Wykaz slawizmów i bałtoslawizmów w j. starobałtolitewskim
Wstęp
Poniższy wykaz ma na celu zgromadzenie jak największej ilości slawizmów jak i bałtoslawizmów, które to były obecne w j. bałtolitewskim, w zasadzie do XIX czy może nawet i XX wieku, a które to zostały w większości z niego usunięte w tychże wiekach z powodów nacjonalistycznych, antypolskich jak i antysłowiańskich ogólnie. Wiążę się to oczywiście z powstaniem nowej Litwy, zwanej przeze mnie w celu odróżnienia od dawnej Litwy "Lietuwą" przez Litwinów bałtyckich z byłego WKL, którzy to uznali iż Litwinem jest tylko ten kto mówi po bałtycku co stało w opozycji do dawnej Litwy - tolerancyjnej i wieloetnicznej, w ogromnej większości słowiańskiej i odbierało litewskość kresowym Polakom jak i Litwinom słowiańskim znanych dzisiaj głównie pod nazwą Białorusinów. Z uwagi nowego wymogu co do "litewskości" stary język bałtolitewski przestał pasować Nowolitwinom, czy też jak można ich nazywać wskazując na etniczność - Bałtolitwinom. W wyniku tego masa slawizmów została z niego usunięta, zaś wiele nowych słów to tak naprawdę neologizmy, które zostały sztucznie stworzone w zasadzie tylko z pobudek politycznych. Dochodzimy więc do sedna, a więc faktu iż dzisiejszy język bałtolitewski jest w dużej części sztuczny. Uważam, że XIX wiek to okropny czas dla wielu języków i ogromna strata dla językoznawców, dlatego też tworzę poniższy spis, w którym to postaram się wypisać wszystkie slawizmy i bałtoslawizmy mając cichą nadzieję iż może kiedyś języki przestanie się wykorzystywać do celów politycznych, a język bałtolitewski powróci do dawnych, niesłusznie odrzuconych słów. Moim głównym źródłem jest słownik Konstantego Szyrwida. Pozostałe źródła znajdują się w bibliografii. Uwaga, z góry zaznaczam iż lista może zawierać błędy z racji mojej niedostatecznej wiedzy odnośnie języków bałtyckich. Jeśli znajdziesz jakiś błąd, proszę napisz mi o tym.
Legenda
Pogrubienie - Slawizm/słowo rdzennie bałtosłowiańskie/Słowo niesłowiańskiego pochodzenia ale zapożyczone z j. słowiańskich
Pochylenie - słowo bałtyjskie lub słowo innego, niesłowiańskiego pochodzenia
Pochylone pogrubienie - Slawizm/słowo rdzennie bałtosłowiańskie o innym znaczeniu niż w językach słowiańskich.
(?) - Brak pewności skąd to lub czy to na pewno slawizm. Jeśli ktoś się orientuje, proszę pisać.
lit. - Litewski (Białoruski), ros. - Rosyjski, ukr. - Ukraiński, żm. - Żmudzki, pol. - Polski, pra-sł. - Prasłowiański, liet. - Bałtolitewski, łot. - Łotewski, pra-bł-sł. - Prabałtosłowiański, łuż. - Łużycki, mor. - Morawski, pr-bł. - Prabałtycki, cz. - Czeski, pr-wsch-sł. - Prawschodniosłowiański, błg. - Bułgarski, st-lit. Starolitewski (Starobiałoruski), sta-pol. Staropolski.
ſ - długie s, y - długie i lub j, reszta raczej tak samo jak w polskim.
A
Aby - Arba (?)
Aby raz - Ben wienu (aby raz) kartu (lit./ros./ukr. карта?)
Ach - Ay (?)
Adamaszek - Adamoszka
Adwent - Adwentas
Agrest - Voga karti (?) (cierpki)/voga zeſirpus/voga zala (ziele?)/we współczesnym liet. Agrastas
Akt w komedyey (komedii) - Weykałas (dzieło) komedioy
Aktor komedyiny (komediowy) - Weykieias komedioy/weykius ku komedioy/aktoras
Aktykuie (Aktykuje) - Iraszaw (?) knigoſna (lit. Кніга,ros./ukr. Книга) tieſos (prawda) - dosłowne tłumaczenie: Głoszę (?) książkową prawdę
Akwawita (Wódka/Gorzałka/Okowita) - Ariełka (lit. Гарэлка/ukr. Горілка/pol. Gorzałka)/dektine
Alabaster - akmo (Akmuo - kamień) (pr-sł. *kamy, pr-bł-sł. *ak-mō, u Słowian nastąpiła przestawka) alabastros
Alba kapłańska - Apwałkałas (we współczesnym liet. powłoka, zaś u Szyrwida powłoka to Pawałkałas, czyżby przypadkowo zamienił tutaj miejscami "a" i "p"?) Kunigu iłgas (długi) drobinis (płócienny) (tożsame z drobny/drób, Drobe - płótno, porównaj z łuż. draby - o ubiorze i z mor. zdraby - łachy)
Ale iednak (jednak) - wienok (Nie mylić z ros./lit./ukr. венок/вянок/вінок)
Alakant (Wino z Krety) - Winas iż Krietos/Krietinis
Aloe (aloes) - Suika (wedle http://www.thesaurus.flf.vu.lt Sunka, a więc sok) żołes (ziele) aloes
Ampułka - Sudelis iż kurio winu/ir wundeni kielikan pila prieg miśiey
Ananas - we współczesnym liet. Ananasas/zaś w żm. Ananasos
Ani - Ney
Ani tak ani owak - Ney teyp (?), ney sieyp (siak?)
Ani tam ani sam - Ney tin, ney śin
Ani tu ani tam - Ney tia, ney ti
Anioł - Anyełaś
Anioł stróż - Anieła ſargas (pra-sł. stȏržь?)/priweyzdetoias (pol. wejzrzę?) (doglądacz?)/apgineias żmogaus
Ano/a ono - Ountay
Apostoł - Apaſztałas/nuſiuntinis
Apteka - Aptieka
Aptekarska nauka - Mokſłas (nauka) aplink (dookoła?) aptiekos dayktu (dayktas - rzecz)/aptiekos zinia (biegłość/świadomość, tutaj jako biegłość)
Aptekarz - Aptiekorius/kulis menasi aplink aptiekos darbus
Arbuz - we współczesnym liet. Arbūzas
Arcybiskup - Wirauſias terp Wiſkupu (u Mażwidasa Biskupu)
Arkusz papieru - Arkuszas popieriaus
Artykuł - Sunarius/dala (bałtyjska Bogini Dala, także słowiańskie Dole, a więc Boginie/duchy opiekuńcze od losu. Artykuł (prawnie) = "los" zapisany na karcie i od tej chwili wchodzący w życie.)/artikułas
Astrych (podłoga) - Pliteles, łyntełes iż mármuro aſłoy pagulditos, pakłotos. (być może podłoga z pewnymi zmianami w literach?)
Audytor Biskupi - Kłauſitoias/Atſákitoias/atráśitoias/nuog Wiſkupio (u Mażwidasa Biskupio) kitiemus
Aż (względem miejsca) - Aż do ſzyie (?)/iki kaklu
B
Ba
Baba - Żmona ſena (stara żona/kobieta)/wetusza boba (ros. ветош - wszystko stare, od ros. ветхий - stary, od pra-sł. ветъхъ)/ w żm. Baba
Babka - Bobute
Bąbel/bąbol/bańka na wodzie - Kunkałas unt wundenio/burbołe
Bąbele się czynią na wodzie - Kunkułuoia wundo/burbołuoia wundo/kunkałay darosz(i) wundeniy
Babiniec/kruchta - przeſenis (?) pas bażnićiu/wieta pas bażnićiu/kur pawargieley ſedi ełgdamieśi
Baby gwiazdy (Plejady) - Sietinas (pol. Stożary? ewentualnie od siódemki?)
Bacze (widzę?) - Regiu/weyzdźiu (pol. wejzrzę?)/numanau/ſupruntu
Baczenie - Iſzmonia/naumanimas/nuowoka (przytomność) (?) (lit. вока?) (pol. nauka?)
Bądź to, bądź owo - Buk tay, buk sztay (?)
Bagnisko/bagno - Rayſtas/bała (lit. балота?)
Bagnisty - Rayſtingas/balinis (lit. балотны/балоцісты?)
Bakałarz - Bakałorius
Bakłażan - we współczesnym liet. Baklažanas
Bałamucę - Niekauju/kliemi (pol. kłamię?)
Baleczka (Belka?) - kartis (?) (lit./ros./ukr. карта?) ties
Balsam drzewko abo krzewinka - Medelis (drzewko) balsamo
Balsam oleiek/sok balsamowy - Balſamas/ſunka (pol. sok) tokunti iż medelo balſamo
Bałwan/obraz rzezany pogański - Weydas (twarz)/żinklas (pol. znak, lit./ros./ukr. знак) pagonu Diewo (w słowiańskich Dziw ale w bałtyjskich jako Bóg, więc odwrotnie)/ſtułas pagoniszko Diewo
Bałwochwalca - Garbintoias (Czciciel)/pogoniszku Diewu
Bałwochwalnica - Bażnićia pagoniszka
Bank/kupczenie piniędzmi - Prekawimas (kupczenie) pinigays (pol. pieniądze)
Bankierski kram/stół - Skomia (Stół, we współczesnym liet. mamy Stalas, zaś w żm. Stals, a więc już slawizmy) prekijo (kupcy) pinigays prekawiuncio
Bankierz co pieniędzmi zysku szuka - Priekijas, kuris (?) (pol. który) pinigays kayp (ros. как? analogicznie jak w teyp końcówka na -p zamiast -k) prekiemis prekauia (Prekauiu - kupcze/handluie), ir nauduos (z korzyści?) iż to ieszko (szukać)
Baran nie czyszczony (Baran) - Awinas (lit. Авен, ros./ukr. Овен)
Baranek/Baraneczek - Awinelis
Baranina - Awiniena
Barbarzyniec/ różnego y grubego ięzyka (cudzoziemiec) - Swetimſzalis/Swetimos (obcy) zemes (pol. ziemia) żmogus (człowiek)
Barchan (tkanina) - Audakłas (płótno) iż/wiłnos (pol. wełna) unt miadźio auguncios
Bardysz - Dalgiakirwis (?) (lit. Крывічы?) ale we współczesnym liet. Bardiszius
Barszcz (ziele) - Barsztis
Barszcz (potrawa) - Barśćiey
Barszczowy - Toligus barśćiu zalas
Bartnicze rzemiosło - Bićiu (Pszczoła od pra-sł. *bьčela?) priewayzda (doglądanie?)
Bartnik - Bićiu pryweyzdetoias/Bićius
Barwierska szkatuła do brzytew - ſkrinełe balbieriaus ſkutikline
Barwierski - Balbieriaus
Barwierstwo - Balbieriſte
Barwierz - Balbierius
Baszta woienna ruchoma - Weiża kareywiu (pol. krzywa?) (we współczesnym łot. Kareivis to żołnierz, nawiązanie do Krywiczy lub Krywe Krywejte?)/darine nuog wietos ing wietu paſtumiama (?) (pol. przesunięta?) (wedle translatora liet. pastumiama - przesunięty) murop/pilesp priſtatoma (?) (pol. przestawiona?) (wedle translatora liet. Pristatoma - dostawa)
Bawełna - Wiłna unt medźio (drewno) augunti/medźiawiłne
Bawełniany - Medźialininis (pol. lnisty?)/medźiawilninis/iż medźie wiłnos
Bawełnica/bawełnianka - Panametis (pol. Panamski?) medźiawilninis
Bażant - Teterwinas (pol. Cietrzew, ros. Те́терев) didiſis (duży)
Bazyliszek - Zaltis (wąż trawiasty) bazyliszkas wadinamas/paćiu pawizdeymu (pol. widzieć/zobaczyć?) akiu (pol. - oko/lit. - вока itp.) żmogu ażumuſza
Be
Bean (człowiek niewykształcony) - niemokitos żmogus (wspomnę już teraz, że szkoła to Szkała ale jak tutaj widać współczesna liet. Mokykla nie jest wcale bezsensownym neologizmem z racji, że nauka u Szyrwida to Mokſłas, a nauczyciel to Makitoias. Innymi słowy nawet jeśli zastąpiono pierwotne słowo będące slawizmem, nie była to zmiana wyssana z palca jak w większości przypadków.)
Bęben - Bubnas
Bębenista - Bubeinikas
Bębenniczka - Bubeinikio
Bęble w wodzie - Burbinu wundeni/burbuo łesdarau
Bębnie - Bubniju
Bębnienie - Bubnijmas
Beczę/bekam - Blauju (lit. Бляяць)/maumiu/baubiu (być może to samo pochodzenie co Blauju ale lekko zmienione litery?)
Beczenie/bek - Laućio bluwis/mauminas/baubimas (?) (jak wyżej)
Beczka - Baczka
Beczułka - Baczkiełe
Bękart/baster - Betevis (bez ojca)/boſtras
Beknąć - Baubteret (?)
Bełkoce/głukam - Bubſiu (?)
Bełkotanie - Bubſeimas (?)
Berło - Łazda (?) (być może tożsame z lit. Жазло?/st-lit. Леска?) karaliſzkie
Bestya - Zweris
Bestyalski - Zweru/beſtyju
Bestyalstwo - Zweru inirtimas
Bez (drzewko) - Bezdas
Bezbożność - Bediewiste
Bezbożnie - be baymes (pol. bać się) Diewo - dosłowne tłumaczenie: Bez strachu przed Bogiem.
Bezbożny - Bediewis
Bez duszy - Beduſzis/bedwaſzis (jakaś aluzja do dwoistości dusz?)/bekwapis
Bez głowy - Begalwis
Bez kości - Bekaulis (Kaułas - Kość od pra-bł-sł. *Káuˀlas)
Bez księżyczny - Naktis (pra-bł-sł. *Naktis, co znaczy Noc) nemeneſiena ( Menuo/Meneſis - księżyc, kognat z lit. Месяц)
Bez przyśięgi - Be priſegos/beſekimo
Bezrozumnie - Benuowokos (?) (pol. bez nauki?)/be iſzmonios/be proto/be ſupratimo
Bezrozumny - Paduris/Paſwaygis/nenumanus/nenuwoki(u/s?) (plama zasłania) (?)/nenuowoka (?)
Bez testamentu - Be teſtamento
Bezżeneniec - Newedzia/bemoteris (matka -> żona?)/newedeklis
Bezżeński - Bemoteris
Bezżeństwo - Newediſte/Bemoteriſte
Bi
Biada (Bieda) - Aymanas/Dewe (Czyżby kolejna opozycja? Bo skoro u Słowian Bóg to także bogactwo to może bałtycki Bóg - Dziw (Diewas) przekornie oznacza także biedę?)/w ks. 3 maja już jako Biedas (Daświedczytas biedas - Doznane klęski)
Białogłowa uczciwa - Żmona wiezliwa (ros. вежливый - uczciwy)/żmona nawinikie/żmona niekami niepryzadeta (?) (brzmi słowiańsko ale od czego to?)/nuog wiſu giriu turinti/nuog wiſu łaupſinama
Białą suknię noszący/w bieli - Bałtaiupis/bałtarubis/bałtays rubays wilkis (imperatyw w 2 os. l. poj. od Wiliuosi - Nadzieję mam)/wilkiet bałtas iupas
Białawy - Bałtokas
Białek w iaiu (jaju) - Bełumas pauta
Białek w oku - Baltumas unt akiu
Biało - Bałtay (pra-sł. *bělъ)
Białopstry/białem nakrapiany - Bałtamargis/bałtay margas
Białogłowski - Materiſzkas/moteru
Białonogi koń - Bałtakois arklis
Białość - Baltibe
Białoskórnik - Bałtaodis/ſirmetnikas
Biały - Bałtas
Biały iasno - Bałtay ſwidus (Swieſibe - światło)/bałtaswidis/bałtaskayſtis
Biblia - Raſztas (pismo) ſzwintas/Knigos ſzwintas
Biblioteka - we współczesnym żm. Kningīnė/we współczesnym liet. Biblioteka (ale z racji, że u Szyrwida pol. Biblioteka = Książnica możemy mieć pewność, że liet. Biblioteka to XIX/XX w. słowo.)
Bicie bydła - Muſzimas iaućiu/karwiu
Bieg/bieżenie - Tekine/tekieymas/ale we współczesnym liet. Bėgimas
Biegam - Tekineiu/ale we współczesnym liet. Bėgiu
Biegunka - Ziwatawimas (zwymiotować?)/tunkus oran begineimas
Biele - Baltinu
Biele co na Słońcu - Baltinu unt Saułes (pr-bł. *saul-, *saulē-/pr-sł. *sъlnь, *sъlnьce/ros. Солнце )
Bieleie - Bałkſtu
Biele twarz - Baltinu weydu/ſkalbiju weydu
Bielidło - Baltis/balties/ſkarubas
Bielmo w oku - Baltis/balćio/akies baltimas
Bielone nici - Iżbaltinti ſiułay
Bielony wosk/płotno - Iżbaltintas waſzkas/drobe
Bieluczki - Bałtulis/bałtinelis
Bierka - Liſzka (?)
Bierki/gra - Zayſłas liſzkomas (?)
Bierzmowanie - Sakramentas padrutinimo/Patepimas (pol. potępienie?) (we współczesnym liet. namaszczenie) ſzwintas ſweykuiu nuog/W ſkupo
Bierzmuie - Padrutinu/patepu (pol. potępiam?)
Bije/kuie pienądze - Kału pinigus
Bije we drzwi - Kłombenu ing duris (drzwi)
Bije zegar - Muſza adinikas (lit. Гадзіньнік)
Bije z dział do miasta - Szaudou puczkomis ing mieſtu/daużau murus (mur?)/Grauiu
Binda do zawiązania głowy - Gałwarayſis/rayſtis zieyzdos
Binda/opuszczona kitayka/płótno ćienkie u wieńca/u obićia/u Ołtarza - Nometelis ſzilkinis/drobinis (płócienny)/płonas iztieſtas unt ałtoriaus (ołtarz) unt wayniko (wieniec) Biskup - Wiſkupas (u Mażwidasa Biskupas)
Biskupi - Wiſkupiſzkis/Wiſkupo (u Mażwidasa Biſkupiſzkis/Biſkupo)
Biskupstwo/biskupia władza/urząd/godność - Wiſkupiſte/waldźia (władza) Wiſkupo (u Mażwidasa Biſkupiſte/Biſkupo)
Biskupstwo/powiat duchowny/diecezya - Diecezya/ſalis nuog Wiſkupo (u Mażwidasa Biſkupo) waldźiama/priwezdźiama (?) (przywództwo/przewodnictwo?)
Bl
Blacha - Płoſtakie/ale we współczesnym żm. Blieka
Błąd - Kliedeimas/palikidamas/u Mażwidasa bludas? (występuje tylko w odmianie bludu)
Bladość - Iżbliſzkimas
Blady - Iżbliſzkis/iżbałys
Błagacz - Malditoias (lit. Малітва)
Błagam - Małdau (lit. Маліцца)
Blask - Swieſibe
Błazen - Szutas (ros. Шут)/iuokadaris
Błazeński - Szutingas/iuekingas
Blech (miejsce bielenia płótna) - Drobiabaltine/wieta (miejsce) kar drobi baltine
Blecharz - Drobiabaltis/drobi baltinus
Blednieie - Bałkſtu/iżblikſztu
Blekoce - Burbu (?)/burbukłuoiu(?)/ſtenekliju/Zwegoiu/zwelgſiu
Bleywas (Biel ołowiana) - Kroſiłas łabay bałtas izſałos/melus wadinamas
Bliźniacy trzey - Triday
Bliźniak - Puſiadwinis/dwinapuſis
Bliźnięta - Dwinay
Błogo - Szławu
Błogosławie komu - Szławu kam/ſzłowinu kam
Błogosławieństwo - Paſzłowinimas/pałayma
Błogosławiony - Paſzłowintas/pagirtas/ſzławus/u Kościuszki pablagasławija (może pablagasławijas? nie jestem pewien co do odmiany)
Błona w ciele zwierząt - Płene
Błona w oknie - Bałunka
Błoto - Purwas/ale w żm. także bliora (?)
Bluszcz - Ionośiaus żołe
Bluy (Ten kto wymiotuje) - Wemeias (pol. wymioty?)
Bluźnie - Piktay prieſ Diewu kałbu
Bluźnierca - Piktazodzius prieſ Diewu/piktazodźia/Nezodźia
Bluźnierstwo - Piktźodźiawimas prieſ Diewu
Bo
Bobek drzewo (Wawrzyn/Laur) - Lauras
Bobkowy wieniec - Waynikas iż łapu (kognat z pra-sł. *lopъ) (liść) medźio Lauro - dosłowne tłumaczenie: Wieniec z liści drzewa laurowego.
Bóbr - Bebrus
Boday - Dieduok/Diewe duok
Bóg - Diewas (Bałtycki Bóg stwórca)
Bogini - Deywe
Bogoboynie - Su Diewo baymi/Diewabaymingay
Bogoboyność - Diewo bayme
Bogoboyny - Diewabijus/Diewabajmis
Bogomedlca - Diewomeldis
Bogomyślność - Diewamuſtibe (pol. myśleć?)/muſtimas ape Diewu
Bogomyślny - Muſtitoias ſzwintu daiktu
Boiarzyn (Bojar) - Baioras
Boiaźliwie - Su baymi/bayley/baykſzciey/drebulingai
Boiaźliwy - Bayłus/krupus/bijuſis
Boiaźń - Baynie/iżguſtis/krupawimas/baylibe
Boie się - Bijauſi/krupauiu/drebu/iżſiguſtu
Boiowy - Kareywingas (?) (lit. Крывічы?)
Borak (Ogórecznik?) - Boraka
Borg (Kredyt w sklepie) - Patikis/patikieimas pinigu aźu pirktus dayktus
Borguie - Patikiu pinigu pirkieiuy/aźu prekies pałaukiu
Boski - Diewiſzkas/Diewingas
Bóstwo - Diewiſte
Boże uchoway - Diebieſaugay/Diebieganay
Boże drzewko - Diewemedis
Br
Braciszek - Brołelis
Bracki - Broliſzkas
Bractwo - Broliſte/draugie/ſueyga
Brama - Mieſto wartay
Brant srebra - Sidabras tikras/nemayſzitas
Brat - Brolis
Bratanek/bratanka - Brołenas/Brołećia
Braterski - Broliſzkas/broluy priderus
Bratersko/po bratersku - Broliſzkay/brolingay
Braterstwo - Broliſte
Bratoboyca - Brolaźudis/brolo użumuſzeias
Brew - Bruwis
Brne/Brodze - Bredu
Broda - Burzda/Smakras
Broda koźia - Oſzkas/oźio (?) (możliwy zanik "k" lub jego dojście w słowiańskich?) barzda
Brodaty/brodacz - Barzdotas/barzdzius
Brodze po wodźie - Brindu/bredźioiu/bradau
Brodzisty/bród maiący - Broſtingas
Browar - Braworas
Brukowany - Akmienimis (pol. kamienny)
Brukuie - Grindźiu kielu akmenimis
Brukselka (kapusta warzywna brukselska) - we współczesnym liet. Briuselio kopūstas
Brunatnieie - Burnatinuoſi
Brunatno czynie - Burnotinu/darau burnotinu
Brunatny - Burnotinas
Bryka (powóz konny) - Wiłena (?)/riekże (pol. riksza odpada z racji, że słownik Szyrwida jest starszy niż ów pojazd) źiemes/aumo (?) (całość mało czytelna)
Brząkam na stronach - Skumbinu unt ſtrunu
Brzeg morski - Kraſztas mariu
Brzezina - Berźinas
Brzoza - Berzinis
Bu
Buda - Kletka (?) prekies
Budowniczy - Ażuweyzdetoias namudariſtes pielies/ſeniu/mieſto/Bażnyćios
Budzę - Prikielu/pabudinu
Buk - Eſkulas/ ale we współczesnym liet. Bukas
Buława - Buoźie (?)
Burak (to samo co staropolski Borak ale w nowszej polszczyźnie?) - we współczesnym żm. Batvėnis/barkštis/boruoks/baruoks/ronkelis/ronkolis/ we współczesnym liet. paprastasis (pol. prosty, lit. па просту?) runkelis/burokas
Burmistrz - Mieſtawaldis/mieſto waldźiatoias
Burmistrzów namiestnik - Wietinikas mieſtawaldźio/unt bukłes mieſtawaldźio paſtatitas
Burmistrzostwo - Mieſto waldźia/mieſtawaldiſte
Bursztyn - Gintaras (Jantar - bałtyzm zapożyczony do słowiańskich)
Bursztynowy - Gintaro/gintarinis
Burza - Suiudinimas/ſuſiutimas/oro/szturmas (germanizm ale czy na pewno zapożyczony z niemieckiego?) [1][2]/we współczesnym liet. są takie słowa z pra-bł-sł. jak Wetra/Perkunija (identyczna desakralizacja jak w pol. Piorun)
Burzę miasto - Suardau/ſugurinu/pagrauiu mieſtu
Burzenie miasta - Suarazmas/pagrawimas mieſto
Burzenie morza/nawalność - Suiudimas/ſiautimas mariu
Burzliwy - Wetringas/lutingas
Burzy się morze - Siaućia marios/werda/kunkałoiu
Burzyciel/zburzyciel - Suarditoias/pagrautoias mieſto
By
Bytność rzeczy - Buytis/butibe/eſsibe/ſuncius/ćiaus/Bukłe
C
Ca
Całość - Cielibe
Cały - Ciełas
Car - Didis kunigayſztis
Carogród - Kanſtantinamieſte
Ce
Cebula - Suogunas (wedle http://www.thesaurus.flf.vu.lt Swogunas)/ale we współczesnym żm. Cėbolė/cėbolis/cėbūlis
Cedr - Cedras
Cedrowy - Cedrinis
Ceglasty - Rudas (od pol. rudy?)
Censor ksiąg - Perzwalgitoias knigu
Cerkiew - Gudu (Gudas - Rusin, od Gotów?) bażnicia/we współczesnym liet. i żm. Cerkvė
Cesarski - Cieſoriſzkas/Cieſoraus
Cesarstwo - Cieſoriſte
Cesarz - Cieſorius
Cesarzowa - Cieſorienie
Cętka - Ceta
Cetno licho/gra - Ceta/lika
Cewka nići - ſzeiwa (?) (pol. szew?)
Ch
Chałupa - Kiźie (?) (pol. chyża, rоs. хыжа?, przejście "k" w "ch"?)
Chart - Kurtas (?) (przejście "k" w "ch"?)
Chędożę - Apkuopiu/ſzweyćiu (możliwa sakralność w bałtyckiej rodzimej wierze?)/ſzłuoiu
Chędożenie - ſzweyteias
Chędożyciel - ſzweyteias
Chętnie - Su (biała plama) nuoru/nuośirdźiey (?) (pol. serdeczny?, kalka z pol. miłosierdzie?)
Chleb pszenny - Duona kwietiene (lit. кветка?)
Chłod - Weſa (pol. wiatr, lit. вецер)
Chłodno - Weſu
Chłodny - Weſus/atauśis
Chłodzący - Weſinus
Chłodzę - Weſinu
Chłop - Mużykas (lit. мужык)
Chłopowicz - Mużykaytis
Chłopski - Mużikiſzkas/mużiku
Chłopstwo - Mużiku ſueyga/mużikiſte
Choć/choćia - Acz
Chorągiew kościelna - Karuna (ukr. корогва?)
Chorągiew woienna - Kariozine (ukr. корогва?, pol. znak?)
Chorąży - Zinkłaniaſzis kareywiu
Chowam - Laykau/pakopiu (pol. pokopię?)/izdemi/peniu/mitinu
Chropoce - Skrebiu (pol. skrobać)
Chrobor - Skrebeimas
Chronie sie - Łynkiuoſi/ſaugaſi/ſerguoſi (pol. strzec)
Chropawo - Skraiudu/rupu/kraupu
Chropawy - Skriaudus/rupus/kraupus
Chropowaćieie - Skraudu/rupu tumpu
Chrost - Krumay (?)/kruminas (?) (przejście "ch" w "k"?)
Chrzan - Krienas (przejście "ch" w "k")
Chrzszcze - Krikſztiju
Chrzćićiel - Krikſztitojas
Chrzćilnica - Krikſztinićia
Chrzćiny - Krikſztinos
Chrześćianin - Krikśćionis
Chrześćiaństwo - Krikśćioniſte
Chrzęstka - Krimzłe (przejście "ch" w "k"?)
Chrzęstkowaty - Krimzłetas
Chrzest - Krikſztas
Chustka - we współczesnym liet. nosinė (pol. nos)/servetėlė
Chustka do nosa - Skarełe noſieſp
Chwale co - Giriu/ſzłowinu
Chwaścieie - Ażużelu (pol. zioło)/ſtimbiuoſi/ingſtiebu/iſzaugu
Chwaśćisty - Żolingas
Chwast - Żolininas/ we współczesnym żm. i liet. Piktžuolė/Piktžolė (lit. пустазельле) (Piktas - zły)
Chytrość - Kitribe (przejście "ch" w "k")
Chytry - Wiłtawilis/kitrus
Ci
Ciasto - Taſzła (przejście "c/ć" w "t")
Cieciorka ptak - Tetirwa
Cięciwa - Tetiwa
Cieczenie - Tekieimas
Ciekący - Tekus/kiauras
Cieke - Teku
Ciele - Telas
Cielećina - Teletina
Cielęcy - Teletinis
Cielna krowa - Telinga karwe
Ciemierzyca - Ciemerey/kilcibaras
Ciemność - Tumſibe/tumſa/patumſes (ros. темнота)
Ciennik - Ażudynkte nuog świeſos/świeſadynkte
Cierpkość - Kartibe (?)/aytribe
Cietrzew - Teterwinas
Ciosany kamień - Izkałtas (pol. kuty?) akmuo
Ciotczany - Tetułena/tetułenas
Ciotka po matce/po oycu - Tetułe/Cetułe
Cisawa farba - Rudas kroſiłas
Cisza iest/ćiszeie wiatr - Lowes weias/metes oras/tiłus (?) oras
Cm
Ćmi się - Timſta
Cmyntarz - Szwintorius
Co
Codźień - Kas diena
Codźienny - Kasdienis
Córka - Dukte (lit. дачка)
Cu
Cuchnę - Kwepiu piktay/ſmirdu
Cud - Zinkłas/praiowas/ſtebukłas
Cudotwórca boski - Zinkładeia/zinkładaris
Cudtworność - Zinkładariſte prigimta
Cudowny - Praiowingas/żinkłingas/ſtebukłingas
Cudzoźiemieć - Swetimaźiemis
Cug koni podwoyny - Dwayli
Cug wody - Wundenio wedimas
Cukier - Nindriu medus (pol. miód)
Cukruie - Ażudarau niudrios medum
Cw
Cwielich (prosta tkanina lniana) - Drobe (łuż. draby, mor. zdraby) rinktine
Ćwierć - Kietwierta dala
Ćwierćiowy - Kietwirtinis
Ćwikła - Swikłas
Cy
Cyc u niewiast - Krutis (?) (lit. грудзі?)
Cyfra - Zime/O litera
Cygan - Cygonas
Cymbał - Sunkley/Cymbałas
Cyna - Cina
Cynamon - Ziewie medelo cynnamomo
Cynobr - Cynabras
Cynobrowaty - Cynabro krośiłas (farba)
Cynowy - Iż cinos/cininis
Cyprys - Cypryſas
Cyprysowy - Cypryſinis
Cyranka - Krikłe (pol. Krzyżówka?)
Cyrkiel - Apreſztuwas (?) (pol. przestawiacz?)
Cytra - Inſtrumentas gieſminiku
Cytrysta - Citrazaydis/unt citros zaydźius
Cytr drzewo - Cytras
Cytrynowy - Cytrinis
Cytryn owoc (cytryna) - Abuolis (pra-bł-sł. *āˀbōl/pra-sł. *ablъko/lit. Яблык) (obelis - jabłoń)/wayſius cytrinis/we współczesnym żm. Cėtrėna
Cz
Cząbr ziele - Ciobray
Czaczko - Cecełes wayku
Czapka - Kiapure (ros. кепка)
Czapnik - Kiapurnikas
Czara - Cierka
Czarnoksięska nauka - Zinia iuodakniginiku
Czarnoksięski - Iuodakniginiku
Czarnoksiężnik - Iuodakniginikas
Czarowanie - Ciuſtay (pol. ciota?)/nuoday
Czarownica - Ciuſtinikie/nuodinikie
Czarowniczy - Ciuſtiniku
Czarownik - Ciuſtinikas/nuodinikas
Czart - Welinas (Weles - Słowiański Bóg zaświatów, magii, handlu, władca Nawi, Welinas - Bałtycki odpowiednik o nieco mniejszym znaczeniu, zobacz cz. idi k velesu za moře - idź do diabła)/Piktas/u Mażwidasa Cziartas
Czartowski - Weliniſzkas
Czaruie - Ciuſtiju
Czary - Ciuſtay/nuoday
Czas - we współczesnym żm. Čiesos
Czasem - Kartays/nekadu (pol. niekiedy?)
Czaszka głowy - Kiauſzas gałwos
Czech - Ciekas
Czechrze/czochrze wełne - Karſzu wiłnas/kiedenu
Czeladnik - Darbinikas (pol. drabina) iż śieyminos/śieymininis
Czeluść u pieca - Kakta piećiaus
Czepek - Ciepćius
Czerwcowy - Kirmelu (?) (przejście "cz" w "k"?) meneſio
Czerwiec - Kirmelu (?) menuo
Czerwienie - Rauduoninu (pol. rudy)
Czerwienie sie - Raudanuoiu
Czerwonawy - Raudonakas
Czerwoność - Raudonibe/rauduonumas
Czerwony - Raudonas
Czosnek - Ćiesnakas
Czterdzieśći - Kieturios desimtis
Czterdzieśći kroć - Kieturios desimtis kartu
Czternaście - Kieturolika
Cztery - Kieturi (lit. чатыры)
Czterydniowy - Kieturiadienis
Cztery kroć - Kieturis kartus
Czwartek - Cietwiergas (lit. чацьвер)
Czwarty - Kietwiertas
Czworaki - Kietweriopas
Czworako - Kietwieriopay
Czwornasob - Kietwieriopay daugieſu
Czworogranisto - Kietwirtuotay
Czworogranisty - Kietwirtuotas
Czworogłowy - Kieturiagalwis
Czworonogi - Kieturiakuois
Czwororęki - Kieturiarunkis
Czworoszczepny - Kietwierey ſkałus
Czynsz - Ciżie (?)/dokłe
Czynszownik - Ciźinikas (?)/doklinikas
Czynszowy - Ciźinis (?)/doklinis
Czyście - Ciſtay/graźiey
Czyściec - Szweyćiunciu ugnis (pol. święty ogień)/Nupertine dusiu
Czyscowy - Szweyſtinis
Czystość powszechnie - Apſzwasta (?)/apkuopa
Czystość cnota - Neiżagas/nepatepte/ſzweyſtibe
Czysty - Neiżagtas/ćiſtas
D
Da
Daie - Duomi (?)
Data - Diena kurioy łakſztas ira raśitaś Wilnuy
Dawca - Daweias/dutoias
Dawny - Senas/wetuſzas (ros. ветош - wszystko stare)
De
Dech tchnienie/duch - Kwapas/dwaſas
Dekret - Dekretas
Dl
Dla tego - Delto/drinto/to del/todrin
Dłoń - Płaſztaka/we współczesnym liet. także ranka/delnas
Dłoń spodnia - Dełnas
Do
Dobywam miasta - Imu/gaunu mieſta
Dochodze - Daeydineiu/Iſzkunku
Docisnąć się - Daſiſpauſt
Dodaie - Daduomi (?)
Doglądam - Priweyźdźiu (pol. wejzrzę?)
Dogrzewa mi słońce - Kaytina mi ſaułe
Doie - Melźiu/łaydau karwes
Doł - Duobe (?)
Dołkowaty - Duobetas (?)/dubus/kraupus
Donosze co - Nuneſzu (?)
Dopiero - Dabar (pol. doba)/dabartel
Dorabiam czego - Dadirbu/baygiu darbu (?)
Dorastam - Daugu (?)/uzaugu
Doświadczam kogo - Meginu/daſitiriu (?)
Dowarzam - Dawerdu
Doważam - Daſweriu (?)
Dowód - Priſeka (?) (pol. przysięga?)/parodimas
Dowodny - Dawiadamas dayktas/priſekimas
Dowodzę - Priſektinay parodźiu/priſeku ku kami
Doyna krowa - Melźiama karwe
Doyrze/dobrze widzę - Nuregiu/regiu świeśiey (pol. świeciście?)
Dozor/doglądanie - Priwayzda
Dozorca/doglądacz - Priweyzdetoias
Dozorny - Priwayzdus/priweydźius
Dr
Dranica - Drekſtine (?)/płeſztine łynta
Drapanie - Draſkimas (?)
Drapie co/dre - Draſkau/płeſzau
Drapiestwo/drapież - Draſkimas/płeśimas/nuopłeśia
Drapieżca - Draſkitoias/płeſitoias/draſtus
Drapieżność - Nuodreſkis
Drobiazg - Maylus (pol. mały?)
Druk - Iżſpaudimas literu
Drukarnia - Iżſpauſtuwe raſzto (pismo)/literu
Drukarz - Iżſpaudeias literu/raſzto
Drukuie - Iżſpaudziu raſztu/knigas
Dryiakiew/sok przyprawny - Sunka unt wayſto
Drużba - Wienawardis (pol. warta?)/byn drawardis
Drżący - Drebus
Drżę - Drebu
Drzemanie - Snaudimas (pol. sen)/ſnaudulis
Drzemie/napadł mie sen - Snaudźiu
Drżenie - Drebulis (?)/drebeimas (?)
Drzwi/weśćie - Duris/unga
Du
Duch/rozumna bez ciała rzecz - Dwaſas/dwaſia
Duchna (nocna czapka podbita puchem) - Naktine iż płukſnu kiapure
Duchowieństwo/stanu duchownego ludzie - Kunigu ſtono żmones/dwaſingo giwenimo draugie/dwaſingiſte
Duchowny - Dwaſingas/dwaſiſzkas
Dudek - Kukutis/ ale we współczesnym żm. także dodotis
Dukam/trąbie w róg - Ragu trubiju
Duma - Gieſme kareywiu (pol. krew?)
Durszlak - Koſztuwis marinis (pol. morski)/giełażinis
Dusza/duch - Duśia
Duszyczka - Duſziełe
Dw
Dwa/para - Du (?)
Dwa dni - Dwi dieni
Dwadzieścia - Dwi deśimti
Dwadzieścia kroć - Dwi deśimti kartu
Dwa funty - Du (?) funtu
Dwa kroć - Du kartu
Dwanaście - Dwilikia
Dwanaście kroć - Dwilikia kartu
Dwieście - Du śimtu
Dwieście kroć - Du śimtu kartu
Dwoiaki/dwoisty - Dweiopas/dweiokas
Dwoiako - Dweiopey/dweiokay
Dwoie/dziele na dwie częśći - Ing dwi dali ſkiriu/dweinu
Dwoistość - Dweiſte
Dwór - u Kościuszki Dwaras (?) (występuje w formie Dwarosie)
Dwór we wśi - Dwarćius
Dwudźiesty - Dwideſimtas
Dwusetny - Duśimtinis
Dy
Dym - Dumay
Dymny - Dumays kwiepius
Dyszący - Dwaſuoias
Dysze/dycham - Dwaſuoiu/kwepuoiu
Dz
Dziad/oycow abo matczyn oyćiec/dźiadek - Diedas
Dziadowski - Diedinis
Dziczeie - Iżdikſtu
Dźieci innych zwierząt - Waykay zweru
Dźiegieć - Degutas
Dźieiow księgi - Knigas weykału/hiſtorios
Dźięka/dźiękowanie/dźiękczynienie - Dekos/Dekawoimas
Dźiekuie - Dekawoiu
Dźielca - Daliwa (?)/delćius
Dźień - Diena
Dźienny - Dieninis
Dźiesiątek żołnierzów - Deśimtetas
Dźiesiątnik - Deśimtinkas
Dźiesięcina - Deśimtine
Dźiesięć kroć - Deśimti kartu
Dźiewka/Panna - Ponna
Dźiewictwo/panieństwo - Mergiſte/ponniſte
Dźiewięć/dźiewięcioro - Dewini
Dźiewiętnaście - Dewiniolika
Dźiewierz (brat męża) - Dieweris
Dźieża/koryto do ciasta - Łowis/dieſzka (?)
Dźiki - Dikas
Dźikość - Dikibe
Dziś - Sindienu
Dźisieyszy - Sios dienos
E
(U Szyrwida brak wyrazów na "E")
Efekt - we współczesnym liet. Efektas
Egoizm - we współczesnym liet. Egoizmas
Egzamin - we współczesnym liet. Egzaminas
Ekonom - u Kościuszki Ekonomas (?) (występuje tylko w formie Ekonomay)
Ekonomia - we współczesnym liet. Ekonomika (lit. Эканоміка)
Ekran - we współczesnym liet. Ekranas
Eksport - we współczesnym liet. Eksportas
Elastyczny - we współczesnym liet. Elastingas/elastinis
Elegancja - we współczesnym liet. Būdas/maniera
Elektryczność - we współczesnym liet. Elektra/zaś w żm. Alektra
Element - we współczesnym liet. Elementas
Emerytura - we współczesnym liet. Pensija (lit. Пэнсія)
Emigracja - we współczesnym liet. Emigracija
Encyklopedia - we współczesnym liet. Enciklopedija/zaś w żm. Encikluopedėjė
Energia - we współczesnym liet. Energija/zaś w żm. Energėjė
Epidemia - we współczesnym liet. Epidemija
Epoka - we współczesnym liet. Epocha
Etyka - we współczesnym liet. Etika
Ewangelia - we współczesnym liet. Evangelija
F
Fa
Fairka/piecyk ruchomy żelazny - Ugniawiete prakielama/piećielus giełaźinis (przejście "g" w "ż")
Fałszerz testamentow - Atmaynitoias teſtamento
Fałszerz monety - Manietos gadintoias
Fantami płacić - Ażumokieimas dayktays ne pinigays
Fantazya - Zinkładare/waydadare/galibe
Obraz na fantazyey - Waydas/zinkłas
Fara/Kościół farski - Baźnićia kurioſp priguli giwentoiey (przejście "g" w "ż") (Giwenimas - żyćie/żywot) kurios wietos
Fazyan/bażant - Teterwinas didiſis
Fe
Ferezja (strój) - Iupa wirſzutine/ale w współczesnym liet. Feriazė
Fi
Figa drzewo - Figa medźias
Figa owoc - Figa wayśius
Figa nie doyrzała - Figa ne iznokuſi
Figa sucha - Figa sausa (pra-bł-sł. *saušas)
Figluie - Iuokiuoſi/czmutawoiu (?) (brzmi słowiańsko ale skąd to?)
Figlarz - Szutas (ros. Шут)
Figowy - Figos
Filar - Stułpas (lit. Слуп/ros. Столб/ukr. Стовп)
Fijołek - Fijołka
Fijołkowy - Fijołkinis
Fl
Flak/flaki - Blekay (?)
Flaki kśiążki (?) - Kartaklis (?)
Flasza - Pleſzka
Flaszka - Pleſzkiełe
Flegma - Dregnumas kuno wunduoto
Fleytuch (tkanina lniana) - Suſkutos iż drobes
Fo
Folwarczyk - Dwarćielus
Folwark - Dwarćius
Folwarkowy włodarz - Priweyzdetoias dwarćiaus
Fontana - Skirinia wundenine - dosłowne tłumaczenie: Wodna skrzynia [3]
Foremny - Indiewas (w Bogu?)/piłnas dayłes/ſu menu padaritas
Foremnie - Indieway/dayley
Forma na dzwon/działo - Forma
Forma do wybijania pieniędzy etc. - Zime iżſpaudżiama unt pinigu rc.
Formaty (?) - Łakſztay, kurie kunigamus (?) duoſtis
Formierstwo - Mokſłas iźſpaudimo źimiu/ir pawayzdu (?) unt tauriu/unt ſzaukſztu
Formierz co obrazy na wosku/gipsie/etc. wybija - Izſpaudeias/żiedźius/pawayzdu (?) unt waſzko/mieło rc.
Formuła w prawie/w kontraktach - Suraſzas zodźiu/kurieys kas ſieka/azuraſzo kam ku/teſtamentu daro rc.
Fr
Frambuga (łuk) - Łankas (pol. łuk) iż muro/iż akmeniu (pol. kamienny) dungtis puſiałunkiey padaritas
Frant - Szutas/gierdinikas/bruzas
Fraucmer mieysce (pokoje dla dam dworskich) - Moteru giwenimas (pol. życie)/butas/mergu bukłas/mergawiete
Fraucmer/persony - Paſekieiu pułkas
Fręzla (Muchra, Frędzel?) - Makray/rubu ir kitu redikłu/kutay/maknos
Frezja - we współczesnym liet. Frezija
Fu
Funt - Waſzkas/funtas
Funtowy - Waſzko metu turis/funtu ſwerius
Futro - Odos źweru/pamuſzałas
Futrowanie ścian drzewiane - Apmusimas/padingimas/aprindimas łyntomis śienu (pol. ściana)/indarimas ſienoſna łyntu
Futruie (wylepiam gliną, gipsem etc.) - Apkału/apimuſzu/padingiu ſienas łyntełemis/marmuru/akmenimis rc.
G
Ga
Gać - Pagrindimas (ros. Гряда) kiela rayſty
Gace - Grindźiu kielu rayſty
Gachowanie (Prowadzenie rozpustnego życia, uczestniczenie w nocnych hulankach) - Naktinis ſiautimas
Gachuie/po nocy chodzę szaleiąc - Nakti ſiaućiu/daużauſi
Gadźina - Iduyźiemaſłunka
Gagatek - Akmuo iuodas - dosłowne tłumaczenie: Czarny kamień
Galas - Żuolinas (pol. zielny?) gumbas (pol. gęba)/we współczesnym liet. galas
Gałąź - Szaka (pol. sęk/lit./ros./ukr. Сук/pr-wsch-sł. сѫкъ/pra-sł. *sǫkъ)
Gałązka - Szakiałe (ros. Сучок)
Galban drzewko - Medelis Syrios - dosłowne tłumaczenie - Drzewko z Syrii (?)
Galbanowy sok - Sunka medelo ſyrios
Gale piłe (rzucam piłkę?) - Paduomi (pol. podaję) piliny
Gale (podsuwam) co komu - Pademi kam
Gałęźisty - Szakotas
Ganek - Wiſzkos (lit. Вышкі)
Gardło - Gierkłe/gurklis
Garniec/miara - Puodas/miera
Gąśie - Zuſitis (przejście "z" w "g")
Gąsienica - Kirmełe/pukine/zoline
Gasnę - Giſtu
Gąsior - Zuſinas (przejście "z" w "g")
Gaszę - Gieſu
Gay (lasek) - Goius
Gayda/duda - Didinikas/dudelnikas
Gd
Gdaczę - Kudokiu (przejście "k" w "g"?)
Gdakańie - Kudokimas
Gdy - Kad/kadu
Ge
Gęba - Burna (błg. бърна)
Gęga gęś - Kagiana/Kagaguoia zuſis
Gęś - Zuſis (przejście "z" w "g")
Gęśi - Zuſinis
Gęśćieie - Sutirſztu/tirſztu tumpu/ſukietu
Gęstość - Tirſztibe (lit. Таўшчыня?)
Gęsty - Tirſztas
Gi
Giermak (ubiór męski kroju węgierskiego) - Iermekas (?)
Gies/gżenie (?) - Giloimas (?) pekaus
Gl
Gładki - Iżtrintas/głuodas
Gładzę - Iżtrinu/głodinu/ſzweyćiu (kolejna sakralność?)
Gładzenie - Iżtrinimas/głuodinimas
Glanc - Swideimas (pol. światło)
Głancowny - Swidus
Glancuie - Swidunti darau/ſwidinu
Głaskanie - Głoſtimas
Głaszcze - Głoſtau
Głębokość - Gilibe/giłuma (?)
Głęboki - Giłus
Głęboko - Giliey
Gleyt (list żelazny) - Łakſztas (?) (pol. liść?) nuog wireſniu duotas/del apginimo nuog prieśiniko (pol. przeciwnik?)
Glista - Kirmełes (?)
Głóg - Erſzkietis/we współczesnym żm. Goduobė (?)
Głoszę/rozgłaszam - Gierdenu/naśinu
Głowa - Gałwa
Głowiasty - Galwinas
Główka/główeczka - Gałwełe
Główka czosnku/cebule - Gałwełe/ſkiltis
Głownia gaszona - Nuodeklis azugieſis
Głównie - Galwingay
Główny - Galwingas
Głowy bolenie - Gałwos ſopulis
Głupi - Durnas (pol. durny/lit. дурны)/padukis/paſwaygis
Głupiec - Durnius/padukielis/paſwaygielis
Głupie - Durnay/padukuſiey/paſwayguſiey
Głupiomowność - Durna kałba
Głupiomowny - Durna kalbis
Głupstwo - Durnibe/padukimas/paſwaygimas
Głuszec - Tetirwinas kurtinis
Gm
Gmach - Senis/pałoćius
Gn
Gniazdo - Lizdas (pra-bł-sł. *nisdá, przejście "n" w "l")
Gnida (?) - Glinda
Gnieżdze się - Lizdu darau/kłoiu
Go
Godło - Zinkłas/łemimas/nuołayma
Godnie - Wertay (lit. Варты/pol. wartość?)
Godność - Wertibe
Godny - Wertas
Gody - Swodba (pol. Swadźba)
Godowy - Swodbinis
Goduie/na weselu iestem - Swodboy eſmi/ſwodbauiu
Goduie/gody sprawuie - Swodbu redau
Godzina - Wałunda (Ale)/we współczesnym żm. i późniejszych tekstach i słownikach już jako Adīna/Adina/Adyna (lit. Гадзіна)
Godzinny - Wałundinis/per wałandu eſſus/Adininis (brak pewności co do odmiany)
Gołąb - Karwelis - dosłowne tłumaczenie: Krówka/mała krowa (Gołąb karmi młode mlekiem jak krowa - stąd nazwa[4])
Gołąbiątko - Karwełaytis
Gołębi - Karwelinis
Gołębica - Karwelićia/patełe karwela
Golębieniec - Karwelinićia
Goleń - Błauzda (?) (cz. Bérec?)
Gołowąs/młodzik - Iaunikaytis/bebarzdis (pol. bez brody)
Gomółka (ser?) - Surelis apwałus - dosłowne tłumaczenie: Serowa powłoka (?)
Gonie - Weiu (od liet. Weias - wiatr?)
Gonitwa - Waione/waioiamaſis zayſłas
Góra - Kałnas (pra-bł-sł. *kalˀnas/możliwy kognat z pol. czółno)
Gorączke mam - Karsćioiu/turiu karſztiny/degu (liet. degti - palić od pra-bł-sł. *degtei/pra-sł. *žegti/sta-pol. żec/przejście "d" w "ż") karścieys
Gore (płonę) - Degu/liepſnuoiu
Gorliwość - Degimas
Górny - Kalningas/aukſztay eſſus
Gorzałka - Ariełka (lit. Гарэлка)
Górzyste mieysce - Kałnotas
Gorzki - Kartus (?) (przejście "g" w "k"?)
Gorzkne - Karſtu (?)
Gorzkość - Kartibe (?)
Gość - Swecias (pol. święty?)/żeńsko - Wieśnia
Gościnne - Mokieſtis nuog ſtoweimo padwarioy (pol. dwór?)
Gościnny człowiek - Swiećius milis (pol. miły?)/prijmus (pol. przyjemny?)
Gospoda - Padwaria (pol. pod dworem)
Gospodarz co goście przyimuie - Padwarnikas
Gospodarz w swym domu - Menuſis (pol. miesiąc?) ape namu priwayzdu/naminikas
Gospodarski/do gospodarstwa należący - Priwaydoſp namu prigulis/nami kſzistep priderus
Gospodyni/co goście przyimuie - Padwarnikie
Gr
Grabie - Greblis
Grabię śiano/słomę/etc. - Grebiu
Grad - Łeday (pol. lód)
Gradowy - Łedinis
Gramatyk - Gramatikas
Granat - Giełumbe burnatina (pol. brunatny?) arba melina (niebieski)
Grążę się - Grimſtu (?)/ſkiſtu
Grecki - Grakiſzkas
Greczyn - Grakas
Grele (kręgle) - Kołay kriegliey
Grób - Rakſztis/grabas
Grobowy - Rakſztinis/grabinis
Groch - Zirniey (pol. ziarno?)
Groch prażony - Zirniey ſproginti
Gród - Biławiete/tieſawiete baioru
Grodź/ogrodzenie - Twora (pra-bł-sł. *twōr(ʔ)-/kognat z pol. twarz)
Grodze - Tweriu
Grodzki - Baiorinis raſztinikas ſudas
Grom - Grauſmas/graudulis (?)
Gromie kogo - Graudenu ku/baru
Gromie nieprzyjaciela - Graudenu neprietelu
Gromnica - Zwakie grauduline
Gromnica/święto - Szwinte grauduline
Gromowy - Graudulinis
Grosz - Graśin
Groźba - Grumzda (?)/grumzdimas
Grożę - Grumzdźiu
Groźnie - Grumzdźiey/grumzſtinay
Grubość (prostackość/grubiańskość) - Mużikiſte/kiemiſte
Gruby/Grubijan. (grubiański/prostacki) - Mużikiſzkas/kiemiſzkas/netikielis/nerugielis/pas kiełmu augis pełenius/nełymtas
Gruca (z niemieckiego kasza) - Gruce
Grucha gołąb - Brukuoia karwelis
Gruczoły - Gumbas/Norikaulis
Gruczołowaty - Gumbuotas/norikaułotas
Gruda - Gruodas
Grudniowy - Gruodinis
Grudzień - Gruodis
Gruszka drzewo - Gruśia dula (pra-sł. *kъdulja)
Gruszka owoc - Dula
Gruzem nabijam - Gruntays (?) pamuſzu aſłu
Gruzowaty - piłnas gruntu/gruntuotas
Gruzowy/do gruzu należący - Gruntinis
Gruzłowaty - Gruntuotas
Gryczak/gryska - Duona kwietiene iż miłtu łeteſniu
Gryf - Gryfas
Gryszpan - Kroſiłas/żalas warinis
Gryz - Miłtay łeti kwieciu
Gryze - Krimtu/grauźiu
Grzanka - Dźiowiene/riekiełe (?) (pol. ręka?) duonos dźiowintos (pol. dziewięć?)
Grzebie w piasku/gmerze - Krapſztau żiemi/kaſu/kaſineiu nagays
Grzebielucha - Krekzde/urwine/urwoſa giwenunti (pol. żyjący)
Grzebień u kura spodni/podgardłek - Pagurkłe
Grzech śmiertelny - Nuſideimas mirtinis
Grzmi - Graudźia
Grzyb - Gribas
Gu
Gunia (strój górali karpackich) - Gunełe
Guz - Pukſzłe/papauſzkas/gumbas (pol. gęba)
Gw
Gwiazda - Zwayzde (lit. Звязда)
Gwiazda iutrzenka - Zwayzde Auſzros (Auszra/Auszrine - Bałtycka Bogini Jutrzenki/Zorzy porannej, narzeczona Gwiazdy Porannej)
Gwiazda wieczorna - Zwayzde wakarine (Wakarine - Bałtycka Bogini gwiazdy wieczornej) (pra-bł-sł. *wekeras/pol. wieczór)/u Mażwidasa Zwayzde weczierine (nie jestem pewien co do odmiany/występuje tylko w formie Paweczieres - po wieczorze)
Gwiazdarz - Zwayżdinikas
Gwizdanie - Swiłpuoimas (lit. Сьвістаць?)
Gwiżdzę - Swiłpuoiu
Gz
Gżegżółka - Gieguze
Gzemsy - Karunos (?) muro/periuoſtuwes/iuoſtos muro
Bibliografia
Słownik K. Szyrwida Katechizm M. Mażwidasa Konstytucja 3 maja Żmudzka wikipedia Bałtolitewska wikipedia Odezwa Tadeusza Kościuszki Thesaurus Słoŭnik Słownik Krystiana Gottlieba Mielcke