931-45: Königsblumenau
Lepno	Rychliki	5?	Löpen	pruskie	Lepkajmy	Chociaż forma "Lepno" spolszcza niem. Löpen, chyba bardziej rozsądnym wyjściem byłoby odwołanie się do starszej, niezepsutej pruskiej formy tej nazwy - Lepekaym (zapisane ok. 1400), co można by było spolszczyć jako Lepkajmy (a może Lipkajmy - wg Gerullisa nazwa wywodzi się od prus. Leipa; Līpa - lipa). Wieś nosiła pierwotnie inną, oboczną nazwę pruską, zapisaną jako Waitegarben, Waitigarb (1364). Niektórzy jednak odnoszą te zapisy do (nieistniejącej dziś) wsi Wójtowa Góra (niem. Petersdorf), położonej w tej samej gminie, kilka kilometrów na zachód od Lepna. Sądząc po nazwie tej zanikłej dziś wsi (będącej tłumaczeniem tej n. prus. na polski), KUNM raczej przyjęła taką identyfikację.
Liszki	Rychliki	5	Leisten	pruskie	Delisty	1427 Delisten, 1448 Dalisten, 1539 Leiste. Nazwa pochodzenia pruskiego. Powojenna forma Liszki oddaje ją bardzo niedokładnie (trochę bliższa, acz wciąż niedokładna jest Leydingowa forma Listwy). Chyba najlepiej byłoby wprowadzić formę nawiązującą do najpierwotniejszych zapisów, nieskażonych niemieckim wpływem.
Marwica	Rychliki	1?	Marwitz	słowiańskie?	--	Dawniej dwie wsie: Marwica Wielka i Mała 1303 Marewicz, 1427 Marwitcz. Nazwa słowiańskiego lub pruskiego pochodzenia (pierwszy właściciel wsi nazywał się Albert Starepiwo, co wskazuje na słowiańską proweniencję wsi). Przyjętą po wojnie formę Marwica można więc uznać za rekonstrukcję pierwotnego kształtu nazwy.
Mokajny	Rychliki	2	Storchnest	niemieckie	(Mokajmy)	Do 2005 oficjalnie: Mokajmy. Pierwotnie nazwa pruska: Mokaym (1355). Poprawniejsza etymologicznie wydaje się więc urzędowa forma Mokajmy, ostatecznie zniekształcona do postaci Mokajny (czy warto jednak cofać tak drobną zmianę? Człony -kajmy i -kajny nierzadko mieszały się).
Powodowo	Rychliki	5	Powunden	pruskie	Powądy	1285 Powunden, 1299 Powiden. Nazwa pruska, po wojnie spolszczona niedokładnie, z adideacją i nieetymologicznym dodatkiem przedrostka -owo. Forma taka byłaby do przyjęcia, gdyby wynikała z tradycji. Jednak w obliczu braku przedwojennej polskiej tradycji dla tej miejscowości, ten staropruski toponim należało spolszczyć w możliwie najbliższy oryginałowi sposób - jako Powądy lub Powundy.
Protowo	Rychliki	2	Prothen	pruskie	--	1287 Porotowe, 1437 Protheyn. Nazwa pruska, w zapisach widać wahania między sufiksem -aw-, a -ain-. Przyjęta po wojnie forma polska Protowo nawiązuje do najstarszego zapisu nazwy. Gdyby oprzeć się na postaci nowszej, można by spolszczyć tę nazwę jako Protajny (por. wieś Protajny pod Dzierzgonią).
Rejsyty	Rychliki	2	Rossitten	pruskie	--	1329 Reysitein, 1347 Reisethin
Rychliki	Rychliki	2	Reichenbach	niemieckie	--	Nazwa powojenna nawiązuję do takich spolszczeń jak Rychnowo dla Reichenau, gdzie niemiecki rdzeń Reich- adideowany jest do polskiego przymiotnika rychły.
Sójki	Rychliki	5	Köxten	pruskie	Kiekszty	Obocznie niem. Kögsten, Kägsten (końcówka XVIII w.). 1303 Keexten, 1313 Kextin, 1437 Kexten, 1441 Kixsteyn. Nazwa pochodzenia pruskiego. Powojenna n. pol. Sójki jest próbą jej przetłumaczenia (opierającą się na lit. kekštė - sójka, wg sugestii Gerullisa), w dodatku niekoniecznie poprawnym (zaświadczone pruskie słowo na sójkę brzmi bukkawarni). Ponadto, nazw pruskich z zasady się nie tłumaczy, tylko oddaje fonetycznie.
Śliwica	Rychliki	5	Nahmgeist	pruskie	Namieść	Do 2005 oficjalnie Śliwice. Taka forma bywa używana do dziś. Nazwa Nahmgeist uchodzi za pruską. Chyba z powodu nieprzejrzystej etymologii i niejasnego znaczenia odstąpiono po wojnie od jej spolszczenia i ochrzczono wieś ahistoryczną, przypadkową nazwą Śliwice. Wydaje mi się jednak, że oryginał można by spolszczyć w formie Namieść. Może to i wydumana forma, ale przynajmniej w jakiś sposób nawiązuje brzmieniowo do pruskiego oryginału.
Święty Gaj	Rychliki	2	Heiligenwalde	niemieckie	--	Nazwa miejscowości odwołuje się do istniejącego nieopodal świętego gaju - miejsca kultu Prusów, uważanego za przypuszczalne miejsce śmierci Św. Wojciecha. Na mapie H. Bertrama Das Weichseldelta um das Jahr 1300, będącej próbą rekonstrukcji geografii delty Wisły w XIII-XIV w., wieś ta jest podpisana jako Crinichen. Jest to z pewnością nazwa pruska (nazwa owego świętego gaju?), jednak nie udało mi się ustalić źródła tego zapisu. Potrzebne są dalsze badania, co do tej nazwy.
Świdy	Rychliki	2	Schweide	pruskie	--	1287 Swyden, 1419 Sweyden.
Topolno Wielkie	Rychliki	3	Groß Tippeln	niemieckie	--	Patrz też: Topolno Małe (gm. Markusy).
Wopity	Rychliki	2	Opitten	pruskie	--	1350 Wopitigen, 1375 Wopitten.
Wysoka	Rychliki	2	Hohendorf	niemieckie	--
Bogdaniec	Tolkmicko	5	Hohenhaff	niemieckie	Wysoka	Według powojennych ustaleń KUNM, miejscowość miała nazywać się Wysoka (co jest tłumaczeniem pierwszego członu nazwy niem.), jednak "zwyciężyła" używana potocznie przez osadników nazwa "Bogdaniec" (pierwotnie odnosiła się ona do położonego nieopodal Suchacza). Nazwa ta jest tworem o zabarwieniu "patriotycznym" (odwołanie do Zbyszka z Bogdańca - bohatera Krzyżaków). Tego typu zideologizowanych nazw należałoby unikać.
Brzezina	Tolkmicko	2	Birkau	niemieckie	--	Wieś założona w lesie o nazwie Dinau. Czy jest to nazwa pochodzenia pruskiego?
Chojnowo	Tolkmicko	6	Konradswalde	niemieckie	Koniecwałd
Janówek	Tolkmicko	2	Hansdorf	niemieckie	--
Kadyny	Tolkmicko	1	Cadinen	pruskie	--	1255 Terra Kadinensi, 1324 Kudyn, 1354 Kudien. Nazwa pruska.
Kamionek Wielki	Tolkmicko	4	Groß Steinort	niemieckie	Sztynort	W przedwojennych dokumentach polską nazwę wsi podaje się jako Sztynort (Wielki) lub Stejnort (Wielki), czasem bez dookreślenia. Jako, że wieś Kamionek Mały (Klein Steinort) dawno już nie istnieje, dookreślenie można pominąć (ryzyko pomyłki ze Sztynortem w powiecie węgoborskim chyba nie istnieje). Osada Kamienica Elbląska wydzielona z Kamionka Wielkiego. W obrębie tego nowego tworu administracyjnego znalazł się dawny folwark Witowo (niem. Hopehill), którego nietypowa, angielska nazwa została nadana przez osiadłego tutaj angielskiego kupca. Nazwa ta pokutowała jeszcze długo po wojnie jako "Wzgórze Nadziei" lub "Góra Nadziei" (a także pod swoją oryginalną nazwą) wśród miejscowych, nadana urzędowo nazwa "Witowo" nigdy się nie przyjęła.
Kikoły	Tolkmicko	2	Kickelhof	niemieckie	--	Nazwa często błędnie cytowana jako "Kikoty" (m.in. na Wikipedii i Mapach Google). W użyciu również nazwa Lipnik, nawiązująca do pewnego obszaru wsi, zwanego dawniej po niemiecku Die Fünf Linden (Pięć Lip). Dawniej znajdowała się w tym miejscu kapliczka św. Jakuba, otoczona pięcioma wielkimi lipami.
Łęcze	Tolkmicko	1	Lenzen	pruskie	--	1268 Landesen, 1298 Lentzen, 1312 Landesan. Nazwa pochodzenia pruskiego. Jest to jedna z najstarszych miejscowości w regionie. Wieś ta, a także obszar wokół niej, jest znana w historiografii pod zlatynizowaną nazwą Lanzania.
Nadbrzeże-Połoniny	Tolkmicko	3	Reimannsfelde	niemieckie	(Nadbrzeże)	Po wojnie majątek Reimannsfelde sztucznie podzielono na dwie części (nazwane Nadbrzeże i Połoniny). Chyba przydałoby się przywrócić jedność tej miejscowości i usunąć z mapy kłopotliwą nazwę "Połoniny" (zapewne "przywiezioną" tu przez powojennych osadników), która godzi w miejscową toponimię - odnosi się bowiem do gwarowego, południowopolskiego słowa "połonina", które jest zapożyczeniem wschodniosłowiańskim i na tych terenach nie miało prawa być znane.
Nowinka	Tolkmicko	4	Neuendorf-Kämmereidorf	niemieckie	Nowa Wieś	Max Bär w swoim dziele Die Ortsnamenänderungen in Westpreußen... podaje dawną nazwę Bandejen dla wsi Neuendorf Höhe (ob. Nowina w gm. Elbląg, p.). Możliwe jednak, że w rzeczywistości chodziło mu o tę wieś, gdyż znajduje się ona w pobliżu dawnej pruskiej osady, zaświadczonej jako Bandeynen (1351), Bandayn (1418) - z opisów historycznych wynika, że wieś znajdowała się pomiędzy Tolkmickiem a Pogrodziem, co mniej więcej odpowiada położeniu dzisiejszej Nowinki (przed wojną Nowa Wieś). Niemniej, bezpośrednia identyfikacja tych zapisów z obecnie istniejącą wsią jest co najmniej wątpliwa.
Ostrogóra	Tolkmicko	2	Scharffenberg	niemieckie	--	Nieoficjalnie Ostrobrzeg.
Pagórki	Tolkmicko	6	Rehberg	niemieckie	Rebark	Zapis Rhebarg (1682) najprawdopodobnie oddaje formę spolszczoną Rebark - taką interpretację przyjmują B. Czopek-Kopciuch i autorzy NMP. Warto więc chyba przywrócić tę autentyczną siedemnastowieczną ludową formę.
Pęklewo	Tolkmicko	2	Panklau	pruskie	--	W XV w. Banklauke. Pierwotnie więc nazwa pruska z członem -lauks. Na tej podstawie można było tę nazwę spolszczyć jako Pękławki, niemniej człon prus. szybko uległ zniekształceniu do postaci -lau, toteż forma Pęklewo (wg autorów NMP u podstaw nazwy leży spruszczona pol. n. niem. Pęk, Pąk - niezbyt przekonuje mnie jednak ta interpretacja) również jest do przyjęcia.
Pogrodzie	Tolkmicko	4~5	Neukirch	niemieckie	Pogardzice lub Pogardyty	Część przedwojennych źródeł (począwszy od Ceynowy) podaje przedwojenną polską nazwę tej wsi jako Nowa Cerkiew. Niemniej, jest to raczej forma sztuczna, stworzona per analogiam do innych tak spolszczonych wsi o tej nazwie (np. Nowej Cerkwi w pow. nowodworskim), a nie rzeczywiście używane spolszczenie. Tymczasem, ta stara wieś posiadała starszą, pruską nazwę, zapisaną jako Pogardichen (1305). Ustalona przez KUNM forma Pogrodzie wyraźnie próbuje nawiązać do tej formy, jest to jednak nawiązanie bardzo luźne, zacierające pruski źródłosłów nazwy, a nie poprawne spolszczenie. Bliższe prawdy byłoby ustalenie formy typu Pogardyty lub Pogardzice (istnieje nawet sugestia [p. "Nazwy Miejscowe Polski" pod red. Rymuta], że nazwa ta, interpretowana jako Pogrodzice~Pogardzice jest słowiańską nazwą rodową od po- + gród. Etymologia raczej życzeniowa, ale samą formę Pogardzice można wziąć pod uwagę jako rozsądną polonizację formy pruskiej). Oprócz tego, SGKP (tom II s. 338) cytuje dawną nazwę wsi, pół-spolszczając ją jako Pogardisze, co można by "sprostować" na Pogardzice.
Przybyłowo	Tolkmicko	3	Dünhofen	(dolno)niemieckie	--
Suchacz	Tolkmicko	4~5	Succase	pruskie	Zukasy	Nazwa Succase jest niewątpliwie pochodzenia pruskiego (od zuks - ryba, co do przyrostka por. Wilkasy). Powojenna nazwa "Suchacz" odzwierciedla tę nazwę, jednak dość niedokładnie, do tego z wyraźną adideacją. Myślę, że można byłoby ten toponim oddać wierniej, w formie która w pełni odzwierciedlałaby jego pruskie pochodzenie, np. Zukasy. Dodatkowo, w dziewiętnastowiecznych zapiskach Ceynowy pojawia się skaszubszczona forma Zôkazé (jakby "Zakazy"), prawdopodobnie stworzona przez niego. Proponowaną tutaj formę Zukasy można uznać za korektę tej formy.
Święty Kamień	Tolkmicko	3	Wieck	niemieckie	--	Powojenna nazwa Święty Kamień jest chrztem nazewniczym, pochodzącym od położonego nieopodal osady świętego kamienia Prusów - wielkiego głazu narzutowego, uważanego za wyznacznik granicy między Warmią a Pogezanią.
Wodynia	Tolkmicko	5	Klakendorf	prawdop. niemieckie	Kławki	Nazwa wywodzi się od imienia Klauke, które jest zdrobnieniem imienia Klaus, ale równie dobrze może też być imieniem pruskim. Wydawałoby się rozsądne spolszczenie nazwy jako Kławki (por. wieś Kławki, gm. Stare Pole), zwłaszcza że przyjęta przez KUNM forma "Wodynia" razi sztucznością.

Powiat braniewski

Nazwa obecna	Gmina	Typ nazwy	Nazwa niemiecka	Pochodzenie nazwy niemieckiej	Propozycja zmiany nazwy	Uwagi
Braniewo	Braniewo (miasto)	1	Braunsberg	niemieckie?	--	Dawniej też: Brunsberga, Brunsberk. Polska forma Braniewo (< *Bruniewo? Na niektórych starych mapach można spotkać też wariant Broniewo - błędny lub przejściowy), niewątpliwie wtórna wobec starszego spolszczenia Brunsberga, pojawia się w XIX w. (choć SGKP wspomina o niej jako o archaizmie). W czasach przedwojennych formy Brunsberga i Braniewo były używane zamiennie. Po wojnie przyjęto oficjalnie wariant Braniewo, gdyż preferowano nazwy bardziej spolszczone. Nazwa niemiecka Braunsberg (dawniej też Brunsberg, w miejscowej gwarze: Brûnsbarg, w 1249 Brusebergue), tradycyjnie łączona jest z imieniem św. Brunona, ale istnieją też próby objaśnienia jej ze staropruskiego.
Frombork	Frombork	1	Frauenburg	niemieckie	--	Dawniej też: Narzyce (tak u Zarańskiego, prawdopodobnie jego neologizm, chociaż niektórzy objaśniają od gwarowego na rzyce "na rzece" lub od nazwy rzeki Narusy [niem. Nartz, por. też zapis Naritz z 1629], płynącej nieopodal grodu). W niektórych dawnych dokumentach miasto określane jest mianem Civitas Varmiensis ("miasto warmijskie") lub Varmia (u Kopernika). Prawdopodobnie określenie to odnosi się do statusu Fromborka jako stolicy Warmii, choć niewykluczone, że może to być ślad jakiejś starszej pruskiej nazwy, związanej z plemieniem Warmów.
Pieniężno	Pieniężno	6	Mehlsack	pruskie	Melzak	1282 Melzak, 1312 Malcekuke. Nazwa niewątpliwie pruskiego pochodzenia (nowoprus. Malsakuks), chociaż z czasem adideowana do niem. Mehlsack "wór z mąką", co dało początek wielu fantazyjnym legendom o powstaniu miasta. Ta ludowa etymologia jest też upamiętniona w herbie miasta. Mimo pruskiego pochodzenia nazwy oryginalnej i istnienia autentycznego, starego spolszczenia Melzak, powojenna Komisja Ustalania Nazw Miejscowości zarządziła postanowiła zastąpić ją sztucznym nowotworem Pieniężno. Jest to nazwa pamiątkowa, upamiętniająca postać Seweryna Pieniężnego (1890-1940) - polskiego działacza na Warmii, wydawcy przewojennej "Gazety Olsztyńskiej". Z Melzakiem (lub jego okolicami) również wiążę się inną nazwę pruską: 1288 Wewa, 1292 Wewe. Był to gród Prusów, który prawdopodobnie stał na miejscu obecnego miasta. Krótko po wojnie proponowano dla miasta następujące nazwy: Mąkowory (nawiązanie do ludowej etymologii nazwy niemieckiej, utrwalonej w herbie miasta) oraz Wewno (neologizm nawiązujący do wyżej wspomnianej nazwy Wewa). Ostatecznie jednak zdecydowano się na chrzest "Pieniężno" (jest to chyba najpóźniej uchwalony z tego typu chrztów).
Bemowizna	Braniewo	3	Böhmenhöfen	niemieckie	--
Bobrowiec	Braniewo	5	Kleine Amtsmühle	niemieckie	Biebrzański Młyn	Istniała oboczna n. niem. Bewermühl, której pierwszy człon odwołuje się do nazwy rzeki Biebrzy (niem. Behwer, nie mylić z Biebrzą - dopływem Narwi), nad którą leży osada. Nazwa ta ma pochodzenie staropruskie i należałoby odzwierciedlić w nazwie polskiej ten źródłosłów - obecna nazwa Bobrowiec czyni to niedokładnie.
Brzeszczyny	Braniewo	5	Schwillgarben	pruskie	Świgarby	1579 Schwirgayn. Nazwa pruskiego pochodzenia. Mimo pruskiego pochodzenia nazwy oryginalnej, po wojnie nadano tej miejscowości zupełnie nową nazwę Brzeszczyny, upamiętniającą Jana Brzeszczyńskiego (1873-1946), polskiego działacza oświatowego na Warmii. Zamiast tej sztucznej pamiątkowej nazwy, proponuję adaptację nazwy oryginalnej jako Świgarby, opierając się na propozycji Leydinga.
Cielętnik	Braniewo	2	Kälberhaus	niemieckie	--
Dąbrowa	Braniewo	1	Damerau	niemieckie (zapoż. z polskiego)	--
Działy	Braniewo	3	Albertshof	niemieckie	--
Elżbiecin	Braniewo	2	Lisettenhof	niemieckie	--
Garbina	Braniewo	5	Willenberg	niemieckie	Wielbórz	Chociaż nie ma przedwojennej tradycji dla tej miejscowości, pierwsi powojenni osadnicy nazywali tę wieś mianem Wielbórz (naturalne przyswojenie nazwy niemieckiej) i nazwa ta była w nieoficjalnym użyciu co najmniej do późnych lat 60 XX wieku. Już przez samo to należałoby tę nazwę uszanować i uznać jej wyższość nad urzędowym nowotworem Garbina.
Glinka	Braniewo	3	Hermannshof	niemieckie	--
Goleszewo	Braniewo	5	Wilhelmshof	niemieckie	Wilamowo	U Leydinga: Wilamowo. Forma ta jest nawiązaniem do nazwy pierwotnej, a ponadto pozwala na pozbycie się pseudosłowiańskiego chrztu "Goleszewo".
Grodzie	Braniewo	3	Bahnhof Vogelsang	niemieckie	--	Wcześniej osada przystacyjna, należąca do Zakrzewca (Vogelsang), stąd nazwa niemiecka.
Gronowo	Braniewo	1	Grunau	niemieckie	--
Gronówko	Braniewo	2	Grunenfeld	niemieckie	--
Grzechotki	Braniewo	3	Rehfeld	niemieckie	--	Do wsi należy też kolonia Sarniki, której nazwa nawiązuje do przedwojennej nazwy Grzechotek (Rehfeld od niem. Reh - sarna). Nie jest mi wiadome, czy osada ta miała przed wojną jakąś własną nazwę (na mapach widnieje jako część Rehfeld). Teren obecnego przejścia granicznego w Grzechotkach znajduje się na terenie dawnej wsi Bilshöfen (powojenna n. pol. Bielsk).
Grzędowo	Braniewo	3	Rödersdorf	niemieckie	--
Jarocin	Braniewo	3	Herzogswalde	niemieckie	--
Józefowo	Braniewo	2	Josephsau	niemieckie	--
Kalina	Braniewo	2	Kayling	pruskie?	--
Kalinówek	Braniewo	5	Einigkeit	niemieckie	Jedność	U Leydinga dosłowne tłumaczenie n. niem.
Kiersy	Braniewo	5	Kirschdorf	niemieckie	Wargławki	Powojenna polska nazwa Kiersy jest adaptacją fonetyczną pierwszego członu nazwy niemieckiej. Może próbowano doszukać się w nim jakiegoś pruskiego początku (jakoby od kirsnas - czarny?), nie widzę jednak podstaw do takiej interpretacji. Wiadomo jednak, że teren, na którym założono tę miejscowość nosił pruską nazwę Wargelauken (1385) i chyba tę nazwę wypadałoby zaadaptować.
Klejnowo	Braniewo	2	Klenau	pruskie	--	1280 Cleynou, 1284 Cleynow, 1328 Clenovia
Klejnówko	Braniewo	2	Gut Klenau	pruskie	--	Patrz wyżej: Klejnowo.
Krasnolipie	Braniewo	2	Schönlinde	niemieckie	--
Krzewno	Braniewo	3	Hohenwalde	niemieckie	--
Lipowina	Braniewo	4	Lindenau	niemieckie	Lindenowo	Przed wojną adaptacja fonetyczna.
Maciejewo	Braniewo	3	Maternhöfen	niemieckie	--
Marcinkowo	Braniewo	1	Mertensdorf	niemieckie	--	W czasach PRL (kiedy dokładnie?) osada wchłonęła sąsiednią miejscowość Antyki (niem. Anticken), której nazwa ma staropruskie pochodzenie.
Mikołajewo	Braniewo	3	Blumberg	niemieckie	--	Powojenna nazwa nawiązuje do imienia odbiorcy nadania tej wsi w 1348 r.
Młoteczno	Braniewo	2	Hammersdorf	niemieckie	--
Nowa Pasłęka	Braniewo	4	Neu Passarge	pruskie	Nowa Pasaria	Patrz niżej.
Stara Pasłęka	Braniewo	4	Alt Passarge	pruskie	Stara Pasaria	Obowiązująca forma nazwy rzeki Pasłęki jest sztuczna, książkowa. Powołał ją do istnienia któryś dziewiętnastowieczny badacz onomastyki (być może Zarański?), jednak jest ona kompletnie niezgodna z pruskim oryginałem (por. zapisy: 1251 Passaria, 1252 Passerie, 1374 Posary, Posarye, znane też są formy bez nagłosowego Pa-: 1251 Seria, 1289 Sery), a także z ludową tradycją polskich Warmiaków (ci nazywali ją Pasarią - gw. Pasaryi̯o, Leyding zaświadcza też "Posarga"). Niewykluczone, że forma ta powstała z błędnej identyfikacji zapisów źródłowych typu flumen Passaluc (1243), które w rzeczywistości odnoszą się do przepływającej przez Pasłęk rzeki Wąski. Formy Pasłęka nie da się więc obronić - jest to twór wyrosły na czyjejś fantazji lub nieporozumieniu. Dlatego też lepiej będzie, zarówno dla pamięci o pruskiej etymologii (rekonst. Paserrija, Serrija), jak i polskiej tradycji (tej ludowej, nie "książkowej") zmienić nazwę zarówno rzeki, jak i pochodzących od niej osad na Pasaria.
Pęciszewo	Braniewo	3	Waltersdorf	niemieckie	--
Podgórze	Braniewo	4	Huntenberg	niemieckie	Huntembark	Co prawda, forma Podgórze jest poprawnym tłumaczeniem nazwy niemieckiej, ale w dokumentach siedemnastowiecznych znana jest forma spolszczona Huntembark.
Podleśne	Braniewo	2	Vorderwalde	niemieckie	--
Prątnik	Braniewo	3	Marienfelde	niemieckie	--
Prętki	Braniewo	3	Marienhöhe	niemieckie	--
Rodowo	Braniewo	2	Radau	pruskie	--	1372, 1409 Rodow; 1419 Roddaw W pobliżu tej wsi źródło ma rzeka o nazwie Gołuba - nie znalazłem jednak uzasadnienia historycznego dla takiej nazwy tej rzeki (jej przedwojenna nazwa niem. to Schwitze - zapewne pruska). Nie jestem do końca pewien genezy tej nazwy (nie wprowadziła jej KUNM - ta nigdy nie wydała odpowiedniego rozporządzenia dot. tej rzeki), zgaduję iż może być ona przejęciem jakiejś sztucznej rosyjskiej nazwy typu "Голубая". Nie udało mi się jednak ustalić, jak rzeka ta nazywa się po rosyjskiej stronie. Tak czy inaczej, jej właściwszą nazwą jest Świca (taką formę zresztą notuje Leyding) i takiej nazwy należałoby używać.
Rogity	Braniewo	1~2	Regitten	pruskie	--	1291 Rogiten, 1348 Rogitten, 1374 Rogite. Co prawda, Chojnacki podaje nazwę spolszczoną w formie Regity (taka forma widnieje też w PRNG jako wariant), ale forma powojenna też jest teoretycznie poprawna - odnosi się do starszej postaci nazwy. Raczej nie ma co kopi kruszyć o jedną literkę, zwłaszcza że trudno powiedzieć, na ile przekaz Chojnackiego jest autentyczny.
Różaniec	Braniewo	2	Rosenort	niemieckie	--
Rudłowo	Braniewo	2	Rodelshöfen	niemieckie	--	Pierwotnie niem. Rudolfshof (1374 Rudolfishove).
Rusy	Braniewo	1~2	Rossen	pruskie	--	1251 Russe; 1280, 1284 Russin, 1285 Russen. Podobnie jak w przypadku wsi Rogity (p. wyżej), nazwa obecna kłóci się z przekazem Chojnackiego, który podaje formę Rosy. Niemniej, forma Rusy jest zgodna ze starymi zapiskami, a wartość przekazu Chojnackiego jest wątpliwa. Nazwa wariantywna wg PRNG: Rosiny. Raczej unikałbym tej formy.
Siedlisko	Braniewo	3	Einsiedel	niemieckie	--	Pierwszy zapis zlatynizowany: 1341 Heremite. Na tej podstawie można było ustalić n. pol. jako "Pustelnia", niemniej brak takiej tradycji.
Stępień	Braniewo	5	Stangendorf	niemieckie	Stęgnowo	U Leydinga Stęgnowo, co jest spolszczeniem n. niem. Taki wariant wydaje się być lepszy od nieuzasadnionej nazwy obecnej.
Strubiny	Braniewo	2	Strauben	pruskie?	--	Potrzebne informacje hist. i etym., co do pochodzenia nazwy wsi. Czy mamy do czynienia z nazwą pruską?
Szyleny	Braniewo	2	Schillgehnen	pruskie	--	1279 Syrien, 1282 Syryene, 1298 Schilien, 1305 Schyligen.
Świętochowo	Braniewo	5	Sonnenstuhl	niemieckie (tłum. z prus.)	Sąkrześle	Niemiecka nazwa miejscowości Sonnenstuhl jest dosłowną kalką pierwotnej nazwy pruskiej, zaświadczonej jako Sawliskresil (1423), rekonst. *Saulis-Krēslan, dosł. "krzesło Słońca". Nazwa ta wskazuje dość wyraźne na święte miejsce Prusów, związane z ich kultem solarnym. Ustalona po wojnie forma Świętochowo, choć oddaje "święty" charakter miejsca, jednak nijak nie odpowiada nazwie pruskiej i zaciera jej źródłosłów, ahistorycznie ją zesłowiańszczając. Autor proponuje własne spolszczenie fonetyczne nazwy oryginalnej (być może nieco wydumane, ale oddające pruski charakter nazwy).
Ujście	Braniewo	3	Pfahlbude	niemieckie	--
Ułowo	Braniewo	3	Auhof	niemieckie	--	1374 Owe, 1399 Owenhofe. Miejscowość powstała w okolicy o nazwie Aue (pol. powoj. Błonie), od której wzięła swą oryginalną nazwę. Raczej niemieckie.
Wielewo	Braniewo	2	Fehlau	pruskie	--	1260, 1266 Veylow; 1288 Velowe.
Wikielec	Braniewo	2	Wecklitzmühle	niemieckie (nazwiskowe?)	--
Wilki	Braniewo	1	Birkenau	niemieckie	--	Nazwę polską Wilki dla tej miejscowości podaje już SGKP. Skąd to? Może jakaś starsza nazwa pruska (prus. wilks = wilk)? Potrzebna dokumentacja.
Wola Lipowska	Braniewo	3	Breitlinde	niemieckie	--	Powojenna nazwa Wola Lipowska zdaje się pochodzić od pobliskiej Lipowiny (p. wyżej), której historyczna nazwa to Lindenowo. Brak jednak tradycji dla formy "Wola Lindenowska". U Leydinga pojawia się bardziej "neutralna" nazwa Podlipie.
Zakrzewiec	Braniewo	3	Vogelsang	niemieckie	--
Zawierz	Braniewo	2	Zagern	pruskie	--	1288 Zawer, Czawern; 1311 Sawers, 1361 Sawr, 1371 Zawir. Nazwa pochodzenia pruskiego. W formie zniemczonej nieregularne w > g. Przyjęta po wojnie forma polska opiera się na pruskim oryginale. Pierwsza wzmianka na temat wsi jest anonimowa (1280 bona Dominorum Canonicorum), wspomina jedynie o "dobrach kanoników".
Zgoda	Braniewo	3	Gerlachsdorf	niemieckie	--
Żelazna Góra	Braniewo	2	Eisenberg	niemieckie	--
Baranówka	Frombork	5	Schafsberg	niemieckie (tłum. z prus.?)	Owin	Obok nazwy oficjalnej pojawia się w XIV w. wariant Ouwe (1366), Owen (1387). Prawdopodobnie jest to nazwa pochodzenia pruskiego (prus. awwins - baran), być może stanowiąca podstawę nazwy niemieckiej. Chyba warto byłoby adaptować tę nazwę fonetycznie, nawet jeżeli nazwa Baranówka w miarę oddaje jej znaczenie.
Biedkowo	Frombork	2~3	Betkendorf	niemieckie (imienne)	--
Bogdany	Frombork	3	Sonnenberg	niemieckie	--	Powojenna nazwa Bogdany, nadana przez KUNM, nawiązuje do nazwiska rodziny Bogdańskich - Polaków, zamieszkujących wieś Sonnenberg w XVII w. (p. W. Kętrzyński "O ludności polskiej..." s. 564, 581). Przy czym, Kętrzyński nie precyzuje położenia tej miejscowości, więc nie można z pewnością stwierdzić, czy chodzi akurat o ten Sonnenberg (jest to jednak prawdopodobne, gdyż chodzi o miejscowość na Warmii). Czy nazwa niem. ("słoneczna góra") wskazuje na jakieś miejsce kultu solarnego Prusów?
Drewnowo	Frombork	2	Drewsdorf	niemieckie	--	Powojenna nazwa polska nawiązuje do niemieckiej jedynie fonetycznie. Drewes jest bowiem niemieckim zdrobnieniem od Andrzeja (zresztą, wieś pierwotnie nazywała się Andresdorf [1304], co jest poświadczone).
Jędrychowo	Frombork	2	Heinrichsdorf	niemieckie	--
Krzyżewo	Frombork	2	Kreuzdorf	niemieckie	--	Pierwotnie Krebsdorf, od XIX w. zmienione w Kreuzdorf. Nazwa obecna jest kalką nazwy późniejszej.
Krzywiec	Frombork	5	Dittersdorf	niemieckie	Woziny	Pierwotna n. pruska: Woysien (1297), Wosgein (1298), pochodzi od prus. wuzē "koza". Jest ona ponowiona od pobliskiego lasu (dziś zwanego Kozi Borek), którego nowożytna niemiecka nazwa to Koßwald (hybryda od pol. koza + niem. Wald "las"), co sugeruje, że tej starożytnej nazwie pruskiej odpowiadała niegdyś jakaś n. polska z rdzeniem Koz-, niestety niezachowana w źródłach. KUNM nie wziąwszy pod uwagę tych faktów, nadała wsi nową nazwę Krzywiec, nawiązującą do przepływającej przez wieś rzeki Krzywianki (niem. Krumm Bach). Należało jednak nawiązać do pruskiego oryginału, co czynię.
Narusa	Frombork	1	Narz	pruskie (hydronimiczne)	--	W SGKP jako: Narty (w treści hasła także Narusz), jednak samą rzekę (od której miejscowość wzięła swą nazwę) ten sam słownik nazywa Narusą, zgodnie z polskojęzyczną tradycją (por. też dok. 1251 Nerusse, 1287 Narossa, 1318 Narussa) i taka postać wydaje się być poprawniejsza.
Nowiny	Frombork	2~5	Neufeld	niemieckie	--	Większość dzisiejszej wsi Nowiny to w rzeczywistości dawna wieś Kilie (niem. Kilienhof, 1304 Kilien, Leyding notuje też wariant Kibiten) o staropruskich korzeniach. Szkoda, że miejscowości połączono pod wspólną nazwą Nowiny, usuwając tym samym z mapy nazwę o pruskim pochodzenia. Może warto by przywrócić wsi Kilie jednostkowość i odróżniać ją od Nowin?
Ronin	Frombork	2	Rahnenfeld	niemieckie	--	Do 2006 roku oficjalnie Ronina. 1310 Ronenveld. Według autorów NMP nazwa niemiecka (od Run(n), Ron(n) "nacięcie, karb, przekop, parów"). Nazwa powojenna w jakiś sposób luźno oddaje brzmienie oryginału.
Wierzno Wielkie	Frombork	6	Groß Rautenberg	niemieckie	Ruciany Wielkie	U Sieniawskiego: Ruciany Wielkie, podobnie też u Leydinga - Rucianka Wielka. Mamy tu więc do czynienia z historycznym (choć chyba niekoniecznie ludowym?) spolszczeniem. Nazwa obecna nie ma uzasadnienia. Nazwę Rucianka ostatecznie przeniesiono na sąsiednią wieś, położoną w obecnej gm. Młynary (p. wyżej). Teoretycznie można pominąć człon Wielkie, jako że wieś Wierzno Małe (niem. Klein Rautenberg) obecnie nie istnieje.
Bartki	Lelkowo	1	Bartken	polskie?	--
Bieńkowo	Lelkowo	2	Bönkenwalde	niemieckie	--
Dębowiec	Lelkowo	2	Eichholz	niemieckie	--
Giedawy	Lelkowo	2	Gehdau	pruskie	--	Dawniej dwie wsi: Königlich Gehdau (królewskie) i Köllmisch Gehdau (chełmińskie, tj. wieś lokowana na prawie chełmińskim). 1258 Geydowe, 1288, 1299 Geydaw.
Głębock	Lelkowo	2	Tiefensee	niemieckie	--
Grabowiec	Lelkowo	3	Schönwalde	niemieckie	--
Jachowo	Lelkowo	3	Hanswalde	niemieckie	--
Jarzeń	Lelkowo	2	Arnstein	niemieckie	--	Powojenna n. polska zdaje się luźno opierać na brzmieniu n. niem.
Jarzeński Młyn	Lelkowo	2	Arnsteiner Mühle	niemieckie	--
Kildajny	Lelkowo	2	Kildehnen	pruskie	--	U Kohutka: Kildeny. Forma raczej "mechanicznie" spolszczona, oparta na niemieckim. Raczej nie na tyle wartościowa, żeby zmieniać nazwę obecną.
Krzekotki	Lelkowo	5	Klein Hasselberg	niemieckie	Haslewko	U Leydinga: Haslewko (obocznie do n. obecnej), spolszczenie fonetyczne n. niem.
Krzekoty	Lelkowo	5	Groß Hasselberg	niemieckie	Haslewo	Co prawda, Leyding nie podaje nazwy Haslewo dla tej wsi, jednak istnienie nazwy Haslewko dla sąsiedniej wsi Klein Hasselberg niejako predestynuje istnienie takiej nazwy.
Kwiatkowo	Lelkowo	2	Blumstein	niemieckie	--
Lelkowo	Lelkowo	3	Lichtenfeld	niemieckie	--
Lutkowo	Lelkowo	2	Lüdtkenfürst	niemieckie	--
Mędrzyki	Lelkowo	5	Lauterbach	hybryda?	Ławta	Niemiecka nazwa osady pochodzi od rzeki Lauterbach, zwaną po polsku Ławtą (nazwa uchwalona przez KUNM). Pochodzenie nazwy tej rzeki nie jest dla mnie zbyt jasne - na pierwszy rzut oka wydaje się być ona nazwą niemiecką, oznaczającą tyle co "głośny potok" lub "czysty potok". Znane są jednak również pruskie toponimy i hydronimy z rdzeniem Laut- (p. Gerullis s. 85 - Lautekaym, Lauwete, Lawte). Fakt, że KUNM uchwaliła tę nazwę w formie Ławta może (choć nie musi) oznaczać, że doszukano się w niej pruskiego początku. Niezależnie jednak od pochodzenia nazwy rzeki, chyba wypadałoby, aby nazwana od niej wieś nazywała się tak samo, zwłaszcza że historycznie nazwa rzeczki i wsi były jednakowe. Twór Mędrzyki nie ma uzasadnienia. Korzystając z okazji, należałoby też sprostować pewną błędną informację, którą podaje Wikipedia, a za nią liczne inne źródła. Ławta (niem. Lauterbach) nie jest tym samym, co Jarft (niem. Jarft) - są to dwie różne rzeki, przy czym Ławta jest południowym dopływem Jarftu (sam Jarft nie przekracza granicy obw. królewieckiego w żadnym miejscu). Powodem nieporozumienia jest prawdopodobnie rosyjskie nazewnictwo, które nadało obu rzekom wspólną, sztuczną nazwę Vituška (Витушка).
Miłaki	Lelkowo	5	Müngen	pruskie	Minie	Nazwa podejrzewana o pruskie pochodzenie. Chyba należy przyznać rację postulowanej przez Leydinga formie Minie, która z grubsza oddaje fonetykę oryginału i jest zdecydowanie lepsza od nowej, nieuzasadnionej nazwy Miłaki.
Młyniec	Lelkowo	2	Mühlenfeld	niemieckie	--	PRNG notuje jako wariantową nazwę Mingin, która zdaje się nawiązywać do historycznej nazwy sąsiedniej wsi Miłaki (p. wyżej).
Młynowo	Lelkowo	2	Mühlenhof	niemieckie	--
Nałaby	Lelkowo	2	Nallaben	pruskie	--	1290, 1336 Nalaben. Wieś założona na pruskich polach Arobiten i Keysonis (1290). W PRNG wariant: Giedoły. Nazwa zapewne ponowiona od pobliskich Giedaw (o ile w ogóle odniesienie jej tutaj nie jest błędem po stronie autorów PRNG).
Perwilty	Lelkowo	2	Perwilten	pruskie	--	1282 Perwilten; 1326, 1333 Prewylten.
Piele	Lelkowo	2	Pellen	pruskie	--	1374 Pellin, Pelyn.
Przebędowo	Lelkowo	1~2	Perbanden	pruskie	--	Normalnie uznałbym takie spolszczenie za zbyt zniekształcone względem oryginału, ale fakt, że pochodząca stąd rodzina von Perbandtów zwała się po polsku Przebędowscy daje usprawiedliwienie tej formie.
Słup	Lelkowo	3?	Schlepstein	niemieckie	--	Według autorów NMP, oryginalna n. wsi jest niemiecka (już w 1493 notowana jako Schlepstein), od śrdniem. slipstên (współcz. niem. Schleifstein) "osełka, kamień szlifierski". Co prawda, niemiecki portal bildarchiv-ostpreussen.de, który swoje informacje o miejscowościach i ich nazwach opiera podobno na pracy D. Langego "Geographisches Ortsregister Ostpreußen" (2005, nie dysponuję tym tytułem), przytacza dla tej wsi zapis Schlepstienen z 1785 roku. Zapis ten, o ile jest autentyczny, mógłby wskazywać na pruskie pochodzenie tego toponimu (końcówka -ienen jest typowa dla zniemczonych nazw pruskich). Jednak wobec niepewnej wiarygodności źródła (nie natknąłem się na taki zapis nigdzie indziej - nie zna go NMP, za to notuje w podobnym okresie zapis idetyczny z nowożytną niem. nazwą wsi), wolę wstrzymać się od pochopnych wniosków i pozostawić nazwę tej miejscowości "w spokoju" (chyba że ujawnią się jakieś dodatkowe fakty, mogące zdyskredytować niemiecki wywód autorów NMP). Ten sam portal przytacza tu też parę innych, starszych zapisków, m.in. Swilgiten (1411/19), Swulgiten (1423), co jest nazwą niewątpliwie pruską, którą Gerullis umieszcza w komornictwie Cynty (co może odpowiadać położeniu tej wsi). Jednak, z powodu niepewnej wiarygodności portalu w kwestiach nazewniczych i faktu, że nigdy nie spotkałem się z takim utożsamieniem tej nazwy w żadnej innej literaturze, to również i tę rewelację wolę potraktować z pewną dozą dystansu.
Sówki	Lelkowo	3	Schönfeld	niemieckie	--
Szarki	Lelkowo	5	Sargen	pruskie	Sargi	1349 Sarien 1349 Sarginwalde. Nazwa pruska, chyba wypadałoby ją oddać dokładniej - bez adideacji.
Wilknicki Młyn	Lelkowo	2	Wilknitter Mühle	hybryda (prus. + niem.)	--
Wilknity	Lelkowo	2	Wilknitt	pruskie	--	1304 Wilkini, 1309 Wilkenlauken, 1336 Wylkeniten. Początkowo wahanie prus. sufiksów.
Wola Wilknicka	Lelkowo	3	Rosenwalde	niemieckie	--	Wieś powstała w pruskim polu osadniczym Wylkenithen (1336), które dało początek sąsiedniej wsi Wilknity (p. wyżej). Powojenna nazwa polska wyraźnie nawiązuje do tego faktu. Pierwszym właścicielem wsi (której pierwotna n. niem. to Wunnental - 1336) był Prus o imieniu Prestitunin.
Wołowo	Lelkowo	2	Wohlau	pruskie?	--	1347 Waldowe (tu?). Według kartoteki NMP, nazwa pruska, chociaż ostateczna niemiecka postać Wohlau mogła powstać pod wpływem polskim.
Wyszkowo	Lelkowo	3	Hohenfürst	niemieckie	--
Zagaje	Lelkowo	3	Hasselpusch	niemieckie	--
Zdrój	Lelkowo	3	Schönborn	niemieckie	--
Białczyn	Pieniężno	3	Lilienthal	niemieckie	--
Bornity	Pieniężno	2	Bornitt	pruskie	--	1304 Bornyten, Burnite
Borowiec	Pieniężno	3	Borwalde	niemieckie	--
Brzostki	Pieniężno	5	Freihagen	niemieckie	Fryhajny	U Leydinga Fryhajny - fonetyczne spolszczenie n. niem. Końcówka -ajny zdaje się nawiązywać do nazw pruskich, niemniej taka cząstka zdarzała się również w spolszczeniach nazw niemieckich z członem -hain, -hagen (por. Grünhagen = Gronajny).
Cieszęta	Pieniężno	5	Sonnenfeld	niemieckie	Szkudyty	Do 1996 oficjalnie: Cieszęty (tak ustaliła KUNM). Miejscowość założona na pruskim polu Scudithen (1326). Warto by przywrócić tę nazwę, zwłaszcza że nazwa Cieszęta jest zupełnie ahistoryczna.
Gajle	Pieniężno	2	Gayl	pruskie	--
Gaudyny	Pieniężno	2	Gauden	pruskie	--	1324 Gaudyn
Glądy	Pieniężno	1	Glanden	pruskie	--	1324 Glandin
Glebiska	Pieniężno	2	Kleefeld	niemieckie	--	Do 1996 oficjalnie: Glebisko. Pierwotnie: Glewiske, Glebisken (1317). Nazwa pochodzenia pruskiego. Obecna forma do niej nawiązuje, chociaż z pewną adideacją.
Jesionowo	Pieniężno	1	Eschenau	niemieckie	--
Jeziorko	Pieniężno	2	Seefeld	niemieckie	--	Wieś leży w pobliżu niewielkiego jeziorka o staropruskiej nazwie Perkun (1374 Perkune), pochodzenia teonimicznego (świadczącej o istnieniu tu miejsca kultu boga Perkuna). Niemiecka nazwa tego jeziora to Seefelder See, pochodząca od nazwy tej wsi.
Kajnity	Pieniężno	5~2	Heistern	niemieckie	Kajmity	Do 1999 oficjalnie: Kajmity Pierwotnie: 1309 Kaymitten (nazwa od samego początku współistniała z niem. Heistern). Po wojnie wprowadzono nazwę Kajmity, dokładnie odzwierciedlającą oryginał, jednak ostatecznie forma ta uległa przekształceniu do postaci Kajnity. Powód zmiany nazwy nie jest mi znany, prawdopodobnie miejscowi używali formy z -n-, niemniej warto byłoby przywrócić postać etymologicznie poprawniejszą (nawet Leyding uważa Kajnity za błąd i poprawia tę formę na Kajmity w erracie).
Kierpajny Małe	Pieniężno	2	Klein Körpen	pruskie	--	Patrz niżej.
Kierpajny Wielkie	Pieniężno	2	Groß Körpen	pruskie	--	1280 Kirpayn; 1308, 1309 Kirpein.
Kiersiny	Pieniężno	2	Kierschienen	pruskie	--	1284 Kirsin, 1287 Cirsini. Wieś powstała na pruskim polu Possede (1284), podobnie jak wieś Posady (p. niżej), która wzięła od niego swoją nazwę. Nieurzędowo także: Kierszyn (taki wariant podaje PRNG).
Kowale	Pieniężno	3	Schönsee	niemieckie	--
Lechowo	Pieniężno	6	Lichtenau	niemieckie	Lichnowy	W źródłach przedwojennych jako Lichnowy, postać Lechowo jest sztuczna, powojenna, nawiązuje do polskiego imienia Lech. Pierwotnie: Peliken (1326) - nazwa pola, na którym powstała wieś (stąd Leydingowa forma Pełki). Z okolicami tej wsi łączy się również pruską n. terenową Colkstitien (1326).
Lubianka	Pieniężno	2	Liebenthal	niemieckie	--
Łajsy	Pieniężno	1~2	Layß	pruskie	--	1304 Laysen, Leyse, Layse. U Chojnackiego co prawda jako Lajzy, ale to chyba jego spolszczenie, a nie coś faktycznie używanego. Do formy obecnej nie można mieć zastrzeżeń.
Łoźnik	Pieniężno	5	Lotterfeld	niemieckie	Pełty	Miejscowość założona na pruskim polu Pelten (1325). Po wojnie nazwę Pełty otrzymała raczej niesłusznie miejscowość Steinbotten (patrz niżej Pełty), której nazwa sama w sobie jest pruska (wbrew pozorom, jakie stwarza człon Stein-), podczas gdy pierwotne "Pełty" dostały całkowicie nieuzasadnioną nazwę Łoźnik. Należałoby to sprostować.
Niedbałki	Pieniężno	3	Lotterbach	niemieckie	--
Pajtuny	Pieniężno	2~4	Peythunen	pruskie	(Pejtuny)	1282 Poytun, 1304 Peytune. Wieś powstała na pruskich polach Marim (1282) i Speriti (1282). Wszystkie nazwy są pruskie. Na niektórych przedwojennych mapach - Pejtuny. Jest to jednak raczej "mechaniczne" spolszczenie formy niem., nic wartego korekty.
Pakosze	Pieniężno	5?	Packhausen	niemieckie?	Pokusy (?)	1308 Pokusen, 1312 Puchusen. Nazwa uważana za niemiecką (co zgadzałoby się z faktami historycznymi - była to wieś niemiecka, nie pruska), jednak te zapisy historyczne mogą wskazywać na pierwotną formę pruską (za staropruską nazwę tę uważa Sieniawski - jednak jest to bardzo stare opracowanie, w dodatku jego wywody etymologicznie nierzadko bywają nietrafione). Jednak biorąc uwagę brzmienie tych zapisów, może można by się pokusić o dokładniejsze spolszczenie? KUNMowska forma Pakosze to już próba "slawizacji" nazwy - upodobnienia do słow. imienia Pakosz (Pakosław).
Pawły	Pieniężno	2	Paulen	pruskie	--	1374 Powils, Pewils. Nazwa pruska, być może utworzona od tamtejszej formy imienia Paweł.
Pełty	Pieniężno	5	Steinbotten	pruskie	Stębuty	Obecna nazwa nawiązuje do pobliskiego pruskiego pola osadniczego Pelten, które dało początek wsi Łoźnik (p. wyżej) i to właśnie tej wsi należałaby się ta nazwa (choć też nierzadko jedno pole dawało początek kilku wsiom). Za to nazwę Steinbotten (1335 Steinebutten, 1390 Steynbuth), jako staropruską, należałoby zaadaptować do języka polskiego. Wbrew pozorom, nie jest to nazwa niemieckiego, Gerullis przytacza pruską nazwę osobową Steynebuth, gdzie drugi człon zdaje się odwoływać do prus. buttan - dom.
Piotrowiec	Pieniężno	4	Peterswalde	niemieckie	Pietrzwałd	W przedwojennych źródłach jako Pietrzwałd, Pietrzywałd.
Pluty	Pieniężno	1	Plauten	pruskie	--	1325 Pluth. Nazwa pruska, ponowiona od n. terenowej i wodnej (1304 Plut - dawne jezioro, dziś bagno zwane Plut lub Wałsz).
Posady	Pieniężno	2	Palten	pruskie	--	Chociaż nazwa wsi Palten jest pochodzenia pruskiego, po wojnie nadano wsi n. Posady, będącej spolszczeniem równie starej nazwy pola Possede (1288), na którym powstała ta wieś. Może to i słuszny ruch, biorąc pod uwagę, że nieopodal znajduje się wieś o bardzo podobnej nazwie Pełty, co zapewne skutkowałoby pomyłkami.
Radziejewo	Pieniężno	3	Sonnwalde	niemieckie	--
Różaniec	Pieniężno	2	Rosengarth	niemieckie	--
Sawity	Pieniężno	2~5	Engelswalde	niemieckie	(Salwity?)	Wieś powstała na pruskim polu osadniczym o nazwie: 1326 Salwiten, Sawyten, Salwylten; 1404 Salwyten. Po wojnie oddano tę nazwę jako Sawity, ale większość zapisów wskazuje jednak na prus. *Salw-it, a więc zapewne słuszniejsza byłaby forma Salwity.
Wojnity	Pieniężno	1	Woynitt	pruskie	--	1288, 1289 Woyniten.
Wopy	Pieniężno	2	Woppen	pruskie	--	1325 Wuppe, Wuppen. Nazwa pruska. Przejściowo (XIV w.) oboczna n. niemiecka Hermannsdorf.
Wyrębiska	Pieniężno	3	Lichtwalde	niemieckie	--
Żugienie	Pieniężno	5	Sugnienen	pruskie	Sugniny	1311, 1312, 1315, 1329 Sugenyn. Nie znajduję uzasadnienia dla inicjalnego Ż- (dźwięk ten był ogólnie obcy językowi pruskiemu). Dlatego też postuluję wprowadzenie używanej przez Leydinga formy Sugniny.
Bliżewo	Płoskinia	2	Blieshöfen	niemieckie	--
Chruściel	Płoskinia	5	Tiedmannsdorf	niemieckie	Blizin	Leyding podaje oboczną n. niem. Blissings, co spolszcza jako Blizin. Nazwa ta jest prawdopodobnie tożsama z nazwą łąki Plessinges, pojawiającej w dokumencie z 1284. Mamy więc tu do czynienia z prastarą pruską nazwą terenową (objaśnienie niem. z NMP nie ma podstaw). Zastosuję się więc do spolszczenia Leydinga, chociaż być może nagłosowe P- byłoby poprawniejsze.
Czosnowo	Płoskinia	2	Knobloch	niemieckie	--
Dąbrowa	Płoskinia	1	Schöndamerau	niemieckie (2. człon z pol.)	--	Leyding odnosi tu prus. nazwę Raystopelk (1284).
Demity	Płoskinia	2	Demuth	pruskie	--	1300 Demyta, 1301 Demita, 1346 Demyten
Długobór	Płoskinia	2	Langwalde	niemieckie	--	Wieś znajduje się w pobliżu lasu o staropruskiej nazwie Worajny (1308 Worayne), zwanego po niem. Langwalder Wald.
Giedyle	Płoskinia	2	Gedilgen	pruskie	--
Jarzębiec	Płoskinia	3	Schönau	niemieckie	--	Potocznie też: Jastrzębiec.
Lubnowo	Płoskinia	2	Liebenau	niemieckie	--
Łojewo	Płoskinia	5	Lauenhof	hybryda (prus. + niem.)	Łunowo	Pierwotnie Lunow (1323, 1337). Nazwa pochodzenia pruskiego (por. też nieistniejącą dziś już wieś Łunowo [w SGKP Lunawa] w pow. braniewskim), zachowana w pierwszym członie nowszej n. niemieckiej. Powojenna nazwa Łojewo jej nie oddaje.
Łozy	Płoskinia	3	Klingenberg	niemieckie	--	Polska nazwa Łozy jest wynikiem (według autorów NMP błędnej) identyfikacji nazwy źródłowej Loysis z tą wsią (dokonanej przez Sieniawskiego). Według autorów NMP nazwa ta w rzeczywistości odnosi się do wsi Łajsy (gm. Pieniężno). Niemniej, z braku innej tradycji, niech tak już zostanie. Wieś nosiła w historii trzy różne nazwy: Klingenberg, Wonnenberg i Lemkenhowe (= -hof), wszystkie pochodzenia niemieckiego.
Pielgrzymowo	Płoskinia	1	Pilgramsdorf	niemieckie	--	Oboczna n. niem. Pelmsdorf (XVIII w.), forma skrócona. Wieś powstała na pruskim polu Monetiten (1301). Leyding spolszcza tę pruską nazwę jako Montyty. Z drugiej strony, spolszczenie n. niem. jako Pielgrzymowo znane już przed wojną.
Pierławki	Płoskinia	2	Parlack	pruskie	--	1320 Pirlauke, Perlauke; 1328 Sperlauken, Perlauken.
Pierzchały	Płoskinia	6	Pettelkau	pruskie	Putylków	1296 Pokilkow, 1297 Pötlickow, 1311 Pottelkow, 1361 Puttilkow. Mimo pruskiego pochodzenia nazwy i istnienia spolszczonej wersji Putylków (tak u Chojnackiego i na niektórych mapach), po wojnie nadano nową nazwę Pierzchały. Zbrodnia przeciwko pruskiemu nazewnictwu.
Piórkowo	Płoskinia	2	Födersdorf	niemieckie	--	Potoczny wariant: Zaporowo.
Płoskinia	Płoskinia	6	Plaßwich	niemieckie	Plaswik	1301 Plastewiken, Plastwyten; 1232 Plastwyke. Nazwa pochodzenia pruskiego. Mimo istnienia przedwojennego spolszczenia Plaswik (Chojnacki), KUNM nadała miejscowości nową nazwę Płoskinia, może i bliską fonetycznie, ale kompletnie zacierającą pruskie pochodzenie oryginału. Wieś założona na pruskim polu Scolyten (1305).
Podlechy	Płoskinia	1	Podlechen	pruskie	--	1311 Padeluchin, 1367 Padeluchen. Prawdopodobnie nazwa pruska. Wieś powstała na pruskich polach Borwite i Penevelt (1315).
Robuzy	Płoskinia	2	Rawusen	pruskie	--	1304 Raus, Rabusen; 1314 Rawos. Przybytek rekonstruuje jako prus. *Rabusai lub *Rabuzai, toteż przyjęte przez KUNM spolszczenie (mimo dużych wahań fonetycznych oryginału), wydaje się być etymologicznie poprawne.
Strubno	Płoskinia	2	Straubendorf	hybryda (prus. + niem.)?	--	1322 Strubendorf, 1374 Strube, 1376 Struben. Prawdopodobnie nazwa hybrydalna prusko-niemiecka, znane również zapisy "czystopruskie", bez sufiksu -dorf. Niemniej, przydałyby się dokładniejsze informacje etymologiczne dla bardziej jednoznacznego osądu.
Stygajny	Płoskinia	2	Stigehnen	pruskie	--	1290 Stigein, 1308 Scyen, 1344 Stigeynen.
Szalmia	Płoskinia	1	Schalmey	pruskie	--	Dawniej też: Salmia. 1287 Salmien, 1289 Schalmia.
Tolkowiec	Płoskinia	5	Tolksdorf	hybryda (prus. + niem.)	Tulity	Pierwotnie: 1300 Tuliten. Nowo lokowana wieś miała dwie nazwy niemieckie: Bernhardsdorf (pocz. XIV w.) i Tolksdorf, przy czym ta druga to nazwa hybrydalna (od prus. *Tolk-, *Tulk-, por. Tolkmicko). Ostatecznie przetrwała ta druga. Utworzona po wojnie forma Tolkowiec, chociaż odwołuje się do przedwojennej nazwy hybrydalnej, zachowując jej pruski rdzeń, sama w sobie jest tworem sztucznawym - razi w niej zderzenie pruskiego rdzenia z nadanym arbitralnie słow. sufiksem -owiec. Lepiej chyba byłoby spolszczyć nazwę starszą, jednoznacznie pruską, tak jak czyni to Leyding.
Trąbki	Płoskinia	1~2	Klein Tromp	pruskie	--	Dawniej (XIII-XVII w.) Preuschtromp (Trąby Pruskie). Wieś założona na pruskim polu osadniczym Baldingis (1284). Co do zapisów dot. nazwy obecnej, patrz niżej Trąby.
Trąby	Płoskinia	1~2	Groß Tromp	pruskie	--	Dawniej Deutschtromp (Trąby Niemieckie). Dopiero później dookreślenia Groß, Klein w miejsce starszych Deutsch-, Preusch-. Chojnacki podaje Klein Tromp i Groß Tromp jako Trąby Małe i Wielkie. Niemniej, formy obecne też są "do przyjęcia". 1284 Trumpe, 1355 Trumpa. Nazwa pruska, w pol. przejęta jako Trąby. Wieś założona na pruskim polu osadniczym Worelauke (1297).
Wysoka Braniewska	Płoskinia	5	Hogendorf	niemieckie	Stołgity	Pierwotnie: Stolgiten (1310). U Leydinga spolszczenie n. pruskiej jako Stołgity. Co ciekawe, Leyding konsekwentnie używa tej nazwy również w drugim tomie swojego pracy (dotyczącym nazw fizjograficznych), mimo że został on wydany dopiero w 1959, długo po oficjalnym ustaleniu nazw w regionu (i wspominane tam nazwy miejscowe są na ogół zgodne z ustaleniami). Mogłoby to sugerować, że nazwa ta była jeszcze wtedy w potocznym użyciu. Nazwa niemiecka praktycznie od początku współistnieje z pruską (por. pierwotny zapis zlatynizowany Alta Villa z 1312). KUNM zdecydowała się ostatecznie na tłumaczenie n. niem., chociaż lepiej było podążyć za Leydingiem i ocalić nazwę pruską.
Bardyny	Wilczęta	2	Baarden	pruskie	--	1282 Bardin, 1323 Bardyn
Bronki	Wilczęta	2	Breunken	niemieckie	--	Wieś powstała na pruskim polu o nazwie Sultingen, Scultingen (1348), podobnie jak położona nieopodal osada Tatarki (p. niżej). Ponieważ przyjęta przez KUNM nazwa Bronki dobrze naśladuje n. niem. (Breunken od niemieckiej n. os. Breunig), uważam że tej drugiej miejscowości (o ahistorycznej nazwie Tatarki) bardziej należy się zmiana nazwy.
Chmielówka	Wilczęta	2	Hopfenbruch	niemieckie	--
Dębiny	Wilczęta	5	Borchertsdorf	niemieckie	Burkarty	Leyding (1946) podaje powojenne spolszczenie n. niem. jako Burkarty - chyba warte wprowadzenia, zamiast obecnej, nieuzasadnionej formy. Rymut (NMP vol. 2) podaje tu też nazwę Krungsten, niewątpliwie pruskiego pochodzenia, padającą w dokumentach. Obarcza ją jednak wykrzyknikiem (jako błąd?), ale w żaden sposób jej nie wyjaśnia.
Gładysze	Wilczęta	5	Schlodien	pruskie	Skłodyny	1267 Schloydien. Nazwa pruskiego pochodzenia. Po wojnie nadano wsi ahistoryczną nazwę Gładysze, którą należałoby zastąpić spolszczeniem oryginału.
Górski Las	Wilczęta	2	Guhrenwalde	hybryda (prus. + niem.)	--	Człon Górski w nazwie nie pochodzi od polskiego ap. góra, tylko od nazwy wsi Góry (pruskiego pochodzenia), p. niżej.
Góry	Wilczęta	1	Guhren	pruskie	--	1339 Girreyn, Gureyn; 1373 Guren. Nazwa pruska, w pol. adideowana (tak już u Chojnackiego).
Jankówko	Wilczęta	3	Hensels	niemieckie	--
Karpówek	Wilczęta	3	Muttersegen	niemieckie	--	Potocznie też: Macierz (w PRNG i na mapach).
Karwiny	Wilczęta	2	Karwinden	pruskie	--	1333 Kurwingen, 1349 Karwingen. Nazwa pruska, przejęta od n. lasu (1344 Carwingyne). Pobliska osada Dębień (zwana także Józefowem), tworząca z Karwinami jedno sołectwo jest miejscowością nową, wydzieloną z Karwin. Osada przejęła nazwę po nieistniejącym dziś folwarku Dębień (niem. Louisenwalde), położonym na wschód od Karwin. Z kolei wariantywna nazwa Józefowo to przejściowa, używana krótko po wojnie przez nowych osiedleńców nazwa Karwin.
Księżno	Wilczęta	2	Fürstenau	niemieckie	--
Lipowa	Wilczęta	5	Lipprode	niemieckie (hybryda?)	Lipród	Czy pierwszy człon n. niem. jest pruski? (por. różne inne pruskie toponimy z członem Lip-) U Leydinga fonetyczne spolszczenie Lipród.
Ławki	Wilczęta	2	Lauck	pruskie	--	1366 Lauke, 1376 Lawken. Nazwa pruska, równa ap. lauks "pole". SGKP podaje nazwę polską jako Łąk, ale obarcza ją znakiem zapytania - forma to raczej zmyślona, zresztą niepoprawna językowo. Forma Ławki, zgodna z licznymi spolszczeniami nazw pruskich, które asymilują prus. -lauks jako -ławki, jest formą jedynie poprawną.
Nowica	Wilczęta	4	Neumark	niemieckie	Nowy Targ	Przed wojną dosłowne spolszczenie. Obecna forma jest sztuczna.
Słobity	Wilczęta	2~4	Schlobitten	pruskie	(Żłobice?)	1344 Slobit, Slabite; 1349 Slowiten, Slowittin. Przed wojną funkcjonuje (zwłaszcza na mapach) spolszczenie nazwy jako Żłobice (u Chojnackiego Żłobity - z restytucją prus. sufiksu). Nazwa ta w dość luźny sposób oddaje pruski oryginał i trudno mi powiedzieć, na ile jest wartościowa. Mało prawdopodobne, by nazwa ta wywodziła się z jakiejś ludowej tradycji, prędzej to wymysł kartografów. Forma Słobity, ustalona po wojnie przez KUNM, o wiele lepiej oddaje staropruskie pochodzenie nazwy. Generalnie staram się trzymać form przedwojennych, ale w tym wypadku chyba lepiej odstąpić od dość naciąganej i raczej sztucznawej "tradycji". Inną formą, używaną zaraz po wojnie (jako nazwa stacji kolejowej) był Słowicin, chyba oparta na zapisie z 1349 r. albo sztucznie "zesłowiańszczona".
Sopoty	Wilczęta	2	Seepothen	pruskie	--	1402-08 Sapoten, 1413 Sopoythen, 1422 Soppothen.
Sośnica	Wilczęta	3	Friedrichshof	niemieckie	--
Spędy	Wilczęta	2	Spanden	pruskie	--	Pierwotnie: 1267 Panyen, 1339 Panyn. Nazwa pruska, równa ap. pannin = bagno. Nazwa ta niekiedy bywa błędnie odnoszona do wsi Sąpy (gm. Młynary, p. tam), m.in. przez Gerullisa. Nazwa Spanden późniejsza (notowana od połowy XVI w. - 1552 Spandenn), również pruska.
Stare Siedlisko	Wilczęta	5	Ebersbach	niemieckie	Wieprza	U Leydinga i w PRNG jako wariant: Dzikowo. Nazwa wsi pochodzi od n. strumienia Ebersbach (dosł. "dzicza struga"), którą po wojnie przełożono na polski w formie Wieprza. Wydaje mi się uzasadnione, żeby nazwa wsi była konsekwentna z nazwą wodną.
Tatarki	Wilczęta	5	Spitzen	niemieckie	Skułtyny	Osada powstała na pruskim polu osadniczym o nazwie Sultingen, Scultingen (1348), podobnie jak położona nieopodal wieś Bronki (p. wyżej). Ponieważ nazwa pierwotna jest pruskiego pochodzenia, a nazwa obecna (nadana przez KUNM) nie ma uzasadnienia historycznego, postanawiam spolszczyć pruski oryinał w formie Skułtyny (por. wieś Skułty koło Miłomłyna [dziś nieistniejąca]).
Wilczęta	Wilczęta	6	Deutschendorf	niemieckie	Niemce	1319 Villa Theutonica Na niektórych starych mapach pojawia się spolszczenie Niemce. Trudno stwierdzić, czy kiedykolwiek takie spolszczenie istniało wśród ludności warmijskiej (brak na to dowodów), prędzej to wymysł kartografów. Niemniej, lepsze to od ahistorycznej, nieuzasadnionej nazwy Wilczęta. Z kolei podawany przez Kohutka wariant "Podstolice" to wynik nieporozumienia - pomyłka z wsią położoną w Wielkopolsce (niedaleko Chodzieży) o takiej samej n. niemieckiej. Być może błąd przepisany z jakiejś mapy.

Powiat iławski (d. suski)

Tabela zawiera jedynie te miejscowości, które w okresie międzywojennym należały do Prus Wschodnich.

Tabela również zawiera miejscowości, należące do obecnego powiatu nowomiejskiego, które w okresie międzywojennym były częścią Prus Wschodnich.

Nazwa obecna	Gmina	Typ nazwy	Nazwa niemiecka	Pochodzenie nazwy niemieckiej	Propozycja zmiany nazwy	Uwagi
Iława	Iława (miasto)	1	Deutsch Eylau	pruskie	--	Nazwa pruskiego pochodzenia (rekonst. Īlawa). Człon Deutsch ("niemiecka"), obecny w niemieckiej postaci nazwy, odróżnia tę miejscowość od Iławki al. Pruskiej Iławy (niem. Preußisch Eylau), położonej w obecnym obw. królewieckim (pod sztuczną rosyjską nazwą "Bagrationovsk"), tuż za sztuczną granicą polsko-rosyjską. Od 1999 (i wcześniej w latach 1959-75) siedziba powiatu. Przed 1959 i w okresie przedwojennym stolicą odpowiadającego powiatu był Susz.
Gródek	Iława (miasto)	6	Klein Werder	niemieckie	Ostrówek	Z tego, co udało mi się ustalić, powojenna nazwa tej części Iławy to "Gródek". Nazwa ta, nieumotywowana historycznie, dzisiaj już chyba nie znajduje użycia. W opracowaniach przedwojennych spotykamy polską nazwę Ostrówek, którą chyba warto przypomnieć.
Wesołówka	Iława (miasto)	3	Freundshof	niemieckie	--	Nazwa urzędowa. Dzisiaj obszar tej dawnej miejscowości jest raczej określany jako "Osiedle Ostródzkie" (tylko czy ta nazwa jest równoznaczna z dawną "Wesołówką"?).
Wielka Żuława	Iława (miasto)	4	Groß Werder	niemieckie	Ostrów	Źródła przedwojenne notują nazwę Ostrów. Używana obecnie nazwa Wielka Żuława jest wtórnym, dosłownym tłumaczeniem n. niem.
Kisielice	Kisielice	1	Freistadt	niemieckie	--	Dawniej też: Kisielec (w starej literaturze). Nazwa Kisielice oryginalnie polska (słowiańska). Istnieje od przynajmniej XV w., obocznie do n. niemieckiej (zaświadczonej wiek wcześniej).
Witowo	Kisielice (cz. miasta)	1	Vitowo	polskie	--	Nazwa południowego przedmieścia Kisielic. Została oficjalnie zniesiona w 2003 roku, zapewne nie funkcjonowała w powszechnym obiegu (brak potrzeby dzielenia tak niewielkiego miasta na dzielnice).
Susz	Susz	1	Rosenberg	niemieckie	--	Nazwa Susz istnieje przynajmniej od XV w., obocznie do n. niemieckiej. Przypisuje się jej staropruskie pochodzenie (rekonst. Susē), prawdopodobnie od jakiejś stprus. nazwy osobowej. Od XIX w. do 1958 stolica powiatu. Mimo to, siedziba reaktywowanego powiatu została ahistorycznie umieszczona w Iławie.
Zalewo	Zalewo	1	Saalfeld	niemieckie	--	Dawniej też: Zełwałd Nazwa niemiecka przeniesiona przez osadników z Turyngii, od położonego tam dużego miasta. Nazwa spolonizowana przez miejscowych jako Zełwałd, wtórnie Zalewo. Miasto leży nad jeziorem o pięknej staropruskiej nazwie Ewingi (niem. Ewing-See). Bywa ono też znane pod wtórną nazwą "Jezioro Zalewskie", co należy zwalczać. Gwarowo: Zelvalt, do Zelvaldu.
Borek	Iława	1	Borreck	polskie	--	Nazwa w latach 1938-45: Hochfelde.
Dąbrowa	Iława	1	Damerau	polskie	--	Dawniej też: Damry (Kętrzyński).
Dół	Iława	1	Daulen	pruskie lub słowiańskie	--	NMP (t. II, s. 414) uważa tę nazwę za polską, chociaż nie wykluczałbym pruskiego pochodzenia. Położone obok wsi Jez. Iławskie, zwane było też Jeziorem Dolskim (niem. Eylenz-See albo Daulen-See).
Drwęca	Iława	6	Forsthaus Stenkendorf	niemieckie	Stańkowo Leśne	Przed wojną leśniczówka nosiła nazwę tożsamą z nazwą Stanowa (p. niżej). Ponieważ Stanowo nosiło przed wojną nazwę Stańkowo, uważam że powinno się tę nazwę tu przywrócić (z dookreśleniem Leśne, jak zwykło się odróżniać leśniczówki od tak samo nazwanych wsi). Powojenna nazwa Drwęca, pochodząca od rzeki, jest ahistoryczna.
Dziarnówko	Iława	1	Klein Seehren	pruskie	--	1317 Sernauken, 1333 Sernauken. Nazwa pochodzenia pruskiego. Dawniej też: *Dziarnówki Małe (?), p. niżej Dziarny.
Dziarny	Iława	1	Groß Seehren	pruskie	--	1338 Sernawischen, 1436 Sernau. Nazwa staropruska. Dawniej też: *Dziarnowo (?), Dziarnówki Wielkie (1667-72 Zarnowki Wielkie, odczytywane też jako "Żarnówki").
Emilianowo	Iława	2	Emilienhof	niemieckie	--
Franciszkowo	Iława	5~6	Freudenthal-Gut	niemieckie	Nowe Wybudowanie-Dwór (?)	Miejscowość była majątkiem, przynależącym do sąsiedniej wsi Freudenthal (ob. Franciszkowo Dolne, p. niżej), z którą dzieliła nazwę. Początkowo po wojnie Freudenthal i Freudenthal-Gut nazywano po polsku Wesołowo i Wesołówko, tłumacząc znaczenie nazwy niemieckiej (ludową polską nazwę "Nowe Wybudowanie" zignorowano). Takie rozwiązanie znajduje się w początkowych ustaleniach KUNM, jednak ostatecznie dla Freudenthal-Gut przyjęto funkcjonującą wówczas już w terenie, ale powojenną i nieuzasadnioną nazwę Franciszkowo (podczas gdy sąsiednie Franciszkowo Dolne wciąż było jeszcze oficjalnie "Wesołowem"). Na niektórych starych mapach i dokumentach można spotkać formę "Franciszkowo Górne", ale ten drugi człon z czasem zanikł. Ponieważ obecne Franciszkowo i Franciszkowo Dolne przed wojną dzieliły tę samą nazwę, której odpowiada przedwojenne Nowe Wybudowanie (p. niżej), wydaje się zasadne, aby przywrócić tę nazwę również w przypadku tej osady. Ponieważ miejscowość była określana przed wojną jako "dwór" (Gut/Hof), wydaje się, że można by dookreślić tę nazwę jako Nowe Wybudowanie-Dwór. Taka nazwa może budzić zdziwienie, ale i tak wydaje się najbardziej rozsądnym rozwiązaniem i pozwala usunąć z mapy nieuprawnione "Franciszkowo". Ewentualnie można by przywrócić powojenne ludowe Wesołówko (jako nawiązanie do n. niem.), ale taka nazwa nie oddaje związku między miejscowościami.
Franciszkowo Dolne	Iława	6	Freudenthal	niemieckie	Nowe Wybudowanie	Według ustaleń KUNM: Wesołowo. Nazwa ta bywa czasem używana do dziś. Wieś Freudenthal ludność polska określała mianem Nowe Wybudowanie ("wybudowanie" to północnopolskie określenie kolonii, przysiółka - z niem. Abbau). Po wojnie jednak zamiast tego oficjalnie wprowadzono nazwę "Wesołowo" (kalka I członu n. niem.), a nieoficjalnie używano nowej nazwy "Franciszkowo (Górne i Dolne)", co z czasem przedostało się do urzędowego użycia. Nazwa Franciszkowo nie ma jednak żadnego historycznego uzasadnienia i jest niezgodna z przedwojenną tradycją. Należy więc bezzwłocznie przywrócić autentyczną polską nazwę Nowe Wybudowanie. Tworzy to pewien problem w kwestii pochodnej nazwy sąsiedniej osady, o czym wyżej.
Frednowy	Iława	1	Frödenau	niemieckie	--
Gałdowo	Iława	1	Goldau	pruskie	--	1355 Goldowe.
Gardzień	Iława	1	Garden	pruskie al. słowiańskie	--	Dawniej też: Gardy, Gardzin (formy raczej wtórne).
Gromoty	Iława	1	Gramten	pruskie	--	1437 Grammeth.
Gulb	Iława	1	Gulbien	pruskie	--	Poprawna odmiana: Gulb - do Gulbi (r. żeński, jak Gołdap). Nazwa pruska od gūlbs - łabędź. Notowana przez Leydinga nazwa Łabędno to zapewne sztuczne tłumaczenie.
Jachimówka	Iława	2	Joachimsthal	niemieckie	--
Jażdżówki	Iława	1	Jadziowken	polskie	--	Nazwa w latach 1938-45: Seefriede.
Jezierzyce	Iława	1	Geserich	pruskie (hydronimiczne)	--	Nazwa wsi ponowiona od nazwy jeziora Jeziorak (niem. Geserich-See), zwanego dawniej po polsku także Jezierzyce. Nazwa jest pruskiego pochodzenia, w języku polskim silnie adideowana. Nazwa wsi utrwala starszą polską postać nazwy jeziora.
Jeziorno	Iława	3	Schöneck	niemieckie	--	Do 1999 oficjalnie: Piec (tak również u Leydinga). Do dziś nazwa bywa używana w formie Piec-Jeziorno (często mylnie cytowana jako "Pięć-Jeziorno"). Nie ma jednak uzasadnienia historycznego dla takiej podwójnej nazwy. Oba warianty są tworami powojennymi.
Julin	Iława	2	Julienhof	niemieckie	--
Kaletka	Iława	4?	Kalittken	polskie	Kalitka	Nazwa w latach 1938-45: Kallitten. Z zapisów i tradycji przedwojennej wynika jednoznacznie forma Kalitka. Taką formę też przyjął po wojnie KUNM, tak więc używana dziś "Kaletka" jest wynikiem jakiegoś przeinaczenia (hiperpoprawność?). Chyba warto to naprostować.
Kałdunki	Iława	6	Klein Schönforst	niemieckie	Szenworst Mały	Po więcej wyjaśnień, patrz niżej Kałduny. Miejscowość włączona w skład Rudzienic, stąd używana często nazwa Rudzienice-Kałdunki (w takiej postaci również miejscowość ta widnieje w oficjalnych spisach od 2005 r.). Jestem przeciwnikiem takiego nazewnictwa (a także łączenia miejscowości).
Kałduny	Iława	6	Groß Schönforst	niemieckie	Szenworst Wielki	Nazwa Kałduny (a także sąsiednie Kałdunki), wprowadzona po wojnie, pochodzi od nazwy wodnej Kałdun lub Kałdunek (niem. Groß, Klein Kaldunen-See), którą noszą aż cztery obiekty w pobliżu wsi (trzy jeziora i rzeczka). Jest to staropruska nazwa wodna (pierwotnie 1323 Candyein, 1400 Caldein, 1415 Kandein), która z czasem uległa wpływowi polskiemu. Nie jest to jednak historyczna nazwa tych miejscowości. Przedwojenne ludowe spolszczenie tej n. miejscowej brzmiało Szenworst (spotykane też: Szonforst), co wypadałoby przywrócić.
Kamień	Iława	1	Stein	niemieckie	--	Pierwotnie: Łabędź (1335). Nazwa Stein pojawia się niedługo później. Współcześnie miejscowość podzielona na Kamień Duży i Mały, przed wojną była to jedna miejscowość.
Kamionka	Iława	1~4	Groß Steinersdorf	niemieckie	(Kamionki)	Wieś powstała na pruskim polu osadniczym Sogar (1294). Przed wojną: Kamionki. Powojenna zmiana rodzaju nazwy niejasna. Wieś wchłonęła sąsiednią miejscowość Klein Steinersdorf, zwaną po polsku Silma. Nazwa ta jest pochodzenia pruskiego, pochodzi od położonego obok wsi jeziora.
Karaś	Iława	1	Karasch	polskie	--
Karłowo	Iława	1	Karlau	polskie	--	Część wsi Rudzienice, często używana nazwa Rudzienice-Karłowo (od 2005 r. oficjalna) - unikałbym tego typu podwójnego nazewnictwa.
Katarzynki	Iława	1	Katarschinken	polskie	--	Późniejsza, urzędowa n. niem: Neukrug (kiedy wprowadzona?).
Kozianka	Iława	1	Kosanken	polskie	--	Nazwa w latach 1938-45: Kleinsehren-Abbau. Dawniej też: Kożanka (-ż- jako hiperpoprawność lub pod wpływem gwarowym).
Kwiry	Iława	1	Quirren	pruskie	--
Laseczno	Iława	6	Groß Herzogswalde	niemieckie	Rycwałd	Oboczna (ludowa) n. niem: Retzwalde (stąd przedwojenne spolszczenie). Obecna nazwa jest chrztem KUNM.
Laseczno Małe	Iława	6	Klein Herzogswalde	niemieckie	Rycwałdzik	Po więcej wyjaśnień: patrz wyżej. Krótko po wojnie, Leyding odnotowuje polską formę Osiniec - ta się jednak ostatecznie nie przyjęła.
Lowizowo	Iława	1	Luisenseegen	niemieckie	--	Obocznie: Łowizowo. Nie wiem, która nazwa obowiązuje obecnie, obie są spotykane w opracowaniach przedwojennych (Lowizowo częściej).
Ławice	Iława	1	Hansdorf	niemieckie	--	Polska nazwa Ławice pojawia się pierwszy raz u Kętrzyńskiego. Niepewnego początku (zapiski terenowe Leydinga poświadczają, że funkcjonowała u ludu w latach 30. XX wieku). Leyding odnotowuje formę Januszkowo, opartą na niemieckiej (por. 1325 Hannusdorf). Nie notowana wcześniej, może jego twór.
Makowo	Iława	3	Melchertswalde	niemieckie	--
Mały Bór	Iława	1	Klein Heide	niemieckie	--	Miejscowość Papiernia wydzielona z Małego Boru.
Mątyki	Iława	1	Montig	pruskie	--	Dawniej też pisane: Montyki.
Mózgowo	Iława	1~4	Mosgau	słowiańskie	(Mozgowo)	Przed wojną raczej: Mozgowo (bez "ó"). Pierwotnie: 1323 Nosgowicz, 1393 Nosgwicz, Nosowicz - chyba Mozgowice al. Nozgowice.
Nejdyki	Iława	1	Neuguth	niemieckie	--
Nowa Wieś	Iława	1	Neudorf	niemieckie	--
Nowy Ostrów	Iława	1	Neu Werder	niemieckie	--
Owczarnia	Iława	1	Schäferei	niemieckie	--	Cześć wsi Gałdowo, nie wiem na ile jej nazwa funkcjonuje.
Pikus	Iława	1	Pikus	pruskie?	--	Przydałyby się informacje etymologiczne.
Prasneta	Iława	1	Hütte	niemieckie	--	Niem. też Alt-Hütte. Nazwa Prasneta pojawia się u Kętrzyńskiego. Pochodzenie tej nazwy jest niejasne, nie figuruje też ona w żadnych starych dokumentach. NMP (t. IX, s. 234) uważa tę nazwę za sztuczną, aczkolwiek być może ma ona jakiś związek z nazwą położonej nieopodal (aczkolwiek nie w bezpośrednim sąsiedztwie) wsi Praszki (niem. Prassen, patrz niżej).
Praszki	Iława	4	Prassen	pruskie?	Prasy	U Chojnackiego i Leydinga Prasy. Dla obowiązującej formy Praszki nie znajduję uzasadnienia. Potrzebne zapisy źródłowe i informacje etymologiczne. Identyczna n. Prassen (ob. Prosna) niedaleko Sępopola uchodzi za pruską.
Przejazd	Iława	6	Freydeck	niemieckie	Frejdyki
Radomek	Iława	1	Klein Radem	słowiańskie	--	1324 Radem. Nazwa ponowiona od Radomna w obecnej gm. Nowe Miasto Lubawskie.
Rodzone	Iława	1	Deutsch Rodzonne	polskie	--	Nazwa w latach 1938-45: Rosen. Oboczna nazwa niem. (przed 1938): Rosenkrug, także Rodnen. Dawniej istniała po sąsiedzku również wieś Rodzone Polskie (niem. Polnisch Rodzonne, od 1877 Rosen), która po IWŚ znalazła się po drugiej (polskiej) stronie granicy.
Rudzienice	Iława	1	Raudnitz	pruskie	--	Dawniej też: Rudzicz, Rudziąż, Rudzież. 1249 Raydez, 1250 Rudencz. Nazwa pruskiego pochodzenia. Spolszczenie jako Rudzienice znane już w XVI w. W literaturze XIX-XX w. często pojawia się forma Rudzicz (rzadziej Rudziąż), prawdopodobnie sztucznawa. W przedwojennych źródłach można też zrzadka spotkać formę Rudzież (do Rudzieży), której ludowości dowodzi zapisana przez Leydinga nazwa terenowa Rudzieskie Lasy (z 1931 r.). Z kolei współczesny zapis gwarowy chyba należy odczytywać jako *Rudziądz. Gwarowo: Ruʒ́onc.
Sarnówek	Iława	6	Lannoch	polskie	Łanioch	Nazwa w latach 1938-45: Kleinschwalge. Pierwotnie: Schwalge (1789), Klein Schwalgen. Nazwa ponowiona od pierwotnej nazwy Lasów Siemiańskich (1595 Schwalge - p. niżej Siemiany), która uchodzi za staropruską. Nazwa polska Łanioch (lub może Łanoch?) pojawia się w XIX w. W okresie hitlerowskim wprowadzono nazwę nawiązującą do pierwotnej. Choć historyczną nazwę Łanioch (tak jak wg ustaleń KUNM) wciąż można spotkać w użyciu, to jednak częstsza wydaje się być postać Sarnówek (taka też widnieje w nazwie położonego tam ośrodka wypoczynkowego, należącego do TVP). Jest to jednak nazwa ahistoryczna, będąca powojennym przeinaczeniem. Należy niewątpliwie wrócić do historycznej i oficjalnej polskiej nazwy Łanioch.
Sąpy	Iława	1	Sumpf	niemieckie	--
Segnowy	Iława	1	Seegenau	niemieckie	--
Siemiany	Iława	6	Schwalgendorf	hybryda (prus. + niem.)	Szwałkowo	Nazwa pierwotna pochodna od n. lasu Schwalge (1595). Pochodzenie tej nazwy nie jest w pełni jasne, ale prawdopodobnie mamy tu do czynienia z nazwą staropruską. Dzisiaj las ten nazywa się Lasem Siemiańskim, ale należałoby używać nazwy Szwałk. Spolszczona nazwa Szwałkowo pojawia się na przedwojennych mapach i u Leydinga. Nazwa nadana po wojnie jest typowym pseudoimiennym chrztem KUNM. Miejscowość Różek wydzielona z Siemian.
Skarszewo	Iława	4	Scharschau	pruskie	Szarszewo	Nazwa pruska, pochodzi od pobliskiego jeziora, zwanego dziś jez. Karaś (niem. Scharschau-See albo Karrasch-See), od miejscowości Karaś (p. wyżej). Najstarszy zapis nazwy jeziora to: 1324 Sersaw, co Przybytek rekonstruuje jako *Skersaws. Przed wojną: Szarszewo. Taka postać pojawia się już w XIX w. u Ceynowy (jako n. kaszubska) i pracy J. Krzepeli z 1925 roku, dotyczącej pomorskich rodów szlacheckich. Za zgodny chyba trzeba uznać też przekaz Leydinga - Szarzewo (już w 1931 zapisał on taką formę w kontekście jeziora [obocznie do formy Szerzawa]), z uproszczeniem -rsz- > -rz-, zapewne pod wpływem gwarowej (i staropolskiej) "drżącej" wymowy "rz". Przyjęta przez KUNM nazwa Skarszewo, chociaż teoretycznie nienaganna (i bliska rekonstruowanej formie pruskiej, choć brak zapisów hist. jednoznacznie wskazujących na nagłosowe Sk-), to jednak łamię tę przedwojenną tradycję, której zawsze wolę się trzymać w takich sytuacjach.
Smolniki	Iława	1	Theerofen	niemieckie	--	Nazwa w latach 1858-1945: Alteiche. Powód zmiany niejasny. Od starszej niem. nazwy tej wsi pochodzi nazwa pobliskiego jeziora Theerofen See, zwanego po polsku Jez. Długim (nazwa genetycznie starsza - 1333 Dlugen, 1595 Langsee). Należy wystrzegać się niepoprawnej nazwy "Jezioro Zielone".
Solniki	Iława	4?	Zollnick	słowiańskie?	Celnik (?)	U Kohutka i Leydinga zgodnie: Celnik. Może więc postać ta faktycznie była używana przed wojną? Z drugiego tomu słownika Leydinga wiadomo, że materiał z powiatu suskiego zebrał on już w latach 30. XX w., ale nie wiadomo, czy ta konkretna nazwa pochodzi od ludu (pierwszy tom [nazwy miejscowe] jest prostym skorowidzem, nie określa polskich nazw w żaden sposób). Jeżeli tak, wynika ona z hybrydalnej (znaczeniowo-fonetycznej) adaptacji formy niem. Potrzebne informacje etymologiczne - sądząc po sufiksie, mamy tu do czynienia raczej z nazwą słowiańską, więc może postać ustalona przez KUNM byłaby wartościowsza (zwłaszcza w obliczu braku dowodów na ludowość formy Celnik).
Stanowo	Iława	4	Stenkendorf	hybryda (słow./prus. + niem.)	Stańkowo	Przed wojną: Stańkowo (tak u Chojnackiego i Leydinga - zapisy terenowe z drugiego tomu dowodzą ludowości tej nazwy). Choć nie dotarłem do odpowiedniego rozporządzenia, wydaje mi się, że taką formę uchwalono po wojnie (prawdopodobnie z dookreśleniem jako Stańkowo Iławskie). Obecna forma jest więc wynikiem jakiegoś przeinaczenia. Pierwotnie: Stankendorf (1418), Stanekendorff (1476). Nazwa pochodzi od imienia osobowego, które można interpretować jako słowiańskie (Stanek, Staniek = Stanisław) lub pruskie (Stanike, Stancko). Tym bardziej więc poprawna wydaje się starsza postać Stańkowo.
Starzykowo	Iława	2~3	Groß Stärkenau	niemieckie	--	Osada Strakowo wydzielona ze Starzykowa. Jej nazwa jest chyba obocznym, nieoficjalnym powojennym spolszczeniem niemieckiej nazwy tej wsi.
Stęgwica	Iława	1?	Stengwitz	pruskie?	--	Nazwa wsi pochodna od n. jeziora (która ma pruskie pochodzenie - 1302 Schinewiten). Sądząc po brzmieniu formy niemieckiej, nazwa pruska mogła zostać spolonizowana. Brak w literaturze przedwojennej, ale Leyding zapisał nazwę terenową Stęgwickie Jezioro (a także Stęgwicki Mechacz) już w 1931 roku, co sugerowałoby ludowość nazwy Stęgwica. Przydałaby się jednak dokładniejsza dokumentacja.
Stradomno	Iława	1	Stradem	pruskie	--	1325 Stradam
Szałkowo	Iława	2	Schalkendorf	hybryda (prus. + niem.)?	--	Nazwa odosobowa - w kartotece NMP I człon nazwy porównywany jest z litewskimi n.os. z rdzeniem Šauk (np. Šaukolas, Šaukalas [dosł. "krzykacz"], Šauk-inas, Šauk-evičius) i polskimi Szalka, Szalko. Mamy więc prawdopodobnie do czynienia z nazwą niemiecką utworzoną na bazie bałtyckiej n. osobowej.
Szczepkowo	Iława	1	Louisenhof	niemieckie	--	1438 Schepken, Szepkau. Nazwa polska Szczepkowo pierwotna, z czasem zastąpiona przez n. niem. Louisenhof, chociaż jeszcze na przełomie XVIII i XIX w. funkcjonowała obocznie w zniemczonej formie Schöpkau.
Szeplerzyzna	Iława	1	Schönerswalde	niemieckie	--	Nazwa polska jest przedwojenna. Nie do końca jasna, zapewne twór od nazwiska.
Szwalewo	Iława	5	Alt Schwalge	pruskie	Stary Szwałk	Do 2005 (?) roku: Stare Swale. Taką nazwę ustaliła KUNM. Forma obecna, chociaż bliska fonetycznie, wynika już ze zmiany powojennej. Pierwotna nazwa miejscowości pochodzi od lasu Schwalge, dziś znanego jako Lasy Siemiańskie (p. wyżej Siemiany). Nazwa lasu jest prawdopodobnie pruskiego pochodzenia, więc uważam, że należy przywrócić tej miejscowości nazwę bliższą oryginałowi. Co prawda, oficjalna forma Stare Swale mogłaby się nadać, jednak preferuję używaną przez Leydinga formę Stary Szwałk, ponieważ jest ona bardziej konsekwentna z nazwą Szwałkowo - historyczną polską nazwą Siemian. Sam las również powinien nosić nazwę Szwałk. Miejscowość leży nad jeziorem Urowiec (niem. Urowiecz-See, zmienione w czasach hitlerowskich na Schwalger-See). Należy bezwzględnie tępić wtórną, niepoprawną nazwę "Jezioro Siemiańskie".
Szymbark	Iława	1	Schönberg	niemieckie	--	Dawniej też: Szenburk.
Tchórzanka	Iława	1	Languth	niemieckie	--	Nazwa polska stara, istniała obocznie do niemieckiej. Być może pierwotna.
Tłokowisko	Iława	3	Brunstplatz	niemieckie	--	Do 2005 roku oficjalnie: Spędziny.
Tynwałd	Iława	1	Tillwalde	niemieckie	--	Gwarowo: Tïnvou̯t, -vou̯da.
Urwisko	Iława	2	Urwiese	niemieckie	--	U Leydinga: Urwis. Forma ta, podobnie jak obecna, jest adideacją n. niem.
Wiewiórka	Iława	1	Susannenthal	niemieckie	--	Nazwa polska jest stara (również nieofic. niem. Wiewiorken), być może pierwotna.
Wikielec	Iława	1	Winkelsdorf	niemieckie	--	Pierwotnie niem. Herzog(en)winkel (1317 Hertzogenwinkel, 1324 Hertzigwienkel).
Wilczany	Iława	1~4	Wolfsdorf	niemieckie	(Wilczan)	W opracowaniach przedwojennych raczej Wilczan (w liczbie poj.). Pluralizacja powojenna, ale być może ludowa.
Windyki	Iława	1	Windeck	niemieckie?	--
Wola Kamieńska	Iława	5	Stein-Kaspendorf	niemieckie	Wodonity	Niem. też Kaspendorf (bez członu relacyjnego). Pierwotnie: Woyacnik (1335), Woyatenig (ok. 1400 roku). Oprócz tego, w 1350 r. pojawia się zapis Wodoniten, welches itzund Caspendorff heisst. Obie nazwy są bez wątpienia pruskiego pochodzenia. KUNM najwyraźniej przeoczyła te fakty, nadając wsi nową nazwę Wola Kamieńska, która zachowuje relacyjny przedwojennej nazwy niemieckiej, jednak sama w sobie jest ahistoryczna. Wobec istnienia dwóch historycznych nazw pruskich dla tej wsi, należało jedną z nich spolszczyć. Jako podstawę nowej nazwy polskiej wybieram, całkowicie arbitralnie, nazwę zanotowaną później, ze względu na bardziej przejrzystą budowę i większą łatwość spolszczenia.
Zazdrość	Iława	1	Zazdrosz	polskie	--	Nazwa w latach 1865-1945: Bonin. Dość ciekawa zmiana nazwy.
Ząbrowo	Iława	1	Sommerau	niemieckie?	--	1324 Someraw. Nazwa prawdopodobnie niemiecka, spolonizowana przez miejscową ludność jako Ząbrowo.
Biskupiczki	Kisielice	1	Bischdorf	niemieckie	--
Butowo	Kisielice	1	Bauthen	pruskie	--	1285 Buthowe, 1326 Buthow.
Nowy Folwark	Kisielice	1	Neu Vorwerk	niemieckie	--
Stary Folwark	Kisielice	1	Alt Vorwerk	niemieckie	--
Galinowo	Kisielice	1	Gallnau	pruskie	--	Pierwotnie: Czemayn (1302). Również nazwa pruska.
Goryń	Kisielice	1	Guhringen	pruskie	--	1293 Goryn, 1314 Gorin.
Jędrychowo	Kisielice	1	Heinrichau	niemieckie	--	Dawniej też: Henrykowo.
Kantowo	Kisielice	2??	Kantershof (?)	niemieckie (?)	--	Na niemieckich przedwojennych mapach miejscowość jest bezimienna (najprawdopodobniej kolonia Gorynia). Nazwa Kantershof pochodzi ze źródeł internetowych, a więc jest niepewna.
Klimy	Kisielice	6	Harnau	niemieckie	Harnowo	Pierwotnie niem. Hermenau. Pol. przedwojenne: Harnowo, Hermanowo. Nazwa powojenna Klimy bez uzasadnienia.
Limża	Kisielice	1	Limbsee	pruskie	--	1326, 1329 Lynsen.
Łęgowo	Kisielice	1	Langenau	niemieckie	--	Dawniej też: Łęgnowo, Lęgowo.
Łodygowo	Kisielice	1	Ludwigsdorf	niemieckie	--	Dawniej dwie miejscowości: Łodygowo Małe i Wielkie (Klein, Groß Ludwigsdorf) Pierwotnie: Scharnot (1285), Scharnothen (1293). Jest to nazwa staropruska (rekonst. *Skarn-ōt-), na jej podstawie Leyding postuluje pol. Szaroty, ale to sztuczność. Wieś jest jedną z najstarszych w okolicy.
Ogrodzieniec	Kisielice	6	Neudeck	niemieckie	Nejdak	Przedwojenną nazwę wsi utrwala leśniczówka o nazwie Nojdek (chociaż lepszą nazwą byłoby Łęgowo-Leśnictwo - przed wojną była to część Łęgowa). Przedwojenne spolszczenie brzmiało Nejdak, co KUNM zastąpiła sztucznym chrztem "Ogrodzieniec".
Pławty Małe	Kisielice	1	Klein Plauth	pruskie	--
Pławty Wielkie	Kisielice	1	Groß Plauth	pruskie	--
Sobiewola	Kisielice	1	Sobiewolla	polskie	--	Nazwa w latach 1913-45: Eigenwill. 1518 Swafela. O ile zapis ten nie jest zniekształcony, oznaczałoby to, że wieś pierwotnie nosiła nazwę Swawola.
Trupel	Kisielice	1	Traupel	pruskie	--	1280 Tropil, 1326 Trupil. Nazwa pruska, przejęta od nazwy jeziora Trupel (niem. Traupeler See, 1326 Trupil). Historycznie wieś dzieliła się na Trupel Górny i Dolny.
Wałdowo	Kisielice	1	Waldau	pruskie?	--	1289 Waldowe. Nazwa dwuznaczna - możliwa niemiecka lub pruska etymologia.
Wola	Kisielice	1	Wolla	polskie	--	Nazwa w latach 1938-45: Willenfeld.
Adamowo	Susz	3	Adolfshof	niemieckie	--
Babięty Małe	Susz	1	Klein Babenz	pruskie lub słowiańskie	--	Dawniej też: Babieniec Mały.
Babięty Wielkie	Susz	1	Groß Babenz	pruskie lub słowiańskie	--	Dawniej też: Babieniec Wielki. 1367 Bobenicz, 1373 Bobencz.
Bałoszyce	Susz	1	Groß Bellschwitz	prawdop. słowiańskie	--	1316 Belzicz, 1484 Belczytz. Postać Bałoszyce jest z pewnością wtórna, postać pierwotna jest jednak trudna do odtworzenia ze względu na zgermanizowane zapisy. U Leydinga: Białoszyce, Bielszowice - są to chyba sztuczne próby odtworzenia postaci najstarszej. Ceynowa z kolei podaje postać Belszwice, utworzoną na podstawie formy niemieckiej.
Bałoszyce Małe	Susz	1*	Klein Bellschwitz	prawdop. słowiańskie	(Bałoszyczki)	Więcej informacji: patrz wyżej. W źródłach przedwojnnych raczej Bałoszyczki. Taka postać zdaje się być sensowniejsza, ze względu na to, że nazwę sąsiedniej wsi ustalono jako Bałoszyce, a nie Bałoszyce Wielkie.
Boleszów	Susz	5	Wilhelmswalde	niemieckie	Wilamówka	U Leydinga Wilamówka, co jest nawiązaniem do n. niemieckiej. Taka nazwa zdaje się lepsza od obowiązującego pseudoimiennego chrztu.
Bornice	Susz	1	Bornitz	pruskie lub słowiańskie	--	Dawniej też: Borznice.
Bronowo	Susz	1	Groß Brunau	polskie?	--	Dawniej też: Brunowo.
Brusiny	Susz	2*	Groß Brausen	niemieckie?	(Brusiny Wielkie)	1321 Brusen, 1338 Brusin. Przyjęta po wojnie polska nazwa zdaje się nawiązywać do zapisu z 1338, ale może jednak poprawniejszą etymologicznie formą byłyby Brusy? Tradycyjnej formy brak, chociaż niewykluczone, że używana przez Leydinga forma Brudzewo (i odpowiednio Brudzewko dla Brusin Małych) jest ludowa i przedwojenna (to dlatego, że materiał nazewniczy z tego obszaru Leyding zebrał już na początku lat 30. XX w., poza tym wspomina o nazwie "Brudzewo" jeszcze w drugim tomie swojego słownika [wydanym już długo po ustaleniach KUNM - nazwy różne od urzędowych trafiają się tam już tylko sporadycznie, podane w nawiasach i głównie tam gdzie faktycznie istnieje przedwojenna polska tradycja]).
Brusiny Małe	Susz	2	Klein Brausen	niemieckie?	--	Zob. wyżej Brusiny.
Chełmżyca	Susz	5	Kölmsee	hybryda (prus. + niem.)	Kołmin	1336 Colmin, 1401 Colmen, Kaelmen. Przyjęta po wojnie forma Chełmżyca, to potworek językowy, niesłusznie nawiązujący do n. Chełmża (niem. Kulmsee). W rzeczywistości mamy tu do czynienia z nazwą staropruską, ponowioną z nazwy pobliskiego jeziora (zwanego Kołm lub Kolmowo). Nazwę wsi należało ustalić konsekwentnie do nazwy jeziora, opierając się na formie pruskiej.
Czerwona Woda	Susz	1	Rothwasser	niemieckie	--
Dąbrówka	Susz	3	Muttersegen	niemieckie	--
Dolina	Susz	6?	Vogtenthal	niemieckie	Wójtowizna	U Leydinga: Wójtowizna. Nazwa ta pojawia się nie tylko w pierwszym tomie jego słownika, ale jest również wspominana w drugim - "łąki (...) na półn-zach. od osady leśn. Doliny (Wójtowizny)". Jedynie nazwy ludowe, o przedwojennej tradycji są w taki sposób przez niego zaznaczane.
Emilianowo	Susz	2	Emilienhof	niemieckie	--
Fabianki	Susz	2	Fabianshof	niemieckie	--
Falknowo	Susz	1	Groß Falkenau	niemieckie	--	1448 Wyelhnyow - odczytywane Wielniów. Zapewne wcześniejsza adaptacja n. niemieckiej.
Falknowo Małe	Susz	1*	Klein Falkenau	niemieckie	(Falknówko)	Przed wojną raczej Falknówko. Taka forma miałaby więcej sensu, ze względu na brak dookreślenia Wielkie w nazwie Falknowa.
Grabowiec	Susz	4?	Buchfelde	niemieckie	Grabowo	Chojnacki podaje nazwę polską: Grabowo. Jako, że nazwa ta nie pojawia się w żadnym wcześniejszym źródle, być może jest to sztuczność. Niemniej jednak, postać przyjęta przez KUNM jest bez wątpienia modyfikacją przekazu Chojnackiego, więc może warto przywrócić postać wcześniejszą, przedwojenną? Oprócz tego, warto nadmienić, że Leyding notuje bardziej dosłowne tłumaczenie n. niem.: Bukowiec.
Huta	Susz	1	Hütte	niemieckie	--
Jakubowo Kisielickie	Susz	1*	Jakobau	polskie	(Jakubowo)
Janowo	Susz	6	Baadeln	niemieckie?	Watlewo	Nazwa Baadeln tajemnicza - przez Czopek-Kopciuch i autorów NMP uważana za niemiecką (i zestawiana z niem. nazwami os. Badel, Battel), chociaż nie wykluczałbym też pochodzenia pruskiego, od zaświadczonej prus. n. os. Beydil (por. zapis 1400 Beydelsche See - jezioro k. Watlewa/Janowa, obecnie bagno). Ludność polska spolonizowała tę nazwę jako Watlewo (Kętrzyński podaje też wariant niem. Wadlau, ale nie znajduję go nigdzie indziej), mimo to po wojnie ustalono ahistoryczną nazwę "Janowo". Należy to zmienić, zwłaszcza że nazwa Watlewo funkcjonowała w potocznym użyciu jeszcze długo po wojnie.
Januszewo	Susz	1	Januschau	polskie	--	Pierwotnie: *Jeniszowo (1312 Jenischau). Forma ta wykazuje cechy gwarowe.
Jawty Małe	Susz	1	Klein Jauth	pruskie	--
Jawty Wielkie	Susz	1	Groß Jauth	pruskie	--	1287 Jautin.
Kamieniec	Susz	1	Finckenstein	niemieckie	--	Pierwotnie: Halbendorf alias Media Villa (1321). Być może pol. *Półwieś. Polska forma Kamieniec spotykana od XIX w., zapewne połowiczne tłumaczenie n. niem.
Karolewo	Susz	2	Karlswalde	niemieckie	--
Krzywiec	Susz	3	Freiwalde	niemieckie	--
Lisiec	Susz	2	Fuchsmühle	niemieckie	--
Lubnowy Małe	Susz	1	Klein Liebenau	niemieckie (hydronimiczne?)	--	Dawniej też: Lignowy, Lignowo Małe.
Lubnowy Wielkie	Susz	1	Groß Liebenau	niemieckie (hydronimiczne?)	--	Dawniej też: Lignowy, Lignowo Wielkie. Nie wykluczałbym hydronimicznego pochodzenia nazwy, od n. rz. Liwy (niem. Liebe). Wsie nie znajdują się bezpośrednio nad rzeką, ale w pobliżu. W potocznym powojennym użyciu ahistoryczna nazwa Lipowo. Unikać.
Michałowo	Susz	1	Michelau	polskie	--
Nipkowie	Susz	1	Groß Nipkau	słowiańskie	--	1361 Nypekaw. NMP wywodzi od słow. n. os. Nipek, Nipko. Nazwa wariantywna w PRNG: Lipiny. Brak dla niej uzasadnienia historycznego.
Olbrachtowo	Susz	1	Groß Albrechtau	niemieckie	--	Dawniej też: Albrachtowo, Albrechtowo.
Olbrachtówko	Susz	1	Klein Albrechtau	niemieckie	--	Dawniej też: Albrachtówko, Albrechtówko.
Piaski	Susz	2	Sandberg	niemieckie	--
Piotrkowo	Susz	1	Peterkau	polskie	--
Redaki	Susz	6	Charlottenwerder	niemieckie	Szarłatowo	U Ceynowy pojawia się forma Szarłatowo. Jest to jedyny przykład przedwojennej polskiej (czy dokładniej kaszubskiej) tradycji dla tej wsi. Przyjęta po wojnie nazwa Redaki, choć brzmi dość intrygująco i nietypowo (jak na chrzest KUNM), nie wydaje się mieć uzasadnienia.
Róża	Susz	2	Rosenhain	niemieckie	--	Od 2016 r. oficjalnie: Emilianowo-Róża. Osobiście jestem przeciwnikiem takiego prefiksowania miejscowości nadrzędnych. To jakieś urzędnicze konwencje, nie służące lokalnej toponimii ani tożsamości. U Leydinga Różajny, co jest dokładniejszym przejęciem fonetycznym n. niem.
Różanki	Susz	3 (2?)	Rasenfeld	niemieckie	--	Powojenna n. polska wynika zapewne z błędnego odczytania nazwy Rasenfeld jako Rosenfeld (aczkolwiek może taka interpretacja ma jakieś uzasadnienie? Nie dysponuję dokumentacją).
Różnowo	Susz	1	Rosenau	niemieckie	--	Osada Rumunki wydzielona z Różnowa lub powstała po wojnie. Brak jej na przedwojennych mapach.
Rudniki	Susz	5	Liebenbruch	niemieckie (hydronimiczne)	Liwskie Bagno	Wieś leży nad rzeką Liwą (Liebe), której nazwa ma starożytne, pruskie pochodzenie. Wypadałoby ten źródłosłów zachować.
Stawiec	Susz	5	Merinoß	niemieckie (internacjonalizm)	Merynos	Osada (dawny folwark) znajduje się nad jeziorem Merynos (niem. Merinoß-See), którego nazwa pochodzi od nazwy rasy hodowanych tam niegdyś owiec. Nazwę miejscowości należało ustalić konsekwentnie do nazwy jeziora. Tym bardziej, że PRNG rzeczywiście notuję n. Merynos jako wariantywną nazwę tej osady. Jezioro Merynos nosiło również nazwę Olszan lub Olszewo (niem. Olszan See, 1386 Olschau), polskiego pochodzenia. Nie ma jednak takiej tradycji dla n. osady.
Ulnowo	Susz	1	Faulen	niemieckie	--	Dawniej też: Falewo, Ulowo. 1321 Wulowe - nazwa uważana w literaturze za niemiecką. Spolonizowana jako Ulnowo lub Falewo.
Wądoły	Susz	3	Friedrichsburg	niemieckie	--	W PRNG wariant: Frydrychowo (może warte wprowadzenia, jako odzwierciedlenie n. niemieckiej). U Leydinga jeszcze inaczej - Pchlarki. Brak przedwojennej polskiej tradycji.
Wiśniówek	Susz	3	Weizenfelde	niemieckie	--
Zieleń	Susz	4	Grünhof	niemieckie	Zielony Dwór	U Ceynowy: Zielony Dwór.
Zofiówka	Susz	2	Sophienwalde	niemieckie	--
Żakowice	Susz	2	Schakenbruch	niemieckie	--	I człon nazwy niem. imienny, prawdopodobnie niemiecki (chociaż nie wykluczałbym w pełni bałtyckiej etymologii). Powojenna nazwa polska naśladuje pierwszy człon n. niem. fonetycznie. Dodatkowo, u Leydinga pojawia się bliższy formie niemieckiej wariant Szakowice.
Bajdy	Zalewo	2	Boyden	pruskie	--
Barty	Zalewo	1	Barten	pruskie	--
Bądki	Zalewo	2	Bündtken	pruskie	--	1543 Bundicken.
Bednarzówka	Zalewo	2	Böttchershof	niemieckie	--
Boreczno	Zalewo	6	Schnellwalde	niemieckie	Szniewałd	Przed wojną: Szniewałd. Leyding notuje co prawda Śniegwałd, ale wolę trzymać się formy o przedwojennej tradycji.
Brzeziniak	Zalewo	2	Birkenthal	niemieckie	--
Bukowiec	Zalewo	1	Bukowitz	polskie	--	Oboczna n. niem. Mottitscher Winkel (od miejs. Matyty - p.).
Dajny	Zalewo	2	Deunen	pruskie	--
Dobrzyki	Zalewo	3	Weinsdorf	niemieckie	--	Pierwotnie niem. Wigandesdorf (zlatynizowane Wygando villa [1304]).
Duba	Zalewo	3	Leißnersberg	niemieckie	--	Miejscowość leży nad jeziorem Dauby (niem. Duben-See), którego nazwa ma staropruskie pochodzenie. Nadana po wojnie nazwa Duba nawiązuje do tego faktu, nie jest to jednak historyczna nazwa tej wsi (ta od początku nazywała się Leißnersberg). Nazwę można było ustalić konsekwentnie z nazwą jeziora. Z drugiej strony, można mieć zastrzeżenia, co do polskiej formy nazwy jeziora - ustalono ją jako Dauby, co razi od razu nietypowym dla języka polskiego dyftongiem -au- (ten w przyswojeniach pruskich nazw był często zastępowany przez -u-). Co prawda, nazwa w takiej formie nie jest niemożliwa, ale fakt, że w języku niemieckim nazwa Dauben-See wyewoluowała do Duben-See może sugerować wpływ języka polskiego (Niemcy zwykle zachowują dyftong -au). Oznaczałoby to, że okoliczna ludność nazywała to jezioro Duby (lub podobnie), co nie zostało jednak utrwalone w dokumentach. Wówczas nazwa wsi mogłaby zostać bez zmiany.
Gajdy	Zalewo	2	Goyden	pruskie	--
Girgajny	Zalewo	2	Gergehnen	pruskie	--	1315 Girgeine.
Gubławki	Zalewo	1~2	Gablauken	pruskie	--	ok. 1400 Gubelawken. Chojnacki co prawda podaje Gabławki (opierając się na formie niemieckiej), jednak nie jest to chyba forma oparta na ludowym użyciu. Ostateczna forma Gubławki, nadana przez KUNM, nawiązuje do pierwotnej, pruskiej postaci nazwy (rekonst. *Gubelauks), a więc nie można jej uznać za złą.
Huta Wielka	Zalewo	2?	Albrechtswalde	niemieckie	--	Leyding notuje oboczną n. niem. Groß Hütte. To uzasadniałoby nazwę obecną.
Janiki Małe	Zalewo	2	Klein Hanswalde	niemieckie	--	Patrz niżej.
Janiki Wielkie	Zalewo	2	Groß Hanswalde	niemieckie	--	W XIV w. odnotowana forma Joniken (1375), którą należy uznać za pruską. Stąd powojenna n. polska.
Jaśkowo	Zalewo	1	Jäskendorf	hybryda (pol. + niem.)	--
Jerzwałd	Zalewo	1	Gerswalde	niemieckie	--	Z okolicami Jerzwałdu utożsamia się staropruską nazwę Keysen (1272).
Jezierce	Zalewo	5	Haack	niemieckie	Pokutyty al. Hak	Blažiene odnosi tutaj pierwotną nazwę pruską, zapisaną jako Pokotiten, Pakutiten (1286); Bacutitien (1365); Bakatythen, Bakutiten (1400). W zapiskach widać spore wahanie fonetyczne (przede wszystkim pod względem dźwięczności nagłosowej spółgłoski), więc ustalenie jej poprawnej rekonstrukcji nie jest proste. Wydaje mi się jednak, że nawet najbardziej arbitralne i niepewne spolszczenie nazwy pruskiej jest lepsze niż urzędowy nowotworek "Jezierce", który nie ma absolutnie żadnego uzasadnienia historycznego. U Leydinga i w potocznym (obocznym) użyciu: Hak. Forma ta jest bezpośrednim i dość naturalnym przejęciem n. niem., więc wydaje się o wiele bardziej wartościowa od KUNMowskiego nowotworka "Jezierce", jednak aby "przebić" omawianą wyżej nazwę pruską, musiałyby się znaleźć jakieś dowody na przedwojenność tej formy.
Karpowo	Zalewo	2	Kerpen	pruskie	--	1286 Kerpow.
Kiemiany	Zalewo	4	Kämmen	pruskie	Kamy	1333 Kemen, obocznie Reynconis (1343). Obie nazwy pruskie. Historyczne, przedwojenne spolszczenie to Kamy, co znajduje potwierdzenie w dokumencie z 1820 i u Leydinga. Po wojnie najwyraźniej przeoczono ten fakt, ustalając nowe spolszczenie Kiemiany. Główna część dawnej wsi dziś nie istnieje. Pozostały jedynie zabudowania kolonii, dziś chyba należące do Dobrzyk.
Koziny	Zalewo	5	Köszen	pruskie	Kiesy	1437 Kesen. Nadana przez KUNM nazwa Koziny raczej nie oddaje w poprawny sposób brzmienia pruskiego oryginału, jest to co najwyżej luźne nawiązanie. Uważam, że trzeba tę nazwę naprostować.
Kupin	Zalewo	2	Kuppen	pruskie	--	Do 2011 r. oficjalnie Kupinin. Forma ta musiała się ustalić po wojnie wbrew ustaleniom KUNM (ta ustaliła Kupin). W 2011 r. powrócono jednak do postaci wprowadzanej przez Komisję.
Likszany	Zalewo	1	Lixainen	pruskie	--	Pierwotnie: 1343 Juxeyne. Obie nazwy (pierwotna i współczesna) oczywiście o pruskim pochodzeniu. U Leydinga: Liksajny (co bliższe pruskiemu oryginałowi, ale niekoniecznie zgodne z przedwojenną tradycją) - zob. też wieś Liksajny w gm. Miłomłyn (pow. ostródzki).
Matyty	Zalewo	2	Motitten	pruskie	--	1343 Matiten, Mathitin.
Mazanki	Zalewo	5	Mosenz	pruskie	Mazańce	1326 Mosancz, 1326 Masanz, ok. 1400 Mosencze. Nie można uznać formy Mazanki za poprawne spolszczenie tej pruskiej nazwy, ze względu na nieetymologiczny sufiks -ki (w dokumentach konsekwentnie -nz, -ncze itp., nigdy nie było w tej nazwie -k-), stąd moja propozycja, by "naprostować" tę nazwę do postaci Mazańce (por. zwłaszcza do zapisu z 1400). Leydingowa propozycja Mosiądz wydaje mi się zbyt daleko adideowana.
Międzychód	Zalewo	5	Mitteldorf	niemieckie	Luswity	Za pierwotną nazwę tej wsi (a dokładniej terenu, na którym powstała) uważa się pruską nazwę Lusewithe (1358), 1419 Loysewiten. Ustalając powojenną nazwę przeoczono ten fakt albo nie skojarzono tej nazwy z tą konkretną wsią.
Mozgowo	Zalewo	4	Nosewitz	słowiańskie	Nozgowice	Pierwotne zapisy: 1346 Nosgowicz, 1349 Nosgewicz. Nazwa słowiańska. Warta odnotowana jest też zapisana w 1437 forma Nosgowithen, z pewnością spruszczona. Pierwotną słowiańską nazwę rekonstruuje się jako Nozgowice lub Noskowice (pierwsza forma bardziej wynika z zapisków [ale jest trudniejsza do objaśnienia], druga to tradycyjna rekonstrukcja Kętrzyńskiego [która jednak nastręcza problemów fonetycznych]). Z kolei nazwa Mozgowo, utrwalona po wojnie przez KUNM, ale przebąkująca w niektórych przedwojennych opracowaniach wydaje się być wynikiem pomyłki ze wsią Mózgowo w gminie Iława (p. wyżej). Nie jest to więc historyczna nazwa wsi, a utrwalony stary błąd (lub wtórne, sztucznawe spolszczenie n. niem.). Wydaje mi się więc, że warto by powrócić do rekonstrukcji nazwy pierwotnej.
Murawki	Zalewo	3	Wilhelmswalde	niemieckie	--
Nowe Chmielówko	Zalewo	1*~4	Chmelowken	polskie	Chmielówko	Nazwa w latach 1938-45: Försterei Auer. Nie widzę uzasadnienia dla członu Nowe w obecnej nazwie. Nie wynika on z historii, brak go w niemieckiej postaci nazwy. Nie widzę też innej miejscowości, od której mógłby rozróżniać tę osadę. Zdaje się być całkowicie zbyteczny. Potocznie także: Chmielówka.
Piekło	Zalewo	1	Pieklo	polskie	--	Nazwa w latach 1938-45: Kleinschnellwalde. Wieś leży nad jeziorem Wajgart (niem. Frauen-See - pierwotnie Waygarth [1470], nazwa pruska). Należy tępić ahistoryczną nazwę "jezioro Piekło".
Polajny	Zalewo	1	Paulehnen	pruskie	--	Pierwotna nazwa pruska: Utrainen, Utreyn (1264-69), Vutraynen (ok. 1270). Dopiero później: Paulin (ok. 1400), Paulein (1543, 79). Nazwa późniejsza prawdopodobnie pochodzi od imienia Paweł, ale jest tworem pruskim (co pokazuje sufiks). Spolszczoną formę Polajny potwierdza spis z 1820 roku.
Pomielin	Zalewo	2	Pomehlen	pruskie	--	Pierwotnie: 1396 Pomenelauken, 1437 Pomelauken. Człon -lauks z czasem wypadł. Wariant w PRNG: Pamiątki. Unikać tej ahistorycznej formy.
Pozorty	Zalewo	1	Posorten	pruskie	--
Półwieś	Zalewo	2	Halbendorf	niemieckie	--	Nazwa w latach 1850-1945: Ebenau. Powód zmiany niejasny.
Rąbity	Zalewo	2	Rombitten	pruskie	--	1499 Rumbithen, Rompyten, Rombiten.
Rucewo	Zalewo	2	Rotzung	pruskie	--	Nazwa ponowiona od n. jeziora (Rucewo Duże i Małe, niem. Groß Rotzung-See i Klein Rotzung-See): 1343 Rutczow, 1375 Ruczowe, Rotczing. Powojenne spolszczenie opiera się na najstarszej pruskiej postaci nazwy, chociaż po wojnie nazwę jeziora notowano też jako Rocąg.
Rudnia	Zalewo	5	Rohden	pruskie	Rodowo	1388 Rudow, 1437 Rodow. Nazwa pruska (por. inne miejscowości o nazwie Rodowo), należało ją oddać wierniej. Przychylam się do w pełni regularnego spolszczenia Rodowo, używanego przez Leydinga.
Sadławki	Zalewo	2	Sadlauken	pruskie	--	1383 Seyduken, 1437 Seduken. Forma z suf. -lauken, -lucken (wskazującym na prus. *lauks) pojawia się w dokumentach od XVIII w., ale musiała istnieć wcześniej.s
Skitławki	Zalewo	2	Skittlauken	pruskie	--	1379 Sketelauken, 1419 Schetchelaucken.
Surbajny	Zalewo	2	Sorbehnen	pruskie	--	ok. 1400 Surbayn.
Śliwa	Zalewo	1	Schliewe	pruskie (spolonizowane)	--	1338 Slewen, Slebo; 1400 Sleben; 1419 Sleuen. Nazwa pruska, na gruncie polskim adideowana do ap. śliwa, a następnie przejęta przez język niemiecki.
Tarpno	Zalewo	2	Terpen	pruskie	--	Nazwa pruska, najwcześniejszy zapis Derpen (1543, 1579). Prawdopodobnie do tej wsi (lub jej obszaru) odnosi się też starsza pruska nazwa Regen al. Rengen (ok. 1400).
Urowo	Zalewo	2	Auer	pruskie (zniemczone)	--	1346 Urow, 1352 Aure.
Wielowieś	Zalewo	3	Dittersdorf	niemieckie	--	Pierwotnie: Ditterichsdorf (1317). U Leydinga ciekawa forma Dylewo jednak bez żadnego potwierdzenia w jakimkolwiek innym źródle.
Wieprz	Zalewo	1	Weepers	pruskie	--	ok. 1400 Weppren
Witoszewo	Zalewo	6	Kunzendorf	niemieckie	Kończewo	Przed wojną spolszczano nazwę wsi jako Kończewo. Obecna nazwa Witoszewo nie ma uzasadnienia, jest chrztem KUNM. Oprócz nazwy wsi, należy też naprawić nazwę pobliskiego jeziora, które przed wojną nosiło pruską nazwę Klostock-See (hist. Klockstock, co ma związek z prus. klākis - niedźwiedź). Dzisiaj jezioro to nazywa się ahistorycznie "Jeziorem Witoszewskim". Należy koniecznie przywrócić jego prawowitą nazwę w spolszczonej postaci Kłosztok.
Woryty Zalewskie	Zalewo	2*	Woritten	pruskie	(Woryty)	Człon Zalewskie odróżniający w stosunku do wsi Woryty Morąskie (w gm. Morąg, p. tam).
Zatyki	Zalewo	2	Kattern	pruskie lub niemieckie	--	Pierwotnie: Satheken (ok. 1400). Późniejsza nazwa Kattern (znana od połowy XVI w.) niejasna - prawdopodobnie pruska, tożsama lub etymologicznie pokrewna nazwie wsi Kojtryny (pow. olsztyński, gm. Biskupiec, p.) lub niemiecka, utworzona od imienia Katarzyna. Przyjęta po wojnie nazwa Zatyki nawiązuje do starszej n. pruskiej, z nieetymologicznym Z- (poprawniej byłoby Satyki, ale niech już zostanie).
Biskupiec	Biskupiec (pow. nowomiejski)	1	Bischofswerder	niemieckie	--	Od 1331 do 1946 miasto. Po II Wojnie Światowej miejscowość straciła prawa miejskie i jak dotąd ich nie odzyskała. Dawniej też: Biskupice. Nieoficjalnie funkcjonuje też nazwa z dookreśleniem: Biskupiec Pomorski (dla odróżnienia od Biskupca w pow. olsztyńskim), taką nazwę nosi też stacja kolejowa.
Piotrowice	Biskupiec (pow. nowomiejski)	1*	Groß Peterwitz	polskie	(Piotrowice Wielkie)	Dawniej też: Piotrowiec Wielki. W użyciu też forma: Piotrowice Duże, w przedwojennej tradycji raczej "Wielkie". Brak dookreślenia jest niekonsekwentny z nazwą wsi Piotrowice Małe (a nie *Piotrowiczki).
Piotrowice Małe	Biskupiec (pow. nowomiejski)	1	Klein Peterwitz	polskie	--	Dawniej też: Piotrowiec Mały.
Podlasek	Biskupiec (pow. nowomiejski)	6	Konradswalde	niemieckie	Konradzwałd	W użyciu także: Podlasek Duży. Nazwa jest chrztem KUNM, oryginalne spolszczenie to Konradzwałd.
Podlasek Mały	Biskupiec (pow. nowomiejski)	5	Louisenthal	niemieckie	Dłużki	Relacyjna nazwa Podlasek Mały jest chrztem KUNM (podobnie jak sama nazwa "Podlasek", do której się odwołuje). Mimo braku przedwojennej tradycji dla tej wsi, nazwa "Podlasek Mały" jest niemożliwa do utrzymania z powodu zmiany nazwy Podlasek na Konradzwałd (p. wyżej), a nazwanie tej miejscowości "Mały Konradzwałd" byłoby ahistoryczne. Z tego powodu zasięgam do notowanej przez Leydinga formy Dłużki, która co prawda nie ma przedwojennej tradycji użycia, ale przynajmniej ma pokrycie w terenie - została utworzona od nazwy jeziora Dłużek (niem. Langer-See albo Dluzik-See).
Słupnica	Biskupiec (pow. nowomiejski)	6	Stangenwalde	niemieckie	Stęgwałd	Przed wojną: Stęgwałd, Stynwałd. Obecna nazwa jest chrztem KUNM.

Powiat ostródzki

Nazwa obecna	Gmina	Typ nazwy	Nazwa niemiecka	Pochodzenie nazwy niemieckiej	Propozycja zmiany nazwy	Uwagi
Ostróda	Ostróda (miasto)	1~4	Osterode	niemieckie	(Ostród)	Przed wojną raczej: Ostród (rzad. też Ostródz). Taka forma zdaje się być najpoprawniejsza i zgodna z ludową tradycją. Forma żeńska jest z pewnością wtórna, ale również nie jest obca źródłom przedwojennym, dlatego też jestem sceptyczny, co do zmieniania tej nazwy. Może nie warto kopii kruszyć o jedną literkę (która i tak zdaje się bardzo arbitralna), aczkolwiek forma męska wydaje się zwyczajnie poprawniejsza. Formy Ostrów, Ostrowo, spotykane nierzadko w starej literaturze są raczej życzeniowymi próbami objaśnienia nazwy jako słowiańskiej. Nazwa jest w rzeczywistości niemiecka, prawdopodobnie przeniesiona.
Cierzpięty	Ostróda (miasto)	1	Czerpienten	polskie	--	Nazwa w latach 1902-45: Treuwalde. Dawniej też: Cierpięty. Wymowa gwarowa: Ćyř̥pi̯entï, do Ćyř̥pi̯ent. Dzielnica położona nad jeziorem Smordy (niem. Schmording See), unikać wtórnej nazwy "Jezioro Jakuba"! Znajdująca się w tej okolicy leśniczówka Przylądek jest prawdopodobnie obiektem nowym, brak takiego miejsca na przedwojennych mapach. Nie odpowiada ona po