Użytkownik:Emil/Brudnopis: Różnice pomiędzy wersjami

Z Conlanger
Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania
(Atšzif PRAWIE gotowy (nie dodałem jeszcze liczebników))
(Nie pokazano 40 pośrednich wersji utworzonych przez tego samego użytkownika)
Linia 1: Linia 1:
−
'''Języki zongepajckie''' lub '''zongapajckie''' – liczna grupa językowa, wywodząca się od [[Język_protogamajski|języka protogamajskiego]] poprzez [[Język_zongepajcki|język zongepajcki]], który jest w tej sytuacji prajęzykiem. <ref>w rzeczywistości prajęzykiem jest zongepajcki ludowy, używany na co dzień przez ludność</ref> Dzielą się na cztery grupy: wschodnią (najbardziej archaiczną), zachodnią, północną i południową (jedyna grupa, która nie wchodzi w skład zongepajckiego kontinuum dialektalnego). Są używane przede wszystkim w górskim basenie na południe od ojczyzny protogamajskiej, grupa południowa znajduje się zaś na południe od niego.
+
=Język hurr durr=
−
 
+
Jeden z [[języki północnodarkajskie|języków północnodarkajskich]].
−
Wiele języków z tej rodziny charakteryzują archaiczne cechy języka protogamajskiego, takie jak zachowanie języczkowego {{IPA|[q]}} w postaci {{IPA|[χ]}}, protogamajska harmonia samogłoskowa w sufiksach (w grupie wschodniej całkowita, całkowicie zanikła tylko w grupie południowej), zachowanie odrębności protogamajskiego '''*ā''' w postaci {{IPA|[æ]}} lub {{IPA|[ɛ]}}. Wykształciły także liczne innowacje, do których najbardziej charakterystycznych należą: przejście '''*r''' > '''sl''' (prócz [[Język_ołłuch|języka ołłuch]], gdzie jest {{IPA|[ɮ]}}), zongepajcka przesuwka spółgłoskowa, welaryzacja krótkiego '''*l''' do '''ł'''.
+
==Fonologia==
−
 
+
===Samogłoski===
−
Języki południowozongepajckie ze względu na znaczne różnice czasami są klasyfikowane jako osobna rodzina językowa.
+
{| class="wikitable"
−
 
+
! rowspan=2|
−
== Klasyfikacja ==
+
! colspan=2 | Przednie
−
*języki gamajskie
+
! rowspan=2| Środkowe
−
**język starozongepajcki
+
! rowspan=2|Tylne
−
***język zongepajcki (klasyczny)
+
|-
−
***język zongepajcki ludowy
+
! Płaskie
−
****północnozongepajckie kontinuum dialektalne
+
! Zaokrąglone
−
*****języki wschodniozongepajckie
+
|-
−
******język nowozongepajcki
+
!Przymknięte
−
******język ołłuch
+
| {{IPA|ɪ iː}} ('''i í''')
−
******język ?
+
| {{IPA|ʏ yː}} ('''ü ű''')
−
*****języki zachodniozongepajckie
+
| {{IPA|ᵿ}} ('''ue''')
−
******grupa starozachodnia
+
| {{IPA|ʊ uː}} ('''u ú''')
−
*******język ?
+
|-
−
******grupa górska (przesuwkowa/nowozachodnia)
+
! Średnie
−
*******język ?
+
| {{IPA|ɛ eː}} ('''e é''')
−
*****języki północnozongepajckie
+
| {{IPA|œ øː}} ('''ö ő''')
−
******język ?
+
|
−
****języki południowozongepajckie
+
| {{IPA|ɔ oː}} ('''o ó''')
−
*****język ?
+
|-
−
 
+
! Otwarte
−
== Opis grup językowych ==
+
| {{IPA|ɛː}} ('''ä''')
−
=== Północnozongepajckie kontinuum dialektalne ===
+
|
−
Często tworzona grupa, do której umieszcza się j. północno-, zachodnio- i wschodniozongepajckie w opozycji do j. południwozongepajckich. Jedną z najważniejszych cech odróżniających te dwie wielkie grupy to brak deformacji zongepajckiego systemu samogłoskowego (co się dokonało w południowozongepajckich – te zmiany uniemożliwiają wzajemne zrozumienie się). Języki te mają od 8 do 11 barw samogłosek w słowach rodzimych (porównaj 12-14 + 6 sonantów w południowozongepajckich, na dodatek bardzo często wiele samogłosek z kontinuum ma inną barwę w południowch). Jedynie w zachodniej grupie czasami występują samogłoski nosowe, co jednak rzadko podwaja liczbę samogłosek, gdyż zazwyczaj część nosówek się zlewa, a wiele języków potem je zamieniło z powrotem na ustne. Inną cechą jest przynajmniej częściowe zachowanie protogamajskiej harmonii samogłosek. Nie występują także i-mutacja oraz u-mutacja.
+
| colspan="2" | {{IPA|a ɑː}} ('''a á''')
−
====Grupa wschodnia====
+
|}
−
Ze wszystkich języków zongepajckich najbardziej archaiczne są te, które należą do grupy wschodniej (do niej należy także zongepajcki klasyczny).
+
===Dyftongi===
−
 
+
{| class="wikitable"
−
Grupa ta całkowicie zachowuje protogamajską harmonie samogłoskową. Samogłoska ruchoma na końcu wyrazu zostaje w nich zachowana (kla. aigosl'''o''', wsch. ègosl'''ă''' vs zach. ègōsl, pół. ègë̄sl i poł. egusl – wszystkie utraciły z wydłużeniem zastępczym) prócz języka ołłuch, który nigdy jej nie posiadał (ègołł). Często nagłosowe '''o''', '''u''' (ale nie '''ò < au''') otrzymują prelabianizacje w postaci '''wo'''/'''wu'''. Nie zaszły także ściągnięcia samogłosek w grupach VhV, VjV, VwV, przez co często występują zbitki typu ''chaslăgawawa'' (piędziesiąt). Mają także 7 przypadków (8 w klasycznym) i jest to największa liczba w wszystkich j. zongepajckich.
+
!  
−
 
+
! Zakończone na i̯
−
Najwięcej języków zachowujących starozongepajcką afrykatę {{IPA|[tθ]}} ('''ƶ''') należy właśnie do grupy wschodniej. Ponadto w grupie wschodniej znajduje się jedyny język zongepajcki zachowujący głoskę {{IPA|[ɮ]}}, język ołłuch (gdzie jest zapisana dwuznakiem '''łł'''). Z tego powodu nie wykształcił on charakterystycznej dla j. zongepajckich ruchomej samogłoski.
+
! Zakończone na y̯
−
 
+
! Zakończone na u̯
−
Wszystkie języki mają te same samogłoski prócz języka ołłuch i ?, w których nie ma szwy. Niektóre zawierają szczątkowy iloczas, który jednak nie powoduje zmiany barwy samogłoski.
 
−
{| class=wikitable
 
−
! rowspan=1|
 
−
! colspan=1|Przednie
 
−
! colspan=1|Środkowe
 
−
! colspan=1|Tylne
 
 
|-
 
|-
−
|-align=center class=small
 
−
|-align=center
 
 
!Przymknięte
 
!Przymknięte
−
|{{IPA|i}} (i)|| ||{{IPA|u}}<ref>w niektórych językach przednia zaokrąglona {{IPA|[y]}}</ref> (u)
+
| {{IPA|ʊi̯}} ('''ě''')<ref>wymowa głównego dialektu, występują też warianty typu [ɪ̈i̯] [əi̯] czy [ɤi̯]</ref>
−
|-align=center
+
|  
−
!Półprzymknięte
+
| {{IPA|iu̯}} ('''iu''')
−
|{{IPA|e}} (e)||{{IPA|ə}} (ă)<ref>prócz j. ołłuch i ?</ref>||{{IPA|o}} (o)
+
|-
−
|-align=center
+
! Średnie
−
!Półotwarte
+
| {{IPA|ɛi̯}} ('''ei''')
−
|{{IPA|ɛ}} (è)|| ||{{IPA|ɔ}} (ò)
+
| {{IPA|œy̯}} ('''eu''')
−
|-align=center
+
| {{IPA|ɔu̯}} ('''ou''')
−
!Prawie otwarte
+
|-
−
|{{IPA|æ}} (ä)<ref>w niektórych językach jest to samogłoska całkowicie otwarta {{IPA|[a]}}</ref>|| {{IPA|ɐ}} (a)<ref>w niektórych językach jest to samogłoska całkowicie otwarta {{IPA|[ä]}}, czasami z cofnięciem do tyłu {{IPA|[ɑ]}}</ref>||
+
! Otwarte
−
|-align=center
+
| {{IPA|ai̯}} ('''ai''')
 +
|
 +
| {{IPA|au̯}} ('''au''')
 
|}
 
|}
−
System spółgłoskowy jest nieco rozbieżny pomiędzy językami, ale nie ma większych różnic.
+
===Spółgłoski===
−
 
 
−
==== Grupa zachodnia ====
 
−
Drugą grupą j. zongepajckich jest grupa zachodnia, która przeprowadziła kilka unowocześnień. Przede wszystkim, harmonia jest ograniczona do centralności, a samogłoską sufiksów jest a/ä. Wygłosowa samogłoska ruchoma zanikła, zostawiając ślad w postaci ostatniej długiej samogłoski (np. ègōsl). Przed spółgłoskami i w wygłosie przeprowadzono przejście l, ł > w, ale bez późniejszej monoftongizacji nowych dyftongów kończących się na u niezgłoskotwórcze (w opozycji do g. północnej i g. południowej). Zaszły również ściągnięcia samogłosek w grupach VhV, VjV, VwV, przez co np. pięćdziesiąt brzmi ''chaslăgawā''. Języki te mają zazwyczaj 5 przypadków: mianownik, dopełniacz, biernik, ablatyw i allatyw.
 
−
 
 
−
Bardzo charakterystyczną cechą g. zachodniej jest to, że często posiada samogłoski nosowe powstałe z grup -VnT- oraz -Vn#. Zazwyczaj jest ich kilka (zlewają się), ale są też języki z nosówkami o każdej barwie. Znaczna część także posiadała nosówki, ale potem je utraciła, zostawiając jednak ślady.
 
−
 
 
−
Zachodnia część g. zachodniej przeprowadziła także trzecią przesuwkę zongepajcką, która zniwelowała afrykatowy charakter języka.
 
−
 
 
−
==== Grupa północna ====
 
−
W przeciwieństwie do g. wschodniej i g. zachodniej, g. północna powstała na substracie języka x. Pod wpływem jego harmonii pod względem zaokrąglenia zdelabianizował zongepajckie głoski u, o, ò do ï, ë, ã, powstały jednak nowe u, o z dyftongów. Zanikły niemalże całkowicie przypadki, zostawiając tylko mianownik i dopełniacz, ale co ciekawe końcówki przypadków uzyskały charakter fleksyjny, przez co jest inna końcówka dla każdej liczby dopełniacza. Tak samo jak w g. zachodniej, zaszły ściągnięcia samogłosek w grupach VhV, VjV, VwV i przejście l, ł > w, ale nowe dyftongi uległy monoftongizacji. Spalatalizowano na nowo spółgłoski welarne (to samo się stało w części g. zachodniej i niezależnie w g. południowej). W prawie wszystkich językach tej grupy ð przeszło w v. Wszystkie języki tej grupy bylaczą tzw. zamiast głoski ł występuje l.
 
−
 
 
−
=== Grupa południowa ===
 
−
Poza północnozongepajckim kontinuum dialektalnym znajduje się grupa południowa. W wyniku różnych wędrówek ludów ludność używająca tej odmiany utraciła kontakt z światem zongepajckim, przez co zaszły w nim innowacyjne, drastyczne zmiany. Najbardziej widoczną różnicą jest zdeformowany system samogłosek, co powoduje czasami kompletne różnice uniemożliwiające porozumienie się np. południowe piežicisan vs kla. paiżicesin, wsch. pèżicesin, pół. pèżicesan, zach. pèżicesą (powiedział). Harmonia całkowicie zanikła, a samogłoską sufiksów jest a. Są 4 przypadki - mianownik, dopełniacz, biernik i allatyw. Przeprowadzono na nowo palatalizacje wszystkich spółgłosek. Tak samo jak w g. północnej, ð przeszło w v. Jak w g. zachodniej i północnej, obecne są procesy ściągięcia grup VhV, VjV, VwV, l, ł > w, a także uproszczenie dž > ž. Wiele języków z tej grupy ma sonanty, a reszta przeprowadziła zmiany ich na sekwencje samogłoski i spółgłoski. Występuje i-mutacja oraz u-mutacja.
 
−
 
 
 
{| class="wikitable" style=text-align:center
 
{| class="wikitable" style=text-align:center
 
! colspan="2" |
 
! colspan="2" |
 
!Wargowe
 
!Wargowe
 
!Zębowe
 
!Zębowe
−
!Dziąsłowe
+
!Przedniojęzykowe
 
!Podniebienne
 
!Podniebienne
 
!Welarne
 
!Welarne
−
!Gardłowe
+
!Krtaniowe
 
|- align="center"
 
|- align="center"
 
! colspan="2" | Nosowe
 
! colspan="2" | Nosowe
−
|{{IPA|m}}
+
|{{IPA|m}} ('''m''')
−
|{{IPA|n}}
+
| colspan="2" |{{IPA|n}} ('''n''')
 
|
 
|
−
|{{IPA|ɲ}}
 
 
|
 
|
 
|
 
|
Linia 91: Linia 70:
 
! rowspan="2" |Zwarte
 
! rowspan="2" |Zwarte
 
!<small>bezdźwięczne</small>
 
!<small>bezdźwięczne</small>
−
|{{IPA|p}}, {{IPA|pˊ}}
+
|{{IPA|p}} ('''p''')
−
|{{IPA|t}}
+
|colspan="2" |{{IPA|t}} ('''t''')
 
|
 
|
−
|
+
|{{IPA|k}} ('''k''')
−
|{{IPA|k}}, ''{{IPA|kˊ}}''<ref>allofon przed samogłoską przednią i miękkim sonantem</ref>
 
 
|
 
|
 
|-
 
|-
 
!<small>dźwięczne</small>
 
!<small>dźwięczne</small>
−
|{{IPA|b}}, {{IPA|bˊ}}
+
|{{IPA|b}} ('''b''')
−
|{{IPA|d}}
+
|colspan="2" |{{IPA|d}} ('''d''')
−
|
 
−
|
 
 
|
 
|
 +
| {{IPA|g}} ('''g''')
 
|
 
|
 
|- align="center"
 
|- align="center"
 
! rowspan="2" | Afrykaty
 
! rowspan="2" | Afrykaty
 
!<small>bezdźwięczne</small>
 
!<small>bezdźwięczne</small>
−
|{{IPA|pf}}, {{IPA|pfˊ}}
+
|({{IPA|pf}} ('''ṗ'''))
−
|{{IPA|ts}}
+
|
−
|{{IPA|tʃ}}
+
|{{IPA|ts}} ('''c''')
 +
|
 
|
 
|
−
|{{IPA|kx}}
 
 
|
 
|
 
|-
 
|-
 
!<small>dźwięczne</small>
 
!<small>dźwięczne</small>
 
|
 
|
−
|{{IPA|dz}}
 
 
|
 
|
 +
|{{IPA|dz}} ('''z''')
 
|
 
|
 
|
 
|
Linia 125: Linia 102:
 
! rowspan="2" | Szczelinowe  
 
! rowspan="2" | Szczelinowe  
 
!<small>bezdźwięczne</small>
 
!<small>bezdźwięczne</small>
−
|{{IPA|f}}, {{IPA|fˊ}}
+
|{{IPA|f}} ('''f''')
−
|{{IPA|s}}
+
|{{IPA|θ}} ('''þ''')
−
|{{IPA|ʃ}}
+
|{{IPA|s}} ('''s''')
−
|{{IPA|ç}}
+
|{{IPA|ʃ}} ('''š''')
−
|{{IPA|x}}
+
|{{IPA|x}} ('''ch''')
−
|{{IPA|h}}
+
|{{IPA|h}} ('''h''')
 
|-
 
|-
 
!<small>dźwięczne</small>
 
!<small>dźwięczne</small>
−
|{{IPA|v}}, {{IPA|vˊ}}
+
|{{IPA|v}} ('''v''')
−
|{{IPA|z}}
+
|{{IPA|ð}} ('''ð''')
−
|{{IPA|ʒ}}
+
|{{IPA|z}} ('''ȥ''')
−
|
+
|{{IPA|z}} ('''ž''')
−
|{{IPA|ɣ}}  
+
|{{IPA|ɣ}} ('''gh''')
 
|
 
|
 
|- align="center"
 
|- align="center"
−
! colspan="2" | Drżące
+
! colspan="2" | Drżące  
−
|
 
−
|{{IPA|r}}
 
 
|
 
|
 +
| colspan="2" | {{IPA|r}} ('''r''')
 
|
 
|
 
|
 
|
Linia 150: Linia 126:
 
! colspan="2" | Boczne, Półsamogłoski
 
! colspan="2" | Boczne, Półsamogłoski
 
|
 
|
−
|{{IPA|ɫ}}
+
|{{IPA|ɫ̪}} ('''ł''')
−
|{{IPA|l}}
+
|{{IPA|l}} ('''l''')
−
|{{IPA|ʎ}}, {{IPA|j}}
+
|{{IPA|j}} ('''j''')
−
|{{IPA|w}}
+
|{{IPA|w}} ('''w, ł''')
 
|
 
|
 
|}
 
|}
 +
Dźwięk ''ṗ'' występował tylko w wczesnym okresie rozwoju, później został zastąpiony przez ''f'' w nagłosie oraz w innych pozycjach przez ''pp'' w dialektach północnych i ''ff'' w południowych. Podobnie z nie-przedsamogłoskowym ''ł'', które po początkowej odrębności połączyło się z ''w''. Nadal pozostało niezmienione przed samogłoskami.
  
−
==Atšzif==
+
Dźwięk ''r'' nie-przed samogłoskami był wokalizowany do [ɐ̯], by tworzyć dyftongi i tryftongi. Te drugie potem zaczęły często opuszczać drugi element niezgłoskotwórczy, czyli właśnie ''r''. Niektóre dialekty przed przedniojęzykowymi zamieniają [ɐ̯] na retrofleksje, np. rd /rd/ [ɖ] < [ɐ̯d].
−
 
+
==Rozwój fonologiczny==
 
{| class="wikitable"
 
{| class="wikitable"
−
! Atšzif
+
! PPD
−
! Alfabet husycki
+
! wczesny
−
! Znaczenie ideograficzne
+
! środkowy
−
! Tłumaczenie
+
! nowoczesny
 
|-
 
|-
−
| [[Plik:budu-zon.png]]
+
! *a
−
| '''b'''
+
| a
−
| budu
+
| a, aː
−
| rycina, obraz
+
| a, ɑː
 
|-
 
|-
−
| [[Plik:pauslosaiz-zon.png]]
+
! *aː
−
| '''p'''
+
| aː, æː
−
| pauslosaiz
+
| aː, ɛː
−
| pole
+
| ɑː, ɛː, a
 
|-
 
|-
−
| [[Plik:pfaeslae-zon.png]]
+
! *ɞ
−
| '''pf'''
+
| œ
−
| pfěslě
+
| œ, øː
−
| ogień
+
| œ, øː
 
|-
 
|-
−
| [[Plik:fahak-zon.png]]
+
! *øː
−
| '''f'''
+
| øː
−
| fahak
+
| øː
−
| ziarno
+
| øː, œ
 
|-
 
|-
−
| [[Plik:gaba-zon.png]]
+
! *ɛ
−
| '''g'''
+
| ɛ
−
| gaba
+
| ɛ, eː
−
| człowiek
+
| ɛ, eː
 
|-
 
|-
−
| [[Plik:chajin-zon.png]]
+
! *eː
−
| '''ch'''
+
| ɪː
−
| chajin
+
| ɪ̈i̯
−
| ręka
+
| ʊi̯
 
|-
 
|-
−
| [[Plik:dach-zon.png]]
+
! *ɔ
−
| '''d'''
+
| ɔ
−
| dach
+
| ɔ, oː
−
| zakręt
+
| ɔ, oː
 
|-
 
|-
−
| [[Plik:takaum-zon.png]]
+
! *oː
−
| '''t'''
+
| oː
−
| takaum
+
| oː
−
| ucho
+
| oː, ɔ
−
|-
 
−
|[[Plik:zuwaslo-zon.png]]
 
−
| '''z'''
 
−
| zuwaslo
 
−
| myśliwy
 
 
|-
 
|-
−
| [[Plik:zoslu-zon.png]]
+
! *ɘ
−
| '''z/ƶ'''
+
| ɘ
−
| zoslu/ƶoslu
+
| ɘ, ɨː
−
| owca
+
| ɪ, iː, e
−
|-
 
−
| [[Plik:soko-zon.png]]
 
−
| '''s'''
 
−
| soko
 
−
| jabłko
 
−
|-
 
−
| [[Plik:szaumach-zon.png]]
 
−
| '''sz/ż'''<ref>Znak ten jest transkrybowany jako '''ż''' w kilku rdzeniach, które się upowszechniły w formie starej transkrypcji. Należą do niej chociażby rdzenie '''żona''' (dom), '''żongě''' (zongepajczyk) oraz '''żongěpai''' (zachód) – czyli te związanie z samym ludem.</ref>
 
−
| szaumach
 
−
| oko
 
−
|-
 
−
| [[Plik:dzyidu-zon.png]]
 
−
| '''ð'''
 
−
| džidu
 
−
| trzy
 
−
|-
 
−
| [[Plik:kalyipfa-zon.png]]
 
−
| '''k'''
 
−
| kaľipfa
 
−
| mózg, wiedza
 
−
|-
 
−
| [[Plik:xorsaekh-zon.png]]
 
−
| '''x'''
 
−
| xorsěkh
 
−
| krew
 
−
|-
 
−
| [[Plik:khuran-zon.png]]
 
−
| '''kh'''
 
−
| khuran
 
−
| wiatr
 
−
|-
 
−
| [[Plik:hitlaa-zon.png]]
 
−
| '''h'''
 
−
| jisłě
 
−
| szaman, kapłan
 
−
|-
 
−
| [[Plik:jot-zon.png]]
 
−
| '''j'''
 
−
| jot
 
−
| patyk
 
−
|-
 
−
| [[Plik:wadkye-zon.png]]
 
−
| '''w'''
 
−
| wadǩe
 
−
| urządzenie do mielenia
 
−
|-
 
−
| [[Plik:mu-zon.png]]
 
−
| '''m'''
 
−
| mu
 
−
| gęś
 
−
|-
 
−
| [[Plik:nyija-zon.png]]
 
−
| '''n'''
 
−
| ňija
 
−
| woda
 
−
|-
 
−
| [[Plik:runyeja-zon.png]]
 
−
| '''r'''
 
−
| ruňeja
 
−
| podgórze
 
−
|-
 
−
| [[Plik:lyit-zon.png]]
 
−
| '''l'''
 
−
| ľit
 
−
| zboże
 
−
|-
 
−
| [[Plik:lhaislo-zon.png]]
 
−
| '''ł'''
 
−
| łaislo
 
−
| ładunek
 
−
|-
 
−
| colspan="4" | '''Znak diakrytyczny'''
 
−
|-
 
−
| [[Plik:zmięgczacz-zon.png]]
 
−
| ('''ˇ''')
 
−
| zmiękczenie
 
−
| -
 
−
|-
 
−
| colspan="4" | '''Znaki samogłosek'''
 
−
|-
 
−
| [[Plik:a-zon.png]]
 
−
| '''a'''
 
−
| samogłoska krótka a
 
−
| -
 
−
|-
 
−
| [[Plik:ai-zon.png]]
 
−
| '''ai'''
 
−
| samogłoska długa ai
 
−
| -
 
−
|-
 
−
| [[Plik:au-zon.png]]
 
−
| '''au'''
 
−
| samogłoska długa au
 
−
| -
 
−
|-
 
−
| [[Plik:ae-zon.png]]
 
−
| '''ě'''
 
−
| samogłoska długa ě
 
−
| -
 
−
|-
 
−
| [[Plik:e-zon.png]]
 
−
| '''e'''
 
−
| samogłoska długa e
 
−
| -
 
−
|-
 
−
| [[Plik:o-zon.png]]
 
−
| '''o'''
 
−
| samogłoska krótka o
 
−
| -
 
−
|-
 
−
| [[Plik:i-zon.png]]
 
−
| '''i'''
 
−
| samogłoska krótka i
 
−
| -
 
−
|-
 
−
| [[Plik:u-zon.png]]
 
−
| '''u'''
 
−
| samogłoska krótka u
 
−
| -
 
−
|-
 
−
| [[Plik:szwa-zon.png]]
 
−
| '''o/ă'''
 
−
| samogłoska ruchoma
 
−
| -
 
−
|-
 
−
| colspan="4" | '''Cyfry darkajskie'''
 
−
|-
 
−
|
 
−
| '''1'''
 
−
| rowspan="10" | -
 
−
| rowspan="10" | -
 
−
|-
 
−
|
 
−
| '''2'''
 
−
|-
 
−
|
 
−
| '''3'''
 
−
|-
 
−
|
 
−
| '''4'''
 
−
|-
 
−
|
 
−
| '''5'''
 
−
|-
 
−
|
 
−
| '''6'''
 
−
|-
 
−
|
 
−
| '''7'''
 
 
|-
 
|-
−
|  
+
! *ɨ̞ː
−
| '''8'''
+
| ɨ̞ː
 +
| ɨː
 +
| iː, e
 
|-
 
|-
−
|  
+
! *ɵ
−
| '''9'''
+
| ɵ
 +
| ɵ, ʉː
 +
| ʏ, yː, ᵿ
 
|-
 
|-
−
|  
+
! *ʉ̞ː
−
| '''10'''
+
| ʉ̞ː
 +
| ʉː
 +
| yː, ᵿ
 
|-
 
|-
−
|
+
! *ɪ
−
| '''100'''
+
| ɪ
−
|  
+
| ɪ, iː
−
|  
+
| ɪ, iː
 
|-
 
|-
−
|
+
! *iː
−
| '''1000'''
+
| iː
−
|
+
| iː
−
|
+
| iː, ɪ
−
|}
 
−
 
 
−
=Język starozongepajcki=
 
−
{{Język
 
−
|kolor=#33CC33
 
−
|nazwa=Język starozongepajcki
 
−
|nazwa własna=żongábeiseis eigołł
 
−
gammasas eigołł
 
−
|klasyfikacja=Gamajskie
 
−
* Protogamajski
 
−
** Grupa Centralna
 
−
** Grupa Preferyjna
 
−
*** '''Starozongepajcki'''
 
−
|alfabet=pismo ideograficzne
 
−
| twórca = [[User:Emilando|Emilando]] (w 2020), także [[User:Borlach|Borlach]] poprzez [[Język_protogamajski|protogamajski]] (2018)
 
−
|szyk zdania =SOV
 
−
}}{{sp}}
 
−
'''Język starozongepajcki''' (starozongepajcki ''żongábeiseis eigołł'' /{{IPA|'zo̞nɣɞ̜be̞ɪ̯se̞ɪ̯s 'e̞ɪ̯ɣo̞ɮ}}/ "język zachodzącego słońca", także ''gammasas eigołł'' /{{IPA|'ɣɑ̈mːɑ̈sɑ̈s 'e̞ɪ̯ɣo̞ɮ}}/ "język (proto)gamajski") był wczesną wersją [[język_zongepajcki|języka zongepajckiego]], choć zaświadczoną pismem ideograficznym, to z powodu nieodszyfrowania znaków ręcznie rekonstruowana na podstawie procesów, które zaszły do języka klasycznego od rekonstrukcji [[język_protogamajski|j. protogamajskiego]] i metodą porównawczą. Wywodzi się od protogamajskiego i jest bardzo do niego zbliżony.
 
−
 
 
−
==Nazwa==
 
−
Nazwa '''*żongábeiseis eigołł''' wywodzi się od protogamajskiego słowa ''*zaunghaabii'' oznaczającego "zachód słońca". Nazwa oznacza dosłownie "język zachodzącego słońca". Z czasem dawne słowo '''*żona''' (od pɣ. ''*zauna'') "zachód" zaczęłno nabierać znaczenia "dom, siedziba, ojczyzna", zaś  '''*żongábei''' (pɣ. ''*zaunghaabii'') zaczęło oznaczać "zachód", przez co doszło do zmiany znaczenia nazwy do "język zachodni" i takie znaczenie funkcjonuje do dziś.
 
−
 
 
−
Druga nazwa '''*gammasas eigołł''' wywodzi się bezpośrednio od protogamajskiego ''*ghammasas iighaur'', oznaczająca tyle co "język ludzki". To określenie później zanikło wraz z dalszym rozwojem zongepajszczyzny.
 
−
 
 
−
== Stan języka ==
 
−
=== Fonologia ===
 
−
Na etapie starozongepajckiego nie ma jeszcze drastycznych różnic od protogamajskiego. Odróżnienie iloczasu przy pomocy ilości trwania głoski zanikło, ale '''*á *ei *ou''' były swojego rodzaju długimi odpowiednikami '''*a *i *u'''. Samogłoski średnie '''*e *o''' były wówczas poza tym systemem, dopiero później '''*e''' zaczęto traktować jako długi odpowiednik '''*o''' (być może pod wpływem coraz bardziej przedniej wymowy '''*á''').
 
−
 
 
−
Protogamajska spółgłoska '''*ħ''' zaczyna być wymawiana jako '''*ch''' [{{IPA|x}}] i ukończył się [[Język zongepajcki/Slotacyzm|slotacyzm]] (przejście krótkiego '''*r''' > '''*łł''' [{{IPA|ɮ}}]). [[Język_zongepajcki/Pierwsza_przesuwka_zongepajcka|Pierwsza przesuwka]] jeszcze się nie odbyła. Możliwe jest również, że już wtedy utracił geminaty '''*jː''' i '''*wː''', ale raczej zanikły one dopiero po pierwszej przesuwce.
 
−
 
 
−
{| class=wikitable
 
−
! rowspan=1|
 
−
! colspan=1|Przednie
 
−
! colspan=1|Środkowe
 
−
! colspan=1|Tylne
 
 
|-
 
|-
−
|-align=center class=small
+
! *ʊ
−
|-align=center
+
| ʊ
−
!Przymknięte
+
| ʊ, uː
−
|*{{IPA|i}} || || *{{IPA|u}}
+
| ʊ, uː
−
|-align=center
 
−
!Średnie
 
−
|*{{IPA|e}}||||*{{IPA|o}}
 
−
|-align=center
 
−
!Półotwarte
 
−
|||*{{IPA|ɞ̜}}||
 
−
|-align=center
 
−
!Otwarte
 
−
|||colspan="2"|*{{IPA|ɑ̈}}
 
−
|-align=center
 
−
|}
 
−
Dyftongi: '''*ei''', '''*ou'''
 
−
{| class="wikitable" style=text-align:center
 
−
! colspan="2" |
 
−
!Wargowe
 
−
!Zębowe
 
−
!Dziąsłowe
 
−
!Podniebienne
 
−
!Welarne
 
−
!Języczkowe
 
−
!Gardłowe
 
−
|- align="center"
 
−
! colspan="2" | Nosowe
 
−
|*{{IPA|m}}, *{{IPA|mː}}
 
−
|colspan="2"|*{{IPA|n}}, *{{IPA|nː}}
 
−
|
 
−
|
 
−
|
 
−
|
 
−
|- align="center"
 
−
! rowspan="2" |Zwarte
 
−
!<small>bezdźwięczne</small>
 
−
|*{{IPA|p}}     
 
−
|colspan="2"| *{{IPA|t}}
 
−
|
 
−
|*{{IPA|k}} 
 
−
|*{{IPA|q}} 
 
−
|
 
 
|-
 
|-
−
!<small>dźwięczne</small>
+
! *uː
−
|*{{IPA|b}}
+
| uː
−
|colspan="2"| *{{IPA|d}}
+
| uː
−
|
+
| uː, ʊ
−
|*{{IPA|g}}
 
−
|
 
−
|
 
−
|- align="center"
 
−
! rowspan="2" | Szczelinowe
 
−
!<small>bezdźwięczne</small>
 
−
|*{{IPA|f}}     
 
−
|*{{IPA|θ}}, *{{IPA|s}}
 
−
|
 
−
|
 
−
|*{{IPA|x}}
 
−
|
 
−
|*{{IPA|h}}
 
 
|-
 
|-
−
!<small>dźwięczne</small>
+
! *ə
−
|
+
| ᵿ, ə
−
|*{{IPA|ð}}, *{{IPA|z}}
+
| ᵿ, Ø
−
|
+
| ᵿ, Ø
−
|
 
−
|*{{IPA|ɣ}}
 
−
|
 
−
|
 
−
|- align="center"
 
−
! colspan="2" | Drżące
 
−
|
 
−
|colspan="2"| *{{IPA|rː}}
 
−
|
 
−
|
 
−
|
 
−
|
 
 
|-
 
|-
−
! colspan="2" | Boczne, Półsamogłoski
+
! *ai
−
|
+
| ai, eː
−
|*{{IPA|ɫ}}, *{{IPA|ɫː}}
+
| ai, eː
−
|*{{IPA|ɮ}}
+
| ai, eː, ɛ
−
|*{{IPA|j}}, (*{{IPA|jː}})
 
−
|*{{IPA|w}}, (*{{IPA|wː}})
 
−
|
 
−
|
 
−
|}
 
−
====Transkrypcja====
 
−
Transkrypcja jest oparta na transkrypcji zongepajckiego klasycznego z dodatkiem kilku znaków użytych w potomkach i wyjątkowego znaku '''á'''.
 
−
{| cellspacing="5" style="text-align: center;"
 
−
|- style="font-size: 2.0em;"
 
−
|  '''a'''  ||  '''á'''  ||  '''b'''  || '''d'''  ||  '''dj''' ||  '''e'''  ||  '''f'''  ||  '''g'''  ||  '''h'''  ||  '''ch'''  ||  '''i''' ||  '''ei'''  || '''j''' ||  '''k'''  ||  '''ķ'''
 
 
|-
 
|-
−
| [{{IPA|ɑ̈}}] || [{{IPA|ɞ̜}}] || [{{IPA|b}}] || [{{IPA|d}}] || [{{IPA|ð}}] || [{{IPA|e̞}}] || [{{IPA|f}}] || [{{IPA|ɣ}}] || [{{IPA|h}}] || [{{IPA|x}}] || [{{IPA|i}}] || [{{IPA|e̞ɪ̯}}] || [{{IPA|j}}] || [{{IPA|k}}] || [{{IPA|g}}]
+
! *au
−
|- style="font-size: 2.0em;"
+
| au, oː
−
| '''l'''  ||  '''ł'''  ||  '''łł'''  || '''m'''  ||  '''n'''  ||  '''o''' ||  '''p'''  ||  '''r'''  ||  '''s'''  ||  '''t'''  ||  '''tj'''  ||  '''u'''  ||  '''ou'''  ||  '''w'''  || '''ż'''
+
| au, oː
 +
| au, oː, ɔ
 
|-
 
|-
−
| [{{IPA|ɫː}}] || [{{IPA|ɫ}}] ||  [{{IPA|ɮ}}] ||[{{IPA|m}}] || [{{IPA|n}}] || [{{IPA|o̞}}] || [{{IPA|p}}] || [{{IPA|rː}}] || [{{IPA|s}}] ||  [{{IPA|t}}] ||  [{{IPA|θ}}] || [{{IPA|u}}] || [{{IPA|o̞ʊ̯}}] || [{{IPA|w}}] || [{{IPA|z}}]
+
! *iu
 +
| iu, yː
 +
| iu, yː
 +
| iu, yː, ʏ
 
|}
 
|}
  
−
===Gramatyka===
+
*rő < ráá, ghó < yoo
−
====Harmonia samogłosek w afiksach====
+
*paþ, kwaþ < quaþ
−
Odziedziczona od protogamajskiego, pierwsza samogłoska afiksu musi się zgadzać z ostatnią samogłoską rdzenia.
+
*üv < ǫv
−
* *i *ei ↔ *i *ei
+
*ðiu < ðiu, šiṗṗ < šipf
−
* *u *ou ↔ *u *ou
+
*jó < joo
−
* *a *á ↔ *a *á
+
*ves < es
−
* *e ↔ *e
 
−
* *o ↔ *o
 
−
W przypadku *a, *i, *u samogłoski może się zmienić w zależności od wymaganej długości. Samogłoski *e, *o nie miały długich odpowiedników, więc zawsze otrzymywały te same samogłoski. Dopiero później *e stanie się funkcjonalnie długim *o.
 
  
−
==== Możliwe alternacje ====
+
=Nadbużański=
−
Mogły się pojawiać alternacje *a – *á, *i – *ei, *u – *ou, *łł – *r.
+
* ''*tj *dj → c´ dz´''
 +
* ''*TelT → TolT''
 +
* ''*C_E → C´''
 +
* ''*o- *ǫ- → vo- vǫ- ''
 +
* ''*ę *ǫ → ą'' (z zachowaniem miękkości)
 +
* ''*ě → a'' (z zachowaniem miękkości)
 +
* ''*ol ol´ → öl öl´''
 +
* ''*´l̥´_T → ´l̥'' (przed twardymi przedniojęzykowymi)
 +
* ''*T´erT TorT TölT → T´er´eT ToroT TölöT''
 +
* ''*´ь̥ ъ̥ → ´e a''
 +
* ''*´ь̯ ъ̯ → ´Ø Ø'' (z wydłużeniem zastępczym po niebezdźwięcznych oraz ''c č š'')
 +
* ''*c´ dz´ → c dz''
 +
* ''*V_g_V → ʁ → r
 +
* ''*r´ → ř''
 +
* ściągnięcie samogłosek w grupach z jotą: ''VjV > Vː, aje → ē, oje → ō, oją → ą̄'' itd.
 +
**''ь̥jь̯ ъ̯jь̯ → ī ȳ''
 +
* ''*l̥ *´l̥ *´l̥´ *r̥ *´ř̥ → ol ´ol ´el´ yr ´iř''
 +
* ''*v → w'' (ale ''*v´ → v´'')
 +
*'''Miękki przegłos (_P)'''
 +
** ''*o *ō → ö ȫ''
 +
** ''*a *ā → e ē''
 +
** ''*ą *ą̄ → ę ę̄''
 +
** ''*e → ė''
 +
* ''*č *š *ž → c s z
 +
*''*y *ȳ K_ → i ī''
 +
* ''*n´ *t´ *d´ *s´ *z´ *l´ → ń ť ď ś ź ĺ''
 +
* ''chc → cc → č''
 +
*'''Zanik iloczasu'''
 +
**''*ī, *ȳ, *ū → ei, oi /œɪ̈/, au''
 +
**''*ē *ȫ *ō *ā → é ő ó á''
 +
**''*ˊę̄_P → į''
 +
**''*ą̄ ę̄ → ą́ → ǫ''
 +
*''*v´ → v''
 +
*''*m´ *b´ *p´ _[!P #] → m b p''
 +
*''*k *g *ch S_E→ č dž š''
 +
*''*k *g *ch _E → š ž š''
  
−
==== Przypadki ====
+
=Sadaryn=
−
Język starozongepajcki odziedziczył 8 przypadków z protogamajskich 12: mianownik, dopełniacz, biernik, miejscownik, ablatyw, allatyw, innesyw, wołacz.
+
{{państwo
 +
| nazwa własna państwa=Iscoi Sadarinan <br>Csugéchej ra Száddarin
 +
| nazwa polska państwa=Sadaryn
 +
| języki urzędowe=[[język ludżorycki|ludżorycki]], [[język maszyjski|maszyjski]]
 +
| stolica=''Neetiscueïs/Lüdzsoriköjk''
 +
| stolica współrzędne=
 +
| ustrój=republika
 +
| głowa państwa=Prezydent<br/>(''Moolita/Apfapun'')
 +
| władca=
 +
| waluta=
 +
| kod waluty=
 +
| organizacje=  
 +
}}
 +
'''Sadaryn''' (lug. ''Sadarina'' /ˈsadarina/, mas. ''Száddarin'' /ˈsaːːdarin/), oficjalnie '''Państwo Sadarynu''' (lug. ''Iscoi Sadarinan'' /ˈiskɔj ˈsadarinan/, mas. ''Csugéchej ra Száddarin'' /ˈt͡ʃugeːxɛj ˌra ˈsaːːdarin/) - państwo federacyjne na północy Wielkiego Kontynentu [[Hadżal|Hadżalu]]. Jest to republika prezydencka składająca się z oficjalnie równoprawnych podmiotów - Ludżoryki (''Lugiorica'') oraz Maszapu (''Másáp''). Jednak ze względu na historię oraz liczne prawa dyskryminujące Maszów to ludność ludżorycka jest główną siłą polityczną w kraju. Prowadzi to bardzo często do konfliktów i buntów. Obecny status tego państwa reguluje ''Konstytucja Państwa Sadarynu'' oraz ''Traktat Krutsomujcki'', kończący interwencje [[Jechgiw|Jesiwu]] w tym państwie.
  
−
{| class="wikitable"
 
−
|-
 
−
! Przypadek
 
−
! Sufiks
 
−
! *gamma – człowiek
 
−
! *hitłá – kapłan, guślarz
 
−
! *waqadun – koń
 
−
|-
 
−
| 1. m
 
−
| -ø
 
−
| *gamma
 
−
| *hitłá
 
−
| *waqadun
 
−
|-
 
−
| 2. d
 
−
| *-(w)_
 
−
| *gamma'''wa'''
 
−
| *hitłá'''wa'''
 
−
| *waqadun'''u'''
 
−
|-
 
−
| 3. b
 
−
| *-(j)_s
 
−
| *gamma'''jas'''
 
−
| *hitłá'''jis'''
 
−
| *waqadun'''us'''
 
−
|-
 
−
| 4. mj
 
−
| *-há/*''-h_''<ref>Problem w rekonstrukcji, pierwotnie afiks musiał podlegać harmonii, ale we wszystkich zongepajckich jest jednolite *-há/-hě/-hä</ref>
 
−
| *gamma'''há'''
 
−
| *hitłá'''há'''
 
−
| *waqadun'''há'''
 
−
|-
 
−
| 5. a
 
−
| *-(_)ku
 
−
| *gamma'''ku'''
 
−
| *hitłá'''ku'''
 
−
| *waqadun'''uku'''
 
−
|-
 
−
| 6. al
 
−
| *-(ķ)uk
 
−
| *gamma'''ķuk'''
 
−
| *hitłá'''ķuk'''
 
−
| *waqadun'''uk'''
 
−
|-
 
−
| 7. i
 
−
| *-s_
 
−
| *gamma'''sa'''
 
−
| *hitłá'''sa'''
 
−
| *waqadun'''su'''
 
−
|-
 
−
| 8. w
 
−
| *-(_)q_²
 
−
| *gamma'''qá'''!
 
−
| *hitłá'''qá'''!
 
−
| *waqadun'''uqou'''!
 
−
|}
 
  
−
== Wyznaczenie granicy pomiędzy starozongepajckim i średniozongepajckim ==
+
Związek Ludżorycki (''Brug Lugoricesa'')
−
Zazwyczaj za umowną granicę tych dwóch okresów uznaje się ukończenie drugiej fazy I przesuwki – powoduje ona mocne zmienienie fonetyki, co można uznać za koniec okresu starozongepajckiego, który był zbliżony do protogammajskiego. Wtedy zapewnie również w wielu djalektach '''á''' uległo delabializacji i zaczęło się przesuwać do przodu.
 
−
 
 
−
= Zbieram dane gammajskich tu =
 
−
== Spółgłoski ==
 
−
===Spółgłoski protogammajskie===
 
−
{| class="wikitable" style=text-align:center
 
−
! colspan="2" |
 
−
!Wargowe
 
−
!Zębowo-dziąsłowe
 
−
!Podniebienne
 
−
!Welarne
 
−
!Języczkowe
 
−
!Gardłowe
 
−
|- align="center"
 
−
! rowspan="2" |Nosowe
 
−
!<small>zwykłe</small>
 
−
|{{IPA|m}}
 
−
|{{IPA|n}}
 
−
|
 
−
|
 
−
|
 
−
|
 
−
|- align="center"
 
−
!<small>geminaty</small>
 
−
|{{IPA|mː}}
 
−
|{{IPA|nː}}
 
−
|
 
−
|
 
−
|
 
−
|
 
−
|- align="center"
 
−
! rowspan="2" |Zwarte
 
−
!<small>bezdźwięczne</small>
 
−
|{{IPA|p}}     
 
−
|{{IPA|t}}
 
−
|
 
−
|{{IPA|k}} 
 
−
|{{IPA|q}}
 
−
|
 
−
|-
 
−
!<small>dźwięczne</small>
 
−
|{{IPA|b}}
 
−
|{{IPA|d}}
 
−
|
 
−
|{{IPA|g}}
 
−
|
 
−
|
 
−
|- align="center"
 
−
! rowspan="2" | Szczelinowe
 
−
!<small>bezdźwięczne</small>
 
−
|{{IPA|f}}     
 
−
|{{IPA|θ}} {{IPA|s}}
 
−
|
 
−
| 
 
−
|
 
−
|{{IPA|h}} {{IPA|ħ}}
 
−
|-
 
−
!<small>dźwięczne</small>
 
−
|
 
−
|{{IPA|ð}} {{IPA|z}}
 
−
|
 
−
|{{IPA|ɣ}}
 
−
|
 
−
|
 
−
|- align="center"
 
−
! rowspan="2" | Drżące
 
−
!<small>zwykłe</small>
 
−
|
 
−
|{{IPA|r}}
 
−
|
 
−
|
 
−
|
 
−
|
 
−
|- align="center"
 
−
!<small>geminaty</small>
 
−
|
 
−
|{{IPA|rː}}
 
−
|
 
−
|
 
−
|
 
−
|
 
−
|- align="center"
 
−
! rowspan="2" | Aproksymanty
 
−
!<small>zwykłe</small>
 
−
|
 
−
|{{IPA|l}}
 
−
|{{IPA|j}}
 
−
|{{IPA|w}}
 
−
|
 
−
|
 
−
|- align="center"
 
−
!<small>geminaty</small>
 
−
|
 
−
|{{IPA|lː}}
 
−
|{{IPA|jː}}
 
−
|{{IPA|wː}}
 
−
|
 
−
|
 
−
|}
 
−
 
 
−
===Spółgłoski zongepajckie===
 
−
{| class="wikitable" style=text-align:center
 
−
! colspan="2" |
 
−
!Wargowe
 
−
!Zębowe
 
−
!Dziąsłowe
 
−
!Podniebienne
 
−
!Welarne
 
−
!Języczkowe
 
−
!Gardłowe
 
−
|- align="center"
 
−
! colspan="2" | Nosowe
 
−
|{{IPA|m}}
 
−
|{{IPA|n}}
 
−
|
 
−
|{{IPA|ɲ}}
 
−
|
 
−
|
 
−
|
 
−
|- align="center"
 
−
! rowspan="2" |Zwarte
 
−
!<small>bezdźwięczne</small>
 
−
|{{IPA|p}}     
 
−
|{{IPA|t}}
 
−
|
 
−
|
 
−
|{{IPA|k}} 
 
−
|
 
−
|
 
−
|-
 
−
!<small>dźwięczne</small>
 
−
|{{IPA|b}}
 
−
|{{IPA|d}}
 
−
|
 
−
|
 
−
|
 
−
|
 
−
|
 
−
|- align="center"
 
−
! rowspan="2" | Afrykaty
 
−
!<small>bezdźwięczne</small>
 
−
|{{IPA|pf}}     
 
−
|{{IPA|ts}}
 
−
|{{IPA|tʃ}}
 
−
|({{IPA|tɕ}})
 
−
|{{IPA|kx}}
 
−
|
 
−
|
 
−
|-
 
−
!<small>dźwięczne</small>
 
−
|
 
−
|({{IPA|dz}})
 
−
|({{IPA|dʒ}})
 
−
|
 
−
|
 
−
|
 
−
|
 
−
|- align="center"
 
−
! rowspan="2" | Szczelinowe
 
−
!<small>bezdźwięczne</small>
 
−
|{{IPA|f}}     
 
−
|{{IPA|s}}
 
−
|{{IPA|ʃ}}
 
−
|{{IPA|ç}}
 
−
|{{IPA|x}}
 
−
|{{IPA|χ}}
 
−
|{{IPA|h}}
 
−
|-
 
−
!<small>dźwięczne</small>
 
−
|
 
−
|{{IPA|ð}}, {{IPA|z}}
 
−
|{{IPA|ʒ}}
 
−
|
 
−
|{{IPA|ɣ}}
 
−
|
 
−
|
 
−
|- align="center"
 
−
! colspan="2" | Uderzeniowe
 
−
|
 
−
|{{IPA|ɾ}}
 
−
|
 
−
|
 
−
|
 
−
|
 
−
|
 
−
|-
 
−
! colspan="2" | Boczne, Półsamogłoski
 
−
|
 
−
|{{IPA|ɫ}}
 
−
|{{IPA|l}}
 
−
|{{IPA|ʎ}}, {{IPA|j}}
 
−
|{{IPA|w}}
 
−
|
 
−
|
 
−
|}
 
−
 
 
−
===Spółgłoski prachamskie===
 
−
{| class="wikitable" style=text-align:center
 
−
! colspan="2" |
 
−
!Wargowe
 
−
!Zębowe
 
−
!Dziąsłowe
 
−
!Podniebienne
 
−
!Welarne
 
−
|- align="center"
 
−
! colspan="2" | Nosowe
 
−
|{{IPA|m}}
 
−
|colspan="2"|{{IPA|n}}
 
−
|
 
−
|
 
−
|- align="center"
 
−
! rowspan="2" |Zwarte
 
−
!<small>przydechowe</small>
 
−
|{{IPA|pʰ}}     
 
−
|colspan="2"|{{IPA|tʰ}}
 
−
|
 
−
|{{IPA|kʰ}} 
 
−
|-
 
−
!<small>nieprzydechowe</small>
 
−
|{{IPA|p}}
 
−
|colspan="2"|{{IPA|t}}
 
−
|
 
−
|{{IPA|k}}
 
−
|- align="center"
 
−
! rowspan="2" | Szczelinowe
 
−
!<small>przydechowe</small>
 
−
| 
 
−
|{{IPA|sʰ}}
 
−
|{{IPA|ɬʰ}}
 
−
|
 
−
|
 
−
|-
 
−
!<small>nieprzydechowe</small>
 
−
|{{IPA|f}}
 
−
|{{IPA|s}}
 
−
|{{IPA|ɬ}}
 
−
|
 
−
|{{IPA|x}}
 
−
|- align="center"
 
−
! colspan="2" | Drżące
 
−
|
 
−
|colspan="2" | {{IPA|r}}
 
−
|
 
−
|
 
−
|-
 
−
! colspan="2" | Boczne, Półsamogłoski
 
−
|
 
−
|colspan="2" | {{IPA|l}}
 
−
|{{IPA|j}}
 
−
|{{IPA|w}}
 
−
|}
 
−
 
 
−
== Ewolucja samogłosek ==
 
−
{| class="wikitable"
 
−
!
 
−
! Zongepajcki
 
−
! Prachamski
 
−
! Hawwajski
 
−
! Onski
 
−
! Baukut
 
−
! Prakszapszański
 
−
! Ngamski
 
−
! Naumowski
 
−
|-
 
−
| *a
 
−
| a, o (przed r)
 
−
| a, ą (po nasalizacji), ā (po ponownym wydłużeniu)
 
−
| a, ã (po nasalizacji), e (przed jotą), ë (na końcu wyrazu)
 
−
| rowspan="8" | [[Ideologia_Przegłosów|Emm]]
 
−
| rowspan="2" | a
 
−
| (ʰ)a
 
−
| a
 
−
| å, au (po ponownym wydłużeniu)
 
−
|-
 
−
| *ā
 
−
| ě, e (przed r)
 
−
| o, ǫ (po nasalizacji), ō (po ponownym wydłużeniu)
 
−
| e (przed sylabą z i), o (gdzie indziej)
 
−
| (ʰ)e, (ʰ)o
 
−
| ā
 
−
| a, ai (po ponownym wydłużeniu)
 
−
|-
 
−
| *i
 
−
| i
 
−
| i, į (po nasalizacji), ī (po ponownym wydłużeniu)
 
−
| i (pod akcentem), ẽ (po nasalizacji), ë (nieakcentowane), Ø (po akcencie)
 
−
| e
 
−
| i
 
−
| i
 
−
| e, i (po ponownym wydłużeniu i przed protogamajskim *r)
 
−
|-
 
−
| *ī
 
−
| ai
 
−
| ei, ęi (po nasalizacji), ēi (po ponownym wydłużeniu)
 
−
| e
 
−
| i
 
−
| e
 
−
| e
 
−
| i (pod akcentem i po ponownym wydłużeniu), ë (krótkie nieakcentowane, zanika w zamkniętych sylabach)
 
−
|-
 
−
| *u
 
−
| u, a (przed l)
 
−
| u, ų (po nasalizacji), ū (po ponownym wydłużeniu)
 
−
| u (pod akcentem), õ (po nasalizacji), ë (nieakcentowane), Ø (po akcencie)
 
−
| o
 
−
| u
 
−
| u
 
−
| o, u (po ponownym wydłużeniu), a (przed r), ai (wydłużone przed r), ü (przed protogamajskim *r)
 
−
|-
 
−
| *ū
 
−
| au
 
−
| ou, ǫu (po nasalizacji), ōu (po ponownym wydłużeniu)
 
−
| o
 
−
| i
 
−
| o
 
−
| ô
 
−
| ü (pod akcentem i po ponownym wydłużeniu), ë (krótkie nieakcentowane, zanika w zamkniętych sylabach)
 
−
|-
 
−
| *ai
 
−
| e, o (po m)
 
−
| e, ę (po nasalizacji), ē (po ponownym wydłużeniu)
 
−
| e
 
−
| e
 
−
| ae
 
−
| ē
 
−
| ai, au (po *w), å (w grupie vai!P-), o (w grupie vaiP-)
 
−
|-
 
−
| *au
 
−
| o, ě (po r)
 
−
| o, ǫ (po nasalizacji), ō (po ponownym wydłużeniu)
 
−
| o
 
−
| o
 
−
| ao
 
−
| ơ
 
−
| au, å (w grupie vai!P-), o (w grupie vaiP-)
 
−
|}
 
  
−
==Przypisy==
+
Protest Maszów (''Nötter arr Más'')

Wersja z 23:47, 12 lis 2022

Język hurr durr

Jeden z języków północnodarkajskich.

Fonologia

Samogłoski

Przednie Środkowe Tylne
Płaskie Zaokrąglone
Przymknięte ɪ iː (i í) ʏ yː (ü ű) ᵿ (ue) ʊ uː (u ú)
Średnie ɛ eː (e é) œ øː (ö ő) ɔ oː (o ó)
Otwarte ɛː (ä) a ɑː (a á)

Dyftongi

Zakończone na i̯ Zakończone na y̯ Zakończone na u̯
Przymknięte ʊi̯ (ě)[1] iu̯ (iu)
Średnie ɛi̯ (ei) œy̯ (eu) ɔu̯ (ou)
Otwarte ai̯ (ai) au̯ (au)

Spółgłoski

Wargowe Zębowe Przedniojęzykowe Podniebienne Welarne Krtaniowe
Nosowe m (m) n (n)
Zwarte bezdźwięczne p (p) t (t) k (k)
dźwięczne b (b) d (d) g (g)
Afrykaty bezdźwięczne (pf (ṗ)) ts (c)
dźwięczne dz (z)
Szczelinowe bezdźwięczne f (f) θ (þ) s (s) ʃ (š) x (ch) h (h)
dźwięczne v (v) ð (ð) z (ȥ) z (ž) ɣ (gh)
Drżące r (r)
Boczne, Półsamogłoski ɫ̪ (ł) l (l) j (j) w (w, ł)

Dźwięk ṗ występował tylko w wczesnym okresie rozwoju, później został zastąpiony przez f w nagłosie oraz w innych pozycjach przez pp w dialektach północnych i ff w południowych. Podobnie z nie-przedsamogłoskowym ł, które po początkowej odrębności połączyło się z w. Nadal pozostało niezmienione przed samogłoskami.

Dźwięk r nie-przed samogłoskami był wokalizowany do [ɐ̯], by tworzyć dyftongi i tryftongi. Te drugie potem zaczęły często opuszczać drugi element niezgłoskotwórczy, czyli właśnie r. Niektóre dialekty przed przedniojęzykowymi zamieniają [ɐ̯] na retrofleksje, np. rd /rd/ [ɖ] < [ɐ̯d].

Rozwój fonologiczny

PPD wczesny środkowy nowoczesny
*a a a, aː a, ɑː
*aː aː, æː aː, ɛː ɑː, ɛː, a
*ɞ œ œ, øː œ, øː
*øː øː øː øː, œ
*ɛ ɛ ɛ, eː ɛ, eː
*eː ɪː ɪ̈i̯ ʊi̯
*ɔ ɔ ɔ, oː ɔ, oː
*oː oː oː oː, ɔ
*ɘ ɘ ɘ, ɨː ɪ, iː, e
*ɨ̞ː ɨ̞ː ɨː iː, e
*ɵ ɵ ɵ, ʉː ʏ, yː, ᵿ
*ʉ̞ː ʉ̞ː ʉː yː, ᵿ
*ɪ ɪ ɪ, iː ɪ, iː
*iː iː iː iː, ɪ
*ʊ ʊ ʊ, uː ʊ, uː
*uː uː uː uː, ʊ
*ə ᵿ, ə ᵿ, Ø ᵿ, Ø
*ai ai, eː ai, eː ai, eː, ɛ
*au au, oː au, oː au, oː, ɔ
*iu iu, yː iu, yː iu, yː, ʏ
  • rő < ráá, ghó < yoo
  • paþ, kwaþ < quaþ
  • üv < ǫv
  • ðiu < ðiu, šiṗṗ < šipf
  • jó < joo
  • ves < es

Nadbużański

  • *tj *dj → c´ dz´
  • *TelT → TolT
  • *C_E → C´
  • *o- *ǫ- → vo- vǫ-
  • *ę *ǫ → ą (z zachowaniem miękkości)
  • *ě → a (z zachowaniem miękkości)
  • *ol ol´ → öl öl´
  • *´l̥´_T → ´l̥ (przed twardymi przedniojęzykowymi)
  • *T´erT TorT TölT → T´er´eT ToroT TölöT
  • *´ь̥ ъ̥ → ´e a
  • *´ь̯ ъ̯ → ´Ø Ø (z wydłużeniem zastępczym po niebezdźwięcznych oraz c č š)
  • *c´ dz´ → c dz
  • *V_g_V → ʁ → r
  • *r´ → ř
  • ściągnięcie samogłosek w grupach z jotą: VjV > Vː, aje → ē, oje → ō, oją → ą̄ itd.
    • ь̥jь̯ ъ̯jь̯ → ī ȳ
  • *l̥ *´l̥ *´l̥´ *r̥ *´ř̥ → ol ´ol ´el´ yr ´iř
  • *v → w (ale *v´ → v´)
  • Miękki przegłos (_P)
    • *o *ō → ö ȫ
    • *a *ā → e ē
    • *ą *ą̄ → ę ę̄
    • *e → ė
  • *č *š *ž → c s z
  • *y *ȳ K_ → i ī
  • *n´ *t´ *d´ *s´ *z´ *l´ → ń ť ď ś ź ĺ
  • chc → cc → č
  • Zanik iloczasu
    • *ī, *ȳ, *ū → ei, oi /œɪ̈/, au
    • *ē *ȫ *ō *ā → é ő ó á
    • *ˊę̄_P → į
    • *ą̄ ę̄ → ą́ → ǫ
  • *v´ → v
  • *m´ *b´ *p´ _[!P #] → m b p
  • *k *g *ch S_E→ č dž š
  • *k *g *ch _E → š ž š

Sadaryn

Iscoi Sadarinan
Csugéchej ra Száddarin
Sadaryn
{{{flaga}}} {{{herb}}}
{{{motto}}}
{{{lokalizacja}}}
Język urzędowy: ludżorycki, maszyjski
Języki używane: {{{języki używane}}}
Stolica Neetiscueïs/Lüdzsoriköjk
Ustrój republika
Prezydent
(Moolita/Apfapun)
{{{szef rządu}}} {{{premier}}}
Powierzchnia
- całkowita
-% wody
{{{powierzchnia całkowita}}} km²
{{{procent wody}}}%
Ludność {{{rok}}}
- całkowita
{{{ludność całkowita}}}
Waluta ()
Strefa czasowa {{{czas}}}
Powstanie: {{{utworzenie}}}
Hymn {{{hymn}}}
Przynależność do organizacji
Domena internetowa {{{internet}}}
Kod telefoniczny +{{{kod}}}

Sadaryn (lug. Sadarina /ˈsadarina/, mas. Száddarin /ˈsaːːdarin/), oficjalnie Państwo Sadarynu (lug. Iscoi Sadarinan /ˈiskɔj ˈsadarinan/, mas. Csugéchej ra Száddarin /ˈt͡ʃugeːxɛj ˌra ˈsaːːdarin/) - państwo federacyjne na północy Wielkiego Kontynentu Hadżalu. Jest to republika prezydencka składająca się z oficjalnie równoprawnych podmiotów - Ludżoryki (Lugiorica) oraz Maszapu (Másáp). Jednak ze względu na historię oraz liczne prawa dyskryminujące Maszów to ludność ludżorycka jest główną siłą polityczną w kraju. Prowadzi to bardzo często do konfliktów i buntów. Obecny status tego państwa reguluje Konstytucja Państwa Sadarynu oraz Traktat Krutsomujcki, kończący interwencje Jesiwu w tym państwie.


Związek Ludżorycki (Brug Lugoricesa)

Protest Maszów (Nötter arr Más)

  1. ↑ wymowa głównego dialektu, występują też warianty typu [ɪ̈i̯] [əi̯] czy [ɤi̯]
Źródło: „https://jezykotw.webd.pl/w/index.php?title=Użytkownik:Emil/Brudnopis&oldid=51515”