Języki gamajskie
| Raħ Ghammarasa | Czytasz artykuł z serii Pragamajowie. | Język protogamajski (Słownik · Lista Swadesha · Rodzina języków gamajskich) · Mitologia · Nuzaarghis · Step Gamajski |
Języki gamajskie to projekt grupowy tworzony wspólnie przez użytkowników Polskiego Forum Językowego, polegający na symulacji rozwoju całej rodziny conlangów apriori, wywodząc ją od jednego wspólnego prajęzyka - tytułowego języka protogamajskiego. Z biegiem czasu wokół rodziny języków gamajskich zaczął wyrastać oddzielny conworld, w którym języki te zostały osadzone. Świat ten jest po części luźną wariacją na temat Ziemi (choć Ziemią nie jest), zainspirowaną teoriami Ericha von Dänikena, o warunkach klimatycznych odpowiadających mniej więcej końcowi ostatniej epoki lodowcowej, oraz z możliwym lecz ograniczonym występowaniem magii.
Projekt jest dowodzony przez Borlacha. Podobnie jak w wielu innych forumowych projektach grupowych, jednym z podstawowych założeń jest aprioryczność - nie można w ramach języków gamajskich, czy innych możliwych rodzin językowych występujących w conworldzie, opracowywać języków opartych na językach naturalnych. Można za to inspirować się nimi a na komputerach korzystać ze systemów zapisu znanych z rzeczywistości, z zastrzeżeniem, że dany lud ma własne pismo, a użyte systemy pisma stanowią jedynie reprezentację prawdziwych sposobów zapisu stosowanych wewnątrz conworldu.
Grupowy projekt „języków gamajskich” narodził się w 2018 roku na forumowym Discordzie, w ramach żartów na temat gammy (spółgłoski szczelinowej miękkopodniebiennej dźwięcznej [ɣ]), różnicy zdań oraz personalnej sympatii (lub jej braku) wobec tego dźwięku. Tak też padł pomysł stworzenia rodziny języków, w ramach której każdy mógłby potraktować gammę wedle własnej woli. Punktem wyjścia dla powstania rodziny stała się więc kwestia zaniku lub zachowania występującej w prajęzyku gammy.
W wrześniu 2020 roku w projekcie brało udział 12 osób:
Klasyfikacja języków gamajskich
Języki centralne i peryferyjne
Języki gamajskie dzieli się na dwie najbardziej podstawowe grupy, tak zwaną Grupę Centralną oraz Grupę Peryferyjną.
Grupa Centralna obejmuje te języki, w których protogamajska gamma [ɣ] przeszła w [ŋ]. Należą do niej przede wszystkim języki ngamskie, ńanyjskie oraz ńamski, a także naumowski. Ponieważ proces [ɣ] > [ŋ] zaszedł jeszcze przed ostatecznym rozdzieleniem się powyższych grup językowych, możliwym jest, że języki centralne są ze sobą bliżej spokrewnione i stanowią jedną grupę genetyczną, w przeciwieństwie do języków peryferyjnych.
Los gammy w językach peryferyjnych był natomiast różny – niektóre zachowały ją w niemal niezmienionej formie, część natomiast zastąpiła innym dźwiękiem lub zatraciła całkowicie.
Lista języków gamajskich
Grupa centralna
- Język protogamajski
- Język prangamajski
- Język ngamski
- języki ngamskie
- Język ńanyjski
- języki ńanyjskie
- Język ńamski
- Język pranaumowski
- Język Centralnego Stepu
- Język naski
- Język ngamski
- Język prangamajski
Grupa peryferyjna
- Język protogamajski
- Język starozongepajcki
- Język średniozongepajcki
- Język zongepajski klasyczny
- Język zongepajski ludowy
- Języki wschodniozongepajckie
- Język onigammajski
- Języki południowozongepajckie
- Język prazachodniozongepajcki
- Język wysokozongepajcki
- Języki wysokozongepajckie
- Język starochwadeński
- Języki chwadeńskie
- Język wysokozongepajcki
- Język średniozongepajcki
- Język prakszapszański
- języki kszapszańskie
- języki kszapszańskie przymorskie
- języki dolnokszapszańskie
- języki górnokszapszańskie
- języki kszapszańskie zamorskie
- języki kszapszańskie przymorskie
- języki kszapszańskie
- Język protohawwajski
- języki hawwajsko-hejdarskie
- Język prachamski
- Język onski
- Język indoński
- Język czyrejski
- Baukut (język izolowany)
- Język pralejhamski
- Język starozongepajcki
Historia rozwoju języków gamajskich
Etap 0
Etap I
Rozpad wspólnoty protogamajskiej Prócz rozwoju gh, można zaobserwować kilka innych godnych zauważenia cech, po których pogrupować języki:
- rozwój i-ii oraz u-uu: zasadniczo można wyróżnić trzy kierunki rozwoju: w większości języków (zongepajckie, chamskie, onskie, lejhamskie i naskie) krótkie i u zachowały swoją barwę, zaś długie ii uu uległy dyftongizacji; jednak sam dyftong zależy od języka. W czyrejskich, naumowskich oraz baukucie iloczas zanikł inaczej: ii uu się skróciły, zaś i u obniżyły swoje brzmienie. Ostatecznie, w kszapszańskich i hawwajsko-hejdarskich wydarzyła się rzecz będąca poniekąd połączeniem obu innych rozwoi: i u przetrwały, zaś ii uu obniżyły się. Porównaj na przykładzie praonskiego, pranaumowskiego i prakszapszańskiego rozwój słów *dhuq "dawać" oraz *uur "wy":
- praonski: ðuğǫ, our;
- pranaumowski: dock, ʉr;
- prakszapszański: đhuq, og.
- powiązany z tym rozwój ai au: wiele języków przeprowadziło monoftongizacje tych dyftongów, z reguły do e o. Przetrwały one jednak w prakszapszańskim (jako ae ao), praonskim (ai ei oi oraz au eu ou) oraz pranaumowskim (jako ai aʉ).
- rozwój harmonii samogłoskowej: o ile większość języków zachowała ową harmonię, tak niektóre (naskie, czyrejskie, naumowskie) pozbyło się jej, ewentualnie pozostawiając jej ślady w słownictwie. Praonski zaś przekształcił harmonię w różne tematy odmiany, których już nie można dokładnie przewidzieć na bazie rdzenia.
- utrzymanie liczby podwójnej: języki takie jak onskie i zongepajckie utrzymały tą kategorię, ale w hawwajsko-hejdarskich, kszapszańskich czy naumowskich kategoria ta zniknęła.
Etap II
Etap III
Tabela kognatów
Porównanie kognatów u bezpośrednich potomków protogamajskiego
Rodzina
| Protogamajski | Zongepajcki | Prachamski | Onski | Baukut | Prakszapszański | Protohawwajski | Pranaumowski | Czyrejski | język 9 | Naski | język 11 | język 12 | język 13 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| taghii
/'taɣi:/ |
sagai /'sɐɣaɪ̯/ |
taqey /ˈtʰaɣeɪ̯/ |
tahei /ˈtaʔej/ |
ŧaꝃe /ˈtʰakʃe/ |
tahe /'taɣe/ |
cåkŋi
/t͡sʰɔ̞ˈk͡ŋi/ |
daizî /dai̯'ʒi/ "ojciec" |
tam /tam/ "ojciec, wuj, stryj" |
|||||
| dharaħ
/'ðaraħ/ |
ðaslax /'ðɐslɐk͡x/ |
cara
/ˈɬara/ |
ðarai /ðaraj/ |
đhaga /ˈðʰaɣa/ |
varach /'βarax/ |
dåråʀ
/tɔ̞ˈrɔ̞ʀ/ |
vzie /'vʒɛ/ "matka" |
zam /zam/ "matka, ciotka" |
|||||
| tiiqar
/'ti:qar/ |
saikhaslo /'saɪ̯χɐslo/ |
teyqar
/ˈtʰeɪ̯ɣal/ |
taiğar /ˈtajɣaɾ/ |
teqa /ˈteqa/ |
tekar /'tekar/ |
cickår
/t͡sʰiˈkːɔ̞r/ |
cíquel /t͡ʃikʷɛl/ "brat" |
- | |||||
| kaylaħ
/'kaylaħ/ |
chełax /'xeɫɐk͡x/ |
kela
/ˈkʰɛla/ |
kailai /kajɫaj/ |
ꝁaera /ˈkʰaeɾa/ |
kełach /'kelax/ |
kailåʀ
/kʰæi̯ˈlɔ̞ʀ/ |
celie /'t͡ʃɛlʲɛ/ "siostra" |
kem /kɛm/ "siostra, brat, kuzyn(ka)" |
|||||
| ghahan
/'ɣahan/ |
gahan /'ɣɐhɐn/ |
qān
/xãː/ |
— | ꝅaha /ˈkʃapʃaha/ |
hachan /'ɣaxan/ |
nnåhån
/nːɔ̞ˈhɔ̞n/ |
cran /kʀã/ "syn" |
- | |||||
| iiyuzu
/'i:juzu/ |
aijuszu /'aɪ̯juzu/ |
ēyuzu
/ˈɛːjʊzʊ/ |
oyu /ojuw/ |
eyuzu /ˈejʉzʉ/ |
eyzë /'ejzə/ |
ijoro
/iˈjɤro/ |
íjúz /'ijuʒ/ "córka" |
jeažu /jɛaʒu/ "dziecko, bratanek, bratanica, siostrzeniec, siostrzenica" |
|||||
| nipuur
/'nipu:r/ |
ňifauslo /'ɲifaʊ̯slo/ |
nipowr
/ˈnɪbʱoʊ̯l/ |
nibour /nibowɾ/ |
niꝑogo /ˈnɨpʰoɣo/ |
nifor /'niɸor/ |
nepur
/neˈpʰʉr/ |
nibul /'ɲɪbɯl/ "wnuk" |
nid /nid/ "wnuk, wnuczka" |
|||||
| ħahtataghii[1]
/ħahta'taɣi:/ |
xahsasagai /'kxɐːsɐsɐɣaɪ̯/ |
ataqey /ˈadʱaɣeɪ̯/ |
ğaidatahei /'ɣajdataʔej/ |
ħahŧaꝃe /ˈħahtʰakʃe/ |
hattatahe /'ɣat:ataɣe/ |
racåkŋi
/rat͡sʰɔ̞ˈk͡ŋiː/ |
hattaizî/hattez /hat.tai̯'ʒi/'hat.tɛʒ/ "dziadek" |
matam /matam/ "dziadek" |
|||||
| ħahtadharaħ[2]
/ħahta'ðaraħ/ |
xahsaðaslax /'kxɐːsɐðɐslɐk͡x/ |
acara /ˈaɮara/ |
ğaidaðar /'ɣajdaðaɾ/ |
hahđhagara /ˈhahðʰaɣaɾa/ |
hattavarach /'ɣat:aβarax/ |
radåråʀ
/ratɔ̞ˈrɔ̞ʀ/ |
hattza /'hat.tza/ "babcia" |
mazam /mazam/ "babcia" |
|||||
| yuziif
/'juzi:f/ |
uszaipf /'uzaɪ̯p͡f/ |
yuzeyf /ˈjʊzeɪ̯p̚/ |
yuwei /juwej/ |
yuzefi /ˈjʉzefɨ/ |
yuzef /'juzeɸ/ |
jorif
/jɤˈrif/ |
juzî /jɯ'ʒi/ "stryj" |
žuž /ʒuʒ/ "daleki krewny, bądź dobrze znany mężczyzna o wyższej pozycji społecznej" |
|||||
| sitaallin
/'sita:l:in/ |
žisěľin /'t͡ʃisɛʎin/ |
sitōlin
/ˈsʰɪdʱɔːlɪ̃/ |
sedelį /sɛdɛʎiw̃/ |
siŧeri /ˈsɨtʰeɾɨ/ |
sitellën /'sitellʲen/ |
secallen
/seˈt͡sʰælːen/ |
zidaien /ʒɪ'dai̯ɛ̃/ "wuj" |
- | |||||
| wiina
/'wi:na/ |
waina /'waɪ̯nɐ/ |
weyna
/'weɪ̯na/ |
— | eňa /ˈenʰa/ |
wenë /'wenə/ |
vinå /ʋiˈnɔ̞/ |
vin /vɪ̃/ "ciotka (siostra ojca)" |
vean /ʋɛan/ "daleka krewniaczka, bądź dobrze znana kobieta o wyższej pozycji społecznej" |
|||||
| kahya
/'kahja/ |
ołł. chaja /'xɐjɐ/ |
kaya
/ˈkʰaja/ |
kai /kaj/ |
ꝁaħa /ˈkʰaħa/ |
kayë /'kajə/ |
kåhjå
/kʰɔ̞hˈjɔ̞/ |
gas /gaʃ/ "ciotka (siostra matki)" |
- |
Ludzie i zawody
| Protogamajski | Zongepajcki | Prachamski | Onski | Baukut | Prakszapszański | Protohawwajski | Pranaumowski | Czyrejski | język 9 | Naski | język 11 | język 12 | język 13 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ghamma
/'ɣam:a/ |
gaba /'ɣɐbɐ/ |
hąn /ˈʔaw̃n/ |
ꝅama /ˈkʃapʃama/ |
nnåmmå
/nːɔ̞ˈmːɔ̞/ |
cranz
/kʀãʒ/ |
man /man/ "człowiek, Nas" |
|||||||
| laughal
/'lawɣal/ |
łogał /'ɫoɣɐɫ/ |
lauhal /'lawʔal/ |
laoꝅa /ˈʟaokʃapʃa/ |
laukŋål
/læʉ̯ˈk͡ŋɔ̞l/ |
luogel
/'lu̯ɔgəl/ |
lol /lɔl/ "mężczyzna, mąż" |
|||||||
| limmi
/'lim:i/ |
ľibi /'ʎibi/ |
lįn /'ʎiw̃n/ |
rimi /ˈɾɨmɨ/ |
lemme
/leˈmːe/ |
lienz
/ʝɛ̃ʒ/ |
lin /lin/ "kobieta, żona" |
|||||||
| hitlaa
/'hitla:/ |
jisłě /'iːsɫɛ/ |
ğehl /'ɣɛʔɫ/ |
hitra /ˈhɨtɾa/ |
hecla
/het͡sʰˈla/ |
sidlo
/'ʃɪdlɔ/ |
qil /ʔil/ "szaman" |
|||||||
| wayla
/'wajla/ |
weła /'weɫɐ/ |
wail /'wajɫ/ |
waera /ˈwaeɾa/ |
vailå
/ʋæi̯ˈlɔ̞/ |
vel
/vɛl/ |
vel /ʋɛl/ "szamanka" |
|||||||
| qabrii
/'qabri:/ |
khapsolai /'χɐpsolaɪ̯/ |
ğamrei /'ɣamɾej/ |
― | chåbri
/xɔ̞pˈri/ |
quabrie
/'kʷabri̯ə/ |
kad /kad/ "wódz" |
|||||||
| waliig
/'wali:g/ |
wałaik /'wɐɫaɪ̯k/ |
waleing /'walejŋ/ |
wari /ˈwaɾɨ/ |
vålig
/ʋɔ̞ˈlik/ |
vailîc
/vai̯'lik/ |
- | |||||||
| suwaridu
/'suwaridu/ |
zuwasľitu /'t͡suwɐsʎitu/ |
sowereu /'sowɛrew/ |
šuwagiđu /ˈʃʉwaɣɨdʰʉ/ |
sovårezo sovåredo /soˈʋɔ̞ret͡so |
zuorjôt
/zu̯ɔr'jɔt/ |
suvdid /suʋdid/ "myśliwy" |
|||||||
| auf
/'awf/ |
opf /'op͡f/ |
au /'aw/ |
ao /ao/ |
auf
/ˈæʉ̯f/ |
op
/ɔp}/ |
voq /ʋɔʔ/ "zastępca wodza" |
|||||||
| kiigiiru
/'ki:gi:ru/ |
chaikaislu /'xaɪ̯kaɪ̯slu/ |
keiğoir /'kejɣojɾ/ |
keꝃegu /ˈkekʃeɣʉ/ |
kigiro
/kʰiˈkiro/ |
cíôr
/t͡ʃi.'ɔr/ |
kead /kɛad/ "rolnik" |
|||||||
| qadunu
/'qadunu/ |
khatunu /'χɐtunu/ |
ğowun /'ɣowun/ |
qađuňu /ˈqadʰʉnʰʉ/ |
chåzono
/xɔ̞ˈt͡sono/ |
quaitzun
/ 'kʷai̯t͡sɯ̃/ |
kanu /kanu/ "żołnierz" |
Części ciała
| Protogamajski | Zongepajcki | Prachamski | Onski | Baukut | Prakszapszański | Protohawwajski | Pranaumowski | Czyrejski | język 9 | Naski | język 11 | język 12 | język 13 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| asuwan
/'asuwan/ |
azuwan /'ɐt͡suwɐn/ |
osową
/ˈosowaw̃/ |
ašuwan /ˈašʉwan/ |
— | zuvan
/'zɯvã/ |
jašun /jaʃun/ "głowa, początek" |
|||||||
| zuumak
/'zu:mak/ |
szaimach /'zaɪ̯mɐx/ |
zaumah /ˈzawmaʔ/ |
zom̌ak /ˈzomʰak/ |
rumåk
/rʉˈmɔ̞kʰ/ |
zúmaic
/'zumai̯k/ |
žoam /ʒɔam/ "oko" |
|||||||
| nirrya
/'nir:ja/ |
ňija /'ɲijɐ/ |
nerr /'nɛr/ |
nirya /ˈnɨrja/ |
nerrjå
/nerːˈjɔ̞/ |
nirie
/'nɪri̯ə/ |
niž /niʒ/ "przyprawa" |
|||||||
| daguum
/'dagu:m/ |
takaim /'tɐkaɪ̯m/ |
dağǫ /'daɣow̃/ |
đakom /ˈdʰakom/ |
zågum
/t͡sɔ̞ˈkʉm/ |
tzacrún
/'t͡sakʀũ/ |
dam /dam/ "ucho" |
|||||||
| ħarrtaaq
/'ħar:ta:q/ |
xorsěkh /'kxoɾsɛχ/ |
ğarrtah /'ɣartaʔ/ |
ħarŧaka /ˈħartʰaka/ |
rårrcack
/rɔ̞rːˈt͡sʰækː/ |
hairtav
/'xai̯rtav/ |
mar /mar/ "krew" |
|||||||
| warghat
/'warɣat/ |
waslogas /'wɐsloɣɐs/ |
warhah /'waɾʔaʔ/ |
warꝅa /ˈwarkʃapʃa/ |
vårnnåc
/ʋɔ̞rˈnːɔ̞t͡sʰ/ |
varge
/'vargə/ |
vam /ʋam/ "szczęka" |
|||||||
| tayrim
/'tajrim/ |
šesľim /'ʃesʎim/ |
teirį /'tejɾiw̃/ |
ŧaegi /ˈtʰaeɣɨ/ |
cairem
/t͡sʰæi̯ˈrem/ |
derin
/derɪ̃/ |
tem /tɛm/ "stopa" |
|||||||
| sukayrim
/'sukajrim/ |
zusėsľim /'t͡susisʎim/ |
sogeirį /'soɡejriw̃/ |
suꝁaegi /ˈsukʰaeɣɨ/ |
sokairem
/soˈkʰæi̯rem/ |
zugerin
/zu'gerɪ̃/ |
šukem /ʃukɛm/ "noga, kolano, połączenie" |
|||||||
| ayn
/'ajn/ |
en /'en/ |
aį /'aj̃/ |
ae /ˈae/ |
ain
/ˈæi̯n/ |
en
/'ɛ̃/ |
jen /jɛn/ "dłoń" |
|||||||
| kahin
/'kahin/ |
chajin /'xɐjin/ |
keğį /'keɣiw̃/ |
ꝁahi /ˈkʰahɨ/ |
kåhen
/kʰɔ̞ˈhen/ |
gaîn
/ga.'ɪ̃/ |
kan /kan/ "kość, ręka" |
|||||||
| yuugan
/'ju:gan/ |
aukan /'aʊ̯kɐn/ |
yauğą /'jawɣaw̃/ |
yoga /ˈjoɣa/ |
jugån
/jʉˈkɔ̞n/ |
júcran
/'jukʀã/ |
žoan /ʒɔan/ "ząb" |
|||||||
| qiwaħ
/'qiwaħ/ |
siwax /'siwɐk͡x/ |
ğewai /'ɣewaj/ |
hhiwaħa /ˈʡɨwaħa/ |
— | quivai
/'kʷivai̯/ |
kim /kim/ "wiara" |
|||||||
| farra, farrah
/'far:a/, /'far:ah/ |
pforah /'p͡foɾɐː/ |
farr /'far/ |
faga /ˈfaɣa/ |
fårråh
/fɔ̞ˈrːɔ̞h/ |
far
/'far/ |
jar /jar/ "serce, miłość" |
|||||||
| ruubu
/'ru:bu/ |
oslaipu /'oslaɪ̯pu/ |
ruv /'ɾuf/ |
loƀu /ˈlobʰʉ/ |
rubo
/rʉˈpo/ |
rúp
/'rup/ |
doab /dɔab/ "włos" |
Hodowla i rolnictwo
| Protogamajski | Zongepajcki | Prachamski | Onski | Baukut | Prakszapszański | Protohawwajski | Pranaumowski | Czyrejski | język 9 | Naski | język 11 | język 12 | język 13 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| karrad
/'kar:ad/ |
chorat /'xoɾɐt/ |
karran /ˈkaran/ |
kårråz
/kɔ̞ˈrːɔ̞t͡s/ |
cral
/kʀal/ |
kar /kar/ "zboże" |
||||||||
| buurtiis
/'bu:rti:s/ |
pauslosaiz /'paʊ̯slosaɪ̯t͡s/ |
bourtei /ˈbowɾtej/ |
burcis
/pʉrˈt͡sʰis/ |
pfúrces
/'p͡furt͡ʃəʃ/ |
boaš /bɔaʃ/ "pole" |
||||||||
| ziim
/'zi:m/ |
szaiměj /'zaɪ̯mɛj/ |
zeimį /ˈzejmiw̃/ zeim |
rim
/ˈrim/ |
zin
/ʒɪ̃/ |
žeam /ʒɛam/ "orać" |
||||||||
| pahag
/'pahag/ |
fahakěj /'fɐhɐkɛj/ fahak |
pağangą /ˈpaɣaŋaw̃/ pağang |
påhåg
/pʰɔ̞ˈhɔ̞k/ |
bac
/bak/ |
paq /paʔ/ "siać" |
||||||||
| sahmat
/'sahmat/ |
zahmasěj /'ts͡ɐːmɐsɛj/ |
såhmåc
/sɔ̞hˈmɔ̞t͡sʰ/ |
zame
/'zamə/ |
šam /ʃam/ "mielić" |
|||||||||
| haluz
/'haluz/ |
– | hålor
/hɔ̞ˈlɤr/ |
aluz
/'alɯʒ/ |
qaž /ʔaʒ/ "ziarno" |
|||||||||
| asaal
/'asa:l/ |
azěł /'ɐt͡sɛɫ/ |
åsal
/ɔ̞ˈsæl/ |
asel
/'asəl/ |
jaš /jaʃ/ "mleko" |
|||||||||
| yugtun
/'jugtun/ |
uksun /'uksun/ |
jogcon
/jokˈt͡sʰon/ |
jugdun
/jɯgdɯ̃/ |
žun /ʒun/ "miód" |
|||||||||
| hautlaa
/'hawtla:/ |
hosłě /'hosɫɛ/ |
haucla
/hæʉ̯t͡sˈlæ/ |
uodla
/'u̯ɔdla/ |
qož /ʔoʒ/ "wypas" |
|||||||||
| saman
/'saman/ |
zaman /'t͡sɐmɐn/ |
såmån
/sɔ̞ˈmɔ̞n/ |
zon
/zɔ̃/ |
šan /ʃan/ "jarzmo" |
Religia i zjawiska przyrodnicze
| Protogamajski | Zongepajcki | Prachamski | Onski | Baukut | Prakszapszański | Protohawwajski | Pranaumowski | Czyrejski | język 9 | Naski | język 11 | język 12 | język 13 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| phannif
/'θan:if/ |
zadzipf /'t͡sɐd͡zip͡f/ |
tånnef
/tɔ̞ˈnːef/ |
psanzies
/'pʃãʒi̯ɛʃ/ |
san /san/ "niebo" |
|||||||||
| zayla
/'zajla/ |
šzeła /'ʒeɫɐ/ |
railå
/ræi̯ˈlɔ̞/ |
ziel
/ʒi̯ɛl/ |
žež /ʒɛʒ/ "gwiazda" |
|||||||||
| gauda
/'gawda/ |
kota /'kotɐ/ |
gauzå
/kæʉ̯ˈt͡sɔ̞/ |
crot
/kʀɔt/ |
god /gɔd/ "dzień" |
|||||||||
| baylar
/'bajlar/ |
pełaslo /'peɫɐslo/ |
bailår
/pæi̯ˈlɔ̞r/ |
pfelel
/'p͡fɛləl/ |
bež /bɛʒ/ "noc" |
|||||||||
| raawwiya
/'ra:w:ija/ |
oslěwawija /'oslɛwawijɐ/ |
rawejå
/ræˈɣʷejɔ̞/ |
ruocia
/ru̯ɔt͡ʃi̯a/ |
Davža /daʋʒa/ "najwyższy bóg religji naskiej" |
|||||||||
| aaħura
/'a:ħura/ |
ěxusla /'ɛk͡xuslɐ/ |
aʀurå /æˈʀʉrɔ̞/ |
hora /'xɔra/ |
janda /janda/ "bóg" |
|||||||||
| aaħrriim
/'a:ħr:i:m/ |
ěxraim /'ɛk͡xraɪ̯m/ |
ʀarrim
/ʀæˈrːim/ |
arin
/'arɪ̃/ |
jam /jam/ "demon" |
|||||||||
| yinmadh
/'jinmað/ |
inmað /'inmɐð/ |
jenmåd
/jenˈmɔ̞t/ |
imbaz
/'ɪ̃baʒ/ |
žim /ʒim/ "miesiąc, księżyc" |
|||||||||
| ghaabii
/'ɣa:bi:/ |
gěpai /'ɣɛpaɪ̯/ |
nnabi
/nːæˈpi/ |
crabî
/kʀa'bi/ |
mab /mab/ "słońce" |
|||||||||
| aab
/'a:b/ |
ěp /'ɛp/ |
ab
/ˈæp/ |
vop
/vɔp/ |
- | |||||||||
| katara
/'katara/ |
chasasla /'xɐsɐslɐ/ |
kåcårå
/kʰɔ̞ˈt͡sʰɔ̞rɔ̞/ |
gatôl
/ga'tɔl/ |
kada /kada/ "woda" |
|||||||||
| faatraa
/'fa:tra:/ |
pfěslě /'p͡fɛslɛ/ |
facra
/fæt͡sʰˈræ/ |
vodra
/'vɔdra/ |
qad /ʔad/ "ogień" |
|||||||||
| dhurqagh
/'ðurqaɣ/ |
ðuslokhag /'ðusloχɐɣ/ |
durckåŋ
/tʉrˈkːɔ̞ŋ/ |
vzúraquo
/vzu'rakʷɔ/ |
zuk /zuk/ "wiatr" |
|||||||||
| qurran
/'qur:an/ |
khuran /'χuɾɐn/ |
chorrån
/xoˈrːɔ̞n/ |
quorân
/kʷɔ'rã/ |
kun /kun/ "burza" |
Zaimki osobowe
| Protogamajski | Zongepajcki | Prachamski | Onski | Baukut | Prakszapszański | Protohawwajski | Pranaumowski | Czyrejski | język 9 | Naski | język 11 | język 12 | język 13 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ghau
/'ɣaw/ |
go
/'ɣo/ |
qo
/xɔ/ |
nnau
/ˈnːæʉ̯/ |
go /gɔ/ "ja" |
mo /mɔ/ "ja" |
||||||||
| lii
/'liː/ |
łai
/'ɫɐɪ̯/ |
ley
/leɪ̯/ |
li
/ˈli/ |
lí /'ʝi/ "ty" |
žea /ʒɛa/ "ty" |
||||||||
| dhilii
/'ðiliː/ |
– | – | deli
/deˈli/ |
vzil /vʒɪl/ "Ty" |
- | ||||||||
| pay
/'paj/ |
pe[4]
/'pe/ |
be[5]
/pɛ/ |
pai
/ˈpʰæi̯/ |
pe /pɛ/ "ona", "on" |
pe /pɛ/ "on, ona" |
||||||||
| dhipay
/'ðipaj/ |
– | – | depai
/teˈpʰæi̯/ |
– | - | ||||||||
| zifayya
/'zifajːa/ |
šzipfajěja
/'ʒipfɐjɛjɐ/ |
zifeya
/ˈsɪvɛja/ |
refåjjå
/reˈɔ̞jːɔ̞/ |
ziasie /'ʒaʃɛ/ "my oba" |
- | ||||||||
| uuruyya
/'uːrujːa/ |
ujěja [6]
/'ujɛjɐ/ |
– | – | urie /'ɯrjɛ/ "wy dwa" |
- | ||||||||
| zifa
/'zifa/ |
šzipfa
/'ʒipfɐ/ |
zifa
/ˈsɪva/ |
rejå
/reˈjɔ̞/ |
zias /ʒaʃ/ "my" |
žiq /ʒiʔ/ "my" |
||||||||
| uur
/'uːr/ |
auslo
/'aʊ̯slo/ |
owr
/oʊ̯l/ |
ur
/ˈʉr/ |
úl /ul/ "wy" |
voad /ʋɔad/ "wy" |
||||||||
| dhinuur
/'ðinuːr/ |
– | – | dur
/ˈtʉr/ |
vzílul /'vʒilɯl/ "Wy" |
- | ||||||||
| qa
/'qa/ |
kha, khado
/'χɐ/, /'χɐdo/ |
kka
/kːa/ |
chå
/ˈxɔ̞/ |
qua /kʷa/ "oni", "one" |
ka ka/ "oni, one" |
||||||||
| dhiqa
/'ðiqa/ |
– | – | dechå
/teˈxɔ̞/ |
– | - |
Liczebniki
| Protogamajski | Zongepajcki | Prachamski | Onski | Baukut | Prakszapszański | Protohawwajski | Pranaumowski | Czyrejski | język 9 | Naski | język 11 | język 12 | język 13 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| hazru /'hazru/ |
haszsolu /'hɐzsolu/ |
arru /ˈarːʊ/ |
ğour /ˈɣowɾ/ |
hae /hae/ |
hazrë /hazrə/ |
hårro /hɔ̞ˈrːo/ |
asl /asl/ |
qaž /ʔaʒ/ "jeden" |
|||||
| pharu /'θaru/ |
zaslu /'t͡sɐslu/ |
łaru /ˈɬʰarʊ/ |
þor /'θɔɾ/ |
tha /θa/ |
farë /ɸarə/ |
tåro /tʰɔ̞ˈro/ |
psol /psɔl/ |
sad /sad/ "dwa" |
|||||
| dhinnu /'ðin:u/ |
džidu /'d͡ʒidu/ |
cīnu /ˈɬiːnʊ/ |
ðęn /ˈðew̃n/ |
dhi /ðɨ/ |
vinnë /βinːə/ |
denno /teˈno/ |
vzinz /vʒɪ̃ʒ/ |
zin /zin/ "trzy" |
|||||
| aasau /'a:saw/ |
ězo /'ɛt͡so/ |
oso /ˈɔzʱɔ/ |
azau /'azau/ |
ose /ˈose/ |
oso /oso/ |
asau /æˈsæʉ̯/ |
osô /ɔ'sɔ/ |
jaš /jaʃ/ "cztery" |
|||||
| kargha /kar'ɣa/ |
chasloga /'xɐsloɣɐ/ |
kalqa /kʰalˈɣa/ |
krhai /krʔaj/ |
kigu /ˈkɨɣʉ/ |
karhë /karɣə/ |
kårnnå /kɔ̞rˈnːɔ̞/ |
garga /garga/ |
kam /kam/ "pięć" |
|||||
| niirra /ni:'r:a/ |
naira /'naɪ̯ɾɐ/ |
nēyra /neːɪˈra/ |
nrhai /'nrʔaj/ |
ne /ne/ |
nerrë /nerːə/ |
nirrå /niˈrːɔ̞/ |
nir /nir/ |
near /nɛar/ "sześć" |
|||||
| saugh /'sawɣ/ |
zog /'t͡soɣ/ |
soq /sʰɔk̚/ |
sauh /'sawʔ/ |
sao /sao/ |
soch /sox/ |
sauŋ /ˈsæʉ̯ŋ/ |
zo /zɔ/ |
šom /sɔm/ "siedem" |
|||||
| wayr /'wajr/ |
weslo /'weslo/ |
wer /ˈwɛl/ |
wair /'wajɾ/ |
wae /wae/ |
wer /wer/ |
vair /ˈʋæi̯r/ |
vel /vɛl/ |
ved /ʋɛd/ "osiem" |
|||||
| baalla /'ba:l:a/ |
pěla /'pɛlɐ/ |
bōla /ˈpɔːla/ |
ball /'baʎ/ |
ƀer /bʰeɾ/ |
vollë /βolːə/ |
ballå /pæˈlːɔ̞/ |
bol /bɔl/ |
bal /bal/ "dziewięć" |
|||||
| abaagh /'aba:ɣ/ |
apěg /'ɐpɛɣ/ |
aboq /ˈabɔk̚/ |
avah /'avaʔ/ |
aƀe /ˈabʰe/ |
avoch /aβox/ |
åbaŋ /ɔ̞ˈpæŋ/ |
abo /abɔ/ |
am /am/ "dziesięć" |
|||||
| pharwi /'θarwi/ |
zaslowi /'t͡sɐslowi/ |
łarwi /ˈɬʰarwɪ/ |
tagu /ˈθaɣʉ/ |
tårve /tɔ̞rˈʋe/ |
psar /psar/ |
sav /saʋ/ "dwadzieścia" |
|||||||
| karghawwa
/kar.ɣa'w:a/ |
chaslogawawa /'xɐsloɣɐwɐwɐ/ |
kalqwa /kʰalˈɣwa/ |
kigao /ˈkɨɣao/ |
kårnnåwå
/kʰɔ̞rˈnːɔ̞ɣʷɔ̞/ |
gargo
/'gargɔ/ |
kav /kaʋ/ "pięćdziesiąt" |
|||||||
| saughiw
/'sawɣiw/ "siedemdziesiąt" |
zosziw /'t͡soziw/ |
soqiw /ˈsʰɔɣɪʊ̯/ |
saogu /ˈsaoɣʉ/ |
saukŋev
/sæʉ̯ˈk͡ŋeʋ/ "siedemdziesiąt" |
zogiv
/zɔgiv/ "siedemdziesiąt" |
sov /sɔʋ/ "siedemdziesiąt" |
|||||||
| phaafyar /'θa:fjar/ |
zěpfjaslo /'t͡sɛp͡fjɐslo/ |
łovyar /ˈɬʰɔvjal/ |
fef /fef/ |
tafjår /tʰæfˈjɔ̞r/ |
psofel /'psɔfəl/ |
saž /saʒ/ "sto" |
|||||||
| ħahtaphaafyar
/ħahta'θa:fjar/ "tysiąc"[7] |
– | atovyar /ˈadʱɔvjal/ |
hahfef /ˈhahfef/ |
ʀåhcåtafjår /ʀɔ̞ht͡sʰɔ̞tʰæfˈjɔ̞r/ |
adapsofel /ada'psɔfəl/ |
masaž /masaʒ/ "tysiąc" |
Przypisy
- ↑ dosłownie wielki ojciec
- ↑ dosłownie wielka matka
- ↑ okrutnik
- ↑ w zaimku tym dochodzi do nieregularności, ponieważ nie doszło do zmiany *p > f. Możliwe również, że był regionalizm bay, który dał obecną formę
- ↑ w zaimku tym występuje nieregularny brak przydechu, por. zongepajckie pe
- ↑ nieregularne skrócenie
- ↑ dosłownie wielkie sto