Starożytna Ajdyniriana
Starożytna Ajdyniriana - okres w historii Ajdyniru, obejmujący okres od rozwinięcia się pierwszych cywilizacji w regionie, aż do wybuchu Férhan, który zakończył istnienie wielu cywilizacji.
Prehistoria
Zaczątki rolnictwa dotarły do ziem Ajdyniriany wzdłuż Morza Słonego dość wcześnie, bo około 50 tys. lat temu. Nie miały jednak charakteru intensywnego osadnictwa prehistorycznych rolników. Rolnictwo na tym obszarze rozwijało się drogą dyfuzji idei. W wyniku rozwinęło się wiele lokalnych społeczności, kontynuujących tradycje dawnych zbieraczy-łowców. Kultura rolniczo-zbieracka dominowała na obszarze Ajdyniriany aż do rozwinięcia się neolitu ceramicznego, i dalszego rozwoju technologii. Około 14 500 lat temu na terenie Ajdyniriany zaczęły się rozwijać pierwsze miasta.
Okres Archaiczny (5 500-4 500 p.n.e.)
Okres archaiczny rozpoczyna się wraz z budową pierwszych miast wzdłuż rzeki Ekarosji i zachodnich wybrzeży Jeziora Szmaragdowego. Rozwinęła się wtedy Kultura I, charakteryzująca się małymi miastami na planie kwadratu, prostokątu, (rzadziej koła), w którym ściany "figur" były długimi domami i budynkami gospodarskimi z pojedynczymi drzwiami skierowanymi do środka. W większych miastach ten schemat powtarzał się, to jest w jednym "kwadracie" mogły znajdować się kolejne. W centrum miasta budowano małą, zadaszoną świątynię. Cechą szczególną był wysoki podest, na którym stała. Mimo rozwoju miast przeważały małe wioski i osiedla. Stan ten zaczął zmieniać się w końcu okresu archaicznego, gdy rozwinęły się większe miasta, głównie porty rzeczne. Jednocześnie miasta Kultury I porzucały wcześniejszy plan miasta, i zaczęły rozwijać się w dość chaotyczny sposób, starały się jednak zachować wewnętrzny rynek na planie kwadratu wraz z centralną świątynią.
Okres Preklasyczny (4 500 - 3 250 p.n.e.)
Około 4 500 p.n.e. doszło do zdobycia delty Ekarosji przez inny lud, utożsamiany z późniejszymi Zaedrachami, oraz też części miast w górę rzeki. Rozpoczął się też okres rozwoju Kultury II. Do 4 250 roku p.n.e. doszło do pełnego zdominowania Kultury I przez Kulturę II. Część miast i osad z tego okresu została spalona lub zburzona. Nowe miasta posiadały już typową dla Kultury II ceramikę i zdobienia (odciski sznurów, a także specjalnych symetrycznych form). Kultura II zaczęła szybko ekspandować na dalsze terytoria, wzdłuż Jeziora Szmaragdowego, a także w górę Ekarosji. Rozwinął się system małych osad otoczonych wałami obronnymi, co świadczy o dużym niepokoju panującym w tych czasach. Jednocześnie, rozwinęło się wiele dużych miast wzdłuż wybrzeży Jeziora, jak i Ekarosji.
Za tym, że przedstawicielami Kultury II byli Zaedrachowie, świadczy ciągłość rozwoju Kultury II, aż do jej przekształcenia się w zaedraskie państwa-miasta późniejszego okresu.
Okres klasyczny (3 250-JESZCZE SIĘ NIE ZDECYDOWAŁEM p.n.e.)
W okresie klasycznym doszło do rozwoju trzech