Użytkownik:Emil/Brudnopis: Różnice pomiędzy wersjami
Linia 190: | Linia 190: | ||
*''l'ḋăťësrh''{{IPA|/ʈʰə't͡ʃɤ̞sʀ/}} – dzienny (przeszło w ''deǩăszadj'' i dalej, o znaczeniu "przeciętny") | *''l'ḋăťësrh''{{IPA|/ʈʰə't͡ʃɤ̞sʀ/}} – dzienny (przeszło w ''deǩăszadj'' i dalej, o znaczeniu "przeciętny") | ||
*''гkhåjcönûch'' {{IPA|/qʰχäçt͡sʰø̞'nʉx/}} – szczyt góry (conûch – góra) (przeszło w ''khaizonuch'' i dalej bez zmiany znaczenia) | *''гkhåjcönûch'' {{IPA|/qʰχäçt͡sʰø̞'nʉx/}} – szczyt góry (conûch – góra) (przeszło w ''khaizonuch'' i dalej bez zmiany znaczenia) | ||
+ | |||
+ | Harmonia jest przeprowadzana pod dwoma względami: pod względem centralności i zaokrąglenia: | ||
+ | Zaokrąglenie | ||
+ | *i - ü | ||
+ | *î - û | ||
+ | *ï - u | ||
+ | *e - ö | ||
+ | *ë - o | ||
+ | *a - å | ||
+ | *â - ay | ||
+ | |||
+ | Centralność | ||
+ | *i - ï | ||
+ | *ü - u | ||
+ | *e - ë | ||
+ | *ö - o | ||
+ | *a - â | ||
+ | *å - ay | ||
+ | Samogłoska ă nie podlega harmonii, î, û podlegają harmonii tylko pod względem zaokrąglenia. | ||
+ | |||
+ | System spółgłoskowy również był rozbudowany. Głoski dzieliły się na zwykłe, labializowane i przydechowe. Nie było spółgłosek dźwięcznych, bocznych i półsamogłosek (chociaż {{IPA|[j]}} mogło się pojawić w zapożyczeniach). | ||
+ | {| class="wikitable" style=text-align:center | ||
+ | ! colspan="2" | | ||
+ | !Wargowe | ||
+ | !Zębowe | ||
+ | !Dziąsłowe | ||
+ | !Z retrofleksją | ||
+ | !Podniebienne | ||
+ | !Welarne | ||
+ | !Języczkowe | ||
+ | !Gardłowe | ||
+ | |- align="center" | ||
+ | ! colspan="2" | Nosowe | ||
+ | |{{IPA|m}} (m) | ||
+ | |{{IPA|n}} (n) | ||
+ | | | ||
+ | |{{IPA|ɳ}} (ṅ) | ||
+ | |{{IPA|ɲ}} (ň) | ||
+ | |{{IPA|ŋ}} (n̦) | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | |- align="center" | ||
+ | ! rowspan="3" |Zwarte | ||
+ | !<small>bezdźwięczne</small> | ||
+ | |{{IPA|p}} (b) | ||
+ | |{{IPA|t}} (d) | ||
+ | | | ||
+ | |{{IPA|ʈ}} (ḋ) | ||
+ | |{{IPA|c}} (ď) | ||
+ | |{{IPA|k}} (g) | ||
+ | |{{IPA|q}} (г) | ||
+ | | | ||
+ | |- | ||
+ | !<small>przydechowe</small> | ||
+ | |{{IPA|pʰ}} (p) | ||
+ | |{{IPA|tʰ}} (t) | ||
+ | | | ||
+ | |{{IPA|ʈʰ}} (ṫ) | ||
+ | |{{IPA|cʰ}} (ť) | ||
+ | |{{IPA|kʰ}} (k) | ||
+ | |{{IPA|qʰ}} (q) | ||
+ | | | ||
+ | |- | ||
+ | !<small>labializowane</small> | ||
+ | |{{IPA|pʷ}} (py) | ||
+ | |{{IPA|tʷ}} (ty) | ||
+ | | | ||
+ | |{{IPA|ʈʷ}} (ṫy) | ||
+ | |{{IPA|cʷ}} (ťy) | ||
+ | |{{IPA|kʷ}} (ky) | ||
+ | |{{IPA|qʷ}} (qy) | ||
+ | | | ||
+ | |- align="center" | ||
+ | ! rowspan="3" | Afrykaty | ||
+ | !<small>bezdźwięczne</small> | ||
+ | |{{IPA|pf}} (w) | ||
+ | |{{IPA|ts}} (z) | ||
+ | |{{IPA|tʃ}} (ž) | ||
+ | |{{IPA|tʂ}} (ż) | ||
+ | | | ||
+ | |{{IPA|kx}} (x) | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | |- | ||
+ | !<small>przydechowe</small> | ||
+ | |{{IPA|pfʰ}} (v) | ||
+ | |{{IPA|tsʰ}} (c) | ||
+ | |{{IPA|tʃʰ}} (č) | ||
+ | |{{IPA|tʂʰ}} (ċ) | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | |- | ||
+ | !<small>labializowane</small> | ||
+ | |{{IPA|pfʷ}} (wy) | ||
+ | |{{IPA|tsʷ}} (zy) | ||
+ | |{{IPA|tʃʷ}} (žy) | ||
+ | |{{IPA|tʂʷ}} (ży) | ||
+ | | | ||
+ | |{{IPA|kxʷ}} (xy) | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | |- | ||
+ | |- align="center" | ||
+ | ! colspan="2" | Szczelinowe | ||
+ | |{{IPA|f}} (f) | ||
+ | |{{IPA|s}} (s) | ||
+ | |{{IPA|ʃ}} (š) | ||
+ | |{{IPA|ʂ}} (ṡ) | ||
+ | |{{IPA|ç}} (j) | ||
+ | |{{IPA|x}} (ch) | ||
+ | |{{IPA|χ}} (kh) | ||
+ | |{{IPA|h}} (h) | ||
+ | |- align="center" | ||
+ | ! colspan="2" | Płynne | ||
+ | | | ||
+ | |{{IPA|r}} (r) | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | |{{IPA|j}} (y, ÿ) <ref>tylko w zapożyczeniach</ref> | ||
+ | | | ||
+ | |{{IPA|ʀ}} (rh) | ||
+ | | | ||
+ | |} | ||
+ | Nie wszystkie spółgłoski pojawiają się równie często. | ||
+ | |||
+ | W nawiasach jest podana transkrypcja, która jest dalej używana. | ||
+ | |||
+ | W języku występuje lenicja spółgłosek zwartych i drżących pomiędzy dwiema samogłoskami (prócz ă). Spółgłoski '''r, rh''' po lenicji ulegają ubezdźwięcznieniu (są wymawiane jako {{IPA|[r̥]}} i {{IPA|[ʀ̥]}}). Spółgłoski zwarte ulegają lenicji według tego schematu: | ||
+ | *b > w | ||
+ | *p > v | ||
+ | *py > wy | ||
+ | *d > z | ||
+ | *t > c | ||
+ | *ty > zy | ||
+ | *ḋ > ż | ||
+ | *ṫ > ċ | ||
+ | *ṫy > ży | ||
+ | *ď > ž | ||
+ | *ť > č | ||
+ | *ťy > žy | ||
+ | *g > x | ||
+ | *k > x | ||
+ | *ky > xy | ||
+ | *г> kh | ||
+ | *q > kh | ||
+ | *qy > xy | ||
+ | Lenicja występuje w przymiotnikach (w mowie jest to jedyna cecha odróżniająca od przysłówków, w zapisie dodatkowo przed przymiotnikami piszemy ''l'''), rzeczownikach rodzaju żeńskiego i liczebnikach porządkowych. Nie jest oddawana na piśmie, ale można ją przewidzieć wyżej podanym l' (przymiotniki), przedimkami (rzeczowniki) i sufiksem (liczebniki). | ||
+ | |||
+ | Język X posiadał stałe afiksy: | ||
+ | *''-îch'', ''-ûch'' – rzeczownik | ||
+ | *''-žy'' – l. mnoga | ||
+ | *''-rh'', ''-rhă'' – przymiotnik, przysłówek | ||
+ | *''-aj'', ''-åj'', ''-âj'', ''-ayj'' – bezokolicznik | ||
+ | |||
+ | |||
+ | *''l'kyowayrhă tăďësîch'' {{IPA|/kʷop͡fɒʀə tʰəcɤ̞'sɨx/}} – dzień dobry (przeszło w ''Kopfardăǩăsich'' i dalej bez zmiany znaczenia) | ||
+ | *''l'kyowayrhă hüzgûch'' {{IPA|/kʷop͡fɒʀə hyt͡s'kʉx/}} – dobranoc (przeszło w ''Kopfarjizkuch'' i dalej bez zmiany znaczenia) | ||
+ | *''asn̦'' {{IPA|/'asŋ/}}– prawie (przeszło w ''an'' i dalej, o znaczeniu "tak jakby") | ||
+ | *''l'ṫăďësrh''{{IPA|/ʈʰə't͡ʃɤ̞sʀ/}} – dzienny (przeszło w ''deǩăszadj'' i dalej, o znaczeniu "przeciętny") | ||
+ | *''qkhåjcönûch'' {{IPA|/qʰχäçt͡sʰø̞'nʉx/}} – szczyt góry (conûch – góra) (przeszło w ''khaizonuch'' i dalej bez zmiany znaczenia) | ||
Harmonia jest przeprowadzana pod dwoma względami: pod względem centralności i zaokrąglenia: | Harmonia jest przeprowadzana pod dwoma względami: pod względem centralności i zaokrąglenia: |
Wersja z 21:23, 7 lut 2020
To są moje wypiski
- Język protogamajski
- Język (pra)zongepajski
- Język zongepajski klasyczny (religijny)
- Język zongepajski nowoklasyczny
- Język zongepajski ludowy
- Grupa wschodnia
- Język nowozongepajski
- Język oljuch
- Język ?
- Grupa północna
- Język zongepajski północny
- Język ?
- Grupa zachodnia
- Nowozachodnia/przesuwkowa
- Język ?
- Język ?
- Starozachodnia
- Język ?
- Język ?
- Nowozachodnia/przesuwkowa
- Grupa wschodnia
- Język zongepajski klasyczny (religijny)
- Język (pra)zongepajski
- Grupa wschodnia – bardzo zbliżona do zongepajskiego klasycznego, liczne archaizmy, redukcja samogłosek wygłosowych, monoftongizacja.
- Grupa północna – lenicja, fonetyka udźwięczniająca, redukcja samogłosek wygłosowych, ściągnięcia samogłosek, zanik deklinacji.
- Grupa zachodnia – fonetyka ubezdźwięczniająco-udźwięczniająca, redukcja samogłosek wygłosowych, ściągnięcia samogłosek, monoftongizacja, wykształcenie rodzaju gramatycznego.
- Nowozachodnia – bardzo różna od prajęzyka, nowozongepajska przesuwka spółgłoskowa, powszechna elizja.
Język X posiadał ogromną liczbę samogłosek, ilość tą rekompresował jednak brak dyftongów i brak iloczasu.
Przednie | Środkowe | Tylne | |
---|---|---|---|
Przymknięte | i, y (i, ü) | ɨ, ʉ (î, û) | ɯ, u (ï, u) |
Średnie | e̞, ø̞ (e, ö) | ə (ă) | ɤ̞, o̞ (ë, o) |
Otwarte | a (a) | ä (å) | ɑ, ɒ (â, ay) |
Należy zaznaczyć, że [ä] jest traktowany jako zaokrąglony odpowiednik głoski [a]. Widać to w harmonii.
System spółgłoskowy również był rozbudowany. Głoski dzieliły się na zwykłe, labializowane i przydechowe. Nie było spółgłosek dźwięcznych, bocznych i półsamogłosek (chociaż [j] mogło się pojawić w zapożyczeniach).
Wargowe | Zębowe | Dziąsłowe | Z retrofleksją | Podniebienne | Welarne | Języczkowe | Gardłowe | ||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Nosowe | m (m) | n (n) | ɳ (ṅ) | ɲ (ň) | ŋ (n̦) | ||||
Zwarte | bezdźwięczne | p (p) | t (t) | ʈ (ṫ) | c (ť) | k (k) | q (q) | ||
przydechowe | pʰ (b) | tʰ (d) | ʈʰ (ḋ) | cʰ (ď) | kʰ (g) | qʰ (г) | |||
labializowane | pʷ (py) | tʷ (ty) | ʈʷ (ṫy) | cʷ (ťy) | kʷ (ky) | qʷ (qy) | |||
Afrykaty | bezdźwięczne | pf (w) | ts (z) | tʃ (ž) | tʂ (ż) | kx (x) | |||
przydechowe | pfʰ (v) | tsʰ (c) | tʃʰ (č) | tʂʰ (ċ) | |||||
labializowane | pfʷ (wy) | tsʷ (zy) | tʃʷ (žy) | tʂʷ (ży) | kxʷ (xy) | ||||
Szczelinowe | f (f) | s (s) | ʃ (š) | ʂ (ṡ) | ç (j) | x (ch) | χ (kh) | h (h) | |
Płynne | r (r) | j (y, ÿ) [1] | ʀ (rh) |
Nie wszystkie spółgłoski pojawiają się równie często.
W nawiasach jest podana transkrypcja, która jest dalej używana.
W języku występuje lenicja spółgłosek zwartych i drżących pomiędzy dwiema samogłoskami (prócz ă). Spółgłoski r, rh po lenicji ulegają ubezdźwięcznieniu (są wymawiane jako [r̥] i [ʀ̥]). Spółgłoski zwarte ulegają lenicji według tego schematu:
- p > w
- b > v
- py > wy
- t > z
- d > c
- ty > zy
- ṫ > ż
- ḋ > ċ
- ṫy > ży
- ť > ž
- ď > č
- ťy > žy
- k > x
- g > x
- ky > xy
- q > kh
- г > kh
- qy > xy
Lenicja występuje w przymiotnikach (w mowie jest to jedyna cecha odróżniająca od przysłówków, w zapisie dodatkowo przed przymiotnikami piszemy l'), rzeczownikach rodzaju żeńskiego i liczebnikach porządkowych. Nie jest oddawana na piśmie, ale można ją przewidzieć wyżej podanym l' (przymiotniki), przedimkami (rzeczowniki) i sufiksem (liczebniki).
Język X posiadał stałe afiksy:
- -îch, -ûch – rzeczownik
- -žy – l. mnoga
- -rh, -rhă – przymiotnik, przysłówek
- -aj, -åj, -âj, -ayj – bezokolicznik
- l'kyowayrhă dăťësîch /kʷop͡fɒʀə tʰəcɤ̞'sɨx/ – dzień dobry (przeszło w Kopfardăǩăsich i dalej bez zmiany znaczenia)
- l'kyowayrhă hüzkûch /kʷop͡fɒʀə hyt͡s'kʉx/ – dobranoc (przeszło w Kopfarjizkuch i dalej bez zmiany znaczenia)
- asn̦ /'asŋ/– prawie (przeszło w an i dalej, o znaczeniu "tak jakby")
- l'ḋăťësrh/ʈʰə't͡ʃɤ̞sʀ/ – dzienny (przeszło w deǩăszadj i dalej, o znaczeniu "przeciętny")
- гkhåjcönûch /qʰχäçt͡sʰø̞'nʉx/ – szczyt góry (conûch – góra) (przeszło w khaizonuch i dalej bez zmiany znaczenia)
Harmonia jest przeprowadzana pod dwoma względami: pod względem centralności i zaokrąglenia: Zaokrąglenie
- i - ü
- î - û
- ï - u
- e - ö
- ë - o
- a - å
- â - ay
Centralność
- i - ï
- ü - u
- e - ë
- ö - o
- a - â
- å - ay
Samogłoska ă nie podlega harmonii, î, û podlegają harmonii tylko pod względem zaokrąglenia.
System spółgłoskowy również był rozbudowany. Głoski dzieliły się na zwykłe, labializowane i przydechowe. Nie było spółgłosek dźwięcznych, bocznych i półsamogłosek (chociaż [j] mogło się pojawić w zapożyczeniach).
Wargowe | Zębowe | Dziąsłowe | Z retrofleksją | Podniebienne | Welarne | Języczkowe | Gardłowe | ||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Nosowe | m (m) | n (n) | ɳ (ṅ) | ɲ (ň) | ŋ (n̦) | ||||
Zwarte | bezdźwięczne | p (b) | t (d) | ʈ (ḋ) | c (ď) | k (g) | q (г) | ||
przydechowe | pʰ (p) | tʰ (t) | ʈʰ (ṫ) | cʰ (ť) | kʰ (k) | qʰ (q) | |||
labializowane | pʷ (py) | tʷ (ty) | ʈʷ (ṫy) | cʷ (ťy) | kʷ (ky) | qʷ (qy) | |||
Afrykaty | bezdźwięczne | pf (w) | ts (z) | tʃ (ž) | tʂ (ż) | kx (x) | |||
przydechowe | pfʰ (v) | tsʰ (c) | tʃʰ (č) | tʂʰ (ċ) | |||||
labializowane | pfʷ (wy) | tsʷ (zy) | tʃʷ (žy) | tʂʷ (ży) | kxʷ (xy) | ||||
Szczelinowe | f (f) | s (s) | ʃ (š) | ʂ (ṡ) | ç (j) | x (ch) | χ (kh) | h (h) | |
Płynne | r (r) | j (y, ÿ) [2] | ʀ (rh) |
Nie wszystkie spółgłoski pojawiają się równie często.
W nawiasach jest podana transkrypcja, która jest dalej używana.
W języku występuje lenicja spółgłosek zwartych i drżących pomiędzy dwiema samogłoskami (prócz ă). Spółgłoski r, rh po lenicji ulegają ubezdźwięcznieniu (są wymawiane jako [r̥] i [ʀ̥]). Spółgłoski zwarte ulegają lenicji według tego schematu:
- b > w
- p > v
- py > wy
- d > z
- t > c
- ty > zy
- ḋ > ż
- ṫ > ċ
- ṫy > ży
- ď > ž
- ť > č
- ťy > žy
- g > x
- k > x
- ky > xy
- г> kh
- q > kh
- qy > xy
Lenicja występuje w przymiotnikach (w mowie jest to jedyna cecha odróżniająca od przysłówków, w zapisie dodatkowo przed przymiotnikami piszemy l'), rzeczownikach rodzaju żeńskiego i liczebnikach porządkowych. Nie jest oddawana na piśmie, ale można ją przewidzieć wyżej podanym l' (przymiotniki), przedimkami (rzeczowniki) i sufiksem (liczebniki).
Język X posiadał stałe afiksy:
- -îch, -ûch – rzeczownik
- -žy – l. mnoga
- -rh, -rhă – przymiotnik, przysłówek
- -aj, -åj, -âj, -ayj – bezokolicznik
- l'kyowayrhă tăďësîch /kʷop͡fɒʀə tʰəcɤ̞'sɨx/ – dzień dobry (przeszło w Kopfardăǩăsich i dalej bez zmiany znaczenia)
- l'kyowayrhă hüzgûch /kʷop͡fɒʀə hyt͡s'kʉx/ – dobranoc (przeszło w Kopfarjizkuch i dalej bez zmiany znaczenia)
- asn̦ /'asŋ/– prawie (przeszło w an i dalej, o znaczeniu "tak jakby")
- l'ṫăďësrh/ʈʰə't͡ʃɤ̞sʀ/ – dzienny (przeszło w deǩăszadj i dalej, o znaczeniu "przeciętny")
- qkhåjcönûch /qʰχäçt͡sʰø̞'nʉx/ – szczyt góry (conûch – góra) (przeszło w khaizonuch i dalej bez zmiany znaczenia)
Harmonia jest przeprowadzana pod dwoma względami: pod względem centralności i zaokrąglenia: Zaokrąglenie
- i - ü
- î - û
- ï - u
- e - ö
- ë - o
- a - å
- â - ay
Centralność
- i - ï
- ü - u
- e - ë
- ö - o
- a - â
- å - ay
Samogłoska ă nie podlega harmonii, î, û podlegają harmonii tylko pod względem zaokrąglenia.