Użytkownik:Hapana Mtu/Tyrakański
Język tyrakański (nazwa własna 語トゥラカネ), inaczej tarakański uproszczony lub tarakański-U - uproszczona wersja języka tarakańskiego~tarykańskiego dedykowana jasnemusfinksowi. Posiada uproszczoną gramatykę i pisownię oraz bardziej międzynarodowe słownictwo.
Zapis
W ramach uproszczenia język tyrakański zapisywany jest sylabariuszami japońskimi, w ramach umiędzynarodowienia używa się w nim też znaków sinojapońskich. Hiraganą zapisywane są słowa wspólne z nieuproszczonym językiem tara~ykańskim, katakana natomiast służy do zapisu słów znanych wyłącznie wariantowi uproszczonemu. Kany zostały dopasowane do fonologii języka tyrakańskiego: poniżej tabelka ilustrująca odpowiedniości między cyrylicą tarykańską a katakaną tyrakańską.
Końcowe samogłoski | Samodzielne samogłoski | К- | Г- | Ч- | З- | Ш- | Ђ- | Т- | Д- | Ћ- | Ӵ- | Ц- | Ж- | Н- | Х- | Б- | П- | С- | М- | Ј- | Р- | Л- | Ў- |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
-А | ア | カ | ガ | サ | ザ | シャ | ジャ | タ | ダ | チャ | ヂャ | ツァ | ヅァ | ナ | ハ | バ | パ | ファ | マ | ヤ | ラ | ラ゛ | ワ |
-І | イ | キ | ギ | セィ | ゼ | シ | ジ | ティ | ディ | チ | ヂ | ツィ | ヅィ | ニ | ヒ | ビ | ピ | フィ | ミ | イィ | リ | リ゛ | ヰ |
-Ы lub brak samogłoski | ウ | ク | グ | ス | ズ | シュ | ジュ | トゥ | ドゥ | チュ | ヂュ | ツ | ヅ | ヌ | ホゥ | ブ | プ | フ | ム | ユ | ル゛ | ル | ウゥ |
-Е | エ | ケ | ゲ | セ | ゼ | シェ | ジェ | テ | デ | チェ | ヂェ | ツェ | ヅェ | ネ | ヘ | ベ | ペ | フェ | メ | イェ | レ | レ゛ | ヱ |
-У | オ | コ | ゴ | ソ | ゾ | ショ | ジョ | ト | ド | チョ | ヂョ | ツォ | ヅォ | ノ | ホ | ボ | ポ | フォ | モ | ヨ | ロ | ロ゛ | ヲ |
Ң | ン |
Uproszczenia w morfologii i składni
Liczba mnoga
Wykładnikiem liczby mnogiej jest sufiks ダ, po słowach zakończonych spółgłoską może pojawić się przed nim protetyczne ы, spółgłoska w sufiksie ulega też czasem postępowemu ubezdźwięcznieniu. Zmian tych dla uproszczenie nie zaznacza się w piśmie (pierwszej zresztą nie dałoby się zaznaczyć). Tarykańskie rozróżnienie liczby mnogiej ogólnej i poszczególnej zostało zlikwidowane. W tabeli poniżej przykłady.
L. pojedyncza | L. mnoga | Znaczenie l. poj. |
---|---|---|
語 ばはふ бахас, ル゛ラ лура, えぜる езер, ふめず смез, リ゛サヌ лічан | 語ダ ばはふダ бахасыда~бахаста, ル゛ラダ лурада, えぜるダ езер(ы)да, ふめずダ смез(ы)да, リ゛サヌダ лічан(ы)да | język (mowa lub narząd w starej bądź uproszczonej leksyce - zależnie od odczytania) |
パル゛マ палма | パル゛マダ палмада | palma (w uproszczonej leksyce) |
つぁる цар | つぁるダ цар(ы)да | cebula (leksyka tarykańska) |
Posiadanie
Wyraża się zawsze poprzez dopełniacz o wykładniku ゲ.
Sufigowanie postpozycji
Nie zachodzi.
Inkorporacja
Inkorporacja dopełnienia lub okolicznika do czasownika nie zachodzi.
Uniesamodzielnienie czasowników modalnych
Również nie zachodzi. Zawsze używa się wersji z łącznikiem.
Uproszczone lub/i umiędzynarodowione słownictwo
Na proces upraszczania i umiędzynarodowienia słownictwa tyrakańskiego składało się kilka taktyk:
- Zastępowanie słów tara~ykańskich słowami z powszechnie znanych języków naturalnych (takich jak arabski, łacina, arabski, greka, arabski, francuski, arabski, hindi, sanskryt czy arabski) oraz popularnych auxlangów (jak np. esperanto, budinos, slovio);
- Zapisywanie słów znakami sinojapońskimi (kanji);
- Likwidowanie drobnych niuansów znaczeniowych;
- Skracanie słów, uproszczenia wymowy;
- Regularniejsze słowotwórstwo.
Należy przy tym zauważyć, że uproszczone lub/i umiędzynarodowione (tyrakańskie) słowa współistnieją w języku ze swoimi "starymi" (tarykańskimi) odpowiednika, nie powodują wyparcia ich z języka. Na piśmie rozróżnieniu tych dwóch grup słownictwa służy zapis odpowiednią kaną (chyba, że używa się znaków sinojapońskich). Poniżej tabela z przykładami uproszczonego lub/i umiędzynarodowionego słownictwa.
Znaki | Słowo tarykańskie | Słowo tyrakańskie | Znaczenie | Etymologia i uwagi |
---|---|---|---|---|
語 | ばはふ бахас | ル゛ラ лура | język (mowa) | od arabskiego لغة |
語 | えぜる езер, ふめず смез | リ゛サヌ лічан | język (narząd) | od arabskiego لسان; język tarykański rozróżnia język wystawiony od schowanego, w wersji uproszczonej to rozróżnienie znika |
でごる゛ дегул | パル゛マ палма | palma | od łacińskiego palma | |
ゆれぬ јрен | レヌ рен | rycerz | uproszczenie fonetyczne; efektem ubocznym jest homofonia z tarykańskim れぬ рен 'rzeka' | |
川 | れぬ рен | ダリヤ даріја | rzeka | od perskiego دريا |
ぎぎつぁる гігіцар | ポカカドゥユマ пукакадјыма | czosnek | od budinoskiego fokakadjma | |
波蘭 | くれぬ へるいぇ крен херје | ボラ゛ヌダ буланда | Polska | od arabskiego بولندا |
電気 | ぴかす пікач | エレ゛クツロ елекытыру | prąd elektryczny | od starogreckiego ἤλεκτρον |
大学 | もとぅられじ мутрареж | ジァミラ жаміра | uniwersytet, uczelnia | od arabskiego جامعة |
先生 | もとぅらる мутрар | ゴロ гуру | wykładowca | od sanskryckiego गुरु |
話 | ぐら゛とぅ -глад- | スピケヌ -чыпікен- | mówić | od volapückiego spikön |
Próbki tekstowe
Judyta
- Polski: Ta piękna dziewczyna nazywa się Judyta. Jej piękne, błękitne oczy skrywają wielką tajemnicę, tajemnicę tak straszną, że zagraża ona porządkowi świata. Serce Judyty jest złe: ona nie wierzy w Boga.
- Tarykański: діызеба Ўакабу загареңет Јудіт. ўантыра Ђалла зангаре, жађўе даде јун јаӴўехаж кубўе, јаӴыхыж іјде кўе, ўаыдајнабр јаНуј ытас Прат. ыра Харц даде Јудіт себале, хажжера јун пріДыр.
- Tyrakański: あら 名前ゲ女美とぅれうぅ Judyta. わハイダ 目ダ美青ゲ彼女 や謎大, ヤ謎恐怖 け, わあぶら わあだゆな や秩序ゲ世界. あら 心ゲJudyta 悪, あはピダ 彼女 ぷりﷲ~DEUS~יהוה.