Homo altus

✅	Niniejszy artykuł dotyczący Kyonu jest kompletny i jest ukończony.

Megantrop
Homo altus
Systematyka
Domena	Eukarionty
Królestwo	Zwierzęta
Rodzina	Człowiekowate
Podrodzina	Homininae
Rodzaj	Homo
Gatunek	Homo altus
Informacje Dodatkowe
Środowisko	Środkowy Kyon (szczególnie Ajdyniriana) oraz Kyon Wschodni. W końcowym okresie Płaskowyż Szomemski.
Wzrost	Wzrost wahał się od 1,9m do 2,3m
Cechy charakterystyczne	Znaczny wzrost, smukłe ciało, proporcjonalnie dłuższe kończyny
Zachowania społeczne	Obecność religii, sztuka naskalna, częste pochówki w pozycji embrionalnej
Mowa	Obecna

Homo altus, popularnie nazywany także megantropem — wymarły gatunek człowieka, który zamieszkiwał rozległe obszary sawann i stepów Środkowego i Wschodniego Kyonu. W szczytowym okresie zasięg jego występowania obejmował większość Ajdyniriany, szczególnie tereny na południe od Jeziora Szmaragdowego, poprzez Arewię i Saszkuigodię sięgał zaś aż do Wszechoceanu. Jego cechą charakterystyczną był wysoki wzrost i smukłe ciało. Te oraz wiele innych cech budowy ciała wskazuje na to, że megantrop był dobrym biegaczem.

Homo altus współistniał z człowiekiem współczesnym (homo sapiens) na przestrzeni wielu tysięcy lat, co spowodowane było pokrywaniem się obszarów bytowania obu gatunków. Magantrop i człowiek współczesny preferowały jednak inne środowiska, przez co przez większość historii do wzajemnych interakcji nie dochodziło często. Pomimo różnic fizycznych i behawioralnych H. altus i H. sapiens były jednak na tyle blisko spokrewnione, że możliwe było wzajemne krzyżowanie się.

Megantrop znany jest przede wszystkim z zapisu kopalnego oraz późnej sztuki naskalnej. Niemalże wyginął w wyniku tak zwanej Katastrofy Środkowopaleolitycznej. Był to okres w prehistorii Kyonu, datowany na około 160 tysięcy lat kyońskich przed rokiem wspólnym, w czasie którego doszło do gwałtownych i krótkotrwałych zmian klimatycznych spowodowanych intensywną aktywnością wulkaniczną. Populacja H. altus uległa w tym okresie drastycznemu zmniejszeniu, megantrop utracił również większość swoich siedlisk na rzecz H. sapiens. Gatunek zdołał jednak przetrwać w refugium szomemskim, gdzie przez kolejne kilka tysiącleci utrzymywał stabilną populację. Okres po Katastrofie Środkowopaleolitycznej jest jednocześnie najciekawszym okresem historii gatunku, nastąpiło bowiem wtedy do niemalże rewolucyjnych zmian w zachowaniu i kulturze megantropa. Wymarł on ostatecznie około 55 tysięcy lat kyońskich przed rokiem wspólnym.

Nazwa

Zarówno pełna jak i zwyczajowa nazwa tego gatunku ma pochodzenie ziemskie, co w sposób celowy nawiązywać ma do rzeczywistej metodologii naukowej. Termin homo altus pochodzi z łaciny i oznacza "człowieka wysokiego". Z greki pochodzi natomiast megantrop, będący zbitką słowa ἄνθρωπος ánthrōpos "człowiek" oraz prefiksu mega-, pochodzącego od greckiego słowa μέγας mégas "wielki", "duży" lub "potężny". Wewnątrz samego conworldu nazwy te oczywiście nie występują.

Budowa

H. altus posiada pewne cechy nieobecne wśród współczesnych ludzi. Różnice wyraźnie widoczne są przede wszystkim w budowie czaszki, istnieją też jednak pewne różnice w budowie szkieletu postkranialnego. Kości sklepienia czaszki megantropa były grubsze niż u H. sapiens. Czoło było wypukłe i bardziej ścięte niż u H. sapiens, ale dużo mniej niż u H. borealis. Podstawa czaszki była także bardziej wygięta niż u H. sapiens. Twarz megantropa była bardzo wysoka i bardzo szeroka. Oczodoły były duże i zlokalizowane wysoko, o kwadratowym kształcie. Szeroki był nos, a zęby charakteryzowały się większym rozmiarem niż u współczesnych ludzi. Obecna była szpiczasta bródka, jednak innego pochodzenia niż H. sapiens.

Objętość puszki mózgowej wahała się od 1300 cm³ do 1500 cm³. Różnice w szkielecie postkranialnym przejawiały się w różnicy proporcji długości kończyn. Kończyny H. altus były proporcjonalnie dłuższe do tułowia niż u H. sapiens, co tyczyło się zarówno nóg jak i rąk. Ogólnie rzecz biorąc budowa ciała megantropa była dużo bardziej lżejsza i smuklejsza niż u człowieka współczesnego.

Historia

Historię gatunku H. altus podzielić można na 3 wyraźnie różniące się od siebie okresy. Pierwszym jest epoka sprzed Katastrofy Środkowopaleolitycznej. H. altus rozprzestrzenił się wówczas na znaczny obszar Kyonu, podążając wzdłuż wielkiego pasa równin łączącego Środkowy Kyon ze Wschodnim. Prócz stepów i sawann, które były środowiskiem preferowanym, zamieszkiwał także lasy, wzgórza, góry oraz półpustynie. Tempo rozwoju H. altus było w tym okresie porównywalne z tempem rozwoju H. sapiens oraz H. borealis. Gatunki te pozostawały w równowadze chociaż niektórzy badacze sugerują, że już wtedy przynajmniej na pewnych obszarach megantrop powoli tracił swoje siedliska na rzecz człowieka współczesnego.

Zasięg występowania megantropa. Na ciemnoczerwono maksymalny zasięg sprzed Katastrofy Środkowopaleolitycznej, na jasnoczerwono obszar refugium szomemskiego.

Refugium szomemskie

Drugim okresem są czasy po Katastrofie Środkowopaleolitycznej, od około 160 tysięcy lat kyońskich przed rokiem wspólnym aż do 60 tysięcy lat kyońskich przed rokiem wspólnym. H. altus był prawdopodobnie najmocniej dotkniętym przez Katastrofę Środkowopaleolityczną gatunkiem człowieka. Ucierpiał znacznie bardziej niż H. sapiens czy nawet H. borealis, stając na krawędzi wymarcia. Szacunki różnią się, Katastrofę przetrwać mogło jednak zaledwie 2000 przedstawicieli H. altus żyjących w okolicach Gór Pochodzenia. Doszło następnie do skutecznego zasiedlenia bezludnego wcześniej Płaskowyżu Szomemskiego, prawdopodobnie w wyniku presji ze strony H. sapiens.

W ciągu kolejnych tysiącleci w utworzonym w ten sposób refugium szomemskim populacja megantropa ustabilizowała się. Nigdy później nie osiągnęła już jednak rozmiaru ani zasięgu sprzed Katastrofy. Pomimo trudnych warunków panujących w refugium szomemskim, a być może właśnie z ich powodu, w okresie tym doszło do rewolucyjnych zmian w zachowaniu megantropa. Wyraźnie rozwinęła się jego kultura, sztuka i umiejętność abstrakcyjnego myślenia. Adaptacje te pozwoliły gatunkowi na przetrwanie w refugium szomemskim kolejnych 100 tysięcy lat, pomimo wymarcia w pozostałych regionach planety.

Populacja H. altus z refugium szomemskiego zdołała przystosować się do życia i pracy na znacznych wysokościach. Z uwagi na bariery geograficzne pozostawała w izolacji od H. sapiens. Pozostałości archeologiczne sugerują, że megantrop zaczął żyć w większych i lepiej zorganizowanych grupach. Ogólna populacja była mocno rozproszona, pozostawała jednak ze sobą w regularnym kontakcie. W górach otaczających Płaskowyż Szomemski masowo powstawać zaczęły malowidła naskalne, co nie miało miejsca we wcześniejszym okresie. Powstawały one przeważnie w jaskiniach, charakteryzowały się zaś wysoce abstrakcyjnymi kształtami.

Kultura lanatyjska

Główny artykuł: Kultura lanatyjska

Końcowym okresem historii H. altus jest ostatnie 5 tysięcy lat istnienia gatunku, pomiędzy 60 a 55 tysięcy lat kyońskich przed rokiem wspólnym. Był to moment ponownego kontaktu H. sapiens z H. altus, wynikającego z naporu człowieka współczesnego w stronę Gór Pochodzenia. Punktem szczególnie intensywnej interakcji między oboma gatunkami była Tarkia, położona na styku Płaskowyżu Szomemskiego i wielkich równin Arewii.

Co ciekawe, okres ten pokrywa się w czasie i miejscu z kulturą lanajtyjską, odpowiadającą najprawdopodobniej za pierwszy przypadek wynalezienia rolnictwa na Kyonie. Kultura lanajtyjska charakteryzowała się gospodarką wytwarzającą, osiadłym stylem życia, dużymi osadami oraz monumentalną architekturą, w tym budowlami interpretowanymi przez niektórych badaczy jako świątynie, a nawet obserwatoria astronomiczne. W stanowiskach archeologicznych powiązanych z kulturą lanatyjską odnaleziono szkielety H. sapiens, megantropów oraz osób o DNA obu tych gatunków. Wskazuje to na długotrwały okres koegzystencji i krzyżowania się tych populacji na dużą skalę. Temat współudziału H. altus w tworzeniu się kultury lanajtyjskiej jest jednak bardzo kontrowersyjny.

Zachowanie i kultura

Wykonana przez H. altus biżuteria z kości i kamienia odnaleziona w jednej z jaskiń na obszarze Płaskowyżu Szomemskiego.

Ten i podobne spiralne symbole wykute lub namalowane zostały na skałach i w jaskiniach na całym obszarze refugium szomemskiego, przez co interpretowane są zwykle jako symbole religijne.

Przed Katastrofą Środkowopaleolityczną megantrop zamieszkiwał zróżnicowane topograficznie tereny, preferując jednak otwarte przestrzenie, przede wszystkim sawanny i stepy. Znał ogień, język i religię. Ciała zmarłych były chowane w ziemi w postaci embrionalnej, często z kwiatami (na co wskazują zachowane pyłki). Pochówki H. altus wraz narzędziami oraz fragmentami obrabianych termicznie zwierząt są relatywnie częste w zapisie archeologicznym. Najchętniej zamieszkiwał jaskinie. Znał podział miejsc ze względu na swoją funkcję. Najprawdopodobniej żył w małych grupach rodzinnych, okresowo łączących się, o dużej wymienialności pokoleń i wysokiej śmiertelności. Charakteryzował się patrylokalnością, co oznacza, że syn pozostawał w rodzinie ojca, podczas gdy córka wędrowała do innej grupy.

Pozostałości archeologiczne sugerują, że po Katastrofie Środkowopaleolitycznej megantrop zaczął żyć w większych i lepiej zorganizowanych grupach. Kontynuowano zamieszkiwanie jaskiń, czasami powstawały również domostwa z kamienia i gliny. Porozrzucane po refugium szomemskim społeczności H. altus utrzymywały także sieć kontaktów z sąsiednimi grupami, regularnie spotykając się z nimi by handlować i tworzyć nowe związki. Wymiana partnerów seksualnych między grupami była kluczowym elementem pozwalającym na dywersyfikację genów i unikanie kazirodztwa w realiach dramatycznie zmniejszonej populacji. Do spotkań tych dochodziło prawdopodobnie podczas regularnych festiwalów religijnych, organizowanych w specjalnie wyznaczonych do tego miejscach. Religia pełniła kluczową rolę w życiu szomemskich społeczności H. altus a przywódcy klanowi pełnili jednocześnie funkcję religijną.

Narzędzia

W pierwszym okresie swego istnienia H. altus znał narzędzia na poziomie ziemskiego wczesnego środkowego paleolitu. Na obszarze refugium szomemskiego doszło jednak później do dalszego rozwoju technologii megantropa. Znaczące zmiany zaszły w produkcji narzędzi krzemiennych, szczególnie wykształcenie się cienkich ostrzy. Bardzo ceniony był krzemień pasiasty. Prócz kamienia obrabiano kości, poroża i skórę, co było możliwe dzięki użyciu rylców i zgrzebeł. Megantrop wytwarzał noże, topory, włócznie, łuki, strzały oraz atlatl (miotacz oszczepów). Znane były również harpuny, haczyki na ryby, igły, liny a nawet proste lampy olejne. W stanowiskach archeologicznych wiązanych z H. altus odkrywa się także duże ilości biżuterii. Są to głównie naszyjniki, obrączki, bransolety i kolczyki wykonane z kości, kłów lub rzadkich kamieni.

Religia

Rekonstrukcja religii H. altus jest w dużej mierze hipotetyczna, badacze nie dysponują żadnymi bezpośrednimi dowodami pisanymi. Muszą bazować jedynie na artefaktach i znaleziskach archeologicznych. Istnieją jednak dowody sugerujące, że istotną częścią religii megantropa był kult przodków. Pochówki na obszarze refugium szomemskiego stawały się z czasem coraz bardziej wystawne. Proste pochówki dalej miały miejsce, jednak z niektórymi zmarłymi zakopywano coraz większą ilość biżuterii i broni. Ciała malowane były czerwoną ochrą. Istnieją także przykłady wielokrotnego wykopywania kości zmarłych i ponownego ich zakopywania, co miało miejsce jedynie w przypadku wystawnych pochówków.

Znaczenie miały także kości zwierzęce. Czaszki noszone były przez szamanów a na kościach wykonywano specjalne nacięcia. W ten sposób podczas animistycznych rytuałów komunikowano się z duchami zwierząt lub natury. W miejscach interpretowanych jako kultowe odnaleziono również wiele kryształów, szczególnie kwarcu i ametystu. Niekiedy chowane były one wraz z klanowymi przywódcami-szamanami. Sugeruje to specjalną rolę kryształów w rytuałach i ceremoniach megantropa oraz ich silne powiązanie z władzą duchową.

Charakterystyczne dla H. altus są spiralne koncentryczne symbole, o różnych kształtach i rozmiarach, które pojawiają się na skałach na całym obszarze Płaskowyżu Szomemskiego, a nawet Tarkii. Określane są one jako fiambary, co jest terminem pochodzącym z języka szomemskiego. Fiambary po raz pierwszy pojawiły się około 100 tysięcy lat przed rokiem wspólnym, początkowo w formie prostych okręgów malowanych czerwoną ochrą na ścianach jaskiń. W ciągu kolejnych 45 tysięcy lat praktyka ta dramatycznie ewoluowała w stroną coraz większej złożoności.

Znaki stawały się coraz większe, coraz bardziej skomplikowane. Największe i najpóźniejsze fiambary składają się z wielu mniejszych znaków ułożonych wokół centralnego punktu. Początkowo malowane jedynie czerwoną ochrą, z biegiem czasu zaczęto używać także innych barwników oraz mieszkać kilka różnych w jednej kompozycji. Pod koniec istnienia H. altus fiambary zaczęto nie tylko malować ale i wykuwać w skale, zarówno wewnątrz jaskiń jak i na skałach położonych na otwartym powietrzu. Niektóre znaki pochodzące z tego okresu zdają się być tak skomplikowane, że część badaczy sugeruje nawet funkcję protopisma. Według tej teorii fiambary są rodzajem logograficznego kompozytowego pisma, w którym mniejsze elementy składowe posiadają własne znaczenia. Całe fiambary mogą odpowiadać pełnym zdaniom lub nawet całym opowieściom. Jest to jednak bardzo kontrowersyjna opinia, odrzucana przez większość świata nauki. Dominujący pogląd widzi we fiambarach wysoce abstrakcyjne symbole religijne.

Sztuka naskalna

Sztuka naskalna H. altus wykazuje znaczne zróżnicowanie w stylu. Podobnie jak w przypadku fiambarów prawidłowością jest jednak to, że im bliżej okresu schyłku tym bardziej wyrafinowane i skomplikowane stają się malowidła. Ogólnie sztuka naskalna megantropa jest o wiele bardziej abstrakcyjna niż sztuka H. sapiens lub nieliczne przykłady sztuki naskalnej H. borealis. Łowy i polowania prawie nie były przedstawiane (z nielicznymi wyjątkami), postaci ludzkie pojawiają się licznie dopiero w końcowym okresie. Dominują przedstawienia zwierząt, odciski ludzkich dłoni i abstrakcyjne znaki o nieznanej symbolice. Szczególnie liczne są spirale i okręgi, przypominające fiambary.

• 
  Abstrakcyjne znaki pokrywające ścianę jaskini.
• 
  Odciski dłoni klanu megantropa.
• 
  Niepokojące humanoidalne postacie, prawdopodobnie przedstawienia duchów.
• 
  Stylizowane przedstawienia przodków lub bogów.
• 
  Skomplikowana scena pochodząca ze schyłkowego okresu istnienia H. altus.

Wyginięcie

Okoliczności i przyczyny wyginięcia H. altus są jednym z najbardziej tajemniczych elementów historii tego gatunku. Ślady archeologiczne wskazują na intensywny rozwój kulturowy i technologiczny. Po zapaści spowodowanej przez Katastrofę Środkowopaleolityczną tempo zaawansowania H. altus zaczęło doganiać poziom reprezentowany przez H. sapiens. Sztuka megantropa stawała się coraz bardziej dojrzała i wyrafinowana, podobnie jak używane przez niego narzędzia. Nie ma śladów żadnego wcześniejszego długotrwałego kryzysu społeczno-demograficznego. Niektóre stanowiska archeologiczne sugerują wręcz zwiększenie się populacji megantropa w okresie bezpośrednio poprzedzającym wymarcie (wskazuje na to między innymi zwiększanie się rozmiaru osad), a być może nawet próby ekspansji poza teren refugium szomemskiego.

Około 55 tysięcy lat kyońskich przed rokiem wspólnym dochodzi jednak do nagłego krachu. W zapisie kopalnym zupełnie przestają pojawiać się szkielety przedstawicieli H. altus, zanikają także ślady po ich bytowaniu. Dawne siedliska, zarówno te w jaskiniach, jak zbudowane pod otwartym niebem osady, zostają opuszczone. Różne hipotezy zostały wysunięte na wyjaśnienie tego fenomenu, żadna nie spotkała się z pełną aprobatą. Temat wywołuje ogromne spory pośród badaczy tematu.

Jedna z wiodących teorii wskazuje na epidemię. Wyginięcie megantropa tłumaczy ona scenariuszem, w którym intensywny kontakt z H. sapiens w okolicach Tarkii sprowadził na megantropa nieznaną wcześniej w jego populacji zarazę. H. altus przez wiele tysięcy lat znajdował się w izolacji na obszarze refugium szomemskiego, mógł nie być więc odporny na niektóre z chorób z którymi H. sapiens miał wcześniej styczność. Alternatywnie zaraza ta mogła mieć pochodzenie odzwierzęce. Wyginięcie megantropa miało miejsce po wynalezieniu rolnictwa na terenie kultury lanajtyjskiej oraz udomowieniu przez nią licznych gatunków zwierząt. H. altus albo współtworzył ją albo był z nią w stałym kontakcie. Jedna z chorób występujących u zwierząt mogła przenieść się na ludzkiego nosiciela, H. altus okazał się być na nią znacznie bardziej podatny niż H. sapiens. Zaraza ta rozprzestrzeniona została następnie po całym refugium szomemskim poprzez rozbudowany system regularnych kontaktów handlowych i rytualnych miedzy społecznościami H. altus, doprowadzając do nagłego i dramatycznego wymarcia gatunku.

Inna teoria sugeruje jednak siłowe wyparcie i zastąpienie megantropa przez obcą grupę H sapiens. Zwolennicy tej teorii sugerują, że grupa ta wkroczyła na teren Płaskowyżu Szomemskiego od południa, za strony Kiskaudii. Na poparcie takiego scenariusza podaje się fakt, że bardzo szybko po zaniku szkieletów H. altus w zapisie archeologicznym na Płaskowyżu Szomemskim pojawiają się szkielety przedstawicieli H. sapiens. Posiadają one inny profil genetyczny niż populacja kultury lanajtyjskiej. W kilku stanowiskach archeologicznych pochodzących z tego okresu odnaleziono ponadto szkielety megantropa, szczególnie czaszki, jasno wskazujące na śmierć w wyniku obrażeń mechanicznych zadanych maczugami, toporami oraz strzałami.

Pomimo wyginięcia, gatunek H. altus pozostawił po sobie wyraźne dziedzictwo genetyczne widoczne w niektórych populacjach H. sapiens. Większość mieszkańców współczesnego Kyonu Wschodniego posiada 1-4% domieszki genów homo altus. Największy udział procentowy mają jednak ludy należące do rasy seframańskiej. Zwykle znajdują się one w przedziale 5-6%. W niektórych wielkich ajdyniriańskich rodach arystokratycznych domieszka DNA H. altus potrafi wynosić nawet 10%. Wspiera to teorię o pochodzeniu rasy seframańskiej oraz hipotetycznej rodziny języków seframańskich od prehistorycznej kultury lanajtyjskiej.

Ciekawostki

• Nazwa "megantrop" stosowana jest także wobec odkrytego na Jawie rodzaju hominida o kontrowersyjnej przynależności taksonomicznej. Uznaje się go za podgatunek homo erectus, australopiteka, parantropa lub też gigantopiteka. Występujący na Kyonie megantrop nie miał jednak nic wspólnego z indonezyjskim megantropem.

• Megantrop przed Katastrofą Środkowopaleolityczną cechował się prawdopodobnie bardzo ciemnym kolorem skóry, co stanowiło doskonałą adaptację do wysokich temperatur panujących na znacznych połaciach Ajdyniriany. Geny odpowiadające za melaninę były u nich jednak kodowane w nieco inny sposób niż w populacjach H. sapiens o podobnym fenotypie. W ramach adaptacji do warunków panujących w refugium szomemskim doszło do częściowego rozjaśnienia fenotypu.

• Niektórzy badacze sugerują, że charakterystyczny dla Ajdyniriańczyków (chociaż sporadycznie występujący także u innych ludów ajniadzkich, Kawelów, Czerahów czy Kejreńczyków) złoty kolor oczu może być cechą odziedziczoną po H. altus.