Polska Językotwórcza Sztafeta VII/sualewoŋgo

Saroó-kwéce-jía małaû gaâ lɛsiâ

Saroó-kwéce-jía małaû gaâ lɛsiâ ayâ sałuaŋwâ. wa-lɛsiá wa-saŋgwâ eroè lɛ-tanî. Dɔ́sɛkɔ-mɛ mbásiilegama mbiló mbululagamâ lɛsiâ, mbátu diakâ lɛ-dɛdɛ̂, mbátu jijî ledeê, mbahokoŋwà nimó ndára. Samilî gaâ cewotâ ndára wa-akà-baká lɛ-saŋgwâ.

Samanô dɔ́sɛkɔ-mɛ mbárocime gaâ jejeŋê pána gaâ makwɛnɛ̂, mbakwoé-ŋgáima gaâ gɛɛyî-gɛ.  Dɔ́sɛkɔ mbusimà lɛ̀ɛga lɛ́-tɔmbɛ yàla wa-sañijinî lɛ-páaŋga bínosimiñji – ɛ́kaikai akà – lɛkaù wa-sáceme wa-sałasî wa-lɛsiâ gaâ hára.

Gramatyka

Co do fonologii, istotne jest, że język posiada 5 konturów tonalnych, oznaczanych w sposób następujący:

• 1 - akut na 1. samogłosce
• 2 - akut na ostatniej samogłosce
• 3 - gravis na 1. samogłosce
• 4 - gravis na ostatniej samogłosce
• 5 - cyrkumfleks na ostatniej samogłosce

Przy dodaniu jakichkolwiek afiksów najczęściej kontur wyrazu jest zachowany (ale graficznie znaki akcentowe mogą rzecz jasna wędrować), choć są też afiksy, które powodują przetasowanie konturów wg określonych reguł

Występuje również ograniczona harmonia samogłoskowa (e, o vs ɛ, ɔ)

Szyk zdania - ogólnie determinowany pragmatycznie: temat~podmiot - czasownik - reszta

Rzeczownik: posiada liczbę poj. i mn.; jest 5 klas rzeczownikowych, niżej podawanych jako liczba w nawiasie

fraza rzeczownikowa: przydawka rzeczownikowa może być wyrażana przez proste zestawienie typu possessum - posiadacz; szyk rzeczownik - przymiotnik; język posiada przyimki i proklityki oraz poimki, ale jest ich zaledwie garść

Budowa czasownika:

przedrostek_zgodności_z_podmiotem-wersja-(N)-rdzeń-(strona)-(sufiks_andatywny)-(przeczenie)

wersja: afiks, najczęściej  -a- (oznacza że podmiot = agens) lub -u- (w dużym uproszczeniu, najczęsciej: podmiot = pacjens)

N - mutacja bądź prefiksacja występująca w niektórych stronach

strona - język posiada kilka stron kauzatywnych o różnym stopniu bezpośredniości, jak i strony aplikatywne, a także formę statywną na -si

przedrostki zgodności: klasa I nd-, klasa II mb-, klasa III m-, klasa IV kw-, klasa V ho-

Nie ma kategorii czasu. Aspekt dokonany tworzy się przez zmianę konturu tonalnego: 1 > 4; 3 > 5; 2 > 5; 5 > 3, 2, 5; 4 > 1, 2

Słowniczek

<> - infiks; jest dodawany przed ostatnią samogłoską rdzenia

° - kopiowana jest samogłoska z poprzedniej sylaby

• sa- prefiks tworzący m.in. rzeczowniki odczasownikowe (podobny do -nie, -cie w polskim) oraz rzeczowniki od części przymiotników (-ość, -ota)
• roó kwéce – szyć
• małaû – po wewnętrznej/spodniej stronie
• -jía – sufiks oznaczający dodawanie czegoś, np. mbulâ – robi, mbulâ-jía – dorabia
• lɛ/le – klityka poprzedzająca przydawkę rzeczownikową i wiele przymiotników
• lɛsiá, PL lɛsiâ – zasłona, kotara
• ayâ – zaimek 3sg; X ayâ Y – X jest Y
• sałuaŋwâ (2) – coś łatwego, łatwość
• wa – proklityka: z, mając(y), o (np. długich rzęsach)
• saŋgwâ (2) – materiał
• lɛ-tanî – 1. suchy 2. wątły
• e/ɛ- – prefiks tworzący wiele przymiotników; doczepiony do czasownika (zastępuje przedrostki zgodności i wersji) tłumaczy się przez zdanie podrzędnie lub imiesłów przymiotnikowy
• roè – 1. inny niż 2. nie jest
• … inî – bez; zaprzecza przymiotniki
• gaâ - przyimek, wprowadza zwykle lokalizację, tymczasową cechę, czas
• dɔ́sɛkɔ (2) – łata
• síe - wziąć
• ulâ - robić, czynić (nieregularny; mb- + a + ulâ > mbulâ)
• <°l>-gama - kauzatyw adiutatywny; pomagać (coś robić)
• ásima - znajdować (po przedr. wersji I samogłoska się traci)
• lɛ̀ɛga - trudno
• -́tu - dawać
• diakâ - życie
• lɛ dɛdɛ̂ - godny, cnotliwy, dobry
• jijî - sen
• ledeê - zdrowy
• hokoŋwà - chronić
• nimó - zatrzymywać, powstrzymywać (tu w składzie czasownika seryjnego: przed, od)
• ndára - słońce
• samilî - zdolność, umiejętność, bycie w stanie (gaâ ... (czyja?) wa-... (do czego?)); umie, może ... (w języku tym występują konstrukcje trochę podobne do pol. rzeczownikoczasowników jak żal, szkoda)
• cewotâ - tu: promienie
• áka bakâ  - uszkadzać
• manô - gruby
• mɛ/me - enklityka: wykładnik tematu
• gɛ/je - enklityka: wykładnik focusu
• gaâ jejeŋê - dokładnie, precyzyjnie
• pána, PL páaŋga  (I) - dom
• lɛ-tɔ́́mbɛ - według, zgodnie
• róce - zmieniać się
• makwɛnɛ̂ (III) - noc
• kwoé ngáa - rozpadać się
• gɛɛyî - podłoga
• yàla (wa) - wiedza (o)
• ñî - istnieć, być
• -g°ni (jini) - NEG
• bínosimi,  PL bínosimiñji - robotnik
• káikai (+ przymiotnik w formie orzecznikowej) - być naj...
• akâ, forma orzecznikowa akà - dobry, odpowiedni, przydatny
• lɛkaù wa - dlatego, bo; z powodu
• sáceme - konieczność, przymus, potrzeba; musi ...
• łasî - być jak, naśladować
• hára - okno
• <im> - CAUS
• mbiló - mięso (sic!)