Wykaz slawizmów i bałtoslawizmów w j. starobałtolitewskim: Różnice pomiędzy wersjami
m |
|||
(Nie pokazano 697 wersji utworzonych przez 2 użytkowników) | |||
Linia 1: | Linia 1: | ||
+ | {{AM}} | ||
+ | '''Wykaz slawizmów i bałtoslawizmów w języku starobałtolitewskim - to jest krótki słownik polsko-litewsko-bałtolitewski (lietuwiski).''' | ||
+ | |||
+ | '''Сьпіс славізмаў і балта-славізмаў у старалетувіскай (старабалталітоўскай) мове - гэта кароткі слоўнік польска-літоўска-летувіскі (балталітоўскі).''' | ||
+ | |||
+ | '''Sławizmų ir bałtosławizmų katalogas wetuszoje (bałto)lituwių kałboje - tay ira trumpas łynkiszkai-litwiniszkai(gudolituwiszkai)-(bałto)lituwiszkas żodynas.''' | ||
== Wstęp == | == Wstęp == | ||
− | Poniższy wykaz ma na celu zgromadzenie jak największej ilości slawizmów jak i bałtoslawizmów, które to były obecne w j. bałtolitewskim, w zasadzie do XIX czy może nawet i XX wieku, a które to zostały w większości z niego usunięte w tychże wiekach z powodów nacjonalistycznych, antypolskich jak i antysłowiańskich ogólnie. | + | Poniższy wykaz ma na celu zgromadzenie jak największej ilości slawizmów jak i bałtoslawizmów, które to były obecne w j. bałtolitewskim, w zasadzie do XIX czy może nawet i XX wieku, a które to zostały w większości z niego usunięte w tychże wiekach z powodów nacjonalistycznych, antypolskich jak i antysłowiańskich ogólnie. Wiąże się to oczywiście z powstaniem nowej Litwy, zwanej przeze mnie w celu odróżnienia od dawnej Litwy "Lietuwą" przez Litwinów bałtyckich z byłego WKL, którzy to uznali iż Litwinem jest tylko ten kto mówi po bałtycku co stało w opozycji do dawnej Litwy - tolerancyjnej i wieloetnicznej, w ogromnej większości słowiańskiej i odbierało litewskość Litwinom polskim (kresowym Polakom) jak i Litwinom ruskim (Białorusinom). Z uwagi nowego wymogu co do "litewskości" stary język bałtolitewski przestał pasować Nowolitwinom, czy też jak można ich nazywać wskazując na etniczność - Bałtolitwinom. W wyniku tego masa slawizmów została z niego usunięta, zaś wiele nowych słów to tak naprawdę neologizmy, które zostały sztucznie stworzone w zasadzie tylko z pobudek politycznych. Dochodzimy więc do sedna, a więc faktu iż dzisiejszy język bałtolitewski jest w dużej części sztuczny. Uważam, że XIX wiek to okropny czas dla wielu języków i ogromna strata dla językoznawców, dlatego też tworzę poniższy spis, w którym to postaram się wypisać wszystkie slawizmy i bałtoslawizmy mając cichą nadzieję iż może kiedyś języki przestanie się wykorzystywać do celów politycznych, a język bałtolitewski powróci do dawnych, niesłusznie odrzuconych słów pozbywając się jednocześnie słów sztucznie utworzonych z powodów czysto politycznych i ideologicznych. Moim głównym źródłem jest słownik Konstantego Szyrwida. Pozostałe źródła znajdują się w bibliografii. Uwaga, z góry zaznaczam iż lista może zawierać błędy z racji mojej niedostatecznej wiedzy odnośnie języków bałtyckich. Jeśli znajdziesz jakiś błąd, proszę napisz mi o tym. |
+ | |||
+ | Z poważaniem (Ліцьвін/マシオ). | ||
== Legenda == | == Legenda == | ||
− | '''Pogrubienie''' - Slawizm/słowo rdzennie | + | '''Pogrubienie''' - Slawizm/słowo rdzennie bałtosłowiańskie/Słowo niesłowiańskiego pochodzenia ale zapożyczone z j. słowiańskich |
''Pochylenie'' - słowo bałtyjskie lub słowo innego, niesłowiańskiego pochodzenia | ''Pochylenie'' - słowo bałtyjskie lub słowo innego, niesłowiańskiego pochodzenia | ||
− | '''''Pochylone pogrubienie''''' - Slawizm/słowo rdzennie | + | '''''Pochylone pogrubienie''''' - Slawizm/słowo rdzennie bałtosłowiańskie o innym znaczeniu niż w językach słowiańskich. W przypadku gdy słowo składa się z wspólnego Bałtom i Słowianom człona oraz człona Słowianom zupełnie obcego lub oba człony są Słowianom znane ale jeden z nich inne ma niż u Słowian znaczenie całość jest pochylona i pogrubiona z racji, że niemożliwe jest na tej wiki pochylić i pogrubić części, zaś drugiej w tym samym czasie tylko pochylić lub tylko pogrubić. |
+ | |||
+ | Zwykłe słowo - Słowo staropolskie lub polskie. | ||
− | ( | + | Слова ў кырыліцы - Słowo litewskie (białoruskie). |
− | + | (?) - Brak pewności skąd to lub czy to na pewno slawizm. Jeśli ktoś się orientuje, proszę pisać. Także gdy słowo jest nieczytelne. | |
− | + | lit. - Litewski (Białoruski), ros. - Rosyjski, ukr. - Ukraiński, żm. - Żmudzki, pol. - Polski, pra-sł. - Prasłowiański, liet. - Bałtolitewski (Lietuwiski), łot. - Łotewski, pra-bł-sł. - Prabałtosłowiański, łuż. - Łużycki, mor. - Morawski, pr-bł. - Prabałtycki, cz. - Czeski, pr-wsch-sł. - Prawschodniosłowiański, błg. - Bułgarski, st-lit. - Starolitewski (Starobiałoruski[https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B1%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%BC%D0%BE%D0%B2%D0%B0]), sta-pol. - Staropolski, dżuk. - Dżukijski (Bałtolitewski właściwy), scs. - Starocerkiewnosłowiański, sło. - Słoweński, srb-chr. Serbskochorwacki, kasz. - Kaszubski, suw. - Suwalski. | |
+ | |||
+ | y - długie i lub j, reszta raczej tak samo jak w polskim. | ||
== A == | == A == | ||
− | Aby - '''Arba''' (?) | + | Abecadło - Абэцэда/азбука - '''Abecela''' |
+ | |||
+ | Aby - Каб - '''Arba''' (?) | ||
+ | |||
+ | Aby raz - Каб раз - ''Ben'' '''wienu''' (pra-bł-sł. *eynos) (aby raz) '''kartu''' | ||
+ | |||
+ | Ach - Ах - '''Ay''' (?) | ||
+ | |||
+ | Adamaszek - Адамашка - '''Adamoszka''' | ||
+ | |||
+ | Adamaszkowy - Адамашкавы - '''Adamoszkos''' ''rubas'' | ||
+ | |||
+ | Adźiamski (perski) kobierzec - Пэрскі каберац - '''Kauras''' (ros. Ковёр/коврик/ukr. коверець[https://pl.wikisource.org/wiki/S%C5%82ownik_etymologiczny_j%C4%99zyka_polskiego/kobierzec]) '''iż Persios'''/'''Persiioy daromas''' (pol. darzyć/darować)/'''kauras Persiszkas''' | ||
+ | |||
+ | Adwent - Адвэнт - '''Adwentas''' | ||
+ | |||
+ | Affekt - Афэкт - '''Sirdies''' (pol. serce/ros. сердце) ''pakrutinimas''/''noras''/''gieydulis''/''pagieydimas'' | ||
+ | |||
+ | Agrest - Агрэст - '''Uoga''' (pra-bł-sł. *óʔgaʔ/ros. Ягода) '''karti''' (?) (cierpki)/'''uoga''' ''zesirpus''/'''uoga''' '''zala''' (ziele?)/we współczesnym liet. '''Agrastas''' | ||
+ | |||
+ | Akademia - Акадэмія - '''Akademija''' (U Szyrwida z jakiegoś powodu tłumaczenie tylko na łacinę ale z racji, że tak też zowię się ta placówka we współczesnym liet. można przyjąć, że żadnych zmian co do tego słowa nie było) | ||
− | + | Aksamit - Аксаміт - ''Audakłas'' '''iż siłku''' (ros. шёлк) | |
− | + | Akt - Акт - '''Aktas''' (szukaj pod "'''Aktas''' ''ir poterej''..." [http://www.epaveldas.lt/documents/10165/20783/Knygos_1547-1863.pdf]) | |
− | + | Akt w komedyey (komedii) - Акт у камэдыі - ''Weykałas'' (dzieło) '''komedioy''' | |
− | + | Aktor komedyiny (komediowy) - Актар камэдыйны - ''Weykieias'' '''komedioy'''/''weykius'' '''ku komedioy'''/'''aktoras''' | |
− | + | Aktykuie (Aktykuje) - Актыкую - ''Iraszaw'' (?) '''knigosna''' (lit. Кніга,ros./ukr. Книга) ''tiesos'' (prawda) - dosłowne tłumaczenie: Głoszę (?) książkową prawdę | |
− | + | Akwawita (Wódka/Gorzałka/Okowita) - Акавіта - '''Ariełka''' (lit. Гарэлка/ukr. Горілка/pol. Gorzałka)/'''dektine''' (liet. '''degti''' - palić od pra-bł-sł. *degtei/pra-sł. *žegti/sta-pol. żec/przejście "d" w "ż"/porównaj pol. woda ognista) | |
− | + | Alabastr - Алябастар - '''akmo''' ('''Akmuo''' - kamień) (pr-sł. *kamy, pr-bł-sł. *ak-mō, u Słowian nastąpiła przestawka) '''alabastros''' | |
− | + | Alambik - Алямбік - '''Katiłas''' (pol. kocieł [https://pl.wikisource.org/wiki/S%C5%82ownik_etymologiczny_j%C4%99zyka_polskiego/kocie%C5%82]) '''kuriami degina''' (?) (pra-bł-sł. *degtei/pra-sł. *žegti/sta-pol. żec/przejście "d" w "ż"?) '''żołes''' (pol. ziele) ''ir żiedus'' | |
− | + | Alba kapłańska - Альба сьвятарская - '''Apwałkałas''' (we współczesnym liet. powłoka, zaś u Szyrwida powłoka to '''Pawałkałas''', czyżby przypadkowo zamienił tutaj miejscami "a" i "p"?) '''Kunigu''' '''iłgas''' (pol. długi) '''drobinis''' (płócienny) (tożsame z drobny/drób, '''Drobe''' - płótno, porównaj z łuż. draby - o ubiorze i z mor. zdraby - łachy) | |
− | + | Albo - Або - we współczesnym żm. '''Aba'''/we współczesnym liet. '''Arba''' | |
− | + | Alchimia - Альхімія - ''Auxadarine źinia''/''moksła''/ale we współczesnym żm. '''alkemėjė'''/we współczesnym liet. '''alchemija''' | |
− | + | Alchimista - Альхімік - ''Auxadaris''/'''Sidabradaris''' (pol. srebro) | |
− | + | Ale iednak (jednak) - Але аднак - '''wienok''' (pra-bł-sł. *eynos) (Nie mylić z ros./lit./ukr. венок/вянок/вінок) | |
− | + | Alakant (Wino z Krety) - Алякант - '''Winas iż Krietos'''/'''Krietinis''' | |
− | + | Alfabet - Альфабэт - we współczesnym liet. '''Abėcėlė'''/'''alfabetas''' | |
− | + | Alkierz - Алькеж - ''Kaładnikielis''/'''pawietis''' (lit. Павець) | |
− | + | Aloe (aloes) - Альяс - ''Suika'' (wedle http://www.thesaurus.flf.vu.lt '''Sunka''', a więc sok) '''żołes''' (ziele) '''aloes''' | |
− | + | Altana - Альтанка/павець - '''Pawietis''' ''unt'' '''namu''' (pra-bł-sł. *domos/pra-sł. *dȏmъ/przejście "d" w "n") '''essus''' | |
− | + | Ampułka - Ампула - ''Sudelis'' '''iż kurio winu'''/'''ir wundeni kielikan''' ''pila prieg miśiey'' | |
− | + | Ananas - Ананас - we współczesnym liet. '''Ananasas'''/zaś w żm. '''Ananasos''' | |
− | + | Anatomia - Анатомія - ''Zinia paraykimo sunariu''/ale we współczesnym żm. '''anatuomėjė'''/we współczesnym liet. '''anatomija''' | |
− | + | Ani - Ані - '''Ney''' | |
− | + | Ani tak ani owak - Ані так ані інакш - '''Ney teyp''' (?), '''ney sieyp''' (siak?) | |
− | + | Ani tam ani sam - Ані там ані сам - '''Ney tin, ney śin''' | |
− | + | Ani tu ani tam - Ані тут ані там - '''Ney tia, ney ti''' | |
− | + | Anioł - Анёл - '''Anyełaś''' | |
− | + | Anioł stróż - Анёл апякун - '''Anieła sargas''' (pra-sł. stȏržь?)/'''priweyzdetoias''' (pol. wejzrzę?) (doglądacz?)/''apgineias żmogaus'' | |
− | + | Ankra - Якар - ''Sukaba''/''suwara'' '''muro''' | |
− | + | Ankrowanie/klamrowanie - Паяньне - ''Sułeydimas''/''suleyda'' '''akmeniu'''/'''arba''' ''sukabinimas'' '''namu''' ''státimy'' | |
− | + | Ano/a ono - Ано/а яно - '''Ountay''' | |
− | + | Apostoł - Апостал - '''Apaształas'''/''nusiuntinis'' | |
− | + | Apteka - Аптэка - '''Aptieka''' | |
− | + | Aptekarka - Аптэкарка - '''Aptiekorka''' | |
− | + | Aptekarska nauka - Аптэкарская навука - ''Moksłas'' (nauka) ''aplink'' (dookoła?) '''aptiekos''' ''dayktu'' (''dayktas'' - rzecz)/'''aptiekos''' ''zinia'' (biegłość/świadomość, tutaj jako biegłość) | |
− | |||
− | |||
− | + | Aptekarz - Аптэкар - '''Aptiekorius'''/''kulis menasi aplink'' '''aptiekos''' ''darbus'' | |
− | + | Arbuz - Кавун - we współczesnym liet. '''Arbūzas''' | |
− | + | Arcybiskup - Арцыбіскуп - ''Wirausias terp'' '''Wiskupu''' (u Mażwidasa '''Biskupu''') | |
− | + | Arenda - Арэнда - ''Ażupirkimas''/''pasumdimas turto kieno''/'''namu'''/''dirwos''/''piewos rc.'' | |
− | + | Arest (Areszt) - Арышт - '''Ażusakimas'''/''ażudraudimas kieno dayktu''/'''arba''' ''paties żmogaus''/'''kuris''' '''kałtas''' ''ira'' '''kam'''/''idant'' '''ne butu''' ''iżduoti'' '''iż namu''' ''rc.''/we współczesnym mówionym liet. dalej funkcjonuje '''Aresztas''' | |
− | + | Arestuie - Арыштую - '''Ażusakau''' (pra-sł *sokŭ/sta-pol. sok - oskarżyciel) ''idant'' '''iż namu''' ''kas'' '''ne''' ''iśieytu''/'''arba''' ''prekiu''/''ir dayktu'' '''kitu''' ''neiżgabentu'' | |
− | + | Arkusz papieru - Аркуш паперы - '''Arkuszas popieriaus''' | |
− | + | Artykuł - Артыкул/арцікул - ''Sunarius''/'''dala''' (bałtyjska Bogini '''Dala''', także słowiańskie Dole, a więc Boginie/duchy opiekuńcze od losu. Artykuł (prawnie) = "los" zapisany na karcie i od tej chwili wchodzący w życie.)/'''artikułas''' | |
− | + | Aster - Астра - we współczesnym liet. '''Astras'''/we współczesnym żm. '''astros''' | |
− | + | Astrych (podłoga) - Падлога - '''Pliteles'''/''łyntełes'' '''iż mármuro''' ''asłoy pagulditos''/'''pakłotos''' (być może podłoga z pewnymi zmianami w literach?) | |
− | + | Atłas - Атлас - ''Audakłas'' '''iż śiłku''' ''tunkus ir ligus'' | |
− | + | Audytor Biskupi - Аўдытар Біскупскі - ''Kłausitoias''/''Atsakitoias''/''atraśitoias''/''nuog'' '''Wiskupio''' (u Mażwidasa '''Biskupio''') ''kitiemus'' | |
− | + | Autentyk - Аўтэнтык - '''Gromatos''' (lit. Грамата)/'''łaksztay''' (?) '''twirti arba''' ''druti'' | |
− | + | Autor - Аўтар - '''Daritoias''' (pol. darzyć?) ''daykto kokio''/''rasitoias'' '''knigu''' (lit. Кніга) ''rc.'' | |
− | + | Aż (względem miejsca) - Аж - '''Aż do szyie''' (?)/''iki kaklu'' | |
− | + | == B == | |
+ | === Ba === | ||
+ | Baba - Баба - '''Żmona''' ''sena'' (stara żona/kobieta)/'''wetusza boba''' (ros. ветош - wszystko stare, od ros. ветхий - stary, od pra-sł. ветъхъ)/we współczesnym żm. '''Baba''' | ||
− | + | Babka - Бабка - '''Bobute''' | |
− | + | Babka źiele - Трыпутнік вялікі - '''''Gisłoćia''''' ('''Gisła''' - żyła) (pra-bł-sł. *giʔ(s)laʔ/przejście "g" w "ż") - dosłowne tłumaczenie - żyłówka? | |
− | + | Bąbel/bąbol/bańka na wodzie - Бурбалка на вадзе - ''Kunkałas'' ''unt'' '''wundenio'''/'''burbołe''' | |
− | + | Bąbele się czynią na wodzie - Бурбалкі робяцца на вадзе - ''Kunkułuoia'' '''wundo'''/'''burbołuoia''' '''wundo'''/''kunkałay'' '''darosz(i)''' '''wundeniy''' | |
− | + | Babiniec/kruchta - Бабінец/крухта - '''przesenis''' (?) ''pas'' '''bażnićiu'''/'''''wieta''''' (kognat z pol. witaj/lit. вітаю) ''pas'' '''bażnićiu'''/'''kur''' ''pawargieley sedi ełgdamieśi'' | |
− | + | Baby gwiazdy (Plejady) - Стажары/плеяды - '''Sietinas''' (pol. Stożary? ewentualnie od siódemki?) | |
− | + | Bacze (widzę?) - Бачу - ''Regiu''/'''weyzdźiu''' (pol. wejzrzę?)/''numanau''/''supruntu'' | |
− | + | Baczenie - Бачыньне - ''Iszmonia''/''naumanimas''/'''nuowoka''' (przytomność) (?) (lit. вока?) (pol. nauka?) | |
− | + | Badacz - Дасьледнік - '''Wartitoias''' (?)/''iżkratitoias''/''iżkłausinetoias''/''dasiżinotoias'' | |
− | + | Bądź to, bądź owo - Або гэта, або той - '''Buk tay, buk sztay''' (?) | |
− | + | Bagnisko/bagno - Балота/багна - ''Raystas''/'''bała''' (lit. балота?) | |
− | + | Bagnisty - Балоцісты/балотны/багністы - ''Raystingas''/'''balinis''' (lit. балотны/балоцісты?) | |
− | + | Baia - Бай - '''Nieka''' '''''kałbis''''' ([https://pl.wikisource.org/wiki/S%C5%82ownik_etymologiczny_j%C4%99zyka_polskiego/che%C5%82ba%C4%87])/''sekminikas''/''sekmius'' | |
− | + | Baianie - Баяньне - '''''Niekukałba'''''/''sekmiu''/''sekimas'' | |
− | + | Baie/bayki powiadam - Баю/байкі апавядаю - ''Sekmi seku''/''sekmi'' ''sakau''/'''niekus''' (pra-bł-sł. *neikas/pra-sł. *nikъto/*ničьto/pol. nikt/nic) '''''kałbu''''' | |
− | + | Bakałarz - Бакаляр - '''Bakałorius''' | |
− | + | Bakłażan - Баклажан - we współczesnym liet. '''Baklażanas''' | |
− | + | Bałamucę - Баламучу - '''Nie'''''kauju''/'''kliemi''' (pol. kłamię?) | |
− | + | Baleczka (Belka?) - Бэлька? - '''kartis''' (?) (lit./ros./ukr. карта?) ''ties'' | |
− | + | Balsam drzewko abo krzewinka - Бальзам дрэўка або кусьцік - '''''Medelis''''' (pra-sł. *medъ/pra-sł. *meduědь/ros. Межа/pol. miedza) (drzewko) '''balsamo''' | |
− | + | Balsam oleiek/sok balsamowy - Бальзам алей/сок бальзамавы - '''Balsamas'''/'''sunka''' (pol. sok) ''tokunti'' '''iż''' '''''medelo''''' '''balsamo''' | |
− | + | Bałwan/obraz rzezany pogański - Балван/абраз скульптурны паганскі - ''Weydas'' (twarz)/'''żinklas''' (pol. znak, lit./ros./ukr. знак) '''pagonu''' '''Diewo''' (w większości słowiańskich Dziw ale w bałtyjskich jako Bóg, więc odwrotnie/ale w słowiańskolitewskiej mitologii tak samo Bóg jak u Bałtów[https://galinaartemenko.livejournal.com/870012.html])/'''stułas''' (?) (pol. stuła?) '''pagoniszko''' '''Diewo''' | |
− | + | Bałwochwalca - Ідалапаклоньнік - '''''Garbintoias''''' (Czciciel) (przestawka literowa) (pra-sł. *bergti/ros. беречь/береги)/'''pogoniszku''' '''Diewu''' | |
− | + | Bałwochwalnica - Ідалапаклоньніца - '''Bażnićia''' (lit. бажніца) '''pagoniszka''' | |
− | + | Bania gliniana/szklana - Баня гліняная/шкляная - '''Zbonas''' (pol. dzban/lit. збан) ''didis'' '''iż stikło''' (ros. стекло/pra-sł. *stьklo)/'''arba iż''' ''molo''/''unkszto kakło'' | |
− | + | Banieczka/baniuszka/bańka - Банька - '''Zbonielis''' ''unkszto kakło'' | |
− | + | Baniecznik - Інструмэнт да націнаньня скуры пры ставяньню банек - '''Kuris daro''' (?) '''zbonelus''' | |
− | + | Bank/kupczenie piniędzmi - Банк/гандляваньне грошамі - ''Prekawimas'' (kupczenie) '''pinigays''' (pol. pieniądze) | |
− | |||
− | + | Bankierski kram/stół - Банкерская крама/банкерскі стол - ''Skomia'' (Stół, we współczesnym liet. mamy '''Stalas''', zaś w żm. '''Stals''', a więc już slawizmy) ''prekijo'' (kupcy) '''pinigays''' ''prekawiuncio'' | |
− | + | Bankierz co pieniędzmi zysku szuka - Банкір што грошамі карысьці шукае - ''Priekijas'', '''kuris''' (?) (pol. który) '''pinigays kayp''' (ros. как? analogicznie jak w teyp końcówka na -p zamiast -k) ''prekiemis prekauia'' (Prekauiu - kupcze/handluie), ''ir nauduos'' (z korzyści?) '''iż''' ''to'' '''ieszko''' (pra-bł-sł. *(o)iˀskaˀtei;/pra-sł. *jьskati/st-lit. Искати) (szukać) | |
− | + | Baran nie czyszczony (Baran) - Баран/авен - '''Awinas''' (lit. Авен, ros./ukr. Овен) | |
− | + | Baranek/Baraneczek - Баранок/баранчук/баранчык/баранька - '''Awinelis''' | |
− | + | Barani - Барані - '''Awino'''/'''Awininis''' | |
− | + | Baranina - Бараніна - '''Awiniena''' | |
− | + | Barbarzyniec/różnego y grubego ięzyka (cudzoziemiec) - Барбар/рознай і грубай мовы (Іншаземец) - '''''Swetimszalis'''''/'''''Swetimos''''' (obcy) '''zemes''' (pol. ziemia) ''żmogus'' (człowiek) | |
− | + | Barchan (tkanina) - Бархан - ''Audakłas'' (płótno) '''iż''' '''wiłnos''' (pol. wełna) ''unt miadźio auguncios'' | |
− | + | Bardysz - Бардыш - ''Dalgia'''''kirwis''' (?) (lit. Крывічы?)/we współczesnym liet. '''Bardiszius''' | |
− | + | Barszcz (ziele) - Баршчэўнік - '''Barsztis''' | |
− | + | Barszcz (potrawa) - Боршч - '''Barśćiey''' | |
− | + | Barszczowy - Баршчэўскі - ''Toligus'' '''barśćiu zalas''' | |
− | + | Bartnicze rzemiosło - Бортнічае рамясло - '''Bićiu''' (Pszczoła od pra-sł. *bьčela?) '''priewayzda''' (doglądanie?) | |
− | + | Bartnik - Бортнік - '''Bićiu pryweyzdetoias'''/'''Bićius''' | |
− | + | Barwa - Колер/краска - '''Wieno'''''weyde'' (pra-bł-sł. *eynos?)/''rubay'' '''iż''' ''giełumbos'' '''wienokios''' (?) | |
− | + | Barwiczka/rumienidło - Румяны - ''Prausiłas''/''tepałus'' '''raudonas''' (pol. rudy) '''del''' ''weydo'' | |
− | + | Barwierska szkatuła do brzytew - Фарбавальная шкатулка да брытваў - '''skrinełe''' '''balbieriaus''' ''skutikline'' | |
− | + | Barwierski - Фарбавальны - '''Balbieriaus''' | |
− | + | Barwierstwo - Фарбавальнае рамясло - '''Balbieriste''' | |
− | + | Barwierz - Фарбавальнік - '''Balbierius''' | |
− | + | Basałyk - Басалык - '''Botagas''' ''śiksznynis''/'''gały''' '''świnu''' (lit. сьвінцовы) '''turis'''/'''kiestenius''' | |
− | + | Baszta woienna ruchoma - Вежа ваенная рухомая - '''Weiża kareywiu''' (pol. krzywa?) (we współczesnym łot. Kareivis to żołnierz, nawiązanie do Krywiczy lub Krywe Krywejte?)/''darine nuog wietos ing wietu'' '''pastumiama''' (?) (pol. przesunięta?) (wedle translatora liet. '''pastumiama''' - przesunięty) ''murop''/''pilesp'' '''pristatoma''' (?) (pol. przestawiona?) (wedle translatora liet. ''Pristatoma'' - dostawa) | |
− | + | Bat - Бат - '''Eldiia''' (pra-sł. *oldьjā/błg. ладия)/''łuotas'' | |
− | + | Bawełna - Бавоўна - '''Wiłna''' ''unt'' '''''medźio''''' (pra-sł. *medъ/pra-sł. *meduědь/ros. Межа/pol. miedza) (drewno) ''augunti''/'''''medźiawiłne'''''/'''Bawilne'''[http://www.epaveldas.lt/recordImageSmall/LNB/C1R0000047249?exId=1888&seqNr=364] | |
− | + | Bawełniany - Баваўняны - '''''Medźialininis''''' (pol. lnisty?)/'''''medźiawilninis'''''/'''iż''' '''''medźie''''' '''wiłnos''' | |
− | + | Bawełniany chrost/krzak - Баваўняны хмызьняк/куст - '''Krumas''' (?) '''wilninis'''/''kiełmas'' '''wiłna zielus'''/''unt'' '''kurio wiłna żela'''/'''krumas''' ''unt'' '''kurio wiłna''' ''auga'' | |
− | + | Bawełnica/bawełnianka - Баваўніца - '''Panametis''' (pol. Panamski?) '''''medźiawilninis''''' | |
− | + | Bawię się tym - Забаўляюся гэтым - '''Tay''' ''weykiu''/'''tay darau'''/''tay'' ''apsieymi''/''aplink to '''esmi'''/''waykścioiu''/''to pratinuosi''/'''tay''' ''weykałaiu''/''darbałuoiu''/''tuo nerćiosi''/''unt to izsirundu''/'''izsiduomi''' (?)/''tami trunku'' | |
− | + | Bawie się długo - Забаўляюся доўга - ''Trunku'' '''iłgay''' (pra-bł-sł. *dilˀgas)/''gaysztu'' | |
− | + | Bawie kogo długo - Забаўляю каго доўга - ''Trukinu''/''trukdźiu'' '''kitu'''/''patrukinimu'' '''kam darau'''/''gayśinu''/''gayśćiu'' '''kam''' '''ażuduomi''' (?)/''ażuturiu'' '''iłgay'''/''karśinu'' | |
− | + | Bawół - Буйвал - '''Stumbras''' (pol. żubr, wedle Brücknera przejście "ż" w "s" i dorobienie do niego "t" co powtarza się w liet.)[https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/3/3c/PL_Aleksander_Br%C3%BCckner-S%C5%82ownik_etymologiczny_j%C4%99zyka_polskiego_685.jpeg]/'''''medinis''''' ''iaućias'' | |
− | + | Bawolica - Буйваліца - '''Stumbre'''/'''''medine''''' (pra-sł. *medъ/pra-sł. *meduědь/ros. Межа/pol. miedza) '''karwe''' (krowa drzewna) | |
− | + | Bawoli/bawołowy - Буйвалавы - '''Stumbrinis'''/'''Stumbrio''' | |
− | + | Bayka - Байка/казка - ''Sekme''/''pasaka''/''nieku'' '''''kałba''''' | |
− | + | Bażant - Бажан/фазан - '''Teterwinas''' (pol. Cietrzew, ros. Те́терев) ''didisis'' (duży) | |
− | + | Bazyliszek - Базылішак - '''Zaltis''' (nazwa od ziela) (wąż trawiasty) '''bazyliszkas''' ''wadinamas''/''paćiu'' '''pawizdeymu''' (pol. widzieć/zobaczyć?) '''akiu''' (pol. oko/lit. вока itp.) ''żmogu ażumusza'' | |
− | + | === Be === | |
+ | Bean (człowiek niewykształcony) - Прасьцяк - '''nie'''''mokitos żmogus'' (wspomnę już teraz, że szkoła to '''Szkała''' ale jak tutaj widać współczesna liet. ''Mokykla'' nie jest wcale bezsensownym neologizmem z racji, że nauka u Szyrwida to ''Moksłas'', a nauczyciel to ''Makitoias''. Innymi słowy nawet jeśli zastąpiono pierwotne słowo będące slawizmem nie była to zmiana wyssana z palca jak w większości przypadków.) | ||
− | + | Bęben - Барабан/бубен - '''Bubnas''' | |
− | + | Bębenista - Бубністы - '''Bubeinikas''' | |
− | + | Bębenniczka - Бубначка - '''Bubeinikio''' | |
− | + | Bęble w wodzie - Бурбалкі на вадзе - '''Burbinu wundeni'''/'''burbuo''' ''łes'''''darau''' (pol. darzyć?) | |
− | + | Bębnie - Барабанію/бубнію - '''Bubniju''' | |
− | + | Bębnienie - Бубненьне - '''Bubnijmas''' | |
− | + | Beczę/bekam - Бляю - '''Blauju''' (lit. Бляяць)/''maumiu''/'''baubiu''' (być może to samo pochodzenie co '''Blauju''' ale lekko zmienione litery?) | |
− | + | Beczenie/bek - Бляяньне - ''Laućio'' '''bluwis'''/''mauminas''/'''baubimas''' (?) (jak wyżej) | |
− | + | Beczka - Бочка - '''Baczka''' | |
− | + | Beczułka - Барыла/Бочалка - '''Baczkiełe''' | |
− | + | Bękart/baster - Банкар/бэнкар/бэнкарт/банкарт - '''Betewis''' ('''Tewas''' - ojciec/porównaj pol. tata) (bez ojca)/'''bostras''' | |
− | + | Beknąć - Ругнуць - '''Baubteret''' (?) | |
− | + | Bełkoce/głukam - Мармычу - '''Bubsiu''' (?) | |
− | + | Bełkotanie - Мармытаньне - '''Bubseimas''' (?) | |
− | + | Berło - Жазло/скіпэтар - '''Łazda''' (?) (pol. Laska?/st-lit. Леска?) '''karaliszkie''' | |
− | + | Bespieczeństwo/Bespieczność - Бясьпека/бясьпечнасьць - '''Nebaysumas''' (pol. nie bać się)/''drusibe''/''pawoius'' | |
− | + | Bespiecznie - Бясьпечна - ''Drusiey''/'''Nebaysiey''' | |
− | + | Biespieczny/wolny od niebespieczeństwa/bez pieczny - Бясьпечны - '''Nebaysus'''/''Berupesties''/''beśieławarto'' | |
− | + | Bestya - Зьвер - '''Zweris''' | |
− | + | Bestyalski - Зьверскі - '''Zweru'''/'''bestyju''' | |
− | + | Bestyalstwo - Зьверства - '''Zweru''' ''inirtimas'' | |
− | + | Bez (drzewko) - Бузіна - '''Bezdas''' | |
− | + | Bezbożność - Бязбожнасьць - '''Bediewiste'''/'''Bezbażniste''' (brak pewności co do odmiany/szukaj pod '''Bezbażnuju'''[http://www.epaveldas.lt/recordImageSmall/LNB/C1R0000045293?exId=14&seqNr=3]) | |
− | + | Bezbożnie - Бязбожна - '''be baymes''' (pol. bać się) '''Diewo''' - dosłowne tłumaczenie: Bez strachu przed Bogiem/'''Bezbażnuju''' (brak pewności co do odmiany/szukaj jak wyżej [http://www.epaveldas.lt/recordImageSmall/LNB/C1R0000045293?exId=14&seqNr=3]) | |
− | + | Bezbożny - Бязбожны - '''Bediewis'''/'''Bezbażnius''' (brak pewności co do odmiany/Szukaj j.w [http://www.epaveldas.lt/recordImageSmall/LNB/C1R0000045293?exId=14&seqNr=3]) | |
− | + | Bez duszy - Без душы - '''Beduszis'''/'''bedwaszis''' (jakaś aluzja do dwoistości dusz?)/'''be'''''kwapis'' | |
− | + | Bez głowy - Без галавы - '''Begalwis''' | |
− | + | Bez karania co czynić - Без караньня што рабіць - ''Bekunines''/''bekunkinimo''/'''ku darit''' (pol. darzyć?)/''ko dasiłeyst'' | |
− | + | Bez kości - Бяз косьці - '''Bekaulis''' ('''Kaułas''' - Kość od pra-bł-sł. *Káuˀlas/pol. kulsza/ros. кульша) | |
− | + | Bez księżyczny - Бязьмесячны - '''Naktis''' (pra-bł-sł. *Naktis, co znaczy Noc) '''nemenesiena''' ( '''Menuo'''/'''Menesis''' - księżyc, kognat z lit. Месяц) | |
− | + | Bez łuski ryby - Без лускі рыбы - '''Be''' ''sriegu''/'''ne''' ''srieguotos'' '''żuwis''' (w słowiańskich *zŭve/*zyve zostało wyparte przez *rūbā/zachowane już nie tak dosłownie w pra-sł. *zъveno/pol. dzwono/dzwonko)/''rc.'' | |
− | + | Bez obiadu - Без абеду - '''Nepietawis''' ('''Pietus''' - obiad) (pra-sł. *pìtja/sta-pol. pica/ros. пища)/'''pietu ne''' ''walgis'' | |
− | + | Bez porady - Без парады/савету - '''Be''' ''nuomonios''/'''ne''' ''suprastinay''/'''ne''' '''mustitinay'''/''nesugoditinay'' '''ku darit''' | |
− | + | Bezprawie - Беззаконнасьць/бяспраўнасьць - '''Abida''' (st-lit. Обида/Związek z mitologią słowiańskolitewską?[http://wawkalaki.ucoz.ru/index/abida/0-10][http://galinaartemenko.livejournal.com/704286.html]/ros. Обида[https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%9E%D0%B1%D0%B8%D0%B4%D0%B0]) | |
− | + | Bez przyśięgi - Без прысягі/кляцьбы - '''Be prisegos'''/''besekimo'' | |
− | + | Bez roskazania - Бяз каманды - ''Nelepiames''/'''ne''' ''isakomas'' '''ku daro''' | |
− | |||
− | + | Bezrozumnie - Бязразумна - '''Benuowokos''' (?) (pol. bez nauki?)/'''be''' ''iszmonios''/'''be''' ''proto''/'''be''' ''supratimo'' | |
− | + | Bezrozumny - Безразумны - ''Paduris''/''Paswaygis''/''nenumanus''/'''nenuwoki'''('''u'''/'''s'''?) (plama zasłania) (?)/'''nenuowoka''' (?) | |
− | + | Bez testamentu - Без тэстамэнту - '''Be testamento''' | |
− | + | Bezżeneniec - Бясшлюбны чалавек/кавалер - ''Newedzia''/'''''bemoteris''''' (matka -> żona?)/''newedeklis'' | |
− | |||
− | + | Bezżeński - Бясшлюбны - '''''Bemoteris''''' | |
− | + | Bezżeństwo - Бясшлюбнасьць - ''Newediste''/'''''Bemoteriste''''' | |
− | + | === Bi === | |
+ | Biada (Bieda) - Бяда - ''Aymanas''/'''Dewe''' (Czyżby kolejna opozycja? Bo skoro u Słowian Bóg to także bogactwo to może bałtycki Bóg - Dziw ('''Diewas''') przekornie oznacza także biedę?)/w ks. 3 maja już jako '''Bieda''' ('''Daświedczytas biedas''' - Doznane klęski/wnioskuję, że -s świadczy o odmianie z racji iż we współczesnym liet. wciąż istnieje wyraz '''bėda''') | ||
− | + | Biadam - Бядую - ''Aymanoiu''/'''''Deioiu'''''/w ks. 3 maja '''Biedaoiu''' (brak pewności co do odmiany) | |
− | + | Białogłowa uczciwa - Жанчына шчыра/сумленная - '''Żmona''' '''wiezliwa''' (ros. вежливый - uczciwy)/'''żmona''' ''nawinikie''/'''żmona''' ''niekami'' '''niepryzadeta''' (?) (brzmi słowiańsko ale od czego to?)/''nuog wisu'' '''giriu''' (?) (pra-bł-sł. *girˀtei/pra-sł. žьrti/pol. żerca/żertwa?)/ ''turinti''/''nuog wisu łaupsinama'' | |
− | + | Białą suknię noszący/w bieli - Які носіць белую сукню/ў белі - '''Bałta'''''iupis''/'''bałta'''''rubis''/'''bałtays''' ''rubays wilkis'' (imperatyw w 2 os. l. poj. od ''Wiliuosi'' - Nadzieję mam)/''wilkiet'' '''bałtas''' ''iupas'' | |
− | + | Białawy - Белавы - '''Bałtokas''' | |
− | + | Białek w iaiu (jaju) - Бялок у яйцу - '''Bełumas''' '''''pauta''''' (pra-bł-sł. *put-/*pout-/pra-sł. *pъtákъ) | |
− | + | Białek w oku - Бялок у воку - '''Baltumas''' ''unt'' '''akiu''' | |
− | + | Biało - Бела - '''Bałtay''' (pra-sł. *bělъ) | |
− | + | Białopstry/białem nakrapiany - Бела-пёстры - '''Bałta'''''margis''/'''bałtay''' ''margas'' | |
− | + | Białogłowski - Жаночы - '''''Materiszkas'''''/'''''moteru''''' | |
− | + | Białonogi koń - Беланагі конь - '''Bałta'''''kois'' ''arklis'' | |
− | + | Białość - Беласьць - '''Baltibe''' | |
− | + | Białoskórnik - Беласкурнік - '''Bałta'''''odis''/''sirmetnikas'' | |
− | + | Biały - Белы - '''Bałtas''' | |
− | + | Biały iasno - Белы ясна - '''Bałtay swidus''' ('''Swiesibe''' - światło)/'''bałtaswidis'''/'''bałta'''''skaystis'' | |
− | + | Biblia - Біблія - ''Rasztas'' (pismo) '''szwintas'''/'''Knigos szwintas''' | |
− | + | Biblioteka/książnica - Бібліятека/кніжніца - we współczesnym żm. '''Kningīnė'''/we współczesnym liet. '''Biblioteka''' (ale z racji, że u Szyrwida pol. Biblioteka = Książnica możemy mieć pewność, że liet. '''Biblioteka''' to XIX/XX w. słowo, którego nie pochwalamy.) | |
− | + | Bićia godny - Біця годны - '''''Płaktinas'''''/''kłestinas'' | |
− | + | Bićie - Біцьцё - ''Muszymas''/''muszys''/'''''płakimas''''' (pol. płakać/scs. płakati sę - bić się)[https://pl.wikisource.org/wiki/S%C5%82ownik_etymologiczny_j%C4%99zyka_polskiego/p%C5%82aka%C4%87]/'''''płakte'''''/'''''izbaudimas''''' (pol. pobudzony)/''izdwaylimas''/''isztikimas'' | |
− | + | Bićie żył - Біцьцё жыл - '''''Płasteymas''''' '''gisłu''' ('''Gisła''' - żyła) (pra-bł-sł. *giʔ(s)laʔ/przejście "g" w "ż")/''kruteimas'' '''gisłu'''/''Twikseimas'' | |
− | + | Bićie bydła - Біцьцё быдла - ''Muszimas iaućiu''/'''karwiu''' | |
− | + | Bicz - Бізун/біч - '''Botagas''' (pol. Batog/ukr. Батіг) | |
− | + | Biczowanie - Бічаваньне/Хвастаньне - '''''Płakimas'''''/'''''płakte''''' | |
− | + | Bicza trzaskanie - Бізуна/біча трэск - '''''Plaukszieimas''''' '''botagu''' | |
− | + | Biczownik/co biczuie - Бічаўнік/што бічую - '''''Płakieias'''''/'''kuris''' '''''płaka''''' | |
− | + | Biczuie - Бічую - '''''Płaku'''''/''kłeściu''/'''''baudziu''''' (pol. budzę)/''gieneiu'' | |
− | + | Biczysko - Бічыска? - '''Botagotis''' | |
− | |||
− | + | Biedny - Бедны - ''Wargulis''/'''''rudis''''' (pol. rudy?)/'''''rudulis'''''/'''be''' ''łaymis'' (''Łayma'' - bałtycka Bogini szczęścia i losu ludzkiego)/'''''nedienis''''' (pol. niedzienny) | |
− | + | Bieg/bieżenie - Бег - ''Tekine''/''tekieymas''/ale we współczesnym liet. '''Bėgimas''' | |
− | + | Biegam - Бягу - ''Tekineiu''/ale we współczesnym liet. '''Bėgiu''' | |
− | + | Biegun/błąkacz - Бягун/бадзяга - ''Draykćius''/'''padauża''' (?) (pol. podążać?)/''kłaydunas'' | |
− | + | Biegunka - Панос/дыярэя - '''Ziwatawimas''' (zwymiotować?)/''tunkus oran'' '''begineimas''' | |
− | + | Bielę - Бялю - '''Baltinu''' | |
− | + | Bielę co na Słońcu - Бялю што на Сонцу - '''Baltinu''' ''unt'' '''Saułes''' (pr-bł. *saul-, *saulē-/pr-sł. *sъlnь, *sъlnьce/ros. Солнце ) | |
− | + | Bieleię - Бялею - '''Bałkstu''' | |
− | + | Bielę twarz - Бялю твар - '''Baltinu''' ''weydu''/'''skalbiju''' (pol. chełbać[https://pl.wikisource.org/wiki/S%C5%82ownik_etymologiczny_j%C4%99zyka_polskiego/che%C5%82ba%C4%87]) weydu'' | |
− | + | Bielidło - Белідла? - '''Baltis'''/'''balties'''/''skarubas'' | |
− | + | Bielmo w oku - Бяльмо ў воку - '''Baltis'''/'''balćio'''/'''akies baltimas''' | |
− | + | Bielone nici - Белоныя ніткі - '''Iżbaltinti''' ''siułay'' | |
− | + | Bielony wosk/płotno - Белоны воск/палатно - '''Iżbaltintas''' '''waszkas'''/'''drobe''' | |
− | + | Bieluczki - Бялюсенькі - '''Bałtulis'''/'''bałtinelis''' | |
− | + | Bierka - Бірулькі - '''Liszka''' (?) | |
− | + | Bierki/gra - Бірулькі/ігра/гульня - ''Zaysłas'' '''liszkomas''' (?) | |
− | + | Bierzmowanie - Канфірмацыя - '''Sakramentas''' ''padrutinimo''/'''''Patepimas''''' (pol. potępienie?) (we współczesnym liet. namaszczenie) '''szwintas''' '''sweykuiu''' (zdrowy) (kognat z scs. sŭdravŭ/tożsame z pra-sł. svojь/pol. swój) ''nuog''/''W skupo''/we współczesnym liet. '''konfirmacija''' | |
− | + | Bierzmuię - Канфірмую - ''Padrutinu''/'''''patepu''''' (pol. potępiam?) | |
− | + | Biją mię - Б'ём мяне - ''Musza''/'''''płaka''''' '''mani''' | |
− | + | Biję ćiemię - Б'ю цемя - ''Twinksi momuo''/'''smagienos''' (pol. smagać?) | |
− | + | Biję/kuię pienądze - Б'ю/кую грошы - '''Kału pinigus''' | |
− | + | Biję puls - Б'ю пульс - '''''Płasta''''' '''gisłos''' | |
− | + | Biję we drzwi - Б'ю ў дзьверы - ''Kłombenu ing'' '''duris''' (drzwi) | |
− | + | Biję zegar - Б'ю гадзіньнік - ''Musza'' '''adinikas''' (lit. Гадзіньнік) | |
− | + | Biję z dział do miasta - Б'ю з гармат да горада/места - ''Szaudou puczkomis ing'' '''miestu'''/''daużau'' '''murus''' (mur?)/''Grauiu'' | |
− | |||
− | + | Binda do zawiązania głowy/rany - Хустка да зьвязаваньня галавы/раны - '''Gałwa'''''raysis''/''raystis zieyzdos'' | |
− | + | Binda/opuszczona kitayka/płótno ćienkie u wieńca/u obićia/u Ołtarza - Хустка/закінутая кітайка/палатно ценькае/тонкае ў вяца/ў гобелена/ў Алтара - '''Nometelis''' (pra-bł-sł. *domos/pra-sł. *dȏmъ/przejście "d" w "n") '''szilkinis''' (ros. шёлк)/'''drobinis''' (płócienny)/''płonas iztiestas unt'' '''ałtoriaus''' (ołtarz) ''unt'' '''wayniko''' (wieniec) | |
+ | Biskup - '''Wiskupas''' (u Mażwidasa '''Biskupas''') | ||
− | + | Biśior - Бісус - '''Drobe''' ''łabey'' ''płona'' | |
− | + | Biskup - Біскуп - '''Wiskupas''' (u Mażwidasa '''Biskupas''') | |
− | + | Biskupi - Біскупскі - '''Wiskupiszkis'''/'''Wiskupo''' (u Mażwidasa '''Biskupiszkis'''/'''Biskupo''') | |
− | + | Biskupstwo/biskupia władza/urząd/godność - Біскупства/біскупская улада/установа/годнасьць - '''Wiskupiste'''/'''waldźia''' (władza) '''Wiskupo''' (u Mażwidasa '''Biskupiste'''/'''Biskupo''') | |
− | + | Biskupstwo/powiat duchowny/diecezya - Біскупства/павет духоўны/дыяцэзія - '''Diecezya'''/''salis nuog'' '''Wiskupo''' (u Mażwidasa '''Biskupo''') '''waldźiama'''/'''priwezdźiama''' (?) (przywództwo/przewodnictwo?) | |
− | + | === Bl === | |
+ | Blacha - Бляха - ''Płostakie''/ale we współczesnym żm. '''Blieka''' | ||
− | + | Błąd - Блуд/памылка - ''Kliedeimas''/''palikidamas''/u Mażwidasa '''bludas'''? (występuje tylko w odmianie '''bludu''') | |
− | + | Bladość - Бледнасьць - '''Iżbliszkimas''' | |
− | + | Blady - Бледны - '''Iżbliszkis'''/'''iżbałys''' | |
− | + | Błagacz - Той які благае/маліцца/Жабрак - '''Malditoias''' (lit. Маліць) | |
− | + | Błagam - Благаю/малю - '''Małdau''' (lit. Маліць) | |
− | + | Blask - Бляск - '''Swiesibe''' | |
− | + | Błazen - Блазан - '''Szutas''' (ros. Шут)/''iuokadaris'' | |
− | + | Błazeński - Блазнерскі - '''Szutingas'''/''iuekingas'' | |
− | + | Blech (miejsce bielenia płótna) - Месца бяленьня палотна - '''Drobiabaltine'''/'''''wieta''''' (kognat z pol. witaj/lit. віта (miejsce) ''kar'' '''drobi baltine''' | |
− | + | Blecharz - Бляхар - '''Drobiabaltis'''/'''drobi baltinus''' | |
− | + | Blednieie - Бледнее - '''Bałkstu'''/'''iżbliksztu''' | |
− | + | Błękitny - Блакітны - '''''Melinas''''' (kognat z pol. malina) | |
− | + | Blekoce - Мармычу - '''Burbu''' (?)/'''burbukłuoiu'''(?)/''stenekliju''/''Zwegoiu''/''zwelgsiu'' | |
− | + | Bleywas (Biel ołowiana) - Бел сьвінцовая - '''Krosiłas''' (?) (lit./ros. Краска?/ros. Краса?) ''łabay'' '''bałtas''' ''izsałos''/''melus wadinamas'' | |
− | + | Bliźniacy trzey - Трое Блізьнюкоў - '''Triday''' | |
− | + | Bliźniak - Блізьнюк - ''Pusia'''''dwinis'''/'''dwina'''''pusis'' | |
− | + | Bliźnięta - Блізьняты - '''Dwinay''' | |
− | + | Błogo - Прыемна/шчасьліва - '''Szławu''' | |
− | + | Błogosławie komu - Добраслаўю каму - '''Szławu kam'''/'''szłowinu kam''' | |
− | + | Błogosławieństwo - Добраславенства - '''Paszłowinimas'''/''pałayma'' | |
− | + | Błogosławiony - Добраславёны - '''Paszłowintas'''/'''pagirtas'''/'''szławus'''/u Kościuszki '''pablagasławija''' (może '''pablagasławijas'''? nie jestem pewien co do odmiany) | |
− | + | Błona w ciele zwierząt - Плёнка ў целе жывёлаў - '''Płene''' | |
− | |||
− | + | Błona w oknie - Абалонка ў акне - '''Bałunka''' | |
− | + | Błoto - Бруд - ''Purwas''/ale w żm. także '''bliora''' (?) | |
− | + | Bluszcz - Блюшч - ''Ionośiaus'' '''żołe''' | |
− | + | Bluy (Ten kto wymiotuje) - Той які ванітуе - '''Wemeias''' (pol. wymioty?) | |
− | + | Bluźnie - Блюзьнеру - ''Piktay pries'' '''Diewu''' '''''kałbu''''' ([https://pl.wikisource.org/wiki/S%C5%82ownik_etymologiczny_j%C4%99zyka_polskiego/che%C5%82ba%C4%87]) | |
− | + | Bluźnierca - Блюзьнер - ''Piktazodzius pries'' '''Diewu'''/''piktazodźia''/''Nezodźia'' | |
− | + | Bluźnierstwo - Блюзьнерства - ''Piktźodźiawimas pries'' '''Diewu''' | |
− | + | Błyska się - Ярка сьвяціцца - '''Zeybuoia''' (?) (pra-sł. *žegti/жегѫ/ros. жечь?) | |
− | + | Błyskawica - Маланка/блыскавіца - '''Zaybas''' (?) (jak wyżej) | |
− | + | Błyszczący się - Бліскучы - '''Zibus''' (j.w.) ''skaystas'' | |
− | Burza - ''Suiudinimas''/'' | + | Błyszczy się - Сьвяціцца - '''Bliżgu''' (?)/'''źibu''' (j.w.)/''twasku'' |
+ | |||
+ | === Bo === | ||
+ | Bobek drzewo (Wawrzyn/Laur) - Лаўр дрэва - '''Lauras''' | ||
+ | |||
+ | Bobkowy wieniec - Лаўровы вянец - '''Waynikas iż''' '''łapu''' (kognat z pra-sł. *lopъ) (liść) '''''medźio''''' (pra-sł. *medъ/pra-sł. *meduědь/ros. Межа/pol. miedza) '''Lauro''' - dosłowne tłumaczenie: Wieniec z liści drzewa laurowego. | ||
+ | |||
+ | Bóbr - Бабёр - '''Bebrus''' | ||
+ | |||
+ | Boćian - Бусел/бацян - ''Starkus''/ale we współczesnym żm. '''Busils''' (lit. Бусел)[https://glosbe.com/pl/sgs/bocian%20bia%C5%82y] | ||
+ | |||
+ | Bochen chleba - Каравай хлеба? - '''Kliepas''' (przejście "ch" w "k")[https://pl.wikisource.org/wiki/S%C5%82ownik_etymologiczny_j%C4%99zyka_polskiego/chleb] ''Duona'' | ||
+ | |||
+ | Bochenek chleba - Буханка хлеба - '''Kliepejis''' | ||
+ | |||
+ | Boday - Бадай - ''Dieduok''/'''Diewe''' ''duok'' | ||
+ | |||
+ | Bodę - Баду - '''Badau''' | ||
+ | |||
+ | Bóg - Бог - '''Diewas''' (Bałtycki Bóg stwórca[https://galinaartemenko.livejournal.com/870012.html]) | ||
+ | |||
+ | Bogarodzica - Багародзіца - '''''Diewogimditoia''''' | ||
+ | |||
+ | Bogini - Багіня - '''Deywe''' | ||
+ | |||
+ | Bogoboynie - Багабойна - ''Su'' '''Diewo''' '''baymi'''/'''Diewabaymingay''' | ||
+ | |||
+ | Bogoboyność - Багабойнасьць - '''Diewo''' '''bayme''' | ||
+ | |||
+ | Bogoboyny - Багабойны - '''Diewabijus'''/'''Diewabajmis''' | ||
+ | |||
+ | Bogomedlca - Той які маліцца да Бога - '''Diewomeldis''' | ||
+ | |||
+ | Bogomyślność - Багадуманьне - '''Diewamustibe''' (pol. myśleć?)/'''mustimas''' ''ape'' '''Diewu''' | ||
+ | |||
+ | Bogomyślny - Той які думае пра Бога - '''Mustitoias szwintu''' ''daiktu'' | ||
+ | |||
+ | Boiarzyn (Bojar) - Барын/баярын - '''Baioras''' | ||
+ | |||
+ | Boiaźliwie - Баязьліва - ''Su'' '''baymi'''/'''bayley'''/'''baykszciey'''/''drebulingai'' | ||
+ | |||
+ | Boiaźliwy - Баязьлівы - '''Bayłus'''/''krupus''/'''bijusis''' | ||
+ | |||
+ | Boiaźń - Боязь - '''Bayme'''/''iżgustis''/''krupawimas''/'''baylibe''' | ||
+ | |||
+ | Boie się - Баюся - '''Bijausi'''/''krupauiu''/''drebu''/''iżsigustu'' | ||
+ | |||
+ | Boiowy - Баявы - '''Kareywingas''' (?) (lit. Крывічы?) | ||
+ | |||
+ | Borak (Ogórecznik?) - Агурочнік - '''Boraka''' | ||
+ | |||
+ | Borówka czarna - Чарніца - we współczesnym liet. '''''Mėlynė''''' (kognat pol. malina)/zaś w żm. '''''Mielīnė''''' | ||
+ | |||
+ | Borg (Kredyt w sklepie) - Крэдыт - ''Patikis''/''patikieimas'' '''pinigu''' ''aźu pirktus dayktus'' | ||
+ | |||
+ | Borguie - Крэдытую - ''Patikiu'' '''pinigu''' ''pirkieiuy''/''aźu prekies pałaukiu'' | ||
+ | |||
+ | Boski - Боскі - '''Diewiszkas'''/'''Diewingas''' | ||
+ | |||
+ | Bóstwo - Бажаство - '''Diewiste''' | ||
+ | |||
+ | Bót/bóty/trzewiki - Боты/чаравікі - '''Czebatay'''/we współczesnym liet. '''Batai'''/we współczesnym dżuk. '''Czewerykai''' (lit. Чаравік/pol. trzewik) | ||
+ | |||
+ | Boże uchoway - Ховай Божа - '''Diebie'''''saugay''/'''Diebie'''''ganay'' | ||
+ | |||
+ | Boże drzewko - Палын лекарскі - '''''Diewemedis''''' (pra-sł. *medъ/pra-sł. *meduědь/ros. Межа/pol. miedza) | ||
+ | |||
+ | === Br === | ||
+ | Braciszek - Брацішак - '''Brołelis''' | ||
+ | |||
+ | Bracki - Брацкі - '''Broliszkas''' | ||
+ | |||
+ | Bractwo - Брацтва - '''Broliste'''/'''draugie''' (pol. druh?)/''sueyga'' | ||
+ | |||
+ | Brama - Брама/вароты - '''Miesto wartay'''/'''Broma''' (szukaj pod "'''Broma atwerta''' ''ing'' '''wiecznasti'''..." [http://www.epaveldas.lt/documents/10165/20783/Knygos_1547-1863.pdf]) | ||
+ | |||
+ | Brant srebra - Чыстае срэбра - '''Sidabras''' ''tikras''/''nemayszitas'' | ||
+ | |||
+ | Brat - Брат - '''Brolis''' | ||
+ | |||
+ | Bratanek/bratanka - Братанак/братанка - '''Brołenas'''/'''Brołećia''' | ||
+ | |||
+ | Braterski - Братэрскі - '''Broliszkas'''/'''broluy''' ''priderus'' | ||
+ | |||
+ | Bratersko/po bratersku - Братэрска/па братэрску - '''Broliszkay'''/'''brolingay''' | ||
+ | |||
+ | Braterstwo - Братэрства - '''Broliste''' | ||
+ | |||
+ | Bratoboyca - Братазабойца - '''Brola'''''źudis''/'''brolo''' ''użumuszeias'' | ||
+ | |||
+ | Brew - Брыво - '''Bruwis''' | ||
+ | |||
+ | Brne/Brodze - Брыду/брадзу - '''Bredu''' | ||
+ | |||
+ | Bród - Брод - '''Brasta''' (?) | ||
+ | |||
+ | Broda - Барада - '''Barzda'''/''Smakras'' | ||
+ | |||
+ | Broda koźia - Казіная барада - '''Oszkas'''/'''oźio''' (metateza "k" w słowiańskich) [https://pl.wikisource.org/wiki/S%C5%82ownik_etymologiczny_j%C4%99zyka_polskiego/koza] '''barzda''' | ||
+ | |||
+ | Brodaty/brodacz - Барадаты/Барадач - '''Barzdotas'''/'''barzdzius''' | ||
+ | |||
+ | Brodze po wodźie - Брадзу па вадзе - '''Brindu'''/'''bredźioiu'''/'''bradau''' | ||
+ | |||
+ | Brodzisty/bród maiący - Брадзісты/Брод маючы - '''Brostingas''' (?) | ||
+ | |||
+ | Bróg - Абарог - '''Stirta''' (pol. sterta?)/''kugis'' | ||
+ | |||
+ | Broie - Дрэнна раблю - ''Piktay'' '''darau''' (pol. darzę)/''piktauiu'' - dosłowne tłumaczenie: źle czynię. | ||
+ | |||
+ | Broszka - Брошка - we współczesnym dżuk. '''Broszkė''' | ||
+ | |||
+ | Browar - Бровар - '''Braworas''' | ||
+ | |||
+ | Brukowany - Брукаваны - '''Akmienimis''' (pol. kamienny) | ||
+ | |||
+ | Brukuie - Брукую - ''Grindźiu kielu'' '''akmenimis''' | ||
+ | |||
+ | Brukselka (kapusta warzywna brukselska) - Брусэльская капуста - we współczesnym liet. '''Briuselio kopūstas''' | ||
+ | |||
+ | Brunatnieie - Брунатнее - '''Burnatinuosi''' | ||
+ | |||
+ | Brunatno czynie - Брунатна раблю - '''Burnotinu'''/'''darau''' '''burnotinu''' | ||
+ | |||
+ | Brunatny - Брунатны/карычневы - '''Burnotinas''' | ||
+ | |||
+ | Bryka (powóz konny) - Брычка - ''Wiłena'' (?)/''riekże'' (pol. riksza odpada z racji, że słownik Szyrwida jest starszy niż ów pojazd) '''źiemes'''/''aumo'' (?) (całość mało czytelna) | ||
+ | |||
+ | Brząkam na stronach - Брынькаю на странах - ''Skumbinu unt'' '''strunu''' | ||
+ | |||
+ | Brzeg morski - Бераг морскі - ''Krasztas'' '''mariu''' | ||
+ | |||
+ | Brzezina - Беразак/беразьняк/беразьнік - '''Berźinas''' | ||
+ | |||
+ | Brzoza - Бяроза - '''Berżas''' | ||
+ | |||
+ | Brzozowy - Бярозавы - '''Berzinis''' | ||
+ | |||
+ | Brzydki - Брыдкі - '''Biaurus''' (pra-sł. *bridъkъ)/''dargus'' | ||
+ | |||
+ | Brzydko - Брыдка - '''Biauriey'''/''dargiey'' | ||
+ | |||
+ | Brzydzę się - Гіджуся - '''Biaurinosi'''/''ne kinćiu''/''piktinu sau'' | ||
+ | |||
+ | Brzydzenie - Гідлівасьць - '''Biaurinimasis''' | ||
+ | |||
+ | === Bu === | ||
+ | Buda - Будка - '''Kletka''' (?) ''prekies'' | ||
+ | |||
+ | Budowanie - Будаваньне - '''Padarine''' (?) (pol. darzyć?)/'''padaras namu''' (pol. dom/przejście "d" w "n")/'''namay pastatiti''' (pol. postawić?)/'''padariti''' ''iżkielimas'' '''namu''' | ||
+ | |||
+ | Budowniczy - Будаўнік/дойлід - '''Ażuweyzdetoias''' '''namudaristes''' ''pielies''/''seniu''/'''miesto'''/'''Bażnićios''' | ||
+ | |||
+ | Budowniczego urząd - Будаўнічага установа - '''Prywayzda namudaristes'''/'''wałdźia''' ''unt'' '''daylidźiu''' (Architekt/Bałtyzm zapożyczony do słowiańskich/lit. Дойлід)/'''namu''' '''dayłe''' | ||
+ | |||
+ | Budownik - Будаўнік/дойлід - '''Daylide''' (lit. Дойлід)/'''namudaris'''/'''namudaritoias''' | ||
+ | |||
+ | Budowny dom - Будаўны дом - ''Iżdabinti'' '''namay''' | ||
+ | |||
+ | Buduię - Будую - '''Darau''' (pol. darzę)/''statau''/''iżkielu''/''iżwedu'' '''namus''' | ||
+ | |||
+ | Budzę - Буджу - ''Prikielu''/'''pabudinu''' | ||
+ | |||
+ | Buk - Бук - ''Eskulas''/ale we współczesnym liet. '''Bukas''' | ||
+ | |||
+ | Bukłak - Бурдзюк - '''Pleszka''' (pol. flaszka) '''iż''' '''''medźio''''' (pra-sł. *medъ/pra-sł. *meduědь/ros. Межа/pol. miedza) | ||
+ | |||
+ | Buława - Булава - '''Buoźie''' (?) | ||
+ | |||
+ | Bulion - Булён - we współczesnym dżuk. '''Biliuonas''' | ||
+ | |||
+ | Burak (to samo co staropolski Borak ale w nowszej polszczyźnie?) - Бурак - we współczesnym żm. '''Batwėnis''' (pol. boćwina/lit. Бацьвіньне)/'''barksztis'''/'''boruoks'''/'''baruoks'''/we współczesnym liet. '''paprastasis''' (pol. prosty, lit. просты?) ''runkelis''/'''burokas'''/we współczesnym dżuk. '''Bacwinis''' (pol. boćwina/lit. Бацьвіньне) | ||
+ | |||
+ | Burmistrz - Бурмістар/мэр - '''Miestawaldis'''/'''miesto waldźiatoias''' | ||
+ | |||
+ | Burmistrzów namiestnik - Бурмістраў намеснік - ''Wietinikas'' '''miestawaldźio'''/''unt bukłes'' '''miestawaldźio''' '''pastatitas''' | ||
+ | |||
+ | Burmistrzostwo - Бурмістарства - '''Miesto waldźia'''/'''miestawaldiste''' | ||
+ | |||
+ | Bursa - Бурса - '''Wienowite''' (pol. jeden/pra-bł-sł. *eynos) '''giwenimo''' (pol. żywot/przejście "g" w "ż")/''Bindras'' '''giwenimas''' | ||
+ | |||
+ | Bursztyn - Бурштын/янтар - '''Gintaras''' (Jantar - bałtyzm zapożyczony do słowiańskich) | ||
+ | |||
+ | Bursztynowy - Бурштынавы - '''Gintaro'''/'''gintarinis''' | ||
+ | |||
+ | Burza - Бура - ''Suiudinimas''/''susiutimas''/''oro''/'''szturmas''' (germanizm ale czy na pewno zapożyczony z niemieckiego?) [http://www.epaveldas.lt/recordImageSmall/LNB/C1R0000045293?exId=14&seqNr=6][http://www.epaveldas.lt/recordImageSmall/LNB/C1R0000047249?exId=1888&seqNr=847]/we współczesnym liet. są takie słowa z pra-bł-sł. jak | ||
'''Wetra'''/'''Perkunija''' (identyczna desakralizacja jak w pol. Piorun) | '''Wetra'''/'''Perkunija''' (identyczna desakralizacja jak w pol. Piorun) | ||
− | Burzę miasto - ''Suardau''/'' | + | Burzę miasto - Разбурваю места/горад - ''Suardau''/''sugurinu''/''pagrauiu'' '''miestu''' |
+ | |||
+ | Burzenie miasta - Разбурваньне места/горада - ''Suarazmas''/''pagrawimas'' '''miesto''' | ||
+ | |||
+ | Burzenie morza/nawalność - Разбурваньне мора/навальнасьць - ''Suiudimas''/''siautimas'' '''mariu''' | ||
+ | |||
+ | Burzliwy - Бурлівы - '''Wetringas'''/''lutingas'' | ||
+ | |||
+ | Burzy się morze - Бурыцца мора - ''Siaućia'' '''marios'''/''werda''/''kunkałoiu'' | ||
+ | |||
+ | Burzy się piwo - Буыцца піва - ''Drumsćiasi'' '''ałus''' (pra-bł-sł. *alu/pra-sł. olъ/scs. olъ/ros. ол/sło. ol) | ||
+ | |||
+ | Burzyciel/zburzyciel - Разбуральнік - ''Suarditoias''/''pagrautoias'' '''miesto''' | ||
+ | |||
+ | Buyno - Буйна - ''Augałotay''/'''żełmeningay''' | ||
+ | |||
+ | === By === | ||
+ | Bytność rzeczy - Бытнасьць рэчы - '''Buytis'''/'''butibe'''/'''essibe'''/''suncius''/''ćiaus''/''Bukłe'' | ||
+ | |||
+ | == C == | ||
+ | === Ca === | ||
+ | Całość - Цэласнасьць - '''Cielibe''' | ||
+ | |||
+ | Cały - Цэлы - '''Ciełas''' | ||
+ | |||
+ | Car - Цар - ''Didis'' '''kunigaysztis''' | ||
+ | |||
+ | Carogród - Цараград - '''Kanstantinamieste''' | ||
+ | |||
+ | === Ce === | ||
+ | Cebula - Цыбуля - ''Suogunas'' (wedle http://www.thesaurus.flf.vu.lt ''Swogunas'')/ale we współczesnym żm. '''Cėbolė'''/'''cėbolis'''/'''cėbūlis'''/we współczesnym dżuk. '''cibulis''' | ||
+ | |||
+ | Cech - Цэх - ''Sueyga''/'''draugie''' (pol. druh?) | ||
+ | |||
+ | Cedr - Кедр - '''Cedras''' | ||
+ | |||
+ | Cedrowy - Кедравы - '''Cedrinis''' | ||
+ | |||
+ | Cegielnia - Цагельня - '''Plitnićia''' | ||
+ | |||
+ | Cegielnik - Цагельнік - '''Plitinikas''' | ||
+ | |||
+ | Cegła - Цэгла/Цагліна - '''Plita''' (pol. płyta/w gwarze białostockiej - plita/sta-pol. plita[http://sjp.pwn.pl/doroszewski/plita]) | ||
+ | |||
+ | Ceglany - Цагляны/цагельны - '''Plitinis''' | ||
+ | |||
+ | Ceglasty - Цаглясты - '''Rudas''' (od pol. rudy?) | ||
+ | |||
+ | Ceglarstwo - Стыхарства - '''Draugie''' (?) ''rayśijtoju''/''suiemeiu'' | ||
+ | |||
+ | Celnicze mieysce - Месца ў якім працуе мытнік - '''''Wieta'''''/'''namay''' '''muytiniko''' | ||
+ | |||
+ | Cena - Цана - ''Brungibe''/u Mieżynisa '''Ciena'''/''prekia'' (współczesne liet. Kaina to neologizm udający słowo pochodzenia starożytnego, żadnej Kainy nie ma ani u Szyrwida ani u Mieżynisa) | ||
+ | |||
+ | Cenię (w znaczeniu handlowym) - Таргуюся - '''Turgu''' (pol. targ/ros. торговля) '''darau''' | ||
+ | |||
+ | Censor ksiąg - Цэнзар кніг - ''Perzwalgitoias'' '''knigu''' | ||
+ | |||
+ | Cerkiew - Царква - '''''Gudu''''' ('''''Gudas''''' - Rusin, od Gotów?) '''bażnicia'''/we współczesnym liet. i żm. '''Cerkwė''' | ||
+ | |||
+ | Cesarski - Царскі/імпэратарскі - '''Ciesoriszkas'''/'''Ciesoraus''' | ||
+ | |||
+ | Cesarstwo - Царства/імпэрыя - '''Ciesoriste''' | ||
+ | |||
+ | Cesarz - Цар/імпэратар - '''Ciesorius''' | ||
+ | |||
+ | Cesarzowa - Царыца/імпэратрыца - '''Ciesorienie''' | ||
+ | |||
+ | Cętka - Пляма - '''Ceta''' | ||
+ | |||
+ | Cetnar - Цэнтнэр - '''Szimta'''''pundis''/'''szimtas''' (pra-bł-sł. *śimta-) ''pundu'' | ||
+ | |||
+ | Cetnarowy - Цэнтнаравы - '''Sźimtu'''''pundinis'' | ||
+ | |||
+ | Cetno licho/gra - Цэтна ліха/ігра/гульня? - '''Ceta'''/'''lika''' | ||
+ | |||
+ | Cewka nići - Цэўка/шпуля/катушка - '''szeiwa''' (?) (pol. szew?) | ||
+ | |||
+ | === Ch === | ||
+ | Chałupa - Хаціна - '''Kiźie''' (pol. chyża, rоs. хыжа, przejście "ch" w "k") | ||
+ | |||
+ | Chart - Хорт - '''Kurtas''' (przejście "ch" w "k") | ||
+ | |||
+ | Chędożę (czyszczę?) - Чышчу - ''Apkuopiu''/'''''szweyćiu''''' (możliwa sakralność w bałtyckiej rodzimej wierze?/święcić - czyścić?)/''szłuoiu'' | ||
+ | |||
+ | Chędożenie - Чышчэньне - '''''szweyteias''''' | ||
+ | |||
+ | Chędożyciel - Чысьціцель - '''''szweyteias''''' | ||
+ | |||
+ | Chełpię się - Хвалюся - '''Giriuosi''' (pra-bł-sł. *girˀtei/pra-sł. žьrti/pol. żerca/żertwa) (przejście "g" w "ż") | ||
+ | |||
+ | Chełpienie się - Самахваленьне - '''Girius''' | ||
+ | |||
+ | Chełpliwie - Выхвальна - '''Girtimay''' | ||
+ | |||
+ | Chełpliwy - Выхвальны - '''Girunas''' | ||
+ | |||
+ | Chętnie - Ахвотна - ''Su'' ''nuoru''/'''nuośirdźiey''' (pol. serce) - dosłowne tłumaczenie: z sercem (?) | ||
+ | |||
+ | Chętny - Ахвотны - '''Gieranoris''' | ||
+ | |||
+ | Chleb - Хлеб - ''Duona''/'''Kliepas''' | ||
+ | |||
+ | Chleb pszenny - Хлеб пшэнны - ''Duona'' '''kwietiene''' (lit. кветка?)/'''Kliepas kwietiene''' | ||
+ | |||
+ | Chlebodawca - Работадаўца - '''Gieradeia''' | ||
+ | |||
+ | Chłód - Холад - '''Wesa''' (pol. wiatr/lit. вецер) | ||
+ | |||
+ | Chłodnik (wtedy jako altana) - Павець/альтанка - '''Pawietis''' (lit. Павець) | ||
+ | |||
+ | Chłodnikarz (rzemieślnik zajmujący się ozdabianiem, upiększaniem ogrodów poprzez urządzanie w nich chłodników, wirydarzy) - Тварэц павецяў - '''Pawietinikas''' | ||
+ | |||
+ | Chłodno - Халодна - '''Wesu''' | ||
+ | |||
+ | Chłodny - Халодны - '''Wesus'''/''atauśis'' | ||
+ | |||
+ | Chłodzący - Прахаладжальны - '''Wesinus''' | ||
+ | |||
+ | Chłodzę - Ахалоджваю - '''Wesinu''' | ||
+ | |||
+ | Chłop - Селянін/мужык - '''Mużykas''' (lit. мужык) | ||
+ | |||
+ | Chłopowicz - Сын селяніна/мужыка - '''Mużykaytis''' | ||
+ | |||
+ | Chłopski - Сялянскі/мужычы - '''Mużikiszkas'''/'''mużiku''' | ||
+ | |||
+ | Chłopstwo - Сялянства - '''Mużiku''' ''sueyga''/'''mużikiste''' | ||
+ | |||
+ | Chłosta - Порка/біцьцё - '''''Płakte''''' | ||
+ | |||
+ | Chlustam - Пару - '''''Płaku''''' | ||
+ | |||
+ | Chmura - Хмара - ''Apsiniaukimas''/''sublindimas''/we współczesnym liet. '''debesis''' (pol. niebiosa/przejście "n" w "d") | ||
+ | |||
+ | Choć/choćia - Хоць/Хаця - '''Acz''' | ||
+ | |||
+ | Chomik - Хамяк - we współczesnym liet. '''Żiurkėnas''' (pol. szczur/przejście "szcz" w "ż"?) | ||
+ | |||
+ | Chorągiew kościelna - Харугва касьцельная/царкоўная - '''Karuna''' (ukr. корогва?) | ||
+ | |||
+ | Chorągiew woienna - Харугва ваенная - '''Kariozine''' (ukr. корогва?, pol. znak?) | ||
+ | |||
+ | Chorąży - Сьцяганосец - '''Zinkłaniaszis kareywiu''' | ||
+ | |||
+ | Choroba - Хвароба - ''Liga''/'''negałe''' (pol. żal/przejście "g" w "ż")/we współczesnym dżuk. '''kwaraba''' (lit. Хвароба) | ||
+ | |||
+ | Chory - Хворы - ''Ligonis''/''ligotas''/'''negalis sergus'''/w współczesnym liet. '''kwaras''' (lit. Хворы)[https://www.zodynas.lt/terminu-zodynas/K/kvaras] | ||
+ | |||
+ | Chowam - Хаваю - ''Laykau''/'''pakopiu''' (pol. pokopię?)/''izdemi''/''peniu''/''mitinu'' | ||
+ | |||
+ | Chropoce - Храбусьцю - '''Skrebiu''' (pol. skrobać) | ||
+ | |||
+ | Chrobor - Шоргат - '''Skrebeimas''' | ||
+ | |||
+ | Chronię się - Абараняюся - ''Łynkiuosi''/''saugasi''/'''serguosi''' (pol. strzec) | ||
+ | |||
+ | Chropawo - Шорстка - '''Skraiudu'''/''rupu''/'''kraupu''' | ||
+ | |||
+ | Chropawy - Шорсткі/шурпаты - '''Skriaudus'''/''rupus''/''kraupus'' | ||
+ | |||
+ | Chropowaćieie - Стаіцца шорсткім - '''Skraudu'''/''rupu tumpu'' | ||
− | + | Chrost - Гальлё/хруст - '''Krumay''' (?)/'''kruminas''' (?) (przejście "ch" w "k"?) | |
− | + | Chrzan - Хрэн - '''Krienas''' (przejście "ch" w "k") | |
− | + | Chrzszcze - Хрышчу - '''Kriksztiju''' | |
− | + | Chrzćićiel - Хрысьціцель - '''Kriksztitojas''' | |
− | + | Chrzćilnica - Купель - '''Kriksztinićia''' | |
− | + | Chrzćiny - Хрышчэньне - '''Kriksztinos''' | |
− | |||
− | |||
− | |||
− | + | Chrześćianin - Хрысьціянін - '''Krikśćionis''' | |
− | + | Chrześćiaństwo - Хрысьціяньства - '''Krikśćioniste''' | |
− | + | Chrzęstka - Храсток/храшч - '''Krimzłe''' (przejście "ch" w "k"?) | |
− | + | Chrzęstkowaty - Храсткаваты - '''Krimzłetas''' | |
− | |||
− | + | Chrzest - Хрышчэньне - '''Kriksztas''' | |
− | + | Chudnę - Худзею - '''Listu''' (pra-sł. *лихъ) | |
− | + | Chudość - Худасьць - '''Liesibe''' | |
− | + | Chudy - Худы - '''Liesas'''/we współczesnym żm. '''kūds''' | |
− | + | Chudzę - Худзею - '''Liesinu''' | |
− | + | Chustka - Хустка - we współczesnym liet. '''nosinė''' (pol. nos)/'''serwetėlė''' | |
− | + | Chustka do nosa - Хустка да носа - ''Skarełe'' '''nosiesp''' | |
− | + | Chwała - Слава/хвала - '''''Garbe''''' (przestawka literowa) (pra-sł. *bergti/ros. беречь/береги)/'''giriu''' | |
− | + | Chwalca - Паклоньнік - '''Gireias'''/'''kuris giria''' - (ten) który chwali | |
− | + | Chwale co - Слаўлю што/хвалю што - '''Giriu''' (pra-bł-sł. *girˀtei/pra-sł. žьrti/pol. żerca/żertwa) (przejście "g" w "ż")/'''szłowinu''' | |
− | + | Chwalebny - Пахвальны - '''''Garbingas''''' (przestawka literowa) (pra-sł. *bergti/ros. беречь/береги) | |
− | + | Chwaścieie - Атрымлівае пустазельля - '''Ażużelu''' (pol. zioło)/''stimbiuosi''/''ingstiebu''/''iszaugu'' | |
− | + | Chwaśćisty - Пэўны пустазельля - '''Żolingas''' | |
− | |||
− | + | Chwast - Пустазельле - '''Żolininas'''/ we współczesnym żm. i liet. ''Pikt'''''żuolė'''/''Pikt'''''żolė''' (lit. пустазельле) (''Piktas'' - zły) | |
− | + | Chwieię się - Хістаюся - '''Swerdu''' (?) (przejście "s" w "ch"?)/'''siurwoiu''' (?) | |
− | + | Chwiewanie - Хісткасьць - '''Swerdeimas''' (?) | |
− | + | Chwila - Хвіліна - ''Iżsilgimas''/'''iłgas''' ''metas''/''wałunda'' | |
− | + | Chytrość - Хітрасьць - '''Kitribe''' (przejście "ch" w "k") | |
− | + | Chytry - Хітры - ''Wiłtawilis''/'''kitrus''' | |
− | + | === Ci === | |
+ | Ciąg w chodzeniu - Пасьлядоўнасьць у хадзьбе - '''Ilgibe''' (pol. długość) | ||
− | + | Ciasto - Цеста - '''Taszła''' (przejście "c/ć" w "t") | |
− | + | Cieciorka ptak - Цяцерка птушка - '''Tetirwa''' | |
− | + | Cieciorka iarzyna - Бязель - '''Zirniay''' (pol. ziarno) ''wałakiszki'' | |
− | + | Cięciwa - Цеціва - '''Tetiwa''' | |
− | + | Cieczenie - Цячэньне - '''Tekieimas''' | |
− | + | Ciekący - Цякучы - '''Tekus'''/''kiauras'' | |
− | + | Cieke - Цячэ - '''Teku''' | |
− | + | Ciele - Цяля - '''Telas''' | |
− | + | Cielećina - Цяляціна - '''Teletina''' | |
− | + | Cielęcy - Цялячы - '''Teletinis''' | |
− | + | Cielna krowa - Цельная карова - '''Telinga karwe''' | |
− | + | Ciemierzyca - Чамярыца - '''Ciemerey'''/''kilcibaras'' | |
− | + | Ciemność - Цемната - '''Tumsibe'''/'''tumsa'''/'''patumses''' (ros. темнота) | |
− | + | Ciemny - Цёмны - '''Tumsus''' | |
− | + | Cienistość - Цяністасьць - '''Neszwaysibe''' (pol. nieświetlność)/'''ne'''''wayskibe'' | |
− | + | Cienisty - Цяністы - '''Ne'''''wayskus''/'''Neszwaysus''' | |
− | + | Cienkusz piwny - Слабае піва - '''Ałus''' (pra-bł-sł. *alu/pra-sł. olъ/scs. olъ/ros. ол/sło. ol) ''łetesnis'' | |
− | + | Ciennik - Цяністае месца/парасон - ''Ażudynkte nuog'' '''świesos'''/'''świesa'''''dynkte'' | |
− | + | Cierpkość - Даўкасьць/кіслата - '''Kartibe''' (?)/''aytribe'' | |
− | + | Cietrzew - Цецярук - '''Teterwinas''' | |
− | + | Ciosany kamień - Сечаны камень - '''Izkałtas''' (pol. kuty?) '''akmuo''' | |
− | + | Ciotczany - Стрыечны - '''Tetułena'''/'''tetułenas''' | |
− | + | Ciotka po matce/po oycu - Цётка/цёця - '''Tetułe'''/'''Cetułe''' | |
− | + | Cisawa farba - Цісавая фарба/хварба - '''Rudas''' '''krosiłas''' (?) (lit./ros. Краска?/ros. Краса?) | |
− | + | Ciskacz - Кідальнік - '''Metitoias''' (pol. miotacz?) | |
− | + | Cisnę - Кідаю - '''Metau''' (pol. miotam?) | |
− | + | Ciśnienie/rzucanie - Кіданьне - '''Metimas''' (pol. miotanie?) | |
− | + | Cisza iest/ćiszeie wiatr - Ціша ёсьць/цішэе вецер - ''Lowes'' '''weias'''/''metes oras''/'''tiłus''' (?) ''oras'' | |
− | + | === Ck === | |
+ | Ckliwo mi/cknimi się - Чульліва мяне - ''Piksta'' '''mi sirdis''' (pol. serce/ros. сердце) | ||
− | + | === Cm === | |
+ | Ćmi się - Зацямняцца - '''Timsta''' | ||
− | + | Cmyntarz - Могілкі/цьвінтар - '''Szwintorius''' | |
+ | === Cn === | ||
+ | Cnota - Цнота - '''Gieribe''' (pra-bł-sł. *girˀtei/pra-sł. žьrti/pol. żerca/żertwa?) | ||
− | + | Cnotliwie - Цнатліва - '''Gieray''' (j.w.) | |
− | + | Cnotliwy - Цнатлівы - '''Gieras'''/''suwisu żmogus'' | |
+ | === Co === | ||
+ | Codźień - Штодзень - ''Kas'' '''diena''' | ||
− | + | Codźienny - Штодзённы - ''Kas'''''dienis''' | |
− | + | Córka - Дачка - '''Dukte''' (lit. дачка) | |
− | + | === Cu === | |
+ | Cuchnę - Сьмярджу - ''Kwepiu piktay''/'''smirdu''' | ||
− | + | Cud - Цуд/дзіва - '''Zinkłas'''/''praiowas''/''stebukłas'' | |
− | + | Cudotwórca boski - Цудатворац боскі - '''Zinkładeia'''/'''zinkładaris''' | |
− | |||
− | |||
− | + | Cudotworność - Цудатворнасьць - '''Zinkładariste''' ''prigimta'' | |
− | + | Cudowny - Цудоўны/дзівосны - ''Praiowingas''/'''żinkłingas'''/''stebukłingas'' | |
− | + | Cudzoźiemieć - Іншаземец/чужаземец - '''''Swetimaźiemis''''' | |
− | + | Cudzoźiemski - Іншаземны/чужаземны/замежны/іншакраінны - '''''Swetimaszalis'''''/'''iż''' '''''swetur''''' | |
− | + | Cudzy - Чужы - '''''Swetimas''''' | |
− | + | Cug koni podwoyny - Запрэжка двайных кані - '''Dwayli''' | |
− | + | Cug wody - Скразьняк вады - '''Wundenio''' ''wedimas'' | |
− | + | Cukier - Цукар - ''Nindriu'' '''medus''' (pol. miód)/we współczesnym liet. '''cukrus'''/we współczesnym żm. '''sokros''' | |
− | + | Cukruie - Цукрую - '''Ażudarau''' ''niudrios'' '''medum''' | |
− | + | === Cw === | |
+ | Cwelich (prosta tkanina lniana) - Цік - '''Drobe''' (łuż. draby, mor. zdraby) ''rinktine'' | ||
− | + | Ćwierć - Чвэрць - '''Kietwierta dala''' | |
− | + | Ćwierćiowy - Чвэрцевы - '''Kietwirtinis''' | |
− | + | Ćwierka świerszcz - Цвыркае цвыркун - ''Ziogas''/'''cirszkia''' (?)/'''ćierśi''' (?) '''swirplis''' (?) (pol. świerszcz?/lit. свыркун?) | |
− | + | Ćwikła - Цьвікла - '''Swikłas''' | |
− | + | === Cy === | |
+ | Cyc u niewiast - Сіська/грудзінка ў жанчын - '''Krutis''' (?) (lit. грудзі?) | ||
− | + | Cyfra - Лічба - ''Zime''/'''O litera''' | |
− | + | Cygan - Цыган - '''Cygonas''' | |
− | + | Cymbał - Цурбан - ''Sunkley''/'''Cymbałas''' | |
− | + | Cyna - Цына - '''Cina''' | |
− | |||
− | |||
− | + | Cynamon - Карыца/цынамон - ''Ziewie'' '''''medelo''''' '''cynnamomo''' | |
− | |||
− | |||
− | + | Cyndał (sandał) - Сандал - '''''Medźias''''' (pra-sł. *medъ/pra-sł. *meduědь/ros. Межа/pol. miedza) '''raudonas'''/'''bałtas''' ''Iz''(?)''dios'' | |
− | + | Cynek na kostce - Пяць вочак на костцы - '''Pinkiapunktis''' '''kaułelis''' | |
− | |||
− | |||
− | + | Cynobr - Цынобра - '''Cynabras''' | |
− | + | Cynobrowaty - Цынабравы - '''Cynabro''' '''krośiłas''' (?) (lit./ros. Краска?/ros. Краса?) (farba) | |
− | + | Cynowy - Цынавы - '''Iż cinos'''/'''cininis''' | |
− | + | Cyprys - Кіпарыс/цыпрыс - '''Cyprysas''' | |
− | + | Cyprysowy - Кіпарысавы/цыпрысавы - '''Cyprysinis''' | |
− | + | Cyranka - Чыранка - '''Krikłe''' (pol. Krzyżówka?) | |
− | + | Cyrkiel - Цыркуль - '''Apresztuwas''' (?) (pol. przestawiacz?) | |
− | + | Cyrkluie - Цыркулюю - ''Apskritinu''/''apskritu'' '''darau''' | |
− | + | Cytra - Цытра - '''Instrumentas''' '''giesminiku''' (pra-bł. *geyd-/pra-sł. *gayati/ros. гаять) | |
− | + | Cytrysta - Музыкант іграючы на цытрай - '''Citra'''''zaydis''/''unt'' '''citros''' ''zaydźius'' | |
− | |||
− | + | Cytr drzewo - Лімон дрэва - '''Cytras''' | |
− | + | Cytrynowy - Лімонны - '''Cytrinis''' | |
− | + | Cytryn owoc (cytryna) - Лімон плод/садавіна/цытрына плод/садавіна - '''Abuolis''' (pra-bł-sł. *āˀbōl/pra-sł. *ablъko/lit. Яблык) ('''obelis''' - jabłoń)/''waysius'' '''cytrinis'''/we współczesnym żm. '''Cėtrėna''' | |
− | |||
− | |||
− | + | === Cz === | |
+ | Cząbr ziele - Чабер - '''Ciobray''' | ||
− | + | Czaczko - Цацка - '''Cecełes''' ''wayku'' | |
− | + | Czamlet (tkanina) - Камлот - ''Rubas'' '''iż''' '''''płauku''''' (?) '''oszko''' (pol. kozi) ''Aśios'' | |
− | + | Czapka - Шапка - '''Kiapure''' (ros. кепка) | |
− | + | Czapnik - Майстар які стварае шапкі - '''Kiapurnikas''' | |
− | + | Czara - Чара - '''Cierka''' | |
− | + | Czarnoksięska nauka - Чарадзейная/чараўнічая/вядзьмарская навука - ''Zinia iuoda'''''kniginiku''' | |
− | + | Czarnoksięski - Чарадзейны/чараўнічы/вядзьмарскі - ''Iuoda'''''kniginiku''' | |
− | + | Czarnoksiężnik - Вядзьмар/чараўнік/вядзьмак/маг/чарадзей - ''Iuoda'''''kniginikas''' | |
− | + | Czarowanie - Чараваньне - '''Ciustay''' (pol. ciota?)/''nuoday'' | |
− | + | Czarownica - Чараўніца/ведзьма/вядзьмарка/чарадзейка - '''Ciustinikie'''/''nuodinikie'' | |
− | + | Czarowniczy - Чараўнічы/чарадзейны - '''Ciustiniku''' | |
− | + | Czarownik - Вядзьмар/чараўнік/вядзьмак/маг/чарадзей - '''Ciustinikas'''/''nuodinikas'' | |
− | + | Czart - Чорт/бес/д'ябал - '''Welinas''' (Weles - Słowiański Bóg zaświatów, magii, handlu, władca Nawi, '''Welinas''' - Bałtycki odpowiednik, zobacz cz. idi k velesu za moře - idź do diabła)/''Piktas''/u Mażwidasa '''Cziartas'''/we współczesnym żm. '''biesos''' | |
− | + | Czartowski - Чартоўскі/д'ябальскі - '''Weliniszkas''' | |
− | + | Czaruie - Чарую - '''Ciustiju''' | |
− | + | Czary - Чары - '''Ciustay'''/''nuoday'' | |
− | |||
− | |||
− | + | Czas - Час - ''Metas''/później także '''''Laikas''''' (scs. отълѣкъ/archangielski dialekt ros. отлечиться) (naturalnie przeszło z łotewskiego czy doszło arbitralnie?)/'''Czēsas'''/we współczesnym żm. '''Cziesos'''/we współczesnym dżuk. '''Czėsas''' | |
− | + | Czasem - Часам - ''Kartays''/'''nekadu''' (pol. niekiedy?) | |
− | + | Czaszka głowy - Чэрап галавы - '''Kiauszas''' (przejśćie "k" w "cz") '''gałwos''' | |
− | + | Czaszka żołędźiowa - Чэрап жолудавы - '''Kiauśielis''' (przejśćie "k" w "cz") '''giliu''' (przejście "g" w "ż") | |
− | + | Czći godny - Чэсьці годны - '''''Garbus''''' (przestawka literowa) (pra-sł. *bergti/ros. беречь/береги)/'''''garbingas''''' | |
− | + | Czczę - Паважаю/шаную - '''''Garbinu''''' | |
− | + | Czczenie - Паважаньне/шанаваньне - '''''Garbinimas''''' | |
− | + | Czech - Чэх - '''Ciekas''' | |
− | + | Czechrze/czochrze wełne - Трасу воўну - '''Karszu wiłnas'''/''kiedenu'' | |
− | + | Czeczotka - Чачотка - ''Semenełe'' '''paukszte''' (pra-bł-sł. *put-/*pout-/pra-sł. *pъtákъ) | |
− | + | Czeladnik - Чаляднік - '''Darbinikas''' (pol. drabina) '''iż''' ''śieyminos''/''śieymininis'' | |
− | + | Czeluść u pieca - Бездань у печчу - ''Kakta'' '''piećiaus''' | |
− | + | Czepek - Каптурык/чэпчык - '''Ciepćius''' | |
− | + | Czeremcha - Чаромха - we współczesnym liet. '''Iewa''' (pra-bł-sł. *eiua/ros. Ива na wierzbę)/we współczesnym żm. '''Ėiwa''' | |
− | + | Czerstwieie - Чарсьцьвее - ''Drutinuosi''/''stropstu''/''stropineymiu''/'''gaywinuosi''' (pol. żywieje/przejście "g" w "ż"/sta-pol. czerstwy - świeży) | |
− | + | Czerstwię - Чарсьцьвею - '''Gaywinu''' | |
− | + | Czerstwość - Чэрствасьць - '''Giwumas'''/'''gaywiste''' | |
− | + | Czerstwy - Чэрствы - '''Gaywus''' | |
− | + | Czerstwienie - Чарсьцьвеньне - '''Gaywinimas''' | |
− | + | Czerwcowy - Чэрвеньскі - '''Kirmelu''' (pra-sł. črŭvĭ) (przejście "cz" w "k") '''menesio''' | |
− | + | Czerwiec - Чэрвень - '''Kirmelu''' '''menuo''' | |
− | + | Czerwienie - Чырванею - '''Rauduoninu''' (pol. rudy) | |
− | + | Czerwienie się - Чырванеюся - '''Raudanuoiu''' | |
− | + | Czerwonawy - Чырванавы - '''Raudonakas''' | |
− | + | Czerwoność - Чырвонасьць - '''Raudonibe'''/'''rauduonumas''' | |
− | + | Czerwony - Чырвоны - '''Raudonas''' | |
− | + | Cześć - Чэсьць - '''''Garba''''' | |
− | + | Częstuię - Частую - '''Gieray arba''' ''piktay peniu''/''girdźiu''/'''prijmu''' (?) '''ku''' | |
− | + | Czołn - Човен - '''Eldija''' (pra-sł. *oldьjā/błg. ладия) | |
− | Czosnek - '''Ćiesnakas''' | + | Czosnek - Часнок - '''Ćiesnakas''' |
− | Czterdzieśći - '''Kieturios desimtis''' | + | Czterdzieśći - Сорак - '''Kieturios desimtis''' |
− | Czterdzieśći kroć - '''Kieturios desimtis kartu''' | + | Czterdzieśći kroć - Сорак-кроць - '''Kieturios desimtis kartu''' |
− | Czternaście - '''Kieturolika''' | + | Czternaście - Чатырнаццаць - '''Kieturolika''' |
− | Cztery - '''Kieturi''' (lit. чатыры) | + | Cztery - Чатыры - '''Kieturi''' (lit. чатыры) |
− | Czterydniowy - '''Kieturiadienis''' | + | Czterydniowy - Чатырохдзённы - '''Kieturiadienis''' |
− | Cztery kroć - '''Kieturis kartus''' | + | Cztery kroć - Чатыры-кроць - '''Kieturis kartus''' |
− | Czwartek - '''Cietwiergas''' (lit. чацьвер) | + | Czwartek - Чацьвер - '''Cietwiergas''' (lit. чацьвер) |
− | Czwarty - '''Kietwiertas''' | + | Czwarty - Чацьверты - '''Kietwiertas''' |
− | Czworaki - '''Kietweriopas''' | + | Czworaki - Адносна чатырох розных родаў - '''Kietweriopas''' |
− | Czworako - '''Kietwieriopay''' | + | Czworako - У чатырох напрамках- '''Kietwieriopay''' |
− | Czwornasob - '''Kietwieriopay''' '' | + | Czwornasob - Чатыры разы больш - '''Kietwieriopay''' '''daugiesu''' |
− | Czworogranisto - '''Kietwirtuotay''' | + | Czworogranisto - Чатырагранёна - '''Kietwirtuotay''' |
− | Czworogranisty - '''Kietwirtuotas''' | + | Czworogranisty - Чатырагранёны - '''Kietwirtuotas''' |
− | Czworogłowy - '''Kieturiagalwis''' | + | Czworogłowy - Чатырагалавы - '''Kieturiagalwis''' |
− | Czworonogi - '''Kieturiakuois''' | + | Czworonogi - Чатыраногі - '''Kieturiakuois''' |
− | Czwororęki - '''Kieturiarunkis''' | + | Czwororęki - Чатырарукі '''Kieturiarunkis''' |
− | Czworoszczepny - '''Kietwierey | + | Czworoszczepny - Чатырашчэпны? - '''Kietwierey skałus''' |
− | + | Czyniam - Раблю - '''Darineiu ku''' (pol. darzyć) | |
− | + | Czynię co - Раблю што - '''Darau'''/''weykiu'' | |
− | + | Czynię dość komu - Раблю досьць каму - ''Gana'' '''darau'''/''inteykiu''/''atpildźiu'' | |
− | + | Czynienie - Рабеньне - '''Darimas'''/'''padarimas''' | |
− | + | Czynsz - Дзякла/чынш - '''Ciżie''' (?)/'''dokłe''' (lit. Дзякла) | |
− | + | Czynszownik - Васал/леннік/даннік/w st-lit. дякольникъ (дзяклальнік) - '''Ciźinikas''' (?)/'''doklinikas''' | |
− | + | Czynszowy - Чыншавы/ленны/васальны - '''Ciźinis''' (?)/'''doklinis''' | |
− | + | Czyście (pięknie) - Прыгожа - '''Cistay'''/'''''graźiey''''' (pra-sł. grozьnъ/pol. groźny) | |
− | + | Czyściec - Чысьцец - '''Szweyćiunciu ugnis''' (pol. święty ogień)/''Nupertine'' '''dusiu''' | |
− | |||
− | |||
− | + | Czyscowy - Збавіцельны - '''Szweystinis''' | |
− | + | Czystość powszechnie - Чыстасьць усеагульна - '''Apszwasta''' (?)/''apkuopa'' | |
− | + | Czystość cnota - Чыстасьць цнота - ''Neiżagas''/''nepatepte''/'''szweystibe''' | |
− | |||
− | |||
− | + | Czysty - Чысты - ''Neiżagtas''/'''ćistas''' | |
− | |||
− | |||
− | + | Czytam - Чытаю - '''Skaytau''' (pra-bł-sł. *(s)keit-/*(s)koit-/przejście "s" w "cz"/kognat z pol. czytać)[https://pl.wikisource.org/wiki/S%C5%82ownik_etymologiczny_j%C4%99zyka_polskiego/czyta%C4%87] | |
− | + | Czytanie - Чытаньне - '''Skaytimas'''/'''skaytitine''' | |
− | |||
− | |||
− | + | Czytelnik - Чытач/чытальнік - '''Skaytitoias''' | |
− | + | Czytelno - Чытэльна - '''Skaytitinay''' | |
− | + | Czytelny - Чытэльны - '''Skaytitinas''' | |
− | + | == D == | |
+ | === Da === | ||
+ | Dąb - Дуб - '''Ażuołas''' (pol. zioła) | ||
− | + | Dach przykryćie - Дах вечка/покрыўка - '''Dunktis''' (przejście "ch" w "k")/'''Stogas''' (pol. stóg/lit./ros. стог/pra-sł. *stogъ - to co przykrywa) | |
− | + | Dachówka - Дахоўка - '''Plitele dunktine''' | |
− | + | Daie - Даю - '''Duomi''' (?) | |
− | + | Dar - Дар/падарунак - '''Dowana''' (?) (pol. dawać?) | |
− | + | Darmo/daremnie/próżno - Дарма/дарэмна/марна - '''Dowanay'''/''tuśćiey'' | |
− | + | Daremny - Дарэмны - '''Dowanas'''/''dawoningas'' | |
− | + | Darn - Дзёран - ''Wałena su'' '''weiu''' ''iżrauta'' | |
− | + | Darowanie - Дараваньне - '''Dowanoimas''' | |
− | + | Darowizna - Дар/падарунак - '''Dowana'''/'''dowanotas''' ''dayktas'' | |
− | + | Daruie - Дарую - '''Dowanoiu''' | |
− | + | Data - Дата - '''Diena''' '''kurioy łaksztas''' (?) ''ira raśitaś'' '''Wilnuy''' (?) | |
− | + | Dawca - Дарыльнік - '''Daweias'''/''dutoias'' | |
− | + | Dawny - Даўні - ''Senas''/'''wetuszas''' (ros. ветош - wszystko stare) | |
− | + | === De === | |
+ | Dębina - Дубіна - '''Ażuolinas''' | ||
− | + | Dębowy - Дубавы - '''Ażuolinis''' | |
− | + | Dech tchnienie/duch - Дых павеў/дух - ''Kwapas''/'''dwasas''' | |
− | + | Dekret - Дэкрэт/указ - '''Dekretas''' | |
− | + | Dęty - Духавы - '''Duśnias''' | |
− | + | Deszcz pada - Ідзе дождж - '''Lija''' (pol. leje) | |
− | |||
− | |||
− | + | Deszcz - Дождж - '''Lietus''' (pol. leje się/lać) | |
− | + | Dewotka - Багамолка/gwarowo Давутка - w Słowniku litewskich gwar północno-zachodniej Białorusi i jej pogranicza '''Dawatka''' | |
− | + | === Dl === | |
+ | Dla tego - Таму/таму што/для таго - '''Delto'''/''drinto''/'''to del'''/''todrin'' | ||
− | + | Dłoń - Далонь - ''Płasztaka''/we współczesnym liet. także '''ranka'''/'''delnas''' | |
− | + | Dłoń spodnia - Ніжняя далонь - '''Dełnas''' | |
− | + | Długi - Доўгі - '''Iłgas''' (pra-bł-sł. *dilˀgas/zanik "d") | |
− | + | Długo - Доўга - '''Iłgay''' | |
− | + | Długość - Доўгасьць - '''Ilgibe''' | |
− | + | Długowieczny - Даўгавечны - '''Iłga'''''umzis'' | |
− | + | Długowieczność - Даўгавечнасьць - '''Iłga'''''umziste'' | |
− | + | === Do === | |
+ | Dobroć - Добраць - '''''Gieribe''''' (pra-bł-sł. *girˀtei/pra-sł. žьrti/pol. żerca/żertwa?) | ||
− | + | Dobroczynność - Добрачыннасьць - '''''Gieradeiste''''' | |
− | + | Dobrodźiey - Дабрадзей - '''''Gieradeia''''' | |
− | + | Dobrodźieystwo - Дабрадзейства - '''''Gieradariste'''''/'''''gieradarimas''''' | |
− | + | Dobrotliwość - Дабратлівасьць - '''''Gieras''''' ''noras'' | |
− | + | Dobry - Добры - '''''Gieras''''' | |
− | + | Dobywam miasta - Адабываю места/горада - ''Imu''/''gaunu'' '''miesta''' | |
− | + | Dochodze - Даходжу - '''Daeydineiu'''/''Iszkunku'' | |
− | |||
− | |||
− | + | Docisnąć się - Даціснуцца - '''Dasispaust''' | |
− | + | Dodaie - Дадаю - '''Daduomi''' (?) | |
− | + | Doglądam - Даглядаю - '''Priweyźdźiu''' (pol. wejzrzę?) | |
− | + | Dogrzewa mi słońce - Ацяпляе мяне сонца - ''Kaytina'' '''mi''' '''saułe''' | |
− | + | Doie - Даю - '''Melźiu''' (pra-bł-sł. *melźtei/pra-sł. *melzti/pol. mleko?)/''łaydau'' '''karwes''' | |
− | + | Dokazuie czego - Сваволю чаго - '''''Padarau''''' (?) '''ku''' | |
− | + | Dokładam czego - Дакладаю чаго - '''''Pridemi''''' (?) (pol. przykładać się?) | |
− | + | Dokonywam czego - Дасьцягну чаго - ''Pabaygiu''/''gału'' '''darau'''/''dadirbu'' | |
− | + | Doł - Яма - '''Duobe''' (?) | |
− | |||
− | |||
− | + | Dołkowaty - Пэўны ям/угнустасьці - '''Duobetas''' (?)/''dubus''/''kraupus'' | |
− | + | Dom - Дом - '''Namay''' (pra-bł-sł. *domos/pra-sł. *dȏmъ/przejście "d" w "n") | |
− | + | Domak (domator) - Дамасед/даматур - '''Namu''' ''kas'' '''namie''' ''gulis'' | |
− | + | Domek - Дамок - '''Nameley''' | |
− | + | Domieszczam kogo/czego - Дадаткова уміашчу каго/чаго - ''Iłeydźiu'' '''ku''' '''''swetimu''''' '''kur'''/''intikinu'' | |
− | + | Domostwo - Дамоства - '''Naministe''' | |
− | + | Domownik - Дамоўнік - '''Naminikas''' | |
− | + | Domowy - Дамовы - '''Naminiksztis''' | |
− | + | Donosze co - Даношу што - '''Nuneszu''' (?) | |
− | + | Dopiero - Толькі - '''Dabar''' (pol. doba)/'''dabartel''' | |
− | + | Dopijam ostatka - Дапіваю астачу - '''''Iżgieru''''' (pra-bł-sł. *girˀtei/pra-sł. žьrti/pol. żerca/żertwa?) (jakaś sakralność?) | |
− | + | Dorabiam czego - Дарабляю чаго - '''Dadirbu'''/''baygiu'' '''darbu''' (?) | |
− | + | Dorastam - Дарастаю - '''Daugu''' (?)/''uzaugu'' | |
− | + | Dościgam/dobiegam - Дабягаю - '''Paweiu''' (od liet. '''Weias''' - wiatr?) '''ku''' | |
− | + | Doskakuie - Даскакваю - '''Daszoku''' | |
− | + | Dostaie się piwo - Атрымліваецца піва - ''Nu sistowi'' '''ałus'''/''nuguła wiełes'' '''ałaus''' | |
− | + | Dostoieństwo/dignitarstwo/godność - Дастоінства/годнасьць - ''Wiresnibe''/''użkielimas unt'' '''waldźios''' ''kokios'' | |
− | |||
− | |||
− | + | Doświadczam kogo - Дасьледую каго - ''Meginu''/'''dasitiriu''' (?) | |
− | + | Dosypiam/doiadam/dopijam/etc. - Дасыпаю/даядаю/дапіваю/і да т.п. - ''Miegmi''/''wałgau''/'''''gieriu''''' ''iki soti rc.'' | |
− | + | Dowarzam (Dogotowuję) - Давару - '''Dawerdu''' | |
− | |||
− | |||
− | + | Doważam - Даважу - '''Dasweriu''' (?) | |
− | + | Dowód - Довад - '''Priseka''' (?) (pol. przysięga?)/''parodimas'' | |
− | + | Dowodny - Довадны - '''Dawiadamas''' ''dayktas''/'''prisekimas''' | |
− | + | Dowodzę - Даводжу - '''Prisektinay''' ''parodźiu''/'''priseku''' '''ku''' ''kami'' | |
− | + | Doyny statek (?) (mleko w kubeczku?) - Дойны карабель (Малако ў кубачку?) - '''Miłsztuwe''' (pra-bł-sł. *melźtei/pra-sł. *melzti/pol. mleko?) | |
− | + | Doyna krowa - Дойная карова - '''Melźiama''' (pra-bł-sł. *melźtei/pra-sł. *melzti/pol. mleko?) '''karwe''' | |
− | + | Doyrze/dobrze widzę - Добра бачу/гляджу - ''Nuregiu''/''regiu'' '''świeśiey''' (pol. świeciście?) | |
− | + | Dozor/doglądanie - Нагляд - '''Priwayzda''' | |
− | + | Dozorca/doglądacz - Нагляднік/дазорац - '''Priweyzdetoias''' | |
− | + | Dozorny - Наглядны - '''Priwayzdus'''/'''priweydźius''' | |
− | + | Dozwalam czego komu - Дазваляю чаго каму - ''Perłeydźiu'' '''kam ku'''/'''duomi''' ''unt noro kam'' | |
− | + | === Dr === | |
+ | Dranica - Драніца - '''Drekstine''' (?)/''płesztine łynta'' | ||
− | + | Drapanie - Драпаньне - '''Draskimas''' (?) | |
− | + | Drapie co/dre - Драпаю што/дзяру - '''Draskau'''/''płeszau'' | |
− | + | Drapiestwo/drapież - Драпества - '''Draskimas'''/''płeśimas''/''nuopłeśia'' | |
− | + | Drapieżca - Драпежнік - '''Draskitoias'''/''płesitoias''/'''drastus''' | |
− | + | Drapieżność - Драпежнасьць - ''Nuo'''''dreskis''' | |
− | + | Drasnąć kogoś - Падрапаць кагось - '''Ażudrekst'''/''numaukt truputi kuno'' | |
− | + | Drobiazg - Дробязг/пусьцяк - '''Maylus''' (pol. mały?) | |
− | + | Drot złoty/żelazny - Дрот залаты/жалезны - ''Siułas'' '''iż''' ''auxo''/'''iż giełaźies''' (przejście "g" w "ż") | |
− | + | Drozd - Дрозд - '''Strazdas''' (pra-bł-sł. *trozdós/pra-sł. *drozdъ) (przejście "t" w "d"/dojście "s") | |
− | + | Drożdże - Дрозд - ''Miełes''/ale u Brücknera '''dragēs''' [https://pl.wikisource.org/wiki/S%C5%82ownik_etymologiczny_j%C4%99zyka_polskiego/dro%C5%BCd%C5%BCe] | |
− | Dziś - ''Sin'''''dienu''' | + | Druk - Друк - ''Iżspaudimas'' '''literu''' |
+ | |||
+ | Drukarnia - Друкарня - ''Iżspaustuwe raszto'' (pismo)/'''literu''' | ||
+ | |||
+ | Drukarz - Друкар - ''Iżspaudeias'' '''literu'''/''raszto'' | ||
+ | |||
+ | Drukuie - Друкую - ''Iżspaudziu rasztu''/'''knigas''' | ||
+ | |||
+ | Dryiakiew/sok przyprawny - Масьць/лекарства/сок прыпраўны? - '''Sunka''' ''unt waysto'' | ||
+ | |||
+ | Drużba - Шафер - '''Wienawardis''' (pol. warta?)/''byn'' '''drawardis''' | ||
+ | |||
+ | Drżący - Які дрыжыць - '''Drebus''' | ||
+ | |||
+ | Drżę - Дрыжу - '''Drebu''' | ||
+ | |||
+ | Drzemanie - Драманьне - '''Snaudimas''' (pol. sen)/'''snaudulis''' | ||
+ | |||
+ | Drzemie/napadł mię sen - Драмлю/напаў мяне сон - '''Snaudźiu''' | ||
+ | |||
+ | Drżenie - Дрыжаньне/дрыжэньне - '''Drebulis''' (?)/'''drebeimas''' (?) | ||
+ | |||
+ | Drzewce/drzewo - Дрэва - '''''Medźias'''''/'''kartis''' (?) '''iłga''' ''su ietim karioney wartoiama'' | ||
+ | |||
+ | Drzewieie/w drzewo - Дравяе (?)/у дрэва - '''''Medźiu''''' ''tumpu'' | ||
+ | |||
+ | Drzewko - Дрэўка - '''''Medelis''''' | ||
+ | |||
+ | Drzewisty/drzew pełny - Дравяністы/дрэў пэўны - '''''Medingas'''''/'''''Medźiu''''' '''piłnas''' | ||
+ | |||
+ | Drzewo - Дрэва - '''''Medźias''''' (pra-sł. *medъ/pra-sł. *meduědь/ros. Межа/pol. miedza) | ||
+ | |||
+ | Drzwi/weśćie - Дзьверы/уваход - '''Duris'''/''unga'' | ||
+ | |||
+ | === Du === | ||
+ | Duch/rozumna bez ciała rzecz - Дух/разумная бяз цела рэч - '''Dwasas'''/'''dwasia''' | ||
+ | |||
+ | Duchna (nocna czapka podbita puchem) - Ночная шапка падбітая пухам - '''Naktine iż''' ''płuksnu'' '''kiapure''' | ||
+ | |||
+ | Duchowieństwo/stanu duchownego ludzie - Духавеньства/стану духоўнага людзе - '''Kunigu stono''' ''żmones''/'''dwasingo''' '''giwenimo''' '''draugie'''/'''dwasingiste''' | ||
+ | |||
+ | Duchowny - Духоўны - '''Dwasingas'''/'''dwasiszkas''' | ||
+ | |||
+ | Dudek - Удод - ''Kukutis''/ale we współczesnym żm. także '''dodotis''' | ||
+ | |||
+ | Dukam/trąbie w róg - Трублю ў рог - '''Ragu trubiju''' | ||
+ | |||
+ | Duma - Дума - '''Giesme''' (pra-bł. *geyd-/pra-sł. *gayati/ros. гаять) '''kareywiu''' (pol. krew?) | ||
+ | |||
+ | Dupla - Дупля - ''Audakłas'' '''szilkinis''' ''tunkus'' | ||
+ | |||
+ | Durszlak - Друшляк - '''''Kosztuwis''''' (pol. kasza/ros. каша) '''warinis''' (lit. варыць)/'''giełażinis''' (pol. żelazny) (przejście "g" w "ż") | ||
+ | |||
+ | Dusza/duch - Душа/дух - '''Duśia''' | ||
+ | |||
+ | Duszący/Duszny - Удушлівы/задушлівы/душны - ''Smaugius''/''Troszkinus''/później także '''Dusznas'''[http://www.zodynas.lt/terminu-zodynas/d/dusnas] | ||
+ | |||
+ | Duszkiem wypić - Выпіць заплам - '''Wienu''' ''małku'' '''''iżgiert''''' | ||
+ | |||
+ | Dusznie/z dusze - Душна/з душай - '''Nuośirdźiey''' (pol. serce) - dosłowne tłumaczenie: z sercem (?) | ||
+ | |||
+ | Duszyczka - Душычка - '''Dusziełe''' | ||
+ | |||
+ | === Dw === | ||
+ | Dwa/para - Два/пара - '''Du''' (?) | ||
+ | |||
+ | Dwa dni - Два дні - '''Dwi dieni''' | ||
+ | |||
+ | Dwadzieścia - Дваццаць - '''Dwi deśimti''' | ||
+ | |||
+ | Dwadzieścia kroć - Дваццаць-кроць - '''Dwi deśimti kartu''' | ||
+ | |||
+ | Dwa funty - Два фунты - '''Du''' (?) '''funtu''' | ||
+ | |||
+ | Dwa kroć - Два фунты - '''Du kartu''' | ||
+ | |||
+ | Dwanaście - Дванаццаць - '''Dwilikia''' | ||
+ | |||
+ | Dwanaście kroć - Дванаццаць-кроць - '''Dwilikia kartu''' | ||
+ | |||
+ | Dwieście - Дзьвесьце - '''Du śimtu''' | ||
+ | |||
+ | Dwieście kroć - Дзьвесьце-кроць - '''Du śimtu kartu''' | ||
+ | |||
+ | Dwoiaki/dwoisty - Дваісты - '''Dweiopas'''/'''dweiokas''' | ||
+ | |||
+ | Dwoiako - У абодвух напрамках - '''Dweiopey'''/'''dweiokay''' | ||
+ | |||
+ | Dwoie/dziele na dwie częśći - Двое/дзялю на дзьве часткі - ''Ing'' '''dwi dali''' ''skiriu''/'''dweinu''' | ||
+ | |||
+ | Dwoistość - Дваістасьць - '''Dweiste''' | ||
+ | |||
+ | Dwór - Двор - ''Didżia'''''name'''/''senis''/'''giwenimas''' ''didżiuniu''/u Kościuszki '''Dwaras''' (występuje w formie '''Dwarosie''' ale Smoczyński także potwierdza '''Dwaras''') | ||
+ | |||
+ | Dworski - Дворны/дваровы - '''Dwariszkis''' | ||
+ | |||
+ | Dwór we wśi - Двор у сяле/вёсцы - '''Dwarćius''' | ||
+ | |||
+ | Dwudźiesty - Дваццаты - '''Dwidesimtas''' | ||
+ | |||
+ | Dwusetny - Двухсоты - '''Duśimtinis''' | ||
+ | |||
+ | === Dy === | ||
+ | Dychawica - Дыхавіца/астма - '''Dusulis''' (?) | ||
+ | |||
+ | Dychawiczny - Дыхавічны - '''Dusulingas''' | ||
+ | |||
+ | Dyl - Дуля - ''Łynta'' '''iłga'''/''zomatine'' | ||
+ | |||
+ | Dylowanie - Дыляваньне - ''Zomatis''/'''''twora''''' (pra-bł-sł. *twōr(ʔ)-/kognat z pol. twarz) '''iż''' ''łyntu'' | ||
+ | |||
+ | Dym - Дым - '''Dumay''' | ||
+ | |||
+ | Dymny - Дымны - '''Dumays''' ''kwiepius'' | ||
+ | |||
+ | Dyscyplina którą się biczuią - Дысцыпліна якой бічуюцца - ''Dirzeley'' '''kureys''' '''''płakasi'''''/''riksztes''/''szniureley'' | ||
+ | |||
+ | Dyscyplina/biczowanie - Дысцыпліна/бічаваньне - '''''Płakimasis'''''/''sawis paties'' '''''płakimas''''' | ||
+ | |||
+ | Dyszący - Дыхаючы - '''Dwasuoias''' | ||
+ | |||
+ | Dysze/dycham - Дыхаючы - '''Dwasuoiu'''/''kwepuoiu'' | ||
+ | |||
+ | === Dz === | ||
+ | Dzban - Збан - ''Puodas su usamis''/'''Zbonas''' (lit. Збан/pol. Dzban)/we współczesnym żm. '''Ozbuons''' | ||
+ | |||
+ | Dżdżawy/dżdżysty - Дажджлівы - '''Lietingas''' | ||
+ | |||
+ | Dziad/oycow abo matczyn oyćiec/dźiadek - Дзед - '''Diedas''' | ||
+ | |||
+ | Dziadowski - Дзедаўскі - '''Diedinis''' | ||
+ | |||
+ | Dźiał/rozdzielenie/podźiał - Разьдзяленьне/разьбіўка - '''Daliimas'''/''perskirimas'' | ||
+ | |||
+ | Dziczeie - Дзічэе - '''Iżdikstu''' | ||
+ | |||
+ | Dźieci innych zwierząt - Дзеці іншых жывёлаў - ''Waykay'' '''zweru''' | ||
+ | |||
+ | Dźiedźic - Насьледнік/наступнік/пераемнік/спадкаемец - '''Tewiksztaytis''' ('''Tewas''' - ojciec/tata)/'''tewaynis''' | ||
+ | |||
+ | Dźiedźictwo - Спадчына - '''Tewiksztiste'''/'''tewayniste''' | ||
+ | |||
+ | Dźiedźiczę - Атрымліваю у спадчыну/насьлядую - '''Tewaynisty''' ''apturiu''/'''paweldźiu''' | ||
+ | |||
+ | Dziedziczny - Спадчынны - '''Tewiksztinis''' | ||
+ | |||
+ | Dziedziniec/podwórze - Двор/дзядзінец - '''Dwaras''' | ||
+ | |||
+ | Dźiegieć - Дзёгаць - '''Degutas''' | ||
+ | |||
+ | Dźieiow księgi - Гістарычная Кніга/кніжка/летапіс - '''Knigas''' ''weykału''/'''historios''' | ||
+ | |||
+ | Dźięka/dźiękowanie/dźiękczynienie - Падзяка/дзякаваньне - '''Dekos'''/'''Dekawoimas''' | ||
+ | |||
+ | Dźiękować - Дзякаваць - '''Dėkawoti''' (lit. Дзякаваць) | ||
+ | |||
+ | Dźiekuię - Дзякую/Дзякуй - '''Dekawoiu''' (lit. Дзякую)/dalej także '''Dėkui''' (lit. Дзякуй)/we współczesnym liet. '''Dėkoju'''/we współczesnym liet. '''Acziu''' (lit. Ацю) | ||
+ | |||
+ | Dźielca - Той які дзялі - '''Daliwa''' (?)/'''delćius''' | ||
+ | |||
+ | Dźień - Дзень - '''Diena'''/we współczesnym dżuk. '''dziena''' | ||
+ | |||
+ | Dźienny - Дзённы - '''Dieninis''' | ||
+ | |||
+ | Dźiesiątek żołnierzów - Дзясятак жаўнераў/салдатаў - '''Deśimtetas''' | ||
+ | |||
+ | Dźiesiątnik - Дзясятнік -'''Deśimtinikas''' | ||
+ | |||
+ | Dźiesięcina - Деясяціна - '''Deśimtine''' | ||
+ | |||
+ | Dźiesięć kroć - Дзесяць-кроць - '''Deśimti kartu''' | ||
+ | |||
+ | Dźiewka/Panna - Дзеўка/дзева/дзяўчына/панна - '''Ponna''' | ||
+ | |||
+ | Dźiewictwo/panieństwo - Дзявоцкасьць/нявіннасьць/цнатлівасьць - ''Mergiste''/'''ponniste''' | ||
+ | |||
+ | Dźiewięć/dźiewięcioro - Дзевяць/дзевяцера - '''Dewini''' | ||
+ | |||
+ | Dźiewiętnaście - Дзевятнаццаць - '''Dewiniolika''' | ||
+ | |||
+ | Dźiewierz (brat męża) - Дзевер - '''Dieweris''' | ||
+ | |||
+ | Dźieża/koryto do ciasta - Дзяжа - ''Łowis''/'''dieszka''' (?) | ||
+ | |||
+ | Dźiki - Дзікі - '''Dikas''' | ||
+ | |||
+ | Dźikość - Дзікасьць - '''Dikibe''' | ||
+ | |||
+ | Dziś - Сёньна/Сягодня/Сягоньня - ''Sin'''''dienu''' | ||
+ | |||
+ | Dźisieyszy - Сёньняшні/Сягоньняшні - ''Sios'' '''dienos''' | ||
+ | |||
+ | Dżuma - Чума/Паляндра (słowiańskolitewska i jaćwieska Bogini śmierci/inne imię Marzanny/Morany[https://studfiles.net/preview/2524882/page:12/])/we współczesnym liet. '''Maras''' (lit. Мор) (Marzanna/Morana - słowiańska Bogini zimy i śmierci/łotewska Mara - Matka Ziemia/obrzęd topienia/spalania Marzanny praktykowany jest także przez Bałtolitwinów)/we współczesnym żm. '''Mars''' | ||
+ | |||
+ | Dzwon - Звон - ''Warpas''/'''Zwanas''' (lit. Звон)[http://www.epaveldas.lt/recordImageSmall/LNB/C1R0000047249?exId=1888&seqNr=384] | ||
+ | |||
+ | Dzwonek - Званок - ''Warpelis''/'''Zwanelis''' | ||
+ | |||
+ | Dzwonię - Званю - ''Warpinu''/'''Zwaniju''' | ||
+ | |||
+ | Dzwonić - Званіць - we współczesnym dżuk. '''Zwanyti''' | ||
+ | |||
+ | Dzwonnica - Званіца - ''Warpinićia''/'''Zwaninićia''' (brak pewności co do odmiany)/we współczesnym żm. '''dzwuonīczė''' | ||
+ | |||
+ | Dzwonnik - Званар/звоннік - '''Zwanininkas''' | ||
− | |||
== E == | == E == | ||
(U Szyrwida brak wyrazów na "E") | (U Szyrwida brak wyrazów na "E") | ||
− | Efekt - we współczesnym liet. '''Efektas''' | + | Efekt - Эфэкт - we współczesnym liet. '''Efektas''' |
+ | |||
+ | Egoizm - Эгаізм - we współczesnym liet. '''Egoizmas''' | ||
+ | |||
+ | Egzamin - Экзамен - we współczesnym liet. '''Egzaminas''' | ||
+ | |||
+ | Ekonom - Аканом - u Kościuszki '''Ekonomas''' (?) (występuje tylko w formie '''Ekonomay''') | ||
+ | |||
+ | Ekonomia - Эканоміка - we współczesnym liet. '''Ekonomika''' (lit. Эканоміка) | ||
+ | |||
+ | Ekran - Экран - we współczesnym liet. '''Ekranas''' | ||
+ | |||
+ | Eksport - Экспарт/вываз - we współczesnym liet. '''Eksportas''' | ||
+ | |||
+ | Elastyczny - Эластычны - we współczesnym liet. '''Elastingas'''/'''elastinis''' | ||
+ | |||
+ | Elegancja - Элегантасьць/густоўнасьць - we współczesnym liet. '''Būdas''' (lit. Будзь?)/'''maniera''' | ||
+ | |||
+ | Elektryczność - Электрычнасьць - we współczesnym liet. '''Elektra'''/zaś w żm. '''Alektra''' | ||
+ | |||
+ | Element - Элемэнт/деталь - we współczesnym liet. '''Elementas''' | ||
+ | |||
+ | Emerytura - Пэнсія - we współczesnym liet. '''Pensija''' (lit. Пэнсія) | ||
+ | |||
+ | Emigracja - Эміграцыя - we współczesnym liet. '''Emigracija''' | ||
+ | |||
+ | Encyklopedia - Энцыкляпедыя - we współczesnym liet. '''Enciklopedija'''/zaś w żm. '''Encikluopedėjė''' | ||
+ | |||
+ | Energia - Энэргія - we współczesnym liet. '''Energija'''/zaś w żm. '''Energėjė''' | ||
+ | |||
+ | Epidemia - Эпідэмія - we współczesnym liet. '''Epidemija''' | ||
+ | |||
+ | Epoka - Эпоха - we współczesnym liet. '''Epocha''' | ||
+ | |||
+ | Etyka - Этыка - we współczesnym liet. '''Etika''' | ||
+ | |||
+ | Eucharystia/Wieczerza Pańska - Эўхарыстыя - '''Szwenta weczere''' | ||
+ | |||
+ | Ewangelia - Эвангелія - we współczesnym liet. '''Ewangelija''' | ||
+ | |||
+ | == F == | ||
+ | === Fa === | ||
+ | Fairka/piecyk ruchomy żelazny - Фаерка/печка рухомая жалезная - '''''Ugniawiete''''' ''prakielama''/'''piećielus giełaźinis''' (przejście "g" w "ż") | ||
+ | |||
+ | Fałduię - Плісірую - ''Paraukau''/''raukszłes'' '''darau''' | ||
+ | |||
+ | Fałszerz testamentow - Фальсіфікатар тэстамэнтаў - ''Atmaynitoias'' '''testamento''' | ||
+ | |||
+ | Fałszerz monety - Фальсіфікатар манеты - '''Manietos''' ''gadintoias'' | ||
+ | |||
+ | Fantami płacić - Залогамі плаціць - ''Ażumokieimas dayktays'' '''ne''' '''pinigays''' | ||
+ | |||
+ | Fantastyk - Фантазёр - '''Nieku''' (pra-bł-sł. *neikas/pra-sł. *nikъto/*ničьto/pol. nikt/nic) '''mustitoias''' | ||
+ | |||
+ | Fantastykuię - Фантазірую - '''Niekus''' '''mustau'''/''żiedźiu''/''waydinu waydus'' '''darau''' | ||
+ | |||
+ | Fantazya - Фантазія - '''Zinkładare'''/''wayda'''''dare'''/''galibe'' | ||
+ | |||
+ | Obraz na fantazyey - Вобраз на фантазіі - ''Waydas''/'''zinkłas''' | ||
+ | |||
+ | Fara/Kościół farski - Фара/фарны касьцёл - '''Baźnićia kuriosp''' ''priguli'' '''giwentoiey''' (przejście "g" w "ż") ('''Giwenimas''' - żyćie/żywot) '''kurios''' ''wietos'' (miejsce) | ||
+ | |||
+ | Farba - Фарба/хварба - '''Krośiłas''' (?) (lit./ros. Краска?/ros. Краса?)/we współczesnym dżuk. '''Kwarba''' (lit. Хварба) | ||
+ | |||
+ | Farbuię - Фарбую - ''Nudażau''/''dażau''/'''krosiju''' (?) | ||
+ | |||
+ | Fazyan/bażant - Фазан/бажан - '''Teterwinas''' ''didisis'' | ||
+ | |||
+ | === Fe === | ||
+ | Ferezja (strój) - Фаразея/ферезыя - ''Iupa wirszutine''/ale w współczesnym liet. '''Feriazė''' | ||
+ | === Fi === | ||
+ | Figa drzewo - Інжыр дрэва/фіга дрэва - '''Figa''' '''''medźias''''' (pra-sł. *medъ/pra-sł. *meduědь/ros. Межа/pol. miedza) | ||
+ | |||
+ | Figa owoc - Фіга плод/садавіна/інжыр плод/садавіна - '''Figa''' ''wayśius'' | ||
+ | |||
+ | Figa nie doyrzała - Фіга раньнясьпелая/інжыр раньнясьпелы - '''Figa ne''' ''iznokusi'' | ||
+ | |||
+ | Figa sucha - Фіга сухая/інжыр сухі - '''Figa sausa''' (pra-bł-sł. *saušas/pra-sł. *suxъ) | ||
+ | |||
+ | Figluie - Блазную/сваволюю - ''Iuokiuosi''/'''czmutawoiu''' (?) (brzmi słowiańsko ale skąd to?) | ||
+ | |||
+ | Figlarz - Блазан/жартоўнік - '''Szutas''' (ros. Шут) | ||
+ | |||
+ | Figowy - Фігавы - '''Figos''' | ||
+ | |||
+ | Filar - Слуп - '''Stułpas''' (lit. Слуп/ros. Столб/ukr. Стовп) | ||
+ | |||
+ | Filary w koło maiący - Слупы навакол маючы - '''Stułpus''' ''aplinkuy turinćios'' '''wiszkos''' (lit. Вышкі) | ||
+ | |||
+ | Fijołek - Фіялка - '''Fijołka''' | ||
+ | |||
+ | Fijołkowy - Фіялкавы - '''Fijołkinis''' | ||
+ | |||
+ | Fiuta (?) (daremny?) - Дарэмны - '''Niekus''' (pra-bł-sł. *neikas/pra-sł. *nikъto/*ničьto/pol. nikt/nic)/'''niekadaris''' | ||
+ | |||
+ | === Fl === | ||
+ | Flak/flaki - Вантробы/чаровы/кішкі - '''Blekay''' (?) | ||
+ | |||
+ | Flaki kśiążki (?) - Вантробы кнігы? - '''Kartaklis''' (?) | ||
+ | |||
+ | Flasza - Бутэлька/Фляга - '''Pleszka''' | ||
+ | |||
+ | Flaszka - Пляшка/бутэлька - '''Pleszkiełe''' | ||
+ | |||
+ | Flegma - Флегма - ''Dregnumas kuno'' '''wunduoto''' | ||
+ | |||
+ | Fleytuch (tkanina lniana) - Клейтух? - ''Suskutos'' '''iż drobes''' | ||
+ | === Fo === | ||
+ | Folwarczyk - Фальварчык - '''Dwarćielus''' | ||
+ | |||
+ | Folwark - Фальварак - '''Dwarćius''' | ||
+ | |||
+ | Folwarkowy włodarz - Фальваркавы уладар - '''Priweyzdetoias dwarćiaus''' | ||
+ | |||
+ | Fontana - Вадаграй/фантан - '''Skirinia wundenine''' - dosłowne tłumaczenie: Wodna skrzynia [https://pl.wikisource.org/wiki/Encyklopedia_staropolska/Fontanna ] | ||
+ | |||
+ | Foremny - Форменны - '''''Indiewas''''' (w Bogu?)/''piłnas dayłes''/''su menu'' '''padaritas''' | ||
+ | |||
+ | Foremnie - Форменна - '''''Indieway'''''/''dayley'' | ||
+ | |||
+ | Forma na dzwon/działo - Хворма/форма на звон/гармату - '''Forma'''/u Mieżynisa '''Кworma''' (lit. хворма) | ||
+ | |||
+ | Forma do wybijania pieniędzy etc. - Форма да выбіваньня грошы і інш. - ''Zime iżspaudżiama unt'' '''pinigu''' ''rc.'' | ||
+ | |||
+ | Formaty (?) - Фарматы - '''Łaksztay''' (?)/'''kurie kunigamus''' (?) ''duostis'' | ||
+ | |||
+ | Formierstwo - Ліцьцё - ''Moksłas iźspaudimo źimiu''/''ir'' '''pawayzdu''' (?) ''unt tauriu''/''unt szauksztu'' | ||
+ | |||
+ | Formierz co obrazy na wosku/gipsie/etc. wybija - Фармоўнік што вобразы на воску/гіпсе/і інш. выбівае - ''Izspaudeias''/''żiedźius''/'''pawayzdu''' (?) ''unt'' '''waszko'''/'''mieło''' ''rc.'' | ||
+ | |||
+ | Formuła w prawie/w kontraktach - Формула ў праве/ў кантрактах - ''Suraszas zodźiu''/'''kurieys''' ''kas sieka''/''azuraszo'' '''kam ku'''/'''testamentu''' '''daro''' (pol. darzyć) ''rc.'' | ||
+ | |||
+ | === Fr === | ||
+ | Frambuga (łuk) - Фрамуга - '''Łankas''' (pol. łuk) '''iż muro'''/'''iż akmeniu''' (pol. kamienny) ''dungtis pusiałunkiey'' '''padaritas''' (pol. darzyć?) | ||
+ | |||
+ | Frant - Франт - '''Szutas'''/'''gierdinikas'''/''bruzas'' | ||
+ | |||
+ | Frasunek - Фрасунак/смутак - ''Sieławartas apmauda''/''nerimastis''/'''tużba''' (srb-chr. tužba)/''rupestis'' '''śirdes''' (pol. serce) | ||
+ | |||
+ | Fraucmer mieysce (pokoje dla dam dworskich) - Фраўцымэр месца - '''''Moteru''''' '''giwenimas''' (pol. życie)/''butas''/''mergu bukłas''/'''''mergawiete''''' | ||
+ | |||
+ | Fraucmer/persony - Фраўцымэр/асобы - ''Pasekieiu'' '''''pułkas''''' | ||
+ | |||
+ | Fręzla (Muchra, Frędzel?) - Абза/махра/бахрома - '''Makray'''/''rubu ir'' '''kitu''' ''redikłu''/''kutay''/''maknos'' | ||
+ | |||
+ | Frezja - Фрэзія - we współczesnym liet. '''Frezija''' | ||
+ | |||
+ | Fryszt/wytchnienie zmowne w potyczce - Адцяжка/зацяжка/Перадышка змоўная ў сутычцы - ''Atilsis nuog kurawimo'' '''iż''' ''sukakio abieiu szalu''/''palauba'' '''ne iłga''' ''nuog kariones'' | ||
+ | |||
+ | === Fu === | ||
+ | Fuguię - Фугую - '''Poźiju''' (pol. spajać?)/'''iżpoźiju'''/'''pozius''' '''darau''' | ||
+ | |||
+ | Fundator - Фундатар - ''Azugulditoias''/'''padaritoias''' ''pilies''/'''miesto''' ''rc.'' | ||
+ | |||
+ | Funt - Фунт - '''Waszkas'''/'''funtas''' | ||
+ | |||
+ | Funtowy - Фунтавы - '''Waszko''' ''metu turis''/'''funtu''' ''swerius'' | ||
+ | |||
+ | Furman - Фурман - ''Weżtoias''/'''wezeias''' (pol. wozić?) | ||
+ | |||
+ | Futro - Футра - ''Odos'' '''źweru'''/''pamuszałas'' | ||
+ | |||
+ | Futrowanie ścian drzewiane - Футраваньне сьцян драўляных - ''Apmusimas''/''padingimas''/''aprindimas łyntomis'' '''śienu''' (pol. ściana)/''indarimas'' '''sienosna''' ''łyntu'' | ||
+ | |||
+ | Futruię (wylepiam gliną, gipsem etc.) - Футрую - ''Apkału''/''apimuszu''/''padingiu'' '''sienas''' ''łyntełemis''/'''marmuru'''/'''akmenimis''' ''rc.'' | ||
+ | |||
+ | == G == | ||
+ | === Ga === | ||
+ | Gać - Гаць - '''Pagrindimas''' (ros. Гряда) ''kiela raysty'' | ||
+ | |||
+ | Gacę - Гачу - '''Grindźiu''' ''kielu raysty'' | ||
+ | |||
+ | Gachowanie (Prowadzenie rozpustnego życia, uczestniczenie w nocnych hulankach) - Практыкаваньне распуснага жыцьця - '''Naktinis''' ''siautimas'' | ||
+ | |||
+ | Gachuię/po nocy chodzę szaleiąc - Практыкую распуснае жыцьцё/па ночы хаджу шалеюць - '''Nakti''' ''siaućiu''/''daużausi'' | ||
+ | |||
+ | Gadam - Гавару - '''''Kałbu''''' (pol. chełbać/przejście "k" w "ch")[https://pl.wikisource.org/wiki/S%C5%82ownik_etymologiczny_j%C4%99zyka_polskiego/che%C5%82ba%C4%87] | ||
+ | |||
+ | Gadacz - Чалавек які больш гавары - '''''Kałbetoias''''' | ||
+ | |||
+ | Gadźina - Гадзіна/гадзюка - ''Iduy'''''źiema'''''słunka'' | ||
+ | |||
+ | Gagatek (gagat - węgiel brunatny) - Гагат - '''Akmuo''' ''iuodas'' - dosłowne tłumaczenie: Czarny kamień | ||
+ | |||
+ | Galant - Джэнтльмэн - '''''Grażulis''''' (pra-sł. grozьnъ/pol. groźny)/we współczesnym liet. '''Dżentelmenas''' | ||
+ | |||
+ | Galas - Гал - '''Żuolinas''' (pol. zielny?) '''''gumbas''''' (pol. gęba)/we współczesnym liet. '''galas''' | ||
+ | |||
+ | Gaię sąd - Інаўгурую суд - ''Azusakau''/''tiekau tiesos'' '''darimu''' | ||
+ | |||
+ | Gałąź - Галіна - '''Szaka''' (pol. sęk/lit./ros./ukr. Сук/pr-wsch-sł. сѫкъ/pra-sł. *sǫkъ) | ||
+ | |||
+ | Gałązka - Галінка - '''Szakiałe''' (ros. Сучок) | ||
+ | |||
+ | Galban drzewko - Гальбан дрэўка - '''''Medelis''''' (pra-sł. *medъ/pra-sł. *meduědь/ros. Межа/pol. miedza) '''Syrios''' - dosłowne tłumaczenie - Syryjskie drzewko. | ||
+ | |||
+ | Galbanowy sok - Гальбанавы сок - '''Sunka''' '''''medelo''''' '''syrios''' | ||
+ | |||
+ | Galę piłę (rzucam piłkę?) - Кідаю мяча - '''Paduomi''' (pol. podaję) '''piliny''' | ||
+ | |||
+ | Galę (podsuwam) co komu - Падсоўваю што каму - '''Pademi kam''' | ||
+ | |||
+ | Galera - Галера - '''Eldija''' (pra-sł. *oldьjā/błg. ладия) ''su irkłays'' | ||
+ | |||
+ | Gałęźisty - Галінавы - '''Szakotas''' | ||
+ | |||
+ | Ganek - Ганак - '''Wiszkos''' (lit. Вышкі))/we współczesnym liet. '''gonkos'''/we współczesnym żm. '''guonkas''' | ||
+ | |||
+ | Gardło - Горла/рыла - '''Gierkłe'''/'''gurklis''' | ||
+ | |||
+ | Garb - Горб - '''Kupra''' (?) (przejście "k" w "g"/przejście "p" w "b"/przestawka literowa?) | ||
+ | |||
+ | Garbaty - Гарбаты - '''Kuprotas'''/'''kupris''' | ||
+ | |||
+ | Garbarz - Гарбар/кушнер - ''Odinikas''/''ka'''''źieme'''''kas'' | ||
+ | |||
+ | Garbię się - Горблюся - ''Susiłynkiu''/'''kuprinuosi''' | ||
+ | |||
+ | Garbuię - Дублю - ''Nuszutinu'' '''''płaukus''''' ''odu'' | ||
+ | |||
+ | Garniec/miara - Гарнец/мера - ''Puodas''/'''miera''' | ||
+ | |||
+ | Gąśię - Гусяня/гусянё - '''Zusitis''' (przejście "z" w "g") | ||
+ | |||
+ | Gąsienica - Вусень/гусеніца - '''Kirmełe''' (pra-sł. črŭvĭ)/''pukine''/'''zoline''' | ||
+ | |||
+ | Gasnę - Гасную - '''Gistu''' | ||
+ | |||
+ | Gąsior - Гусак - '''Zusinas''' (przejście "z" w "g") | ||
+ | |||
+ | Gaszę - Гашу - '''Giesu''' | ||
+ | |||
+ | Gay (lasek) - Гай - '''Goius''' | ||
+ | |||
+ | Gayda/duda - Гайда/дуда - ''Didinikas''/'''dudelnikas''' | ||
+ | |||
+ | === Gd === | ||
+ | Gdaczę - Кудахчу - '''Kudokiu''' | ||
+ | |||
+ | Gdakańie - Кудахтаньне - '''Kudokimas''' | ||
+ | |||
+ | Gdy - Калі - '''Kad'''/'''kadu''' | ||
+ | === Ge === | ||
+ | Gęba - Морда - '''Burna''' (błg. бърна) | ||
+ | |||
+ | Gęga gęś - Гергечы гусь - '''Kagiana'''/'''Kagaguoia zusis''' | ||
+ | |||
+ | Gęś - Гусь - '''Zusis''' (przejście "z" w "g") | ||
+ | |||
+ | Gęśi - Гусі - '''Zusinis''' | ||
+ | |||
+ | Gęśćieie - Рабіцца шчыльным/густым - '''Sutirsztu'''/'''tirsztu''' ''tumpu''/''sukietu'' | ||
+ | |||
+ | Gęstość - Шчальнасьць/таўшчыня/густата - '''Tirsztibe''' (?) (lit. Таўшчыня?) | ||
+ | |||
+ | Gęsty - Шчыльны/густы - '''Tirsztas''' (?) | ||
+ | |||
+ | === Gi === | ||
+ | Giermak (ubiór męski kroju węgierskiego) - Мужчынскі строй вугорскага крою - '''Iermekas''' (?) | ||
+ | |||
+ | Gies/gżenie (?) - Гзіцца - '''Giloimas''' (?) ''pekaus'' | ||
+ | === Gl === | ||
+ | Gładki - Гладкі - ''Iżtrintas''/'''głuodas''' | ||
+ | |||
+ | Gładzę - Гладжу - ''Iżtrinu''/'''głodinu'''/'''''szweyćiu''''' (kolejna sakralność?) | ||
+ | |||
+ | Gładzenie - Гладзь - ''Iżtrinimas''/'''głuodinimas''' | ||
+ | |||
+ | Glanc - Бліск/бляск - '''Swideimas''' (pol. światło) | ||
+ | |||
+ | Głancowny - Бліскучы - '''Swidus''' | ||
+ | |||
+ | Glancuie - Палірую - '''Swidunti''' '''darau'''/'''swidinu''' | ||
+ | |||
+ | Głaskanie - Лашчэньне - '''Głostimas''' | ||
+ | |||
+ | Głaszcze - Лашчу - '''Głostau''' | ||
+ | |||
+ | Głębokość - Глыбокасьць - '''Gilibe'''/'''giłuma''' (?) | ||
+ | |||
+ | Głęboki - Глыбокі - '''Giłus''' | ||
+ | |||
+ | Głęboko - Глыбока - '''Giliey''' | ||
+ | |||
+ | Gleyt (list żelazny) - Глейт/жалезны ліст - '''Łaksztas''' (?) (pol. liść?) ''nuog wiresniu duotas''/'''del''' ''apginimo nuog'' '''prieśiniko''' (pol. przeciwnik) | ||
+ | |||
+ | Glista - Чарвяк - '''Kirmełes''' (pra-sł. črŭvĭ) | ||
+ | |||
+ | Głodny iestem bardzo - Я вельмі галодны - ''Baduoiu łabay''/''badu'' '''mirsztu''' (pol. umierać) | ||
+ | |||
+ | Głóg - Глог - '''''Erszkietis''''' (pra-sł. restiti/lit. рэсціць/ros. рестить)[http://etimologija.baltnexus.lt/?w=Er%C5%A1k%C4%97tis]/we współczesnym żm. '''Goduobė''' (?) | ||
+ | |||
+ | Głoszę/rozgłaszam - Абвяшчаю - ''Gierdenu''/'''naśinu''' | ||
+ | |||
+ | Głowa - Галава - '''Gałwa''' | ||
+ | |||
+ | Głowacz/wielkogłowy - Галавач/вялікагалавы - ''Didźia'''''galwis'''/'''galwius''' | ||
+ | |||
+ | Głowiasty - Рэпчаты - '''Galwingas''' | ||
+ | |||
+ | Główka/główeczka - Галоўка - '''Gałwełe''' | ||
+ | |||
+ | Główka czosnku/cebule - Галоўка часнаку/цыбулі - '''Gałwełe'''/''skiltis'' | ||
+ | |||
+ | Głownia gaszona - Галаўня гашаная - ''Nuodeklis'' '''azugiesis''' | ||
+ | |||
+ | Głownia żarzysta - Галаўня яркая - ''Nuodeklis'' '''degus''' (pra-bł-sł. *degtei/pra-sł. *žegti/sta-pol. żec/przejście "d" w "ż") | ||
+ | |||
+ | Głównie - Найболей/галоўным чынам - '''Galwingay''' | ||
+ | |||
+ | Główny - Галоўны - '''Galwingas''' | ||
+ | |||
+ | Głowy bolenie - Галавы баленьне - '''Gałwos''' ''sopulis'' | ||
+ | |||
+ | Głupi - Дурны - '''Durnas''' (pol. durny/lit. дурны)/''padukis''/''paswaygis'' | ||
+ | |||
+ | Głupiec - Дурань - '''Durnius'''/''padukielis''/''paswaygielis'' | ||
+ | |||
+ | Głupie - Дурное - '''Durnay'''/''padukusiey''/''paswaygusiey'' | ||
+ | |||
+ | Głupiomowność - Дурнамоўнасьць - '''Durna''' '''''kałba''''' ([https://pl.wikisource.org/wiki/S%C5%82ownik_etymologiczny_j%C4%99zyka_polskiego/che%C5%82ba%C4%87]) | ||
+ | |||
+ | Głupiomowny - Дурнамоўны - '''Durna''' '''''kalbis''''' | ||
+ | |||
+ | Głupstwo - Глупства - '''Durnibe'''/''padukimas''/''paswaygimas'' | ||
+ | |||
+ | Głuszec - Глушэц - '''Tetirwinas''' ''kurtinis'' | ||
+ | |||
+ | === Gm === | ||
+ | Gmach - Гмах - ''Senis''/'''pałoćius''' | ||
+ | === Gn === | ||
+ | Gniazdo - Гняздо - '''Lizdas''' (pra-bł-sł. *nisdá, przejście "n" w "l") | ||
+ | |||
+ | Gnida (?) - Гніда - '''Glinda''' | ||
+ | |||
+ | Gniew - Гнеў - ''Rustibe''/ale we współczesnym żm. '''zlastis''' (pol. złość) | ||
+ | |||
+ | Gnieżdze się - Гняздуюся - '''Lizdu''' '''darau'''/''kłoiu'' | ||
+ | |||
+ | === Go === | ||
+ | Godło - Герб - '''Zinkłas'''/''łemimas''/''nuołayma'' | ||
+ | |||
+ | Godnie - Годна - '''Wertay''' (lit. Варты/pol. wartość?) | ||
+ | |||
+ | Godność - Годнасьць - '''Wertibe''' | ||
+ | |||
+ | Godny - Годны - '''Wertas'''/u Ernsta Fraenkela '''Adnas''' | ||
+ | |||
+ | Gody - Годы/свадзьба - '''Swodba''' (pol. Swadźba/lit. Свадзьба/st-lit./ros. Свадьба) | ||
+ | |||
+ | Godowy - Годавы - '''Swodbinis''' | ||
+ | |||
+ | Goduię/na weselu iestem - Годую - '''Swodboy esmi'''/'''swodbauiu''' | ||
+ | |||
+ | Goduię/gody sprawuię - Годую/годы выканую - '''Swodbu''' ''redau'' | ||
+ | |||
+ | Godzę się na co - Гаджуся на што - '''''Paderu''''' (?) (pol. podaruję?) ''unt to''/''susisymi''/''inderu''/''indarus''/''patogus'' '''esmi''' | ||
+ | |||
+ | Godzina - Гадзіна - ''Wałunda'' ([https://books.google.pl/books?id=NPJKAAAAcAAJ&pg=PA296&lpg=PA296&dq=Wa%C5%82unda&source=bl&ots=L4tC2g07cP&sig=A_qLslusj_wVqvCwdGKV6kDfbrA&hl=pl&sa=X&ved=0ahUKEwjC0tvqwo7UAhUBDSwKHQ7vAhkQ6AEIMTAD#v=onepage&q=Wa%C5%82unda&f=false Ale])/we współczesnym żm. i późniejszych tekstach i słownikach już jako '''Adīna'''/'''Adina'''/'''Adyna''' (lit. Гадзіна) | ||
+ | |||
+ | Godzinny - Гадзінны - ''Wałundinis''/''per wałandu'' '''essus'''/'''Adininis''' | ||
+ | |||
+ | Gołąb - Голуб - '''''Karwelis''''' - dosłowne tłumaczenie: Krówka/mała krowa (Gołąb karmi młode mlekiem jak krowa - stąd nazwa[http://baltystyka.uw.edu.pl/wp-content/uploads/sites/46/2015/02/LgB1_11.pdf]) | ||
+ | |||
+ | Gołąbiątko - Голубятка - '''''Karwełaytis''''' | ||
+ | |||
+ | Gołębi - Голубі - '''''Karwelinis''''' | ||
+ | |||
+ | Gołębica - Голубіца - '''''Karwelićia'''''/''patełe'' '''''karwela''''' | ||
+ | |||
+ | Gołębieniec - Голубянец - '''''Karwelinićia''''' | ||
+ | |||
+ | Goleń - Галёнка - '''Błauzda''' (?) (cz. Bérec?) | ||
+ | |||
+ | Gołocę - Агалю - '''Apdraszka'''/''apipłeszau'' | ||
+ | |||
+ | Gołota/nie ośiadły - Галата/не аселы - ''Neturelis''/'''nuogius''' (pra-bł-sł. *nōˀgas/pol. nagi)/''grinius'' | ||
+ | |||
+ | Gołowąs/młodzik - Голавус/маладзік - ''Iaunikaytis''/'''bebarzdis''' (pol. bez brody) | ||
+ | |||
+ | Goły - Голу - ''Plinas''/''grinas''/'''nuogas''' | ||
+ | |||
+ | Gomółka (ser?) - Гамулка (сыр) - '''Surelis apwałus''' - dosłowne tłumaczenie: Serowa powłoka (?) | ||
+ | |||
+ | Gonię - Ганяю - '''Weiu''' (od liet. '''Weias''' - wiatr?) | ||
+ | |||
+ | Gonitwa - Ганітва - '''Waione'''/'''waioiamasis''' ''zaysłas'' | ||
+ | |||
+ | Gonta - Гонта - ''Skindelus''/we współczesnym liet. '''gontas'''/we współczesnym żm. '''guonts'''/'''guonta''' | ||
+ | |||
+ | Gontowy - Гонтавы - ''Skindelinis''/we współczesnym liet. '''gontinis''' | ||
+ | |||
+ | Góra - Гара - '''''Kałnas''''' (pra-bł-sł. *kalˀnas/możliwy kognat z pol. czółno) | ||
+ | |||
+ | Gorączke mam - Гарачку маю - ''Karsćioiu''/''turiu karsztiny''/'''degu''' (liet. '''degti''' - palić od pra-bł-sł. *degtei/pra-sł. *žegti/sta-pol. żec/przejście "d" w "ż") ''karścieys'' | ||
+ | |||
+ | Gorczyca - Гарчыца - '''Garswicia''' | ||
+ | |||
+ | Gorę (płonę) - Гару - '''Degu'''/''liepsnuoiu'' | ||
+ | |||
+ | Gorliwość - Запал - '''Degimas''' | ||
+ | |||
+ | Górny - Горны - '''''Kalningas'''''/''auksztay'' '''essus''' | ||
+ | |||
+ | Gorszy - Горшы - ''Piktesnis''/ale we współczesnym liet. '''blogesnis''' (lit. Благі) | ||
+ | |||
+ | Gorzałka - Гарэлка - '''Ariełka''' (lit. Гарэлка) | ||
+ | |||
+ | Górzyste mieysce - Гарыстае месца - '''''Kałnotas''''' | ||
+ | |||
+ | Gorzki - Горкі - '''Kartus''' (?) (przejście "g" w "k"?) | ||
+ | |||
+ | Gorzkne - Горкную - '''Karstu''' (?) | ||
+ | |||
+ | Gorzkość - Горкасьць - '''Kartibe''' (?) | ||
+ | |||
+ | Gość - Госьць - '''Swecias''' (pol. święty?)/żeńsko - '''''Wieśnia''''' (pol. wieś/pra-sł. vьsь/pra-bł. *weiš-) | ||
+ | |||
+ | Gościniec - Гасьцінец - '''''Wieszas''''' ''kielas'' | ||
+ | |||
+ | Gościnne - Гасьціннае - ''Mokiestis nuog stoweimo'' '''padwarioy''' (pol. dwór?) | ||
+ | |||
+ | Gościnny człowiek - Гасьцінны чалавек - '''Swiećius milis''' (pol. miły?)/'''prijmus''' (pol. przyjemny?) | ||
+ | |||
+ | Gospoda - Гасьцініца/карчма - '''Padwaria''' (pol. pod dworem) | ||
+ | |||
+ | Gospodarz co goście przyimuie - Гаспадар што госьці прыймае - '''Padwarnikas''' | ||
+ | |||
+ | Gospodarz w swym domu - Гаспадар у сваім дому - '''Menusis''' (pol. miesiąc?) ''ape'' '''namu''' (pol. dom) '''priwayzdu'''/'''naminikas''' | ||
+ | |||
+ | Gospodarski - Гаспадарскі - '''Naminikinis'''/'''naminiko sunus'''/'''dukte''' ''rc.'' | ||
+ | |||
+ | Gospodarski/do gospodarstwa należący - Гаспадарскі/да гаспадарства прыналежны - '''Priwaydosp''' '''namu''' ''prigulis''/'''nami''' ''kszistep priderus'' | ||
+ | |||
+ | Gospodarstwo - Гаспадарства - '''Naministe'''/''nuomonia''/''protas aplink'' '''namu''' | ||
+ | |||
+ | Gospodyni w swym domu - Гаспадыня ў сваім дому - '''Naminikie''' | ||
+ | |||
+ | Gospodyni/co goście przyimuie - Гаспадыня/што госьці прыймае - '''Padwarnikie''' | ||
+ | |||
+ | Gotowanie - Варэньне/гатаваньне - ''Gaminimas''/''pririnkimas''/'''priredimas''' (pol. przyrządzać?)/''dabinimas'' | ||
+ | |||
+ | Gotowo - Гатова - ''Sugaminta''/''pririnkta''/'''priredita''' | ||
+ | |||
+ | Gotowy - Гатовы - ''Pririnktas''/'''prireditas''' ''iżreditas'' | ||
+ | |||
+ | Gotuię - Гатую/вару - ''Dabinu''/'''priredau'''/''surinku'' | ||
+ | |||
+ | Goźdź (Gwóźdź) - Цьвік - ''Winis''/we współczesnym żm. '''Cweks''' (lit. Цьвік)/we współczesnym dżuk. '''Cwekas''' | ||
+ | |||
+ | Goździec - Рэўматызм - ''Susiwelimas'' '''''płauku''''' | ||
+ | |||
+ | Goździk - Гвазьдзік - ''Ziedas'' '''karuninis''' (pol. koronny?)/we współczesnym liet. '''Gwazdikas''' (lit. Гвазьдзік) | ||
+ | |||
+ | === Gr === | ||
+ | Grab (Drzewo liściaste lub krzew z liśćmi) - Граб - '''Skrobłas''' (pol. skrobać?) | ||
+ | |||
+ | Grabie - Граблі - '''Greblis''' | ||
+ | |||
+ | Grabię śiano/słomę/etc. - Граблю сена/саломай/і інш. - '''Grebiu''' | ||
+ | |||
+ | Graca ogrodnicza - Капаніца/матыка - '''Grebłelis giełaźinis''' (przejście "g" w "ż") ''darźiniku'' | ||
+ | |||
+ | Grad - Град - '''Łeday''' (pol. lód) | ||
+ | |||
+ | Gradowy - Градавы - '''Łedinis''' | ||
+ | |||
+ | Gramatyk - Граматык - '''Gramatikas''' | ||
+ | |||
+ | Granat - Цёмна сіны колер - ''Giełumbe'' '''burnatina''' (pol. brunatny?) '''arba''' '''''melina''''' (kognat z pol. malina) (niebieski) | ||
+ | |||
+ | Granica - Мяжа/рубеж/граніца - '''''Siena''''' (aluzja do ściany jako granicy?)/'''rubozius''' (lit. Рубеж)/'''''gałas''''' (śmierć/koniec/strona) (pol. żal/przejście "g" w "ż")/''krasztas'' | ||
+ | |||
+ | Graniczę - Мяжую/гранічу - '''''Sienu''''' '''darau'''/'''rubeźioiu''' | ||
+ | |||
+ | Granicznik - Гранічнік - '''Rubeżitoias''' | ||
+ | |||
+ | Graniczny - Межавы/гранічны - '''Rubeżinis'''/'''''sieninis''''' | ||
+ | |||
+ | Grążę się - Узгружуся - '''Grimstu''' (?)/''skistu'' | ||
+ | |||
+ | Grecki - Грэцкі/грэчаскі - '''Grakiszkas''' | ||
+ | |||
+ | Greczyn - Грэк - '''Grakas''' | ||
+ | |||
+ | Gręda (trucht koński) - Рысь коньскі - '''Riśćia''' (lit. Рысь/ros. рысь/ристать/scs. ристати) | ||
+ | |||
+ | Grele (kręgle) - Кеглі - '''Kołay kriegliey''' | ||
+ | |||
+ | Grób - Магіла/дол - ''Raksztis''/'''grabas''' | ||
+ | |||
+ | Grobowy - Магільны - ''Raksztinis''/'''grabinis''' | ||
+ | |||
+ | Groch - Гарох/гарошак - '''Zirniey''' (pol. ziarno?) | ||
+ | |||
+ | Groch prażony - Гарох пражаны - '''Zirniey''' '''sproginti''' (przejście "g" w "ż") | ||
+ | |||
+ | Gród - Горад - '''''Biławiete'''''/'''''tiesawiete''''' '''baioru''' | ||
+ | |||
+ | Grodź/ogrodzenie - Агароджа - '''''Twora''''' (pra-bł-sł. *twōr(ʔ)-/kognat z pol. twarz) | ||
− | + | Grodze - Абгароджваю - '''''Tweriu''''' | |
− | + | Grodzki - Гарадскі - '''Baiorinis''' ''rasztinikas sudas'' | |
− | + | Grom - Гром - '''Grausmas'''/'''graudulis''' (?) | |
− | + | Gromada - Грамада - ''Kruwa''/''minia''/'''daugielis''' (pol. dużo/przejście "g" w "ż") | |
− | + | Gromie kogo - Грамлю каго - '''Graudenu ku'''/''baru'' | |
− | + | Gromie nieprzyjaciela - Грамлю непрыяцела/ворага/праціўніка/недруга - '''Graudenu neprietelu''' | |
− | + | Gromnica - Грамніца - '''Zwakie''' (?) '''grauduline''' | |
− | + | Gromnica/święto - Грамніцы/сьвята - '''Szwinte grauduline''' | |
− | + | Gromowy - Грамавы - '''Graudulinis''' | |
− | + | Grosz - Грош - '''Graśin''' | |
− | + | Groźba - Грозьба - '''Grumzda''' (?)/'''grumzdimas''' | |
− | + | Grożę - Гражу - '''Grumzdźiu''' | |
− | + | Groźno - Грозьна - '''Grumzdźiey'''/'''grumzstinay''' | |
− | + | Groźny - Грозьны - '''Grumzdus''' | |
− | + | *Grubo - Тоўста - '''Miąszo''' (pol. mięso?)/''storay'' | |
− | + | Grubo (po prostu) - Сялянска/мужыцка/груба - '''Mużikiszkay''' (lit. Мужык)/''kiemiszkay'' | |
− | + | *Grubość - Тоўстасьць- '''Miąszość'''/''Drutis''/dopełniacz - ''drućio''/''storumas'' | |
+ | |||
+ | Grubość (prostackość/grubiańskość) - Грубасьць/сялянскасьць/мужыцкасьць - '''Mużikiste'''/''kiemiste'' | ||
+ | |||
+ | *Gruby - Тоўсты - '''Miąszu'''/''drutas'' | ||
+ | |||
+ | Gruby/Grubijan. (grubiański/prostacki) - Грубы/сялянскі/мужыцкі - '''Mużikiszkas'''/''kiemiszkas''/''netikielis''/''nerugielis''/''pas kiełmu augis pełenius''/''nełymtas'' | ||
+ | |||
+ | Gruca (z niemieckiego kasza) - Груца - '''Gruce''' | ||
+ | |||
+ | Grucha gołąb - Буркуе голуб - ''Brukuoia'' '''''karwelis''''' | ||
+ | |||
+ | Gruczoły - Залозы - '''''Gumbas'''''/''Nori'''''kaulis''' | ||
+ | |||
+ | Gruczołowaty - Залозавы - '''''Gumbuotas'''''/''nori'''''kaułotas''' | ||
+ | |||
+ | Gruda - Груда - '''Gruodas''' | ||
+ | |||
+ | Grudniowy - Сьнежаньскі - '''Gruodinis''' | ||
+ | |||
+ | Grudzień - Сьнежань - '''Gruodis''' | ||
+ | |||
+ | Gruntownie - Грунтоўна - '''Twirtay''' (pra-bł-sł. *twōr(ʔ)-/pol. twardy)/''drutay'' | ||
+ | |||
+ | Gruntowność/stałość - Грунтоўнасьць/сталасьць - '''Twirtibe''' | ||
+ | |||
+ | Gruntowny - Грунтоўны - '''Twirtas'''/''stipras'' | ||
+ | |||
+ | Gruszka drzewo - Груша дрэва/ігруша дрэва - '''Gruśia dula''' (pra-sł. *kъdulja) | ||
+ | |||
+ | Gruszka owoc - Груша плод/садавіна/ігруша плод/садавіна - '''Dula''' | ||
+ | |||
+ | Gruzem nabijam - Абломкамі набіваю - '''Gruntays''' (?) ''pamuszu asłu'' | ||
+ | |||
+ | Gruzowaty - Абломкаваты - ''piłnas'' '''gruntu'''/'''gruntuotas''' | ||
+ | |||
+ | Gruzowy/do gruzu należący - Абломкавы - '''Gruntinis''' | ||
+ | |||
+ | Gruzłowaty - Абломкаваты - '''Gruntuotas''' | ||
+ | |||
+ | Gryczak/gryska - Грэцкая каша - ''Duona'' '''kwietiene iż''' ''miłtu'' ''łetesniu'' | ||
+ | |||
+ | Gryf - Грыф - '''Gryfas''' | ||
+ | |||
+ | Gryszpan - Яр-мядзянка - '''Krosiłas''' (?) (lit./ros. Краска?/ros. Краса?)/'''żalas''' '''''warinis''''' (lit. варыць?) | ||
+ | |||
+ | Gryz - Мука пшэнная - ''Miłtay'' (mąka) ''łeti'' '''kwieciu''' | ||
+ | |||
+ | Gryzę - Грызу - ''Krimtu''/'''grauźiu''' | ||
+ | |||
+ | Gryzę się sam w sobie - Грызуся адзін у сабе - ''Krimtuosi pats sawimp''/''skrodżia'' '''śirdi''' (ros. сердце) ''man prieiauta''/''piktibe koki'' | ||
+ | |||
+ | Gryzonie - Грызуны - we współczesnym liet. '''Graużikai''' | ||
+ | |||
+ | Grządka w ogrodźie ziół - Градка/ляха ў агародзе/садзе зелені - '''Eźia''' (pol. miedza/lit. мяжа/ros. межа) (też - miedza rozgraniczająca pola uprawne) ''darzo'' | ||
+ | |||
+ | Grzanka - Грэнка - ''Dźio'''''wiene''' (?) (pra-bł-sł. *eynos?)/'''riekiełe''' (?) (pol. ręka?) ''duonos'' '''dźiowintos''' (pol. dziewięć?) | ||
+ | |||
+ | Grzbiećisty - Сьпінны - ''Nugaruotas''/'''płaćios''' (pol. płuca?) ''nugaros'' | ||
+ | |||
+ | Grzebię w piasku/gmerzę - Тыкаю ў пяску/капаю - ''Krapsztau'' '''żiemi'''/''kasu''/''kasineiu nagays'' | ||
+ | |||
+ | Grzebielucha - Ластаўка/касатка - ''Krekzde''/''urwine''/''urwosa'' '''giwenunti''' (pol. żyjący) | ||
+ | |||
+ | Grzebień - Грэбень/расчошка/грабянец - '''Szukos''' (pol. sęk/lit./ros./ukr. Сук/pr-wsch-sł. сѫкъ/pra-sł. *sǫkъ) | ||
+ | |||
+ | Grzebień u kura spodni/podgardłek - Грэбень у певеня ніжны/падгрудак - '''Pagurkłe''' | ||
+ | |||
+ | Grzech - Грэх - ''Nuodeme''/''nusideimas''/''prastoimas''/''kaltibe''/ale we współczesnym żm. '''Grieks'''/we współczesnym dżuk. '''Griekas''' | ||
+ | |||
+ | Grzech powszedni - Грэх паўсюдны - ''Nusideimas'' ''kas'''''dieninis'''/''kaltibe atłeystina''/''prazunga maźiesne'' | ||
+ | |||
+ | Grzech śmiertelny - Грэх сьмяротны - ''Nusideimas'' '''mirtinis''' | ||
+ | |||
+ | Grzesznik - Грэшнік - '''Griesznikas'''/'''Griesznikus''' [https://books.google.pl/books?id=D_pPAAAAcAAJ&pg=PA317&lpg=PA317&dq=griesznikus&source=bl&ots=APpjKJSJDR&sig=GTQVp11rwBGQLszqZVxgwOWotSM&hl=pl&sa=X&ved=0ahUKEwjYhZWV3ZfXAhXoCMAKHcemCJcQ6AEILzAB#v=onepage&q=griesznikus&f=false] | ||
+ | |||
+ | Grzmi - Грымі - '''Graudźia''' | ||
+ | |||
+ | Grzmot - Гром - we współczesnym żm. '''Dundūlis''' | ||
+ | |||
+ | Grzyb - Грыб - '''Gribas''' | ||
+ | |||
+ | Grzywna - Грыўна - '''Sidabro''' '''kiekas''' '''funtu''' | ||
+ | |||
+ | * Brak pewności czy to na pewno po bałtolitewsku z racji, że po łacinie było jedynie "Vide". [https://play.google.com/books/reader?id=-PZPAAAAcAAJ&printsec=frontcover&output=reader&hl=pl&pg=GBS.PA66] [https://play.google.com/books/reader?id=-PZPAAAAcAAJ&printsec=frontcover&output=reader&hl=pl&pg=GBS.PA67] | ||
+ | |||
+ | === Gu === | ||
+ | Gumno - Гумно/Клуня - '''Kłuonas''' (lit. Клуня/bałtyzm, który przeszedł do słowiańskich) | ||
+ | |||
+ | Gunia (strój górali karpackich) - Гуня - '''Gunełe''' | ||
+ | |||
+ | Guz - Гуз - ''Pukszłe''/''papauszkas''/'''''gumbas''''' (pol. gęba) | ||
+ | |||
+ | Guźik - Гузік - ''Pugwićia''/''mazgielis''/''apskritas''/ale we współczesnym żm. '''Guziks'''/we współczesnym dżuk. '''Guzikas''' | ||
+ | |||
+ | === Gw === | ||
+ | Gwiazda - Зорка/зьвязда - '''Zwayzde''' (lit. Зьвязда)/później '''żwaigżde''' | ||
+ | |||
+ | Gwiazda iutrzenka - Ранішняя зорка/заранка/зараніца - '''Zwayzde''' ''Auszros'' (''Auszra''/''Auszrine'' - Bałtycka Bogini Jutrzenki/Zorzy porannej, narzeczona Gwiazdy Porannej) | ||
+ | |||
+ | Gwiazda wieczorna - Вечарніца/мілавіца - '''Zwayzde wakarine''' ('''Wakarine''' - Bałtycka Bogini gwiazdy wieczornej) (pra-bł-sł. *wekeras/pol. wieczór)/u Mażwidasa '''Zwayzde weczierine''' (nie jestem pewien co do odmiany/występuje tylko w formie '''Paweczieres''' - po wieczorze) | ||
+ | |||
+ | Gwiazdarz - Зьвяздар - '''Zwayżdinikas''' | ||
+ | |||
+ | Gwizdanie - Сьвістаньне - '''Swiłpuoimas''' (?) (lit. Сьвістаць?/сіпець?) | ||
+ | |||
+ | Gwiżdzę - Сьвішчу - '''Swiłpuoiu''' (?) | ||
+ | |||
+ | === Gz === | ||
+ | Gżegżółka/kukułka - Зазюля - '''Gieguze'''/we współczesnym żm. '''kukūżė''' (ros. кукушка) | ||
+ | |||
+ | Gzemsy - Гэзымсы - '''Karunos''' (?) '''muro'''/''periuostuwes''/''iuostos'' '''muro''' | ||
+ | == H == | ||
+ | === Ha === | ||
+ | Halabart - Алебарда - '''Kirwis''' (lit. Крывічы?) ''dalginis'' | ||
+ | |||
+ | Halabartnik - Алебарднік - '''Kirwelnikas''' ''kieno pas is stowas'' | ||
+ | |||
+ | Hałun (Ałun) - Галын - '''Kwosas''' (pol. kwas) | ||
+ | |||
+ | Hałunisty - Галыністы - '''Kwosingas''' | ||
+ | |||
+ | Hałunowaty - Галынаваты - '''Kwositas''' | ||
+ | |||
+ | Harfa - Арфа - '''Arfa''' | ||
+ | |||
+ | Harfista - Арфісты - ''Zadeias unt'' '''Arfos''' | ||
+ | |||
+ | Hart - Гарт - '''Ażugrudimas''' (pol. grudzień/gruda?/Bycie zahartowanym od zimnych mrozów tegoż miesiąca?) | ||
+ | |||
+ | Hartuię - Гартую - '''Grudinu'''/'''grudziu''' | ||
+ | |||
+ | Hasło - Пароль/лозунг - '''Zinkłas''' ''karioney'' '''del''' ''paźintes sawu ir'' '''neprietelu''' | ||
+ | |||
+ | === He === | ||
+ | Herb - Герб - '''Zinkłas'''/''źime'' '''karalistes'''/'''baioristes''' | ||
+ | |||
+ | Herbata - Чай/гарбата - we współczesnym liet. '''Arbata'''/we współczesnym żm. '''Erbeta''' | ||
+ | |||
+ | Herbowy - Гэрбавы - ''Gieminines''/'''wieno'''''źimis'' | ||
+ | |||
+ | Herold - Герольд - ''Pasiuntinis''/''ape sundaru'' '''''kałbus''''' | ||
+ | |||
+ | Heroldska laska - Герольдскі кій/жазло - '''Łazda''' ''pasiuntinio'' | ||
+ | |||
+ | Herst - Верхавод - '''Pirmas''' (pol. pierwszy/ros. первый) ''piktadaris''/''kurstitoias''/''maysztinikas'' | ||
+ | |||
+ | Hetman polny - Гетман/атаман польны - ''Kariawedis maźiesnes'' '''waldźios''' | ||
+ | |||
+ | Hetmanię - Камандую - ''Kariu wedu''/'''wałdau''' | ||
+ | |||
+ | Hetmanienie - Камандаваньне - ''Kariowedimas''/'''waldźioimas''' | ||
+ | |||
+ | Hetmaństwo - Гетманства - ''Kario wediste''/''kario'' '''waldźia''' | ||
+ | |||
+ | === Hi === | ||
+ | Hidzę co komu (brzydzę?) - Гіджу што каму - ''Pikdźiu'' '''kam ku'''/''pikinu''/'''darau''' ''supiktai''/''supiki pakrutinu'' | ||
+ | |||
+ | Hidzę kogo - Гіджу каго - ''Nopiktu'' '''kam darau'''/''nopkiśdinu'' | ||
+ | |||
+ | Hijacynt kwiat y perła - Гіяцынт кветка і жэмчуг - '''Hiacintas''' ''źiedas ir'' '''źimciugas''' (lit. Жэмчуг)/we współczesnym żm. '''Hiacints kwietka''' (lit. Кветка) ''ir'' '''żemcziūgs''' | ||
+ | |||
+ | Historia - Гісторыя - '''Istorija''' | ||
+ | |||
+ | Historyk - Гісторык - '''Historios''' ''raśitoias''/'''Historiu'''''raśis'' | ||
+ | |||
+ | === Ho === | ||
+ | Hołd - Дзякла/даніна - '''Dokłe''' (lit. Дзякла)[https://pl.wikisource.org/wiki/Encyklopedia_staropolska/Dziak%C5%82o]/'''donis''' (pol. danina) | ||
+ | |||
+ | Hołdownik - Васал/леннік/даннік/w st-lit. дякольникъ (дзяклальнік) - '''Dokinikas'''/'''doninikas''' | ||
+ | |||
+ | Hołdowny - Ленны/васальны - '''Doninis'''/'''doklinis''' | ||
+ | |||
+ | Hołduię komu - Пакланяюся каму - '''Doni kam''' ''moku''/'''dokły duomi''' | ||
+ | |||
+ | Horda Tatarska - Татарская Арда - ''Sueyga''/''wisotine'' '''Totoriu''' | ||
+ | |||
+ | Hoyne częstowanie - Шчодрае частаваньне - ''Skalsi''/''gausi''/''apstinga puota''/'''girte''' (pra-bł-sł. *girˀtei/pra-sł. žьrti/pol. żerca/żertwa) (przejście "g" w "ż") | ||
+ | === Hu === | ||
+ | Huczy sowa - Грымі сава - ''Aysuota pełeda''/'''apuokas''' (pol. puchacz/przejście "ch" w "k") | ||
+ | |||
+ | Huk/hukanie - Гук/гуканьне - ''Sniekieimas''/''niukieimas''/''trunksmas''/'''dundeimas''' (pol. dudnienie) | ||
+ | |||
+ | Hukam - Гукаю - ''Nukiu''/'''dundu''' | ||
+ | |||
+ | Humerał - Гумерал - '''Dungałas''' (pol. żal/przejście "g" w "ż") ''unt pećiu wilkiamas terp rubu'' '''kunigu''' | ||
+ | |||
+ | Hurmem - Гуртам - ''Upu''/''kruwu''/'''pułku''' (?) | ||
+ | |||
+ | Huta śklana - Гута шкляная - '''Stiklinićia''' (ros. стекло/pra-sł. *stьklo) | ||
+ | |||
+ | Hutnik - Гутнік - '''Stiklinikas''' | ||
+ | |||
+ | == I == | ||
+ | === Ia === | ||
+ | Ia - Я - '''Asz''' (pra-sł. аzъ/błg. Аз/sło. jaz)/'''aśieyn''' | ||
+ | |||
+ | Iabłecznik - Яблычны пірог - '''Kruśinis''' (pol. okruch/okruszek) | ||
+ | |||
+ | Iabłko - Яблык - '''Abuolis''' (pra-bł-sł. *āˀbōl/pra-sł. *ablъko/ros. Яблоко/lit. Яблык/przestawka literowa) | ||
+ | |||
+ | Iabłoń - Яблыня - '''Obelis''' | ||
+ | |||
+ | Iachanie - Еханьне - '''Waźiawimas''' (pol. woźić) | ||
+ | |||
+ | Iadam - Ем - ''Dażnay'' (często) '''eimi''' (pol. jem)/'''''walgineiu''''' (lit./ukr./ros. волога) (neologizm XVI-wieczny/możliwy neosemantyzm, który powinien znaczyć: zwilżać (śliną)/rozmiękczać (w ustach)) | ||
+ | |||
+ | Iadę - Еду - '''Waźiuoiu''' | ||
+ | |||
+ | Iadę na koniu - Еду на каню - '''Ioiu''' (pol. iść?/jechać?) | ||
+ | |||
+ | Iadę na woźie - Еду на машыне - '''Waźiuoiu''' | ||
+ | |||
+ | Iadę w łodźi/etc. - Еду ў лодзі/і інш. - '''Weżuosi''' '''ełdiju''' (pra-sł. *oldьjā/błg. ладия)/''iriuosi persikielu per'' '''wundeni''' | ||
+ | |||
+ | Iadę/ieżdżę na koniu - Еду/езьджу на каню - '''Iodau''' ''unt ko'' | ||
+ | |||
+ | Iagnię - Ягня/ягнё - '''''Gieras''''' (pra-bł-sł. *girˀtei/pra-sł. žьrti/pol. żerca/żertwa?)/'''''gierelis''''' | ||
+ | |||
+ | Iagoda - Ягада - '''Uuoga''' (pra-bł-sł. *óʔgaʔ/ros. Ягода) | ||
+ | |||
+ | Iaię (Jajo) - Яйцо - '''''Pautas''''' (pra-bł-sł. *put-/*pout-/pra-sł. *pъtákъ) | ||
+ | |||
+ | Iaiecznica - Яечня - '''''Pautine''''' | ||
+ | |||
+ | Iak/dziwuiąc się - Як/дзівавацца - '''Kaypo?''' (ros. Как) | ||
+ | |||
+ | Iak bardzo - Як больш - '''Kayp''' ''abay'' | ||
+ | |||
+ | Iakoby - Якобы - '''Kayp butu''' | ||
+ | |||
+ | Iaki - Які - '''Koksay'''/'''kokias''' | ||
+ | |||
+ | Iako - Яка - '''Kaypo'''/'''kayp''' | ||
+ | |||
+ | Iakoby - Якобы - '''Ne'''/''ut:'' '''ne zerkołas''' (ros. Зеркало) '''źiba''' (?) (pra-sł. *žegti/жегѫ/ros. жечь?) | ||
+ | |||
+ | Iakokolwiek - Яко-небудзь - '''Kaypgi'''/'''koktaygi'''/''tiktay''/'''koktay'''/''norint'' | ||
+ | |||
+ | Iakoś - Як-небудзь - '''Kayp butu''' | ||
+ | |||
+ | Iakość - Якасьць - '''Kokibe'''/'''kayp''' ''ira'' '''but''' ''iuodu''/'''bałtu''' ''rc.'' | ||
+ | |||
+ | Iałmużna - Міласьціна - '''Elmużna'''/we współczesnym żm. '''Almużna''' | ||
+ | |||
+ | Iałowica (młoda krowa niemająca jeszcze potomstwa) - Ялаўка/ялавіца - ''Berźdine''/''berzdźia''/'''telićia''' | ||
+ | |||
+ | Iałowiec - Ядловец - '''Eglis''' (pra-bł-sł. *edli-?/pol. jodła?/pra-sł.jьgъla?/pol. jagła?) | ||
+ | |||
+ | Iałowcowy - Ядлоўцавы - '''Eglinis''' | ||
+ | |||
+ | Ianczarowie - Янычары - ''Kariaunikay'' '''Turku''' | ||
+ | |||
+ | Ianowcowy - Янаўцавы? - ''Nupinta wirwe''/''retis'' '''iż''' ''sparto'' '''żołes''' | ||
+ | |||
+ | Iarząbek - Арабок/рабчык - '''Ierube''' | ||
+ | |||
+ | Iarzębina - Рабіна - '''Siermukśnis''' (pra-bł-sł. *kermuṣ-/*śermuṣ-/srb-chr. srȉjemuša/sło. srę̑mša/crȉjemuša/čremsa/scs. чрѣмошь/ros. черёмуха/pol. czeremcha) | ||
+ | |||
+ | Iarzyna - Агародніна/гародніна - ''Iaway warpu neturi''/'''kayp zirney'''/''pupos''/''łyśiey'' | ||
+ | |||
+ | Iarzyna ogrodna - Агародніна/гародніна садовая/агародная - ''Wirałas darzo'' '''zolu''' | ||
+ | |||
+ | Iaskinia - Пячора - ''Oła''/''łindine''/'''duobe''' (pol. dół?) ''gili'' | ||
+ | |||
+ | Iaskółcze ziele - Падтыньнік/жоўты малачай/цалідонія/цанцалея/бародаўнік - '''Akiu''' (pol. oko/lit. вока itp.) '''zołe'''/''krekzdine''/we współczesnym liet. ''dżidżioji'' '''ugniażolė''' (pol. ogniste ziele) | ||
+ | |||
+ | Jaśminowiec - Язмін - we współczesnym liet. '''Jazminas'''/we współczesnym żm. '''Jazmėns''' | ||
+ | |||
+ | Iasno - Ясна - '''Swiesiey'''/''atwiromis''/''rayszkiey''/''ayszkiey'' | ||
+ | |||
+ | Iaśnieie - Ясьнее - '''Zibu''' (?) (pra-sł. *žegti/жегѫ/ros. жечь?)/'''świećiuosi'''/'''swidu'''/''twasku'' | ||
+ | |||
+ | Iasność - Яснасьць - '''Swiesibe'''/'''zibeimas'''/'''świesa''' | ||
+ | |||
+ | Iaspid (jaspis) kamień - Яшма/яспіс - we współczesnym liet. '''Jaspis''' (u Szyrwida brak tłumaczenia mimo występowania tego słowa) | ||
+ | |||
+ | Iata - Шопа/крама - '''Taworas''' (pol. tabor) | ||
+ | |||
+ | Iatki (miejsce, gdzie w średniowieczu sprzedawano mięso z uboju) - Мясны рынок - '''Mesinikas''' (pol. mięso) | ||
+ | |||
+ | Iawnie - Яўна - ''Zinomis''/''regietinay''/''poakim''/'''atwiray''' (pol. otwarty) | ||
+ | |||
+ | Iawny - Яўны - ''Zinamas''/''ayszkus''/''regimas''/'''atwiras''' | ||
+ | |||
+ | Iawor - Явар/клён ілжэплятанавы - '''Klawas''' (ros. Клён)/we współczesnym liet. '''jowaras'''/'''klewas''' | ||
+ | |||
+ | Iawor cudzoźiemski - Явар іншаземны - '''Klawas''' '''''swetimos''''' ''szalies'' | ||
+ | |||
+ | Iaz (zapora/tama) - Вадазліў/дамба/гаць/запруда/плаціна - '''''Twora''''' ''upey'' (rzeka) '''del''' '''zuwu''' (pra-sł. *zъveno/pol. dzwono/dzwonko) (ryba) ''gaudimo'' | ||
+ | |||
+ | Iazda - Язда - ''Raytininkay''/''raytis''/'''joijmas''' (?) | ||
+ | |||
+ | Iaźwiec/borsuk - Барсук - '''Eżis''' (pol. jeż) '''''swetimos''''' ''szalies'' - dosłowne tłumaczenie: Jeż z obcego kraju/we współczesnym liet. '''Barsukas'''/'''Obszrus''' (kasz. Jôpsc)/we współczesnym żm. '''Barsoks'''/'''Barsioks'''/we współczesnym suw. '''Obszrus'''/'''Obszrys''' | ||
+ | |||
+ | === Id === | ||
+ | |||
+ | Idę - Іду - '''Eymi''' (?) | ||
+ | |||
+ | Idę pieszo - Іду пешшу - '''Eymi pescias'''/'''pesciomis''' | ||
+ | === Ie === | ||
+ | Ięczmyk na oku - Ячмень на воку - ''Mieźis unt'' '''akies''' | ||
+ | |||
+ | Ieden - Адзін - '''Wienas''' (pra-bł-sł. *eynos) | ||
+ | |||
+ | Iedennaśćie - Аднаццаць - '''Deśimtas''' ''liekas'' | ||
+ | |||
+ | Iedlina - Елка/ядліна - '''Egłe''' (pra-bł-sł. *edli-?/pol. jodła?/pra-sł.jьgъla?/pol. jagła?) | ||
+ | |||
+ | Iedlinowy - Ядлінавы - '''Eglinis''' | ||
+ | |||
+ | Iedło (pokarm) - Ежа - '''Edis'''/dopełniacz - '''edźio''' | ||
+ | |||
+ | Iednak - Аднак - '''Wienok''' | ||
+ | |||
+ | Iednaki - Аднакі - '''Wienokias''' | ||
+ | |||
+ | Iednako - Аднака - '''Wienokiey''' | ||
+ | |||
+ | Iednakość - Аднакасьць - '''Wienokibe'''/'''wienatis'''/'''wienu'''''weyde'' | ||
+ | |||
+ | Iednochoda - Аднапаходка - '''Eydine''' | ||
+ | |||
+ | Iednochodnik - Аднаходнік - '''Eydinikas''' | ||
+ | |||
+ | Iednodźienny - Аднадзённы - '''Wienadienis''' | ||
+ | |||
+ | Iednoistny - Аднаіснуючы - '''Wienos esśibes'''/'''wieno''' ''sunćiaus'' | ||
+ | |||
+ | Iednomyślnie - Аднадумна - '''''Wienasirdźiey''''' (serce jako umysł)/'''wienu''' '''''śirdźiu''''' | ||
+ | |||
+ | Iednomyślność - Аднадумства - ''Sundara''/'''wiena''' '''''śirdis''''' | ||
+ | |||
+ | Iednomyślny - Аднадумны - '''''Wienaśirdis'''''/''sundarus'' | ||
+ | |||
+ | Iednonogi - Аднаногі - '''Wiena'''''kois'' | ||
+ | |||
+ | Iednooki - Аднавокі - '''Wienakis''' | ||
+ | |||
+ | Iednoręki - Аднавокі - '''Wienarunkis''' | ||
+ | |||
+ | Iednorodny - Аднародны - '''Wiena'''''gimis'' | ||
+ | |||
+ | Iednorogi - Аднарогі - '''Wienaragis''' | ||
+ | |||
+ | Iednorożec - Аднарог - '''Wienaragis''' | ||
+ | |||
+ | Iedność - Аднасьць - '''Wienatis'''/'''wieniste''' | ||
+ | |||
+ | Iednostaynie - Аднастайна - '''Wienotinay'''/'''wieniokiey'''/''ligiey'' | ||
+ | |||
+ | Iednostayność - Аднастайнасьць - '''Wienokibe'''/'''wienatis'''/'''wienotine''' | ||
+ | |||
+ | Iednostayny - Аднастайны - '''Wienokias'''/''ligus'' | ||
+ | |||
+ | Iednowładca - Аднауладар - '''Wienawaldis''' | ||
+ | |||
+ | Iednowładctwo - Аднаулада - '''Wienowaldźia'''/'''wienawaldiste''' | ||
+ | |||
+ | Iednożeniec - Аднажнец - '''''Wienamoteris''''' | ||
+ | |||
+ | Iędrnieie - Стаіцца ядраным - ''Drutinuosi''/'''żaluoiu''' (aluzja do zdrowia ziół?) | ||
+ | |||
+ | Iędrny - Ядраны - '''Zaluoius''' | ||
+ | |||
+ | Iedurny (jedyny) - Адзіны - '''Wienintelis''' | ||
+ | |||
+ | Iedwab - Ядваб/шоўк - '''Sziłkay''' (ros. шёлк) | ||
+ | |||
+ | Iedwabnica robaczek - Ядвабніца/шаўкапрадзіца чарвячок - '''Szilkine kirmełe''' (pra-sł. črŭvĭ) (przejście "cz" w "k") | ||
+ | |||
+ | Iedwabnik/co robi iedwab - Шаўкапрад/ядвабнік/што рабі ядваб/шоўк - '''Szilkinikas''' | ||
+ | |||
+ | Iedwabny - Ядвабны/шаўковы - '''Silnikis'''/'''iż siłku''' | ||
+ | |||
+ | Iedyny - Адзіны - '''Wienatijs'''/'''wienintelis''' | ||
+ | |||
+ | Iedynie - Толькі - '''Wieninteley''' | ||
+ | |||
+ | Iędza - Ведзьма/чараўніца - '''Gayła''' (pol. żal/przejście "g" w "ż") '''żweris'''/'''gaylinikte''' | ||
+ | |||
+ | Jedzenie - Ежа - we współczesnym żm. '''Jiedis''' | ||
+ | |||
+ | Iego mość - Яго мосьць - '''Iomilista''' (?) | ||
+ | |||
+ | Ieleń - Алень - '''Elnis'''/we współczesnym żm. także '''Alnis''' (lit. Алень) | ||
+ | |||
+ | Ielenie skóry - Аленнае скуры - '''Elnio''' ''odos'' | ||
+ | |||
+ | Ielonek rogacz - Жук-алень/рагач - ''Wabołas'' '''raguotas'''/we współczesnym liet. '''elnia'''''wabalis'' | ||
+ | |||
+ | Iem - Ем - '''Emi'''/'''''wałgau''''' (lit./ukr./ros. волога) (neologizm XVI-wieczny/możliwy neosemantyzm, który powinien znaczyć: zwilżać (śliną)/rozmiękczać (w ustach)) | ||
+ | |||
+ | Iemioła - Амяла - '''Emałas'''/we współczesnym liet. '''Amalas''' | ||
+ | |||
+ | Iemiołucha ptak - Амялушка птушка - '''Strazdas''' (pra-bł-sł. *trozdós/pra-sł. *drozdъ) (przejście "t" w "d"/dojście "s") | ||
+ | |||
+ | Jeść - Есьці - '''Esti''' (we współczesnym liet. ograniczone do zwierząt, zaś u ludzi tylko pejoratywnie jako "żreć")/we współczesnym żm. '''jiestė''' | ||
+ | |||
+ | Ieśień - Восень - '''Ruduo''' (pol. rudy) | ||
+ | |||
+ | Ieśienny - Восенны/асеньні/восеньскі - '''Rudenoinis''' | ||
+ | |||
+ | Ieśion - Ясень - '''Wuosis''' | ||
+ | |||
+ | Ieśionowy - Ясянёвы - '''Wosinis'''/'''iż wuosie''' | ||
+ | |||
+ | Ieśiotr - Асетр - '''Aśietras''' | ||
+ | |||
+ | Ieśli - Калі - '''Iey''' | ||
+ | |||
+ | Ieśli gdzie - Калі дзе - '''Iey kur''' | ||
+ | |||
+ | Iestem - Я - '''Esmi''' | ||
+ | |||
+ | Iestestwo - Існасьць/сутнасьць/істота - '''Esśibe'''/'''buytis''' (lit. будзь)/''sunćius'' dopełniacz - ''sunćiaus'' | ||
+ | |||
+ | Ieszcze - Яшчэ - '''Dabar''' (pol. doba) | ||
+ | |||
+ | Ież - Вожык - '''Eżis''' | ||
+ | |||
+ | Ieźioro - Возера - '''Eźiaras''' | ||
+ | |||
+ | Jeżówka - Эхінацыя - we współczesnym liet. '''Eżiuolė''' | ||
+ | |||
+ | Ięzyczny - Язычны - '''Lieżuwnikas''' | ||
+ | |||
+ | Ięzyk - Язык - '''Lieżuwis''' (pra-bł-sł. *inźūˀ/pra-sł. *(j)ęzykъ) | ||
+ | |||
+ | Ięzyk mowa - Мова - ''Zodis''/'''''kałba'''''/''żadas''/'''tarme''' (pra-sł. trъtoъ/ros. тороторить) | ||
+ | |||
+ | Ieżyny - Ажыны/яжыны - '''Kruminas'''/'''''erszkietinas''''' (pra-sł. restiti/lit. рэсціць/ros. рестить) | ||
+ | |||
+ | Ieżyny owoc - Ажыны плод/садавіна - '''Uogos''' '''''erszkiecio''''' | ||
+ | |||
+ | === Ig === | ||
+ | Igrzysko - Гульні - ''Zaysłay tuli''/''tekine''/'''''mintine''''' (pra-bł-sł. *mintis - myśl/pol. myśleć)/''rc.'' | ||
+ | === Ik === | ||
+ | Ikra rybia - Ікра рыбіная - '''Ikray''' | ||
+ | |||
+ | Ikrorodny - Ікрародны - '''Ikringas''' | ||
+ | === Il === | ||
+ | Ile - Колькі - '''Kiek''' (ros. Как) | ||
+ | |||
+ | Ilekolwiek - Колькі-небудзь - '''Kiekags''' | ||
+ | |||
+ | Ilekroć - Колькі-кроць - '''Kiek kartu''' | ||
+ | |||
+ | Ili (jak wielki/jaki) - Як вялікі/які - '''Kiekas''' | ||
+ | |||
+ | Ilkość (ilość) - Колькасьць - '''Kiekibe''' | ||
+ | === Im === | ||
+ | Im (dokąd?/qvo po łacinie) - Куды? - '''Kuo''' | ||
+ | |||
+ | Imbier - Імбір - '''Imbieras''' | ||
+ | === In === | ||
+ | Inaczey - Іначай - '''Kitayp''' | ||
+ | |||
+ | Inakszy - Інакшы - '''Kitokias''' | ||
+ | |||
+ | Indych (indygo) - Індыга - '''''Melinas''''' (kognat z pol. malina) '''krosiłas''' (?) (lit./ros. Краска?/ros. Краса?)/we współczesnym dzuk. '''''Mėlynas''''' '''kwarba''' (lit. Хварба) | ||
+ | |||
+ | Indyk - Індык/індычка - ''Gaydis'' '''iż Indios'''/we współczesnym liet. '''kalakutas''' (pol. kałakut) | ||
+ | |||
+ | Inegdy - Куды-небудзь - '''Kitadu''' | ||
+ | |||
+ | Inędy - Куды-небудзь - '''Kitu''' ''szalu'' | ||
+ | |||
+ | Inflanczyk - Інфлянчык - '''Inflancikas''' | ||
+ | |||
+ | Inflanty - Інфлянты - '''Inflantay''' | ||
+ | |||
+ | Infuła - Мітра - '''Infuła''' | ||
+ | |||
+ | Inszy - Іншы - '''Kitas''' | ||
+ | |||
+ | Intercyza - Шлюбны кантракт - '''Łaksztas''' (?) (pol. liść?) '''kam''' ''duotas sundaroy'' '''kokioy''' | ||
+ | |||
+ | Introligator - Інтралігатар - '''Kniginikas'''/'''knigu apdaritoias''' | ||
+ | |||
+ | === Ir === | ||
+ | Ircha - Замша/замш - '''Ierka''' (przejście "ch" w "k") | ||
+ | === Is === | ||
+ | Istność - Існасьць - '''Essibe'''/''prigimimas''/''prigimtis'' | ||
+ | |||
+ | Istotnie - Істотна - '''Butingay''' (?)/'''esśingay''' | ||
+ | |||
+ | Istotny - Істотны - '''Butingas'''/'''esśingas''' | ||
+ | |||
+ | Iszczę się komu - Шукаю вошы каму - '''Izteysiu''' (?) '''kam''' | ||
+ | |||
+ | === Iu === | ||
+ | Iuż - Ужо/ўжо - '''Iau''' | ||
+ | |||
+ | Iutrznia - Ютрань - ''Unkstiwos'' '''małdos Baźnicios''' | ||
+ | === Iz === | ||
+ | Izba - Ізба - ''Troba'' '''kuriama''' | ||
+ | |||
+ | Izopek (Izop lekarski) - Ізоп лекавы - '''Izapas''' | ||
+ | |||
+ | Izop wino (Izop lekarski) - Ізоп лекавы - '''Izapinis winas'''/'''iż izapo sunka''' | ||
+ | |||
+ | == K == | ||
+ | === Ka === | ||
+ | Kabat/kaftan - Кафтан/жупан/каптан - '''Serdokas''' (pol. serdak)/''iupa'' '''berunkowine''' (pol. bez rękawów) | ||
+ | |||
+ | Kacermistrz - Майстар ератыкаў/Ерасіярх - ''Mokitoias'' '''hereźios'''/''pakłaydu pramanitoias'' | ||
+ | |||
+ | Kacerski - Ератычны - '''Heretikiszkas''' | ||
+ | |||
+ | Kacerstwo - Ерась - '''Hereźia''' | ||
+ | |||
+ | Kacerz - Герэтык/ерэтык/ератык - '''Heretikas''' (heretyk)/''puykas'' '''nauiu''' (pol. nową) ''moksłu'' '''krikścionistey''' ''sakitoias'' (chłopiec nową naukę chrześcijańską głoszący)/''tiesos'' '''priesinikas''' (przeciwnik prawdy)/'''duśia'''''zudis'' (duszobójca) | ||
+ | |||
+ | Kachel - Кафля - '''Cierepićia''' (ros. Черепица) | ||
+ | |||
+ | Kąćik w oku - Кут у воку - '''''Kumpelis''''' (?) (ros. скупец?)[http://etimologija.baltnexus.lt/?w=kumpas] ''unt'' '''akiey''' | ||
+ | |||
+ | Kącisty/kąty maiący - Куцісты/куты маючы - '''''Kumpuotas''''' (pra-sł. *kǫpa/pol. kępa) | ||
+ | |||
+ | Kaczka - Качка/вутка/уціца - '''Untis''' (pra-sł. *ǫtь/ros. утка/lit. вутка/уціца) | ||
+ | |||
+ | Kaczor - Качар - '''Seleźianius''' (ros. Селезень) | ||
+ | |||
+ | Kacznik/koyćiec kaczy - Качнік - '''Untinićia'''/'''kur untis''' ''peni'' | ||
+ | |||
+ | Kaczy - Качы/качыны - '''Untinis'''/'''unties''' | ||
+ | |||
+ | Kadłub - Судзіна - '''Sudine''' ''iżdrożta'' '''iż''' '''''medźio''''' (pra-sł. *medъ/pra-sł. *meduědь/ros. Межа/pol. miedza) '''wieno''' | ||
+ | |||
+ | Kaduk (cierpiący na padaczkę) - Кадук - ''Nuomaruo''/'''kadukas''' | ||
+ | |||
+ | Kaduk/obumarłe dobra (spadek pozostawiony bez dziedziców) - Памерлая спадчына - ''Turte''/'''kadukas-''' | ||
+ | |||
+ | Kadukowy (padaczkowy) - Падучкавы - '''Kadukinis'''/''nuomaruonimis'' | ||
+ | |||
+ | Kadź - Кадзь - '''Kodis''' | ||
+ | |||
+ | Kadźidło/żywica - Фіміям/ладан/смала - '''Sakay''' (pol. sok) (żywica) '''wieno''' '''''medelo''''' ''unt rukimo'' | ||
+ | |||
+ | Kądziel/len/abo wełna obwiniona koło drewna - Кудзеля/лён/або воўна абнятая кола драўніны - '''Kuodelis''' | ||
+ | |||
+ | Kąkol - Куколь - '''Kukalis''' | ||
+ | |||
+ | Kąkoleie - Куколее - '''Kukaluosna pawyrsti''' (pra-bł-sł. *wirt-/pra-sł. *vьrtě̀ti/ros. вертеть/pol. powrócić) | ||
+ | |||
+ | Kąkolny kąkolowy - Кукольны куколавы - '''Kukalinis''' | ||
+ | |||
+ | Kąkolisty - Куколісты - '''Kukaluotas''' | ||
+ | |||
+ | Kałdun - Вялікая бруха - '''Płene''' ''zarnas ażudingiunti'' | ||
+ | |||
+ | Kalędarz - Каляндар - '''Kalendorius''' | ||
+ | |||
+ | Kaleta (woreczek skórzany na pieniądze i drobiazgi) - Калита/калета/колита (słowo tylko starolitewskie, w nowym języku zapomniane) - '''Kolita''' | ||
+ | |||
+ | Kalina - Каліна - '''''Putinas''''' (pra-bł-sł. *put-/*pout-/pra-sł. *pъtákъ) | ||
+ | |||
+ | Kałuża/rów błocisty - Лужына/роў балоцісты - '''Kłanas''' (?) | ||
+ | |||
+ | Kałużysty - Лужынавы - '''Kłaningas''' (?) | ||
+ | |||
+ | Kamienieię - Камянею - '''Akmenijuosi'''/'''akmeninuosi'''/''in'' '''akmeni''' ''pagriztu'' | ||
+ | |||
+ | Kamień prosty - Камень просты - '''Akmuo''' (pr-sł. *kamy, pr-bł-sł. *ak-mō, u Słowian nastąpiła przestawka) | ||
+ | |||
+ | Kamień choroba - Камень хвароба - '''Zwirzday''' (pol. żwir/lit. жвір) ''inkstuose ir'' '''kitur''' ''sopuli'' '''dari''' ''didi'' | ||
+ | |||
+ | Kamień cierpiący - Камень які цярпіць - '''Zwirzgdini''' ''ligu'' '''turis''' | ||
+ | |||
+ | Kamień ciosany - Камень сечаны - '''Akmuo kałtas''' | ||
+ | |||
+ | Kamień drogi - Камень дарагі - '''Akmuo''' ''brungus'' | ||
+ | |||
+ | Kamień dźiarstwisty - Камень жарсьцявы/жвіравы/жвір - '''Zwirzday'''/we współczesnym liet. '''Żwyras''' | ||
+ | |||
+ | Kamień kapłuni - Камень каплуні - '''Akmuo''' ''gaydźio'' ''romito'' | ||
+ | |||
+ | Kamień nie ćiosany - Камень не сечаны - '''Akmuo''' ''łauźiamas'' '''iż''' '''''kałnu''''' | ||
+ | |||
+ | Kamień mosiężny - Камень масянжовы/латугневы - '''Akmuo''' '''''warinis''''' (літ. варыць?) | ||
+ | |||
+ | Kamień młyński - Камень млынавы - '''Akmuo melćios''' ''girnu'' | ||
+ | |||
+ | Kamień młyński spodni - Камень млынавы ніжні - '''Akmuo melćios''' ''girnu apatinis'' | ||
+ | |||
+ | Kamień młyński zwierzchni - Камень млынавы верхні - '''Akmuo melćios''' ''girnu'' '''wirszutinis''' | ||
+ | |||
+ | Kamień niezgorzysty (nie palący się) - Камень не гаручы - '''Akmuo ne degus''' | ||
+ | |||
+ | Kamień probny/złotniczy/probierz - Прабірны камень/побны камень/пазалотны камень/крытэрый/паказальнік - '''Akmuo''' ''meginus''/''megininio'' | ||
+ | |||
+ | Kamień przeyrzysty - Камень празрысты - '''Szwaysus'''/''wayskus'' '''akmuo''' | ||
+ | |||
+ | Kamień śkło rzeżący/szmergel - Камень шкло рэжучы/шмаргель/наждак - '''Akmuo stikłas'''''kielis'' | ||
+ | |||
+ | Kamień trunny/grobowy - Камень магільны - '''Akmuo''' ''raksztinis'' | ||
+ | |||
+ | Kamień waga - Камень вага - '''Pundas''' (pol. funt/przejście "p" w "f") | ||
+ | |||
+ | Kamień z piany morskiey dźiurkowaty - Камень з пены морскай дзіркаваты - '''Akmuo iż''' ''putos'' '''mariu'''/''kiauras skiłetas'' | ||
+ | |||
+ | Kamienica - Камяніца - '''Akmenićia'''/'''namay akmeninie'''/'''plitiniey''' | ||
+ | |||
+ | Kamieńisty - Камяністы - '''Akmeningas''' | ||
+ | |||
+ | Kamienne góry - Каменныя гары - '''''Kałnay''''' '''akmeningi''' | ||
+ | |||
+ | Kamiennik/co łamie abo wyćina w górach kamieńie - Камяннік - '''Akmenikas''' | ||
+ | |||
+ | Kamienny - Камянны - '''Akmeninis'''/'''iż akmenio''' | ||
+ | |||
+ | Kamienny deszcz pada - Камянны ідзе дождж - '''Akmenimis lija''' (pol. leje) | ||
+ | |||
+ | Kamienny parkan grobla/wał - Камянны паркан плаціна/вал - ''Pilimas'' '''iż akmeniu''' | ||
+ | |||
+ | Kamionka/kupa kamieńi w polu - Кераміка/куча камяні ў полу - '''Kruwa''' (pra-sł. krovъ/st-lit./ros. кров) '''akmenu''' | ||
+ | |||
+ | Kamionka w łaźni - Кераміка ў бані/лазьні - '''''Krosnis''''' (pra-sł. krasьnъ) | ||
+ | |||
+ | Kamionowany - Камянаваны - '''Akmenimis''' ''azumustas'' | ||
+ | |||
+ | Kamionuię kogo - Камяную каго - '''Akmenimis''' ''ażumuszu'' | ||
+ | |||
+ | Kamyczek mały - Каменьчык малы - '''Akmenelis''' | ||
+ | |||
+ | Kamyczek ostry - Каменьчык востры - '''Akmenelis''' ''rupus'' | ||
+ | |||
+ | Kanapka - Бутэрброд - we współczesnym żm. '''Buterbrods''' (germanizm ale czy na pewno z języka niemieckiego?) | ||
+ | |||
+ | Kanar wino - Канар віно? - '''Winas''' | ||
+ | |||
+ | Kanawac (kanwa - tkanina) - Канва - ''Austuwas'' '''szilkinis''' ''tunkiey austas''/''ir sziurksztokas'' | ||
+ | |||
+ | Kancelaria - Канцыларыя - '''Kancelaria'''/''rasztinićia'' '''karaliszkie''' | ||
+ | |||
+ | Kancer/wrzód wyiadaiący ćiało - Карцынома - '''Wotis''' (lit. вяха/ros. перевять?)[http://etimologija.baltnexus.lt/?w=votis] '''weźiu''' (?) ''wadinama'' | ||
+ | |||
+ | Kanceruię się - Карцыномуюся? - '''Woćiu''' '''weźiu''' (?) ''gadinuosi'' | ||
+ | |||
+ | Kanclerstwo - Канцлерства - '''Kanclieriste''' | ||
+ | |||
+ | Kanclerz - Канцлер - '''Kanclierius''' | ||
+ | |||
+ | Kanikuła - Канікула - ''Karsztimete''/''karsztos'' '''''wasaros''''' (lit. Вясна/pol. wiosna itp.) '''dienos''' | ||
+ | |||
+ | Kanonia - Канонія - '''Kanonia''' | ||
+ | |||
+ | Kanonik - Канонік - '''Kanonikas''' | ||
+ | |||
+ | Kanonizowany - Кананізаваны - ''Iraśitas terp'' '''szwintu''' | ||
+ | |||
+ | Kanonizuię - Кананізаваны - ''Paskaytau terp'' '''szwintuiu''' | ||
+ | |||
+ | Kanpust (maślanka) - Масьлёнка - '''Pienas''' (mleko) (pol. piana - mleko się pieni) '''tirsztas''' (?) ''rugis'' | ||
+ | |||
+ | Kapa kościelna/kapłańska - Хуста царкоўная/касьцёльная/капланская - '''''Skrayste''''' (pol. skóra) (chusta) '''kunigu Baźnitine''' | ||
+ | |||
+ | Kapa którą bractwa nabożne w processyach noszą - Хустка якою брацтва набожнае ў працэсіях носяць - '''Apwałkałas processijose neśioiamas''' | ||
+ | |||
+ | Kapam kroplami - Капаю кроплямі/каплямі - '''Łaszu''' (?) (pochodna od '''lietus'''?)/'''szłaku''' (pol. śląkwa/ros. слякоть) | ||
+ | |||
+ | Kapanie - Капаньне - '''Łaszeimas''' (?)/'''szłakieimas''' | ||
+ | |||
+ | Kąpanie - Купаньне - '''Maudimasis''' (pol. myć się/pol. mydło) | ||
+ | |||
+ | Kapary - Каперсы - '''Kaparay''' | ||
+ | |||
+ | Kapćie - Тапкі - ''Ciułkies megztos''/ale we współczesnym liet. '''tapkės''' (lit. Тапкі) | ||
+ | |||
+ | Kapelan - Капелан - '''Kapelonas''' | ||
+ | |||
+ | Kapelusz - Капялюш - '''Brilus''' (lit. Брыль)/we współczesnym żm. '''brīlis'''/'''brīlios'''/'''brīlīs''' | ||
+ | |||
+ | Kapica (habit/strój mnisi) - Сутана - '''Miniku''' (pol. mnich) ''rubas'' | ||
+ | |||
+ | Kapie/przećieka - Капае/працякае - '''Łasza''' (?)/'''lietus teka''' ''per dungti'' | ||
+ | |||
+ | Kapie z drzewa/z dachu - Капае з дрэва/з даху - '''Łasza''' (?) '''''medźias''''' (pra-sł. *medъ/pra-sł. *meduědь/ros. Межа/pol. miedza)/'''szłakay''' ''puoła'' '''iż''' ''dungćio'' | ||
+ | |||
+ | Kąpię dźiećię - Купаю дзіця - '''Prausiu''' (pra-bł-sł. *prus-sk-/cz. prskat/srb-chr. prskati) ''wayku'' | ||
+ | |||
+ | Kąpię się - Купаюся - '''Maudasi'''/'''periuosi''' | ||
+ | |||
+ | Kąpiel - Купаньне - '''Mauditine''' | ||
+ | |||
+ | Kapitan - Капітан - '''Kapitonas''' | ||
+ | |||
+ | Kapitela/słupów śnicerskich nagłówek - Капітэль - ''Aguona unt'' '''stułpu'''/''rc.'' | ||
+ | |||
+ | Kapituła/kanoników zgromadżenie - Капітул/канонікаў сход - ''Susirinkimas''/''sueyga''/''suśieimas'' '''Kanoniku''' | ||
+ | |||
+ | Kapituła mniska - Капітул кляштарны/манастырскі - ''Sueyga'' '''miniku''' | ||
+ | |||
+ | Kapka/kropla - Капля/кропля - '''Łaszas''' (?)/'''szłakas''' | ||
+ | |||
+ | Kapłan/Kśiądż - Каплан/ксёндз/сьвятар/жрэц/поп/сьвяшчэннік - '''Kunigas''' | ||
+ | |||
+ | Kapłanem zostać/oświęcić się - Ксёндзам застацца/асьвячацца - '''Paszwistis kunigu''' | ||
+ | |||
+ | Kapłański/księży - Іератычны/папоўскі/сьвятарскі/сьвяшчанніцкі - '''Kunigiszkas'''/'''kunigu''' | ||
+ | |||
+ | Kapłaństwo - Сьвятарства/сьвяшчэнства - '''Kunigiste''' | ||
+ | |||
+ | Kaplica - Капліца - '''Baźnićiełe'''/'''koplićia''' | ||
+ | |||
+ | Kaptur - Капюшон - '''Galwa'''''dinkte''/'''gałwos''' '''''dungałas''''' (pol. żal/przejście "g" w "ż") | ||
+ | |||
+ | Kapusta - Капуста - '''Kopustay''' | ||
+ | |||
+ | Karacena (łuskowany pancerz/zbroja) - Карацена/карацына - '''Serdokas giełazinis''' (pol. żelazny) ''srieguotas'' | ||
+ | |||
+ | Karaś - Карась - '''Karosas''' | ||
+ | |||
+ | Karbowa laska - Карбовы шост - '''Łazda arba''' ''rikszte ipiaustita'' | ||
+ | |||
+ | Karbunkuł - Карбункул - '''Akmuo''' ''zarijnis brungus'' | ||
+ | |||
+ | Karcz - Пень - '''Kieras'''/'''szakmis''' '''''medźio''''' (pra-sł. *medъ/pra-sł. *meduědь/ros. Межа/pol. miedza) '''iżkirsto''' | ||
+ | |||
+ | Karczma - Карчма/гасьцініца - '''''Girtuwe''''' (pra-bł-sł. *girˀtei/pra-sł. žьrti/pol. żerca/żertwa) (przejście "g" w "ż")/'''''girties''''' '''namay'''/we współczesnym liet. '''karczema'''/'''karcziama''' | ||
+ | |||
+ | Karczmarski - Карчмарскі - '''''Giertuwinis''''' | ||
+ | |||
+ | Karczmarz - Карчмар - '''''Girtuwnikas''''' | ||
+ | |||
+ | Kardynał - Кардынал - '''Kardinołas''' | ||
+ | |||
+ | Kareta/lektyka - Карэта/насілкі/насілы - ''Łowa''/''patałas'' '''ku''' ''iami'' '''''swetimi''''' '''neszdinasi''' (pol. noszona) ''ir'' '''weźimas kuriami''' ''musiszkiey'' '''wazineio''' | ||
+ | |||
+ | Karmazyn/farba karmazynowa - Кармазын/фарба/хварба кармазынавая - '''Krosa''' (lit. Краса?) '''rauduona''' | ||
+ | |||
+ | Karmazyn/chrościnka abo drewno - Кармазын/хмыз або драўніна - '''''Medelis''''' (pra-sł. *medъ/pra-sł. *meduědь/ros. Межа/pol. miedza) ''tos'' '''krosos''' | ||
+ | |||
+ | Karmazyn/materya karmażynem farbowana - Кармазын/матэрыя кармазынам фарбаваная - ''Iupa''/'''arba kas kito nudarita tu krosu''' | ||
+ | |||
+ | Karmazynowy - Кармазынавы - '''Rauduonas''' | ||
+ | |||
+ | Karp - Карп - '''Karpis''' | ||
+ | |||
+ | Karta papieru - Карта паперы - '''Korta''' | ||
+ | |||
+ | Karta pisana/ceduła - Карта пісаная/цадула - '''Korta''' ''raśita'' | ||
+ | |||
+ | Karty kosterow - Карты гульня/ігра - '''Kortos''' ''zayslines'' | ||
+ | |||
+ | Karty pisaney iedna strona - Карты пісанай адна старонка - '''Wiena''' ''szalis'' '''kortos''' ''raśitos'' | ||
+ | |||
+ | Karuy/kmin polny - Кмен польны - '''Kminay''' | ||
+ | |||
+ | Karwasz - Эпалет жалезны - '''Runkowe giełaźine kareywiu''' | ||
+ | |||
+ | Karzą mię za co - Караць мяне за што - ''Kunkina'' '''mani''' ''ażu ku''/''kinćiu ażu nuodemi'' | ||
+ | |||
+ | Karzący - Той які карае - ''Kunkintoias''/'''''Płakieias''''' | ||
+ | |||
+ | Karzę kogo - Караю каго - ''Kunkinu ku''/'''''płaku''''' | ||
+ | |||
+ | Kąsam - Кусаю - ''Krumtau''/'''kundu''' (pra-bł-sł. *kanˀd-) | ||
+ | |||
+ | Kąsanie - Кусаньне - '''Kundimas'''/''krumtimas''/''krimtimas'' | ||
+ | |||
+ | Kąsek - Кусок - '''Kusnis''' | ||
+ | |||
+ | Kąskami - Кускамі - '''Kusnieys''' | ||
+ | |||
+ | Kasowanie - Касаваньне - ''Iznaykimas'' '''dekreto''' | ||
+ | |||
+ | Kasuię co - Касую што - ''Iznaykau''/''atmaynau''/''pagedinu''/''sułauzau kieno'' '''dekretu'''/'''testamentu'''/''isakimu'' | ||
+ | |||
+ | Kaszel - Кашаль - '''Kosulis''' | ||
+ | |||
+ | Kaszerz (kacerz) - Сетка/мярэжа - ''Sumtis megztas'' '''del''' '''żuwu''' (pra-sł. *zъveno/pol. dzwono/dzwonko) | ||
+ | |||
+ | Kaszlący - Кашляючы - '''Kosulis''' | ||
+ | |||
+ | Kaszlę - Кашляю - '''Kosmi'''/'''kosiu''' | ||
+ | |||
+ | Kasztan drzewo - Каштан дрэва - '''Kasztanas''' '''''medźias''''' | ||
+ | |||
+ | Kasztan owoc - Каштан плод/садавіна - ''Rieszutis'' '''kasztano''' | ||
+ | |||
+ | Kasztanowaty - Каштанаваты - '''Kasztoninis''' | ||
+ | |||
+ | Kasztelan - Кашталян - '''Kasztelonas''' | ||
+ | |||
+ | Kąt - Кут - '''''Kumpas''''' (pra-sł. *kǫpa/pol. kępa) | ||
+ | |||
+ | Katafalk - Катафальк - '''Darine''' (pol. darzyć) '''''pakasinose''''' (pra-sł. *košǫ/pol. koszę/pra-sł. *kositi/pol. kosić) '''del''' '''didźiunu''' (pol. dziedziniec?) | ||
+ | |||
+ | Kątny - Кутны - '''''Kumpinis''''' | ||
+ | |||
+ | Katolicki - Каталіцкі - '''''Wisotinis''''' (pospolity/wszechobecny) (liet. '''wisas''' - wszystko/pra-wsch-sł. вьсѣмъ/lit. усё/ros. всё/pol. wszystko/sło. ves)/'''wisur''' '''esus''' (wszędzie jest) | ||
+ | |||
+ | Katolik - Каталік - '''Katolikas'''/'''''Wisotinikas''''' | ||
+ | |||
+ | Katowanie - Катаваньне - '''''Baudimas''''' (pol. budzenie)/''kunkinimas''/''buzawoimas'' | ||
+ | |||
+ | Katownia - Катоўня - '''''Płaktuwe'''''/'''''baustuwe''''' | ||
+ | |||
+ | Katuię - Катую - '''''Baudźiu'''''/''buzawoiu'' | ||
+ | |||
+ | Kauterium/apertura (rana bądź wrzód, przez które miały się wydalać z organizmu szkodliwe humory) - Апэртура - '''Pradegtine''' (rana się jakby pali parząc nas) (liet. degti - palić od pra-bł-sł. *degtei/pra-sł. *žegti/sta-pol. żec/przejście "d" w "ż"/porównaj pol. woda ognista)/'''pradeginta kuno''' '''''wieta''''' '''del''' ''dregnumo iztekinimo'' | ||
+ | |||
+ | Kawka - Каўка - ''Kuosa''/ale we współczesnym żm. także '''warnalė''' (lit. варона)/'''kuowoks''' | ||
+ | |||
+ | Kawalkator - Кавалькатар - ''Graźintoias''/''pratintoias arklu''/''źirgu''/ we współczesnym liet. '''bereitorius''' (pol. berajter) | ||
+ | |||
+ | Kawęczeć (niedomagać) - Недамагаць - '''Gayśinu giwenimu kami''' (życie z nas wygasa) | ||
+ | |||
+ | Kaydan/pęto - Кайдан/пута - '''Punćiey''' (przejście "t" w "ć"?) | ||
+ | |||
+ | Kazalnica - Казальніца - ''Sakitinićia'' '''Diewo''' ''zodźio''/''mokslinićia'' | ||
+ | |||
+ | Kazanie - Казаньне - ''Sakimas''/''moksłas''/'''Diewo''' ''zodźio'' | ||
+ | |||
+ | Każdą razą/co raz - Кожным разам/што раз - ''Kas'' '''kartas''' | ||
+ | |||
+ | Każdy - Кожны - '''Kiekwienas'''/'''wienaskurisgi'''/u Mieżynisa i Frankela '''Kożnas''' | ||
+ | |||
+ | Każdy z osobna - Кожны з асобна - '''Kiekwienas'''/''skirium'' | ||
+ | |||
+ | Kazę/Kazanie czynię - Казаньне раблю - ''Sakau żodi'' '''Diewo'''/''mokiu'' '''''kałbu''''' ''ape'' '''Diewu''' ''żmonemus'' | ||
+ | |||
+ | Kaznodźieia - Прапаведнік (w st-lit. казнодей) - ''Sakitoias''/''mokitoias'' '''Diewo''' ''zodźio'' | ||
+ | |||
+ | === Ke === | ||
+ | |||
+ | Kędy - Куды - '''Kur''' | ||
+ | |||
+ | Kędziorny drot - Кучаравы дрот - '''Giełaźis''' ''unt azurietimo'' '''''płauku''''' | ||
+ | |||
+ | Kęs/ukąszenie - Кус/кусок - '''Kusnis''' | ||
+ | |||
+ | === Ki === | ||
+ | |||
+ | Kichaiący - Чхаючы/чыхаючы - '''Sciaudus'''[https://pl.wikisource.org/wiki/S%C5%82ownik_etymologiczny_j%C4%99zyka_polskiego/kicha%C4%87] | ||
+ | |||
+ | Kicham - Чхаю/чыхаю - '''Sciaudau'''/'''sciaudmi''' | ||
+ | |||
+ | Kichanie/kchnienie - Чханьне/чыханьне - '''Sciaudimas'''/'''sciaudulis''' | ||
+ | |||
+ | Kichać - Чхаць/чыхаць - U Szyrwida '''Cziusti'''/we współczesnym liet. '''cziaudėti''' | ||
+ | |||
+ | Kiedy - Калі - '''Kadu''' | ||
+ | |||
+ | Kiedykolwiek - Калі-небудзь - '''Kadu'''''norint'' | ||
+ | |||
+ | Kiedykolwiek/kiedy tedy - Калі-небудзь/Калі тады - '''Kadu tadu'''/'''Kadungi''' | ||
+ | |||
+ | Kiedyś/niegdy/niekiedy - Колісь/некалі/калі-некалі - '''Ne kaday''' | ||
+ | |||
+ | Kiełbasa - Каўбаса/кілбаса - ''Deszra'' '''''raumenine''''' (mięśniowa) (pol. rumiana/ros. румяная etc.) | ||
+ | |||
+ | Kielich - Келіх/бакал/пацір - '''Kielikas'''/'''''taure''''' (róg do picia od tura/pol. tur) | ||
+ | |||
+ | Kieliszek - Кілішак - '''Kielikielis'''/'''''taurełe''''' | ||
+ | |||
+ | Kielnia murarska - Мулярская кельня/кельма - ''Sumtis'' '''muroriu''' | ||
+ | |||
+ | Kielnia wozowa - Вазовая кельня/кельма - ''Indetuwe gały'' '''weźimo''' | ||
+ | |||
+ | Kierat/którym co wyćiągają z dołu - Тапчак/якім што выцягаюць з ямы - ''Kaklis'' '''kurio''' ''ku iztraukia'' | ||
+ | |||
+ | Kierat/gdźie więźniowie robią w więźieniu/abo w górach kamiennych kruszcowych - Тапчак/дзе вязьні рабіць у цямніцы/або ў гарах камянных рудавых - '''''Darbiwiete'''''/'''kur''' '''''kaliniey''''' ''dirba'' | ||
+ | |||
+ | Kiermasz/rocznica poświącania kośćioła - Кірмаш/гадавіна асьвячаньня храма/царквы/касьцёла - '''Baźnićios paszwintimo''' ''metne'' '''szwinte''' | ||
+ | |||
+ | Kierz/krzak - Хмызьняк/куст - '''Krumas''' | ||
+ | |||
+ | Kieścień[https://pl.wikisource.org/wiki/M._Arcta_S%C5%82ownik_Staropolski/Ki%C5%9Bcie%C5%84] - Кісьцень - '''Kiestenius''' | ||
+ | |||
+ | Kieszeń - Кішэнь/кішэня - ''Iupoy mayszelis''/ale we współczesnym liet. '''kiszenė''' | ||
+ | |||
+ | Kijec - Кій - '''Buoźie''' (?) '''giełaźine''' ''trumpu kotu turinti'' | ||
+ | |||
+ | Kikut - Кукса - '''Sciunkłas''' (pol. szczątek) | ||
+ | |||
+ | Kilka - Некалькі - '''Kiekas''' | ||
+ | |||
+ | Kiła/choroba - Сыфіліс/пранцы - '''Kuyła''' | ||
+ | |||
+ | Kilkadzieśiąt - Колькідзесяць/Некалькі дзясяткаў - '''Kiekas deszimtu''' | ||
+ | |||
+ | Kilkadzieśiąt kroć - Колькідзесяць-кроць - '''Kiekas deszimtu kartu''' | ||
+ | |||
+ | Kila (kilka?) kroć - Некалькі-кроць - '''Kiekas kartu''' | ||
+ | |||
+ | Kilkanaście czego - Колькінаццаць чаго - '''Kiekolika''' | ||
+ | |||
+ | Kilanaście (kilkanaście?) kroć - Колькінаццаць-кроць - '''Kiekolika kartu''' | ||
+ | |||
+ | Kilim - Кілім - '''''Dungałas''''' (pol. żal/przejście "g" w "ż") ''arkio'' '''arba ko kito'''/we współczesnym liet. '''kilimas''' | ||
+ | |||
+ | Kiłowaty - Сыфілісавы - '''Kiłoćius''' | ||
+ | |||
+ | Kirść/łopatka dolna (biodro/ścięgno) - Бядро/сьцягно - '''Kulszisz''' (pol. kulsza) | ||
+ | |||
+ | Kirys - Кіраса - ''Płosztakies'' '''giełaźines'''/we współczesnym liet. '''kirasa''' | ||
+ | |||
+ | Kiryśnik - Той які ужывае кірасы - '''Giełaźinikas''' ''kariautoias'' | ||
+ | |||
+ | Kisiel - Кісель - '''Kisielus''' | ||
+ | |||
+ | Kita lnu - Пучок ільну - ''Griszte'' '''linu''' | ||
+ | |||
+ | Kitayka - Кітайка - ''Austuwas'' '''szyłkinis''' ''płonas'' | ||
+ | |||
+ | Kiwam ręką/głową - Ківаю рукой/галавой - ''Moiu'' '''gałwu'''/'''runku''' ''rc.'' | ||
+ | |||
+ | Kiwam ręką/chodząc/cholebię rękoma idąc/abo nogami śiedząc - Ківаю рукой/ходзячы/трэсьці рукамі/або нагамі седзячы - ''Siubuoiu'' '''runkomis''' | ||
+ | |||
+ | Kiwanie głową - Ківаньне галавай - ''Moimas'' '''gałwu''' | ||
+ | |||
+ | Kiy - Кій - '''Wezdas''' (lit./ros./błg. Вяз - wiąz - kij z gałęzi wiązu)/''pagalis'' | ||
+ | |||
+ | === Kl === | ||
+ | |||
+ | Kładę - Кладу - '''Demi''' (?) '''ku kami''' | ||
+ | |||
+ | Kładę się spać - Кладуся спаць - '''Gułuosi''' (pra-sł. *legti/pol. leżeć/legnąć/przestawka literowa)/'''eymi gułtu''' | ||
+ | |||
+ | Klaistr - Кляйстар - '''Klaystras''' | ||
+ | |||
+ | Kłam/kłamstwo/łeż - Хлусьня/мана/няпраўда - '''''Miałas''''' (pol. mały) | ||
+ | |||
+ | Kłamam/łgę/matam - Хлушу/ілгу - '''''Mełuoiu'''''/''suku'' | ||
+ | |||
+ | Kłamca/łgarz/matacz - Хлус/ілгун/брахун - '''''Mełagis'''''/''sukćius'' | ||
+ | |||
+ | Klamka - Клямка/дзьвярная ручка - ''Ażumeteklis''/ale we współczesnym liet. '''runkena''' | ||
+ | |||
+ | Kłamliwie - Хлусьліва/ілжыва - '''''Mełomis'''''/''sumełu'' | ||
+ | |||
+ | Klamra - Спражка - ''Usa'' '''giełaźine''' | ||
+ | |||
+ | Klamruię - Спражкую - '''Giełaźimis''' ''sukabinu'' | ||
+ | |||
+ | Kłaniam się - Кланяюся - ''Łynkteriu'' '''gałwu'''/''tupauiu'' | ||
+ | |||
+ | Kłapam zębowa - Стукаю зубамі - Taukśiu/tauszkienu '''''duntimis''''' (pra-sł. *dęsna/lit. дзясны) | ||
+ | |||
+ | Kłapanie - Стуканьне - ''Tauszkieimas'' '''''duntimis''''' | ||
+ | |||
+ | Kłapouchy/obwisłych uszu - Абвіслых вушэй - ''Nułaysta'' '''ausis''' (pra-bł-sł. *auṣ-/pra-sł. *uxo) | ||
+ | |||
+ | Klaret wino - Клярэт (?) вінны напой/бардо - '''Winas''' '''nemiełotas'''/'''be melu''' | ||
+ | |||
+ | Klaskam abo klaszczę rękoma - Апладзірую рукамі - '''''Plauksziu''''' '''runkomis'''/''płoiu'' | ||
+ | |||
+ | Kląskam gębą abo ięzykiem - Удараю мордай або языкам - ''Ciauksiu''/'''lezuwiu''' '''''plaukszteriu''''' | ||
+ | |||
+ | Klasztor - Кляштар - '''Klesztarius'''/'''''wienawiete''''' '''giwenunciu miniku''' | ||
+ | |||
+ | Klasztor panieński - Кляштар дзявочы - '''''Wienawiete''''' '''Pannu''' '''Diewuy''' ''atsidawusiu'' | ||
+ | |||
+ | Klasztorny - Кляштарны - '''Klesztarinis''' | ||
+ | |||
+ | Klatka ptasia - Птушкавая клетка - '''Kłetełe paukśćiu''' | ||
+ | |||
+ | Klatka na zwierza - Клетка на зьвера/жывёлу/жывёліну - '''Kłetis zweriu''' | ||
+ | |||
+ | Klątwa kościelna/wyklinanie - Кляцьба/клятва царкоўная/выклінаньне - ''Astkirimas''/''iżmetimas'' '''iz draugies kriksźcioniu katoliku''' | ||
+ | |||
+ | Klausura ksiąg - Кляўзула кніг - ''Apikalos'' '''knigu''' | ||
+ | |||
+ | Klęczący - Той які кленчы - '''Kłupaius''' (ros. клупать) | ||
+ | |||
+ | Klęczę - Кленчу - '''Kłupau'''/'''kłaupiu'''/'''kłupuoiu''' | ||
+ | |||
+ | Klęczenie - Кленчэньне - '''Kłupawimas''' | ||
+ | |||
+ | Klęczkiem/klęcząc - Кленчучы - '''Kłupomis''' | ||
+ | |||
+ | Kleiowy/z klieiu drzewnego - Клеявы/з клею дрэўнага - ''Lipikay''/'''''medźio''''' '''sakay''' | ||
+ | |||
+ | Klękam/padam na kolana - Кленчу/валюся на колена - '''Kłaupiu'''/'''Prykłaupiu''' ''unt'' '''kielu''' | ||
+ | |||
+ | Klękam przed kiem - Кленчу перад кім - '''Kłupau poakim ko'''/'''prikłaupiu''' ''unt '''kielu'''''/''puołu'' '''kielump''' | ||
+ | |||
+ | Klekocę - Клякочу - ''Tauszkienu''/ale we współczesnym liet. '''Kletu''' | ||
+ | |||
+ | Klekotać - Клекатаць - '''Kleketai''' | ||
+ | |||
+ | Klekotka - Ляскотка - ''Tauszkiełe''/ale we współczesnym liet. '''kleketas''' | ||
+ | |||
+ | Klepadło/kloc do ubijania źiemie - Клепадла/кавалак да ўбіваньня зямлі - '''Kułe''' | ||
+ | |||
+ | Klepię/czym płaskiem uderzaiąć kogoś/plaskam - Кляплю/чым пляскам удараюць кагось/пляскаю - '''Plauksziu'''/'''plaukszteriu''' ''arkli'' | ||
+ | |||
+ | Klepki - Дошкі - '''''Medźiaga''''' ''unt draskiniu''/''unt'' '''ałudźiu''' | ||
+ | |||
+ | Kleryk - Сьвятар/клерык - '''Sźwistinis''' (pol. światło) | ||
+ | |||
+ | Klęskacz (Klaskacz) - Той які апладзіруе - '''Plauszkietoias''' | ||
+ | |||
+ | Kley - Клей - '''Sakay'''/''lipikay''/we współczesnym liet. '''klijai''' | ||
+ | |||
+ | Kley ognisty/mokry/rzadki - Клей агнявы/мокры/рэдкі - '''Sakay''' ''skisti'' | ||
+ | |||
+ | Klej z drzew ćiekący - Клей з дрэў цякучы - ''Lipikay''/'''sakay''' | ||
+ | |||
+ | Kley puszcza drzewo - Клей пускае дрэва - '''Łasza''' '''''medźias'''''/'''sakuoia''' | ||
+ | |||
+ | Kliniasto czynię/klinem puszczam - Клінавата раблю/клінам пускаю - '''Klinu''' ''łaydźiu'' | ||
+ | |||
+ | Klistera (lewatywa)/lekarstwo - Клізьма/лекарства - ''Waystas'' '''wienas klisterios''' | ||
+ | |||
+ | Klisterę komu dać - Клізьму каму даць - '''Klisteriu duomi''' | ||
+ | |||
+ | Klisterę wziąć - Клізьму ўзяць - '''Klisteriu imt''' | ||
+ | |||
+ | Kłobuczki rożey nierozwitey - Бутоны ружы неразьвітай - '''Gałwełes roźiu nieiż'''''sikietusiu'' | ||
+ | |||
+ | Kłocę (mieszam) piwo/wino/etc. - Мяшаю піва/віно/і інш. - ''Drumsciu'' '''ału'''/'''winu''' ''rc.'' | ||
+ | |||
+ | Klon - Клён - '''Klawas''' | ||
+ | |||
+ | Klonowy - Клянавы - '''Klawinis''' | ||
+ | |||
+ | Kłosów zbieranie/pokłosie/pograbianie po żeńcach - Зьбіраньне каласоў - ''Warpu'' '''rinkimas'''/''warpa'''''rynkte''' | ||
+ | |||
+ | Kluię - Калю - '''Kału''' ''Snuku'' | ||
+ | |||
+ | === Km === | ||
+ | |||
+ | Kmieć/rolnik - Кмець/земляроб/селянін/мужык/рольнік/араты - '''Artoias'''/'''kiemionis''' | ||
+ | |||
+ | Kmiecy - Мужыцкі/сялянскі - '''Kiemioniszkas''' | ||
+ | |||
+ | Kmin - Кмен - '''Kminay''' | ||
+ | |||
+ | Kmiotka (żona kmiecia) - Кметка/сялянка - '''Kiemionka''' | ||
+ | |||
+ | Kmotr/chrzesnty oćiec - Кум/хрышчоны бацька (w st-lit. кмотръ) - '''Kumas''' | ||
+ | |||
+ | === Kn === | ||
+ | |||
+ | Knot do świece/do lampy - Кнот да сьвечкі/да лямпы - '''Knatas''' | ||
+ | |||
+ | Knot do rany - Кнот да раны - '''Knatelis''' ''źieyzdosp'' '''pridedamas''' | ||
+ | |||
+ | Knuię (Knieje?) - Густы лес/нетры/трушчоба - ''Runtau'' '''''medźiu''''' | ||
+ | |||
+ | === Ko === | ||
+ | |||
+ | Kobiel/kobiałka - w st-lit. Кобелка/кошык - '''Karbija''' ''pinta'' | ||
+ | |||
+ | Kobierzec - Каберац - '''Kauras''' | ||
+ | |||
+ | Kobierzec Adźiamski - Пэрскі каберац - '''Kauras Persiszkas''' | ||
+ | |||
+ | Kobyła/klacz - Кабыла/кабыліца - '''Kumełe'''/''aszwa'' | ||
+ | |||
+ | Kobylenie/kobylina - Вострае дрэва перад брамой/бар'ер - ''Azunstakłes gały'' '''ulićiu''' | ||
+ | |||
+ | Kobyli - Кабылін - '''Kumełes''' | ||
+ | |||
+ | Kobyłka u pętlic/aftek - Гафт - ''Usełe'' '''apliko''' | ||
+ | |||
+ | Kobza - Кобза - '''Instrumentas muzyku'''/później '''kobza''' | ||
+ | |||
+ | Koc - Плед - '''''Dungałas''''' ''warsnotas''/'''gunia'''/we współczesnym liet. '''pledas''' | ||
+ | |||
+ | Kocham się w czym - Кахаюся ў чым - '''''Gieriuosi''''' '''kami'''/'''milu''' (lit. Міласьць/pol. miłość) '''ku''' | ||
+ | |||
+ | Kochanek czyi/kochanie - Каханак чый - '''Meyłe''' ''kieno'' | ||
+ | |||
+ | Kochanie - Каханьне - '''''Gierius'''''/dopełniacz - '''''geriaus'''''/''megumas'' | ||
+ | |||
+ | Kocię - Кацяня/кацянё - '''Kataytis''' | ||
+ | |||
+ | Koćiec ptaszy/klatka karmna - Птушкавая/кормная клетка - '''Kłetełe kurioy pakszcius''' ''peni''/'''pauksztinićia''' | ||
+ | |||
+ | Koćiec gęsi - Гусіная клетка - '''Zusinicia''' | ||
+ | |||
+ | Koćiec kaczy - Качыная клетка - '''Untinicia''' | ||
+ | |||
+ | Koćieł (kocioł) - Кацёл - '''Katiłas''' | ||
+ | |||
+ | Koćielek - Кацёлак - '''Katiłelis''' | ||
+ | |||
+ | Kocowy/z koca - Зь пледа - '''Iż gunios''' | ||
+ | |||
+ | Kocyk - Малы плед - '''Gunełe'''/we współczesnym liet. '''pledelis''' | ||
+ | |||
+ | Koczkodan/kot morski - Малпа/мартышка (w znaczeniu herba Марскі Кот) - '''Katas marinis''' | ||
+ | |||
+ | Koczor/pieniądz - Грош - '''Pinigas''' | ||
+ | |||
+ | Koię/błagam - Благаю/малю - '''Małdau''' (lit. Маліць) | ||
+ | |||
+ | koka kokosz/kwakam - Квакае курыца - '''kwaksi''' ''wiszta'' | ||
+ | |||
+ | Kokosz nieśna - Курыца якая носіцца - ''Wiszta'' '''neszunti'''/'''kuri''' ''desti'' | ||
+ | |||
+ | Kokosz co się wywiodła/kwoczka - Квочка/квахтуха - '''Kwerkszłe''' | ||
+ | |||
+ | Kolący/ościsty - Востры/асьцісты - '''Akstynuotas'''/''digus'' | ||
+ | |||
+ | Kołaczek aptekarski/kołaczki - Калачак аптэкарскі? - ''Kusnelis''/''spirełe'' '''iż aptiekos''' | ||
+ | |||
+ | Kolanko we źdźble/rozgach/etc. - Каленка ў сьцяблі і інш. - '''Kielis''' | ||
+ | |||
+ | Kolankowaćieię/w kolanka rostę - Каленкавацею?/расту ў каленку - '''Kieluoiu''' | ||
+ | |||
+ | Kolankowato - Каленкавата - '''Kieluotay''' | ||
+ | |||
+ | Kolankowatość - Каленкаватасьць - '''Kieliste''' | ||
+ | |||
+ | Kolankawaty/knotawaty - Каленкаваты/кнатаваты - '''Kieluotas''' | ||
+ | |||
+ | Kolano - Колена - '''Kielis''' | ||
+ | |||
+ | Kolasa (koło) nakryta - Прыкрытае кола - '''Weźimas''' ''dingtinis'' | ||
+ | |||
+ | Kolca abo ogniwka w pancerzu - Калюшка або калцо ў панцыру - ''Vsos'' '''serdoko''' | ||
+ | |||
+ | Kolę/kołem idę/krążę - Калю/колям іду/кружляю - ''Aplink'' '''eymi'''/''sukuosi''/''apsukay'' '''eymi''' | ||
+ | |||
+ | Kolę co kogo w oczy - Калю што каго ў вочы - '''Bado''' (pol. badam?) '''akis''' | ||
+ | |||
+ | Kolęda - Калядка - '''Koleda''' | ||
+ | |||
+ | Kolęduię - Калядую - '''Kaleduoiu''' | ||
+ | |||
+ | Koleią co czynię - Раблю нешта па чарзе - '''Eeylu ku darau''' | ||
+ | |||
+ | Kołek ostry - Востры калок - '''''Wirbałas''''' (pol. wierzba) '''asztrus''' | ||
+ | |||
+ | Kołem/kołkiem/w koło co czynię - Пастаянна нешта раблю - ''Apsukay'' '''ku darau'''/''aplimkay'' | ||
+ | |||
+ | Kolera (żółć) - Жоўць - ''Dregnumas'' '''wienas''' '''terp''' (pol. cierpienie) '''kieturiu''' '''tulźis''' | ||
+ | |||
+ | Kolera choroba - Халера хвароба - ''Liga'' '''kolera''' | ||
+ | |||
+ | Koleryczny/kolery śiłą maiący - Халерычны - ''Dregnumu '''turis''' '''koleru''' | ||
+ | |||
+ | Koleryczny/kolerę ćierpiący - Халерычны/які цярпіць ад халеры - '''Koleru negailis''' | ||
+ | |||
+ | Koley na kogo - Чарга на каго - '''Eeyla''' ''unt'' '''ko''' | ||
+ | |||
+ | Kolikę (kolkę) ćierpiący - Які на коліку цярпіць - ''Diguli'' '''turis''' | ||
+ | |||
+ | Kolikę ćierpię - Коліку цярплю - ''Digułu'' '''negalu'''/''sergu'' | ||
+ | |||
+ | Kolká/głowká koląca ná ośćie/ná łopianie - Прыемная галоўка на чартапалоху/на лопуху - '''Gałwa''' ''warnałeśio''/''dagilo'' | ||
+ | |||
+ | Kołnierz u szaty - Каўнер - '''Kołnierius''' | ||
+ | |||
+ | Koło zgromadzenie ludzi - Сход лудзей - '''Draugie''' | ||
+ | |||
+ | Kołpaczek/kołpak - Каўпачак/каўпак - '''Kałpokas''' | ||
+ | |||
+ | Komedya - Камэдыя - '''Komedia''' | ||
+ | |||
+ | Komedią stroję - Камэдыяй раблю - '''Komediu darau''' | ||
+ | |||
+ | Komedyiny - Камэдыйны - '''Komedijnis''' | ||
+ | |||
+ | Komenda - Адміністрацыя парафіі - ''Rupestis ape kieno'' '''pleboniju''' | ||
+ | |||
+ | Komendarz - Адміністратар парафіі - '''''Wietinikas''''' '''plebono''' | ||
+ | |||
+ | Komiega - Камяга - '''Eldija''' ''izdrosta'' | ||
+ | |||
+ | Komin w izbie/abo w śieni/w komorze dla paleńia ogńia - Комін/дымаход - '''Kaminas''' | ||
+ | |||
+ | Kominnik (kominiarz) - Камінар - '''Kamienu''' '''''szławeias'''''/''izbrakitoias'' | ||
+ | |||
+ | Komitywa/towarzysto podróżne - Кампанія/падарожнае таварыства - '''Draugie''' ''kielinga'' | ||
+ | |||
+ | Komora/mieszkańie abo schowańie - Камора/кватэра - '''Kamara''' | ||
+ | |||
+ | Komora naiemna - Найманая кватэра - ''Pasumditi'' '''namay''' | ||
+ | |||
+ | Kamorczasty/komorek śiła maiący - Каморавы - '''Kamaringas'''/'''daug kamarie''' ''turis'' | ||
+ | |||
+ | Komorka - Каморка - '''Kamarełe''' | ||
+ | |||
+ | Komorka w szkatule/w kalećie/w szafie/etc. - Каморка ў шкатулцы/у мяшку/у шафе/і г.д. - '''Kamarełe skrineley'''/'''kolitoy'''/''rc.'' | ||
+ | |||
+ | Komorne - Аплата/чынш - ''Mokiestis ażu'' '''dali namu''' ''sumditu'' | ||
+ | |||
+ | Komora/komorą u kogo mieszkaiący - Пастаялец - '''Giwentoias kieno kamaro''' | ||
+ | |||
+ | Komornik/Urzędnik Pańskiey/Królewskiey komorze przełożony - Ураднік пры двары які выконвае функцыі судзьдзі - '''Kamarnikas''' | ||
+ | |||
+ | Komorny - Пакаёвы слуга/ахоўнік - '''Kamarinis''' | ||
+ | |||
+ | Kompas - Компас - '''Adinikas saułinis neśioiamas''' | ||
+ | |||
+ | Kompas morski - Марскі компас - ''Sudine'' '''mariu zwayzdes''' ''roditine''/''Adata'' '''mariniku''' | ||
+ | |||
+ | Kompatura/kopertura - Пэргамэнт - '''Pargaminas''' | ||
+ | |||
+ | Kompleksia - Комплекс - '''''Gieras'''''/'''sweykas''' ''kunas'' '''iż''' ''prigimimo'' | ||
+ | |||
+ | Kompleksiey miękkiey/rozkoszney/człowiek subtelnego ciała - Мяккага/Цудоўнага камплексу/чалавек далікатнага цела - '''Minkszta'''''kunis''/'''minkszto'''/'''moteriszko''' ''kuno żmogus'' | ||
+ | |||
+ | Kompleksiey miękkość delikacka - Далікатная мяккасьць камплексу - '''Minksztibe''' ''kuno''/''łapibe''/''łapumas'' | ||
+ | |||
+ | Kompozycya szkolna/pisańie dla ćwiczeńia w łaćińie - Практыкаваньне лаціны - ''Pratinimasis'' '''łotinoy''' | ||
+ | |||
+ | Komża kapłańska - Сьвятарская комжа - ''Rubas'' '''kunigu lininis''' ''trumpas''/we współczesnym liet. '''Kamża''' | ||
+ | |||
+ | Komżą noszący na sobie/w komżą ubrany - Які комжу носіць на сабе - '''Bałta'''''rubis'' '''kunigas'''/'''bałtays''' ''rubas apwiłktas'' | ||
+ | |||
+ | Koń chudy - Худы Конь - ''Arklis'' '''liesas''' (pra-sł. *лихъ) | ||
+ | |||
+ | Koń powodny - Запасны конь - '''Pawadnikas''' | ||
+ | |||
+ | Koń wodny/rzeczny (hipopotam) - Гіпапатам/Бэгемот - ''Arklis'' '''wundeninis''' | ||
+ | |||
+ | Koń z oślice - Конь з асьліцай - ''Arklis'' '''iz aślićios''' | ||
+ | |||
+ | Koń zrzucający - Сьцягнуты конь - ''Arklis'' '''metus''' | ||
+ | |||
+ | Konam - Паміраю - '''Mirsztu''' | ||
+ | |||
+ | Konanie/umieranie - Паміраньне - '''Mirimas''' | ||
+ | |||
+ | Końcerz (dzida) - Дзіда - ''Badoma'' '''giełaźis kareywiu''' | ||
+ | |||
+ | Końcowy - Канцавы - '''''Galinis''''' | ||
+ | |||
+ | Kończę rzecz/mowę - Кончу мову - ''Baygiu'' '''''kałbu''''' | ||
+ | |||
+ | Konfekt z czego - w st-lit. Конфектъ/współcześnie Ласунак - '''Konfektas''' | ||
+ | |||
+ | Koniec - Канец - '''''Gałas'''''/''pabayga''/''krasztas'' | ||
+ | |||
+ | Koniec spraw - Канец спраў - '''''Gałas''''' ''darbu''/''pastatimas''/'''śirdis'''/'''kuriu daro''' ''kas dayktu'' '''kiekwienu''' | ||
+ | |||
+ | Konik/zrzebiec - Конік/жарабя - '''Kumelis''' | ||
+ | |||
+ | Koniuszy - Канюшы/стайнік - ''Żirginikas''/''żirginićios'' '''waldźitoias''' | ||
+ | |||
+ | Konop - Канапля - '''Kanape''' | ||
+ | |||
+ | Konopka ptak/dzwoniec - Зелянушка звычайная - '''Kanapine pauksztełe'''/we współczesnym liet. '''Żaliukė''' | ||
+ | |||
+ | Konopniany - Канапляны - '''Kanapinis'''/'''iż kanapiu''' | ||
+ | |||
+ | Końskie stado - Конскі статак - '''Stodas''' ''arklu'' | ||
+ | |||
+ | Konstellacya/gwiazd na niebie rozłożenie czasu narodzenia czyiego - Сузор’е - '''Źwayzdźiu''' ''eyla''/'''po kuriu''' ''kas gime'' | ||
+ | |||
+ | Kontent/przestáiący ná czym - Кантэнт - '''Perstoius''' ''unt'' '''ko''' | ||
+ | |||
+ | Kontryfał/cyna przednia/abo Angielska - Цына з Ангельшчыны - '''Cina iż Anglios''' ''łabay'' '''''giera''''' | ||
+ | |||
+ | Konwalia/lilyika/lanka/lanuszka - Ландыш/камвалея - '''Łaniśius''' | ||
+ | |||
+ | Konwisarz - Канвісар - '''Łeieias''' (pol. lejący?) ''warpu''/''zibintuwiu''/''bludu'' '''iż cinos'''/''rc.'' | ||
+ | |||
+ | Kopa pieniędzy/ksiąg etc. - Капа грошы/кніг і да т.п. - '''Seśios deśimtis kapa ko''' | ||
+ | |||
+ | Kopa śiana - Куча сена - '''Kupetis'''/''kugis'' '''śieno''' | ||
+ | |||
+ | Kopanka/Niecka - Копанка - '''Niekoćia'''/'''kapone''' | ||
+ | |||
+ | Koperwas (siarczan) - Купарвас - '''Sunka iż rudu'''/''iuoda''/'''rauduona'''/'''żala'''/''rc.'' | ||
+ | |||
+ | Kopr swoyski - Кроп - '''Krapay''' | ||
+ | |||
+ | Kopr włoski - Фэнхель - '''Krapay wałakiszki''' | ||
+ | |||
+ | Kopyt całych okrągłych/nierozdwoionych - Цэлых капыт акруглых - '''Kanapu ciełu ne''' ''perskiełtu'' | ||
+ | |||
+ | Kopyt rozdwoionych bydle - Капыт раздвоеных быдла - '''Kanapu''' (metateza) ''perskiełtu'' | ||
+ | |||
+ | Kopyta u nóg maiący - Капыта ў ног маючы - '''Kanapas''' ''turis'' | ||
+ | |||
+ | Kopyto u bydlęćia - Капыта ў быдла - '''Kanapa'''/'''nagas''' | ||
+ | |||
+ | Kopyto rozdwoione - Капыта раздвоенае - '''Kanapa''' ''perskiełta'' | ||
+ | |||
+ | Kor/abo chor/myeysce w kośćiele dla śpiewakow - Хор - '''Wiszkos Bażnicioy''' (Ganek kościelny)/we współczesnym liet. '''Choras''' | ||
+ | |||
+ | Korab (okręt) - Карабель - '''Eldija''' ''pridingta''/'''skrinia''' ''Noes'' | ||
+ | |||
+ | Koral - Караль - '''Koralus''' | ||
+ | |||
+ | Korbacz - Карбач - '''Batogas''' ''drutas'' | ||
+ | |||
+ | Kord - Корд - '''Kardas''' | ||
+ | |||
+ | Kordyaczny - Ненармальны/адчуваючы "боль у сэрцы" - '''Sirdies''' ''sopuli'' '''darus''' | ||
+ | |||
+ | Kordyaka - Ненармальны чалавек які адчувае "боль у сэрцы" - '''Sirdies''' ''sopulis'' | ||
+ | |||
+ | Kornećista - Карнецысты - '''Kuris''' ''unt'' '''sapiełkos raginies''' ''żaydźia'' | ||
+ | |||
+ | Kornet - Карнет - '''Sapiełka''' (dialektalne lit. Сапёлка - dudy) '''ragine''' | ||
+ | |||
+ | Korona królewska - Каралеўская карона - '''Karuna karaliszka''' | ||
+ | |||
+ | Korona/koronka/różaniec paćiorki - Пацерачкавы ружанец/ружоўнік - '''Karuna poterius'''/we współczesnym liet. '''Rożinys'''/'''rożanczius'''/'''rożinis'''/'''rożynas''' | ||
+ | |||
+ | Koronacya Króla - Каранацыя Караля - '''Karunawoimas''' | ||
+ | |||
+ | Koronki u szat białych wyszywanych - Карункі ў белых/вышываных вопратках - ''Mazgieley krasźtuose izśiuwineiuosa'' '''karunkiełes''' | ||
+ | |||
+ | Koronowany/w koronie - Каранаваны - '''Karunawotas''' | ||
+ | |||
+ | Koronuię kogo - Караную каго - '''Karunawoiu''' | ||
+ | |||
+ | Koriander (Kolendra) - Каляндра - '''Koriandras'''/we współczesnym liet. '''Kalendra''' | ||
+ | |||
+ | Korytko - Карытка - '''Łowelis''' (pol. ława/lit. лава?)/'''prakartelis''' | ||
+ | |||
+ | Koryto - Карыта - '''Łowis'''/'''prakartas''' | ||
+ | |||
+ | Korzec - Бушаль? - '''Kietwirtis''' | ||
+ | |||
+ | Korzeń - Корань - '''Szaknis''' (pol. sęk/lit./ros./ukr. Сук/pr-wsch-sł. сѫкъ/pra-sł. *sǫkъ) | ||
+ | |||
+ | Korzenie aptekarskie wonne - Аптэкарскія духмяныя карані - '''Szaknis''' ''brungiu'' '''zolu''' | ||
+ | |||
+ | Korzenię się - Каранюся - '''Szaknis''' ''iremiu''/'''iłeydźiu'''/'''szakninuosi''' | ||
+ | |||
+ | Korzenistość - Караністасьць - '''Daugielis szakniu''' | ||
+ | |||
+ | Korzenisty - Караністы - '''Szakningas'''/'''daug szakniu''' ''turis'' | ||
+ | |||
+ | Korzenny kram - Карэнная крама - '''Taworas kuriami szaknis''' ''parduost'' | ||
+ | |||
+ | Korzennik - Карэннік - '''Szakniu''' ''pordaweias'' | ||
+ | |||
+ | Korzenny - Карэнны - '''Szakningas''' | ||
+ | |||
+ | Korzonek - Кареньчык/карашок - '''Szaknełe''' | ||
+ | |||
+ | Kos ptak - Дрозд чорны - '''Warnenas''' (pol. wrona)/we współczesnym liet. ''juodasis'' '''strazdas''' (drozd czarny) | ||
+ | |||
+ | Kość - Косьць - '''Kaułas''' (pra-bł-sł. *Káuˀlas/pol. kulsza/ros. кульша) | ||
+ | |||
+ | Kość odbieram - Косьць атрымліваю - '''Kaułus''' ''iszimu'' | ||
+ | |||
+ | Kośćiany - Касьцяны - '''Kaulinis''' | ||
+ | |||
+ | Kośćielny - Царкоўны/касьцельны - '''Baźnićiszkas'''/'''baźnićios''' | ||
+ | |||
+ | Kośćielny (zawód) - Дзяк/рызьнічы/царкоўны ватаўнік - '''Baźnićinikas'''/'''baźnićios priweyzdetoias''' | ||
+ | |||
+ | Kośćiół/względem person - Царква/касьцёл - ''Surinkimas''/'''krikśćioniu''' ''tikru'' | ||
+ | |||
+ | Kośćiół materyalny/Dom Boży - Царква/касьцёл/бажніца/храм - '''Baźnicia''' (lit. Бажніца)/'''namay Diewo''' | ||
+ | |||
+ | Kośćiół opatruię/kośćioła pilnuię - Царкву даглядаю - '''Baźnićios priwuyżdźiu''' | ||
+ | |||
+ | Kośćiół starego zakonu - Царква старага ордэна - '''Baźnicia''' ''seno'' '''testamento''' | ||
+ | |||
+ | Kościsty - Касьцісты - '''Kaulingas''' | ||
+ | |||
+ | Kośiarz/kośnik - Касец - '''Sieno'''''piuwis'' | ||
+ | |||
+ | Kost/Kosmek wełny - Касмыль/касмык валасоў - '''Warsa''' (lit. Ворса)/''sruoga'' | ||
+ | |||
+ | Kosmatki/truskawki - Суніцы садовыя/трускаўкі - '''Uogos''' ''maknotos'' '''wirszuy''' (lit. верх)/''maknas'' '''wirszuy''' ''tury''/we współczesnym liet. i żm. '''Braszkės''' (pol. moroszka/ros. морошка)/we współczesnym żm. '''Troskaukos''' | ||
+ | |||
+ | Kośnica (kostnica) - Морг/трупярня/марцьвецкая/пакойніцкая - '''Kaulinićia''' | ||
+ | |||
+ | Kostera (człowiek grający w kości) - Той хто гуляе ў косьці - '''Kaulinikas''' | ||
+ | |||
+ | Kosterski - Касьцяны - '''Kaułelnikinis''' | ||
+ | |||
+ | Kosterstwo - Гуляньне ў косьці - '''Kaułeniste''' | ||
+ | |||
+ | Kosteruię - Гуляю ў косьці - '''Kaułeluoiu'''/'''kaułeleys''' ''zaydźiu'' | ||
+ | |||
+ | Kostka/kosteczka - Костка - '''Kaułelis''' | ||
+ | |||
+ | Kostka/figura kwadratowa na wszystkie strony/квадратная фігура ва ўсія бакі - Костка - '''Figura kietwiruota'''/'''kietwirtuotine''' | ||
+ | |||
+ | Kostka/nogi część - Костка/нагі часьць - '''Kulnis''' | ||
+ | |||
+ | Kostka w roboćie sadzoney (tessera) - Тэссэра? - '''Kaułelis''' ''deiamas darbi'' '''kokiami''' | ||
+ | |||
+ | Kostka/abo kostki do grania - Костка да гуляньня - '''Kaułaley''' ''zayśliniey'' | ||
+ | |||
+ | Kostki gra/abo kostek gra - Гульня ў косьці - ''Zaysłas'' '''kaułaleys''' | ||
+ | |||
+ | Kostek rzucanie - Кіданьне костак - '''Metimas kaułelu''' | ||
+ | |||
+ | Kosz - Кошык - ''Sudaretis''/''retis''/''pinie''/we współczesnym liet. '''kaszikas''' | ||
+ | |||
+ | Kosz do cedzenia - Кошык да цадзэньня - '''''Kosztuwis''''' (pol. kasza/ros. каша) | ||
+ | |||
+ | Kosz tatarski - Кош татарскі - ''Karioweydźio'' '''totoriu''' ''primieij karieywiey''/we współczesnym liet. '''Totoriu koszas''' | ||
+ | |||
+ | Koszałek/koszykow materia - Кошык - '''Materia''' ''pinkło'' | ||
+ | |||
+ | Koszenie - Кашэньне - '''Sienu'''''piute'' | ||
+ | |||
+ | Kosztować daię - Каштаваць даю - '''Duomi''' ''paragaut'' | ||
+ | |||
+ | Kosztuię w przód - Каштую ў перад- '''Pirm''' ''paragauiu'' | ||
+ | |||
+ | Koszula - Кашуля - '''''Marszkiniey''''' (pra-sł. merža/lit. мярэжа/etc.) | ||
+ | |||
+ | Koszulę szyiący/koszulnik - Ткач/кравец кашуль - '''''Marszkinikas''''' | ||
+ | |||
+ | Koszyk/koszyczek - Кошык/кошычак - ''Retelis''/we współczesnym liet. '''Kaszelė''' | ||
+ | |||
+ | Kot/kotka - Кот/котка - '''Katinas''' | ||
+ | |||
+ | Kotlarski - Медніцкі/катлярскі - '''Katilausp''' ''prigulis'' | ||
+ | |||
+ | Kotlarski warsztat/kuźnia - Медніцкая/катлярская майстэрня/кузьня - '''Katlinićia kałwe''' | ||
+ | |||
+ | Kotlarstwo - Медніцтва/катлярства - '''Katleriste''' | ||
+ | |||
+ | Kotlarz - Меднік/катляр - '''Katilus''' | ||
+ | |||
+ | Kotna owca - Цяжарная аўца - '''''Gieringa''''' '''awis''' | ||
+ | |||
+ | Kotwica - Якар - '''Katas''' | ||
+ | |||
+ | Kotwiczna lina - Якарная вяроўка - '''Katine lina''' | ||
+ | |||
+ | Kotwiczny - Якарны - '''Katinis''' | ||
+ | |||
+ | Kowal - Каваль - '''Kalwis''' | ||
+ | |||
+ | Kowalski - Кавальскі - '''Kalwiszkas''' | ||
+ | |||
+ | Kowalstwo - Кавальства - '''Kawoliste''' | ||
+ | |||
+ | Kowany/kuty/bity - Каваны - '''Kałtas''' | ||
+ | |||
+ | Kowany/podkowany/okowany - Падкаваны/акаваны - '''Apkałtas''' | ||
+ | |||
+ | Koza - Каза - '''Oszka''' | ||
+ | |||
+ | Koza dźika/skalna (sarna) - Казуля - '''Stirna''' (pra-sł. *sьrna) | ||
+ | |||
+ | Kozacy/kozactwo - Казакі/казацтва - '''Kazokay'''/'''kazokiste''' | ||
+ | |||
+ | Koźi - Казіны - '''Oszkinis'''/'''oszkos''' | ||
+ | |||
+ | Koźiarnia - Памяшканьне для коз - '''Oszkine''' ''pune'' | ||
+ | |||
+ | Koźiarz/koźlarz - Казіны пастух - '''Oszkinikas'''/'''oszku''' ''piemuo'' | ||
+ | |||
+ | Koźieł czyszczony - Казёл чышчаны - '''Oźis''' ''romitas'' | ||
+ | |||
+ | Koźieł nieczyszczony - Казёл нечышчаны - '''Oźis''' ''neromitas'' | ||
+ | |||
+ | Koźiełek - Казёлак - '''Oźielis''' | ||
+ | |||
+ | Koźiełek ptak/baranek (bekas kszyk) - Бакас - '''Oźielis pauksztis''' | ||
+ | |||
+ | Koźionogi - Казінанагі - '''Oszka'''''kois'' | ||
+ | |||
+ | Kozka - Казінка - '''Oszkiełe''' | ||
+ | |||
+ | Koźlę - Казьляня - '''Oszkielis'''/'''oszkietis''' | ||
+ | |||
+ | Kozłowy - Казловы - '''Oźinis'''/'''oźio''' | ||
+ | |||
+ | Kozły/kobylice do tarćia drew - Казлы - '''Oźiey''' | ||
+ | |||
+ | Kozodoy pastucha - Даяр коз/пастух - '''Oszka'''''mełźe'' | ||
+ | |||
+ | Kożuch na mleku warzonym - Пенка на малаку вараным - '''Płene''' | ||
+ | |||
+ | === Kr === | ||
+ | |||
+ | Kra - Крыга - '''Iżas''' (pra-bł-sł. *īˀźjāˀ) | ||
+ | |||
+ | Kracę/kratą kogo ogradzam - Кратай каго абгароджваю - '''Krotu ażudarau''' | ||
+ | |||
+ | Kraćiasty - Клецісты/клятчасты - '''Krotinis''' | ||
+ | |||
+ | Krakanie - Кваканьне/краканьне - '''Grioimas''' (przejście "g" w "k")/potem '''krauksėjimas''' | ||
+ | |||
+ | Krakow - Кракаў - '''Krokawa''' | ||
+ | |||
+ | Kramarka - Крамніца/гандлярка/прадаўніца/прадаўшчыца - '''Tawornikie'''/'''pawordeia''' (lit. прадавец/прадаўшчыца/прадаваць) | ||
+ | |||
+ | Kramarski - Гандлявы - '''Taworninis'''/'''taworiszkas''' | ||
+ | |||
+ | Kramarstwo - Гандлярства - '''Taworine''' (pol. towar) | ||
+ | |||
+ | Kramarz/kramnik - Крамар/крамнік/гандляр/прадаўнік/прадавец - '''Tawornikas''' | ||
+ | |||
+ | Kramnica/kram - Крама - '''Taworas''' | ||
+ | |||
+ | Krasa/gładkość (piękno) - Краса/прыгажосьць/хараство - '''''Graźibe''''' (pol. groźny) | ||
+ | |||
+ | Krasno - Прыгожа - '''''Grazey''''' | ||
+ | |||
+ | Krasny/gładki - Прыгожы - '''''Grażus''''' | ||
+ | |||
+ | Krasomówstwo/krasomówska nauka - Красамоўства/красамоўская навука - '''''Grazy kałba'''''/''gausi'' '''''kałba''''' | ||
+ | |||
+ | Krasomówstwa zażywam - Красамоўства прымаю - '''''Graźiey kałbu''''' | ||
+ | |||
+ | Krasomówca - Прамоўца/красамоўца - '''''Graźiakalbis'''''/'''''gausiakalbis''''' | ||
+ | |||
+ | Krasomówski mistrz - Красамоўскі майстар - ''Mokitoias'' '''''graźios kałbos''''' | ||
+ | |||
+ | Krasomówski uczeń - Красамоўскі вучань - ''Mokitinis'' '''''graźios izkałbos''''' | ||
+ | |||
+ | Krasomówskie/po krasomówsku - Красамоўска/па-красамоўску - '''''Iżkałbetinay''''' | ||
+ | |||
+ | Krasomówskie ćwiczenie - Красамоўскае практыкаваньне - '''''Pratinimasis''''' (lit. пратаць/упратаць/прыпратаць) '''''graźioy iszkałboy''''' | ||
+ | |||
+ | Krasomówskie się ćwiczę - Практыкую красамоўства - '''''Pratinuosi graźioy iżkałboy''''' | ||
+ | |||
+ | Krata - Крата - '''Krotas''' | ||
+ | |||
+ | Krata mularska/droćiana/z lask/etc. - Крата мулярская/драцяная і г.д. - '''Sietas''' (pol. siatka?) '''mieło''' | ||
+ | |||
+ | Kratka - Кратачка? - '''Krotełe''' | ||
+ | |||
+ | Krawędź łoszka/letra - Край ложка/пледа - ''Szalis'' '''łowos'''/''patało'' | ||
+ | |||
+ | Kray świata, który okiem obeyrzeć może - Край сьвета, які вокам паглядзіць можа - ''Dala'' '''swieto akims''' ''regimas'' | ||
+ | |||
+ | Kredencerz śrebrowy - Крэдэнцар - ''Azuweyzdetoias sudu'' '''śidabriniu''' ''skomios'' | ||
+ | |||
+ | Krekorze kokosz - Кракае курыца - '''Karkia''' ''wiszta'' | ||
+ | |||
+ | Kreple/ćiasto smażone - Бліны - '''Blinay''' | ||
+ | |||
+ | Krekaią żórawie/gęsi - Кракаюць жураўлі/гусі - '''Karksi gierwes''' (przejście "g" w "ż") | ||
+ | |||
+ | Krekanie/krzyk gęsi/żórawi - Краканьне - '''Krurkśieimas''' | ||
+ | |||
+ | Kres/koniec - Канец - '''''Gałas''''' | ||
+ | |||
+ | Kreska - Лінія/рыса - '''Linia'''/''brukśiełe''/''brukśis''/''brukśielis'' | ||
+ | |||
+ | Kret - Крот - '''''Kurmis''''' (pra-bł-sł. *kirmis/pra-sł. *čьrvь) | ||
+ | |||
+ | Kreta (Kreda) - Крэйда/мел - '''Kreyda'''/'''miełas''' | ||
+ | |||
+ | Kretny/krety siłą maiący - Крэйдавы/мелавы - '''Kreydingas'''/'''daug kreydos'''/'''mieło''' ''turis'' | ||
+ | |||
+ | Kretowany/kretą bielony - Крэйдай бяляны - '''Miełu pabaltinas'''/'''pamielitas''' | ||
+ | |||
+ | Kretowy - Крэйдавы/мелавы - '''Kreydinis''' | ||
+ | |||
+ | Krew w ćiele ieszcze - Кроў у целе яшчэ - '''Krauias''' | ||
+ | |||
+ | Krew ćiekąca z ćiała/abo wypuszczona - Цякучая кроў - '''Krauias tekus'''/''warwus'' | ||
+ | |||
+ | Krew w sobie maiący - Кроў у сябе маючы - '''Krauingas'''/'''kraiu''' ''turis'' | ||
+ | |||
+ | Krobia - w st-lit. Кобелка/кошык - '''Karbija''' | ||
+ | |||
+ | Kroczę/sporo idę - Хаджу - ''Zingiu''/''didźieys zingsnieys''/''szuoleys'' '''eymi''' | ||
+ | |||
+ | Krokodyl - Кракадзіл - '''Krakadilus''' | ||
+ | |||
+ | Krol - Кароль - '''Karalus''' | ||
+ | |||
+ | Krolestwo - Каралеўства - '''Karaliste''' | ||
+ | |||
+ | Krolewic - Каралевіч - '''Karalunas''' | ||
+ | |||
+ | Krolewna - Каралеўна - '''Karalićia''' | ||
+ | |||
+ | Krolewska wakancya (posada) - Каралеўская вакансія - ''Tarpe'' '''karalistes''' | ||
+ | |||
+ | Krolewski/krolowi własny - Каралеўскі - '''Karaliszkis''' | ||
+ | |||
+ | Krolewski namiestnik - Каралеўскі намесьнік - '''''Wietinikas''''' '''karalaus'''/''unt bukłes'' '''karalaus essus''' | ||
+ | |||
+ | Krolewskie/po krolewsku - Каралеўска/па-каралеўску - '''Karaliszkay''' | ||
+ | |||
+ | Krolik (Regulus) - Рэгул/Сэрца Львінае - '''Karałelus''' | ||
+ | |||
+ | Królik zwierzę - Трус - '''Kralikas'''/we współczesnym liet. '''Triuszis''' | ||
+ | |||
+ | Krolowa - Каралева - '''Karaliene''' | ||
+ | |||
+ | Kroluię - Каралюю - '''Karalauiu''' | ||
+ | |||
+ | Kronika/roczne dźieie - Хроніка - ''Metines'' '''knigos'''/''suraszas metiniu weykału''/''tapusiu metuose'' | ||
+ | |||
+ | Kropelka - Крапелька - '''Łaśielis''' | ||
+ | |||
+ | Kropidło - Крапіла - '''''Taszkieła''''' (pol. cieknąć?) | ||
+ | |||
+ | Kropidlnica - Крапільніца - '''''Taszkinićia''''' | ||
+ | |||
+ | Kropię/pokrapiam - Краплю - '''''Taszkiu''''' | ||
+ | |||
+ | Kropię około - Акраплю - '''''Aptaskau''''' | ||
+ | |||
+ | Kropienie - Крапленьне - '''''Taszkimas''''' | ||
+ | |||
+ | Kropla pisarska - Пісьменьніцкая крапля? - '''''Taszkielis'''''/''raśitoiu'' '''''taszkas''''' | ||
+ | |||
+ | Kropla/kapka - Кропля/капля - '''Łaśielis'''/'''taszkas''' | ||
+ | |||
+ | Kropla spora - Вялікая кропля - '''Łaszas''' | ||
+ | |||
+ | Kroplami/kapkami - Кроплямі/каплямі - '''Łaszays''' | ||
+ | |||
+ | Kroplisty/krople puszczaiący - Краплісты - '''Łaszus''' | ||
+ | |||
+ | Krotkomowność - Кароткае гаварэньне - ''Trumpa'' '''''kałba''''' | ||
+ | |||
+ | Krotkomowny - Які каротка гаворыць - ''trumpa'''''kalbis''''' | ||
+ | |||
+ | Krotofila - Забава/пацеха/гульня - '''Gierius'''/'''gieriaus'''/''linksmibe'' | ||
+ | |||
+ | Krotofilny - Забаўны - '''Gieretoiasis''' | ||
+ | |||
+ | Krotofilny/ucieszny/żartowny - Жартаўлівы - '''Szutingas''' | ||
+ | |||
+ | Krowa - Карова - '''Karwe''' | ||
+ | |||
+ | Krowa/iałowa (jałówka) - Ялаўка/ялавіца - '''''Berźdine''''' (młoda) (pra-sł. *berďa/pol. brzemienność)/'''''berździa''''' '''karwe''' | ||
+ | |||
+ | Krowi - Каровячы/каровін/каравячы - '''Karwes''' | ||
+ | |||
+ | Krowieniec/Gnoy bydlęcy - каравячае лайно - ''Trusza'' '''karwiu''' | ||
+ | |||
+ | Krówka bydlę - Кароўка скаціна - '''Teliciełe''' (pol. cielę) | ||
+ | |||
+ | Krówka robak (chrząszcz/biedronka?) - Кароўка чарвяк/рабак (жук/багоўка/зязюлька/божая кароўка?) - '''Wabuolas''' (ros. Веблица) | ||
+ | |||
+ | Kroy pługowy - Пакрой да плуга - '''Rietay''' (pra-sł. *ritь/pol. rzyć) ''żagres'' | ||
+ | |||
+ | Krtań/gardziel/rura do płuc oddechowa/głosowa - Гартань - '''Gierkłe'''/''stimple'' | ||
+ | |||
+ | Krtunię się/krztuszę się/chracham - Душуся/надушваюся - '''Krunśćiu'''/'''kosu''' | ||
+ | |||
+ | Krubka/krobka - Каробка - '''Karbijełe''' | ||
+ | |||
+ | Krubnik/krobnik - Крамар/крамнік - '''Karbijaneśis''' | ||
+ | |||
+ | Krucyfiks - Расьпяцьце - '''Zinkłas''' ''W.'' '''Ieżaus nukriźiwoto''' | ||
+ | |||
+ | Kruczy (burczy) w brzuchu - Бурчы ў жываце - '''Klukśi''' | ||
+ | |||
+ | Kruczenie w brzuchu - Бурчэньне ў жываце - '''Kłukśieimas''' | ||
+ | |||
+ | Kruczy - Крумкачавы/груганавы/воранавы/кручавы - '''Warninis''' | ||
+ | |||
+ | Kruk - Крумкач/груган/воран/крук - '''Warnas''' | ||
+ | |||
+ | Kruk nocny - Ночны крумкач - '''Nakti'''''kowas'' | ||
+ | |||
+ | Krupa - Крупа - '''Kruopos''' ''mieźienes'' | ||
+ | |||
+ | Kruparz/co krupami żyw - Той хто крупамі жыў - '''Kruopapenis''' | ||
+ | |||
+ | Krupię/szrotuię/kruszę - Разьбіваю/раздрабняю - '''Grudu'''/''płeśiu'' | ||
+ | |||
+ | Krupki (?) - Крупкі? - '''Kruopełes''' | ||
+ | |||
+ | Krupnik/co krupy robi - Той хто крупы робіць - '''Krupinikas''' | ||
+ | |||
+ | Krupnik (zupa) - Крупнік - we współczesnym liet. '''Krupnikas'''/we współczesnym żm. '''Kroupīnė''' | ||
+ | |||
+ | Krupny - Заліўны/праліўны/крупны - '''Kruopinis'''/'''Kruopine''' | ||
+ | |||
+ | Kruszcowy - Рудны - '''Rudinis'''/'''rudingas''' | ||
+ | |||
+ | Kruszcowy kopacz - Рудны землякоп - '''Ruda'''''kosis''/'''Rudu''' ''kaseias'' | ||
+ | |||
+ | Kruszę co/druzgocę - разьбіваю/раздрабняю нешта - ''Sutrupinu''/''sugurinu''/''truszkinu''/'''sukrusinu''' | ||
+ | |||
+ | Kruszec - Руда - '''Rudos''' | ||
+ | |||
+ | Kruszki cielęce - Цялячыя вантробы? - ''Wiedurey'' '''telo''' | ||
+ | |||
+ | Krużganek - Кружганак/клуатр - '''Wiszkos''' (lit. Вышкі) | ||
+ | |||
+ | Kruż/Krużyk - Збан - ''Kauśielis''/''bikierelis''/'''''taurełe''''' | ||
+ | |||
+ | Krwawię - Крываўлю - Kruwinu | ||
+ | |||
+ | Krwawo - Крывава - Kruwinay | ||
+ | |||
+ | Krwawy/pokrwawiony - Кроўны/крывавы/крывяністы/крывяны - '''Kruwinas'''/'''sukruwintas''' | ||
+ | |||
+ | Krwią płynę - Плаваю крывёю - '''Krauiu teku''' | ||
+ | |||
+ | Krwią pluię - Пляваю крывёю - '''Krauiu''' ''spiauiu'' | ||
− | |||
== Bibliografia == | == Bibliografia == | ||
[https://play.google.com/store/books/details?id=-PZPAAAAcAAJ&rdid=book--PZPAAAAcAAJ&rdot=1 Słownik K. Szyrwida] | [https://play.google.com/store/books/details?id=-PZPAAAAcAAJ&rdid=book--PZPAAAAcAAJ&rdot=1 Słownik K. Szyrwida] | ||
Linia 1164: | Linia 3908: | ||
[http://lietuvos.istorija.net/lituanistica/1794-04-30.htm Odezwa Tadeusza Kościuszki] | [http://lietuvos.istorija.net/lituanistica/1794-04-30.htm Odezwa Tadeusza Kościuszki] | ||
[http://www.thesaurus.flf.vu.lt/ Thesaurus] | [http://www.thesaurus.flf.vu.lt/ Thesaurus] | ||
− | + | [http://www.slounik.org/ Słoŭnik litoŭszczyny (bieł.)] | |
+ | [http://www.epaveldas.lt/recordDescription/LNB/C1R0000047249 Słownik Krystiana Gottlieba Mielcke] | ||
+ | [http://banga.tv3.lt/lt/2content.content_view_diary_other/1185699.67231-=(1228079899 Słowniczek dżukijsko-bałtolitewski][https://pl.wikisource.org/wiki/Indeks:S%C5%82ownik_etymologiczny_j%C4%99zyka_polskiego_(Br%C3%BCckner) Słownik etymologiczny j. polskiego A. Brücknera] | ||
+ | [http://etimologija.baltnexus.lt/?w=kvietka Słownik etymologiczny bałtolitewszczyzny] | ||
+ | [http://www.zodynas.lt/terminu-zodynas/ Słownik bałtolitewszczyzny] | ||
+ | [http://old_belarusian.academic.ru/ Starolitewski (biał.) leksykon] | ||
+ | [http://www.epaveldas.lt/object/recordDescription/VUB/VUB01-000484942 Słownik Fryderyka Wilhelma Haka] | ||
+ | [http://www.epaveldas.lt/vbspi/biRecord.do?biRecordId=25160 Juszkiewicz A-Dż] | ||
+ | [http://www.epaveldas.lt/recordDescription/LNB/LNB0261F48F_12 Juszkiewicz E-J] | ||
+ | [https://www.academia.edu/2533586/Dialektologia_bia%C5%82oruska Dialektologia Litewska (biał.)] | ||
+ | [http://www.epaveldas.lt/vbspi/biRecord.do?biRecordId=25036 Bałtolitewsko-łotewsko-polsko-rosyjski słownik Mikoły Mieżynisa], | ||
+ | [http://knihi.com/none/Etymalahicny_slounik_bielaruskaj_movy_zip.html Этымалёгічны Слоўнік Літоўскай (бел.) Мовы - Усе томы акрамя 12], | ||
+ | [https://www.twirpx.com/file/2157033/ Этымалёгічны Слоўнік Літоўскай (бел.) Мовы - Том 12], | ||
+ | [http://www.epaveldas.lt/vbspi/biRecord.do?biRecordId=28001 Słownik Kalwaitisa], | ||
+ | [http://www.epaveldas.lt/object/recordDescription/LNB/C1R0000119062 Słownik Kurszata A-K], | ||
+ | [http://www.epaveldas.lt/object/recordDescription/LNB/C1R0000119063 Słownik Kurszata L-Z], | ||
+ | [http://www.epaveldas.lt/object/recordDescription/LNB/C1R0000123183 Słownik Moszeika], | ||
+ | [http://www.epaveldas.lt/object/recordDescription/LNB/C1R0000047335 Słownik Nesselmana], | ||
+ | [https://www.twirpx.com/file/1644183/ Ernst Fraenkel - Etymologiczny Słownik Bałtolitewskiego] | ||
+ | [http://kamunikat.org/usie_knihi.html?pubid=19902 Слоўнік літоўскіх (бел.) гаворак паўночна-заходняй Беларусі і яе пагранічча] | ||
+ | [http://samogitia.mch.mii.lt/ZZ_2012_2/ZZ_2012_antras_67-72.pdf Żmudzko-bałtolitewski rozmowny słownik] | ||
+ | [https://www.efoto.lt/user/60423/www/serijos?serija%3Dzemaiciu?page=1&view=all Żmudzko-bałtolitewskie słowniczki] | ||
+ | [https://lt.wiktionary.org/wiki/S%C4%85ra%C5%A1as:%C5%BDemai%C4%8Di%C5%B3_kalbos/%C5%BEod%C5%BEiai Bałtolitewski słowniczek języka żmudzkiego] | ||
+ | [http://www.ve.lt/naujienos/jaunimas/naujoji-karta/kad-lietuvis-suprastu-zemaiti-892795/ Bałtolitewski tekst o Żmudzinach i maleński słowniczek ich języka] | ||
+ | [http://samogitia.mch.mii.lt/KULTURA/Zemaitesks_zuodinelis.htm Żmudzko-bałtolitewski słowniczek] | ||
+ | [https://bat-smg.wikipedia.org/wiki/Vikiped%C4%97j%C4%97:%C5%BDemait%C4%97%C5%A1ks_%C5%BEuod%C4%ABnielis Żmudzko-bałtolitewski słownik] | ||
+ | [https://wikitravel.org/en/Samogitian_phrasebook Żmudzko-angielski rozmownik] | ||
+ | [https://play.google.com/books/reader?id=HftbAAAAcAAJ&pg=GBS.PA3 Słownik bałtolitewsko-niemiecki Filipa Ruhiga] | ||
+ | [https://play.google.com/books/reader?id=_RVZAAAAcAAJ&pg=GBS.PP37 Słownik bałtolitewsko-niemiecki Filipa Ruhiga poszerzony przez Krystiana Gottlieba Mielcke] | ||
+ | [https://www.academia.edu/2506934/Simono_Daukanto_ra%C5%A1tai_Didysis_lenk%C5%B3_lietuvi%C5%B3_kalb%C5%B3_%C5%BEodynas._The_Comprehensive_Polish-Lithuanian_Dictionary_of_Simonas_Daukantas._Vol._1 Polsko-Bałtolitewski Słownik Polsko-Bałtolitewski Szymona Dowkonta Tom 1] | ||
+ | [https://www.academia.edu/2506933/Simono_Daukanto_ra%C5%A1tai_Didysis_lenk%C5%B3_lietuvi%C5%B3_kalb%C5%B3_%C5%BEodynas._The_Comprehensive_Polish-Lithuanian_Dictionary_of_Simonas_Daukantas._Vol._2 Polsko-Bałtolitewski Słownik Polsko-Bałtolitewski Szymona Dowkonta Tom 2] | ||
+ | [https://www.academia.edu/2506932/Simono_Daukanto_ra%C5%A1tai_Didysis_lenk%C5%B3_lietuvi%C5%B3_kalb%C5%B3_%C5%BEodynas._The_Comprehensive_Polish-Lithuanian_Dictionary_of_Simonas_Daukantas._Vol._3 Słownik Polsko-Bałtolitewski Szymona Dowkonta Tom 3] | ||
+ | [https://bat-smg.wikipedia.org/wiki/Vikiped%C4%97j%C4%97:Lietoviu-%C5%BEemaitiu_kalb%C5%AB_%C5%BEuod%C4%ABns Słownik żmudzko-bałtolitewski] | ||
+ | Wojciech Smoczyński "Słownik Etymologiczny Języka Litewskiego", Nina Barszczewska i Mikołaj Timoszuk "Kulturowo-językowe dziedzictwo Podlasia - Tom I" | ||
---- | ---- | ||
--[[Użytkownik:マシオ|マシオ]] ([[Dyskusja użytkownika:マシオ|dyskusja]]) 23:54, 23 maj 2017 (CEST) | --[[Użytkownik:マシオ|マシオ]] ([[Dyskusja użytkownika:マシオ|dyskusja]]) 23:54, 23 maj 2017 (CEST) | ||
+ | |||
+ | [[Kategoria:Językoznawstwo]] [[Kategoria:Użytkownik:マシオ]] [[be-tarask:Сьпіс славізмаў і балта-славізмаў у старалетувіскай мове]] |
Aktualna wersja na dzień 17:29, 20 kwi 2021
Wykaz slawizmów i bałtoslawizmów w języku starobałtolitewskim - to jest krótki słownik polsko-litewsko-bałtolitewski (lietuwiski).
Сьпіс славізмаў і балта-славізмаў у старалетувіскай (старабалталітоўскай) мове - гэта кароткі слоўнік польска-літоўска-летувіскі (балталітоўскі).
Sławizmų ir bałtosławizmų katalogas wetuszoje (bałto)lituwių kałboje - tay ira trumpas łynkiszkai-litwiniszkai(gudolituwiszkai)-(bałto)lituwiszkas żodynas.
Wstęp
Poniższy wykaz ma na celu zgromadzenie jak największej ilości slawizmów jak i bałtoslawizmów, które to były obecne w j. bałtolitewskim, w zasadzie do XIX czy może nawet i XX wieku, a które to zostały w większości z niego usunięte w tychże wiekach z powodów nacjonalistycznych, antypolskich jak i antysłowiańskich ogólnie. Wiąże się to oczywiście z powstaniem nowej Litwy, zwanej przeze mnie w celu odróżnienia od dawnej Litwy "Lietuwą" przez Litwinów bałtyckich z byłego WKL, którzy to uznali iż Litwinem jest tylko ten kto mówi po bałtycku co stało w opozycji do dawnej Litwy - tolerancyjnej i wieloetnicznej, w ogromnej większości słowiańskiej i odbierało litewskość Litwinom polskim (kresowym Polakom) jak i Litwinom ruskim (Białorusinom). Z uwagi nowego wymogu co do "litewskości" stary język bałtolitewski przestał pasować Nowolitwinom, czy też jak można ich nazywać wskazując na etniczność - Bałtolitwinom. W wyniku tego masa slawizmów została z niego usunięta, zaś wiele nowych słów to tak naprawdę neologizmy, które zostały sztucznie stworzone w zasadzie tylko z pobudek politycznych. Dochodzimy więc do sedna, a więc faktu iż dzisiejszy język bałtolitewski jest w dużej części sztuczny. Uważam, że XIX wiek to okropny czas dla wielu języków i ogromna strata dla językoznawców, dlatego też tworzę poniższy spis, w którym to postaram się wypisać wszystkie slawizmy i bałtoslawizmy mając cichą nadzieję iż może kiedyś języki przestanie się wykorzystywać do celów politycznych, a język bałtolitewski powróci do dawnych, niesłusznie odrzuconych słów pozbywając się jednocześnie słów sztucznie utworzonych z powodów czysto politycznych i ideologicznych. Moim głównym źródłem jest słownik Konstantego Szyrwida. Pozostałe źródła znajdują się w bibliografii. Uwaga, z góry zaznaczam iż lista może zawierać błędy z racji mojej niedostatecznej wiedzy odnośnie języków bałtyckich. Jeśli znajdziesz jakiś błąd, proszę napisz mi o tym.
Z poważaniem (Ліцьвін/マシオ).
Legenda
Pogrubienie - Slawizm/słowo rdzennie bałtosłowiańskie/Słowo niesłowiańskiego pochodzenia ale zapożyczone z j. słowiańskich
Pochylenie - słowo bałtyjskie lub słowo innego, niesłowiańskiego pochodzenia
Pochylone pogrubienie - Slawizm/słowo rdzennie bałtosłowiańskie o innym znaczeniu niż w językach słowiańskich. W przypadku gdy słowo składa się z wspólnego Bałtom i Słowianom człona oraz człona Słowianom zupełnie obcego lub oba człony są Słowianom znane ale jeden z nich inne ma niż u Słowian znaczenie całość jest pochylona i pogrubiona z racji, że niemożliwe jest na tej wiki pochylić i pogrubić części, zaś drugiej w tym samym czasie tylko pochylić lub tylko pogrubić.
Zwykłe słowo - Słowo staropolskie lub polskie.
Слова ў кырыліцы - Słowo litewskie (białoruskie).
(?) - Brak pewności skąd to lub czy to na pewno slawizm. Jeśli ktoś się orientuje, proszę pisać. Także gdy słowo jest nieczytelne.
lit. - Litewski (Białoruski), ros. - Rosyjski, ukr. - Ukraiński, żm. - Żmudzki, pol. - Polski, pra-sł. - Prasłowiański, liet. - Bałtolitewski (Lietuwiski), łot. - Łotewski, pra-bł-sł. - Prabałtosłowiański, łuż. - Łużycki, mor. - Morawski, pr-bł. - Prabałtycki, cz. - Czeski, pr-wsch-sł. - Prawschodniosłowiański, błg. - Bułgarski, st-lit. - Starolitewski (Starobiałoruski[1]), sta-pol. - Staropolski, dżuk. - Dżukijski (Bałtolitewski właściwy), scs. - Starocerkiewnosłowiański, sło. - Słoweński, srb-chr. Serbskochorwacki, kasz. - Kaszubski, suw. - Suwalski.
y - długie i lub j, reszta raczej tak samo jak w polskim.
A
Abecadło - Абэцэда/азбука - Abecela
Aby - Каб - Arba (?)
Aby raz - Каб раз - Ben wienu (pra-bł-sł. *eynos) (aby raz) kartu
Ach - Ах - Ay (?)
Adamaszek - Адамашка - Adamoszka
Adamaszkowy - Адамашкавы - Adamoszkos rubas
Adźiamski (perski) kobierzec - Пэрскі каберац - Kauras (ros. Ковёр/коврик/ukr. коверець[2]) iż Persios/Persiioy daromas (pol. darzyć/darować)/kauras Persiszkas
Adwent - Адвэнт - Adwentas
Affekt - Афэкт - Sirdies (pol. serce/ros. сердце) pakrutinimas/noras/gieydulis/pagieydimas
Agrest - Агрэст - Uoga (pra-bł-sł. *óʔgaʔ/ros. Ягода) karti (?) (cierpki)/uoga zesirpus/uoga zala (ziele?)/we współczesnym liet. Agrastas
Akademia - Акадэмія - Akademija (U Szyrwida z jakiegoś powodu tłumaczenie tylko na łacinę ale z racji, że tak też zowię się ta placówka we współczesnym liet. można przyjąć, że żadnych zmian co do tego słowa nie było)
Aksamit - Аксаміт - Audakłas iż siłku (ros. шёлк)
Akt - Акт - Aktas (szukaj pod "Aktas ir poterej..." [3])
Akt w komedyey (komedii) - Акт у камэдыі - Weykałas (dzieło) komedioy
Aktor komedyiny (komediowy) - Актар камэдыйны - Weykieias komedioy/weykius ku komedioy/aktoras
Aktykuie (Aktykuje) - Актыкую - Iraszaw (?) knigosna (lit. Кніга,ros./ukr. Книга) tiesos (prawda) - dosłowne tłumaczenie: Głoszę (?) książkową prawdę
Akwawita (Wódka/Gorzałka/Okowita) - Акавіта - Ariełka (lit. Гарэлка/ukr. Горілка/pol. Gorzałka)/dektine (liet. degti - palić od pra-bł-sł. *degtei/pra-sł. *žegti/sta-pol. żec/przejście "d" w "ż"/porównaj pol. woda ognista)
Alabastr - Алябастар - akmo (Akmuo - kamień) (pr-sł. *kamy, pr-bł-sł. *ak-mō, u Słowian nastąpiła przestawka) alabastros
Alambik - Алямбік - Katiłas (pol. kocieł [4]) kuriami degina (?) (pra-bł-sł. *degtei/pra-sł. *žegti/sta-pol. żec/przejście "d" w "ż"?) żołes (pol. ziele) ir żiedus
Alba kapłańska - Альба сьвятарская - Apwałkałas (we współczesnym liet. powłoka, zaś u Szyrwida powłoka to Pawałkałas, czyżby przypadkowo zamienił tutaj miejscami "a" i "p"?) Kunigu iłgas (pol. długi) drobinis (płócienny) (tożsame z drobny/drób, Drobe - płótno, porównaj z łuż. draby - o ubiorze i z mor. zdraby - łachy)
Albo - Або - we współczesnym żm. Aba/we współczesnym liet. Arba
Alchimia - Альхімія - Auxadarine źinia/moksła/ale we współczesnym żm. alkemėjė/we współczesnym liet. alchemija
Alchimista - Альхімік - Auxadaris/Sidabradaris (pol. srebro)
Ale iednak (jednak) - Але аднак - wienok (pra-bł-sł. *eynos) (Nie mylić z ros./lit./ukr. венок/вянок/вінок)
Alakant (Wino z Krety) - Алякант - Winas iż Krietos/Krietinis
Alfabet - Альфабэт - we współczesnym liet. Abėcėlė/alfabetas
Alkierz - Алькеж - Kaładnikielis/pawietis (lit. Павець)
Aloe (aloes) - Альяс - Suika (wedle http://www.thesaurus.flf.vu.lt Sunka, a więc sok) żołes (ziele) aloes
Altana - Альтанка/павець - Pawietis unt namu (pra-bł-sł. *domos/pra-sł. *dȏmъ/przejście "d" w "n") essus
Ampułka - Ампула - Sudelis iż kurio winu/ir wundeni kielikan pila prieg miśiey
Ananas - Ананас - we współczesnym liet. Ananasas/zaś w żm. Ananasos
Anatomia - Анатомія - Zinia paraykimo sunariu/ale we współczesnym żm. anatuomėjė/we współczesnym liet. anatomija
Ani - Ані - Ney
Ani tak ani owak - Ані так ані інакш - Ney teyp (?), ney sieyp (siak?)
Ani tam ani sam - Ані там ані сам - Ney tin, ney śin
Ani tu ani tam - Ані тут ані там - Ney tia, ney ti
Anioł - Анёл - Anyełaś
Anioł stróż - Анёл апякун - Anieła sargas (pra-sł. stȏržь?)/priweyzdetoias (pol. wejzrzę?) (doglądacz?)/apgineias żmogaus
Ankra - Якар - Sukaba/suwara muro
Ankrowanie/klamrowanie - Паяньне - Sułeydimas/suleyda akmeniu/arba sukabinimas namu státimy
Ano/a ono - Ано/а яно - Ountay
Apostoł - Апостал - Apaształas/nusiuntinis
Apteka - Аптэка - Aptieka
Aptekarka - Аптэкарка - Aptiekorka
Aptekarska nauka - Аптэкарская навука - Moksłas (nauka) aplink (dookoła?) aptiekos dayktu (dayktas - rzecz)/aptiekos zinia (biegłość/świadomość, tutaj jako biegłość)
Aptekarz - Аптэкар - Aptiekorius/kulis menasi aplink aptiekos darbus
Arbuz - Кавун - we współczesnym liet. Arbūzas
Arcybiskup - Арцыбіскуп - Wirausias terp Wiskupu (u Mażwidasa Biskupu)
Arenda - Арэнда - Ażupirkimas/pasumdimas turto kieno/namu/dirwos/piewos rc.
Arest (Areszt) - Арышт - Ażusakimas/ażudraudimas kieno dayktu/arba paties żmogaus/kuris kałtas ira kam/idant ne butu iżduoti iż namu rc./we współczesnym mówionym liet. dalej funkcjonuje Aresztas
Arestuie - Арыштую - Ażusakau (pra-sł *sokŭ/sta-pol. sok - oskarżyciel) idant iż namu kas ne iśieytu/arba prekiu/ir dayktu kitu neiżgabentu
Arkusz papieru - Аркуш паперы - Arkuszas popieriaus
Artykuł - Артыкул/арцікул - Sunarius/dala (bałtyjska Bogini Dala, także słowiańskie Dole, a więc Boginie/duchy opiekuńcze od losu. Artykuł (prawnie) = "los" zapisany na karcie i od tej chwili wchodzący w życie.)/artikułas
Aster - Астра - we współczesnym liet. Astras/we współczesnym żm. astros
Astrych (podłoga) - Падлога - Pliteles/łyntełes iż mármuro asłoy pagulditos/pakłotos (być może podłoga z pewnymi zmianami w literach?)
Atłas - Атлас - Audakłas iż śiłku tunkus ir ligus
Audytor Biskupi - Аўдытар Біскупскі - Kłausitoias/Atsakitoias/atraśitoias/nuog Wiskupio (u Mażwidasa Biskupio) kitiemus
Autentyk - Аўтэнтык - Gromatos (lit. Грамата)/łaksztay (?) twirti arba druti
Autor - Аўтар - Daritoias (pol. darzyć?) daykto kokio/rasitoias knigu (lit. Кніга) rc.
Aż (względem miejsca) - Аж - Aż do szyie (?)/iki kaklu
B
Ba
Baba - Баба - Żmona sena (stara żona/kobieta)/wetusza boba (ros. ветош - wszystko stare, od ros. ветхий - stary, od pra-sł. ветъхъ)/we współczesnym żm. Baba
Babka - Бабка - Bobute
Babka źiele - Трыпутнік вялікі - Gisłoćia (Gisła - żyła) (pra-bł-sł. *giʔ(s)laʔ/przejście "g" w "ż") - dosłowne tłumaczenie - żyłówka?
Bąbel/bąbol/bańka na wodzie - Бурбалка на вадзе - Kunkałas unt wundenio/burbołe
Bąbele się czynią na wodzie - Бурбалкі робяцца на вадзе - Kunkułuoia wundo/burbołuoia wundo/kunkałay darosz(i) wundeniy
Babiniec/kruchta - Бабінец/крухта - przesenis (?) pas bażnićiu/wieta (kognat z pol. witaj/lit. вітаю) pas bażnićiu/kur pawargieley sedi ełgdamieśi
Baby gwiazdy (Plejady) - Стажары/плеяды - Sietinas (pol. Stożary? ewentualnie od siódemki?)
Bacze (widzę?) - Бачу - Regiu/weyzdźiu (pol. wejzrzę?)/numanau/supruntu
Baczenie - Бачыньне - Iszmonia/naumanimas/nuowoka (przytomność) (?) (lit. вока?) (pol. nauka?)
Badacz - Дасьледнік - Wartitoias (?)/iżkratitoias/iżkłausinetoias/dasiżinotoias
Bądź to, bądź owo - Або гэта, або той - Buk tay, buk sztay (?)
Bagnisko/bagno - Балота/багна - Raystas/bała (lit. балота?)
Bagnisty - Балоцісты/балотны/багністы - Raystingas/balinis (lit. балотны/балоцісты?)
Baia - Бай - Nieka kałbis ([5])/sekminikas/sekmius
Baianie - Баяньне - Niekukałba/sekmiu/sekimas
Baie/bayki powiadam - Баю/байкі апавядаю - Sekmi seku/sekmi sakau/niekus (pra-bł-sł. *neikas/pra-sł. *nikъto/*ničьto/pol. nikt/nic) kałbu
Bakałarz - Бакаляр - Bakałorius
Bakłażan - Баклажан - we współczesnym liet. Baklażanas
Bałamucę - Баламучу - Niekauju/kliemi (pol. kłamię?)
Baleczka (Belka?) - Бэлька? - kartis (?) (lit./ros./ukr. карта?) ties
Balsam drzewko abo krzewinka - Бальзам дрэўка або кусьцік - Medelis (pra-sł. *medъ/pra-sł. *meduědь/ros. Межа/pol. miedza) (drzewko) balsamo
Balsam oleiek/sok balsamowy - Бальзам алей/сок бальзамавы - Balsamas/sunka (pol. sok) tokunti iż medelo balsamo
Bałwan/obraz rzezany pogański - Балван/абраз скульптурны паганскі - Weydas (twarz)/żinklas (pol. znak, lit./ros./ukr. знак) pagonu Diewo (w większości słowiańskich Dziw ale w bałtyjskich jako Bóg, więc odwrotnie/ale w słowiańskolitewskiej mitologii tak samo Bóg jak u Bałtów[6])/stułas (?) (pol. stuła?) pagoniszko Diewo
Bałwochwalca - Ідалапаклоньнік - Garbintoias (Czciciel) (przestawka literowa) (pra-sł. *bergti/ros. беречь/береги)/pogoniszku Diewu
Bałwochwalnica - Ідалапаклоньніца - Bażnićia (lit. бажніца) pagoniszka
Bania gliniana/szklana - Баня гліняная/шкляная - Zbonas (pol. dzban/lit. збан) didis iż stikło (ros. стекло/pra-sł. *stьklo)/arba iż molo/unkszto kakło
Banieczka/baniuszka/bańka - Банька - Zbonielis unkszto kakło
Baniecznik - Інструмэнт да націнаньня скуры пры ставяньню банек - Kuris daro (?) zbonelus
Bank/kupczenie piniędzmi - Банк/гандляваньне грошамі - Prekawimas (kupczenie) pinigays (pol. pieniądze)
Bankierski kram/stół - Банкерская крама/банкерскі стол - Skomia (Stół, we współczesnym liet. mamy Stalas, zaś w żm. Stals, a więc już slawizmy) prekijo (kupcy) pinigays prekawiuncio
Bankierz co pieniędzmi zysku szuka - Банкір што грошамі карысьці шукае - Priekijas, kuris (?) (pol. który) pinigays kayp (ros. как? analogicznie jak w teyp końcówka na -p zamiast -k) prekiemis prekauia (Prekauiu - kupcze/handluie), ir nauduos (z korzyści?) iż to ieszko (pra-bł-sł. *(o)iˀskaˀtei;/pra-sł. *jьskati/st-lit. Искати) (szukać)
Baran nie czyszczony (Baran) - Баран/авен - Awinas (lit. Авен, ros./ukr. Овен)
Baranek/Baraneczek - Баранок/баранчук/баранчык/баранька - Awinelis
Barani - Барані - Awino/Awininis
Baranina - Бараніна - Awiniena
Barbarzyniec/różnego y grubego ięzyka (cudzoziemiec) - Барбар/рознай і грубай мовы (Іншаземец) - Swetimszalis/Swetimos (obcy) zemes (pol. ziemia) żmogus (człowiek)
Barchan (tkanina) - Бархан - Audakłas (płótno) iż wiłnos (pol. wełna) unt miadźio auguncios
Bardysz - Бардыш - Dalgiakirwis (?) (lit. Крывічы?)/we współczesnym liet. Bardiszius
Barszcz (ziele) - Баршчэўнік - Barsztis
Barszcz (potrawa) - Боршч - Barśćiey
Barszczowy - Баршчэўскі - Toligus barśćiu zalas
Bartnicze rzemiosło - Бортнічае рамясло - Bićiu (Pszczoła od pra-sł. *bьčela?) priewayzda (doglądanie?)
Bartnik - Бортнік - Bićiu pryweyzdetoias/Bićius
Barwa - Колер/краска - Wienoweyde (pra-bł-sł. *eynos?)/rubay iż giełumbos wienokios (?)
Barwiczka/rumienidło - Румяны - Prausiłas/tepałus raudonas (pol. rudy) del weydo
Barwierska szkatuła do brzytew - Фарбавальная шкатулка да брытваў - skrinełe balbieriaus skutikline
Barwierski - Фарбавальны - Balbieriaus
Barwierstwo - Фарбавальнае рамясло - Balbieriste
Barwierz - Фарбавальнік - Balbierius
Basałyk - Басалык - Botagas śiksznynis/gały świnu (lit. сьвінцовы) turis/kiestenius
Baszta woienna ruchoma - Вежа ваенная рухомая - Weiża kareywiu (pol. krzywa?) (we współczesnym łot. Kareivis to żołnierz, nawiązanie do Krywiczy lub Krywe Krywejte?)/darine nuog wietos ing wietu pastumiama (?) (pol. przesunięta?) (wedle translatora liet. pastumiama - przesunięty) murop/pilesp pristatoma (?) (pol. przestawiona?) (wedle translatora liet. Pristatoma - dostawa)
Bat - Бат - Eldiia (pra-sł. *oldьjā/błg. ладия)/łuotas
Bawełna - Бавоўна - Wiłna unt medźio (pra-sł. *medъ/pra-sł. *meduědь/ros. Межа/pol. miedza) (drewno) augunti/medźiawiłne/Bawilne[7]
Bawełniany - Баваўняны - Medźialininis (pol. lnisty?)/medźiawilninis/iż medźie wiłnos
Bawełniany chrost/krzak - Баваўняны хмызьняк/куст - Krumas (?) wilninis/kiełmas wiłna zielus/unt kurio wiłna żela/krumas unt kurio wiłna auga
Bawełnica/bawełnianka - Баваўніца - Panametis (pol. Panamski?) medźiawilninis
Bawię się tym - Забаўляюся гэтым - Tay weykiu/tay darau/tay apsieymi/aplink to esmi/waykścioiu/to pratinuosi/tay weykałaiu/darbałuoiu/tuo nerćiosi/unt to izsirundu/izsiduomi (?)/tami trunku
Bawie się długo - Забаўляюся доўга - Trunku iłgay (pra-bł-sł. *dilˀgas)/gaysztu
Bawie kogo długo - Забаўляю каго доўга - Trukinu/trukdźiu kitu/patrukinimu kam darau/gayśinu/gayśćiu kam ażuduomi (?)/ażuturiu iłgay/karśinu
Bawół - Буйвал - Stumbras (pol. żubr, wedle Brücknera przejście "ż" w "s" i dorobienie do niego "t" co powtarza się w liet.)[8]/medinis iaućias
Bawolica - Буйваліца - Stumbre/medine (pra-sł. *medъ/pra-sł. *meduědь/ros. Межа/pol. miedza) karwe (krowa drzewna)
Bawoli/bawołowy - Буйвалавы - Stumbrinis/Stumbrio
Bayka - Байка/казка - Sekme/pasaka/nieku kałba
Bażant - Бажан/фазан - Teterwinas (pol. Cietrzew, ros. Те́терев) didisis (duży)
Bazyliszek - Базылішак - Zaltis (nazwa od ziela) (wąż trawiasty) bazyliszkas wadinamas/paćiu pawizdeymu (pol. widzieć/zobaczyć?) akiu (pol. oko/lit. вока itp.) żmogu ażumusza
Be
Bean (człowiek niewykształcony) - Прасьцяк - niemokitos żmogus (wspomnę już teraz, że szkoła to Szkała ale jak tutaj widać współczesna liet. Mokykla nie jest wcale bezsensownym neologizmem z racji, że nauka u Szyrwida to Moksłas, a nauczyciel to Makitoias. Innymi słowy nawet jeśli zastąpiono pierwotne słowo będące slawizmem nie była to zmiana wyssana z palca jak w większości przypadków.)
Bęben - Барабан/бубен - Bubnas
Bębenista - Бубністы - Bubeinikas
Bębenniczka - Бубначка - Bubeinikio
Bęble w wodzie - Бурбалкі на вадзе - Burbinu wundeni/burbuo łesdarau (pol. darzyć?)
Bębnie - Барабанію/бубнію - Bubniju
Bębnienie - Бубненьне - Bubnijmas
Beczę/bekam - Бляю - Blauju (lit. Бляяць)/maumiu/baubiu (być może to samo pochodzenie co Blauju ale lekko zmienione litery?)
Beczenie/bek - Бляяньне - Laućio bluwis/mauminas/baubimas (?) (jak wyżej)
Beczka - Бочка - Baczka
Beczułka - Барыла/Бочалка - Baczkiełe
Bękart/baster - Банкар/бэнкар/бэнкарт/банкарт - Betewis (Tewas - ojciec/porównaj pol. tata) (bez ojca)/bostras
Beknąć - Ругнуць - Baubteret (?)
Bełkoce/głukam - Мармычу - Bubsiu (?)
Bełkotanie - Мармытаньне - Bubseimas (?)
Berło - Жазло/скіпэтар - Łazda (?) (pol. Laska?/st-lit. Леска?) karaliszkie
Bespieczeństwo/Bespieczność - Бясьпека/бясьпечнасьць - Nebaysumas (pol. nie bać się)/drusibe/pawoius
Bespiecznie - Бясьпечна - Drusiey/Nebaysiey
Biespieczny/wolny od niebespieczeństwa/bez pieczny - Бясьпечны - Nebaysus/Berupesties/beśieławarto
Bestya - Зьвер - Zweris
Bestyalski - Зьверскі - Zweru/bestyju
Bestyalstwo - Зьверства - Zweru inirtimas
Bez (drzewko) - Бузіна - Bezdas
Bezbożność - Бязбожнасьць - Bediewiste/Bezbażniste (brak pewności co do odmiany/szukaj pod Bezbażnuju[9])
Bezbożnie - Бязбожна - be baymes (pol. bać się) Diewo - dosłowne tłumaczenie: Bez strachu przed Bogiem/Bezbażnuju (brak pewności co do odmiany/szukaj jak wyżej [10])
Bezbożny - Бязбожны - Bediewis/Bezbażnius (brak pewności co do odmiany/Szukaj j.w [11])
Bez duszy - Без душы - Beduszis/bedwaszis (jakaś aluzja do dwoistości dusz?)/bekwapis
Bez głowy - Без галавы - Begalwis
Bez karania co czynić - Без караньня што рабіць - Bekunines/bekunkinimo/ku darit (pol. darzyć?)/ko dasiłeyst
Bez kości - Бяз косьці - Bekaulis (Kaułas - Kość od pra-bł-sł. *Káuˀlas/pol. kulsza/ros. кульша)
Bez księżyczny - Бязьмесячны - Naktis (pra-bł-sł. *Naktis, co znaczy Noc) nemenesiena ( Menuo/Menesis - księżyc, kognat z lit. Месяц)
Bez łuski ryby - Без лускі рыбы - Be sriegu/ne srieguotos żuwis (w słowiańskich *zŭve/*zyve zostało wyparte przez *rūbā/zachowane już nie tak dosłownie w pra-sł. *zъveno/pol. dzwono/dzwonko)/rc.
Bez obiadu - Без абеду - Nepietawis (Pietus - obiad) (pra-sł. *pìtja/sta-pol. pica/ros. пища)/pietu ne walgis
Bez porady - Без парады/савету - Be nuomonios/ne suprastinay/ne mustitinay/nesugoditinay ku darit
Bezprawie - Беззаконнасьць/бяспраўнасьць - Abida (st-lit. Обида/Związek z mitologią słowiańskolitewską?[12][13]/ros. Обида[14])
Bez przyśięgi - Без прысягі/кляцьбы - Be prisegos/besekimo
Bez roskazania - Бяз каманды - Nelepiames/ne isakomas ku daro
Bezrozumnie - Бязразумна - Benuowokos (?) (pol. bez nauki?)/be iszmonios/be proto/be supratimo
Bezrozumny - Безразумны - Paduris/Paswaygis/nenumanus/nenuwoki(u/s?) (plama zasłania) (?)/nenuowoka (?)
Bez testamentu - Без тэстамэнту - Be testamento
Bezżeneniec - Бясшлюбны чалавек/кавалер - Newedzia/bemoteris (matka -> żona?)/newedeklis
Bezżeński - Бясшлюбны - Bemoteris
Bezżeństwo - Бясшлюбнасьць - Newediste/Bemoteriste
Bi
Biada (Bieda) - Бяда - Aymanas/Dewe (Czyżby kolejna opozycja? Bo skoro u Słowian Bóg to także bogactwo to może bałtycki Bóg - Dziw (Diewas) przekornie oznacza także biedę?)/w ks. 3 maja już jako Bieda (Daświedczytas biedas - Doznane klęski/wnioskuję, że -s świadczy o odmianie z racji iż we współczesnym liet. wciąż istnieje wyraz bėda)
Biadam - Бядую - Aymanoiu/Deioiu/w ks. 3 maja Biedaoiu (brak pewności co do odmiany)
Białogłowa uczciwa - Жанчына шчыра/сумленная - Żmona wiezliwa (ros. вежливый - uczciwy)/żmona nawinikie/żmona niekami niepryzadeta (?) (brzmi słowiańsko ale od czego to?)/nuog wisu giriu (?) (pra-bł-sł. *girˀtei/pra-sł. žьrti/pol. żerca/żertwa?)/ turinti/nuog wisu łaupsinama
Białą suknię noszący/w bieli - Які носіць белую сукню/ў белі - Bałtaiupis/bałtarubis/bałtays rubays wilkis (imperatyw w 2 os. l. poj. od Wiliuosi - Nadzieję mam)/wilkiet bałtas iupas
Białawy - Белавы - Bałtokas
Białek w iaiu (jaju) - Бялок у яйцу - Bełumas pauta (pra-bł-sł. *put-/*pout-/pra-sł. *pъtákъ)
Białek w oku - Бялок у воку - Baltumas unt akiu
Biało - Бела - Bałtay (pra-sł. *bělъ)
Białopstry/białem nakrapiany - Бела-пёстры - Bałtamargis/bałtay margas
Białogłowski - Жаночы - Materiszkas/moteru
Białonogi koń - Беланагі конь - Bałtakois arklis
Białość - Беласьць - Baltibe
Białoskórnik - Беласкурнік - Bałtaodis/sirmetnikas
Biały - Белы - Bałtas
Biały iasno - Белы ясна - Bałtay swidus (Swiesibe - światło)/bałtaswidis/bałtaskaystis
Biblia - Біблія - Rasztas (pismo) szwintas/Knigos szwintas
Biblioteka/książnica - Бібліятека/кніжніца - we współczesnym żm. Kningīnė/we współczesnym liet. Biblioteka (ale z racji, że u Szyrwida pol. Biblioteka = Książnica możemy mieć pewność, że liet. Biblioteka to XIX/XX w. słowo, którego nie pochwalamy.)
Bićia godny - Біця годны - Płaktinas/kłestinas
Bićie - Біцьцё - Muszymas/muszys/płakimas (pol. płakać/scs. płakati sę - bić się)[15]/płakte/izbaudimas (pol. pobudzony)/izdwaylimas/isztikimas
Bićie żył - Біцьцё жыл - Płasteymas gisłu (Gisła - żyła) (pra-bł-sł. *giʔ(s)laʔ/przejście "g" w "ż")/kruteimas gisłu/Twikseimas
Bićie bydła - Біцьцё быдла - Muszimas iaućiu/karwiu
Bicz - Бізун/біч - Botagas (pol. Batog/ukr. Батіг)
Biczowanie - Бічаваньне/Хвастаньне - Płakimas/płakte
Bicza trzaskanie - Бізуна/біча трэск - Plaukszieimas botagu
Biczownik/co biczuie - Бічаўнік/што бічую - Płakieias/kuris płaka
Biczuie - Бічую - Płaku/kłeściu/baudziu (pol. budzę)/gieneiu
Biczysko - Бічыска? - Botagotis
Biedny - Бедны - Wargulis/rudis (pol. rudy?)/rudulis/be łaymis (Łayma - bałtycka Bogini szczęścia i losu ludzkiego)/nedienis (pol. niedzienny)
Bieg/bieżenie - Бег - Tekine/tekieymas/ale we współczesnym liet. Bėgimas
Biegam - Бягу - Tekineiu/ale we współczesnym liet. Bėgiu
Biegun/błąkacz - Бягун/бадзяга - Draykćius/padauża (?) (pol. podążać?)/kłaydunas
Biegunka - Панос/дыярэя - Ziwatawimas (zwymiotować?)/tunkus oran begineimas
Bielę - Бялю - Baltinu
Bielę co na Słońcu - Бялю што на Сонцу - Baltinu unt Saułes (pr-bł. *saul-, *saulē-/pr-sł. *sъlnь, *sъlnьce/ros. Солнце )
Bieleię - Бялею - Bałkstu
Bielę twarz - Бялю твар - Baltinu weydu/skalbiju (pol. chełbać[16]) weydu
Bielidło - Белідла? - Baltis/balties/skarubas
Bielmo w oku - Бяльмо ў воку - Baltis/balćio/akies baltimas
Bielone nici - Белоныя ніткі - Iżbaltinti siułay
Bielony wosk/płotno - Белоны воск/палатно - Iżbaltintas waszkas/drobe
Bieluczki - Бялюсенькі - Bałtulis/bałtinelis
Bierka - Бірулькі - Liszka (?)
Bierki/gra - Бірулькі/ігра/гульня - Zaysłas liszkomas (?)
Bierzmowanie - Канфірмацыя - Sakramentas padrutinimo/Patepimas (pol. potępienie?) (we współczesnym liet. namaszczenie) szwintas sweykuiu (zdrowy) (kognat z scs. sŭdravŭ/tożsame z pra-sł. svojь/pol. swój) nuog/W skupo/we współczesnym liet. konfirmacija
Bierzmuię - Канфірмую - Padrutinu/patepu (pol. potępiam?)
Biją mię - Б'ём мяне - Musza/płaka mani
Biję ćiemię - Б'ю цемя - Twinksi momuo/smagienos (pol. smagać?)
Biję/kuię pienądze - Б'ю/кую грошы - Kału pinigus
Biję puls - Б'ю пульс - Płasta gisłos
Biję we drzwi - Б'ю ў дзьверы - Kłombenu ing duris (drzwi)
Biję zegar - Б'ю гадзіньнік - Musza adinikas (lit. Гадзіньнік)
Biję z dział do miasta - Б'ю з гармат да горада/места - Szaudou puczkomis ing miestu/daużau murus (mur?)/Grauiu
Binda do zawiązania głowy/rany - Хустка да зьвязаваньня галавы/раны - Gałwaraysis/raystis zieyzdos
Binda/opuszczona kitayka/płótno ćienkie u wieńca/u obićia/u Ołtarza - Хустка/закінутая кітайка/палатно ценькае/тонкае ў вяца/ў гобелена/ў Алтара - Nometelis (pra-bł-sł. *domos/pra-sł. *dȏmъ/przejście "d" w "n") szilkinis (ros. шёлк)/drobinis (płócienny)/płonas iztiestas unt ałtoriaus (ołtarz) unt wayniko (wieniec) Biskup - Wiskupas (u Mażwidasa Biskupas)
Biśior - Бісус - Drobe łabey płona
Biskup - Біскуп - Wiskupas (u Mażwidasa Biskupas)
Biskupi - Біскупскі - Wiskupiszkis/Wiskupo (u Mażwidasa Biskupiszkis/Biskupo)
Biskupstwo/biskupia władza/urząd/godność - Біскупства/біскупская улада/установа/годнасьць - Wiskupiste/waldźia (władza) Wiskupo (u Mażwidasa Biskupiste/Biskupo)
Biskupstwo/powiat duchowny/diecezya - Біскупства/павет духоўны/дыяцэзія - Diecezya/salis nuog Wiskupo (u Mażwidasa Biskupo) waldźiama/priwezdźiama (?) (przywództwo/przewodnictwo?)
Bl
Blacha - Бляха - Płostakie/ale we współczesnym żm. Blieka
Błąd - Блуд/памылка - Kliedeimas/palikidamas/u Mażwidasa bludas? (występuje tylko w odmianie bludu)
Bladość - Бледнасьць - Iżbliszkimas
Blady - Бледны - Iżbliszkis/iżbałys
Błagacz - Той які благае/маліцца/Жабрак - Malditoias (lit. Маліць)
Błagam - Благаю/малю - Małdau (lit. Маліць)
Blask - Бляск - Swiesibe
Błazen - Блазан - Szutas (ros. Шут)/iuokadaris
Błazeński - Блазнерскі - Szutingas/iuekingas
Blech (miejsce bielenia płótna) - Месца бяленьня палотна - Drobiabaltine/wieta (kognat z pol. witaj/lit. віта (miejsce) kar drobi baltine
Blecharz - Бляхар - Drobiabaltis/drobi baltinus
Blednieie - Бледнее - Bałkstu/iżbliksztu
Błękitny - Блакітны - Melinas (kognat z pol. malina)
Blekoce - Мармычу - Burbu (?)/burbukłuoiu(?)/stenekliju/Zwegoiu/zwelgsiu
Bleywas (Biel ołowiana) - Бел сьвінцовая - Krosiłas (?) (lit./ros. Краска?/ros. Краса?) łabay bałtas izsałos/melus wadinamas
Bliźniacy trzey - Трое Блізьнюкоў - Triday
Bliźniak - Блізьнюк - Pusiadwinis/dwinapusis
Bliźnięta - Блізьняты - Dwinay
Błogo - Прыемна/шчасьліва - Szławu
Błogosławie komu - Добраслаўю каму - Szławu kam/szłowinu kam
Błogosławieństwo - Добраславенства - Paszłowinimas/pałayma
Błogosławiony - Добраславёны - Paszłowintas/pagirtas/szławus/u Kościuszki pablagasławija (może pablagasławijas? nie jestem pewien co do odmiany)
Błona w ciele zwierząt - Плёнка ў целе жывёлаў - Płene
Błona w oknie - Абалонка ў акне - Bałunka
Błoto - Бруд - Purwas/ale w żm. także bliora (?)
Bluszcz - Блюшч - Ionośiaus żołe
Bluy (Ten kto wymiotuje) - Той які ванітуе - Wemeias (pol. wymioty?)
Bluźnie - Блюзьнеру - Piktay pries Diewu kałbu ([17])
Bluźnierca - Блюзьнер - Piktazodzius pries Diewu/piktazodźia/Nezodźia
Bluźnierstwo - Блюзьнерства - Piktźodźiawimas pries Diewu
Błyska się - Ярка сьвяціцца - Zeybuoia (?) (pra-sł. *žegti/жегѫ/ros. жечь?)
Błyskawica - Маланка/блыскавіца - Zaybas (?) (jak wyżej)
Błyszczący się - Бліскучы - Zibus (j.w.) skaystas
Błyszczy się - Сьвяціцца - Bliżgu (?)/źibu (j.w.)/twasku
Bo
Bobek drzewo (Wawrzyn/Laur) - Лаўр дрэва - Lauras
Bobkowy wieniec - Лаўровы вянец - Waynikas iż łapu (kognat z pra-sł. *lopъ) (liść) medźio (pra-sł. *medъ/pra-sł. *meduědь/ros. Межа/pol. miedza) Lauro - dosłowne tłumaczenie: Wieniec z liści drzewa laurowego.
Bóbr - Бабёр - Bebrus
Boćian - Бусел/бацян - Starkus/ale we współczesnym żm. Busils (lit. Бусел)[18]
Bochen chleba - Каравай хлеба? - Kliepas (przejście "ch" w "k")[19] Duona
Bochenek chleba - Буханка хлеба - Kliepejis
Boday - Бадай - Dieduok/Diewe duok
Bodę - Баду - Badau
Bóg - Бог - Diewas (Bałtycki Bóg stwórca[20])
Bogarodzica - Багародзіца - Diewogimditoia
Bogini - Багіня - Deywe
Bogoboynie - Багабойна - Su Diewo baymi/Diewabaymingay
Bogoboyność - Багабойнасьць - Diewo bayme
Bogoboyny - Багабойны - Diewabijus/Diewabajmis
Bogomedlca - Той які маліцца да Бога - Diewomeldis
Bogomyślność - Багадуманьне - Diewamustibe (pol. myśleć?)/mustimas ape Diewu
Bogomyślny - Той які думае пра Бога - Mustitoias szwintu daiktu
Boiarzyn (Bojar) - Барын/баярын - Baioras
Boiaźliwie - Баязьліва - Su baymi/bayley/baykszciey/drebulingai
Boiaźliwy - Баязьлівы - Bayłus/krupus/bijusis
Boiaźń - Боязь - Bayme/iżgustis/krupawimas/baylibe
Boie się - Баюся - Bijausi/krupauiu/drebu/iżsigustu
Boiowy - Баявы - Kareywingas (?) (lit. Крывічы?)
Borak (Ogórecznik?) - Агурочнік - Boraka
Borówka czarna - Чарніца - we współczesnym liet. Mėlynė (kognat pol. malina)/zaś w żm. Mielīnė
Borg (Kredyt w sklepie) - Крэдыт - Patikis/patikieimas pinigu aźu pirktus dayktus
Borguie - Крэдытую - Patikiu pinigu pirkieiuy/aźu prekies pałaukiu
Boski - Боскі - Diewiszkas/Diewingas
Bóstwo - Бажаство - Diewiste
Bót/bóty/trzewiki - Боты/чаравікі - Czebatay/we współczesnym liet. Batai/we współczesnym dżuk. Czewerykai (lit. Чаравік/pol. trzewik)
Boże uchoway - Ховай Божа - Diebiesaugay/Diebieganay
Boże drzewko - Палын лекарскі - Diewemedis (pra-sł. *medъ/pra-sł. *meduědь/ros. Межа/pol. miedza)
Br
Braciszek - Брацішак - Brołelis
Bracki - Брацкі - Broliszkas
Bractwo - Брацтва - Broliste/draugie (pol. druh?)/sueyga
Brama - Брама/вароты - Miesto wartay/Broma (szukaj pod "Broma atwerta ing wiecznasti..." [21])
Brant srebra - Чыстае срэбра - Sidabras tikras/nemayszitas
Brat - Брат - Brolis
Bratanek/bratanka - Братанак/братанка - Brołenas/Brołećia
Braterski - Братэрскі - Broliszkas/broluy priderus
Bratersko/po bratersku - Братэрска/па братэрску - Broliszkay/brolingay
Braterstwo - Братэрства - Broliste
Bratoboyca - Братазабойца - Brolaźudis/brolo użumuszeias
Brew - Брыво - Bruwis
Brne/Brodze - Брыду/брадзу - Bredu
Bród - Брод - Brasta (?)
Broda - Барада - Barzda/Smakras
Broda koźia - Казіная барада - Oszkas/oźio (metateza "k" w słowiańskich) [22] barzda
Brodaty/brodacz - Барадаты/Барадач - Barzdotas/barzdzius
Brodze po wodźie - Брадзу па вадзе - Brindu/bredźioiu/bradau
Brodzisty/bród maiący - Брадзісты/Брод маючы - Brostingas (?)
Bróg - Абарог - Stirta (pol. sterta?)/kugis
Broie - Дрэнна раблю - Piktay darau (pol. darzę)/piktauiu - dosłowne tłumaczenie: źle czynię.
Broszka - Брошка - we współczesnym dżuk. Broszkė
Browar - Бровар - Braworas
Brukowany - Брукаваны - Akmienimis (pol. kamienny)
Brukuie - Брукую - Grindźiu kielu akmenimis
Brukselka (kapusta warzywna brukselska) - Брусэльская капуста - we współczesnym liet. Briuselio kopūstas
Brunatnieie - Брунатнее - Burnatinuosi
Brunatno czynie - Брунатна раблю - Burnotinu/darau burnotinu
Brunatny - Брунатны/карычневы - Burnotinas
Bryka (powóz konny) - Брычка - Wiłena (?)/riekże (pol. riksza odpada z racji, że słownik Szyrwida jest starszy niż ów pojazd) źiemes/aumo (?) (całość mało czytelna)
Brząkam na stronach - Брынькаю на странах - Skumbinu unt strunu
Brzeg morski - Бераг морскі - Krasztas mariu
Brzezina - Беразак/беразьняк/беразьнік - Berźinas
Brzoza - Бяроза - Berżas
Brzozowy - Бярозавы - Berzinis
Brzydki - Брыдкі - Biaurus (pra-sł. *bridъkъ)/dargus
Brzydko - Брыдка - Biauriey/dargiey
Brzydzę się - Гіджуся - Biaurinosi/ne kinćiu/piktinu sau
Brzydzenie - Гідлівасьць - Biaurinimasis
Bu
Buda - Будка - Kletka (?) prekies
Budowanie - Будаваньне - Padarine (?) (pol. darzyć?)/padaras namu (pol. dom/przejście "d" w "n")/namay pastatiti (pol. postawić?)/padariti iżkielimas namu
Budowniczy - Будаўнік/дойлід - Ażuweyzdetoias namudaristes pielies/seniu/miesto/Bażnićios
Budowniczego urząd - Будаўнічага установа - Prywayzda namudaristes/wałdźia unt daylidźiu (Architekt/Bałtyzm zapożyczony do słowiańskich/lit. Дойлід)/namu dayłe
Budownik - Будаўнік/дойлід - Daylide (lit. Дойлід)/namudaris/namudaritoias
Budowny dom - Будаўны дом - Iżdabinti namay
Buduię - Будую - Darau (pol. darzę)/statau/iżkielu/iżwedu namus
Budzę - Буджу - Prikielu/pabudinu
Buk - Бук - Eskulas/ale we współczesnym liet. Bukas
Bukłak - Бурдзюк - Pleszka (pol. flaszka) iż medźio (pra-sł. *medъ/pra-sł. *meduědь/ros. Межа/pol. miedza)
Buława - Булава - Buoźie (?)
Bulion - Булён - we współczesnym dżuk. Biliuonas
Burak (to samo co staropolski Borak ale w nowszej polszczyźnie?) - Бурак - we współczesnym żm. Batwėnis (pol. boćwina/lit. Бацьвіньне)/barksztis/boruoks/baruoks/we współczesnym liet. paprastasis (pol. prosty, lit. просты?) runkelis/burokas/we współczesnym dżuk. Bacwinis (pol. boćwina/lit. Бацьвіньне)
Burmistrz - Бурмістар/мэр - Miestawaldis/miesto waldźiatoias
Burmistrzów namiestnik - Бурмістраў намеснік - Wietinikas miestawaldźio/unt bukłes miestawaldźio pastatitas
Burmistrzostwo - Бурмістарства - Miesto waldźia/miestawaldiste
Bursa - Бурса - Wienowite (pol. jeden/pra-bł-sł. *eynos) giwenimo (pol. żywot/przejście "g" w "ż")/Bindras giwenimas
Bursztyn - Бурштын/янтар - Gintaras (Jantar - bałtyzm zapożyczony do słowiańskich)
Bursztynowy - Бурштынавы - Gintaro/gintarinis
Burza - Бура - Suiudinimas/susiutimas/oro/szturmas (germanizm ale czy na pewno zapożyczony z niemieckiego?) [23][24]/we współczesnym liet. są takie słowa z pra-bł-sł. jak Wetra/Perkunija (identyczna desakralizacja jak w pol. Piorun)
Burzę miasto - Разбурваю места/горад - Suardau/sugurinu/pagrauiu miestu
Burzenie miasta - Разбурваньне места/горада - Suarazmas/pagrawimas miesto
Burzenie morza/nawalność - Разбурваньне мора/навальнасьць - Suiudimas/siautimas mariu
Burzliwy - Бурлівы - Wetringas/lutingas
Burzy się morze - Бурыцца мора - Siaućia marios/werda/kunkałoiu
Burzy się piwo - Буыцца піва - Drumsćiasi ałus (pra-bł-sł. *alu/pra-sł. olъ/scs. olъ/ros. ол/sło. ol)
Burzyciel/zburzyciel - Разбуральнік - Suarditoias/pagrautoias miesto
Buyno - Буйна - Augałotay/żełmeningay
By
Bytność rzeczy - Бытнасьць рэчы - Buytis/butibe/essibe/suncius/ćiaus/Bukłe
C
Ca
Całość - Цэласнасьць - Cielibe
Cały - Цэлы - Ciełas
Car - Цар - Didis kunigaysztis
Carogród - Цараград - Kanstantinamieste
Ce
Cebula - Цыбуля - Suogunas (wedle http://www.thesaurus.flf.vu.lt Swogunas)/ale we współczesnym żm. Cėbolė/cėbolis/cėbūlis/we współczesnym dżuk. cibulis
Cech - Цэх - Sueyga/draugie (pol. druh?)
Cedr - Кедр - Cedras
Cedrowy - Кедравы - Cedrinis
Cegielnia - Цагельня - Plitnićia
Cegielnik - Цагельнік - Plitinikas
Cegła - Цэгла/Цагліна - Plita (pol. płyta/w gwarze białostockiej - plita/sta-pol. plita[25])
Ceglany - Цагляны/цагельны - Plitinis
Ceglasty - Цаглясты - Rudas (od pol. rudy?)
Ceglarstwo - Стыхарства - Draugie (?) rayśijtoju/suiemeiu
Celnicze mieysce - Месца ў якім працуе мытнік - Wieta/namay muytiniko
Cena - Цана - Brungibe/u Mieżynisa Ciena/prekia (współczesne liet. Kaina to neologizm udający słowo pochodzenia starożytnego, żadnej Kainy nie ma ani u Szyrwida ani u Mieżynisa)
Cenię (w znaczeniu handlowym) - Таргуюся - Turgu (pol. targ/ros. торговля) darau
Censor ksiąg - Цэнзар кніг - Perzwalgitoias knigu
Cerkiew - Царква - Gudu (Gudas - Rusin, od Gotów?) bażnicia/we współczesnym liet. i żm. Cerkwė
Cesarski - Царскі/імпэратарскі - Ciesoriszkas/Ciesoraus
Cesarstwo - Царства/імпэрыя - Ciesoriste
Cesarz - Цар/імпэратар - Ciesorius
Cesarzowa - Царыца/імпэратрыца - Ciesorienie
Cętka - Пляма - Ceta
Cetnar - Цэнтнэр - Szimtapundis/szimtas (pra-bł-sł. *śimta-) pundu
Cetnarowy - Цэнтнаравы - Sźimtupundinis
Cetno licho/gra - Цэтна ліха/ігра/гульня? - Ceta/lika
Cewka nići - Цэўка/шпуля/катушка - szeiwa (?) (pol. szew?)
Ch
Chałupa - Хаціна - Kiźie (pol. chyża, rоs. хыжа, przejście "ch" w "k")
Chart - Хорт - Kurtas (przejście "ch" w "k")
Chędożę (czyszczę?) - Чышчу - Apkuopiu/szweyćiu (możliwa sakralność w bałtyckiej rodzimej wierze?/święcić - czyścić?)/szłuoiu
Chędożenie - Чышчэньне - szweyteias
Chędożyciel - Чысьціцель - szweyteias
Chełpię się - Хвалюся - Giriuosi (pra-bł-sł. *girˀtei/pra-sł. žьrti/pol. żerca/żertwa) (przejście "g" w "ż")
Chełpienie się - Самахваленьне - Girius
Chełpliwie - Выхвальна - Girtimay
Chełpliwy - Выхвальны - Girunas
Chętnie - Ахвотна - Su nuoru/nuośirdźiey (pol. serce) - dosłowne tłumaczenie: z sercem (?)
Chętny - Ахвотны - Gieranoris
Chleb - Хлеб - Duona/Kliepas
Chleb pszenny - Хлеб пшэнны - Duona kwietiene (lit. кветка?)/Kliepas kwietiene
Chlebodawca - Работадаўца - Gieradeia
Chłód - Холад - Wesa (pol. wiatr/lit. вецер)
Chłodnik (wtedy jako altana) - Павець/альтанка - Pawietis (lit. Павець)
Chłodnikarz (rzemieślnik zajmujący się ozdabianiem, upiększaniem ogrodów poprzez urządzanie w nich chłodników, wirydarzy) - Тварэц павецяў - Pawietinikas
Chłodno - Халодна - Wesu
Chłodny - Халодны - Wesus/atauśis
Chłodzący - Прахаладжальны - Wesinus
Chłodzę - Ахалоджваю - Wesinu
Chłop - Селянін/мужык - Mużykas (lit. мужык)
Chłopowicz - Сын селяніна/мужыка - Mużykaytis
Chłopski - Сялянскі/мужычы - Mużikiszkas/mużiku
Chłopstwo - Сялянства - Mużiku sueyga/mużikiste
Chłosta - Порка/біцьцё - Płakte
Chlustam - Пару - Płaku
Chmura - Хмара - Apsiniaukimas/sublindimas/we współczesnym liet. debesis (pol. niebiosa/przejście "n" w "d")
Choć/choćia - Хоць/Хаця - Acz
Chomik - Хамяк - we współczesnym liet. Żiurkėnas (pol. szczur/przejście "szcz" w "ż"?)
Chorągiew kościelna - Харугва касьцельная/царкоўная - Karuna (ukr. корогва?)
Chorągiew woienna - Харугва ваенная - Kariozine (ukr. корогва?, pol. znak?)
Chorąży - Сьцяганосец - Zinkłaniaszis kareywiu
Choroba - Хвароба - Liga/negałe (pol. żal/przejście "g" w "ż")/we współczesnym dżuk. kwaraba (lit. Хвароба)
Chory - Хворы - Ligonis/ligotas/negalis sergus/w współczesnym liet. kwaras (lit. Хворы)[26]
Chowam - Хаваю - Laykau/pakopiu (pol. pokopię?)/izdemi/peniu/mitinu
Chropoce - Храбусьцю - Skrebiu (pol. skrobać)
Chrobor - Шоргат - Skrebeimas
Chronię się - Абараняюся - Łynkiuosi/saugasi/serguosi (pol. strzec)
Chropawo - Шорстка - Skraiudu/rupu/kraupu
Chropawy - Шорсткі/шурпаты - Skriaudus/rupus/kraupus
Chropowaćieie - Стаіцца шорсткім - Skraudu/rupu tumpu
Chrost - Гальлё/хруст - Krumay (?)/kruminas (?) (przejście "ch" w "k"?)
Chrzan - Хрэн - Krienas (przejście "ch" w "k")
Chrzszcze - Хрышчу - Kriksztiju
Chrzćićiel - Хрысьціцель - Kriksztitojas
Chrzćilnica - Купель - Kriksztinićia
Chrzćiny - Хрышчэньне - Kriksztinos
Chrześćianin - Хрысьціянін - Krikśćionis
Chrześćiaństwo - Хрысьціяньства - Krikśćioniste
Chrzęstka - Храсток/храшч - Krimzłe (przejście "ch" w "k"?)
Chrzęstkowaty - Храсткаваты - Krimzłetas
Chrzest - Хрышчэньне - Kriksztas
Chudnę - Худзею - Listu (pra-sł. *лихъ)
Chudość - Худасьць - Liesibe
Chudy - Худы - Liesas/we współczesnym żm. kūds
Chudzę - Худзею - Liesinu
Chustka - Хустка - we współczesnym liet. nosinė (pol. nos)/serwetėlė
Chustka do nosa - Хустка да носа - Skarełe nosiesp
Chwała - Слава/хвала - Garbe (przestawka literowa) (pra-sł. *bergti/ros. беречь/береги)/giriu
Chwalca - Паклоньнік - Gireias/kuris giria - (ten) który chwali
Chwale co - Слаўлю што/хвалю што - Giriu (pra-bł-sł. *girˀtei/pra-sł. žьrti/pol. żerca/żertwa) (przejście "g" w "ż")/szłowinu
Chwalebny - Пахвальны - Garbingas (przestawka literowa) (pra-sł. *bergti/ros. беречь/береги)
Chwaścieie - Атрымлівае пустазельля - Ażużelu (pol. zioło)/stimbiuosi/ingstiebu/iszaugu
Chwaśćisty - Пэўны пустазельля - Żolingas
Chwast - Пустазельле - Żolininas/ we współczesnym żm. i liet. Piktżuolė/Piktżolė (lit. пустазельле) (Piktas - zły)
Chwieię się - Хістаюся - Swerdu (?) (przejście "s" w "ch"?)/siurwoiu (?)
Chwiewanie - Хісткасьць - Swerdeimas (?)
Chwila - Хвіліна - Iżsilgimas/iłgas metas/wałunda
Chytrość - Хітрасьць - Kitribe (przejście "ch" w "k")
Chytry - Хітры - Wiłtawilis/kitrus
Ci
Ciąg w chodzeniu - Пасьлядоўнасьць у хадзьбе - Ilgibe (pol. długość)
Ciasto - Цеста - Taszła (przejście "c/ć" w "t")
Cieciorka ptak - Цяцерка птушка - Tetirwa
Cieciorka iarzyna - Бязель - Zirniay (pol. ziarno) wałakiszki
Cięciwa - Цеціва - Tetiwa
Cieczenie - Цячэньне - Tekieimas
Ciekący - Цякучы - Tekus/kiauras
Cieke - Цячэ - Teku
Ciele - Цяля - Telas
Cielećina - Цяляціна - Teletina
Cielęcy - Цялячы - Teletinis
Cielna krowa - Цельная карова - Telinga karwe
Ciemierzyca - Чамярыца - Ciemerey/kilcibaras
Ciemność - Цемната - Tumsibe/tumsa/patumses (ros. темнота)
Ciemny - Цёмны - Tumsus
Cienistość - Цяністасьць - Neszwaysibe (pol. nieświetlność)/newayskibe
Cienisty - Цяністы - Newayskus/Neszwaysus
Cienkusz piwny - Слабае піва - Ałus (pra-bł-sł. *alu/pra-sł. olъ/scs. olъ/ros. ол/sło. ol) łetesnis
Ciennik - Цяністае месца/парасон - Ażudynkte nuog świesos/świesadynkte
Cierpkość - Даўкасьць/кіслата - Kartibe (?)/aytribe
Cietrzew - Цецярук - Teterwinas
Ciosany kamień - Сечаны камень - Izkałtas (pol. kuty?) akmuo
Ciotczany - Стрыечны - Tetułena/tetułenas
Ciotka po matce/po oycu - Цётка/цёця - Tetułe/Cetułe
Cisawa farba - Цісавая фарба/хварба - Rudas krosiłas (?) (lit./ros. Краска?/ros. Краса?)
Ciskacz - Кідальнік - Metitoias (pol. miotacz?)
Cisnę - Кідаю - Metau (pol. miotam?)
Ciśnienie/rzucanie - Кіданьне - Metimas (pol. miotanie?)
Cisza iest/ćiszeie wiatr - Ціша ёсьць/цішэе вецер - Lowes weias/metes oras/tiłus (?) oras
Ck
Ckliwo mi/cknimi się - Чульліва мяне - Piksta mi sirdis (pol. serce/ros. сердце)
Cm
Ćmi się - Зацямняцца - Timsta
Cmyntarz - Могілкі/цьвінтар - Szwintorius
Cn
Cnota - Цнота - Gieribe (pra-bł-sł. *girˀtei/pra-sł. žьrti/pol. żerca/żertwa?)
Cnotliwie - Цнатліва - Gieray (j.w.)
Cnotliwy - Цнатлівы - Gieras/suwisu żmogus
Co
Codźień - Штодзень - Kas diena
Codźienny - Штодзённы - Kasdienis
Córka - Дачка - Dukte (lit. дачка)
Cu
Cuchnę - Сьмярджу - Kwepiu piktay/smirdu
Cud - Цуд/дзіва - Zinkłas/praiowas/stebukłas
Cudotwórca boski - Цудатворац боскі - Zinkładeia/zinkładaris
Cudotworność - Цудатворнасьць - Zinkładariste prigimta
Cudowny - Цудоўны/дзівосны - Praiowingas/żinkłingas/stebukłingas
Cudzoźiemieć - Іншаземец/чужаземец - Swetimaźiemis
Cudzoźiemski - Іншаземны/чужаземны/замежны/іншакраінны - Swetimaszalis/iż swetur
Cudzy - Чужы - Swetimas
Cug koni podwoyny - Запрэжка двайных кані - Dwayli
Cug wody - Скразьняк вады - Wundenio wedimas
Cukier - Цукар - Nindriu medus (pol. miód)/we współczesnym liet. cukrus/we współczesnym żm. sokros
Cukruie - Цукрую - Ażudarau niudrios medum
Cw
Cwelich (prosta tkanina lniana) - Цік - Drobe (łuż. draby, mor. zdraby) rinktine
Ćwierć - Чвэрць - Kietwierta dala
Ćwierćiowy - Чвэрцевы - Kietwirtinis
Ćwierka świerszcz - Цвыркае цвыркун - Ziogas/cirszkia (?)/ćierśi (?) swirplis (?) (pol. świerszcz?/lit. свыркун?)
Ćwikła - Цьвікла - Swikłas
Cy
Cyc u niewiast - Сіська/грудзінка ў жанчын - Krutis (?) (lit. грудзі?)
Cyfra - Лічба - Zime/O litera
Cygan - Цыган - Cygonas
Cymbał - Цурбан - Sunkley/Cymbałas
Cyna - Цына - Cina
Cynamon - Карыца/цынамон - Ziewie medelo cynnamomo
Cyndał (sandał) - Сандал - Medźias (pra-sł. *medъ/pra-sł. *meduědь/ros. Межа/pol. miedza) raudonas/bałtas Iz(?)dios
Cynek na kostce - Пяць вочак на костцы - Pinkiapunktis kaułelis
Cynobr - Цынобра - Cynabras
Cynobrowaty - Цынабравы - Cynabro krośiłas (?) (lit./ros. Краска?/ros. Краса?) (farba)
Cynowy - Цынавы - Iż cinos/cininis
Cyprys - Кіпарыс/цыпрыс - Cyprysas
Cyprysowy - Кіпарысавы/цыпрысавы - Cyprysinis
Cyranka - Чыранка - Krikłe (pol. Krzyżówka?)
Cyrkiel - Цыркуль - Apresztuwas (?) (pol. przestawiacz?)
Cyrkluie - Цыркулюю - Apskritinu/apskritu darau
Cytra - Цытра - Instrumentas giesminiku (pra-bł. *geyd-/pra-sł. *gayati/ros. гаять)
Cytrysta - Музыкант іграючы на цытрай - Citrazaydis/unt citros zaydźius
Cytr drzewo - Лімон дрэва - Cytras
Cytrynowy - Лімонны - Cytrinis
Cytryn owoc (cytryna) - Лімон плод/садавіна/цытрына плод/садавіна - Abuolis (pra-bł-sł. *āˀbōl/pra-sł. *ablъko/lit. Яблык) (obelis - jabłoń)/waysius cytrinis/we współczesnym żm. Cėtrėna
Cz
Cząbr ziele - Чабер - Ciobray
Czaczko - Цацка - Cecełes wayku
Czamlet (tkanina) - Камлот - Rubas iż płauku (?) oszko (pol. kozi) Aśios
Czapka - Шапка - Kiapure (ros. кепка)
Czapnik - Майстар які стварае шапкі - Kiapurnikas
Czara - Чара - Cierka
Czarnoksięska nauka - Чарадзейная/чараўнічая/вядзьмарская навука - Zinia iuodakniginiku
Czarnoksięski - Чарадзейны/чараўнічы/вядзьмарскі - Iuodakniginiku
Czarnoksiężnik - Вядзьмар/чараўнік/вядзьмак/маг/чарадзей - Iuodakniginikas
Czarowanie - Чараваньне - Ciustay (pol. ciota?)/nuoday
Czarownica - Чараўніца/ведзьма/вядзьмарка/чарадзейка - Ciustinikie/nuodinikie
Czarowniczy - Чараўнічы/чарадзейны - Ciustiniku
Czarownik - Вядзьмар/чараўнік/вядзьмак/маг/чарадзей - Ciustinikas/nuodinikas
Czart - Чорт/бес/д'ябал - Welinas (Weles - Słowiański Bóg zaświatów, magii, handlu, władca Nawi, Welinas - Bałtycki odpowiednik, zobacz cz. idi k velesu za moře - idź do diabła)/Piktas/u Mażwidasa Cziartas/we współczesnym żm. biesos
Czartowski - Чартоўскі/д'ябальскі - Weliniszkas
Czaruie - Чарую - Ciustiju
Czary - Чары - Ciustay/nuoday
Czas - Час - Metas/później także Laikas (scs. отълѣкъ/archangielski dialekt ros. отлечиться) (naturalnie przeszło z łotewskiego czy doszło arbitralnie?)/Czēsas/we współczesnym żm. Cziesos/we współczesnym dżuk. Czėsas
Czasem - Часам - Kartays/nekadu (pol. niekiedy?)
Czaszka głowy - Чэрап галавы - Kiauszas (przejśćie "k" w "cz") gałwos
Czaszka żołędźiowa - Чэрап жолудавы - Kiauśielis (przejśćie "k" w "cz") giliu (przejście "g" w "ż")
Czći godny - Чэсьці годны - Garbus (przestawka literowa) (pra-sł. *bergti/ros. беречь/береги)/garbingas
Czczę - Паважаю/шаную - Garbinu
Czczenie - Паважаньне/шанаваньне - Garbinimas
Czech - Чэх - Ciekas
Czechrze/czochrze wełne - Трасу воўну - Karszu wiłnas/kiedenu
Czeczotka - Чачотка - Semenełe paukszte (pra-bł-sł. *put-/*pout-/pra-sł. *pъtákъ)
Czeladnik - Чаляднік - Darbinikas (pol. drabina) iż śieyminos/śieymininis
Czeluść u pieca - Бездань у печчу - Kakta piećiaus
Czepek - Каптурык/чэпчык - Ciepćius
Czeremcha - Чаромха - we współczesnym liet. Iewa (pra-bł-sł. *eiua/ros. Ива na wierzbę)/we współczesnym żm. Ėiwa
Czerstwieie - Чарсьцьвее - Drutinuosi/stropstu/stropineymiu/gaywinuosi (pol. żywieje/przejście "g" w "ż"/sta-pol. czerstwy - świeży)
Czerstwię - Чарсьцьвею - Gaywinu
Czerstwość - Чэрствасьць - Giwumas/gaywiste
Czerstwy - Чэрствы - Gaywus
Czerstwienie - Чарсьцьвеньне - Gaywinimas
Czerwcowy - Чэрвеньскі - Kirmelu (pra-sł. črŭvĭ) (przejście "cz" w "k") menesio
Czerwiec - Чэрвень - Kirmelu menuo
Czerwienie - Чырванею - Rauduoninu (pol. rudy)
Czerwienie się - Чырванеюся - Raudanuoiu
Czerwonawy - Чырванавы - Raudonakas
Czerwoność - Чырвонасьць - Raudonibe/rauduonumas
Czerwony - Чырвоны - Raudonas
Cześć - Чэсьць - Garba
Częstuię - Частую - Gieray arba piktay peniu/girdźiu/prijmu (?) ku
Czołn - Човен - Eldija (pra-sł. *oldьjā/błg. ладия)
Czosnek - Часнок - Ćiesnakas
Czterdzieśći - Сорак - Kieturios desimtis
Czterdzieśći kroć - Сорак-кроць - Kieturios desimtis kartu
Czternaście - Чатырнаццаць - Kieturolika
Cztery - Чатыры - Kieturi (lit. чатыры)
Czterydniowy - Чатырохдзённы - Kieturiadienis
Cztery kroć - Чатыры-кроць - Kieturis kartus
Czwartek - Чацьвер - Cietwiergas (lit. чацьвер)
Czwarty - Чацьверты - Kietwiertas
Czworaki - Адносна чатырох розных родаў - Kietweriopas
Czworako - У чатырох напрамках- Kietwieriopay
Czwornasob - Чатыры разы больш - Kietwieriopay daugiesu
Czworogranisto - Чатырагранёна - Kietwirtuotay
Czworogranisty - Чатырагранёны - Kietwirtuotas
Czworogłowy - Чатырагалавы - Kieturiagalwis
Czworonogi - Чатыраногі - Kieturiakuois
Czwororęki - Чатырарукі Kieturiarunkis
Czworoszczepny - Чатырашчэпны? - Kietwierey skałus
Czyniam - Раблю - Darineiu ku (pol. darzyć)
Czynię co - Раблю што - Darau/weykiu
Czynię dość komu - Раблю досьць каму - Gana darau/inteykiu/atpildźiu
Czynienie - Рабеньне - Darimas/padarimas
Czynsz - Дзякла/чынш - Ciżie (?)/dokłe (lit. Дзякла)
Czynszownik - Васал/леннік/даннік/w st-lit. дякольникъ (дзяклальнік) - Ciźinikas (?)/doklinikas
Czynszowy - Чыншавы/ленны/васальны - Ciźinis (?)/doklinis
Czyście (pięknie) - Прыгожа - Cistay/graźiey (pra-sł. grozьnъ/pol. groźny)
Czyściec - Чысьцец - Szweyćiunciu ugnis (pol. święty ogień)/Nupertine dusiu
Czyscowy - Збавіцельны - Szweystinis
Czystość powszechnie - Чыстасьць усеагульна - Apszwasta (?)/apkuopa
Czystość cnota - Чыстасьць цнота - Neiżagas/nepatepte/szweystibe
Czysty - Чысты - Neiżagtas/ćistas
Czytam - Чытаю - Skaytau (pra-bł-sł. *(s)keit-/*(s)koit-/przejście "s" w "cz"/kognat z pol. czytać)[27]
Czytanie - Чытаньне - Skaytimas/skaytitine
Czytelnik - Чытач/чытальнік - Skaytitoias
Czytelno - Чытэльна - Skaytitinay
Czytelny - Чытэльны - Skaytitinas
D
Da
Dąb - Дуб - Ażuołas (pol. zioła)
Dach przykryćie - Дах вечка/покрыўка - Dunktis (przejście "ch" w "k")/Stogas (pol. stóg/lit./ros. стог/pra-sł. *stogъ - to co przykrywa)
Dachówka - Дахоўка - Plitele dunktine
Daie - Даю - Duomi (?)
Dar - Дар/падарунак - Dowana (?) (pol. dawać?)
Darmo/daremnie/próżno - Дарма/дарэмна/марна - Dowanay/tuśćiey
Daremny - Дарэмны - Dowanas/dawoningas
Darn - Дзёран - Wałena su weiu iżrauta
Darowanie - Дараваньне - Dowanoimas
Darowizna - Дар/падарунак - Dowana/dowanotas dayktas
Daruie - Дарую - Dowanoiu
Data - Дата - Diena kurioy łaksztas (?) ira raśitaś Wilnuy (?)
Dawca - Дарыльнік - Daweias/dutoias
Dawny - Даўні - Senas/wetuszas (ros. ветош - wszystko stare)
De
Dębina - Дубіна - Ażuolinas
Dębowy - Дубавы - Ażuolinis
Dech tchnienie/duch - Дых павеў/дух - Kwapas/dwasas
Dekret - Дэкрэт/указ - Dekretas
Dęty - Духавы - Duśnias
Deszcz pada - Ідзе дождж - Lija (pol. leje)
Deszcz - Дождж - Lietus (pol. leje się/lać)
Dewotka - Багамолка/gwarowo Давутка - w Słowniku litewskich gwar północno-zachodniej Białorusi i jej pogranicza Dawatka
Dl
Dla tego - Таму/таму што/для таго - Delto/drinto/to del/todrin
Dłoń - Далонь - Płasztaka/we współczesnym liet. także ranka/delnas
Dłoń spodnia - Ніжняя далонь - Dełnas
Długi - Доўгі - Iłgas (pra-bł-sł. *dilˀgas/zanik "d")
Długo - Доўга - Iłgay
Długość - Доўгасьць - Ilgibe
Długowieczny - Даўгавечны - Iłgaumzis
Długowieczność - Даўгавечнасьць - Iłgaumziste
Do
Dobroć - Добраць - Gieribe (pra-bł-sł. *girˀtei/pra-sł. žьrti/pol. żerca/żertwa?)
Dobroczynność - Добрачыннасьць - Gieradeiste
Dobrodźiey - Дабрадзей - Gieradeia
Dobrodźieystwo - Дабрадзейства - Gieradariste/gieradarimas
Dobrotliwość - Дабратлівасьць - Gieras noras
Dobry - Добры - Gieras
Dobywam miasta - Адабываю места/горада - Imu/gaunu miesta
Dochodze - Даходжу - Daeydineiu/Iszkunku
Docisnąć się - Даціснуцца - Dasispaust
Dodaie - Дадаю - Daduomi (?)
Doglądam - Даглядаю - Priweyźdźiu (pol. wejzrzę?)
Dogrzewa mi słońce - Ацяпляе мяне сонца - Kaytina mi saułe
Doie - Даю - Melźiu (pra-bł-sł. *melźtei/pra-sł. *melzti/pol. mleko?)/łaydau karwes
Dokazuie czego - Сваволю чаго - Padarau (?) ku
Dokładam czego - Дакладаю чаго - Pridemi (?) (pol. przykładać się?)
Dokonywam czego - Дасьцягну чаго - Pabaygiu/gału darau/dadirbu
Doł - Яма - Duobe (?)
Dołkowaty - Пэўны ям/угнустасьці - Duobetas (?)/dubus/kraupus
Dom - Дом - Namay (pra-bł-sł. *domos/pra-sł. *dȏmъ/przejście "d" w "n")
Domak (domator) - Дамасед/даматур - Namu kas namie gulis
Domek - Дамок - Nameley
Domieszczam kogo/czego - Дадаткова уміашчу каго/чаго - Iłeydźiu ku swetimu kur/intikinu
Domostwo - Дамоства - Naministe
Domownik - Дамоўнік - Naminikas
Domowy - Дамовы - Naminiksztis
Donosze co - Даношу што - Nuneszu (?)
Dopiero - Толькі - Dabar (pol. doba)/dabartel
Dopijam ostatka - Дапіваю астачу - Iżgieru (pra-bł-sł. *girˀtei/pra-sł. žьrti/pol. żerca/żertwa?) (jakaś sakralność?)
Dorabiam czego - Дарабляю чаго - Dadirbu/baygiu darbu (?)
Dorastam - Дарастаю - Daugu (?)/uzaugu
Dościgam/dobiegam - Дабягаю - Paweiu (od liet. Weias - wiatr?) ku
Doskakuie - Даскакваю - Daszoku
Dostaie się piwo - Атрымліваецца піва - Nu sistowi ałus/nuguła wiełes ałaus
Dostoieństwo/dignitarstwo/godność - Дастоінства/годнасьць - Wiresnibe/użkielimas unt waldźios kokios
Doświadczam kogo - Дасьледую каго - Meginu/dasitiriu (?)
Dosypiam/doiadam/dopijam/etc. - Дасыпаю/даядаю/дапіваю/і да т.п. - Miegmi/wałgau/gieriu iki soti rc.
Dowarzam (Dogotowuję) - Давару - Dawerdu
Doważam - Даважу - Dasweriu (?)
Dowód - Довад - Priseka (?) (pol. przysięga?)/parodimas
Dowodny - Довадны - Dawiadamas dayktas/prisekimas
Dowodzę - Даводжу - Prisektinay parodźiu/priseku ku kami
Doyny statek (?) (mleko w kubeczku?) - Дойны карабель (Малако ў кубачку?) - Miłsztuwe (pra-bł-sł. *melźtei/pra-sł. *melzti/pol. mleko?)
Doyna krowa - Дойная карова - Melźiama (pra-bł-sł. *melźtei/pra-sł. *melzti/pol. mleko?) karwe
Doyrze/dobrze widzę - Добра бачу/гляджу - Nuregiu/regiu świeśiey (pol. świeciście?)
Dozor/doglądanie - Нагляд - Priwayzda
Dozorca/doglądacz - Нагляднік/дазорац - Priweyzdetoias
Dozorny - Наглядны - Priwayzdus/priweydźius
Dozwalam czego komu - Дазваляю чаго каму - Perłeydźiu kam ku/duomi unt noro kam
Dr
Dranica - Драніца - Drekstine (?)/płesztine łynta
Drapanie - Драпаньне - Draskimas (?)
Drapie co/dre - Драпаю што/дзяру - Draskau/płeszau
Drapiestwo/drapież - Драпества - Draskimas/płeśimas/nuopłeśia
Drapieżca - Драпежнік - Draskitoias/płesitoias/drastus
Drapieżność - Драпежнасьць - Nuodreskis
Drasnąć kogoś - Падрапаць кагось - Ażudrekst/numaukt truputi kuno
Drobiazg - Дробязг/пусьцяк - Maylus (pol. mały?)
Drot złoty/żelazny - Дрот залаты/жалезны - Siułas iż auxo/iż giełaźies (przejście "g" w "ż")
Drozd - Дрозд - Strazdas (pra-bł-sł. *trozdós/pra-sł. *drozdъ) (przejście "t" w "d"/dojście "s")
Drożdże - Дрозд - Miełes/ale u Brücknera dragēs [28]
Druk - Друк - Iżspaudimas literu
Drukarnia - Друкарня - Iżspaustuwe raszto (pismo)/literu
Drukarz - Друкар - Iżspaudeias literu/raszto
Drukuie - Друкую - Iżspaudziu rasztu/knigas
Dryiakiew/sok przyprawny - Масьць/лекарства/сок прыпраўны? - Sunka unt waysto
Drużba - Шафер - Wienawardis (pol. warta?)/byn drawardis
Drżący - Які дрыжыць - Drebus
Drżę - Дрыжу - Drebu
Drzemanie - Драманьне - Snaudimas (pol. sen)/snaudulis
Drzemie/napadł mię sen - Драмлю/напаў мяне сон - Snaudźiu
Drżenie - Дрыжаньне/дрыжэньне - Drebulis (?)/drebeimas (?)
Drzewce/drzewo - Дрэва - Medźias/kartis (?) iłga su ietim karioney wartoiama
Drzewieie/w drzewo - Дравяе (?)/у дрэва - Medźiu tumpu
Drzewko - Дрэўка - Medelis
Drzewisty/drzew pełny - Дравяністы/дрэў пэўны - Medingas/Medźiu piłnas
Drzewo - Дрэва - Medźias (pra-sł. *medъ/pra-sł. *meduědь/ros. Межа/pol. miedza)
Drzwi/weśćie - Дзьверы/уваход - Duris/unga
Du
Duch/rozumna bez ciała rzecz - Дух/разумная бяз цела рэч - Dwasas/dwasia
Duchna (nocna czapka podbita puchem) - Ночная шапка падбітая пухам - Naktine iż płuksnu kiapure
Duchowieństwo/stanu duchownego ludzie - Духавеньства/стану духоўнага людзе - Kunigu stono żmones/dwasingo giwenimo draugie/dwasingiste
Duchowny - Духоўны - Dwasingas/dwasiszkas
Dudek - Удод - Kukutis/ale we współczesnym żm. także dodotis
Dukam/trąbie w róg - Трублю ў рог - Ragu trubiju
Duma - Дума - Giesme (pra-bł. *geyd-/pra-sł. *gayati/ros. гаять) kareywiu (pol. krew?)
Dupla - Дупля - Audakłas szilkinis tunkus
Durszlak - Друшляк - Kosztuwis (pol. kasza/ros. каша) warinis (lit. варыць)/giełażinis (pol. żelazny) (przejście "g" w "ż")
Dusza/duch - Душа/дух - Duśia
Duszący/Duszny - Удушлівы/задушлівы/душны - Smaugius/Troszkinus/później także Dusznas[29]
Duszkiem wypić - Выпіць заплам - Wienu małku iżgiert
Dusznie/z dusze - Душна/з душай - Nuośirdźiey (pol. serce) - dosłowne tłumaczenie: z sercem (?)
Duszyczka - Душычка - Dusziełe
Dw
Dwa/para - Два/пара - Du (?)
Dwa dni - Два дні - Dwi dieni
Dwadzieścia - Дваццаць - Dwi deśimti
Dwadzieścia kroć - Дваццаць-кроць - Dwi deśimti kartu
Dwa funty - Два фунты - Du (?) funtu
Dwa kroć - Два фунты - Du kartu
Dwanaście - Дванаццаць - Dwilikia
Dwanaście kroć - Дванаццаць-кроць - Dwilikia kartu
Dwieście - Дзьвесьце - Du śimtu
Dwieście kroć - Дзьвесьце-кроць - Du śimtu kartu
Dwoiaki/dwoisty - Дваісты - Dweiopas/dweiokas
Dwoiako - У абодвух напрамках - Dweiopey/dweiokay
Dwoie/dziele na dwie częśći - Двое/дзялю на дзьве часткі - Ing dwi dali skiriu/dweinu
Dwoistość - Дваістасьць - Dweiste
Dwór - Двор - Didżianame/senis/giwenimas didżiuniu/u Kościuszki Dwaras (występuje w formie Dwarosie ale Smoczyński także potwierdza Dwaras)
Dworski - Дворны/дваровы - Dwariszkis
Dwór we wśi - Двор у сяле/вёсцы - Dwarćius
Dwudźiesty - Дваццаты - Dwidesimtas
Dwusetny - Двухсоты - Duśimtinis
Dy
Dychawica - Дыхавіца/астма - Dusulis (?)
Dychawiczny - Дыхавічны - Dusulingas
Dyl - Дуля - Łynta iłga/zomatine
Dylowanie - Дыляваньне - Zomatis/twora (pra-bł-sł. *twōr(ʔ)-/kognat z pol. twarz) iż łyntu
Dym - Дым - Dumay
Dymny - Дымны - Dumays kwiepius
Dyscyplina którą się biczuią - Дысцыпліна якой бічуюцца - Dirzeley kureys płakasi/riksztes/szniureley
Dyscyplina/biczowanie - Дысцыпліна/бічаваньне - Płakimasis/sawis paties płakimas
Dyszący - Дыхаючы - Dwasuoias
Dysze/dycham - Дыхаючы - Dwasuoiu/kwepuoiu
Dz
Dzban - Збан - Puodas su usamis/Zbonas (lit. Збан/pol. Dzban)/we współczesnym żm. Ozbuons
Dżdżawy/dżdżysty - Дажджлівы - Lietingas
Dziad/oycow abo matczyn oyćiec/dźiadek - Дзед - Diedas
Dziadowski - Дзедаўскі - Diedinis
Dźiał/rozdzielenie/podźiał - Разьдзяленьне/разьбіўка - Daliimas/perskirimas
Dziczeie - Дзічэе - Iżdikstu
Dźieci innych zwierząt - Дзеці іншых жывёлаў - Waykay zweru
Dźiedźic - Насьледнік/наступнік/пераемнік/спадкаемец - Tewiksztaytis (Tewas - ojciec/tata)/tewaynis
Dźiedźictwo - Спадчына - Tewiksztiste/tewayniste
Dźiedźiczę - Атрымліваю у спадчыну/насьлядую - Tewaynisty apturiu/paweldźiu
Dziedziczny - Спадчынны - Tewiksztinis
Dziedziniec/podwórze - Двор/дзядзінец - Dwaras
Dźiegieć - Дзёгаць - Degutas
Dźieiow księgi - Гістарычная Кніга/кніжка/летапіс - Knigas weykału/historios
Dźięka/dźiękowanie/dźiękczynienie - Падзяка/дзякаваньне - Dekos/Dekawoimas
Dźiękować - Дзякаваць - Dėkawoti (lit. Дзякаваць)
Dźiekuię - Дзякую/Дзякуй - Dekawoiu (lit. Дзякую)/dalej także Dėkui (lit. Дзякуй)/we współczesnym liet. Dėkoju/we współczesnym liet. Acziu (lit. Ацю)
Dźielca - Той які дзялі - Daliwa (?)/delćius
Dźień - Дзень - Diena/we współczesnym dżuk. dziena
Dźienny - Дзённы - Dieninis
Dźiesiątek żołnierzów - Дзясятак жаўнераў/салдатаў - Deśimtetas
Dźiesiątnik - Дзясятнік -Deśimtinikas
Dźiesięcina - Деясяціна - Deśimtine
Dźiesięć kroć - Дзесяць-кроць - Deśimti kartu
Dźiewka/Panna - Дзеўка/дзева/дзяўчына/панна - Ponna
Dźiewictwo/panieństwo - Дзявоцкасьць/нявіннасьць/цнатлівасьць - Mergiste/ponniste
Dźiewięć/dźiewięcioro - Дзевяць/дзевяцера - Dewini
Dźiewiętnaście - Дзевятнаццаць - Dewiniolika
Dźiewierz (brat męża) - Дзевер - Dieweris
Dźieża/koryto do ciasta - Дзяжа - Łowis/dieszka (?)
Dźiki - Дзікі - Dikas
Dźikość - Дзікасьць - Dikibe
Dziś - Сёньна/Сягодня/Сягоньня - Sindienu
Dźisieyszy - Сёньняшні/Сягоньняшні - Sios dienos
Dżuma - Чума/Паляндра (słowiańskolitewska i jaćwieska Bogini śmierci/inne imię Marzanny/Morany[30])/we współczesnym liet. Maras (lit. Мор) (Marzanna/Morana - słowiańska Bogini zimy i śmierci/łotewska Mara - Matka Ziemia/obrzęd topienia/spalania Marzanny praktykowany jest także przez Bałtolitwinów)/we współczesnym żm. Mars
Dzwon - Звон - Warpas/Zwanas (lit. Звон)[31]
Dzwonek - Званок - Warpelis/Zwanelis
Dzwonię - Званю - Warpinu/Zwaniju
Dzwonić - Званіць - we współczesnym dżuk. Zwanyti
Dzwonnica - Званіца - Warpinićia/Zwaninićia (brak pewności co do odmiany)/we współczesnym żm. dzwuonīczė
Dzwonnik - Званар/звоннік - Zwanininkas
E
(U Szyrwida brak wyrazów na "E")
Efekt - Эфэкт - we współczesnym liet. Efektas
Egoizm - Эгаізм - we współczesnym liet. Egoizmas
Egzamin - Экзамен - we współczesnym liet. Egzaminas
Ekonom - Аканом - u Kościuszki Ekonomas (?) (występuje tylko w formie Ekonomay)
Ekonomia - Эканоміка - we współczesnym liet. Ekonomika (lit. Эканоміка)
Ekran - Экран - we współczesnym liet. Ekranas
Eksport - Экспарт/вываз - we współczesnym liet. Eksportas
Elastyczny - Эластычны - we współczesnym liet. Elastingas/elastinis
Elegancja - Элегантасьць/густоўнасьць - we współczesnym liet. Būdas (lit. Будзь?)/maniera
Elektryczność - Электрычнасьць - we współczesnym liet. Elektra/zaś w żm. Alektra
Element - Элемэнт/деталь - we współczesnym liet. Elementas
Emerytura - Пэнсія - we współczesnym liet. Pensija (lit. Пэнсія)
Emigracja - Эміграцыя - we współczesnym liet. Emigracija
Encyklopedia - Энцыкляпедыя - we współczesnym liet. Enciklopedija/zaś w żm. Encikluopedėjė
Energia - Энэргія - we współczesnym liet. Energija/zaś w żm. Energėjė
Epidemia - Эпідэмія - we współczesnym liet. Epidemija
Epoka - Эпоха - we współczesnym liet. Epocha
Etyka - Этыка - we współczesnym liet. Etika
Eucharystia/Wieczerza Pańska - Эўхарыстыя - Szwenta weczere
Ewangelia - Эвангелія - we współczesnym liet. Ewangelija
F
Fa
Fairka/piecyk ruchomy żelazny - Фаерка/печка рухомая жалезная - Ugniawiete prakielama/piećielus giełaźinis (przejście "g" w "ż")
Fałduię - Плісірую - Paraukau/raukszłes darau
Fałszerz testamentow - Фальсіфікатар тэстамэнтаў - Atmaynitoias testamento
Fałszerz monety - Фальсіфікатар манеты - Manietos gadintoias
Fantami płacić - Залогамі плаціць - Ażumokieimas dayktays ne pinigays
Fantastyk - Фантазёр - Nieku (pra-bł-sł. *neikas/pra-sł. *nikъto/*ničьto/pol. nikt/nic) mustitoias
Fantastykuię - Фантазірую - Niekus mustau/żiedźiu/waydinu waydus darau
Fantazya - Фантазія - Zinkładare/waydadare/galibe
Obraz na fantazyey - Вобраз на фантазіі - Waydas/zinkłas
Fara/Kościół farski - Фара/фарны касьцёл - Baźnićia kuriosp priguli giwentoiey (przejście "g" w "ż") (Giwenimas - żyćie/żywot) kurios wietos (miejsce)
Farba - Фарба/хварба - Krośiłas (?) (lit./ros. Краска?/ros. Краса?)/we współczesnym dżuk. Kwarba (lit. Хварба)
Farbuię - Фарбую - Nudażau/dażau/krosiju (?)
Fazyan/bażant - Фазан/бажан - Teterwinas didisis
Fe
Ferezja (strój) - Фаразея/ферезыя - Iupa wirszutine/ale w współczesnym liet. Feriazė
Fi
Figa drzewo - Інжыр дрэва/фіга дрэва - Figa medźias (pra-sł. *medъ/pra-sł. *meduědь/ros. Межа/pol. miedza)
Figa owoc - Фіга плод/садавіна/інжыр плод/садавіна - Figa wayśius
Figa nie doyrzała - Фіга раньнясьпелая/інжыр раньнясьпелы - Figa ne iznokusi
Figa sucha - Фіга сухая/інжыр сухі - Figa sausa (pra-bł-sł. *saušas/pra-sł. *suxъ)
Figluie - Блазную/сваволюю - Iuokiuosi/czmutawoiu (?) (brzmi słowiańsko ale skąd to?)
Figlarz - Блазан/жартоўнік - Szutas (ros. Шут)
Figowy - Фігавы - Figos
Filar - Слуп - Stułpas (lit. Слуп/ros. Столб/ukr. Стовп)
Filary w koło maiący - Слупы навакол маючы - Stułpus aplinkuy turinćios wiszkos (lit. Вышкі)
Fijołek - Фіялка - Fijołka
Fijołkowy - Фіялкавы - Fijołkinis
Fiuta (?) (daremny?) - Дарэмны - Niekus (pra-bł-sł. *neikas/pra-sł. *nikъto/*ničьto/pol. nikt/nic)/niekadaris
Fl
Flak/flaki - Вантробы/чаровы/кішкі - Blekay (?)
Flaki kśiążki (?) - Вантробы кнігы? - Kartaklis (?)
Flasza - Бутэлька/Фляга - Pleszka
Flaszka - Пляшка/бутэлька - Pleszkiełe
Flegma - Флегма - Dregnumas kuno wunduoto
Fleytuch (tkanina lniana) - Клейтух? - Suskutos iż drobes
Fo
Folwarczyk - Фальварчык - Dwarćielus
Folwark - Фальварак - Dwarćius
Folwarkowy włodarz - Фальваркавы уладар - Priweyzdetoias dwarćiaus
Fontana - Вадаграй/фантан - Skirinia wundenine - dosłowne tłumaczenie: Wodna skrzynia [32]
Foremny - Форменны - Indiewas (w Bogu?)/piłnas dayłes/su menu padaritas
Foremnie - Форменна - Indieway/dayley
Forma na dzwon/działo - Хворма/форма на звон/гармату - Forma/u Mieżynisa Кworma (lit. хворма)
Forma do wybijania pieniędzy etc. - Форма да выбіваньня грошы і інш. - Zime iżspaudżiama unt pinigu rc.
Formaty (?) - Фарматы - Łaksztay (?)/kurie kunigamus (?) duostis
Formierstwo - Ліцьцё - Moksłas iźspaudimo źimiu/ir pawayzdu (?) unt tauriu/unt szauksztu
Formierz co obrazy na wosku/gipsie/etc. wybija - Фармоўнік што вобразы на воску/гіпсе/і інш. выбівае - Izspaudeias/żiedźius/pawayzdu (?) unt waszko/mieło rc.
Formuła w prawie/w kontraktach - Формула ў праве/ў кантрактах - Suraszas zodźiu/kurieys kas sieka/azuraszo kam ku/testamentu daro (pol. darzyć) rc.
Fr
Frambuga (łuk) - Фрамуга - Łankas (pol. łuk) iż muro/iż akmeniu (pol. kamienny) dungtis pusiałunkiey padaritas (pol. darzyć?)
Frant - Франт - Szutas/gierdinikas/bruzas
Frasunek - Фрасунак/смутак - Sieławartas apmauda/nerimastis/tużba (srb-chr. tužba)/rupestis śirdes (pol. serce)
Fraucmer mieysce (pokoje dla dam dworskich) - Фраўцымэр месца - Moteru giwenimas (pol. życie)/butas/mergu bukłas/mergawiete
Fraucmer/persony - Фраўцымэр/асобы - Pasekieiu pułkas
Fręzla (Muchra, Frędzel?) - Абза/махра/бахрома - Makray/rubu ir kitu redikłu/kutay/maknos
Frezja - Фрэзія - we współczesnym liet. Frezija
Fryszt/wytchnienie zmowne w potyczce - Адцяжка/зацяжка/Перадышка змоўная ў сутычцы - Atilsis nuog kurawimo iż sukakio abieiu szalu/palauba ne iłga nuog kariones
Fu
Fuguię - Фугую - Poźiju (pol. spajać?)/iżpoźiju/pozius darau
Fundator - Фундатар - Azugulditoias/padaritoias pilies/miesto rc.
Funt - Фунт - Waszkas/funtas
Funtowy - Фунтавы - Waszko metu turis/funtu swerius
Furman - Фурман - Weżtoias/wezeias (pol. wozić?)
Futro - Футра - Odos źweru/pamuszałas
Futrowanie ścian drzewiane - Футраваньне сьцян драўляных - Apmusimas/padingimas/aprindimas łyntomis śienu (pol. ściana)/indarimas sienosna łyntu
Futruię (wylepiam gliną, gipsem etc.) - Футрую - Apkału/apimuszu/padingiu sienas łyntełemis/marmuru/akmenimis rc.
G
Ga
Gać - Гаць - Pagrindimas (ros. Гряда) kiela raysty
Gacę - Гачу - Grindźiu kielu raysty
Gachowanie (Prowadzenie rozpustnego życia, uczestniczenie w nocnych hulankach) - Практыкаваньне распуснага жыцьця - Naktinis siautimas
Gachuię/po nocy chodzę szaleiąc - Практыкую распуснае жыцьцё/па ночы хаджу шалеюць - Nakti siaućiu/daużausi
Gadam - Гавару - Kałbu (pol. chełbać/przejście "k" w "ch")[33]
Gadacz - Чалавек які больш гавары - Kałbetoias
Gadźina - Гадзіна/гадзюка - Iduyźiemasłunka
Gagatek (gagat - węgiel brunatny) - Гагат - Akmuo iuodas - dosłowne tłumaczenie: Czarny kamień
Galant - Джэнтльмэн - Grażulis (pra-sł. grozьnъ/pol. groźny)/we współczesnym liet. Dżentelmenas
Galas - Гал - Żuolinas (pol. zielny?) gumbas (pol. gęba)/we współczesnym liet. galas
Gaię sąd - Інаўгурую суд - Azusakau/tiekau tiesos darimu
Gałąź - Галіна - Szaka (pol. sęk/lit./ros./ukr. Сук/pr-wsch-sł. сѫкъ/pra-sł. *sǫkъ)
Gałązka - Галінка - Szakiałe (ros. Сучок)
Galban drzewko - Гальбан дрэўка - Medelis (pra-sł. *medъ/pra-sł. *meduědь/ros. Межа/pol. miedza) Syrios - dosłowne tłumaczenie - Syryjskie drzewko.
Galbanowy sok - Гальбанавы сок - Sunka medelo syrios
Galę piłę (rzucam piłkę?) - Кідаю мяча - Paduomi (pol. podaję) piliny
Galę (podsuwam) co komu - Падсоўваю што каму - Pademi kam
Galera - Галера - Eldija (pra-sł. *oldьjā/błg. ладия) su irkłays
Gałęźisty - Галінавы - Szakotas
Ganek - Ганак - Wiszkos (lit. Вышкі))/we współczesnym liet. gonkos/we współczesnym żm. guonkas
Gardło - Горла/рыла - Gierkłe/gurklis
Garb - Горб - Kupra (?) (przejście "k" w "g"/przejście "p" w "b"/przestawka literowa?)
Garbaty - Гарбаты - Kuprotas/kupris
Garbarz - Гарбар/кушнер - Odinikas/kaźiemekas
Garbię się - Горблюся - Susiłynkiu/kuprinuosi
Garbuię - Дублю - Nuszutinu płaukus odu
Garniec/miara - Гарнец/мера - Puodas/miera
Gąśię - Гусяня/гусянё - Zusitis (przejście "z" w "g")
Gąsienica - Вусень/гусеніца - Kirmełe (pra-sł. črŭvĭ)/pukine/zoline
Gasnę - Гасную - Gistu
Gąsior - Гусак - Zusinas (przejście "z" w "g")
Gaszę - Гашу - Giesu
Gay (lasek) - Гай - Goius
Gayda/duda - Гайда/дуда - Didinikas/dudelnikas
Gd
Gdaczę - Кудахчу - Kudokiu
Gdakańie - Кудахтаньне - Kudokimas
Gdy - Калі - Kad/kadu
Ge
Gęba - Морда - Burna (błg. бърна)
Gęga gęś - Гергечы гусь - Kagiana/Kagaguoia zusis
Gęś - Гусь - Zusis (przejście "z" w "g")
Gęśi - Гусі - Zusinis
Gęśćieie - Рабіцца шчыльным/густым - Sutirsztu/tirsztu tumpu/sukietu
Gęstość - Шчальнасьць/таўшчыня/густата - Tirsztibe (?) (lit. Таўшчыня?)
Gęsty - Шчыльны/густы - Tirsztas (?)
Gi
Giermak (ubiór męski kroju węgierskiego) - Мужчынскі строй вугорскага крою - Iermekas (?)
Gies/gżenie (?) - Гзіцца - Giloimas (?) pekaus
Gl
Gładki - Гладкі - Iżtrintas/głuodas
Gładzę - Гладжу - Iżtrinu/głodinu/szweyćiu (kolejna sakralność?)
Gładzenie - Гладзь - Iżtrinimas/głuodinimas
Glanc - Бліск/бляск - Swideimas (pol. światło)
Głancowny - Бліскучы - Swidus
Glancuie - Палірую - Swidunti darau/swidinu
Głaskanie - Лашчэньне - Głostimas
Głaszcze - Лашчу - Głostau
Głębokość - Глыбокасьць - Gilibe/giłuma (?)
Głęboki - Глыбокі - Giłus
Głęboko - Глыбока - Giliey
Gleyt (list żelazny) - Глейт/жалезны ліст - Łaksztas (?) (pol. liść?) nuog wiresniu duotas/del apginimo nuog prieśiniko (pol. przeciwnik)
Glista - Чарвяк - Kirmełes (pra-sł. črŭvĭ)
Głodny iestem bardzo - Я вельмі галодны - Baduoiu łabay/badu mirsztu (pol. umierać)
Głóg - Глог - Erszkietis (pra-sł. restiti/lit. рэсціць/ros. рестить)[34]/we współczesnym żm. Goduobė (?)
Głoszę/rozgłaszam - Абвяшчаю - Gierdenu/naśinu
Głowa - Галава - Gałwa
Głowacz/wielkogłowy - Галавач/вялікагалавы - Didźiagalwis/galwius
Głowiasty - Рэпчаты - Galwingas
Główka/główeczka - Галоўка - Gałwełe
Główka czosnku/cebule - Галоўка часнаку/цыбулі - Gałwełe/skiltis
Głownia gaszona - Галаўня гашаная - Nuodeklis azugiesis
Głownia żarzysta - Галаўня яркая - Nuodeklis degus (pra-bł-sł. *degtei/pra-sł. *žegti/sta-pol. żec/przejście "d" w "ż")
Głównie - Найболей/галоўным чынам - Galwingay
Główny - Галоўны - Galwingas
Głowy bolenie - Галавы баленьне - Gałwos sopulis
Głupi - Дурны - Durnas (pol. durny/lit. дурны)/padukis/paswaygis
Głupiec - Дурань - Durnius/padukielis/paswaygielis
Głupie - Дурное - Durnay/padukusiey/paswaygusiey
Głupiomowność - Дурнамоўнасьць - Durna kałba ([35])
Głupiomowny - Дурнамоўны - Durna kalbis
Głupstwo - Глупства - Durnibe/padukimas/paswaygimas
Głuszec - Глушэц - Tetirwinas kurtinis
Gm
Gmach - Гмах - Senis/pałoćius
Gn
Gniazdo - Гняздо - Lizdas (pra-bł-sł. *nisdá, przejście "n" w "l")
Gnida (?) - Гніда - Glinda
Gniew - Гнеў - Rustibe/ale we współczesnym żm. zlastis (pol. złość)
Gnieżdze się - Гняздуюся - Lizdu darau/kłoiu
Go
Godło - Герб - Zinkłas/łemimas/nuołayma
Godnie - Годна - Wertay (lit. Варты/pol. wartość?)
Godność - Годнасьць - Wertibe
Godny - Годны - Wertas/u Ernsta Fraenkela Adnas
Gody - Годы/свадзьба - Swodba (pol. Swadźba/lit. Свадзьба/st-lit./ros. Свадьба)
Godowy - Годавы - Swodbinis
Goduię/na weselu iestem - Годую - Swodboy esmi/swodbauiu
Goduię/gody sprawuię - Годую/годы выканую - Swodbu redau
Godzę się na co - Гаджуся на што - Paderu (?) (pol. podaruję?) unt to/susisymi/inderu/indarus/patogus esmi
Godzina - Гадзіна - Wałunda (Ale)/we współczesnym żm. i późniejszych tekstach i słownikach już jako Adīna/Adina/Adyna (lit. Гадзіна)
Godzinny - Гадзінны - Wałundinis/per wałandu essus/Adininis
Gołąb - Голуб - Karwelis - dosłowne tłumaczenie: Krówka/mała krowa (Gołąb karmi młode mlekiem jak krowa - stąd nazwa[36])
Gołąbiątko - Голубятка - Karwełaytis
Gołębi - Голубі - Karwelinis
Gołębica - Голубіца - Karwelićia/patełe karwela
Gołębieniec - Голубянец - Karwelinićia
Goleń - Галёнка - Błauzda (?) (cz. Bérec?)
Gołocę - Агалю - Apdraszka/apipłeszau
Gołota/nie ośiadły - Галата/не аселы - Neturelis/nuogius (pra-bł-sł. *nōˀgas/pol. nagi)/grinius
Gołowąs/młodzik - Голавус/маладзік - Iaunikaytis/bebarzdis (pol. bez brody)
Goły - Голу - Plinas/grinas/nuogas
Gomółka (ser?) - Гамулка (сыр) - Surelis apwałus - dosłowne tłumaczenie: Serowa powłoka (?)
Gonię - Ганяю - Weiu (od liet. Weias - wiatr?)
Gonitwa - Ганітва - Waione/waioiamasis zaysłas
Gonta - Гонта - Skindelus/we współczesnym liet. gontas/we współczesnym żm. guonts/guonta
Gontowy - Гонтавы - Skindelinis/we współczesnym liet. gontinis
Góra - Гара - Kałnas (pra-bł-sł. *kalˀnas/możliwy kognat z pol. czółno)
Gorączke mam - Гарачку маю - Karsćioiu/turiu karsztiny/degu (liet. degti - palić od pra-bł-sł. *degtei/pra-sł. *žegti/sta-pol. żec/przejście "d" w "ż") karścieys
Gorczyca - Гарчыца - Garswicia
Gorę (płonę) - Гару - Degu/liepsnuoiu
Gorliwość - Запал - Degimas
Górny - Горны - Kalningas/auksztay essus
Gorszy - Горшы - Piktesnis/ale we współczesnym liet. blogesnis (lit. Благі)
Gorzałka - Гарэлка - Ariełka (lit. Гарэлка)
Górzyste mieysce - Гарыстае месца - Kałnotas
Gorzki - Горкі - Kartus (?) (przejście "g" w "k"?)
Gorzkne - Горкную - Karstu (?)
Gorzkość - Горкасьць - Kartibe (?)
Gość - Госьць - Swecias (pol. święty?)/żeńsko - Wieśnia (pol. wieś/pra-sł. vьsь/pra-bł. *weiš-)
Gościniec - Гасьцінец - Wieszas kielas
Gościnne - Гасьціннае - Mokiestis nuog stoweimo padwarioy (pol. dwór?)
Gościnny człowiek - Гасьцінны чалавек - Swiećius milis (pol. miły?)/prijmus (pol. przyjemny?)
Gospoda - Гасьцініца/карчма - Padwaria (pol. pod dworem)
Gospodarz co goście przyimuie - Гаспадар што госьці прыймае - Padwarnikas
Gospodarz w swym domu - Гаспадар у сваім дому - Menusis (pol. miesiąc?) ape namu (pol. dom) priwayzdu/naminikas
Gospodarski - Гаспадарскі - Naminikinis/naminiko sunus/dukte rc.
Gospodarski/do gospodarstwa należący - Гаспадарскі/да гаспадарства прыналежны - Priwaydosp namu prigulis/nami kszistep priderus
Gospodarstwo - Гаспадарства - Naministe/nuomonia/protas aplink namu
Gospodyni w swym domu - Гаспадыня ў сваім дому - Naminikie
Gospodyni/co goście przyimuie - Гаспадыня/што госьці прыймае - Padwarnikie
Gotowanie - Варэньне/гатаваньне - Gaminimas/pririnkimas/priredimas (pol. przyrządzać?)/dabinimas
Gotowo - Гатова - Sugaminta/pririnkta/priredita
Gotowy - Гатовы - Pririnktas/prireditas iżreditas
Gotuię - Гатую/вару - Dabinu/priredau/surinku
Goźdź (Gwóźdź) - Цьвік - Winis/we współczesnym żm. Cweks (lit. Цьвік)/we współczesnym dżuk. Cwekas
Goździec - Рэўматызм - Susiwelimas płauku
Goździk - Гвазьдзік - Ziedas karuninis (pol. koronny?)/we współczesnym liet. Gwazdikas (lit. Гвазьдзік)
Gr
Grab (Drzewo liściaste lub krzew z liśćmi) - Граб - Skrobłas (pol. skrobać?)
Grabie - Граблі - Greblis
Grabię śiano/słomę/etc. - Граблю сена/саломай/і інш. - Grebiu
Graca ogrodnicza - Капаніца/матыка - Grebłelis giełaźinis (przejście "g" w "ż") darźiniku
Grad - Град - Łeday (pol. lód)
Gradowy - Градавы - Łedinis
Gramatyk - Граматык - Gramatikas
Granat - Цёмна сіны колер - Giełumbe burnatina (pol. brunatny?) arba melina (kognat z pol. malina) (niebieski)
Granica - Мяжа/рубеж/граніца - Siena (aluzja do ściany jako granicy?)/rubozius (lit. Рубеж)/gałas (śmierć/koniec/strona) (pol. żal/przejście "g" w "ż")/krasztas
Graniczę - Мяжую/гранічу - Sienu darau/rubeźioiu
Granicznik - Гранічнік - Rubeżitoias
Graniczny - Межавы/гранічны - Rubeżinis/sieninis
Grążę się - Узгружуся - Grimstu (?)/skistu
Grecki - Грэцкі/грэчаскі - Grakiszkas
Greczyn - Грэк - Grakas
Gręda (trucht koński) - Рысь коньскі - Riśćia (lit. Рысь/ros. рысь/ристать/scs. ристати)
Grele (kręgle) - Кеглі - Kołay kriegliey
Grób - Магіла/дол - Raksztis/grabas
Grobowy - Магільны - Raksztinis/grabinis
Groch - Гарох/гарошак - Zirniey (pol. ziarno?)
Groch prażony - Гарох пражаны - Zirniey sproginti (przejście "g" w "ż")
Gród - Горад - Biławiete/tiesawiete baioru
Grodź/ogrodzenie - Агароджа - Twora (pra-bł-sł. *twōr(ʔ)-/kognat z pol. twarz)
Grodze - Абгароджваю - Tweriu
Grodzki - Гарадскі - Baiorinis rasztinikas sudas
Grom - Гром - Grausmas/graudulis (?)
Gromada - Грамада - Kruwa/minia/daugielis (pol. dużo/przejście "g" w "ż")
Gromie kogo - Грамлю каго - Graudenu ku/baru
Gromie nieprzyjaciela - Грамлю непрыяцела/ворага/праціўніка/недруга - Graudenu neprietelu
Gromnica - Грамніца - Zwakie (?) grauduline
Gromnica/święto - Грамніцы/сьвята - Szwinte grauduline
Gromowy - Грамавы - Graudulinis
Grosz - Грош - Graśin
Groźba - Грозьба - Grumzda (?)/grumzdimas
Grożę - Гражу - Grumzdźiu
Groźno - Грозьна - Grumzdźiey/grumzstinay
Groźny - Грозьны - Grumzdus
- Grubo - Тоўста - Miąszo (pol. mięso?)/storay
Grubo (po prostu) - Сялянска/мужыцка/груба - Mużikiszkay (lit. Мужык)/kiemiszkay
- Grubość - Тоўстасьць- Miąszość/Drutis/dopełniacz - drućio/storumas
Grubość (prostackość/grubiańskość) - Грубасьць/сялянскасьць/мужыцкасьць - Mużikiste/kiemiste
- Gruby - Тоўсты - Miąszu/drutas
Gruby/Grubijan. (grubiański/prostacki) - Грубы/сялянскі/мужыцкі - Mużikiszkas/kiemiszkas/netikielis/nerugielis/pas kiełmu augis pełenius/nełymtas
Gruca (z niemieckiego kasza) - Груца - Gruce
Grucha gołąb - Буркуе голуб - Brukuoia karwelis
Gruczoły - Залозы - Gumbas/Norikaulis
Gruczołowaty - Залозавы - Gumbuotas/norikaułotas
Gruda - Груда - Gruodas
Grudniowy - Сьнежаньскі - Gruodinis
Grudzień - Сьнежань - Gruodis
Gruntownie - Грунтоўна - Twirtay (pra-bł-sł. *twōr(ʔ)-/pol. twardy)/drutay
Gruntowność/stałość - Грунтоўнасьць/сталасьць - Twirtibe
Gruntowny - Грунтоўны - Twirtas/stipras
Gruszka drzewo - Груша дрэва/ігруша дрэва - Gruśia dula (pra-sł. *kъdulja)
Gruszka owoc - Груша плод/садавіна/ігруша плод/садавіна - Dula
Gruzem nabijam - Абломкамі набіваю - Gruntays (?) pamuszu asłu
Gruzowaty - Абломкаваты - piłnas gruntu/gruntuotas
Gruzowy/do gruzu należący - Абломкавы - Gruntinis
Gruzłowaty - Абломкаваты - Gruntuotas
Gryczak/gryska - Грэцкая каша - Duona kwietiene iż miłtu łetesniu
Gryf - Грыф - Gryfas
Gryszpan - Яр-мядзянка - Krosiłas (?) (lit./ros. Краска?/ros. Краса?)/żalas warinis (lit. варыць?)
Gryz - Мука пшэнная - Miłtay (mąka) łeti kwieciu
Gryzę - Грызу - Krimtu/grauźiu
Gryzę się sam w sobie - Грызуся адзін у сабе - Krimtuosi pats sawimp/skrodżia śirdi (ros. сердце) man prieiauta/piktibe koki
Gryzonie - Грызуны - we współczesnym liet. Graużikai
Grządka w ogrodźie ziół - Градка/ляха ў агародзе/садзе зелені - Eźia (pol. miedza/lit. мяжа/ros. межа) (też - miedza rozgraniczająca pola uprawne) darzo
Grzanka - Грэнка - Dźiowiene (?) (pra-bł-sł. *eynos?)/riekiełe (?) (pol. ręka?) duonos dźiowintos (pol. dziewięć?)
Grzbiećisty - Сьпінны - Nugaruotas/płaćios (pol. płuca?) nugaros
Grzebię w piasku/gmerzę - Тыкаю ў пяску/капаю - Krapsztau żiemi/kasu/kasineiu nagays
Grzebielucha - Ластаўка/касатка - Krekzde/urwine/urwosa giwenunti (pol. żyjący)
Grzebień - Грэбень/расчошка/грабянец - Szukos (pol. sęk/lit./ros./ukr. Сук/pr-wsch-sł. сѫкъ/pra-sł. *sǫkъ)
Grzebień u kura spodni/podgardłek - Грэбень у певеня ніжны/падгрудак - Pagurkłe
Grzech - Грэх - Nuodeme/nusideimas/prastoimas/kaltibe/ale we współczesnym żm. Grieks/we współczesnym dżuk. Griekas
Grzech powszedni - Грэх паўсюдны - Nusideimas kasdieninis/kaltibe atłeystina/prazunga maźiesne
Grzech śmiertelny - Грэх сьмяротны - Nusideimas mirtinis
Grzesznik - Грэшнік - Griesznikas/Griesznikus [37]
Grzmi - Грымі - Graudźia
Grzmot - Гром - we współczesnym żm. Dundūlis
Grzyb - Грыб - Gribas
Grzywna - Грыўна - Sidabro kiekas funtu
- Brak pewności czy to na pewno po bałtolitewsku z racji, że po łacinie było jedynie "Vide". [38] [39]
Gu
Gumno - Гумно/Клуня - Kłuonas (lit. Клуня/bałtyzm, który przeszedł do słowiańskich)
Gunia (strój górali karpackich) - Гуня - Gunełe
Guz - Гуз - Pukszłe/papauszkas/gumbas (pol. gęba)
Guźik - Гузік - Pugwićia/mazgielis/apskritas/ale we współczesnym żm. Guziks/we współczesnym dżuk. Guzikas
Gw
Gwiazda - Зорка/зьвязда - Zwayzde (lit. Зьвязда)/później żwaigżde
Gwiazda iutrzenka - Ранішняя зорка/заранка/зараніца - Zwayzde Auszros (Auszra/Auszrine - Bałtycka Bogini Jutrzenki/Zorzy porannej, narzeczona Gwiazdy Porannej)
Gwiazda wieczorna - Вечарніца/мілавіца - Zwayzde wakarine (Wakarine - Bałtycka Bogini gwiazdy wieczornej) (pra-bł-sł. *wekeras/pol. wieczór)/u Mażwidasa Zwayzde weczierine (nie jestem pewien co do odmiany/występuje tylko w formie Paweczieres - po wieczorze)
Gwiazdarz - Зьвяздар - Zwayżdinikas
Gwizdanie - Сьвістаньне - Swiłpuoimas (?) (lit. Сьвістаць?/сіпець?)
Gwiżdzę - Сьвішчу - Swiłpuoiu (?)
Gz
Gżegżółka/kukułka - Зазюля - Gieguze/we współczesnym żm. kukūżė (ros. кукушка)
Gzemsy - Гэзымсы - Karunos (?) muro/periuostuwes/iuostos muro
H
Ha
Halabart - Алебарда - Kirwis (lit. Крывічы?) dalginis
Halabartnik - Алебарднік - Kirwelnikas kieno pas is stowas
Hałun (Ałun) - Галын - Kwosas (pol. kwas)
Hałunisty - Галыністы - Kwosingas
Hałunowaty - Галынаваты - Kwositas
Harfa - Арфа - Arfa
Harfista - Арфісты - Zadeias unt Arfos
Hart - Гарт - Ażugrudimas (pol. grudzień/gruda?/Bycie zahartowanym od zimnych mrozów tegoż miesiąca?)
Hartuię - Гартую - Grudinu/grudziu
Hasło - Пароль/лозунг - Zinkłas karioney del paźintes sawu ir neprietelu
He
Herb - Герб - Zinkłas/źime karalistes/baioristes
Herbata - Чай/гарбата - we współczesnym liet. Arbata/we współczesnym żm. Erbeta
Herbowy - Гэрбавы - Gieminines/wienoźimis
Herold - Герольд - Pasiuntinis/ape sundaru kałbus
Heroldska laska - Герольдскі кій/жазло - Łazda pasiuntinio
Herst - Верхавод - Pirmas (pol. pierwszy/ros. первый) piktadaris/kurstitoias/maysztinikas
Hetman polny - Гетман/атаман польны - Kariawedis maźiesnes waldźios
Hetmanię - Камандую - Kariu wedu/wałdau
Hetmanienie - Камандаваньне - Kariowedimas/waldźioimas
Hetmaństwo - Гетманства - Kario wediste/kario waldźia
Hi
Hidzę co komu (brzydzę?) - Гіджу што каму - Pikdźiu kam ku/pikinu/darau supiktai/supiki pakrutinu
Hidzę kogo - Гіджу каго - Nopiktu kam darau/nopkiśdinu
Hijacynt kwiat y perła - Гіяцынт кветка і жэмчуг - Hiacintas źiedas ir źimciugas (lit. Жэмчуг)/we współczesnym żm. Hiacints kwietka (lit. Кветка) ir żemcziūgs
Historia - Гісторыя - Istorija
Historyk - Гісторык - Historios raśitoias/Historiuraśis
Ho
Hołd - Дзякла/даніна - Dokłe (lit. Дзякла)[40]/donis (pol. danina)
Hołdownik - Васал/леннік/даннік/w st-lit. дякольникъ (дзяклальнік) - Dokinikas/doninikas
Hołdowny - Ленны/васальны - Doninis/doklinis
Hołduię komu - Пакланяюся каму - Doni kam moku/dokły duomi
Horda Tatarska - Татарская Арда - Sueyga/wisotine Totoriu
Hoyne częstowanie - Шчодрае частаваньне - Skalsi/gausi/apstinga puota/girte (pra-bł-sł. *girˀtei/pra-sł. žьrti/pol. żerca/żertwa) (przejście "g" w "ż")
Hu
Huczy sowa - Грымі сава - Aysuota pełeda/apuokas (pol. puchacz/przejście "ch" w "k")
Huk/hukanie - Гук/гуканьне - Sniekieimas/niukieimas/trunksmas/dundeimas (pol. dudnienie)
Hukam - Гукаю - Nukiu/dundu
Humerał - Гумерал - Dungałas (pol. żal/przejście "g" w "ż") unt pećiu wilkiamas terp rubu kunigu
Hurmem - Гуртам - Upu/kruwu/pułku (?)
Huta śklana - Гута шкляная - Stiklinićia (ros. стекло/pra-sł. *stьklo)
Hutnik - Гутнік - Stiklinikas
I
Ia
Ia - Я - Asz (pra-sł. аzъ/błg. Аз/sło. jaz)/aśieyn
Iabłecznik - Яблычны пірог - Kruśinis (pol. okruch/okruszek)
Iabłko - Яблык - Abuolis (pra-bł-sł. *āˀbōl/pra-sł. *ablъko/ros. Яблоко/lit. Яблык/przestawka literowa)
Iabłoń - Яблыня - Obelis
Iachanie - Еханьне - Waźiawimas (pol. woźić)
Iadam - Ем - Dażnay (często) eimi (pol. jem)/walgineiu (lit./ukr./ros. волога) (neologizm XVI-wieczny/możliwy neosemantyzm, który powinien znaczyć: zwilżać (śliną)/rozmiękczać (w ustach))
Iadę - Еду - Waźiuoiu
Iadę na koniu - Еду на каню - Ioiu (pol. iść?/jechać?)
Iadę na woźie - Еду на машыне - Waźiuoiu
Iadę w łodźi/etc. - Еду ў лодзі/і інш. - Weżuosi ełdiju (pra-sł. *oldьjā/błg. ладия)/iriuosi persikielu per wundeni
Iadę/ieżdżę na koniu - Еду/езьджу на каню - Iodau unt ko
Iagnię - Ягня/ягнё - Gieras (pra-bł-sł. *girˀtei/pra-sł. žьrti/pol. żerca/żertwa?)/gierelis
Iagoda - Ягада - Uuoga (pra-bł-sł. *óʔgaʔ/ros. Ягода)
Iaię (Jajo) - Яйцо - Pautas (pra-bł-sł. *put-/*pout-/pra-sł. *pъtákъ)
Iaiecznica - Яечня - Pautine
Iak/dziwuiąc się - Як/дзівавацца - Kaypo? (ros. Как)
Iak bardzo - Як больш - Kayp abay
Iakoby - Якобы - Kayp butu
Iaki - Які - Koksay/kokias
Iako - Яка - Kaypo/kayp
Iakoby - Якобы - Ne/ut: ne zerkołas (ros. Зеркало) źiba (?) (pra-sł. *žegti/жегѫ/ros. жечь?)
Iakokolwiek - Яко-небудзь - Kaypgi/koktaygi/tiktay/koktay/norint
Iakoś - Як-небудзь - Kayp butu
Iakość - Якасьць - Kokibe/kayp ira but iuodu/bałtu rc.
Iałmużna - Міласьціна - Elmużna/we współczesnym żm. Almużna
Iałowica (młoda krowa niemająca jeszcze potomstwa) - Ялаўка/ялавіца - Berźdine/berzdźia/telićia
Iałowiec - Ядловец - Eglis (pra-bł-sł. *edli-?/pol. jodła?/pra-sł.jьgъla?/pol. jagła?)
Iałowcowy - Ядлоўцавы - Eglinis
Ianczarowie - Янычары - Kariaunikay Turku
Ianowcowy - Янаўцавы? - Nupinta wirwe/retis iż sparto żołes
Iarząbek - Арабок/рабчык - Ierube
Iarzębina - Рабіна - Siermukśnis (pra-bł-sł. *kermuṣ-/*śermuṣ-/srb-chr. srȉjemuša/sło. srę̑mša/crȉjemuša/čremsa/scs. чрѣмошь/ros. черёмуха/pol. czeremcha)
Iarzyna - Агародніна/гародніна - Iaway warpu neturi/kayp zirney/pupos/łyśiey
Iarzyna ogrodna - Агародніна/гародніна садовая/агародная - Wirałas darzo zolu
Iaskinia - Пячора - Oła/łindine/duobe (pol. dół?) gili
Iaskółcze ziele - Падтыньнік/жоўты малачай/цалідонія/цанцалея/бародаўнік - Akiu (pol. oko/lit. вока itp.) zołe/krekzdine/we współczesnym liet. dżidżioji ugniażolė (pol. ogniste ziele)
Jaśminowiec - Язмін - we współczesnym liet. Jazminas/we współczesnym żm. Jazmėns
Iasno - Ясна - Swiesiey/atwiromis/rayszkiey/ayszkiey
Iaśnieie - Ясьнее - Zibu (?) (pra-sł. *žegti/жегѫ/ros. жечь?)/świećiuosi/swidu/twasku
Iasność - Яснасьць - Swiesibe/zibeimas/świesa
Iaspid (jaspis) kamień - Яшма/яспіс - we współczesnym liet. Jaspis (u Szyrwida brak tłumaczenia mimo występowania tego słowa)
Iata - Шопа/крама - Taworas (pol. tabor)
Iatki (miejsce, gdzie w średniowieczu sprzedawano mięso z uboju) - Мясны рынок - Mesinikas (pol. mięso)
Iawnie - Яўна - Zinomis/regietinay/poakim/atwiray (pol. otwarty)
Iawny - Яўны - Zinamas/ayszkus/regimas/atwiras
Iawor - Явар/клён ілжэплятанавы - Klawas (ros. Клён)/we współczesnym liet. jowaras/klewas
Iawor cudzoźiemski - Явар іншаземны - Klawas swetimos szalies
Iaz (zapora/tama) - Вадазліў/дамба/гаць/запруда/плаціна - Twora upey (rzeka) del zuwu (pra-sł. *zъveno/pol. dzwono/dzwonko) (ryba) gaudimo
Iazda - Язда - Raytininkay/raytis/joijmas (?)
Iaźwiec/borsuk - Барсук - Eżis (pol. jeż) swetimos szalies - dosłowne tłumaczenie: Jeż z obcego kraju/we współczesnym liet. Barsukas/Obszrus (kasz. Jôpsc)/we współczesnym żm. Barsoks/Barsioks/we współczesnym suw. Obszrus/Obszrys
Id
Idę - Іду - Eymi (?)
Idę pieszo - Іду пешшу - Eymi pescias/pesciomis
Ie
Ięczmyk na oku - Ячмень на воку - Mieźis unt akies
Ieden - Адзін - Wienas (pra-bł-sł. *eynos)
Iedennaśćie - Аднаццаць - Deśimtas liekas
Iedlina - Елка/ядліна - Egłe (pra-bł-sł. *edli-?/pol. jodła?/pra-sł.jьgъla?/pol. jagła?)
Iedlinowy - Ядлінавы - Eglinis
Iedło (pokarm) - Ежа - Edis/dopełniacz - edźio
Iednak - Аднак - Wienok
Iednaki - Аднакі - Wienokias
Iednako - Аднака - Wienokiey
Iednakość - Аднакасьць - Wienokibe/wienatis/wienuweyde
Iednochoda - Аднапаходка - Eydine
Iednochodnik - Аднаходнік - Eydinikas
Iednodźienny - Аднадзённы - Wienadienis
Iednoistny - Аднаіснуючы - Wienos esśibes/wieno sunćiaus
Iednomyślnie - Аднадумна - Wienasirdźiey (serce jako umysł)/wienu śirdźiu
Iednomyślność - Аднадумства - Sundara/wiena śirdis
Iednomyślny - Аднадумны - Wienaśirdis/sundarus
Iednonogi - Аднаногі - Wienakois
Iednooki - Аднавокі - Wienakis
Iednoręki - Аднавокі - Wienarunkis
Iednorodny - Аднародны - Wienagimis
Iednorogi - Аднарогі - Wienaragis
Iednorożec - Аднарог - Wienaragis
Iedność - Аднасьць - Wienatis/wieniste
Iednostaynie - Аднастайна - Wienotinay/wieniokiey/ligiey
Iednostayność - Аднастайнасьць - Wienokibe/wienatis/wienotine
Iednostayny - Аднастайны - Wienokias/ligus
Iednowładca - Аднауладар - Wienawaldis
Iednowładctwo - Аднаулада - Wienowaldźia/wienawaldiste
Iednożeniec - Аднажнец - Wienamoteris
Iędrnieie - Стаіцца ядраным - Drutinuosi/żaluoiu (aluzja do zdrowia ziół?)
Iędrny - Ядраны - Zaluoius
Iedurny (jedyny) - Адзіны - Wienintelis
Iedwab - Ядваб/шоўк - Sziłkay (ros. шёлк)
Iedwabnica robaczek - Ядвабніца/шаўкапрадзіца чарвячок - Szilkine kirmełe (pra-sł. črŭvĭ) (przejście "cz" w "k")
Iedwabnik/co robi iedwab - Шаўкапрад/ядвабнік/што рабі ядваб/шоўк - Szilkinikas
Iedwabny - Ядвабны/шаўковы - Silnikis/iż siłku
Iedyny - Адзіны - Wienatijs/wienintelis
Iedynie - Толькі - Wieninteley
Iędza - Ведзьма/чараўніца - Gayła (pol. żal/przejście "g" w "ż") żweris/gaylinikte
Jedzenie - Ежа - we współczesnym żm. Jiedis
Iego mość - Яго мосьць - Iomilista (?)
Ieleń - Алень - Elnis/we współczesnym żm. także Alnis (lit. Алень)
Ielenie skóry - Аленнае скуры - Elnio odos
Ielonek rogacz - Жук-алень/рагач - Wabołas raguotas/we współczesnym liet. elniawabalis
Iem - Ем - Emi/wałgau (lit./ukr./ros. волога) (neologizm XVI-wieczny/możliwy neosemantyzm, który powinien znaczyć: zwilżać (śliną)/rozmiękczać (w ustach))
Iemioła - Амяла - Emałas/we współczesnym liet. Amalas
Iemiołucha ptak - Амялушка птушка - Strazdas (pra-bł-sł. *trozdós/pra-sł. *drozdъ) (przejście "t" w "d"/dojście "s")
Jeść - Есьці - Esti (we współczesnym liet. ograniczone do zwierząt, zaś u ludzi tylko pejoratywnie jako "żreć")/we współczesnym żm. jiestė
Ieśień - Восень - Ruduo (pol. rudy)
Ieśienny - Восенны/асеньні/восеньскі - Rudenoinis
Ieśion - Ясень - Wuosis
Ieśionowy - Ясянёвы - Wosinis/iż wuosie
Ieśiotr - Асетр - Aśietras
Ieśli - Калі - Iey
Ieśli gdzie - Калі дзе - Iey kur
Iestem - Я - Esmi
Iestestwo - Існасьць/сутнасьць/істота - Esśibe/buytis (lit. будзь)/sunćius dopełniacz - sunćiaus
Ieszcze - Яшчэ - Dabar (pol. doba)
Ież - Вожык - Eżis
Ieźioro - Возера - Eźiaras
Jeżówka - Эхінацыя - we współczesnym liet. Eżiuolė
Ięzyczny - Язычны - Lieżuwnikas
Ięzyk - Язык - Lieżuwis (pra-bł-sł. *inźūˀ/pra-sł. *(j)ęzykъ)
Ięzyk mowa - Мова - Zodis/kałba/żadas/tarme (pra-sł. trъtoъ/ros. тороторить)
Ieżyny - Ажыны/яжыны - Kruminas/erszkietinas (pra-sł. restiti/lit. рэсціць/ros. рестить)
Ieżyny owoc - Ажыны плод/садавіна - Uogos erszkiecio
Ig
Igrzysko - Гульні - Zaysłay tuli/tekine/mintine (pra-bł-sł. *mintis - myśl/pol. myśleć)/rc.
Ik
Ikra rybia - Ікра рыбіная - Ikray
Ikrorodny - Ікрародны - Ikringas
Il
Ile - Колькі - Kiek (ros. Как)
Ilekolwiek - Колькі-небудзь - Kiekags
Ilekroć - Колькі-кроць - Kiek kartu
Ili (jak wielki/jaki) - Як вялікі/які - Kiekas
Ilkość (ilość) - Колькасьць - Kiekibe
Im
Im (dokąd?/qvo po łacinie) - Куды? - Kuo
Imbier - Імбір - Imbieras
In
Inaczey - Іначай - Kitayp
Inakszy - Інакшы - Kitokias
Indych (indygo) - Індыга - Melinas (kognat z pol. malina) krosiłas (?) (lit./ros. Краска?/ros. Краса?)/we współczesnym dzuk. Mėlynas kwarba (lit. Хварба)
Indyk - Індык/індычка - Gaydis iż Indios/we współczesnym liet. kalakutas (pol. kałakut)
Inegdy - Куды-небудзь - Kitadu
Inędy - Куды-небудзь - Kitu szalu
Inflanczyk - Інфлянчык - Inflancikas
Inflanty - Інфлянты - Inflantay
Infuła - Мітра - Infuła
Inszy - Іншы - Kitas
Intercyza - Шлюбны кантракт - Łaksztas (?) (pol. liść?) kam duotas sundaroy kokioy
Introligator - Інтралігатар - Kniginikas/knigu apdaritoias
Ir
Ircha - Замша/замш - Ierka (przejście "ch" w "k")
Is
Istność - Існасьць - Essibe/prigimimas/prigimtis
Istotnie - Істотна - Butingay (?)/esśingay
Istotny - Істотны - Butingas/esśingas
Iszczę się komu - Шукаю вошы каму - Izteysiu (?) kam
Iu
Iuż - Ужо/ўжо - Iau
Iutrznia - Ютрань - Unkstiwos małdos Baźnicios
Iz
Izba - Ізба - Troba kuriama
Izopek (Izop lekarski) - Ізоп лекавы - Izapas
Izop wino (Izop lekarski) - Ізоп лекавы - Izapinis winas/iż izapo sunka
K
Ka
Kabat/kaftan - Кафтан/жупан/каптан - Serdokas (pol. serdak)/iupa berunkowine (pol. bez rękawów)
Kacermistrz - Майстар ератыкаў/Ерасіярх - Mokitoias hereźios/pakłaydu pramanitoias
Kacerski - Ератычны - Heretikiszkas
Kacerstwo - Ерась - Hereźia
Kacerz - Герэтык/ерэтык/ератык - Heretikas (heretyk)/puykas nauiu (pol. nową) moksłu krikścionistey sakitoias (chłopiec nową naukę chrześcijańską głoszący)/tiesos priesinikas (przeciwnik prawdy)/duśiazudis (duszobójca)
Kachel - Кафля - Cierepićia (ros. Черепица)
Kąćik w oku - Кут у воку - Kumpelis (?) (ros. скупец?)[41] unt akiey
Kącisty/kąty maiący - Куцісты/куты маючы - Kumpuotas (pra-sł. *kǫpa/pol. kępa)
Kaczka - Качка/вутка/уціца - Untis (pra-sł. *ǫtь/ros. утка/lit. вутка/уціца)
Kaczor - Качар - Seleźianius (ros. Селезень)
Kacznik/koyćiec kaczy - Качнік - Untinićia/kur untis peni
Kaczy - Качы/качыны - Untinis/unties
Kadłub - Судзіна - Sudine iżdrożta iż medźio (pra-sł. *medъ/pra-sł. *meduědь/ros. Межа/pol. miedza) wieno
Kaduk (cierpiący na padaczkę) - Кадук - Nuomaruo/kadukas
Kaduk/obumarłe dobra (spadek pozostawiony bez dziedziców) - Памерлая спадчына - Turte/kadukas-
Kadukowy (padaczkowy) - Падучкавы - Kadukinis/nuomaruonimis
Kadź - Кадзь - Kodis
Kadźidło/żywica - Фіміям/ладан/смала - Sakay (pol. sok) (żywica) wieno medelo unt rukimo
Kądziel/len/abo wełna obwiniona koło drewna - Кудзеля/лён/або воўна абнятая кола драўніны - Kuodelis
Kąkol - Куколь - Kukalis
Kąkoleie - Куколее - Kukaluosna pawyrsti (pra-bł-sł. *wirt-/pra-sł. *vьrtě̀ti/ros. вертеть/pol. powrócić)
Kąkolny kąkolowy - Кукольны куколавы - Kukalinis
Kąkolisty - Куколісты - Kukaluotas
Kałdun - Вялікая бруха - Płene zarnas ażudingiunti
Kalędarz - Каляндар - Kalendorius
Kaleta (woreczek skórzany na pieniądze i drobiazgi) - Калита/калета/колита (słowo tylko starolitewskie, w nowym języku zapomniane) - Kolita
Kalina - Каліна - Putinas (pra-bł-sł. *put-/*pout-/pra-sł. *pъtákъ)
Kałuża/rów błocisty - Лужына/роў балоцісты - Kłanas (?)
Kałużysty - Лужынавы - Kłaningas (?)
Kamienieię - Камянею - Akmenijuosi/akmeninuosi/in akmeni pagriztu
Kamień prosty - Камень просты - Akmuo (pr-sł. *kamy, pr-bł-sł. *ak-mō, u Słowian nastąpiła przestawka)
Kamień choroba - Камень хвароба - Zwirzday (pol. żwir/lit. жвір) inkstuose ir kitur sopuli dari didi
Kamień cierpiący - Камень які цярпіць - Zwirzgdini ligu turis
Kamień ciosany - Камень сечаны - Akmuo kałtas
Kamień drogi - Камень дарагі - Akmuo brungus
Kamień dźiarstwisty - Камень жарсьцявы/жвіравы/жвір - Zwirzday/we współczesnym liet. Żwyras
Kamień kapłuni - Камень каплуні - Akmuo gaydźio romito
Kamień nie ćiosany - Камень не сечаны - Akmuo łauźiamas iż kałnu
Kamień mosiężny - Камень масянжовы/латугневы - Akmuo warinis (літ. варыць?)
Kamień młyński - Камень млынавы - Akmuo melćios girnu
Kamień młyński spodni - Камень млынавы ніжні - Akmuo melćios girnu apatinis
Kamień młyński zwierzchni - Камень млынавы верхні - Akmuo melćios girnu wirszutinis
Kamień niezgorzysty (nie palący się) - Камень не гаручы - Akmuo ne degus
Kamień probny/złotniczy/probierz - Прабірны камень/побны камень/пазалотны камень/крытэрый/паказальнік - Akmuo meginus/megininio
Kamień przeyrzysty - Камень празрысты - Szwaysus/wayskus akmuo
Kamień śkło rzeżący/szmergel - Камень шкло рэжучы/шмаргель/наждак - Akmuo stikłaskielis
Kamień trunny/grobowy - Камень магільны - Akmuo raksztinis
Kamień waga - Камень вага - Pundas (pol. funt/przejście "p" w "f")
Kamień z piany morskiey dźiurkowaty - Камень з пены морскай дзіркаваты - Akmuo iż putos mariu/kiauras skiłetas
Kamienica - Камяніца - Akmenićia/namay akmeninie/plitiniey
Kamieńisty - Камяністы - Akmeningas
Kamienne góry - Каменныя гары - Kałnay akmeningi
Kamiennik/co łamie abo wyćina w górach kamieńie - Камяннік - Akmenikas
Kamienny - Камянны - Akmeninis/iż akmenio
Kamienny deszcz pada - Камянны ідзе дождж - Akmenimis lija (pol. leje)
Kamienny parkan grobla/wał - Камянны паркан плаціна/вал - Pilimas iż akmeniu
Kamionka/kupa kamieńi w polu - Кераміка/куча камяні ў полу - Kruwa (pra-sł. krovъ/st-lit./ros. кров) akmenu
Kamionka w łaźni - Кераміка ў бані/лазьні - Krosnis (pra-sł. krasьnъ)
Kamionowany - Камянаваны - Akmenimis azumustas
Kamionuię kogo - Камяную каго - Akmenimis ażumuszu
Kamyczek mały - Каменьчык малы - Akmenelis
Kamyczek ostry - Каменьчык востры - Akmenelis rupus
Kanapka - Бутэрброд - we współczesnym żm. Buterbrods (germanizm ale czy na pewno z języka niemieckiego?)
Kanar wino - Канар віно? - Winas
Kanawac (kanwa - tkanina) - Канва - Austuwas szilkinis tunkiey austas/ir sziurksztokas
Kancelaria - Канцыларыя - Kancelaria/rasztinićia karaliszkie
Kancer/wrzód wyiadaiący ćiało - Карцынома - Wotis (lit. вяха/ros. перевять?)[42] weźiu (?) wadinama
Kanceruię się - Карцыномуюся? - Woćiu weźiu (?) gadinuosi
Kanclerstwo - Канцлерства - Kanclieriste
Kanclerz - Канцлер - Kanclierius
Kanikuła - Канікула - Karsztimete/karsztos wasaros (lit. Вясна/pol. wiosna itp.) dienos
Kanonia - Канонія - Kanonia
Kanonik - Канонік - Kanonikas
Kanonizowany - Кананізаваны - Iraśitas terp szwintu
Kanonizuię - Кананізаваны - Paskaytau terp szwintuiu
Kanpust (maślanka) - Масьлёнка - Pienas (mleko) (pol. piana - mleko się pieni) tirsztas (?) rugis
Kapa kościelna/kapłańska - Хуста царкоўная/касьцёльная/капланская - Skrayste (pol. skóra) (chusta) kunigu Baźnitine
Kapa którą bractwa nabożne w processyach noszą - Хустка якою брацтва набожнае ў працэсіях носяць - Apwałkałas processijose neśioiamas
Kapam kroplami - Капаю кроплямі/каплямі - Łaszu (?) (pochodna od lietus?)/szłaku (pol. śląkwa/ros. слякоть)
Kapanie - Капаньне - Łaszeimas (?)/szłakieimas
Kąpanie - Купаньне - Maudimasis (pol. myć się/pol. mydło)
Kapary - Каперсы - Kaparay
Kapćie - Тапкі - Ciułkies megztos/ale we współczesnym liet. tapkės (lit. Тапкі)
Kapelan - Капелан - Kapelonas
Kapelusz - Капялюш - Brilus (lit. Брыль)/we współczesnym żm. brīlis/brīlios/brīlīs
Kapica (habit/strój mnisi) - Сутана - Miniku (pol. mnich) rubas
Kapie/przećieka - Капае/працякае - Łasza (?)/lietus teka per dungti
Kapie z drzewa/z dachu - Капае з дрэва/з даху - Łasza (?) medźias (pra-sł. *medъ/pra-sł. *meduědь/ros. Межа/pol. miedza)/szłakay puoła iż dungćio
Kąpię dźiećię - Купаю дзіця - Prausiu (pra-bł-sł. *prus-sk-/cz. prskat/srb-chr. prskati) wayku
Kąpię się - Купаюся - Maudasi/periuosi
Kąpiel - Купаньне - Mauditine
Kapitan - Капітан - Kapitonas
Kapitela/słupów śnicerskich nagłówek - Капітэль - Aguona unt stułpu/rc.
Kapituła/kanoników zgromadżenie - Капітул/канонікаў сход - Susirinkimas/sueyga/suśieimas Kanoniku
Kapituła mniska - Капітул кляштарны/манастырскі - Sueyga miniku
Kapka/kropla - Капля/кропля - Łaszas (?)/szłakas
Kapłan/Kśiądż - Каплан/ксёндз/сьвятар/жрэц/поп/сьвяшчэннік - Kunigas
Kapłanem zostać/oświęcić się - Ксёндзам застацца/асьвячацца - Paszwistis kunigu
Kapłański/księży - Іератычны/папоўскі/сьвятарскі/сьвяшчанніцкі - Kunigiszkas/kunigu
Kapłaństwo - Сьвятарства/сьвяшчэнства - Kunigiste
Kaplica - Капліца - Baźnićiełe/koplićia
Kaptur - Капюшон - Galwadinkte/gałwos dungałas (pol. żal/przejście "g" w "ż")
Kapusta - Капуста - Kopustay
Karacena (łuskowany pancerz/zbroja) - Карацена/карацына - Serdokas giełazinis (pol. żelazny) srieguotas
Karaś - Карась - Karosas
Karbowa laska - Карбовы шост - Łazda arba rikszte ipiaustita
Karbunkuł - Карбункул - Akmuo zarijnis brungus
Karcz - Пень - Kieras/szakmis medźio (pra-sł. *medъ/pra-sł. *meduědь/ros. Межа/pol. miedza) iżkirsto
Karczma - Карчма/гасьцініца - Girtuwe (pra-bł-sł. *girˀtei/pra-sł. žьrti/pol. żerca/żertwa) (przejście "g" w "ż")/girties namay/we współczesnym liet. karczema/karcziama
Karczmarski - Карчмарскі - Giertuwinis
Karczmarz - Карчмар - Girtuwnikas
Kardynał - Кардынал - Kardinołas
Kareta/lektyka - Карэта/насілкі/насілы - Łowa/patałas ku iami swetimi neszdinasi (pol. noszona) ir weźimas kuriami musiszkiey wazineio
Karmazyn/farba karmazynowa - Кармазын/фарба/хварба кармазынавая - Krosa (lit. Краса?) rauduona
Karmazyn/chrościnka abo drewno - Кармазын/хмыз або драўніна - Medelis (pra-sł. *medъ/pra-sł. *meduědь/ros. Межа/pol. miedza) tos krosos
Karmazyn/materya karmażynem farbowana - Кармазын/матэрыя кармазынам фарбаваная - Iupa/arba kas kito nudarita tu krosu
Karmazynowy - Кармазынавы - Rauduonas
Karp - Карп - Karpis
Karta papieru - Карта паперы - Korta
Karta pisana/ceduła - Карта пісаная/цадула - Korta raśita
Karty kosterow - Карты гульня/ігра - Kortos zayslines
Karty pisaney iedna strona - Карты пісанай адна старонка - Wiena szalis kortos raśitos
Karuy/kmin polny - Кмен польны - Kminay
Karwasz - Эпалет жалезны - Runkowe giełaźine kareywiu
Karzą mię za co - Караць мяне за што - Kunkina mani ażu ku/kinćiu ażu nuodemi
Karzący - Той які карае - Kunkintoias/Płakieias
Karzę kogo - Караю каго - Kunkinu ku/płaku
Kąsam - Кусаю - Krumtau/kundu (pra-bł-sł. *kanˀd-)
Kąsanie - Кусаньне - Kundimas/krumtimas/krimtimas
Kąsek - Кусок - Kusnis
Kąskami - Кускамі - Kusnieys
Kasowanie - Касаваньне - Iznaykimas dekreto
Kasuię co - Касую што - Iznaykau/atmaynau/pagedinu/sułauzau kieno dekretu/testamentu/isakimu
Kaszel - Кашаль - Kosulis
Kaszerz (kacerz) - Сетка/мярэжа - Sumtis megztas del żuwu (pra-sł. *zъveno/pol. dzwono/dzwonko)
Kaszlący - Кашляючы - Kosulis
Kaszlę - Кашляю - Kosmi/kosiu
Kasztan drzewo - Каштан дрэва - Kasztanas medźias
Kasztan owoc - Каштан плод/садавіна - Rieszutis kasztano
Kasztanowaty - Каштанаваты - Kasztoninis
Kasztelan - Кашталян - Kasztelonas
Kąt - Кут - Kumpas (pra-sł. *kǫpa/pol. kępa)
Katafalk - Катафальк - Darine (pol. darzyć) pakasinose (pra-sł. *košǫ/pol. koszę/pra-sł. *kositi/pol. kosić) del didźiunu (pol. dziedziniec?)
Kątny - Кутны - Kumpinis
Katolicki - Каталіцкі - Wisotinis (pospolity/wszechobecny) (liet. wisas - wszystko/pra-wsch-sł. вьсѣмъ/lit. усё/ros. всё/pol. wszystko/sło. ves)/wisur esus (wszędzie jest)
Katolik - Каталік - Katolikas/Wisotinikas
Katowanie - Катаваньне - Baudimas (pol. budzenie)/kunkinimas/buzawoimas
Katownia - Катоўня - Płaktuwe/baustuwe
Katuię - Катую - Baudźiu/buzawoiu
Kauterium/apertura (rana bądź wrzód, przez które miały się wydalać z organizmu szkodliwe humory) - Апэртура - Pradegtine (rana się jakby pali parząc nas) (liet. degti - palić od pra-bł-sł. *degtei/pra-sł. *žegti/sta-pol. żec/przejście "d" w "ż"/porównaj pol. woda ognista)/pradeginta kuno wieta del dregnumo iztekinimo
Kawka - Каўка - Kuosa/ale we współczesnym żm. także warnalė (lit. варона)/kuowoks
Kawalkator - Кавалькатар - Graźintoias/pratintoias arklu/źirgu/ we współczesnym liet. bereitorius (pol. berajter)
Kawęczeć (niedomagać) - Недамагаць - Gayśinu giwenimu kami (życie z nas wygasa)
Kaydan/pęto - Кайдан/пута - Punćiey (przejście "t" w "ć"?)
Kazalnica - Казальніца - Sakitinićia Diewo zodźio/mokslinićia
Kazanie - Казаньне - Sakimas/moksłas/Diewo zodźio
Każdą razą/co raz - Кожным разам/што раз - Kas kartas
Każdy - Кожны - Kiekwienas/wienaskurisgi/u Mieżynisa i Frankela Kożnas
Każdy z osobna - Кожны з асобна - Kiekwienas/skirium
Kazę/Kazanie czynię - Казаньне раблю - Sakau żodi Diewo/mokiu kałbu ape Diewu żmonemus
Kaznodźieia - Прапаведнік (w st-lit. казнодей) - Sakitoias/mokitoias Diewo zodźio
Ke
Kędy - Куды - Kur
Kędziorny drot - Кучаравы дрот - Giełaźis unt azurietimo płauku
Kęs/ukąszenie - Кус/кусок - Kusnis
Ki
Kichaiący - Чхаючы/чыхаючы - Sciaudus[43]
Kicham - Чхаю/чыхаю - Sciaudau/sciaudmi
Kichanie/kchnienie - Чханьне/чыханьне - Sciaudimas/sciaudulis
Kichać - Чхаць/чыхаць - U Szyrwida Cziusti/we współczesnym liet. cziaudėti
Kiedy - Калі - Kadu
Kiedykolwiek - Калі-небудзь - Kadunorint
Kiedykolwiek/kiedy tedy - Калі-небудзь/Калі тады - Kadu tadu/Kadungi
Kiedyś/niegdy/niekiedy - Колісь/некалі/калі-некалі - Ne kaday
Kiełbasa - Каўбаса/кілбаса - Deszra raumenine (mięśniowa) (pol. rumiana/ros. румяная etc.)
Kielich - Келіх/бакал/пацір - Kielikas/taure (róg do picia od tura/pol. tur)
Kieliszek - Кілішак - Kielikielis/taurełe
Kielnia murarska - Мулярская кельня/кельма - Sumtis muroriu
Kielnia wozowa - Вазовая кельня/кельма - Indetuwe gały weźimo
Kierat/którym co wyćiągają z dołu - Тапчак/якім што выцягаюць з ямы - Kaklis kurio ku iztraukia
Kierat/gdźie więźniowie robią w więźieniu/abo w górach kamiennych kruszcowych - Тапчак/дзе вязьні рабіць у цямніцы/або ў гарах камянных рудавых - Darbiwiete/kur kaliniey dirba
Kiermasz/rocznica poświącania kośćioła - Кірмаш/гадавіна асьвячаньня храма/царквы/касьцёла - Baźnićios paszwintimo metne szwinte
Kierz/krzak - Хмызьняк/куст - Krumas
Kieścień[44] - Кісьцень - Kiestenius
Kieszeń - Кішэнь/кішэня - Iupoy mayszelis/ale we współczesnym liet. kiszenė
Kijec - Кій - Buoźie (?) giełaźine trumpu kotu turinti
Kikut - Кукса - Sciunkłas (pol. szczątek)
Kilka - Некалькі - Kiekas
Kiła/choroba - Сыфіліс/пранцы - Kuyła
Kilkadzieśiąt - Колькідзесяць/Некалькі дзясяткаў - Kiekas deszimtu
Kilkadzieśiąt kroć - Колькідзесяць-кроць - Kiekas deszimtu kartu
Kila (kilka?) kroć - Некалькі-кроць - Kiekas kartu
Kilkanaście czego - Колькінаццаць чаго - Kiekolika
Kilanaście (kilkanaście?) kroć - Колькінаццаць-кроць - Kiekolika kartu
Kilim - Кілім - Dungałas (pol. żal/przejście "g" w "ż") arkio arba ko kito/we współczesnym liet. kilimas
Kiłowaty - Сыфілісавы - Kiłoćius
Kirść/łopatka dolna (biodro/ścięgno) - Бядро/сьцягно - Kulszisz (pol. kulsza)
Kirys - Кіраса - Płosztakies giełaźines/we współczesnym liet. kirasa
Kiryśnik - Той які ужывае кірасы - Giełaźinikas kariautoias
Kisiel - Кісель - Kisielus
Kita lnu - Пучок ільну - Griszte linu
Kitayka - Кітайка - Austuwas szyłkinis płonas
Kiwam ręką/głową - Ківаю рукой/галавой - Moiu gałwu/runku rc.
Kiwam ręką/chodząc/cholebię rękoma idąc/abo nogami śiedząc - Ківаю рукой/ходзячы/трэсьці рукамі/або нагамі седзячы - Siubuoiu runkomis
Kiwanie głową - Ківаньне галавай - Moimas gałwu
Kiy - Кій - Wezdas (lit./ros./błg. Вяз - wiąz - kij z gałęzi wiązu)/pagalis
Kl
Kładę - Кладу - Demi (?) ku kami
Kładę się spać - Кладуся спаць - Gułuosi (pra-sł. *legti/pol. leżeć/legnąć/przestawka literowa)/eymi gułtu
Klaistr - Кляйстар - Klaystras
Kłam/kłamstwo/łeż - Хлусьня/мана/няпраўда - Miałas (pol. mały)
Kłamam/łgę/matam - Хлушу/ілгу - Mełuoiu/suku
Kłamca/łgarz/matacz - Хлус/ілгун/брахун - Mełagis/sukćius
Klamka - Клямка/дзьвярная ручка - Ażumeteklis/ale we współczesnym liet. runkena
Kłamliwie - Хлусьліва/ілжыва - Mełomis/sumełu
Klamra - Спражка - Usa giełaźine
Klamruię - Спражкую - Giełaźimis sukabinu
Kłaniam się - Кланяюся - Łynkteriu gałwu/tupauiu
Kłapam zębowa - Стукаю зубамі - Taukśiu/tauszkienu duntimis (pra-sł. *dęsna/lit. дзясны)
Kłapanie - Стуканьне - Tauszkieimas duntimis
Kłapouchy/obwisłych uszu - Абвіслых вушэй - Nułaysta ausis (pra-bł-sł. *auṣ-/pra-sł. *uxo)
Klaret wino - Клярэт (?) вінны напой/бардо - Winas nemiełotas/be melu
Klaskam abo klaszczę rękoma - Апладзірую рукамі - Plauksziu runkomis/płoiu
Kląskam gębą abo ięzykiem - Удараю мордай або языкам - Ciauksiu/lezuwiu plaukszteriu
Klasztor - Кляштар - Klesztarius/wienawiete giwenunciu miniku
Klasztor panieński - Кляштар дзявочы - Wienawiete Pannu Diewuy atsidawusiu
Klasztorny - Кляштарны - Klesztarinis
Klatka ptasia - Птушкавая клетка - Kłetełe paukśćiu
Klatka na zwierza - Клетка на зьвера/жывёлу/жывёліну - Kłetis zweriu
Klątwa kościelna/wyklinanie - Кляцьба/клятва царкоўная/выклінаньне - Astkirimas/iżmetimas iz draugies kriksźcioniu katoliku
Klausura ksiąg - Кляўзула кніг - Apikalos knigu
Klęczący - Той які кленчы - Kłupaius (ros. клупать)
Klęczę - Кленчу - Kłupau/kłaupiu/kłupuoiu
Klęczenie - Кленчэньне - Kłupawimas
Klęczkiem/klęcząc - Кленчучы - Kłupomis
Kleiowy/z klieiu drzewnego - Клеявы/з клею дрэўнага - Lipikay/medźio sakay
Klękam/padam na kolana - Кленчу/валюся на колена - Kłaupiu/Prykłaupiu unt kielu
Klękam przed kiem - Кленчу перад кім - Kłupau poakim ko/prikłaupiu unt kielu/puołu kielump
Klekocę - Клякочу - Tauszkienu/ale we współczesnym liet. Kletu
Klekotać - Клекатаць - Kleketai
Klekotka - Ляскотка - Tauszkiełe/ale we współczesnym liet. kleketas
Klepadło/kloc do ubijania źiemie - Клепадла/кавалак да ўбіваньня зямлі - Kułe
Klepię/czym płaskiem uderzaiąć kogoś/plaskam - Кляплю/чым пляскам удараюць кагось/пляскаю - Plauksziu/plaukszteriu arkli
Klepki - Дошкі - Medźiaga unt draskiniu/unt ałudźiu
Kleryk - Сьвятар/клерык - Sźwistinis (pol. światło)
Klęskacz (Klaskacz) - Той які апладзіруе - Plauszkietoias
Kley - Клей - Sakay/lipikay/we współczesnym liet. klijai
Kley ognisty/mokry/rzadki - Клей агнявы/мокры/рэдкі - Sakay skisti
Klej z drzew ćiekący - Клей з дрэў цякучы - Lipikay/sakay
Kley puszcza drzewo - Клей пускае дрэва - Łasza medźias/sakuoia
Kliniasto czynię/klinem puszczam - Клінавата раблю/клінам пускаю - Klinu łaydźiu
Klistera (lewatywa)/lekarstwo - Клізьма/лекарства - Waystas wienas klisterios
Klisterę komu dać - Клізьму каму даць - Klisteriu duomi
Klisterę wziąć - Клізьму ўзяць - Klisteriu imt
Kłobuczki rożey nierozwitey - Бутоны ружы неразьвітай - Gałwełes roźiu nieiżsikietusiu
Kłocę (mieszam) piwo/wino/etc. - Мяшаю піва/віно/і інш. - Drumsciu ału/winu rc.
Klon - Клён - Klawas
Klonowy - Клянавы - Klawinis
Kłosów zbieranie/pokłosie/pograbianie po żeńcach - Зьбіраньне каласоў - Warpu rinkimas/warparynkte
Kluię - Калю - Kału Snuku
Km
Kmieć/rolnik - Кмець/земляроб/селянін/мужык/рольнік/араты - Artoias/kiemionis
Kmiecy - Мужыцкі/сялянскі - Kiemioniszkas
Kmin - Кмен - Kminay
Kmiotka (żona kmiecia) - Кметка/сялянка - Kiemionka
Kmotr/chrzesnty oćiec - Кум/хрышчоны бацька (w st-lit. кмотръ) - Kumas
Kn
Knot do świece/do lampy - Кнот да сьвечкі/да лямпы - Knatas
Knot do rany - Кнот да раны - Knatelis źieyzdosp pridedamas
Knuię (Knieje?) - Густы лес/нетры/трушчоба - Runtau medźiu
Ko
Kobiel/kobiałka - w st-lit. Кобелка/кошык - Karbija pinta
Kobierzec - Каберац - Kauras
Kobierzec Adźiamski - Пэрскі каберац - Kauras Persiszkas
Kobyła/klacz - Кабыла/кабыліца - Kumełe/aszwa
Kobylenie/kobylina - Вострае дрэва перад брамой/бар'ер - Azunstakłes gały ulićiu
Kobyli - Кабылін - Kumełes
Kobyłka u pętlic/aftek - Гафт - Usełe apliko
Kobza - Кобза - Instrumentas muzyku/później kobza
Koc - Плед - Dungałas warsnotas/gunia/we współczesnym liet. pledas
Kocham się w czym - Кахаюся ў чым - Gieriuosi kami/milu (lit. Міласьць/pol. miłość) ku
Kochanek czyi/kochanie - Каханак чый - Meyłe kieno
Kochanie - Каханьне - Gierius/dopełniacz - geriaus/megumas
Kocię - Кацяня/кацянё - Kataytis
Koćiec ptaszy/klatka karmna - Птушкавая/кормная клетка - Kłetełe kurioy pakszcius peni/pauksztinićia
Koćiec gęsi - Гусіная клетка - Zusinicia
Koćiec kaczy - Качыная клетка - Untinicia
Koćieł (kocioł) - Кацёл - Katiłas
Koćielek - Кацёлак - Katiłelis
Kocowy/z koca - Зь пледа - Iż gunios
Kocyk - Малы плед - Gunełe/we współczesnym liet. pledelis
Koczkodan/kot morski - Малпа/мартышка (w znaczeniu herba Марскі Кот) - Katas marinis
Koczor/pieniądz - Грош - Pinigas
Koię/błagam - Благаю/малю - Małdau (lit. Маліць)
koka kokosz/kwakam - Квакае курыца - kwaksi wiszta
Kokosz nieśna - Курыца якая носіцца - Wiszta neszunti/kuri desti
Kokosz co się wywiodła/kwoczka - Квочка/квахтуха - Kwerkszłe
Kolący/ościsty - Востры/асьцісты - Akstynuotas/digus
Kołaczek aptekarski/kołaczki - Калачак аптэкарскі? - Kusnelis/spirełe iż aptiekos
Kolanko we źdźble/rozgach/etc. - Каленка ў сьцяблі і інш. - Kielis
Kolankowaćieię/w kolanka rostę - Каленкавацею?/расту ў каленку - Kieluoiu
Kolankowato - Каленкавата - Kieluotay
Kolankowatość - Каленкаватасьць - Kieliste
Kolankawaty/knotawaty - Каленкаваты/кнатаваты - Kieluotas
Kolano - Колена - Kielis
Kolasa (koło) nakryta - Прыкрытае кола - Weźimas dingtinis
Kolca abo ogniwka w pancerzu - Калюшка або калцо ў панцыру - Vsos serdoko
Kolę/kołem idę/krążę - Калю/колям іду/кружляю - Aplink eymi/sukuosi/apsukay eymi
Kolę co kogo w oczy - Калю што каго ў вочы - Bado (pol. badam?) akis
Kolęda - Калядка - Koleda
Kolęduię - Калядую - Kaleduoiu
Koleią co czynię - Раблю нешта па чарзе - Eeylu ku darau
Kołek ostry - Востры калок - Wirbałas (pol. wierzba) asztrus
Kołem/kołkiem/w koło co czynię - Пастаянна нешта раблю - Apsukay ku darau/aplimkay
Kolera (żółć) - Жоўць - Dregnumas wienas terp (pol. cierpienie) kieturiu tulźis
Kolera choroba - Халера хвароба - Liga kolera
Koleryczny/kolery śiłą maiący - Халерычны - Dregnumu turis koleru
Koleryczny/kolerę ćierpiący - Халерычны/які цярпіць ад халеры - Koleru negailis
Koley na kogo - Чарга на каго - Eeyla unt ko
Kolikę (kolkę) ćierpiący - Які на коліку цярпіць - Diguli turis
Kolikę ćierpię - Коліку цярплю - Digułu negalu/sergu
Kolká/głowká koląca ná ośćie/ná łopianie - Прыемная галоўка на чартапалоху/на лопуху - Gałwa warnałeśio/dagilo
Kołnierz u szaty - Каўнер - Kołnierius
Koło zgromadzenie ludzi - Сход лудзей - Draugie
Kołpaczek/kołpak - Каўпачак/каўпак - Kałpokas
Komedya - Камэдыя - Komedia
Komedią stroję - Камэдыяй раблю - Komediu darau
Komedyiny - Камэдыйны - Komedijnis
Komenda - Адміністрацыя парафіі - Rupestis ape kieno pleboniju
Komendarz - Адміністратар парафіі - Wietinikas plebono
Komiega - Камяга - Eldija izdrosta
Komin w izbie/abo w śieni/w komorze dla paleńia ogńia - Комін/дымаход - Kaminas
Kominnik (kominiarz) - Камінар - Kamienu szławeias/izbrakitoias
Komitywa/towarzysto podróżne - Кампанія/падарожнае таварыства - Draugie kielinga
Komora/mieszkańie abo schowańie - Камора/кватэра - Kamara
Komora naiemna - Найманая кватэра - Pasumditi namay
Kamorczasty/komorek śiła maiący - Каморавы - Kamaringas/daug kamarie turis
Komorka - Каморка - Kamarełe
Komorka w szkatule/w kalećie/w szafie/etc. - Каморка ў шкатулцы/у мяшку/у шафе/і г.д. - Kamarełe skrineley/kolitoy/rc.
Komorne - Аплата/чынш - Mokiestis ażu dali namu sumditu
Komora/komorą u kogo mieszkaiący - Пастаялец - Giwentoias kieno kamaro
Komornik/Urzędnik Pańskiey/Królewskiey komorze przełożony - Ураднік пры двары які выконвае функцыі судзьдзі - Kamarnikas
Komorny - Пакаёвы слуга/ахоўнік - Kamarinis
Kompas - Компас - Adinikas saułinis neśioiamas
Kompas morski - Марскі компас - Sudine mariu zwayzdes roditine/Adata mariniku
Kompatura/kopertura - Пэргамэнт - Pargaminas
Kompleksia - Комплекс - Gieras/sweykas kunas iż prigimimo
Kompleksiey miękkiey/rozkoszney/człowiek subtelnego ciała - Мяккага/Цудоўнага камплексу/чалавек далікатнага цела - Minksztakunis/minkszto/moteriszko kuno żmogus
Kompleksiey miękkość delikacka - Далікатная мяккасьць камплексу - Minksztibe kuno/łapibe/łapumas
Kompozycya szkolna/pisańie dla ćwiczeńia w łaćińie - Практыкаваньне лаціны - Pratinimasis łotinoy
Komża kapłańska - Сьвятарская комжа - Rubas kunigu lininis trumpas/we współczesnym liet. Kamża
Komżą noszący na sobie/w komżą ubrany - Які комжу носіць на сабе - Bałtarubis kunigas/bałtays rubas apwiłktas
Koń chudy - Худы Конь - Arklis liesas (pra-sł. *лихъ)
Koń powodny - Запасны конь - Pawadnikas
Koń wodny/rzeczny (hipopotam) - Гіпапатам/Бэгемот - Arklis wundeninis
Koń z oślice - Конь з асьліцай - Arklis iz aślićios
Koń zrzucający - Сьцягнуты конь - Arklis metus
Konam - Паміраю - Mirsztu
Konanie/umieranie - Паміраньне - Mirimas
Końcerz (dzida) - Дзіда - Badoma giełaźis kareywiu
Końcowy - Канцавы - Galinis
Kończę rzecz/mowę - Кончу мову - Baygiu kałbu
Konfekt z czego - w st-lit. Конфектъ/współcześnie Ласунак - Konfektas
Koniec - Канец - Gałas/pabayga/krasztas
Koniec spraw - Канец спраў - Gałas darbu/pastatimas/śirdis/kuriu daro kas dayktu kiekwienu
Konik/zrzebiec - Конік/жарабя - Kumelis
Koniuszy - Канюшы/стайнік - Żirginikas/żirginićios waldźitoias
Konop - Канапля - Kanape
Konopka ptak/dzwoniec - Зелянушка звычайная - Kanapine pauksztełe/we współczesnym liet. Żaliukė
Konopniany - Канапляны - Kanapinis/iż kanapiu
Końskie stado - Конскі статак - Stodas arklu
Konstellacya/gwiazd na niebie rozłożenie czasu narodzenia czyiego - Сузор’е - Źwayzdźiu eyla/po kuriu kas gime
Kontent/przestáiący ná czym - Кантэнт - Perstoius unt ko
Kontryfał/cyna przednia/abo Angielska - Цына з Ангельшчыны - Cina iż Anglios łabay giera
Konwalia/lilyika/lanka/lanuszka - Ландыш/камвалея - Łaniśius
Konwisarz - Канвісар - Łeieias (pol. lejący?) warpu/zibintuwiu/bludu iż cinos/rc.
Kopa pieniędzy/ksiąg etc. - Капа грошы/кніг і да т.п. - Seśios deśimtis kapa ko
Kopa śiana - Куча сена - Kupetis/kugis śieno
Kopanka/Niecka - Копанка - Niekoćia/kapone
Koperwas (siarczan) - Купарвас - Sunka iż rudu/iuoda/rauduona/żala/rc.
Kopr swoyski - Кроп - Krapay
Kopr włoski - Фэнхель - Krapay wałakiszki
Kopyt całych okrągłych/nierozdwoionych - Цэлых капыт акруглых - Kanapu ciełu ne perskiełtu
Kopyt rozdwoionych bydle - Капыт раздвоеных быдла - Kanapu (metateza) perskiełtu
Kopyta u nóg maiący - Капыта ў ног маючы - Kanapas turis
Kopyto u bydlęćia - Капыта ў быдла - Kanapa/nagas
Kopyto rozdwoione - Капыта раздвоенае - Kanapa perskiełta
Kor/abo chor/myeysce w kośćiele dla śpiewakow - Хор - Wiszkos Bażnicioy (Ganek kościelny)/we współczesnym liet. Choras
Korab (okręt) - Карабель - Eldija pridingta/skrinia Noes
Koral - Караль - Koralus
Korbacz - Карбач - Batogas drutas
Kord - Корд - Kardas
Kordyaczny - Ненармальны/адчуваючы "боль у сэрцы" - Sirdies sopuli darus
Kordyaka - Ненармальны чалавек які адчувае "боль у сэрцы" - Sirdies sopulis
Kornećista - Карнецысты - Kuris unt sapiełkos raginies żaydźia
Kornet - Карнет - Sapiełka (dialektalne lit. Сапёлка - dudy) ragine
Korona królewska - Каралеўская карона - Karuna karaliszka
Korona/koronka/różaniec paćiorki - Пацерачкавы ружанец/ружоўнік - Karuna poterius/we współczesnym liet. Rożinys/rożanczius/rożinis/rożynas
Koronacya Króla - Каранацыя Караля - Karunawoimas
Koronki u szat białych wyszywanych - Карункі ў белых/вышываных вопратках - Mazgieley krasźtuose izśiuwineiuosa karunkiełes
Koronowany/w koronie - Каранаваны - Karunawotas
Koronuię kogo - Караную каго - Karunawoiu
Koriander (Kolendra) - Каляндра - Koriandras/we współczesnym liet. Kalendra
Korytko - Карытка - Łowelis (pol. ława/lit. лава?)/prakartelis
Koryto - Карыта - Łowis/prakartas
Korzec - Бушаль? - Kietwirtis
Korzeń - Корань - Szaknis (pol. sęk/lit./ros./ukr. Сук/pr-wsch-sł. сѫкъ/pra-sł. *sǫkъ)
Korzenie aptekarskie wonne - Аптэкарскія духмяныя карані - Szaknis brungiu zolu
Korzenię się - Каранюся - Szaknis iremiu/iłeydźiu/szakninuosi
Korzenistość - Караністасьць - Daugielis szakniu
Korzenisty - Караністы - Szakningas/daug szakniu turis
Korzenny kram - Карэнная крама - Taworas kuriami szaknis parduost
Korzennik - Карэннік - Szakniu pordaweias
Korzenny - Карэнны - Szakningas
Korzonek - Кареньчык/карашок - Szaknełe
Kos ptak - Дрозд чорны - Warnenas (pol. wrona)/we współczesnym liet. juodasis strazdas (drozd czarny)
Kość - Косьць - Kaułas (pra-bł-sł. *Káuˀlas/pol. kulsza/ros. кульша)
Kość odbieram - Косьць атрымліваю - Kaułus iszimu
Kośćiany - Касьцяны - Kaulinis
Kośćielny - Царкоўны/касьцельны - Baźnićiszkas/baźnićios
Kośćielny (zawód) - Дзяк/рызьнічы/царкоўны ватаўнік - Baźnićinikas/baźnićios priweyzdetoias
Kośćiół/względem person - Царква/касьцёл - Surinkimas/krikśćioniu tikru
Kośćiół materyalny/Dom Boży - Царква/касьцёл/бажніца/храм - Baźnicia (lit. Бажніца)/namay Diewo
Kośćiół opatruię/kośćioła pilnuię - Царкву даглядаю - Baźnićios priwuyżdźiu
Kośćiół starego zakonu - Царква старага ордэна - Baźnicia seno testamento
Kościsty - Касьцісты - Kaulingas
Kośiarz/kośnik - Касец - Sienopiuwis
Kost/Kosmek wełny - Касмыль/касмык валасоў - Warsa (lit. Ворса)/sruoga
Kosmatki/truskawki - Суніцы садовыя/трускаўкі - Uogos maknotos wirszuy (lit. верх)/maknas wirszuy tury/we współczesnym liet. i żm. Braszkės (pol. moroszka/ros. морошка)/we współczesnym żm. Troskaukos
Kośnica (kostnica) - Морг/трупярня/марцьвецкая/пакойніцкая - Kaulinićia
Kostera (człowiek grający w kości) - Той хто гуляе ў косьці - Kaulinikas
Kosterski - Касьцяны - Kaułelnikinis
Kosterstwo - Гуляньне ў косьці - Kaułeniste
Kosteruię - Гуляю ў косьці - Kaułeluoiu/kaułeleys zaydźiu
Kostka/kosteczka - Костка - Kaułelis
Kostka/figura kwadratowa na wszystkie strony/квадратная фігура ва ўсія бакі - Костка - Figura kietwiruota/kietwirtuotine
Kostka/nogi część - Костка/нагі часьць - Kulnis
Kostka w roboćie sadzoney (tessera) - Тэссэра? - Kaułelis deiamas darbi kokiami
Kostka/abo kostki do grania - Костка да гуляньня - Kaułaley zayśliniey
Kostki gra/abo kostek gra - Гульня ў косьці - Zaysłas kaułaleys
Kostek rzucanie - Кіданьне костак - Metimas kaułelu
Kosz - Кошык - Sudaretis/retis/pinie/we współczesnym liet. kaszikas
Kosz do cedzenia - Кошык да цадзэньня - Kosztuwis (pol. kasza/ros. каша)
Kosz tatarski - Кош татарскі - Karioweydźio totoriu primieij karieywiey/we współczesnym liet. Totoriu koszas
Koszałek/koszykow materia - Кошык - Materia pinkło
Koszenie - Кашэньне - Sienupiute
Kosztować daię - Каштаваць даю - Duomi paragaut
Kosztuię w przód - Каштую ў перад- Pirm paragauiu
Koszula - Кашуля - Marszkiniey (pra-sł. merža/lit. мярэжа/etc.)
Koszulę szyiący/koszulnik - Ткач/кравец кашуль - Marszkinikas
Koszyk/koszyczek - Кошык/кошычак - Retelis/we współczesnym liet. Kaszelė
Kot/kotka - Кот/котка - Katinas
Kotlarski - Медніцкі/катлярскі - Katilausp prigulis
Kotlarski warsztat/kuźnia - Медніцкая/катлярская майстэрня/кузьня - Katlinićia kałwe
Kotlarstwo - Медніцтва/катлярства - Katleriste
Kotlarz - Меднік/катляр - Katilus
Kotna owca - Цяжарная аўца - Gieringa awis
Kotwica - Якар - Katas
Kotwiczna lina - Якарная вяроўка - Katine lina
Kotwiczny - Якарны - Katinis
Kowal - Каваль - Kalwis
Kowalski - Кавальскі - Kalwiszkas
Kowalstwo - Кавальства - Kawoliste
Kowany/kuty/bity - Каваны - Kałtas
Kowany/podkowany/okowany - Падкаваны/акаваны - Apkałtas
Koza - Каза - Oszka
Koza dźika/skalna (sarna) - Казуля - Stirna (pra-sł. *sьrna)
Kozacy/kozactwo - Казакі/казацтва - Kazokay/kazokiste
Koźi - Казіны - Oszkinis/oszkos
Koźiarnia - Памяшканьне для коз - Oszkine pune
Koźiarz/koźlarz - Казіны пастух - Oszkinikas/oszku piemuo
Koźieł czyszczony - Казёл чышчаны - Oźis romitas
Koźieł nieczyszczony - Казёл нечышчаны - Oźis neromitas
Koźiełek - Казёлак - Oźielis
Koźiełek ptak/baranek (bekas kszyk) - Бакас - Oźielis pauksztis
Koźionogi - Казінанагі - Oszkakois
Kozka - Казінка - Oszkiełe
Koźlę - Казьляня - Oszkielis/oszkietis
Kozłowy - Казловы - Oźinis/oźio
Kozły/kobylice do tarćia drew - Казлы - Oźiey
Kozodoy pastucha - Даяр коз/пастух - Oszkamełźe
Kożuch na mleku warzonym - Пенка на малаку вараным - Płene
Kr
Kra - Крыга - Iżas (pra-bł-sł. *īˀźjāˀ)
Kracę/kratą kogo ogradzam - Кратай каго абгароджваю - Krotu ażudarau
Kraćiasty - Клецісты/клятчасты - Krotinis
Krakanie - Кваканьне/краканьне - Grioimas (przejście "g" w "k")/potem krauksėjimas
Krakow - Кракаў - Krokawa
Kramarka - Крамніца/гандлярка/прадаўніца/прадаўшчыца - Tawornikie/pawordeia (lit. прадавец/прадаўшчыца/прадаваць)
Kramarski - Гандлявы - Taworninis/taworiszkas
Kramarstwo - Гандлярства - Taworine (pol. towar)
Kramarz/kramnik - Крамар/крамнік/гандляр/прадаўнік/прадавец - Tawornikas
Kramnica/kram - Крама - Taworas
Krasa/gładkość (piękno) - Краса/прыгажосьць/хараство - Graźibe (pol. groźny)
Krasno - Прыгожа - Grazey
Krasny/gładki - Прыгожы - Grażus
Krasomówstwo/krasomówska nauka - Красамоўства/красамоўская навука - Grazy kałba/gausi kałba
Krasomówstwa zażywam - Красамоўства прымаю - Graźiey kałbu
Krasomówca - Прамоўца/красамоўца - Graźiakalbis/gausiakalbis
Krasomówski mistrz - Красамоўскі майстар - Mokitoias graźios kałbos
Krasomówski uczeń - Красамоўскі вучань - Mokitinis graźios izkałbos
Krasomówskie/po krasomówsku - Красамоўска/па-красамоўску - Iżkałbetinay
Krasomówskie ćwiczenie - Красамоўскае практыкаваньне - Pratinimasis (lit. пратаць/упратаць/прыпратаць) graźioy iszkałboy
Krasomówskie się ćwiczę - Практыкую красамоўства - Pratinuosi graźioy iżkałboy
Krata - Крата - Krotas
Krata mularska/droćiana/z lask/etc. - Крата мулярская/драцяная і г.д. - Sietas (pol. siatka?) mieło
Kratka - Кратачка? - Krotełe
Krawędź łoszka/letra - Край ложка/пледа - Szalis łowos/patało
Kray świata, który okiem obeyrzeć może - Край сьвета, які вокам паглядзіць можа - Dala swieto akims regimas
Kredencerz śrebrowy - Крэдэнцар - Azuweyzdetoias sudu śidabriniu skomios
Krekorze kokosz - Кракае курыца - Karkia wiszta
Kreple/ćiasto smażone - Бліны - Blinay
Krekaią żórawie/gęsi - Кракаюць жураўлі/гусі - Karksi gierwes (przejście "g" w "ż")
Krekanie/krzyk gęsi/żórawi - Краканьне - Krurkśieimas
Kres/koniec - Канец - Gałas
Kreska - Лінія/рыса - Linia/brukśiełe/brukśis/brukśielis
Kret - Крот - Kurmis (pra-bł-sł. *kirmis/pra-sł. *čьrvь)
Kreta (Kreda) - Крэйда/мел - Kreyda/miełas
Kretny/krety siłą maiący - Крэйдавы/мелавы - Kreydingas/daug kreydos/mieło turis
Kretowany/kretą bielony - Крэйдай бяляны - Miełu pabaltinas/pamielitas
Kretowy - Крэйдавы/мелавы - Kreydinis
Krew w ćiele ieszcze - Кроў у целе яшчэ - Krauias
Krew ćiekąca z ćiała/abo wypuszczona - Цякучая кроў - Krauias tekus/warwus
Krew w sobie maiący - Кроў у сябе маючы - Krauingas/kraiu turis
Krobia - w st-lit. Кобелка/кошык - Karbija
Kroczę/sporo idę - Хаджу - Zingiu/didźieys zingsnieys/szuoleys eymi
Krokodyl - Кракадзіл - Krakadilus
Krol - Кароль - Karalus
Krolestwo - Каралеўства - Karaliste
Krolewic - Каралевіч - Karalunas
Krolewna - Каралеўна - Karalićia
Krolewska wakancya (posada) - Каралеўская вакансія - Tarpe karalistes
Krolewski/krolowi własny - Каралеўскі - Karaliszkis
Krolewski namiestnik - Каралеўскі намесьнік - Wietinikas karalaus/unt bukłes karalaus essus
Krolewskie/po krolewsku - Каралеўска/па-каралеўску - Karaliszkay
Krolik (Regulus) - Рэгул/Сэрца Львінае - Karałelus
Królik zwierzę - Трус - Kralikas/we współczesnym liet. Triuszis
Krolowa - Каралева - Karaliene
Kroluię - Каралюю - Karalauiu
Kronika/roczne dźieie - Хроніка - Metines knigos/suraszas metiniu weykału/tapusiu metuose
Kropelka - Крапелька - Łaśielis
Kropidło - Крапіла - Taszkieła (pol. cieknąć?)
Kropidlnica - Крапільніца - Taszkinićia
Kropię/pokrapiam - Краплю - Taszkiu
Kropię około - Акраплю - Aptaskau
Kropienie - Крапленьне - Taszkimas
Kropla pisarska - Пісьменьніцкая крапля? - Taszkielis/raśitoiu taszkas
Kropla/kapka - Кропля/капля - Łaśielis/taszkas
Kropla spora - Вялікая кропля - Łaszas
Kroplami/kapkami - Кроплямі/каплямі - Łaszays
Kroplisty/krople puszczaiący - Краплісты - Łaszus
Krotkomowność - Кароткае гаварэньне - Trumpa kałba
Krotkomowny - Які каротка гаворыць - trumpakalbis
Krotofila - Забава/пацеха/гульня - Gierius/gieriaus/linksmibe
Krotofilny - Забаўны - Gieretoiasis
Krotofilny/ucieszny/żartowny - Жартаўлівы - Szutingas
Krowa - Карова - Karwe
Krowa/iałowa (jałówka) - Ялаўка/ялавіца - Berźdine (młoda) (pra-sł. *berďa/pol. brzemienność)/berździa karwe
Krowi - Каровячы/каровін/каравячы - Karwes
Krowieniec/Gnoy bydlęcy - каравячае лайно - Trusza karwiu
Krówka bydlę - Кароўка скаціна - Teliciełe (pol. cielę)
Krówka robak (chrząszcz/biedronka?) - Кароўка чарвяк/рабак (жук/багоўка/зязюлька/божая кароўка?) - Wabuolas (ros. Веблица)
Kroy pługowy - Пакрой да плуга - Rietay (pra-sł. *ritь/pol. rzyć) żagres
Krtań/gardziel/rura do płuc oddechowa/głosowa - Гартань - Gierkłe/stimple
Krtunię się/krztuszę się/chracham - Душуся/надушваюся - Krunśćiu/kosu
Krubka/krobka - Каробка - Karbijełe
Krubnik/krobnik - Крамар/крамнік - Karbijaneśis
Krucyfiks - Расьпяцьце - Zinkłas W. Ieżaus nukriźiwoto
Kruczy (burczy) w brzuchu - Бурчы ў жываце - Klukśi
Kruczenie w brzuchu - Бурчэньне ў жываце - Kłukśieimas
Kruczy - Крумкачавы/груганавы/воранавы/кручавы - Warninis
Kruk - Крумкач/груган/воран/крук - Warnas
Kruk nocny - Ночны крумкач - Naktikowas
Krupa - Крупа - Kruopos mieźienes
Kruparz/co krupami żyw - Той хто крупамі жыў - Kruopapenis
Krupię/szrotuię/kruszę - Разьбіваю/раздрабняю - Grudu/płeśiu
Krupki (?) - Крупкі? - Kruopełes
Krupnik/co krupy robi - Той хто крупы робіць - Krupinikas
Krupnik (zupa) - Крупнік - we współczesnym liet. Krupnikas/we współczesnym żm. Kroupīnė
Krupny - Заліўны/праліўны/крупны - Kruopinis/Kruopine
Kruszcowy - Рудны - Rudinis/rudingas
Kruszcowy kopacz - Рудны землякоп - Rudakosis/Rudu kaseias
Kruszę co/druzgocę - разьбіваю/раздрабняю нешта - Sutrupinu/sugurinu/truszkinu/sukrusinu
Kruszec - Руда - Rudos
Kruszki cielęce - Цялячыя вантробы? - Wiedurey telo
Krużganek - Кружганак/клуатр - Wiszkos (lit. Вышкі)
Kruż/Krużyk - Збан - Kauśielis/bikierelis/taurełe
Krwawię - Крываўлю - Kruwinu
Krwawo - Крывава - Kruwinay
Krwawy/pokrwawiony - Кроўны/крывавы/крывяністы/крывяны - Kruwinas/sukruwintas
Krwią płynę - Плаваю крывёю - Krauiu teku
Krwią pluię - Пляваю крывёю - Krauiu spiauiu
Bibliografia
Słownik K. Szyrwida Katechizm M. Mażwidasa Konstytucja 3 maja Żmudzka wikipedia Bałtolitewska wikipedia Odezwa Tadeusza Kościuszki Thesaurus Słoŭnik litoŭszczyny (bieł.) Słownik Krystiana Gottlieba Mielcke Słowniczek dżukijsko-bałtolitewskiSłownik etymologiczny j. polskiego A. Brücknera Słownik etymologiczny bałtolitewszczyzny Słownik bałtolitewszczyzny Starolitewski (biał.) leksykon Słownik Fryderyka Wilhelma Haka Juszkiewicz A-Dż Juszkiewicz E-J Dialektologia Litewska (biał.) Bałtolitewsko-łotewsko-polsko-rosyjski słownik Mikoły Mieżynisa, Этымалёгічны Слоўнік Літоўскай (бел.) Мовы - Усе томы акрамя 12, Этымалёгічны Слоўнік Літоўскай (бел.) Мовы - Том 12, Słownik Kalwaitisa, Słownik Kurszata A-K, Słownik Kurszata L-Z, Słownik Moszeika, Słownik Nesselmana, Ernst Fraenkel - Etymologiczny Słownik Bałtolitewskiego Слоўнік літоўскіх (бел.) гаворак паўночна-заходняй Беларусі і яе пагранічча Żmudzko-bałtolitewski rozmowny słownik Żmudzko-bałtolitewskie słowniczki Bałtolitewski słowniczek języka żmudzkiego Bałtolitewski tekst o Żmudzinach i maleński słowniczek ich języka Żmudzko-bałtolitewski słowniczek Żmudzko-bałtolitewski słownik Żmudzko-angielski rozmownik Słownik bałtolitewsko-niemiecki Filipa Ruhiga Słownik bałtolitewsko-niemiecki Filipa Ruhiga poszerzony przez Krystiana Gottlieba Mielcke Polsko-Bałtolitewski Słownik Polsko-Bałtolitewski Szymona Dowkonta Tom 1 Polsko-Bałtolitewski Słownik Polsko-Bałtolitewski Szymona Dowkonta Tom 2 Słownik Polsko-Bałtolitewski Szymona Dowkonta Tom 3 Słownik żmudzko-bałtolitewski Wojciech Smoczyński "Słownik Etymologiczny Języka Litewskiego", Nina Barszczewska i Mikołaj Timoszuk "Kulturowo-językowe dziedzictwo Podlasia - Tom I"