Tekst źródłowy strony Logiczny język

{{język
| kolor = #FFFF00
| nazwa = logiczny język
| nazwa własna = lok/LOK/KOL
| alfabet u = łaciński, własny
| typologia u = SOV, OSV
| faktycznie = tak
| twórca f = [[Użytkownik:BartekChom|BartekChom]]
| rok f = 2008 lub wcześniej
| cel f = 
| wersja f =
| państwa f = docelowo cały świat
| regiony f =
| mniejszość f =
| mówiący f = ok. 1
| klasyfikacja f = języki sztuczne
* logiczne i filozoficzne
** '''logiczny język'''
| kraje f = 
| pomocniczy f = docelowo cały świat
| regulowany f = aŭtora
| conlanger1 f = lok
| conlanger2 f = 
| symbol f = 
| symbol jaki f = 
| tekst jaki =
| tekst u = 
| transliteracja = 
}}
'''Logiczny język''' to język, a właściwie grupa języków, stworzony przez [[Użytkownik:BartekChom|BartkaChoma]]. Powstał początkowo bez wiedzy o innych projektach tego typu, jak [http://pl.wikipedia.org/wiki/Lojban lojban], czy [[logsan]]. Wyróżnia się traktowaniem wielu wyrazów jak funkcji i szykiem, wzorowanym na niemieckim, w którym nadrzędny wyraz znajduje się na końcu.

==Odmiany==
Istnieją trzy typy, w zależności od stopnia sformalizowania. Poza tym słownictwo jest brane żywcem z określonego języka (zwłaszcza w pierwszym wariancie), chociaż potem traktowane dosyć brutalnie.

{|border
!1!!2!!3!!źródło słownictwa
|-
||pollok||POLILOK||KOL POL||język polski
|-
||espelok||LESPELOK||KOL SPER||esperanto
|-
||deulok||DOJLOK||KOL DOJ||język niemiecki
|-
||englok||LINILOK||KOL GIN||język angielski
|-
||sanlok||NASLOK||KOL SAN||logsan
|-
||niholok||NIHOLOK||KOL PIN||język japoński
|-
||quenlok||CWENILOC||COL CEN||quenya
|-
||руслок||РУСЛОК||КОЛ СУР||język rosyjski
|-
||magyalok||MAGALOK||KOL GAM||język węgierski
|}

#język pisany (wyrazy można oddzielać po prostu spacją), małe litery
#wielkie litery, wyraz zaczyna się i kończy półspółgłoską (nie półsamogłoską) lub spółgłoską zwartą, nie kończy dźwięcznym obstruantem (dostosowanie do asymilacji), takie głoski nie mogą się powtarzać w środku, grupy obstruantów muszą być zgodne pod względem dźwięczności (H jest bezdźwięczne, ale przed dźwięcznymi może być dźwięczne)
#wielkie litery, wyraz składa się z jednej sylaby o budowie ABC
#: A: obstruant (bez H) lub ich grupa - B: samogłoska - C: czasem półspółgłoska, półsamogłoska lub H (zawsze dla wyrazów, które nie są funkcjami)

24 litery. Zapis nieco różny dla różnych wariantów (tak samo w grupie 3):
{|border
||POLILOK||I||E||A||O||U||P||T||K||B||D||G||F||S||C||W||Z||X||H||L||R||M||N||Q||J
|-
||LESPELOK||I||E||A||O||U||P||T||K||B||D||G||F||S||C||'''V'''||Z||X||H||L||R||M||N||Q||J
|-
||DOJLOK||I||E||A||O||U||P||T||K||B||D||G||F||'''Z'''||C||W||'''S'''||X||H||L||R||M||N||Q||J
|-
||LINILOK||I||E||A||O||U||P||T||K||B||D||G||F||S||C||'''V'''||Z||'''J'''||H||L||R||M||N||'''W'''||'''Y'''
|-
||NASLOK||I||E||A||O||U||T||T||K||B||D||G||F||S||C||'''V'''||Z||'''J'''||H||L||R||M||N||'''W'''|||'''Y'''
|-
||NIHOLOK||I||E||A||O||U||P||T||K||B||D||G||F||S||C||'''V'''||Z||'''J'''||H||L||R||M||N||'''W'''||'''Y'''
|-
||CWENILOK||I||E||A||O||U||P||T||'''C'''||B||D||G||F||S||'''X'''||'''V'''||Z||'''J'''||H||L||R||M||N||'''W'''||'''Y'''
|-
||РУСЛОК||И||Е||А||О||У||П||Т||К||Б||Д||Г||Ф||С||Ш||В||З||Ж||Х||Л||Р||М||Н||Ю||Й
|-
||MAGALOK||I||E||A||O||U||P||T||K||B||D||G||F||'''C'''||'''S'''||'''V'''||Z||X||H||L||R||M||N||Q||J
|-
||polski odpowiednik||i||e||a||o||u||p||t||k||b||d||g||f||s||'''sz'''||w||z||'''ż'''||h||l||r||m||n||'''ł'''||j
|}

Dobór głosek oparty na esperanto.

Najbardziej zaawansowane są pollok i POLILOK. Docelowa forma to espelok lub KOL SPER. Warianty niemiecki i angielski oraz inne to raczej zabawa, zwłaszcza, że nie lubię angielskiego. Warianty logsan to dostosowanie do tutejszych warunków.

Nowa wersja LOK POL - słowa o budowie po prostu CVC, na końcu nie ma dźwięcznych obstruentów. BA BAM to jedna z możliwych nazw wariantu z własnym słownictwem.

Pollok ma warianty - słowa mogą być w pełnej formie albo możliwie skrócone. Można też skracać funkcje, ale nie zwykłe słowa.

==Alfabet==
[[Grafika:Logiczny język alfabet.jpg|300px|thumb|Logiczny alfabet i POLILOKowy odpowiednik wg<br>
(prawa) cech głosek<br>
(lewa) wyglądu liter (wg cech po przekątnej)]]
Poza alfabetem łacińskim w różnych wariantach można używać specjalnego alfabetu. Powinien zapewniać dobrą czytelność dzięki zróżnicowanej wielkości liter.

==Fonetyka==
W wariancie 3. grupy obstruentów, samogłoski i półspółgłoski (nieco umowna klasyfikacja).

 '''  T ST TC S'''         0
 '''P '''P SP PC F    I    L
 '''T '''T ST TC S    E    R
 '''K '''K SK KC C    A    M
 '''B '''B ZB BX W    O    N
 '''D '''D ZD DX Z    U    H
 '''G '''G ZP GX X         J
                     Q

Przykład (odchylenie statystyczne - 24 różne grupy w 24 słowach, brak znaczenia)
: PI STEL KCAR WOM ZUN BXIH SKAJ TI KOR ZBEN DXUJ XAQ GXIL ZDUM BOJ DAL ZGON GEH FIL SER PCAJ SPOQ TCU CIR
: /pi stel kszar wom zun bżih skaj ti kor zben dżuj żaŭ gżil zdum boj dal zgon geh fil ser pszaj spoŭ czu szir/

===pollok===
Pollok czyta się jak polski, przy czym
* <ł> oznacza /ɫ/ lub /w/
* <h> oznacza /ɦ/ lub /x/, ewentualnie /ɣ/ (w rodzinach "hacz", "aha" i "hor" - /h/)
* <ŭ> oznacza /w/
* <#> oznacza /ʘ/ (mlask wargowy, czyli cmoknięcie)
* <!> oznacza /ǀ ~ ǁ ~ ǃ/ (mlask przedniojęzykowy, czyli kląśnięcie)
* <ǂ> oznacza /ǂ/ (mlask podniebienny, czyli mlaśnięcie)
* <ɣ> oznacza /ɣ/

Jest dopuszczalny zapis z tyldami typu "Za~z~o~l~c g~e~sl~a ja~x~n.", <ɣ> to <~h>, <ŭ> to <~u>, <ǂ> to <~!>.

Takie słowa jak "wlk" i "dzmto" mają spółgłoski zgłoskotwórcze.

==Gramatyka==
Przymiotniki są czasownikami (zainspirowane częściowo japońskim), a co więcej, czasowniki są rzeczownikami. Mianownik i podmiot nie są raczej wyróżnione. Mianownik i biernik nie mieszają się z dopełniaczem, w przeciwieństwie do polskiego (chłopiec gotuje - chłopca gotowanie, gotuję zupę - zupy gotowanie) i chyba innych indoeuropejskich. 

Przyimki są funkcjami dwuargumentowymi, częściowo jednoargumentowymi, jak słowotwórstwo. Spójniki bywają funkcjami dwuargumentowymi lub niezależnymi zdaniami

{| border
!|pollok||deulok||espelok||quenlok||руслок||englok||niholok||opis
|-
!colspan=8|tryby - funkcje 1-argumentowe, wynikiem ma być prawda - proste ("szesz" i pochodne)
|-
||prawdą, esz, szesz||est||as||ya||эш, шеш||am||masu||tryb oznajmujący; w zasadzie można pominąć (chyba że np. przed spójnikami użytymi matematycznie), ale to nieco zmniejsza kontrolę błędów (zob. "pragma# szesz", domyślnie brak oznacza "siesz")
|-
||czy||ob||cxu||ma||ли||whether||ka||="szesz czyż"
|-
||nech|| || || || || || ||tryb rozkazujący, ="szesz zaj", oznacza, że mówiący chce, żeby coś było prawdą, czyli rzadko jest uzasadniony, chyba że z jawnym "ten"
|-
||oby|| || || || || || ||="szesz obyż"
|-
||uwaga, wak||o||ho||a|| ||oh|| ||wołacz, ="szesz wakż"
|-
||dzym|| || || || || || ||="szesz dzmy"
|-
||oż|| || || || || || ||niezadowolenie z czegoś, ="szesz oże" - 'niech gęś kopnie', por. "ożeż"
|-
||czasna|| || || || || || ||="szesz tun naw ... gdy coś"
|-
!colspan=8|tryby - funkcje 1-argumentowe, wynikiem ma być prawda - złożone
|-
||szensz|| || || || || || ||~="szesz wong"
|-
||szersz|| || || || || || ||~="szesz wter"
|-
||szepsz|| || || || || || ||~="szesz wpot"
|-
||szeksz|| || || || || || ||~="szesz wkoł"
|-
||siesz|| || || || || || ||~="szesz ten"
|-
||siensz|| || || || || || ||~="siesz wong"
|-
||siersz|| || || || || || ||~="siesz wter"
|-
||siepsz|| || || || || || ||~="siesz wpot"
|-
||sieksz|| || || || || || ||~="siesz wkoł"
|-
||sieś, $|| || || || || || ||~="szesz ten wyś", np. "$ i " sieś ' " $ '" (tak? ale jak to czytać)
|-
||sienś|| || || || || || ||~="sieś wong"
|-
||sierś|| || || || || || ||~="sieś wter"
|-
||siepś|| || || || || || ||~="sieś wpot"
|-
||siekś|| || || || || || ||~="sieś wkoł"
|-
||czyn|| || || || || || ||~="czy wong"
|-
||czyr|| || || || || || ||~="czy wter"
|-
||czyp|| || || || || || ||~="czy wpot"
|-
||czyk|| || || || || || ||~="czy wkoł"
|-
||ci|| || || || || || ||~="czy ten"
|-
||cin|| || || || || || ||~="ci wong"
|-
||cir|| || || || || || ||~="ci wter"
|-
||cip|| || || || || || ||~="ci wpot"
|-
||cik|| || || || || || ||~="ci wkoł"
|-
||nench, nen|| || || || || || ||~="nech wong"
|-
||nerch, ner|| || || || || || ||~="nech wter"
|-
||nepch, nep|| || || || || || ||~="nech wpot"
|-
||nekch, nek|| || || || || || ||~="nech wkoł"
|-
||niech||sei||u||á||пусть||let ?|| ||~="nech ten", tryb rozkazujący, często się przydaje choćby żeby zaznaczyć, że chodzi o najbliższą przyszłość, a nie dowolny czas
|-
||niench, nien|| || || || || || ||~="niech wong"
|-
||nierch, nier|| || || || || || ||~="niech wter"
|-
||niepch, niep|| || || || || || ||~="niech wpot"
|-
||niekch, niek|| || || || || || ||~="niech wkoł"
|-
||nent|| || || || || || ||~="nen tor" ("nen wor")
|-
||nert|| || || || || || ||~="ner tor" ("ner wor")
|-
||nept|| || || || || || ||~="nep tor" ("nep wor")
|-
||nekt|| || || || || || ||~="nek tor" ("nek wor")
|-
||niecht|| || || || || || ||~="niech tor" ("niech wor") czyli ~="nech ten ta ty", ale może też dotyczyć "wor"/"wy", przyda się w praktyce
|-
||nient|| || || || || || ||~="nien tor" ("nien wor")
|-
||niert|| || || || || || ||~="nier tor" ("nier wor")
|-
||niept|| || || || || || ||~="niep tor" ("niep wor")
|-
||niekt|| || || || || || ||~="niek tor" ("niek wor")
|-
||dzyn|| || || || || || ||~="dzym wong"
|-
||dzyrm|| || || || || || ||~="dzym wter"
|-
||dzymp|| || || || || || ||~="dzym wpot"
|-
||dzymk|| || || || || || ||~="dzym wkoł"
|-
!colspan=8|słowotwórstwo - funkcje 1-argumentowe
|-
||ek||chen||et|| ||ок||lil|| ||-ek (zdrobnienie)
|-
||isko, jsko, sko|| ||aĉ|| || || || ||zgrubienie
|-
||ka||inn||in||e||ка|| || ||-ka (rodzaj żeński)
|-
||er, ur|| ||virs||o|| || || ||rodzaj męski
|-
||ę|| ||id|| ||ёнок, ёнк|| || ||dziecko, młode, np. "ę piesk" - 'szczenię' (może jednak "ęk piesk"?), "ka ę król" - 'królewna'
|-
||ęk|| || || || || || ||~="je ę coś", np. "ęk acz piecz" - 'kucharczyk'
|-
||owa|| || || || || || ||małżonek
|-
||dina|| || || ||дина||na|| ||diunowe 'na-', następca
|-
||em|| || || || || || ||~="jes je ... li", "zacz em gaz" - 'staje się gazem, paruje' (por. "par", "uj par"), ?uwaga: rzeczownik jest, a z "hacz em" już kiedykolwiek, zob. "je", "jer"
|-
||ący, ɣąc, ncy|| || || || || || ||bycie z natury wykonawcą czynności, ~="nąc ba"
|-
||alący, ląc|| || || || || || ||zdolność, np. "ląc widź" - 'widzący (nie niewidomy)', "ląc leć" - 'latający', (?) ~="jes kia może ... li"
|-
||ące, nce|| || || || || || ||bycie z natury czymś, co wykonuje daną czynność, np. "szesz ta kasztan nce kłuj" - 'kasztan jest kłujący', "kia nce oj śmiech coś" - 'coś śmiesznego'
|-
||hacz|| || || || || || ||skrót od "kia ... coś" albo "hnacz ba", jakby przeciwieństwo "em", ale chyba się do końca nie równoważy
|-
||lacz|| || || || || || ||skrót od "kia ... ludź" albo "lnacz ba"
|-
||acz||er|| || || ||er|| ||zawodowy wykonawca czynności, np. "acz kop" - 'kopacz', "acz kradź" - 'złodziej'; chyba skrót od "je ludź nacz ba", "lacz ący" i od "kia ący ... ludź"
|-
||adło, dło|| || || || || || ||narzędzie, np. "dło kop" - 'łopata', "dło odź pestk" - 'drylownica (łyżeczka)'; blisko "je żad mszyn nacz bą"
|-
||<del>arka</del> rka||<del>sanlage</del> slage|| || || || || ||maszyna robiąca coś z ręcznym napędem, np. "rka odź pestk" - 'drylownica (maszynka)'; razem z "ark" blisko "je mszyn nacz bą"
|-
||<del>arka</del> ark||<del>sanlage</del> sanlag|| || || || || ||maszyna robiąca coś samodzielnie, np. "ark kop" - koparka, "ark oj zacz bez ny wod" - 'suszarka (np. do włosów)'; razem z "rka" blisko "je mszyn nacz bą"
|-
||<del>trak</del>|| || || || || || ||<del>część ciała coś robiąca, np. "trak widź" - 'oko', "trak słysz" - 'ucho', "trak krocz" - 'noga', "trak trzym"?"krak łap" - 'ręka'; blisko "zon ciał nacz bą"</del>
|-
||<del>krak</del>|| || || || || || ||<del>część maszyny, przedmiotu coś robiąca, np. "krak jedź" - 'koło/(?)płoza/...', "krak stój" - 'noga (mebla)'; blisko "zon mszyn/rzeczk nacz bą"</del>
|-
||krak|| || || || || || ||część coś robiąca, np. "krak widź" - 'oko', "krak słysz" - 'ucho', "krak krocz" - 'noga', "krak trzym"?"krak łap" - 'ręka', "krak leć" - 'skrzydło', "krak jedź" - 'koło/(?)płoza/...', "krak stój" - 'noga (mebla)'; blisko "je ten część nacz bą", por. "nukr"
|-
||idło, idł, jdło|| || || || || || ||coś używane, zużywane, np. "jdło myj" - 'mydło', może "jdło oj ej zdrow" - 'lekarstwo'; blisko "nacz jtą !" ("nacz jbą"?)
|-
||henie, heń|| || || || || || ||skrót od "kę ... coś" albo "hnacz bę"
|-
||lenie, leń|| || || || || || ||skrót od "kę ... ludź" albo "lnacz bę", 'leń' to "acz bez ny prac"
|-
||enie, eń|| || || || || || ||coś, co służy do tego, żeby coś z tym robić, np. "eń żre" - 'jedzenie'; skrót od "nacz bę"; też to, co powstaje: "eń maluj" - 'obraz, malunek' (a może to 'temat obrazu' albo 'pomalowana np. ściana' lub 'ściana do pomalowania'; por. "obraz")
|-
||alny, lny||bar||ebl|| ||им||able|| ||nadaje się do czegoś, np. "alny żre" - 'jadalny', (?) ~="jes kę może ... li"
|-
||arnia, arń, rnia|| || || || || || ||budynek na przedmiot lub czynność, np. "rnia piecz" - 'piekarnia', "rnia rower" - 'rowerownia', materiał do stwierdzania oczywistości typu "szesz w rnia gotuj gotuj", (?)~="je pomieszcz nacz w !"~="naw ... pomieszcz"
|-
||iszcze, iszcz, szcze||splatz|| || || || || ||miejsce na przedmiot lub czynność, np. "szcze parkuje" - 'parking', (?)~="kia duż nacz w na !" (ale nie chodzi tylko o rozmiar)
|-
||ica, ic, jca, ca|| || || || || || ||naczynie na coś, np. "jca cuk" - 'cukiernica', "je jca but wór" - 'worek na buty', (?)~="je rzeczk nacz w !"~="naw ... rzeczk"
|-
||nik|| || || || || || ||pojemnik, coś na czym coś jest, np. "nik zacz bez ny wod" - 'suszarka (np. do naczyń lub do ubrań)', "nik ta naczyń zacz bez ny wod" - 'suszarka do naczyń', (?)~="kia bez duż nacz w na !" (ale nie chodzi tylko o rozmiar)
|-
||nrag, nubr|| || || || || || ||ubranie (na część ciała (np. "nubr głow"~="czap" itp.) czy jakąś istotę (np. "nubr coś", "nubr czło", "nubr ludź", "nubr piesk", "nubr końk", "nubr ka ludź", "nubr er ludź", "nubr ę ludź")), też "je nubr piesk nubr głow"~="nubr zon piesk głow"~'czapka dla psa', (???)~="nacz w ubren !", por. "ubr"
|-
||knrag, nubrk, nukr|| || || || || || ||część ubrania na część ciała, por. "krak"
|-
||biżuteria, biżu|| || || || || || ||biżuteria (na część ciała czy jakąś istotę), "biżu coś"="biżuk"
|-
||zbroja, zbroj|| || || || || || ||zbroja (na część ciała czy jakąś istotę), "zbroj coś"="zbrojk"
|-
||owiec, owc|| || || || || || ||człowiek w jakiś sposób związany z miejscem, pracą: "owc hotel" - 'hotelarz', "owc policja" - 'policjant', "owc metro" - 'pracownik metra', "owc fizyka" - 'fizyk'
|-
||anin, nan <del>nin</del>||ere|| || ||анин||anr|| ||mieszkaniec kraju, np. "nan Polska"
|-
||stwo|| || || || || || ||"stwo król" - 'królestwo' ? "stwo foto"?"stwo oj foto" - 'fotografia (sztuka)'
|-
||wbbez, bez||un||mal|| ||сбне||un|| ||przeciwieństwo, por. "ne", "nie", "żad" (które stawiać przed zdaniami jako matematyczne 'nie'?)
|-
||owy, ɣow||isch||a|| ||овый||ish|| ||jest związany w jakiś (dowolny, ale określony w stylu "ten", bo ogólnie wszystko jest związane ze wszystkim) sposób, (?) związek z pojęciem czy konkretnym egzemplarzem: "ɣow ten piesk", "ɣow kle piesk", "ɣow idej piesk"
|-
||owyś, <del>ɣoś,</del> wyś|| || || || || || ||skrót od "ów ... coś"="kia ɣow ... coś", por. "wyś", "ɣwan"
|-
||oid, id||oid, id|| || ||оид, ид||oid, id|| ||coś podobnego
|-
||kojarzony, kojn|| || || || || || ||'kojarzony', ~="kappa ba bmu tę ... kojarz" (ale parametr "tmu" nie istnieje), np. "szesz ta ny nieb kojn wod" - 'Niebieski (kolor) jest kojarzony z wodą.' trochę ściślejsze niż "ɣow"
|-
||oi, oj||ä|| || ||ои||eed||seru||strona sprawcza, nie mylić z "tę ... powoduj"?: "oj czysty" - 'myć' (?), <del>"oj uczy"</del>"oj eje zna/wie/umie" - 'nauczać' (?), "oj pije" - 'poić', "oj żre" - 'karmić, poić, dawać tabletki...'
|-
||umie, um, potrafi, potraf, ptraf|| || || || || || ||"szesz jor um jor szczek" - 'Umiem szczekać.' (?) może po prostu "szesz jor tę/byż jor szczek um"; "czy tor tę/byż tor siedź um", "czy tor tę/byż ta tor siedź dob um"/"czy tor um tor siedź", "czy tor um ta tor siedź dob" - 'czy umiesz (dobrze) siedzieć'; por. "udał" (czy nie powinny mieć bardziej podobnej gramatyki?)
|-
||chcesię, chceś|| || || || || || ||np. "chceś śpi" - 'śpiący', "chceś jeść" - 'głodny', "chceś pij" - 'spragniony'; (?) 'chce się' to "obec nce", np. "szersz jor obec nce poŭ pollok mów" - 'Chce mi się mówić w polloku.'
|-
||dokończy, dok|| || || || || || ||aspekt dokonany
|-
||zaczyna, zacz|| || || || || || ||zaczyna, staje się jakiś
|-
||kontynuuje, kontynuuj, kontynu|| || || || || || ||'wciąż, nadal, dalej' - coś znów się zaczyna/narasta mimo przerwy/przygaśnięcia...
|-
||bywa|| || || || || || ||czynność wielokrotna, nie konkretna
|-
||jetzt, obecnie, obec|| || || || || || ||konkretna czynność, nie zwyczaj, <del>"jetzt jetzt" - całkiem aktualna czynność</del>
|-
||ną|| || || || || || ||czynności jednorazowe
|-
||skutektrwa, strwa, trwa|| || || || || || ||jakby perfekt, np. "szesz wter tnorn mięs trwa gotuj" - 'To mięso jest ugotowane.'
|-
||jo|| || || || || || ||dotyczy warunków, "szesz jo ciep" - 'jest ciepło', por. "mi"
|-
||dżdży|| || || || || || ||opady, np. "dżdży śnieg" - 'opady śniegu', ale "deszcz" - 'opady deszczu'
|-
||pacz|| || || || || || ||np. "pacz widź" - 'patrzy', "pacz słysz" - 'słucha'
|-
||wyg|| || || || || || ||np. "wyg widź" - 'wygląda', "wyg słysz" - 'brzmi'
|-
||ob|| || || || || || ||modyfikator czasowników, „z” dookoła, np. <del>"dorn ob pacz widź" ?</del> "dorn ob widź" - 'ogląda to', "ob puk" - 'opukuje' (?)
|-
||roz|| || || || || || ||modyfikator czasowników, „do” dookoła, np. <del>"dorn roz pacz widź" ?</del> "dorn roz widź" - 'rozgląda się za tym' (podobnie 'nasłuchiwać za tym', 'macać za tym', 'węszyć za tym'), "roz idź" - 'rozchodzić się/rozjeżdżać się/...' (?)
|-
||prze|| || || || || || ||np. "prze ubierz" - 'przebierać', "prze oj zacz stój" - 'przestawiać' (?)
|-
||piechotą, <del>pieszo, pszo</del> piechtą, pchtą, ptą|| || || || || || ||z "idź" itp., jak człowiek piechotą, koń albo samochód, często odpowiada "pszo się", przeciwieństwo "non"
|-
||niesiony, nony, non|| || || || || || ||z "idź" itp., jak pasażer (towar) ("nkier non") albo kierowca ("kierk non"), 'przenoszenie dźwigiem' to "tą dźwig non nieś", działa jak "pszo je żad się coś", przeciwieństwo "ptą"
|-
||<del>prowadzi, prow, kier</del> kierk|| || || || || || ||z "idź" itp., jak kierowca ("kierk non") albo idący samodzielnie ("kierk ptą"), często odpowiada "kier się", przeciwieństwo "nkier"
|-
||niekier, nkier|| || || || || || ||z "idź" itp., jak pojazd lub coś sterowanego ("nkier ptą") albo pasażer (towar) ("nkier non", ściślej "wieź" lub "nwieź"), "ta A nkier idź"~="kier je żad A coś ta A idź", przeciwieństwo "kierk"
|-
||nwieź|| || || || || || ||z "idź" itp.; wariant "nkier non" przeciwstawiany "wieź"; jak coś lub ktoś niesionego, kiedy niosący idzie, gdzie chce (np. plecak albo gamoń na koniu)
|-
||wieź|| || || || || || ||z "idź" itp.; wariant "nkier non" przeciwstawiany "nwieź"; jak coś lub ktoś wieziony (jako pasażer lub towar) przez kierowcę różnego od pojazdu (zwierzęcia)
|-
||wiedź|| || || || || || ||z "idź" itp.; oznacza, że kierowca nie jedzie (prowadzenie lub zdalne sterowanie); jeśli coś robi "wiedź non idź" (jest niesione, a kierowca nie jedzie), to robi "wieź idź" (oczywiście jest wiezione - kierowca nie jest pojazdem) i tym bardziej "nkier non idź" (to wynika zresztą wprost z definicji "wieź") ("siesz oś wiedź non idź wieź idź nkier non idź uf"); jeśli coś robi "wiedź ptą idź" to samo jest prowadzone na jakiejś lince lub zdalnie sterowane i oczywiście robi "nkier ptą idź"; ogólnie "siesz śli wiedź idź nkier idź" (jeśli coś jest prowadzone linką lub zdalnie sterowane, to oczywiście nie kieruje); trzeba jeszcze przemyśleć różnicę między sterowaniem zdalnym i kierowaniem sznurkiem, do tego prowadzący (nie mylić z prowadzeniem samochodu) może iść obok albo stać.
|-
||skutecznie, snie|| || || || || || ||oznacza, że stało się to, co powinno, było polecone itp.; np. "siensz hor snie win gotuj" - 'Powinna była gotować i gotowała.', "siensz norm snie byż nor skacz rzecz" ? "siensz norm snie że win nor skacz rzecz" (Problem: "byż" (pasuje do "mów" z rodziną?), "że win" (czy to to samo?), "że ɣaj" (to chyba znaczy, że 'ja chcę'; naprawdę określone?), "że zaj" (j.w.; nieokreślone? chyba jeszcze gorzej), a moze coś nowego spacjalnie do tego celu? A może po prostu coś w stylu "siensz norn snie byż nor skacz każ", ale czy to nie inny odcień znaczeniowy?) - 'Mówiono mu, żeby skakał, i skakał.', "siensz ta Karol norm snie byż nor skacz rzecz" ? "siensz ta Karol norm snie że win nor skacz rzecz" - 'Karol mówił mu, żeby skakał, i skakał.', podobnie np. dla "trza", "mżeb", "chce", "próbuj", "proś". To chyba wymaga wyczucia. Naprawdę jest jednoznaczne?
|-
||bezskutecznie, bnie|| || || || || || ||przeciwieństwo "snie": oznacza, że nie stało się to, co powinno, było polecone itp.; np. "siensz hor bnie win gotuj" - 'Powinna była gotować, ale nie gotowała.', "siensz norm bnie byż nor skacz rzecz"(?) - 'Mówiono mu, żeby skakał, ale nie skakał.'; analogicznie jak "snie"
|-
||nader, nadr|| || || || || || ||np. "nadr lubk" - 'kochać', "nadr ciep" - 'gorący (tak ciepły, że boli)', "nadr bez ciep" - 'lodowaty (tak zimny, że boli)' (por. "ny lód")
|-
||pa, awy, aw|| || || || || || ||np. "pa górk" - 'pagórek, górka, wzgórze', "pa drzew" - 'krzew', "pa ny wod" - 'wilgotny'
|-
||ny||lich|| || ||ный||ly|| ||przymiotnik, np. "ny wod" - 'mokry' ("nce w wod żyj" - 'wodny, żyjący w wodzie'), "ny pieprz" - 'pieprzny', "ny logika" - 'logiczny', <del>może</del> "ny zdrow" - 'zdrowy' (jak żywność)<del>, a może "ące oj ej zdrow"</del>, "ny coś" - 'jakiś', "ny co" - 'jaki', "ny to" - 'taki'
|-
||uje, uj||ire|| || ||ует, уй|| ||suru||czasownik, np. "uj chom" - 'chomikować', "uj coś" - 'coś robić', "uj co" - 'co robi'; 'tym/tamtym razem' to "ąc uj to" (~="ąc ten uj coś") czy jak (por. "tune")?
|-
||oduje, oduj, odź||aben|| || || || || ||czasownik, np. "odź pestk" - 'drylować, pestkować (odpestkowywać)', "odź skórk" - 'obierać (odskórkowywać)', "odź kurz" - 'odkurzać'
|-
||ywoś, ɣwoś, woś|| || || || || || ||skrót od "ywo ... coś", "ywyś"="ywo ... coś" nie będzie potrzebne ("coś" i tak nic nie znaczy, więc nie ma sensu zaznaczać, że zachowuje swoje znaczenie), por. "wyś" i "ɣwan"
|-
||ywonś, ɣwonś, wonś|| || || || || || ||skrót od "woś ny", czyli "ywo ny ... coś"
|-
||mini, miń, mni, kuc|| || || || || || ||~="ɣwo/ɣwy bez duż", np. "kuc końk" - 'kucyk', "kuc czło" - 'pigmej'?'karzeł'?'krasnolud'?
|-
||wielko, wlk|| || || || || || ||~="ɣwo/ɣwy duż", np. "wlk myszk" - 'szczur'
|-
||skró, skó, skr|| || || || || || ||oznacza skrót, czyli prowizoryczne skrócenie nazwy, np. <del>"skó kalka"</del> <ins>"skr kalk"</ins> zamiast <del>"ɣwo język kalka"</del> <ins>"ɣwo ski coś kalk"</ins>
|-
||ak|| || || || || || ||tworzy nazwy zwierząt, <del>skrót od "ɣwy ... zwierzę",</del> np. <del>"ak gryź" - 'gryzoń', "ak drap" - 'kot',</del> "ak coś" - 'zwierzę'
|-
||pies|| || || || || || ||tworzy nazwy psowatych, "pies coś" - 'psowaty', "pies dom"="piesk" - 'pies (domowy)', oznacza zwierzę danego typu, więc ściślejsze niż "ɣwo ... piesk"
|-
||kot|| || || || || || ||tworzy nazwy kotowatych, "kot coś" - 'kotowaty', "kot dom"="kotk" - 'kot (domowy)', dopóki nie znajdą się nowe słowa, tworzy też synonimy do "lew ...", ściślejsze... (j.w.)
|-
||lew|| || || || || || ||tworzy nazwy wielkich kotów, "lew coś" - 'wielki kot', "lew król"="lewk" - 'lew', ściślejsze... (j.w.)
|-
||mysz|| || || || || || ||tworzy nazwy gryzoni, ściślejsze... (j.w.), por. "myszk" ('mysz'), "mysz coś" ('gryzoń'), "wlk myszk" ('szczur')
|-
||koń|| || || || || || ||tworzy nazwy koniowatych, ściślejsze... (j.w.), por. "koń coś" - 'koniowaty', "koń dom"="końk" - 'koń (domowy)', ? "koń step", "koń las" ???
|-
||lis|| || || || || || ||tworzy nazwy lisów, ściślejsze... (j.w.), por. "lisk" ('lis rudy'), "lis coś" ('lis')
|-
||pta|| || || || || || ||tworzy nazwy ptaków, "pta coś"="ptak" - 'ptak', ściślejsze... (j.w.)
|-
||żaba, żab|| || || || || || ||tworzy nazwy płazów bezogoniastych, "żab coś"="żabk" - 'płaz bezogoniasty', ściślejsze... (j.w.)
|-
||ryba, ryb|| || || || || || ||tworzy nazwy ryb, "ryb coś"="rybk" - 'ryba', ściślejsze... (j.w.)
|-
||owad, ŭwad, wŭad|| || || || || || ||("ŭwad" jest nieporęczne, ale "ład" to 'ładny', a "wad" to chyba 'wada', więc "wŭad"), tworzy nazwy stawonogów (a może tylko owadopodobnych), (?) np."wŭad miód" - 'pszczoła', "wŭad sieć" - 'pająk', "wŭad prac" - 'mrówka', "wŭad szczyp" - 'rak, krab', "wŭad i szczyp żądl" - 'skorpion', <del>"wŭad hekto krak krocz"</del> <ins>"wŭad h. luf"</ins>  - 'wij, krocionóg', <del>"wŭad sześć krak krocz"</del> <ins>"wŭad 6 ."</ins> - 'owad, sześcionóg', <del>"wŭad ośm krak krocz"</del> <ins>"wŭad 8 ."</ins> - 'pajęczak, ośmionóg', "wŭad d. luf" - 'dziesięcionóg' (raki, kraby i krewetki), "wŭad rybk" itp. - 'rybik (cukrowy)'
|-
||niak|| || || || || || ||tworzy nazwy robaków, np. "niak deszcz" - 'dżdżownica', "niak mąk" - 'mączniak', "niak śluz" - 'ślimak'
|-
||ina, in|| || || || || || ||<del>skrót od "ɣwy ... roślin",</del> np. "in kakaŭ" - 'kakaowiec', "in coś" - 'roślina'
|-
||grzyb|| || || || || || ||"grzyb coś" - 'grzyb', "grzyb prawda"(?) - 'prawdziwek'; "szesz je każd grzyb coś in coś"
|-
||ga|| || || || || || ||dźwięk, np. "ga kotk" - 'miaŭczeć', "ga coś" - 'dźwięk'
|-
||ski||itsch|| || ||ский||ansh|| ||język, np. "ski Polska" - 'język polski', "ski coś" - 'język'
|-
||waluta, walut, wlut|| || || || || || ||np. "wlut Polska"="złoty" - 'złoty', "c. wlut Polska"="grosz" - 'grosz'
|-
||mroź|| || || || || || ||w stanie stałym, np. np. "mroź wod"="lód" - 'lód', "mroź coś" - 'ciało stałe', por. "mróz", "uj mroź coś"~="zacz em mroź coś" - 'krzepnięcie' (lub 'resublimacja'), z "oj" 'zamraża'
|-
||top|| || || || || || ||w stanie ciekłym, np. "top wod" - 'ciekła woda', "top coś" - 'ciecz', "uj top coś"~="zacz em top coś" - 'topi się lub skrapla' (chyba: "zo ej ciep uj top coś" - 'topi się', "zo ej ciep uj top coś" - 'skrapla się', z "oj" 'topi'/'skrapla')
|-
||para, par|| || || || || || ||w stanie gazowym, np. "par wod" - 'para wodna' (woda w stanie gazowym, nieważne, czy gorąca, czy zawarta w powietrzu, ale nie chmurka) "par coś'="gaz", "uj par coś"~="zacz em par coś" - 'parowanie' (lub 'sublimacja'), "wrze"~="nadr uj par coś" - 'wrze', por. "dwa", "gotuj" (czasem lepsze "oj wrze"(?), ogólnie "oj" kiedy ktoś coś odparowuje)
|-
||pierwiastek|| || || || || || ||z liczbą nazywa pierwiastki, np. "pierwiastek 1 ."="wodór", ale co z pierwiastkiem drugiego stopnia, pierwiastkiem trzeciego stopnia i pierwiastkami równania czy wielomianu?
|-
||ość||keit|| || || || || ||cecha, np. "ość duż" - 'wielkość, rozmiar', "ość ciep" - 'temperatura' (a jak będzie fizyczne 'ciepło'?); wciąż ma kierunek: "ość bez duż" ~ 'małość', "ość bez ciep" ~ 'zimność'; (?) "ość wysok" - 'wysokość (jak wysokie coś jest)', "ość jo wysok" - 'wysokość (jak wysoko coś jest)'; (?) "czy tor duż"~="czy tor kia duż/bry ość duż" ("czy tor bar ość duż"), "mło ość duż"="bez duż", "siesz kjak ta ość ponur bez bry żad ten ponur" - 'Jak ponurość jest mała, nie ma ponurości.' (polskie ''ponurość'' użyte w dwu znaczeniach, ''mały'' to ''bezbardzy'' (w sumie mogłoby być "mły"))
|-
||jakby, kby, gby|| || || || || || ||wskazuje na użycie przenośne, raczej nie tłumaczy się na polski (chociaż może lepiej zostawiać), (?) ~="jak ... coś"
|-
||niby, nby, nib|| || || || || || ||coś, co coś udaje, np. "nib lewk" - 'lew-zabawka'
|-
!colspan=8|skróty (odmiana zaimków) - funkcje 1-argumentowe
|-
||jor||jor||mjo|| || ||my|| ||="ta ja"
|-
||jorn||jorn||mjon|| || ||mine|| ||="tę ja"
|-
||jorm||jorm||mjols|| || ||mime|| ||="tmu ja"
|-
||jors||jors||mjoc|| || ||myrf|| ||="tgo ja"
|-
||jonz|| || || || || || ||="zon ja"
|-
||jorw, jorf|| || || || || || ||="ów ja"
|-
||jorj|| || || || || || ||="je ja"
|-
||jodr||jorz||mjol|| || || || ||="do ja"
|-
||jord||jau||mjod|| || ||myfr|| ||="od ja"
|-
||jokr|| || || || || || ||="uk ja"
|-
||jork|| || || || || || ||="ku ja"
|-
||tor||dor||cjo|| || ||dhy|| ||="ta ty"
|-
||torn||dorn||cjon|| || ||dhine|| ||="tę ty"
|-
||torm||dorm||cjols|| || ||dhime|| ||="tmu ty"
|-
||tors||dors||cjoc|| || ||dhyrf|| ||="tgo ty"
|-
||tonz|| || || || || || ||="zon ty"
|-
||torw, torf|| || || || || || ||="ów ty"
|-
||torj|| || || || || || ||="je ty"
|-
||todr||dorz||cjol|| || || || ||="do ty"
|-
||tord||dau||cjod|| || ||dhyfr|| ||="od ty"
|-
||tokr|| || || || || || ||="uk ty"
|-
||tork|| || || || || || ||="ku ty", por. "tór"
|-
||mor||wor||njo|| || ||wy|| ||="ta my"
|-
||morn||worn||njon|| || ||wine (?)|| ||="tę my"
|-
||morm||worm||njols|| || ||wime|| ||="tmu my"
|-
||mors||wors||njoc|| || ||wyrf|| ||="tgo my", por. "morsk"
|-
||monz|| || || || || || ||="zon my"
|-
||morw, morf|| || || || || || ||="ów my"
|-
||morj|| || || || || || ||="je my"
|-
||mord||worz||njol|| || ||wyfr|| ||="do my"
|-
||modr||wau||njod|| || || || ||="od my"
|-
||mokr|| || || || || || ||="uk my"
|-
||mork|| || || || || || ||="ku my"
|-
||wor||rjor||wjo|| || || ||yy||="ta wy", por. "wór"
|-
||worn||rjorn||wjon|| || ||yine|| ||="tę wy"
|-
||worm||rjorm||wjols|| || ||yime|| ||="tmu wy"
|-
||wors||rjors||wjoc|| || ||yyrf|| ||="tgo wy"
|-
||wonz|| || || || || || ||="zon wy"
|-
||worw, worf|| || || || || || ||="ów wy"
|-
||worj|| || || || || || ||="je wy"
|-
||word||rjorz||wjol|| || || || ||="do wy"
|-
||wodr||rjau||wjod|| || ||yyfr|| ||="od wy"
|-
||wokr|| || || || || || ||="uk wy"
|-
||work|| || || || || || ||="ku wy", por. "wór"
|-
||mwor|| || || || || || ||="ta mwy"
|-
||mworn|| || || || || || ||="tę mwy"
|-
||mworm|| || || || || || ||="tmu mwy"
|-
||mwors|| || || || || || ||="tgo mwy"
|-
||mwonz|| || || || || || ||="zon mwy"
|-
||mworw, mworf|| || || || || || ||="ów mwy"
|-
||mworj|| || || || || || ||="je mwy"
|-
||mword|| || || || || || ||="do mwy"
|-
||mwodr|| || || || || || ||="od mwy"
|-
||mwokr|| || || || || || ||="uk mwy"
|-
||mwork|| || || || || || ||="ku mwy"
|-
||nsor, snor|| || || || || || ||="ta nas"
|-
||nsorn, snorn|| || || || || || ||="tę nas"
|-
||nsorm, snorm|| || || || || || ||="tmu nas"
|-
||nsors, snors|| || || || || || ||="tgo nas"
|-
||nsonz, snonz|| || || || || || ||="zon nas"
|-
||nsorw, nsorf, snorw, snorf|| || || || || || ||="ów nas"
|-
||nsorj, snorj|| || || || || || ||="je nas"
|-
||nsorj, snorj|| || || || || || ||="do nas"
|-
||nsord, snord|| || || || || || ||="od nas"
|-
||nsokr, snokr|| || || || || || ||="uk nas"
|-
||nsork, snork|| || || || || || ||="ku nas"
|-
||wnor|| || || || || || ||="ta nwas"
|-
||wnorn|| || || || || || ||="tę nwas"
|-
||wnorm|| || || || || || ||="tmu nwas"
|-
||wnors|| || || || || || ||="tgo nwas"
|-
||wnonz|| || || || || || ||="zon nwas"
|-
||wnorw, wnorf|| || || || || || ||="ów nwas"
|-
||wnorj|| || || || || || ||="je nwas"
|-
||wnodr|| || || || || || ||="do nwas"
|-
||wnord|| || || || || || ||="od nwas"
|-
||wnokr|| || || || || || ||="uk nwas"
|-
||wnork|| || || || || || ||="ku nwas"
|-
||wsor|| || || || || || ||="ta was"
|-
||wsorn|| || || || || || ||="tę was"
|-
||wsorm|| || || || || || ||="tmu was"
|-
||wsors|| || || || || || ||="tgo was"
|-
||wsonz|| || || || || || ||="zon was"
|-
||wsorw, wsorf|| || || || || || ||="ów was"
|-
||wsorj|| || || || || || ||="je was"
|-
||wsodr|| || || || || || ||="do was"
|-
||wsord|| || || || || || ||="od was"
|-
||wsokr|| || || || || || ||="uk was"
|-
||wsork|| || || || || || ||="ku was"
|-
||nor||ror||ljo|| || ||hy|| ||="ta on"
|-
||norn||rorn||ljon|| || ||hine|| ||="tę on"
|-
||norm||rorm||ljols|| || ||hime|| ||="tmu on"
|-
||nors||rors||ljoc|| || ||hyrf|| ||="tgo on"
|-
||nonz|| || || || || || ||="zon on"
|-
||norw, norf|| || || || || || ||="ów on"
|-
||norj|| || || || || || ||="je on"
|-
||nord||rorz||ljol|| || || || ||="do on"
|-
||nodr||rau||ljod|| || ||hyfr|| ||="od on"
|-
||nokr|| || || || || || ||="uk on"
|-
||nork|| || || || || || ||="ku on"
|-
||hor||sor||sxjo|| || ||shy (?)|| ||="ta an"
|-
||horn||sorn||sxjon|| || ||shine (?)|| ||="tę an"
|-
||horm||sorm||sxjols|| || ||shime|| ||="tmu an"
|-
||hors||sors||sxjoc|| || ||shyrf|| ||="tgo an"
|-
||honz|| || || || || || ||="zon an"
|-
||horw, horf|| || || || || || ||="ów an"
|-
||horj|| || || || || || ||="je an"
|-
||hord||sorz||sxjol|| || || || ||="do an"
|-
||hodr||sau||sxjod|| || ||shyfr|| ||="od an"
|-
||hokr|| || || || || || ||="uk an"
|-
||hork|| || || || || || ||="ku an"
|-
||dor||tor||gxjo|| || ||ty|| ||="ta to"
|-
||dorn||torn||gxjon|| || ||tine|| ||="tę to"
|-
||dorm||torm||gxjols|| || ||time (?)|| ||="tmu to"
|-
||dors||tors||gxjoc|| || ||tyrf|| ||="tgo to"
|-
||donz|| || || || || || ||="zon to"
|-
||dorw, dorf|| || || || || || ||="ów to"
|-
||dorj|| || || || || || ||="je to"
|-
||dord||torz||gxjol|| || || || ||="do to"
|-
||dodr||tau||gxjod|| || ||tyfr|| ||="od to"
|-
||dokr|| || || || || || ||="uk to"
|-
||dork|| || || || || || ||="ku to"
|-
||sior|| || || || || || ||="ta się"
|-
||siorn|| || || || || || ||="tę się"
|-
||siorm|| || || || || || ||="tmu się"
|-
||siors|| || || || || || ||="tgo się"
|-
||sionz|| || || || || || ||="zon się"
|-
||siorw, siorf|| || || || || || ||="ów się"
|-
||siorj|| || || || || || ||="je się"
|-
||siord|| || || || || || ||="do się"
|-
||siodr|| || || || || || ||="od się"
|-
||siokr|| || || || || || ||="uk się"
|-
||siork|| || || || || || ||="ku się"
|-
||cor|| || || || || || ||="ta co"
|-
||corn|| || || || || || ||="tę co"
|-
||corm|| || || || || || ||="tmu co"
|-
||cors|| || || || || || ||="tgo co"
|-
||conz|| || || || || || ||="zon co"
|-
||corw, corf|| || || || || || ||="ów co"
|-
||<del>który, jaki, ki</del> corj|| || || || || || ||="je co", ~'jaki, który (konkretnie)'; 'który (z kolei)' - "numer co"
|-
||cord|| || || || || || ||="do co"
|-
||codr|| || || || || || ||="od co"
|-
||cokr|| || || || || || ||="uk co"
|-
||cork|| || || || || || ||="ku co"
|-
||ktor|| || || || || || ||="ta kto"="ta je ktodź co"
|-
||ktorn|| || || || || || ||="tę kto"="tę je ktodź co"
|-
||ktorm|| || || || || || ||="tmu kto"="tmu je ktodź co"
|-
||ktors|| || || || || || ||="tgo kto"="tgo je ktodź co"
|-
||ktonz|| || || || || || ||="zon kto"="zon je ktodź co"
|-
||ktorw, ktorf|| || || || || || ||="ów kto"="ów je ktodź co"
|-
||ktorj|| || || || || || ||="je kto"="je je ktodź co"
|-
||ktord|| || || || || || ||="do kto"="do je ktodź co"
|-
||ktodr|| || || || || || ||="od kto"="od je ktodź co"
|-
||ktokr|| || || || || || ||="uk kto"="uk je ktodź co"
|-
||ktork|| || || || || || ||="ku kto"="ku je ktodź co"
|-
||czor|| || || || || || ||="ta cóż", por. "kżeż"
|-
||czorn|| || || || || || ||="tę cóż"
|-
||czorm|| || || || || || ||="tmu cóż"
|-
||czors|| || || || || || ||="tgo cóż"
|-
||czonz|| || || || || || ||="zon cóż"
|-
||czorw, czorf|| || || || || || ||="ów cóż"
|-
||czorj|| || || || || || ||="je cóż"
|-
||czord|| || || || || || ||="do cóż"
|-
||czodr|| || || || || || ||="od cóż"
|-
||czokr|| || || || || || ||="uk cóż"
|-
||czork|| || || || || || ||="ku cóż"
|-
||kczor|| || || || || || ||="ta któż"
|-
||kczorn|| || || || || || ||="tę któż"
|-
||kczorm|| || || || || || ||="tmu któż"
|-
||kczors|| || || || || || ||="tgo któż"
|-
||kczonz|| || || || || || ||="zon któż"
|-
||kczorw, kczorf|| || || || || || ||="ów któż"
|-
||kczorj|| || || || || || ||="je któż"
|-
||kczord|| || || || || || ||="do któż"
|-
||kczodr|| || || || || || ||="od któż"
|-
||kczokr|| || || || || || ||="uk któż"
|-
||kczork|| || || || || || ||="ku któż"
|-
||nastor|| || || || || || ||="ta naste"
|-
||nastorn|| || || || || || ||="tę naste"
|-
||nastorm|| || || || || || ||="tmu naste"
|-
||nastors|| || || || || || ||="tgo naste"
|-
||nastonz|| || || || || || ||="zon naste"
|-
||nastorw, nastorf|| || || || || || ||="ów naste"
|-
||nastorj|| || || || || || ||="je naste"
|-
||nastord|| || || || || || ||="do naste"
|-
||nastodr|| || || || || || ||="od naste"
|-
||nastokr|| || || || || || ||="uk naste"
|-
||nastork|| || || || || || ||="ku naste"
|-
||ninor|| || || || || || ||="ta nine"
|-
||ninorn|| || || || || || ||="tę nine"
|-
||ninorm|| || || || || || ||="tmu nine"
|-
||ninors|| || || || || || ||="tgo nine"
|-
||ninonz|| || || || || || ||="zon nine"
|-
||ninorw, ninorf|| || || || || || ||="ów nine"
|-
||ninorj|| || || || || || ||="je nine"
|-
||ninord|| || || || || || ||="do nine"
|-
||ninodr|| || || || || || ||="od nine"
|-
||ninokr|| || || || || || ||="uk nine"
|-
||ninork|| || || || || || ||="ku nine"
|-
||tunor|| || || || || || ||="ta tune"
|-
||tunorn|| || || || || || ||="tę tune"
|-
||tunorm|| || || || || || ||="tmu tune"
|-
||tunors|| || || || || || ||="tgo tune"
|-
||tunonz|| || || || || || ||="zon tune"
|-
||tunorw, tunorf|| || || || || || ||="ów tune"
|-
||tunorj|| || || || || || ||="je tune"
|-
||tunord|| || || || || || ||="do tune"
|-
||tunodr|| || || || || || ||="od tune"
|-
||tunokr|| || || || || || ||="uk tune"
|-
||tunork|| || || || || || ||="ku tune"
|-
||ższor, szor|| || || || || || ||="ta sze"
|-
||ższorn, szorn|| || || || || || ||="tę sze"
|-
||ższorm, szorm|| || || || || || ||="tmu sze"
|-
||ższors, szors|| || || || || || ||="tgo sze"
|-
||ższonz, szonz|| || || || || || ||="zon sze"
|-
||ższorw, ższorf, szorw, szorf|| || || || || || ||="ów sze"
|-
||ższorj, szorj|| || || || || || ||="je sze"
|-
||ższord, szord|| || || || || || ||="do sze"
|-
||ższodr, szodr|| || || || || || ||="od sze"
|-
||ższokr, szokr|| || || || || || ||="uk sze"
|-
||ższork, szork|| || || || || || ||="ku sze"
|-
||otor|| || || || || || ||="ta oto"
|-
||otorn|| || || || || || ||="tę ot"
|-
||otorm|| || || || || || ||="tmu ot"
|-
||otors|| || || || || || ||="tgo ot"
|-
||otonz|| || || || || || ||="zon ot"
|-
||otorw, otorf|| || || || || || ||="ów ot"
|-
||otorj|| || || || || || ||="je ot"
|-
||otord|| || || || || || ||="do ot"
|-
||otodr|| || || || || || ||="od ot"
|-
||otokr|| || || || || || ||="uk ot"
|-
||otork|| || || || || || ||="ku ot"
|-
||ojtor|| || || || || || ||="ta ojt"
|-
||ojtorn|| || || || || || ||="tę ojt"
|-
||ojtorm|| || || || || || ||="tmu ojt"
|-
||ojtors|| || || || || || ||="tgo ojt"
|-
||ojtonz|| || || || || || ||="zon ojt"
|-
||ojtorw, ojtorf|| || || || || || ||="ów ojt"
|-
||ojtorj|| || || || || || ||="je ojt"
|-
||ojtord|| || || || || || ||="do ojt"
|-
||ojtodr|| || || || || || ||="od ojt"
|-
||ojtokr|| || || || || || ||="uk ojt"
|-
||ojtork|| || || || || || ||="ku ojt"
|-
||lor|| || || || || || ||="ta li"
|-
||lorn|| || || || || || ||="tę li"
|-
||lorm|| || || || || || ||="tmu li"
|-
||lors|| || || || || || ||="tgo li"
|-
||lonz|| || || || || || ||="zon li"
|-
||lorw, lorf|| || || || || || ||="ów li"
|-
||lorj|| || || || || || ||="je li"
|-
||lodr|| || || || || || ||="do li"
|-
||lord|| || || || || || ||="od li"
|-
||lokr|| || || || || || ||="uk li"
|-
||lork|| || || || || || ||="ku li"
|-
!colspan=8|stopniowanie - funkcje 1-argumentowe
|-
||ne|| || || || || || ||niby zaprzeczenia, które działa trochę jak 'brak' - oznacza jakikolwiek brak, więc trudno powiedzieć nawet "szesz żad ne ta je panpan Bóg dob" ("czy je zacz nie je panpan Bóg ta je panpan Bóg dob" - 'Czy istnieje dobroć Pana Boga, która jest zniknięciem Pana Boga.'); por. "nie", "bez", "żad" (które stawiać przed zdaniami jako matematyczne 'nie'?)
|-
||nie||nicht||ne|| ||не||not||nai||~="ten ne"~="żad ten", bardziej mętne zaprzeczenia, które działa trochę jak 'brak' ("fakt żad ten" czyli "fakt nie" (a może to skrócić do "brak") chyba bardziej pasuje, jeżeli brak coś robi (a nie brak czegoś, co robi)); por. "niet"; por. "ne", "bez", "żad" (które stawiać przed zdaniami jako matematyczne 'nie'?)
|-
||bardzo, bar||sehr||tre||íta||очень||very|| ||skrót od "kia bry"
|-
||zerczeń|| || || || || || ||="bar bar"
|-
||zdecydowanie, znie|| || || || || || ||skrót od "kia zdecydowany", np. "szesz dor zdecydowanie ny śnieg" - 'To jest zdecydowanie białe.'
|-
||bardzawo, brwo|| || || || || || ||skrót od "kia braw"
|-
||mało, mło, (?)mał|| || || || || || ||skrót od "kia mły", por. "bżo"
|-
||coraz|| || || || || || ||'coraz', czyli 'staje się coraz bardziej jakiś', "szesz tnor ny traw coraz !" ~ 'Zieloność rośnie.' ~= '(Coś) jest coraz zieleńsze.'
|-
||eje, ej|| || || || || || ||mętne 'staje się (coraz bardziej) jakiś'
|-
||bardziej, bdziej, rdziej, dziej||mehr||pli|| ||более||more||motto||mętny stopień wyższy, coś jak "niż to" albo "niź tę to li" itp.
|-
||naj||<del>sten</del> ams||plej|| ||наи||most||mottomo||mętny stopień najwyższy, coś jak "jes je najz ... to li", por. "najnr"
|-
||stosunkowo, dosyć, dość||<del>ganz</del>|| || || ||quite|| ||stosunkowo, coś jak "jes je kna ... to li", np. "siesz ta jdło myj dość cięż" - 'To mydło jest ciężkie (mimo że lżejsze od człowieka).', por. "wyst"
|-
||zbyt||zuu||tro|| ||слишкам||too||amarini||z zapętleniem: ~="kia zbyt bry" ? "kna zbyt bry" ("zbyt bry" - 'zbytni')
|-
||dostatecznie, dost <del>wystarczająco, wyst</del>|| || || || || || ||
|-
||około, ok|| ||cxirkaux|| || || || ||
|-
!colspan=8|idee - funkcje 1-argumentowe
|-
||idej|| || || || || || ||'idea', jedyna, (?) albo nie ma wcale, jeśli nie ma pojęcia<del>, np. "szesz żad idej dgrvgxxw"</del>; "idej ten piesk" oznacza 'ideę tego/takiego psa', czyli to, o czym mówiący myśli; zobacz możliwe rozwiązanie w przykładach
|-
||idea|| || || || || || ||'jedna (lub więcej) z idei rodzajów danej rzeczy', np. "dzym je idej kia ny śnieg piesk idea piesk żad szesz je idej kia ny śnieg piesk idej piesk ale", "idej ten piesk" oznacza 'jedną z idei rodzajów tego''(ale ten pies to ten pies, ma chyba jedną ideę, te psy to też jedna konkretna grupa, a 'część z tych psów' to w zasadzie przykład 'taki pies'/'takie psy')''/takiego psa'
|-
||idejm|| || || || || || ||? ="idejk poŭ pollok", '(jedyna) idea', przyjmuje zacytowane w polloku (ogólniej używanym wariancie logicznego języka), np. "szesz je idejm " piesk ' idej piesk"; "idejm " ten piesk '" oznacza to, co wyraża się przez "ten piesk", analogicznie z "dziś" i ogólnie ''deixis'', a co z "idejm " w '", "idejm " pies '"
|-
||idejk|| || || || || || ||? '(jedyna) idea', przyjmuje zacytowane z językiem, np. "idejm poŭ ski Polska " gotuj '"~'idea polskiego polecenia „gotuj”' (bez języka np. "idejk " wir '" obejmuje jakoś (czy naprawdę? w sumie jak?) polski „wir” i niemieckie „my”)
|-
||ideam|| || || || || || ||? ="ideak poŭ pollok", 'jedna (lub więcej) z idei rodzajów danej rzeczy', przyjmuje zacytowane w polloku, uwagi analogiczne jak do powyższych, czyli "ideam " ten piesk '" to chyba w sumie to samo, co "idea piesk" (bo każdy pies może być wskazany; "szesz ta " ideam " ten piesk NI' ' ta " idea piesk ' znacz"?; oczywiście "ideam " piesk '" to też z grubsza to samo)
|-
||ideak|| || || || || || ||? 'jedna (lub więcej) z idei rodzajów danej rzeczy', przyjmuje zacytowane z języka, uwagi analogiczne jak do powyższych, ale "ideak " wir '" może po prostu oznaczać wszystkich możliwych „nas” i wszystkie „wiry” (mieszanki w sumie też, jeśli pomyślimy, że "wir kręci" w polskim z niemiecką grą słów sugeruje też, że my kręcimy - i oczywiście "szesz je "idejk " wir ' ideak " wir '"-'Jedyna idea „wir” to jedna z idei „wir”.')
|-
||jes|| || || ||ес|| || ||'jest', uzupełnione przez "li" ("bli", "lili", "blili"), np. "jor jes je gamoń li" - 'bycie przeze mnie gamoniem', "tnor piłk jes tgo Karol li" - 'należenie tej piłki do Karola', "ta Michał jes zon li krak łap" - 'posiadanie ręki przez Michała', "ta Wojtek jes lor lorn myj" - 'mycie się przez Wojtka'
|-
||wsensie|| || || || || || ||tworzy coś pośredniego między mogą zależną i niezależną, np. "szensz tor tę wsensie " szesz bo to jor boi ' mów"~="szensz tor że bo toż tor boi mów"
|-
!colspan=8|do nazw - funkcje 1-argumentowe
|-
||zwan|| || || || || || ||nazwa, np. "zwan je pan Tadeusz" albo nawet "zwan je pan zwan " Tadeusz '"
|-
||ɣwan|| || || || || || ||jak "zwan", kiedy to nie imię własne, lecz umowne określenie czegoś bardziej konkretnego albo nawet znaczenie przenośne; od "woś" różni się chyba głównie tym, że jest jakby zdefiniowane, chociaż tymczasowo (coś w stylu "meta# szesz nin jor tę " ɣwan klapa ' kasuj atem#"? może się przydać), por. "wyś", może z grubsza przeciwieństwo "dosłownie"
|-
||twój||dein||cia|| ||твой||thy|| ||="jgo ty", np. "szesz je co twój " ten piesk '" - 'co to jest ten twój pies?', 'co masz na myśli, kiedy mówisz "ten piesk"?'
|-
||mój||mein||mia|| ||мой||my|| ||="jgo ja"
|-
!colspan=8|tryby w mowie zależnej - funkcje 1-argumentowe - proste
|-
||czyż||obs|| || || ||whethers|| ||pytanie, do użycia przed "prawdą"/"szesz" itp., np. "szesz hor że czyż tor poŭ ski Niemcy mów pyt" - 'ona pyta, czy mówisz po niemiecku'
|-
||nechaj, nchaj, zaj|| || || || || || ||tryb rozkazujący, do użycia przed "prawdą"/"szesz" itp., np. "dzym zaj to" ~ 'powiedzmy, że tego chcę'
|-
||obyż|| || || || || || ||do użycia przed "prawdą"/"szesz", por. "oby"
|-
||uwagaż, wakż||o||ho||a|| ||oh|| ||wołacz, do użycia przed "prawdą"/"szesz", por. "wak"
|-
||oże|| || || || || || ||niezadowolenie z czegoś, 'gęś ma kopnąć', do użycia przed "prawdą"/"szesz" itp., np. "dzym ożto", por. "oż", "ożeż"
|-
||fakt|| || || || || || ||np. "szesz bo fakt wkoł ty jor torn widź" ~=? "szesz bo tor jes wkoł li jor torn widź"
|-
!colspan=8|czasy - funkcje 1-argumentowe
|-
||wongi, wong|| || || || || || ||="w ong"
|-
||wteraz, wter|| || || || || || ||="w ter"
|-
||wpotem, wpot|| || || || || || ||="w pot"
|-
||wkoł|| || || || || || ||="w koł tujter"
|-
!colspan=8|czasotryby w mowie zależnej - funkcje 1-argumentowe - skróty
|-
||czynż|| || || || || || ||~="czyż wong"
|-
||czyrż|| || || || || || ||~="czyż wter"
|-
||czypż|| || || || || || ||~="czyż wpot"
|-
||czykż|| || || || || || ||~="czyż wkoł"
|-
||ciż|| || || || || || ||~="czyż ten"
|-
||cinż|| || || || || || ||~="ciż wong"
|-
||cirż|| || || || || || ||~="ciż wter"
|-
||cipż|| || || || || || ||~="ciż wpot"
|-
||cikż|| || || || || || ||~="ciż wkoł"
|-
||nechajn, nechan, nchajn, nchan, zajn, zan|| || || || || || ||~="zaj wong"
|-
||nechajr, nechar, nchajr, nchar, zajr, zar|| || || || || || ||~="zaj wter"
|-
||nechajp, nechap, nchajp, nchap, zajp, zap|| || || || || || ||~="zaj wpot"
|-
||nechajk, nechak, nchajk, nchak, zajk, zak|| || || || || || ||~="zaj wkoł"
|-
||niechaj, <del>nchaj</del>, ɣaj|| || || || || || ||="zaj ten", tryb rozkazujący, do użycia przed "prawdą"/"szesz" itp., np. "dzym ɣaj ga piesk" ~ 'powiedzmy, że chcę tego szczekania'
|-
||niechajn, niechan, <del>nchajn, nchan</del>, ɣajn, ɣan|| || || || || || ||~="ɣaj wong"
|-
||niechajr, niechar, <del>nchajr, nchar</del>, ɣajr, ɣar|| || || || || || ||~="ɣaj wter"
|-
||niechajp, niechap, <del>nchajp, nchap</del>, ɣajp, ɣap|| || || || || || ||~="ɣaj wpot"
|-
||niechajk, niechak, <del>nchajk, nchak</del>, ɣajk, <del>ɣak</del>|| || || || || || ||~="ɣaj wkoł", uwaga na rzeczownik "hak" z [ɣ] zamiast [x] czy [ɦ]
|-
||nechajnt, nechant, nchajnt, nchant, zajn, zant|| || || || || || ||~="zaj tor" ("zaj wor")
|-
||nechajnt, nechant, nchajnt, nchant, zajnt, zant|| || || || || || ||~="zan tor" ("zan wor")
|-
||nechajrt, nechart, nchajrt, nchart, zajrt, zart|| || || || || || ||~="zar tor" ("zar wor")
|-
||nechajpt, nechapt, nchajpt, nchapt, zajpt, zapt|| || || || || || ||~="zap tor" ("zap wor")
|-
||nechajkt, nechakt, nchajkt, nchakt, zajkt, zakt|| || || || || || ||~="zak tor" ("zak wor")
|-
||niechajt, niechat, <del>nchajt, nchat</del>, ɣajt, ɣat|| || || || || || ||~="ɣaj tor" ("ɣaj wor")
|-
||niechajnt, niechant, <del>nchajnt, nchant</del>, ɣajnt, ɣant|| || || || || || ||~="ɣan tor" ("ɣan wor")
|-
||niechajrt, niechart, <del>nchajrt, nchart</del>, ɣajrt, ɣart|| || || || || || ||~="ɣar tor" ("ɣar wor")
|-
||niechajpt, niechapt, <del>nchajpt, nchapt</del>, ɣajpt, ɣapt|| || || || || || ||~="ɣap tor" ("ɣap wor")
|-
||niechajkt, niechakt, <del>nchajkt, nchakt</del>, ɣajkt, ɣakt|| || || || || || ||~="ɣajk tor" ("ɣajk wor")
|-
!colspan=8|czasowniki modalne itp. - funkcje 1-argumentowe
|-
||może||kann||pov|| ||может||can|| ||
|-
||musi, muś||muss||dev|| || ||must|| ||="nie może nie" (ale czy na pewno "nie" to właściwe zaprzeczenie i przed, i po?)
|-
||powinien, win||soll|| || || ||should|| ||
|-
||trzeba, trza|| || || ||нужно|| || ||="bardzo powinien"="bar win"
|-
||wolno, wno||darf|| || || ||may|| ||="nie trzeba nie"="nie trza nie"="nie bardzo powinien nie"="nie bar win nie" (ale czy na pewno "nie" to właściwe zaprzeczenie i przed, i po?)
|-
||byćmoże, byćmo, bmo||vielleicht||eble|| ||можетбыть||maybe|| ||
|-
||chyba, chba||wohl|| || ||пожалуй|| || ||pośrednie między "bmo" a "raź"
|-
||najwyraźniej, raź|| || || || || || ||chyba trochę częstsze niż po polsku - obejmuje więcej z 'musi', np. "szesz raź otorj tnors sąsiad piesk" - 'to musi być pies sąsiada'
|-
||podobno, ponoć, pono, pno|| || || || || || ||
|-
||powiedzmy, dzmy|| || || || || || ||~'można tak powiedzieć', por. "dzym"
|-
||fikcyjnie, fnie, fik|| || || || || || ||używane, żeby nie mówić nieprawdy, np. "szesz fik ta chom tmu piesk tę kotk daj", por. "opowiembajkę", "opowiadambajkę", "opowiedziałembajkę"
|-
!colspan=8|mętne przysłówki - funkcje 1-argumentowe
|-
||tuż|| || || || || || ||łączy się z wyrażeniami pochodzącymi od 1-argumentowych przyimków, np. "szesz w tuż przeden ɣwo piesk dom kwiat" - 'tuż za budą jest kwiat'
|-
||już||schon||jam|| ||уже, уж|| || ||
|-
||jeszcze||noch||ankoraux|| ||ещё|| || ||a 'jeszcze raz'?
|-
||dopiero|| || || || || || ||
|-
||naszczęście|| || || || || || ||
|-
||niestety|| || || || || || ||
|-
||też||auch||ankaux|| ||тоже||also <del>too</del>|| ||też słówko "kanalok"
|-
||żet|| || || || || || ||ma się do "też" jak "twan" do "nawt"
|-
||nawet, nawt|| || || || || || ||'nawet'; odnosi się do wyrażenia, w którym jest wstawione; np. "szesz ta nawt kotk ga piesk" - 'Nawet kot szczeka.'
|-
||tewan, twan|| || || || || || ||'nawet'; odnosi się do funkcji, po której stoi; w sumie bardziej uniwersalne; np. "szesz ta kotk twan ga piesk" - 'Nawet kot szczeka.', np. "szesz ta ę twan słoń duż" - 'Nawet słoniątko jest duże.'; por. "zet", "klyt" (a co z innymi funkcjami od "tuż" do "tylk"?, może ten bardziej uniwersalny odwrotny szyk powinien być domyślny)
|-
||tylko, tylk||nur||nur|| ||только||only|| ||
|-
||oklyt, klyt|| || || || || || ||ma się do "tylk" jak "twan" do "nawt"
|-
||przynajmniej, najmniej, mniej ?|| || || || || || ||
|-
||jeńmjanyrzp, jeńmjan, jeńm, jeń ?|| || || || || || ||ma się do "mniej" (o ile ma sens) jak "twan" do "nawt"
|-
||własny||eigen||propra|| || ||own|| ||~="ów tylko to" ?
|-
!colspan=8|specjalne funkcje 1-argumentowe - spokrewnione z niefunkcjami
|-
||lili|| || || || || || ||z argumentem może zastępować "li", kiedy byłby konflikt oznaczeń, zob. "ilil"
|-
||bli|| || || || || || ||z argumentem typu "bę" lub "w !" oznacza, że konstrukcja z "jes" łączy się z przyimkami innymi niż "ta", np. "szesz ta piesk tę kotk jes i lor tę bli bę gryź ta bli bę tę li drap" - 'Pies gryzie kota, a ten kot drapie tego psa.', czyli 'Pies ma się do kota tak, że pierwszy gryzie drugiego, a drugi drapie pierwszego.', por. "blili"
|-
||tonr|| || || || || || ||z argumentem oznacza coś innego niż "to" i "tamto", np. "siesz jor tę i to i tamto tonr 3 . bierz" - 'Biorę to, tamto i siamto.', ="tamr ... to"
|-
||onr|| || || || || || ||z argumentem oznacza coś innego niż "on" i "tamon", ="tamr ... on"
|-
||onra, anr|| || || || || || ||z argumentem oznacza coś innego niż "an" i "taman", ="tamr ... an"
|-
||nrak|| || || || || || ||z argumentem oznacza coś innego niż "tak" i "tamtak", ="tamr ... tak"
|-
||rniet|| || || || || || ||z argumentem oznacza coś innego niż "niet" i "tamniet", ="tamr ... niet"
|-
||cóżeż|| || || || || || ||z liczebnikiem tworzy pytania do mowy zależnej, "cóżeż 1 ."="cóż", skrót od "żeż ... co"
|-
||któżeż|| || || || || || ||z liczebnikiem tworzy pytania do mowy zależnej, "któżeż 1 ."="któż", skrót od "żeż ... kto"
|-
||tożeż|| || || || || || ||z liczebnikiem tworzy określenie do mowy zależnej, oznacza, że pierwotny mówiący wiedział, o czym mówi, ale kolejni mówiący - nie, "tożeż 1 ."="toż", skrót od "żeż ... to"
|-
||ǂ||ǂ||ǂ||ǂ||ǂ||ǂ||ǂ||z liczbą zatrzymuje tyle funkcji, czyli "w ǂ 1 ." to z paroma wyjątkami to samo, co "w !", a "ta ta ǂ 2 ." to niefunkcja, bo "ta ǂ 2 ." wciąż zatrzymuje funkcje; "ǂ szesz !" tworzy niefunkcję z całego zdania (ale to tworzy nieprawidłowe zdanie), a inne argumenty mogą dać inne rezultaty (ale jakie?)
|-
!colspan=8|zaimkotwórstwo - funkcje 1-argumentowe
|-
||tam|| || || || || || ||inny (tylko przypomina, że może być inny, lekko sugerując, że ten sam, co inne tam), ="tamr 2 ."; tworzy słowa jak "tam ten"="tamten" i "tam on"="tamon"; odróżnia przy "si", czyli "szesz ta czło tmu tam czło że śnor czło tnorn Karol zna" oznacza 'Człowiek A mówi człowiekowi B, że człowiek '''A''' zna Karola.', a żeby powiedzieć, że to człowiek B zna Karola powinno być "si tam czło" zamiast "si czło"; 'tam'~"gdzie to"
|-
||siam|| || || || || || ||="tamr 3 ."
|-
||owam, wam|| || || || || || ||="tamr 4 ."
|-
||onam, nam|| || || || || || ||="tamr 4 ."
|-
||tamsz|| || || || || || ||inny niż wszyscy dotąd wspomniani (tylko sugeruje)
|-
||pam|| || || || || || ||="pamr 1 ."~="je pżad si A A", czyli na pewno 'inny', np. "szesz ta czło tmu pam czło tę piłk daj" - 'Człowiek daje innemu człowiekowi piłkę.'
|-
||pamsz|| || || || || || ||inny niż wszyscy inni dotąd wspomniani
|-
||<del>mat</del> amt|| || || || || || ||tworzy słowa jak "amt ten"="tentam" i "amt on"="ontam" (?)
|-
||<del>wzajem</del> wzaj|| || || || || || ||"wzaj się" i np. "wzaj si piesk" oznacza 'siebie nawzajem', por. "wzajem", "wzappa"
|-
!colspan=8|kwantyfikatory itp. - funkcje 1-argumentowe
|-
||ten||dies||tio|| ||этот||the|| ||zaimek wskazujący, coś w rodzaju rodzajnika określonego, słuchacz powinien się domyślić z kontekstu. Może oznaczać ten albo taki. (Taki to też "taen to" albo może nawet "taen ny to", jeśli jest potrzebna większa precyzja.) Zwykle najbardziej poręczne jest umieszczenie jednego "ten" gdzieś wysoko, nawet przy całym zdaniu (zobacz przykłady na tej stronie). "szesz wkoł drzwi szesz tnor klamka ny traw" - 'Tu są drzwi. Klamka (''nie:'' Ta klamka) jest zielona'. (Kwadracik pisał chyba kiedyś, że to różnica między prawdziwym rodzajnikiem, a zaimkiem wskazującym.), ~="tenr 1 .", zob. "tnor" itp.
|-
||<del>tuten</del> tentu|| || || || || || ||~="ten w tu", 'ten tu'
|-
||tentam|| || || || || || ||~="ten w tam", 'ten tam'
|-
||tamten|| || || ||тот|| || ||inny niż "ten", ="tenr 2 ."="tam ten"
|-
||siamten|| || || || || || ||="tenr 3 ."="siam ten"
|-
||owamten, wamten|| || || || || || ||="tenr 4 ."="wam ten"
|-
||onamten, namten|| || || || || || ||="tenr 5 ."="nam ten"
|-
||si|| || || || || || ||="sinr 1.", ściśle wspomniany ostatnio, zob. "śnor" itp.
|-
||sienr|| || || || || || ||="sinr ... coś", ściśle ''n''-ta od końca pełna konstrukcja (ale w sumie kiedy to się opłaca, a liczenie nie jest zbyt trudne?)
|-
||cien|| || || || || || ||wspomniany ostatnio, coś między "ten" a "si" czy "jgo ..."
|-
||taki, tki|| || || || || || ||'taki', trochę ściślejsze niż "ten", raczej ogólniejsze niż "kia to", por. "jki"
|-
||otaki, tok|| || || || || || ||'taki sam, jak wskazany' (?)
|-
||ojtaki, tojk|| || || || || || ||'taki, jak wskazany, w okolicy, czy coś', por. "jont" (?)
|-
||siaki, śki|| || || || || || ||'taki, jak ostatni wspomniany' (?)
|-
||ciaki, ćki|| || || || || || ||'taki, jak wspomniany', por. "cien" (?)
|-
||jakiś, kiś|| || || || ||какой-то|| ||'nie wiadomo, jaki' (nie w sensie "tki" itp.), zob. "ksior" itp.
|-
||kolwiek, lwiek, kwiek||irgend||ajn|| ||нибудь|| || ||'jakikolwiek, nie ważne, jaki' (nie w sensie "tki" itp.)
|-
||wiem|| || || ||кое|| || ||'mówiący wie, jaki'
|-
||wiesz|| || || || || || ||'słuchający wie, jaki' - ale z drugiej strony chyba przy każdym użyciu "ten" powinien wiedzieć (?)
|-
||tywiesz, twiesz|| || || || || || ||'słuchający wie, jaki, a mówiący nie wie' (?)
|-
||<del>niniejszy</del>|| || || || || || ||np. "prawdą zon dieviel dokładnie osiem słowo niniejszy zdanie" (''w tym przykładzie "osiem" to niefunkcja - przestarzałe prowizoryczne podejście''), "w niniejszy arnia oi żre" - 'w tej stołówce (w której jestem)', "dziś"="niniejszy doba", <del>"ja"="niniejszy coś"</del>, "prawdą niniejszy der ja dziękuje" - niniejszym dziękuję
|-
||<del>niniejszym</del>||<del>hiermit</del>|| || || ||<del>herby</del>|| ||?
|-
||niny, nin|| || || || || || ||np. "szesz zon siem dośk słowo nin zdanie", "szesz nin jor dziękuj" - 'niniejszym dziękuję' ~= "dziękuję"
|-
||tuny, tun|| || || || || || ||np. "w tun rnia oj żre" - 'w tej stołówce (w której jestem)', "dziś"="tun doba"
|-
||następujący, nacy, <del>ncy</del>, nac, nast, poniższy, <del>ższy</del>|| || || || || || ||(?)
|-
||powyższy, wyższy, ższy, szy|| || || || || || ||(?)
|-
||zeszły||vorig|| || || || || ||np. zeszły rok, ="przedzeszły 1 .", "wczoraj"="zeszły doba"
|-
||przyszły, pszły|| || || || || || ||np. przyszły rok, ="poprzyszły 1 .", "jutro"="przyszły doba"
|-
||oten, ont|| || || || || || ||wskazany, zob. "ontor" itp.
|-
||ojten, jont|| || || || || || ||jakoś wskazany, obecny, coś między "ont" a "ten", zob. "jontor" itp.
|-
||każdy, każd||jeder|| || || ||every|| ||kwantyfikator ogólny
|-
||kaźd|| || || || || || ||="każd ten", np. "kaźd ludź" odpowiada polskiemu 'wszyscy', kiedy nie chodzi dosłownie o wszystkich
|-
||żaden, żad||kein|| || ||никакой||kno|| ||nie istnieje, por. "ne", "nie", "bez" (które stawiać przed zdaniami jako matematyczne 'nie'?), zob. "żdor" itp.
|-
||plusżaden, pżad||plusein, pein|| || ||плюсникакой, пникакой||plusno, pno|| ||pozytywne 'żaden', zaprzeczony kwantyfikator szczególny na końcu kwantyfikatorów szczególnych, np. "szesz tor tę pżad śnieg żre" - 'jesz, ale nie jesz śniegu' (~istnieje takie ż - "żre", że "tor ż" i nie istnieje takie ś - "śnieg", że "tę ś ż"), (?) "szesz tor tę je pżad śnieg coś żre" - 'jesz coś, co nie jest śniegiem' (~istnieje takie ż - "żre" i c - "coś", że "tor ż", "tę c ż" i nie istnieje takie ś - "śnieg", że "je ś c")
|-
||pewien||gewiss|| || || ||certain|| ||kwantyfikator szczególny przed ogólnymi, (?) dodatkowo "szesz ta 2 pewien kotk tę 3 myszk goń" - 'istnieją dwa koty takie, że każdy z nich goni trzy myszy' czyli 'dwa koty gonią po trzy myszy' (a może po prostu "szesz ta każd okz 2 kotk tę 3 myszk goń")
|-
||zwykle, kle||typisch, pisch|| || || ||typical, pical|| ||zwykle, przeciętny, użycie w praktyce ważne ale niedodefiniowane, zob. "klor" itp.
|-
||cały, cał||ganz|| || || ||whole|| ||'cały', coś jak "każd" dla jednostki, ale kiedy można tego użyć?, por. "dzdrow"
|-
||caławy, caław, cław|| || || || || || ||ma się do "cał" jak "kle" do "każd", np. "szesz ta cław tygr i ny pmar ny węg", "szesz ta cław ɣwon śnieg miś ny śnieg"
|-
||jaki, <del>jak</del> jki, ki|| || || || || || ||~'jaki', ogólniejsze niż "kia co", odpowiada "tki"
|-
||jakiż, jkiż, kiż|| || || || || || ||zastępuje "ki" w mowie zależnej, por. "kżeż"
|-
!colspan=8|przyimki, miejsce (w czasoprzestrzeni) - funkcje 1-argumentowe
|-
||na||auf||sur|| ||на||on|| ||
|-
||naen <del>nan</del>||aufen||suren|| ||наэн|| || ||'pod (~na którym)', np. "w naen kura grzęda" - 'grzęda pod kurą', "szesz w naen farba co" - 'co jest pod farbą'
|-
||nak|| || || || || || ||'na (końcu)', np. "w nak smycz piesk" - 'pies na smyczy', "w nak patyk lody" - 'lody na patyku'
|-
||naken|| || || || || || ||'na (końcu) którego', np. "w naken piesk smycz" - 'smycz, na której jest pies'
|-
||między||zwischen||inter||imbe|| || || ||
|-
||koło, koł||neben||apud|| || || || ||koło + D, przy + Msc
|-
||u||bei|| || || || || ||np. "szesz w u ty ja" - 'jestem u ciebie' (?) (a może "szesz w <del>tma</del> <ins>ta</ins> ty dom ja")
|-
||przy ? nrzy|| || || || || || ||przy + Msc (dotykając) (?)
|-
||<del>pod</del> naden||<del>unter</del> überen||<del>sub</del> superen|| || || || ||'pod' (przeciwieństwo 'nad')
|-
||nad||über||super|| ||над||over|| ||
|-
||<del>za</del> przeden|| ||<del>malantaux</del> antauxen|| || ||overen|| ||'za' (przestrzeń)
|-
||przed|| ||antaux|| || || || ||'przed' + N (przestrzeń)
|-
||<del>przede</del> poen, pon||nachen||antauxs||epe||посльеэн||afteren|| ||'przed' + N (czas)
|-
||po <del>przedeen</del>||nach||<del>malantauxs</del> antauxsen|| ||послье||after|| ||'po' + Msc (czas)
|-
||wew|| || || || || || ||'w' + Msc, wewnątrz pojemnika (chyba jeśli to nie pojemnik, to "w"/"do"/"od", a jeśli pojemnik, to może być "w wew"/"od wew"/"do wew")
|-
||wewen|| || || || || || ||obejmuje, ~'na', np. "w wewen pieniądz kieszeń" - 'kieszeń, w której są pieniądze', "niecht oj ta wór do wewen węg idź" - 'Weź węgiel w worek. (Przesuń worek tak, żeby obejmował węgiel.)' (jeśli to nie pojemnik to np. "do wen ... !" zamiast "do wewen"?)
|-
||poza||außer|| || || || || ||'poza' + N
|-
||blisko, blisk||nah|| || || || || ||np. "szesz w blisk Kraków chom" - 'Blisko Krakowa jest chomik.'
|-
||daleko, dlko, dko||weg|| || || || || ||np. "szesz w dko Kraków chom" - 'Daleko od Krakowa jest chomik.', "czy od dko tu tor jedź" - 'Czy jedziesz z daleka?'
|-
||kiedy, gdy||wenn||kiam|| ||когда||when|| ||'wtedy, kiedy jest/był/będzie' (pytanie to "w gdy co")
|-
||gdzie||wo||kie|| ||где||where|| ||'tam, gdzie jest/był/będzie' (pytanie to "w gdzie co")
|-
||trag, ubr||trag|| || || || || ||~'na' (ubranie), np. "szesz ta w ubr ja piżama ny nieb", por. "nubr"
|-
||tragen, ubren||tragen|| || || || || ||~'w' (ubranie), np. "szesz ta w ubren kia ny krew bluz ę czło bez duż"
|-
||za|| || || || || || ||'za' + B (czas, ileś np. minut od teraz)
|-
||<del>temu</del> zaen|| || || || || || ||... 'temu' (czas)
|-
!colspan=8|liczebniki itp. - funkcje 1-argumentowe
|-
||okaz, okz|| || || || || || ||np. "je kto okz 2 ka brat" - 'która z dwu sióstr', może też jako trochę inne znaczenie "okz my"="nas", "okz mwy"="nwas", "okz wy"="was"
|-
||raz|| || || || || || ||="tle 1 ." ? "tle dokładnie 1 .", bez tego może równie dobrze chodzić o liczbę pojedynczą jak i mnogą (?) (ale czy domyślnie nie mówimy, że istnieje jeden, chociaż "ten" może utworzyć grupę), przy okazji może dzielić liczby, np. "1 1 raz 2 5 0 kotk" - 'jedenaście dwieście pięćdziesiątek kotów'
|-
||mno|| || || || || || ||liczba mnoga, ="tle kilk"
|-
||<del>wiele, wle ?</del> wielu, wlu|| || || || || || ||="tle dżo", por. "blu"
|-
||<del>bezwiele, bwle, ble ?</del> bezwielu, bwlu, blu|| || || || || || ||="tle bez dżo"="tle bżo"
|-
||<del>dwaj</del>|| || || || || || ||<del>="tle 2 ."</del>
|-
||<del>trzej</del>|| || || || || || ||<del>="tle 3 ."</del>
|-
||<del>czterej</del>|| || || || || || ||<del>="tle 4 ."</del>
|-
||<del>pięciu</del>|| || || || || || ||<del>="tle 5 ."</del>
|-
||<del>sześciu</del>|| || || || || || ||<del>="tle 6 ."</del>
|-
||<del>siedmiu</del>|| || || || || || ||<del>="tle 7 ."</del>
|-
||<del>ośmiu</del>|| || || || || || ||<del>="tle 8 ."</del>
|-
||<del>dziewięciu</del>|| || || || || || ||<del>="tle 9 ."</del>
|-
||<del>dziesięciu</del>|| || || || || || ||<del>="tle 1 0 ."</del>
|-
||<del>jedenastu</del>|| || || || || || ||<del>="tle 1 1 ."</del>
|-
||<del>dwunastu</del>|| || || || || || ||<del>="tle 1 2 ."</del>
|-
||<del>trzynastu</del>|| || || || || || ||<del>="tle 1 3 ."</del>
|-
||<del>czternastu</del>|| || || || || || ||<del>="tle 1 4 ."</del>
|-
||<del>piętnastu</del>|| || || || || || ||<del>="tle 1 5 ."</del>
|-
||<del>szesnastu</del>|| || || || || || ||<del>="tle 1 6 ."</del>
|-
||<del>siedemnastu</del>|| || || || || || ||<del>="tle 1 7 ."</del>
|-
||<del>osiemnastu</del>|| || || || || || ||<del>="tle 1 8 ."</del>
|-
||<del>dziewiętnastu</del>|| || || || || || ||<del>="tle 1 9 ."</del>
|-
||<del>dwudziestu</del>|| || || || || || ||<del>="tle 2 0 .", itp.</del>
|-
||dokładnie|| || || || || || ||'nie więcej' przed "tle", np. "szesz zon ja tle dokładnie 2 . krak krocz" - 'Mam dokładnie dwie nogi.'
|-
||conajmniej|| || || || || || ||(?) przed "tle"
|-
||dośk|| || || || || || ||'nie więcej' przed liczbą, np. "szesz zon ja tle 2 . dośk krak krocz"="szesz zon ja 2 dośk krak krocz" - 'Mam dokładnie dwie nogi.'. Wychodzi "szesz 6 dośk 2 okz 4 coś", czyli 'jest sześć par w grupie czterech przedmiotów'
|-
||nyr|| || || || || || ||sprawia, że liczby tworzą liczebniki porządkowe, np. "2 3 nyr piesk"="num 2 3 . piesk" - '23. pies', ? "2 raz 3 4 nyr piesk"="2 raz num 3 4 . piesk"="2 num 3 4 . piesk" - 'dwa 34. psy'
|-
||ryn|| || || || || || ||sprawia, że liczby tworzą liczebniki porządkowe od końca, np. "2 3 ryn piesk"="rem 2 3 . piesk" - '23. od końca piesk', ? "2 raz 3 4 ryn piesk"="2 raz rem 3 4 . piesk"="2 rem 3 4 . piesk" - 'dwa 34. od końca psy'
|-
!colspan=8|przypadki, przyimki, przyimkopodobne spójniki itp. - funkcje 2-argumentowe
|-
||der, ta||der||o||ni||та||I||ga||mianownik (podmiot), dopełniacz w odniesieniu do sytuacji, które nie oznaczają posiadania, a przypominają 'dla', np. "ta ja ka mam" - moja matka, dla mnie jest matką ("tma" mogłoby być alternatywą, ale w sumie nie jest potrzebne)
|-
||den, tę||den||on||nye||ту||him||o||biernik
|-
||dem, temu, tmu||dem||als||n||тому|| || ||celownik (bardziej aktywne z dwóch dopełnień)
|-
||des, tego, tgo||des||des||va||того||of|| ||dopełniacz (posesyw), ~="kę ta ... posiada ..." (o ile "posiada" będzie)
|-
||pogo, pgo|| || || || || || ||(z ''pod'' i ''tego'') dopełniacz jako czyiś pracownicy, podwładni, poddani (?), "pgo ty ludź"~="acz dla ty pracuj" (a może nie zawsze), "pgo ty acz fałszuj"~="acz dla ty fałszuj"
|-
||de|| || || || || || ||aŭtor
|-
||<del>derm, tema, tma</del>||<del>derm</del>||<del>del</del>|| ||<del>тома</del>|| || ||<del>dopełniacz w odniesieniu do sytuacji, które nie oznaczają posiadania, a przypominają dla, np. "tma ja ka mam" - moja matka, dla mnie jest matką</del> patrz "ta"
|-
||mit, tą||mit||per||nen||той, тем||with|| ||narzędnik, oznacza narzędzie itp., np. "szesz tą dło kop kop"; a czy obejmuje "jtą", "pszo" i "pszon"
|-
||miti, itą, jtą||miti||peri|| ||итой, итем||withi|| ||narzędnik, oznacza środek, coś co się zużywa, np. "szesz jtą jdło myj myj", "szesz jtą powietrze oddycha" (a może "szesz tę powietrze oddycha")
|-
||pieszo, pszo|| || || || ||wath|| ||z "idź" itp., oznacza to, (na) czym się jedzie czy płynie (jak samochód albo koń)
|-
||pszon|| || || || || || ||z "idź" itp., oznacza to, (na) czym się jedzie czy płynie (jak koła albo nogi), np. "szesz pszon nog krocz"="szesz pszon krak krocz krocz" - 'chodzi na nogach', "szesz pszon ręka krocz"="szesz pszon krak łap krocz" - 'chodzi na rękach' (nie mylić z "pszoen": "szesz ta pszoen tor krocz końk corj kolor" - 'Jakiego koloru jest koń, na którym jedziesz?'; od "pszon" jest oczywiście "pszonen")
|-
||pszow|| || || || || || ||z "idź" itp., oznacza miejsce w pojeździe zajmowane przez przemieszczającego się (jak fotel w samochodzie czy plecak, w którym są niesione książki), np. "szesz ta Jaś pszo pociąg pszon skr kółk pszow pod fotel od Toruń do Poznań wzdłuż tor jedź"-'Jaś jedzie pociągiem na kołach pod fotelem z Torunia do Poznania po torach.', "ta A pszow B idź"~="ta i A wen się B idź"
|-
||kier|| || || || || || ||z "idź" itp., oznacza kierującego
|-
||z||zusammenmit, zmit|| || ||с||togetherwith, twith|| ||'(razem) z + N', "z żad", "z nie" albo "z pżad" to 'bez'
|-
||poŭ||ausch|| || ||пои||insh|| ||="ŭoŭ w !", 'po (język), w (itp.)', np. "poŭ pollok" - 'w polloku', "poŭ ski Polska" - 'po polsku', też alfabet, np. "poŭ cyrylica" - 'cyrylicą', "szersz jor poŭ Linux pracuj" - 'pracuję pod Linuksem', "siesz fikt ta końk poŭ takt oj ta ogon nieś" ? "siesz fikt ta końk poŭ takt tę ogon nieś" - ''Fikcyjnie koń macha ogonem.'
|-
||poŭd|| || || || || || ||="ŭoŭ od !", 'z (jakiegoś język itp.)', np. tłumaczyć, por. "gidź"
|-
||dŭop|| || || || || || ||="ŭoŭ do !", 'na (jakiś język itp.)', np. tłumaczyć, por. "gidź"
|-
||<del>przoŭ</del> przeŭ|| || || || || || ||="ŭoŭ przez !" to funkcja dwuargumentowa, jak w "czy przeŭ UTF-32 coś" - 'Czy robi się coś przez UTF-32?' (raczej podobno tak, np. konwertuje), por. "gidź", nie mylić z "pszoł"
|-
||w||in||en||mi||в||in|| ||'w + Msc', też typu 'w środę'
|-
||od||aus||de||llo|| ||from|| ||'z + D, skądś' (z czasownikiem), np. "od Kraków jedź" - 'jedzie z Krakowa'
|-
||do||zu||al||nna|| || || ||'w + B, dokądś, do wnętrza' (z czasownikiem), np. "do Kraków jedź" - 'jedzie do Krakowa'
|-
||cod|| || || || || || ||'z + D, (pochodzący) skądś' (z rzeczownikiem), np. "cod Kraków acz gotuj" - 'kucharz z Krakowa'
|-
||cdo|| || || || || || ||'w + B, (przeznaczony) dokądś, do wnętrza' (z rzeczownikiem), np. "cdo Kraków list" - 'list do Krakowa'
|-
||uk|| || || || || || ||'od czegoś', np. "szesz jor uk stół odwrócony" - 'jestem odwrócony od stołu', "uk Kraków jedź" - 'jedzie od strony Krakowa'
|-
||ku|| || || || || || ||'w kierunku czegoś', np. "szesz jor ku stół odwrócony" - 'jestem odwrócony w stronę stołu', "ku Kraków jedź" - 'jedzie na Kraków'
|-
||aŭs, iz, ęz <del>z</del>|| ||el|| || || || ||'z + D (materiał)' (z czasownikiem), np. "tę kula iz glina rób" - 'robi kulę z gliny'
|-'
||wę|| ||je|| || || || ||'w (warkocz zaplatać), na (coś przerabiać)' (z czasownikiem), np. "tę ogórk wę plastr krój" - 'kroi ogórek na plasterki', por. esp. '<nowiki/>''je''<nowiki/>'
|-
||caŭs, ciz, cęz|| || || || || || ||'z + D (materiał)' (z rzeczownikiem), np. "ciz glina kula" - 'kula z gliny'
|-
||cwę|| || || || || || ||'(przeznaczone) na coś' (z rzeczownikiem), np. "cwę kiełbas mięs" - 'mięso na kiełbasę'
|-
||przez||durch||tra||ter||через||through|| ||'przez + B (droga)', "przez na schod idzie" - 'idzie po schodach'
|-
||wzdłuż|| || || || || || ||
|-
||wpoprzek|| || || || || || ||
|-
||ażdo, żdo|| || || || || || ||np. "szensz ta Michał żdo gdy ta er kur ną ga er kur tańcz" - 'Michał tańczył aż kogut zapiał.', por. "aż"
|-
||ażod, żod|| || || || || || ||np. "szersz ta Wiesiek żod gdy świt siedź" - 'Wiesiek siedzi od świtu.', "szensz ta Karolina żod gdy siorm że sior zbyt bez duż płacz" - 'Karolina płakała odkąd powiedziano jej, że jest za mała.'
|-
||przeciw||gegen||kontraux||pa||против||against|| ||'przeciw + C, z + N', niem. 'gegen', np. "przeciw mucha środek", "przeciw Niemcy walczy" (a może "tę Niemcy walczy")
|-
||zamian||imaustausch, imaus|| || ||вобмен||inexchange, inex|| ||np. odpowiadać na, sprzedawać za
|-
||dla, gwoli||für||por||ann||для||for|| ||celownik typu 'sobie a muzom', 'dla + D', też przedmioty, ale por. "naw", "jca" itp.
|-
||wla|| || || || || || ||(?) 'dla' (''względnie dla'') jak w 'łatwy/trudny dla kogoś'
|-
||o||um||pri|| ||о||about|| ||'o + B, o + Msc'
|-
||zo|| ||kun|| || || || ||'z + N, o + Msc, którego częścią jest', też czasowniki, często używana odwrotność "zon", np. "zon ja ręka" - 'moja ręka', "zon metro pociąg" - 'pociąg metra', niem. 'dazu gehört'
|-
||że||dass||ke|| ||чтоо||thatt|| ||~'który znaczy, że'
|-
||żen|| || || || || || ||~="że wong"="że wong"
|-
||żer|| || || || || || ||~="że wter"="że wter"
|-
||żen|| || || || || || ||~="że wpot"="że wpot"
|-
||żek|| || || || || || ||~="że wkoł"="że wkoł"
|-
||byże, byż|| || || || || || ||'żeby', niem. '<nowiki/>''dass''<nowiki/>' (np. 'chcę, żeby', 'proszę, żeby', 'rozkaz, żeby'), kiedy nie wiadomo, czy ma być "tę" czy "że"<del>, zlikwidować jak "tma"?</del>
|-
||zza|| || || ||из-за?|| || ||sztywne 'bo', np. "szesz jor zza boi drży" - 'drżę za strachu', "szesz jor zza ty dumny" - 'jestem z ciebie dumny' (a może "szesz jor torn dumny"), "szesz jor zza i chlebk wod żyj" - 'żyję o chlebie i wodzie' (?), jak potraktować "potyka" (zob.)
|-
||izza, jza ?|| || || || || || ||odpowiednik "zza" jako sztywny przypadek, np. "jza potyk"-'potykać się o' (?)
|-
||py|| || || || || || ||rosyjskie 'по' jako '(egzamin) z' i '(mistrzostwa) w' (?)
|-
||je||is||es||na||е||is||desu||'[który] jest (kiedykolwiek?)', ?="jer hacz em"
|-
||jer|| || || || || || ||'[który] jest (w chwili, o której mowa)', ?~="je hacz w gdy to em", "szesz jor tę kia wter em motyl '''hacz em''' gąsienica w gdy sior em poczwarka widź"="szesz jor tę kia wter jes je motyl li '''hacz em''' gąsienica w gdy sior jes je poczwarka li widź"="szesz jor tę kia wter em motyl je gąsienica poczwarka widź" - 'Widziałem coś, co było gąsienicą, a teraz jest motylem, kiedy było poczwarką' czyli 'Widziałem poczwarkę, która była gąsienicą, a teraz jest motylem.' ?
|-
||mi||mir|| || || || || ||dotyczy warunków odczuwanych przez kogoś, "szesz mi ja ciep" - 'jest mi ciepło', "szesz mi ty ciep" - 'jest ci ciepło', por. "jo", "wrażeń"
|-
||<del>nan</del> naw|| || || || || || ||'na' w znaczeniu w stylu "wen win", np. "naw żniwa gdy coś"="wen win żniwa gdy coś"="czasna żniwa" - 'czas na żniwa', por. "jca", "rnia"
|-
||kjak|| || || || || || ||'jak' jako 'jeśli' lub 'kiedy' (lub oba naraz)
|-
||według, weg, wg|| ||laux|| || || || ||'według (kogoś)', por "zniez"
|-
||zgodniez, zgniez, zniez|| || || || || || ||'według (np. chęci, jakiegoś kryterium), zgodnie z', por. 'weg'
|-
||dieviel, tyle, tle||dieviel||da|| ||столько|| || ||liczebnik, odwrotnie niż esp. '<nowiki/>''da''<nowiki/>', też "tle 2 . gotuj"="2 gotuj" - 'gotować dwa razy'
|-
||nieviel, nyle, nle|| || || || || || ||np. "nle tle 2 . rok (ość?) <del>stary</del> <ins>bez młody</ins>" - 'ma dwa lata', "nle tle 3 . metr (ość?) długi" - 'długi na trzy metry', "szesz ta Mateusz nle tle 5 . cent metr niż Marek wysoki" - 'Mateusz jest o pięć centymetrów wyższy niż Marek', por. "nlet", "nlel"
|-
||ać|| || || ||ать|| || ||"czy ta on ać tę li żre idź" - 'Czy on idzie zostać zjedzonym?' (?), domyślne "ta li"="lor", np. "ać żre idź" - 'idzie jeść', też sztywne 'żeby', np. "ać pokój walczy" - 'walczy o pokój'
|-
||jać ?|| || || || || || ||odpowiednik "ać" jako przypadek, np. ? (?), a co z 'iść po chleb' i 'iść na jagody'?
|-
||ąc|| || || || || || ||imiesłów, kiedy np. "je", "w gdy" ani "zo" nie pasuje; raczej angielskie '<nowiki/>''by singing''<nowiki/>' niż '<nowiki/>''singing''<nowiki/>'; blisko "czo hacz" i "ko"; a może przy podmiocie, z grubsza jako "ko hacz"; por. "naraz"
|-
||niż|| ||ol|| || ||than||yori||porównanie (stopień wyższy), <del>uzupełnione przez "tol"</del> <ins>skrót od "niź ta ... li", np. "niż piesk wesoł" - 'weselszy niż pies'</ins>
|-
||ninż|| || || || || || ||skrót od "niź tę ... li"
|-
||niumż|| || || || || || ||skrót od "niź tmu ... li"
|-
||<del>taw,</del> jacz|| || || || || || ||porównanie, skrót od "jak ta ... li", np. "jacz piesk wesoł" - 'wesoły jak pies', "jacz słońce światło" - 'światło słoneczne (takie jak słońca)'
|-
||jancz|| || || || || || ||skrót od "jak tę ... li"
|-
||jomcz|| || || || || || ||skrót od "jak tmu ... li"
|-
||ziacz|| || || || || || ||ściślejsze porównanie, skrót od "ziak ta ... li"
|-
||ziancz|| || || || || || ||skrót od "ziak tę ... li"
|-
||ziomcz|| || || || || || ||skrót od "ziak tmu ... li"
|-
||jaczo, czo|| || || || || || ||skrót od "jako ta ... li", np. "szesz jor czo gmoń w rnia tę młot produkuj tą młot je em owc młot pracuj" ~= "szesz ta ko gmoń ja w rnia tę młot produkuj tą młot je em owc młot pracuj" - 'Jako ''(to „jako” to tłumaczenie "czo")'' gamoń pracuję młotkiem w fabryce młotków (miejscu produkcji młotków) jako młotkowy (moja praca to bycie młotkowym).' (?), blisko "ąc em"
|-
||janczo, nczo|| || || || || || ||skrót od "jako tę ... li", np. "siesz bo ta wod ny wod tę wod nczo hacz ny wod dotyk" ~= "siesz bo ta wod ny wod tę ko hacz ny wod wod dotyk" - 'Wodę czuje się dotykiem jako coś mokrego (''dla podkreślenia biernika:'' jako mokrą substancję), bo woda jest mokra.' (?)
|-
||jomczo, mczo|| || || || || || ||skrót od "jako tmu ... li", np. "szensz norm mczo król tę złot daj" ~= "szensz tmu ko król on tę złot daj" - 'Dano mu jako królowi złoto.' (?)
|-
||im||je|| || || || || ||np. "szesz im ta domk duż śnor domk bez tań" - 'Im dom jest większy, tym droższy.'
|-
||ów|| || || ||ов|| || ||skrót od "kia owy", mętny dopełniacz
|-
||zamiast <del>miast</del>||statt||anstataŭ||minomë||вместо||insteadof||kawarini||np. "szesz nor tę zamiast ciasto chleb jeść"-'On je (jadł lub będzie jeść) chleb zamiast ciasta.', "siersz bo co tor zamiast gotuj żre"-'Dlaczego jesz (pijesz) zamiast gotować?', "szepsz chba nor zamiast tę chleb krój tę zup gotuj"-'On chyba będzie gotował zupę zamiast kroić chleb.', "siensz zamiast tmu kotk tę myszk daj tmu piesk tę kotk daj"-'Zamiast dać kotu mysz, dał psu kota.' (to działa inaczej, niż słowa, które się używa z li?), "siesz zamiast ta szczur tę pszenic jeść ta myszk tę ser jeść"~'Szczur miał jeść pszenicę, ale zamiast tego mysz je ser.'
|-
!colspan=8|przy liczebnikach - funkcje 2-argumentowe
|-
||numer, num||numer||numer|| ||номер||number|| ||liczebnik porządkowy
|-
||remun, mun, rem||remun||remun|| ||ремон||rebmun|| ||liczebnik porządkowy od końca, np. "remun 1 ." (="ostatni"?) - 'ostatni', "remun 2 ." - 'drugi od końca'
|-
!colspan=8|mętne słowotwórstwo - funkcje 2-argumentowe
|-
||ywo, ɣwo|| ||s ? es|| || ||es ?|| ||wyrazy złożone niezachowujące znaczenia drugiego członu, np. "ɣwo wod lilia" <del>("ɣwo wod gby lilia"?)</del> - 'lilia wodna', "ɣwo ręka but" ("ɣwo łap but" skoro "ręka"="krak łap") <del>("ɣwo ręka gby but"?)</del> - 'rękawiczka' <del>(a może jednak "jca ręk")</del> <ins>(~="nubr dłoń")</ins>, <del>"ɣwo żab płyń" - 'pływanie żabką'</del>
|-
||ywy, ɣwy|| || ||ess ?|| ||ess ?|| ||wyrazy złożone zachowujące znaczenie drugiego członu, np. "ɣwy żab płyń" - 'pływanie żabką'
|-
||ywon, ɣwon|| || || || || || ||="ɣwo ny"
|-
||ywyn, ɣwyn|| || || || || || ||="ɣwy ny"
|-
||ywob, ɣwob|| || || || || || ||="ɣwo bez"
|-
||ywyb, ɣwyb|| || || || || || ||="ɣwy bez"
|-
||półnapół|| || || || || || ||"półnapół A B" - 'pół-A, pół-B' (Ale czy proporcje są dokładnie równe, czy na oko? Czasem się tak mówi, ale na ile to logiczne?); praktyczne: "szesz dzmy i je każd muł półnapół końk osioł je ta każd muł ka mam końk" - 'Powiedzmy, że każdy muł to pół-koń i pół-osioł, a matka każdego muła jest koniem.', ale przy tym podejściu jak krótko rozróżniać muły i osłomuły oraz lygrysy i tyglwy; co z centaŭrami; por. "opół", "częśćnaczęść", "oczęść"
|-
!colspan=8|specjalne funkcje 2-argumentowe - spokrewnione z jednoargumentowymi
|-
||najz||ste|| || || || || ||stopień najwyższy dla danego zbioru, np. "najz duży małpa" - 'największa małpa', "najz kappa bę ba jor lubk piłk" - 'moja ulubiona piłka'; por. "naj", "najnr"
|-
||jakna, <del>jkna,</del>, kna|| || || || || || ||stosunkowo, np. "kna duż myszk" - 'duża (jak na mysz) mysz', (?) "szesz klor kna woś dob pirat bez dob" - 'typowy dobry pirat jest zły'
|-
||jejakna, jekna, jkna, ikna, śkna, śka, śna|| || || || || || ||= "je kna ... to", np. "jkna now" - 'nowy (jako który jest nowym wiadomo czym)' ("jkna now " szesz '" - 'nowe "szesz" (w przeciwieństwie do starego " prawdą ')'),  "jkna bez duż Trąbusia" - 'mała (słonica) Trąbusia (ale, bezwzględnie patrząc, pewnie i tak wielka)')
|-
||niź|| || || || || || ||stopień wyższy, uzupełnione przez "li", np. "szesz torn niź tę Karol li jor lubk" - 'lubię cię bardziej niż Karola', zob. "niż", "ninż", "niumż"
|-
||jak||wie||kiel|| ||как||like|| ||porównanie uzupełnione przez "li", np. "jak ta chom li piszcz" - 'piszczenie jak chomik' (="jacz chom piszcz"), zob. "jancz", "jomcz"
|-
||ziak|| || || || || || ||ściślejsze porównanie uzupełnione przez "li", ale jak właściwie działa, zob. "ziacz", "ziancz", "ziomcz"
|-
||jakże, jakż|| || || || || || ||'identyczny jak', uzupełnione przez "li", zainspirowane rosyjskim '<i>takoj że</i>' - 'taki sam'
|-
||jako, ko||als||kiels|| || ||as|| ||też uzupełnione przez "li", zob. "jaczo"="czo", "janczo"="nczo", "jomczo"="mczo", przy czasownikach zbliża się do "ąc", np. "siensz ąc tor jorn tą pięta wskaż tor jorn obraź" ~=(?) "siensz ko tor jorn tą pięta wskaż tor jorn obraź" ~=(?) "siensz zo tor jorn tą pięta wskaż tor jorn obraź" ~=(?) "siensz je tor jorn tą pięta wskaż tor jorn obraź" - 'Obraziłeś mnie wskazując piętą.'
|-
||hnacz|| || || || || || ||np. "hnacz bem" to "kmu ... coś", zob. "heń" i "hacz"
|-
||lnacz|| || || || || || ||~="je ludź hnacz", np. "lnacz bem" to "kmu ... ludź", zob. "leń" i "lacz"
|-
||nacz|| || || || || || ||do czegoś służy; por. "acz", "enie"; np. "nacz w na ! siedzi" - 'miejsce do siedzenia', (?) "nacz <del>tma</del> <ins>ta</ins> syn"="mam", "nacz <del>tma</del> <ins>ta</ins> je A syn"="<del>tma</del> <ins>ta</ins> A mam"
|-
||nący, ɣnąc, nąc|| || || || || || ||do czegoś służy (czasownik), "szesz ta herbat ɣnąc bę pij" - 'herbata służu do picia (jej)' ~="szesz je herbat eń pij" - 'herbata jest piciem (napojem)'
|-
||<del>poza</del> pona|| || || || || || ||np. "szensz w pona 2 godzina mecz ta on do <del>tma</del> <ins>ta</ins> się dom wróć" - 'dwie godziny po meczu wrócił do domu', "pona A B"="nlel A po ! B"
|-
||ponaen, ponan|| || || || || || ||np. "szensz w ponan 2 godzina mecz ta on tnord stadion idź" - 'dwie godziny przed meczem przyjechał na stadion', "ponan A B"="nlel A pon ! B"
|-
||poprzyszły|| || || || || || ||np. "poprzyszły 2. doba"="pojutrze"
|-
||przedzeszły|| || || || || || ||np. "przedzeszły 2. doba"="przedwczoraj"
|-
||takiże, tże|| || || || || || ||uzupełnione przez "li", np. "tże jor oj lor krocz tornistr" - 'tornister, który noszę', "kia" itp. ~="tże lor" itp.
|-
||jego, jgo||sein||lia|| ||его||his|| ||to, co ktoś nazywa jakoś, np. "jgo Marysia " taen ny nieb wyś kafelek '" - 'to, co Marysia nazywa "taen ny nieb wyś kafelek" (niebieskie kafelkowe coś)', "jgo on" odpowiada polskiemu "jego" w tym znaczeniu, zob. "twój"
|-
||sinr|| || || || || || ||pierwszy argument to liczba, drugi to rzeczownik, oznacza ściśle ''n''-te od końca użycie rzeczownika, np. "szensz ta er czło tę kia ga piesk er czło widź szensz bo to ta sienr 2 . czło o mno kotk ną myśl" - 'Mężczyzna zobaczył mężczyznę, który szczekał. Dlatego pierwszy mężczyzna pomyślał o kotach.'; por. "si", "sienr", "się"
|-
||ilil|| || || || || || ||definiuje użycie "lili" zamiast "li", np. "tże ilil 1 . ta kę ta Marek niź ta Karol tę siors kotk li lubk piesk oj ta lili 1 . krocz piłk" - 'piłka niesiona przez psa, którego Marek lubi bardziej niż Karol swojego kota'
|-
||blili|| || || || || || ||np. "blili bę 1 ." ma się do "bli bę" jak "lili 1 ." do "li", np. "jes ilil 1 . ta kia jacz jak w lili 1 . li ryb coś ny wod piesk tę blili bę 1 . goń" - 'pies mokry jak ryba, która jest jak w (argumencie przy "ta"), goni (argument przy "tę")'
|-
||żeż|| || || || || || ||z liczebnikiem tworzy pytania itp. do mowy zależnej, "żeż 1 . co"="cóż", "żeż 1 . to"="toż", "szesz ta kto że ta któż że ta żeż 2 . kto tę cóż gotuj pyta pyta" - ~'kto się pyta ˛ kto się pyta ˛ kto gotuje , i o gotowanie czego się pyta' [http://jezykotw.webd.pl/f/index.php?topic=349.0], wyspecjalizowana forma "eże"
|-
||czyżeż|| || || || || || ||z liczebnikiem tworzy pytania do mowy zależnej, "czyżeż 1 ."="czyż", skrót od "kżeż ... czy !"
|-
||tenr|| || || || || || ||z argumentem oznacza coś innego niż "ten" i "tamten", np. "siesz jor tę i ten piłk i tamten piłk tenr 3 . piłk bierz" - 'Biorę tę, tamtą i siamtą piłkę.', "tenr 1 ."="ten", "tenr 2 ."="tamten", "tenr 3 ."="siamten", "tenr 4 ."="wamten", "tenr 5 ."="namten", ="tamr ... ten"
|-
||tamr|| || || || || || ||jeszcze inny (tylko sugeruje), "tamr ... on"="tonr", "onr ... ten"="tenr" itp., "tamr 1 ." nic nie znaczy, "tamr 2 ."="tam", "tamr 3 ."="siam", "tamr 4 ."="wam", "tamr 5 ."="wam"
|-
||pamr|| || || || || || ||inny niż "tamr" z odpowiednim numerem, ~="je pżad si tamr A B B"
|-
!colspan=8|przypadki z określonością - funkcje 2-argumentowe
|-
||tnor||zor||tjo|| || ||thy|| ||="ta ten"
|-
||tnorn||zorn||tjon|| || ||thine|| ||="tę ten"
|-
||tnorm||zorm||tjols|| || ||thime|| ||="tmu ten"
|-
||tnors||zors||tjoc|| || ||thyrf|| ||="tgo ten"
|-
||tnonz|| || || || || || ||="zon ten"
|-
||tnorw, tnorf|| || || || || || ||="ów ten"
|-
||tnorj|| || || || || || ||="je ten"
|-
||tnord||zorz||tjol|| || || || ||="do ten"
|-
||tnodr||zau||tjod|| || ||thyfr|| ||="od ten"
|-
||tnokr|| || || || || || ||="uk ten"
|-
||tnork|| || || || || || ||="ku ten"
|-
||śnor|| || || || || || ||="ta si"
|-
||śnorn|| || || || || || ||="tę si"
|-
||śnorm|| || || || || || ||="tmu si"
|-
||śnors|| || || || || || ||="tgo si"
|-
||śnonz|| || || || || || ||="zon si"
|-
||śnorw, śnorf|| || || || || || ||="ów si"
|-
||śnorj|| || || || || || ||="je si"
|-
||śnord|| || || || || || ||="do si"
|-
||śnodr|| || || || || || ||="od si"
|-
||śnokr|| || || || || || ||="uk si"
|-
||śnork|| || || || || || ||="ku si"
|-
||otnor, ontor|| || || || || || ||="ta ont"
|-
||otnorn, ontorn|| || || || || || ||="tę ont"
|-
||otnorm, ontorm|| || || || || || ||="tmu ont"
|-
||otnors, ontors|| || || || || || ||="tgo ont"
|-
||otnonz, ontonz|| || || || || || ||="zon ont"
|-
||otnorw, otnorf, ontorw, ontorf|| || || || || || ||="ów ont"
|-
||otnorj, ontorj|| || || || || || ||="je ont"
|-
||otnord, ontord|| || || || || || ||="do ont"
|-
||otnodr, ontodr|| || || || || || ||="od ont"
|-
||otnokr, ontokr|| || || || || || ||="uk ont"
|-
||otnork, ontork|| || || || || || ||="ku ont"
|-
||ojtnor, jontor|| || || || || || ||="ta jont"
|-
||ojtnorn, jontorn|| || || || || || ||="tę jont"
|-
||ojtnorm, jontorm|| || || || || || ||="tmu jont"
|-
||ojtnors, jontors|| || || || || || ||="tgo jont"
|-
||ojtnonz, jontonz|| || || || || || ||="zon jont"
|-
||ojtnorw, ojtnorf, jontorw, jontorf|| || || || || || ||="ów jont"
|-
||ojtnorj, jontorj|| || || || || || ||="je jont"
|-
||ojtnord, jontord|| || || || || || ||="do jont"
|-
||ojtnodr, jontodr|| || || || || || ||="od jont"
|-
||ojtnokr, jontokr|| || || || || || ||="uk jont"
|-
||ojtnork, jontork|| || || || || || ||="ku jont"
|-
||żador, żdor|| || || || || || ||="ta żad"
|-
||żadorn, żdorn|| || || || || || ||="tę żad"
|-
||żadorm, żdorm|| || || || || || ||="tmu żad"
|-
||żadors, żdors|| || || || || || ||="tgo żad"
|-
||żadonz, żdonz|| || || || || || ||="zon żad"
|-
||żadorw, żadorf, żdorw, żdorf|| || || || || || ||="ów żad"
|-
||żadorj, żdorj|| || || || || || ||="je żad"
|-
||żadord, żdord|| || || || || || ||="do żad"
|-
||żadodr, żdodr|| || || || || || ||="od żad"
|-
||żadokr, żdokr|| || || || || || ||="uk żad"
|-
||żadork, żdork|| || || || || || ||="ku żad"
|-
||klor|| || || || || || ||="ta kle"
|-
||klorn|| || || || || || ||="tę kle"
|-
||klorm|| || || || || || ||="tmu kle"
|-
||klors|| || || || || || ||="tgo kle"
|-
||klonz|| || || || || || ||="zon kle"
|-
||klorw, klorf|| || || || || || ||="ów kle"
|-
||klorj|| || || || || || ||="je kle"
|-
||klord|| || || || || || ||="do kle"
|-
||klodr|| || || || || || ||="od kle"
|-
||klokr|| || || || || || ||="uk kle"
|-
||klork|| || || || || || ||="ku kle"
|-
||kisior, ksior|| || || || || || ||="ta kiś"
|-
||kisiorn, ksiorn|| || || || || || ||="tę kiś"
|-
||kisiorm, ksiorm|| || || || || || ||="tmu kiś"
|-
||kisiors, ksiors|| || || || || || ||="tgo kiś"
|-
||kisionz, ksionz|| || || || || || ||="zon kiś"
|-
||kisiorw, kisiorf, ksiorw, ksiorf|| || || || || || ||="ów kiś"
|-
||kisiorj, ksiorj|| || || || || || ||="je kiś"
|-
||kisiord, ksiord|| || || || || || ||="do kiś"
|-
||kisiodr, ksiodr|| || || || || || ||="od kiś"
|-
||kisiokr, ksiokr|| || || || || || ||="uk kiś"
|-
||kisiork, ksiork|| || || || || || ||="ku kiś"
|-
!colspan=8|spójniki (matematyczne), funkcje 2-argumentowe
|-
||i||und||kaj||ar||и||and|| ||por. "or", "kanalok"
|-
||lub||oder||aux|| ||или||or|| ||por. "ol"
|-
||albo, alb||oders||auxs|| ||либо||exor, xor|| ||por. "olb"
|-
||bądź|| || || || || || ||jedno, drugie, albo żadne, nie oba naraz, por. "ądź"
|-
||ani, ni||weder||nek|| ||ни||nor|| ||por. "oń"
|-
||jeżeli, jeśli, śli|| || || || ||if|| ||por. "oś"
|-
||wtedyitylkowtedy, witw, witow, wit|| || || || ||if|| ||'wtedy i tylko wtedy', por. "ow"
|-
!colspan=8|spójniki (łączą tylko wyrażenia, nie wartości logiczne), funkcje 2-argumentowe
|-
||ili|| || || || || || ||'czy', np. "szesz tę ili kotk piesk ten tor widź" - 'Widzisz psa czy kota?', ale kiedy to nie pytanie, używamy "kiś lub", np. "szesz tgo on kiś lub piesk kotk" - 'Ma psa czy kota.'; por. "oli", "iliż"
|-
||iliż|| || || || || || ||="iliże 1 ."="eż ili !", 'czy' w mowie zależnej, np. "szesz ta Marek że tę iliż kotk piesk ten tor widź" - 'Marek pyta, czy widzisz psa, czy kota?', por. "ili", "oliż"
|-
||względnie, wzgl||beziehungsweise, bzw. ? bezw||respektive, resp|| ||соответственно, соотв||respectively, resp|| ||'względnie' jako spójnik, np. "siesz ta wzgl piesk kotk tę wzgl kość myszk żre" - 'Psy (względnie koty) jedzą kości (względnie myszy).' (a może się pojawiać raz w zdaniu?), ="względnież 1 .", por. "owzgl", "owzględnież"
|-
||gdyby, gdyb||würde||us|| ||еслибы, еслиб, кабы, каб||would|| ||gdyby, tryb przypuszczający (chyba nie oznacza, że to fałszywe, ale co oznacza? Ogólnie trzeba pomyśleć - "śli" oznacza matematyczną przyczynowość, "bo"/"więc", że oba są prawdziwe, ale związek jest, "ale"/"mimo" sugeruje, że związek jest, ale najwyraźniej słaby, bo nie zadziałał (czy przyda się jakieś "ifaktycznie", które oznacza, że związek jest słaby, ale tym razem działa?), "nyb" ("nawetgdyby") sugeruje, że związek jest, ale za słaby - czy nie trzeba tego ujednolicić?......); "gdyb to" odpowiada trybowi przypuszczającego bez jawnego warunku, np. "siesz gdyb to jor zacz bez żyj" - 'Umarłbym.'; por. "ogdyb"
|-
||żeby, żeb||damit|| || ||чтобы, чтоб|| || ||"szesz żeb co to" - 'Po co?', por. "ożeb"
|-
||musiżeby, mżeby, mżeb|| || || || || || ||np. "szsz mżeb tor żyj tor oddych" - 'musisz oddychać, żeby żyć', por. "omż"
|-
||bo||weil||cxar||an||потомучто, помшт||because, 'cause|| ||"szesz bo co to" - 'dlaczego?', "szesz bo to co" - ~'i co z tego?', por. "obo"
|-
||dzięki|| || || ||благодаря|| || ||'dzięki (komuś, czemuś)', ~="naszczęście bo"
|-
||zwiny, zwin <del>przez</del>|| || || || || || ||'przez (kogoś, coś), z (czyjejś) winy', ~="niestety bo"
|-
||mimo||obwohl||malgraux|| ||несмотряна||though|| ||
|-
||bojaknie, bon|| || || || || || ||tryb rozkazujący z uzasadnieniem, np. "siesz bo jor wter zacz szalon bon jor torn gryź tor od tune idź" - 'Zaczynam szaleć, więc wyjdź, bo jak nie, to cię pogryzę.'
|-
||zanimby|| || || || || || ||zanim stałoby się coś, np. "szesz zanimby ten ta Karol że je Marek ten acz kradź mów śnor Marek oj śnor Karol dok zacz bez żyj" - 'Marek zabił Karola, zanim Karol powiedział, że Marek jest złodziejem.'
|-
||nawetjeśli, nśli, nli|| || || || || || ||~="śli nawt"~="śli ... twan" (czyli 'jeśli nawet' ~= 'nawet jeśli') (?); "nli A B" - 'nie wiem, czy A; wiem, że B; chociaż wydawałoby się, że gdyby A, to nie B'
|-
||nawetgdyby, ngdyb, ndyb, nyb|| || || || || || ||~="gdyb nawt"~="gdyb ... twan" (czyli 'nawet gdyby' ~= 'gdyby nawet') (?); "nyb A B" - 'nie A; B; wydawałoby się, że gdyby A, to nie B; ale gdyby A, to też B'
|-
||aż|| || || || || || ||np. "szesz ta Karol tę Marjan aż może nor oj nor zacz bez żyj bez nadr lubk" - 'Karol nienawidzi Marjana tak, że aż może go zabić', por. "żdo"
|-
||naraz, nars|| || || || || || ||'naraz, w tym samym czasie', por. "ąc"
|-
!colspan=8|funkcje 3-argumentowe
|-
||kappa||kappa||kapo|| ||каппа||kappa||kappa||zamiana rządu: "szesz ta zupa kappa bę ba gotuj" - 'zupa jest gotowana' - niewymijająca odpowiedź na "szesz ta zupa co", normalnie "szesz tę zupa gotuj"; "czy w ja kappa ba w ! przyjaciel"="czy jor przyjaciel" - 'Czy mam przyjaciela?'
|-
||wzappa|| || || || || || ||rodzaj strony zwrotnej, oznacza, że dwa argumenty są zamieniane, "wzappa A B C"~="i C kappa A B C", np. "szesz fik ta piesk tę kotk wzappa ba bę tmu myszk daj" - 'Pies i kot dają siebie nawzajem myszy.', "szesz fik ta piesk tmu kotk wzappa ba bmu tę myszk daj" - 'Pies i kot dają sobie nawzajem mysz.', "szesz fik tę piesk tmu kotk wzappa bę bmu ta myszk daj" - 'Mysz daje psu i kotu siebie nawzajem.', por. "wzaj", "wzajem"
|-
||nlel|| || || || || || ||np. "nlel 2 metr przeden ! piesk" - 'dwa metry za psem' (miejsce, rzeczownik jak "na domk"), por. "nle", "nlelt", "pona"
|-
||nlet|| || || || || || ||="nle tle"
|-
||najnr|| || || || || || ||oznacza „któreś najbardziej”, np. "najnr 6 . duż myszk" - 'szósta największa mysz'~="najz duż niż 5 myszk bez duż myszk" - 'największa mysz mniejsza od pięciu myszy', por. "naj", "najz"
|-
||jakżeż, kżeż|| || || || || || ||z liczebnikiem tworzy pytania itp. do mowy zależnej, "kżeż 1 . cor !"="czor", "kżeż 1 . corj !"="czorj", "kżeż 1 . kiż !"="kiż", "kżeż 1 . ten !"="tenż", wyspecjalizowana forma "żeż", por. "jakż"
|-
||iliże|| || || || || || ||="eże ... ili !", uogólnienie "iliż"
|-
||względnież|| || || || || || ||wariant "wzgl" z numerem, pozwala pomieścić dwa warianty w zdaniu, zobacz odpowiednią podsekcję przykładów
|-
||ŭoŭ|| || || || || || ||abstrakcyjne znaczenie przyimków, tworzy "poŭ", "dŭop", "poŭd", "przeŭ", por. "gidź"
|-
!colspan=8|funkcje 4-argumentowe
|-
||nlelt|| || || || || || ||="nlel tle"
|-
||częśćnaczęść|| || || || || || ||uogólnione "półnapół" (zobacz uwagi (tutaj problemy są większe) i odnośniki przy tym), np. "częśćnaczęść dwa c-ip piesk len c-ip kotk"="częśćnaczęść 2 . piesk 1 . kotk"="częśćnaczęść 4 . piesk 2 . kotk" - 'w dwóch [trzecich] pies, w jednej [trzeciej] kot'='w czterech [szóstych] pies, w dwóch [szóstych] kot', dla potęg dwójki ma sens: "częśćnaczęść 3. elf 1. czło" - 'trzy czwarte elf (i ćwierć człowiek)', a nawet przynajmniej "częśćnaczęść ok 2. elf 1. czło"="częśćnaczęść ok 2. elf ok 1. czło" - 'z grubsza dwie trzecie elf (i jedna trzecia człowiek)' można otrzymać po dłuższym mieszaniu
|-
!colspan=8|funkcje wieloargumentowe
|-
||oraz, or|| || || || || || ||'i' do "uf", ~="i i ...", np. "szersz w Polska or Warszawa Łódź Kraków Poznań Gdańsk Szczecin uf"
|-
||olub, ol|| || || || || || ||'lub' do "uf", ~="lub lub ..."
|-
||olbo, olb|| || || || || || ||'albo' do "uf", dokładnie jedno z wielu, por. "alb"
|-
||obądź, obź, <del>ob,</del> ądź|| || || || || || ||'bądź' do "uf", najwyżej jedno z wielu, por. "bądź"
|-
||oni, oń|| || || || || || ||'ani' do "uf", żadne nie jest prawdziwe, por. "ni"
|-
||ośli, oś|| || || || || || ||'jeśli' w łańcuchu do "uf", czyli łańcuch niemalejącej prawdziwości FFF...PPP..., por. "śli"
|-
||owtedyitylkowtedy, owitw, owitow, owit, ow|| || || || || || ||'wtedy i tylko wtedy' w łańcuchu do "uf", czyli wszystko jest albo prawdziwe, albo fałszywe, por. "wit"
|-
||oli|| || || || || || ||'czy' do "uf", ~="ili ili ...", np. "siersz tor tę oli ryż kasz in ziem uf chce" - 'Chcesz ryż, kaszę, czy ziemniaki?' ("oli" jest ustalone, ale czy reszta zdania naprawdę tak: "tę ... chce" (p. "chce"); "ryż", "kasz" i "in ziem" (w sumie ryż to też kasza); "siersz" (chyba tak - chcesz teraz (r, "wter"), a że masz dostać za chwilę to właśnie "ten" (si))?), "siersz tor tę oli ryż ciz proso kasz ciz gryka kasz batat in ziem uf chce" - 'Chcesz ryż, kaszę jaglaną, kaszę gryczaną, bataty czy ziemniaki?'; por. "oliż"
|-
||oliż|| || || || || || ||'czy' w mowie zależnej do "uf", ~="iliż iliż ..." (z "oli" i "ili"), np. "szesz ta Marek że tę oliż kotk piesk chom uf ten tor widź" - 'Marek pyta, czy widzisz psa, kota, czy chomika?' (Jakieś "oliż" z "oli" i "iliż" się przyda?)
|-
||owzględnie, owzgl|| || || || || || ||'względnie' jako spójnik do "uf", ~="wzgl wzgl ..." (chociaż to drugie było by mniej jasne), "siesz ta owzgl piesk kotk myszk uf tę owzgl kość myszk ser uf żre" - 'Psy (względnie koty, względnie myszy) jedzą kości (względnie myszy, względnie ser).', ="owzględnież 1."
|-
||owzględnież|| || || || || || ||odpowiednik "owzgl" dla "względnież", zobacz odpowiednią podsekcję przykładów
|-
||ogdyby, ogdyb, ogd|| || || || || || ||'gdyby' do "uf", ~="or gdyb A B gdyb B C gdyb C D ...", np. "siesz ogdyb tgo ja kur jor tę si kur do hor ślij hor jorn zacz zakch uf" - 'Gdybym miał kurę, to bym ją do niej posłał i ona by mnie pokochała.'~='Gdybym miał kurę, to bym tę kurę do niej posłał, a gdybym tę kurę do niej posłał, to on by się we mnie zakochała.' (tutaj i dla podobnych dwu i wieloargumentowych funkcji przyda się odwracanie ......)
|-
||ożeby, ożeb, ożb|| || || || || || ||'żeby' do "uf", ~="or żeb A B żeb B C żeb C D ...", np. "siesz ożeb jor do Honolulu leć tgo ja wlu pieniądz jor pracuj jor kia elegancki ubierz uf" - 'Ubieram się elegancko, żeby pracować, żeby mieć dużo pieniędzy, żeby polecieć do Honolulu.'
|-
||omusiżeby, omżeby, omżeb, omż|| || || || || || ||~="or mżeb A B mżeb B C mżeb C D ...", np. "siesz omż ta czło żyj ta si czło żre ta si czło pracuj uf" - 'Człowiek musi jeść, żeby żyć i pracować, żeby jeść.'
|-
||obo|| || || || || || ||~="or bo A B bo B C bo C D ...", np. "siesz obo ksior ludź oj bezzacz w nak smycz piesk zacz ta piesk tę kotk goń bez zacz ta kotk tę myszk goń uf" - 'Kot przestał gonić mysz, bo pies zaczął gonić kota, bo ktoś go spuścił ze smyczy.'
|-
||onaraz, onrs <del>onr</del>|| || || || || || ||~="nars nars ...", np. "siensz onrs ta piesk ga piesk ta świń jeść ta kur tę krak leć mach ta Janina śpiew" - 'Jednocześnie pies szczekał, świnia jadła, kura machała skrzydłami, a Janina śpiewała.'
|-
||opół|| || || || || || ||odpowiednik "półnapół" (zobacz uwagi (tutaj problemy są większe) i odnośniki przy tym) do "uf", np. "opół piesk kotk myszk lisk ptak uf" to 'w jednej piątej pies, w jednej piątej kot, w jednej piątej mysz, w jednej piątej lis, w jednej piątej ptak'; dla potęg dwójki mieszańce pasują, np. "opół elf krasnolud hobbit ork uf"~="półnapół półnapół elf krasnolud półnapół hobbit ork" - "ćwierć elf, ćwierć krasnolud, ćwierć hobbit i ćwierć ork", ale "opół elf krasnolud hobbit uf" trudniej tak otrzymać (czy przy przybliżeniach trzeba mówić co najmniej "oczęść ok len c-ip elf ok len c-ip krasnolud len c-ip hobbit uf"?)
|-
||oczęść|| || || || || || ||odpowiednik "częśćnaczęść" do "uf", czyli uogólnienie "opół" (przyjmuje nieparzystą liczbę argumentów - na zmianę liczby i składniki, a na końcu samo "uf"; zobacz uwagi (tutaj problemy są większe) i odnośniki przy "półnapół"), np. "oczęść 3. piesk 7. kotk 9. myszk 1,3. lisk 1,(1. ptak uf"="oczęść 270. piesk 630. kotk 810. myszk 117. lisk 100. ptak uf" to 'w trzech częściach pies, w siedmiu częściach kot, w dziewięciu częściach mysz, w 1,3 części lis, w 1,(1) części ptak'='w 270 częściach pies, w 630 częściach kot, w 810 częściach mysz, w 117 częściach lis, w 100 częściach ptak' (w sumie 21,4(1) względnie 1927 części); dla potęg dwójki ma sens, np. "oczęść 1. elf 1. ork 2. czło uf" - 'ćwierć elf, ćwierć ork (i pół człowiek)' (ale tutaj "opół elf ork czło czło uf" jest w sumie krótsze), dłuższe mieszanie daje szanse co najmniej na "oczęść ok 4. ork ok 3. czło 2. elf uf" - 'z grubsza w czterech dziewiątych ork, w jednej trzeciej człowiek i w dwu dziewiątych elf'
|-
||potraktuj, ktuj|| || || || || || ||podstawienie wykomentowanych funkcji do zmiennej (aż do "uf"), kolejność funkcji bez zmian, np. "szesz jor niż ty duż"="szesz ktuj duż jor ! niż ty ! uf"<del>, por. "potr"</del> <ins>(przeoczone, co to miało być?)</ins>
|-
||potrajukt, jutk|| || || || || || ||podstawienie wykomentowanych funkcji do zmiennej (aż do "uf"), bliskie zostaje bliskie, np. "szesz jor niż ty duż"="szesz jukt duż niż ty ! jor ! uf"
|-
||kaba|| || || || || || ||przed "uf" podajemy przypadki/przyimki (w formie typu "ba", "w na !"), pod które podstawiamy argumenty następujące po kolejnym, np. "szesz ta poŭ pollok " kaba ba bę uf goń ' jacz poŭ pollok " ta ... tę ... goń ' znacz" ("kaba ba bę uf goń piesk myszk" ma 6=2 ''n''+2 (''n'' - liczba parametrów przed "uf") parametrów i znaczy to samo, co "ta piesk tę myszk goń")
|-
||loż|| || || || || || ||do "uf", zainspirowane lożbanem, podstawia pierwsze argumenty do ostatniego przed "uf" jako "ta", "tę", "tmu", "zamian", np. "loż piesk kotk myszk daj"="ta piesk tmu kotk tę myszk daj", można łączyć z pominięciem szesz, żeby upodobnić się do lożbanu, "pragma# szesz loż" pozwala też pomijać samo "loż"
|-
||lożf, lofsz|| || || || || || ||do drugiego "uf", zainspirowane lożbanem, podstawia pozostałe argumenty do ostatniego przed pierwszym "uf" jako "ta", "tę", "tmu", "zamian", np. "lofsz piesk daj uf myszk kotk uf"="ta piesk tmu kotk tę myszk daj", można łączyć z pominięciem szesz, żeby upodobnić się do lożbanu, (?) a co, jeśli uf jest pierwszym argumentem - może da się wykorzystać
|-
||lo|| || || || || || ||do "uf", zainspirowane lożbanem, użycie wygląda jak dla jego '<nowiki/>''lo''<nowiki/>' ("szesz tnor użyj jak ów poŭ lożban " lo ' wyg widź") ale jest prawołączne, zastępuje wiele "ów" (od początkowych argumentów przyłożonych do ostatniego przed "uf"), np. "lo ny krew ga piesk piesk uf"="ów ny krew ów ga piesk piesk"~'czerwonościowy szczekaniowy pies', czyli może "kia ny krew kia ga pies pies"-'czerwony szczekający pies' (ale co to za czerwone psy)
|-
||loke|| || || || || || ||do "uf", zainspirowane lożbanem, lewołączność nawet bardziej się z nim zgadza, użycie daje wynik zastępuje wiele "ów" (od początkowych argumentów przyłożonych do kolejno siebie), np. "loke ny krew ga piesk piesk uf"="ów ów ny krew ga piesk piesk"~'czerwonościowo szczekaniowy pies' (cokolwiek to znaczy, może pies, którego szczekanie maluje w wyniku dziwnego zjawiska na czerwono)
|-
||meks|| || || || || || ||do "uf", zainspirowane lożbanem, chyba coś w stylu "meks 2 + 2 uf", ale jak to działa?
|-
||eż|| || || || || || ||="eże 1 ."
|-
||eże|| || || || || || ||przyjmuje stopień mowy zależnej, następnie zaimek wskazujący i tyle argumentów, ile ma oryginał, uogólnienie "eż" i "iliże", można (zawsze?) użyć w miejsce "kżeż" i "żeż"
|-
!colspan=8|spójniki, zdania
|-
||ale||aber||sed|| ||но||but|| ||'ale, lecz'
|-
||lecz||sondern||seds|| || || || ||'lecz, ale, tylko'
|-
||itak|| || || || || || ||(?) czym to się różni od "ale"?
|-
||analogicznie, analog, kanalok|| || || || || || ||~'też', (chociaż jest też funkcja "też"), można czasem tłumaczyć jako 'i' (por. "i")
|-
||<del>więc</del>|| ||<del>do</del>|| || || || ||
|-
||<del>bo</del>||<del>weil</del>||<del>cxar</del>||<del>an</del>|| ||<del>because</del>|| ||
|-
!colspan=8|dodatkowe słówka, zdania
|-
||proszę||bitte||bonvolu|| ||пожалуйста||please|| ||~="szesz nin jor torn proś"
|-
||dziękuję||danke||dankon|| ||спасибо||thankyou, thanks|| ||~="szesz nin jor torn dziękuj"
|-
||przepraszam||entschuldige||pardonon|| ||извени|| || ||~="szesz nin jor torn przeproś"
|-
||witam|| ||saluton|| || || || ||~="szesz nin jor torn wita"
|-
||żegnam|| ||adiaux|| || || || ||~="szesz nin jor torn żegna"
|-
||ożeż <del>ożto</del>|| || || || || || ||niezadowolenie, ="oż to"="szesz oże to"="szesz ożto" - 'ożeż'='niech to gęś kopnie', czyli skraca o tyle, o ile oszczędzamy na oddzielaniu słów
|-
||hura|| || || || || || ||radość, zadowolenie
|-
||dzymto, dzmto|| || || || || || ||="dzym to"="szesz dzmy to"
|-
||hm|| || || || || || ||zastanawianie się<del>, ~="siesz co"="szesz ten co" (?)</del>
|-
||aha|| || || || || || ||'aha', 'przyjąłem', jakby ściślejsze niż "szesz to"
|-
||eh|| || || || || || ||(rezygnacja)
|-
||ojej|| || || || || || ||(coś jakby zmartwienie)
|-
||ehe|| || || || || || ||~="aha ożeż"
|-
||oho|| || || || || || ||(przewidywane zdarzenie się wydarzyło)
|-
||o-o|| || || || || || ||(przewidywanie kłopotów)
|-
||ooo|| || || || || || ||(stwierdzenie kłopotów)
|-
||uuu|| || || || ||wow|| ||(~podziw)
|-
||brawo|| || || || || || ||'brawo', 'gratulacje', 'udało ci się'
|-
||niekręć|| || || || || || ||~ 'nie udawaj, że nie rozumiesz', 'interpretuj normalnie moje słowa' (ale z "szesz", "siesz", "sieś" oraz "ten", "wyś" itp. można określić, kiedy zdanie znaczy tyle, ile każe logika, kiedy mniej, a kiedy coś trochę innego - chociaż "niekręć" i tak wydaje się przydawać)
|-
||opowiembajkę|| || || || || || ||żeby nie kłamać, zapowiada, że następne zdania nie będą prawdziwe, zob. "opowiadabajkę", "pragma#", "fik"
|-
||opowiadambajkę|| || || || || || ||przypomina, że opowiadam bajkę
|-
||opowiedziałembajkę|| || || || || || ||po opowiedzeniu bajki
|-
!colspan=8|zaimki
|-
||to||das||gxi|| ||это||it|| ||~="ten coś" ~="tonr 1 .", zob. "dor" itp.
|-
||on||err||li|| ||он||he||kare||="ten er ludź", czyli czasem 'oni (tylko mężczyźni)', zob. "nor" itp.
|-
||ona, an||sie||sxi|| ||она, ан||she||kanojo||="ten ka ludź", czyli czasem 'one', zob. "hor" itp.
|-
||<del>tuto</del> totu|| || || || || || ||<del>~="tuten coś"?</del> ~="tentu coś"
|-
||totam|| || || || || || ||~="tentam coś"
|-
||ontam|| || || || || || ||~="tentam er ludź"
|-
||antam|| || || || || || ||~="tentam ka ludź"
|-
||tamto|| || || ||то|| || ||="tam to", ~="tamten coś" ~="tonr 2 ."
|-
||tamon|| || || || || || ||="tam on", ~="tamten er ludź"
|-
||tamona, taman|| || || || || || ||="tam an", ~="tamten ka ludź"
|-
||siamto|| || || || || || ||="siam to", ~="siamten coś" ~="tonr 3 ."
|-
||siamon|| || || || || || ||="siam on", ~="siamten er ludź"
|-
||siamona, siaman|| || || || || || ||="siam an", ~="siamten ka ludź"
|-
||owamto, wamto|| || || || || || ||="wam to", ~="wamten coś" ~="tonr 4 ."
|-
||owamon, wamon|| || || || || || ||="wam on", ~="wamten er ludź"
|-
||owamona, waman|| || || || || || ||="wam an", ~="wamten ka ludź"
|-
||onamto, namto|| || || || || || ||="nam to", ~="namten coś" ~="tonr 5 ."
|-
||onamon, namon|| || || || || || ||="nam on", ~="namten er ludź"
|-
||onamona, naman|| || || || || || ||="nam an", ~="namten ka ludź"
|-
||tak||ja||jes|| ||да||yes||hai||~'tak' (odpowiedź), <del>może "szesz to", może</del> zaimek oznaczający brak przeczenia ("czy tor nie gotuj" - "szesz tak" - 'Nie gotujesz?' - 'Gotuję.')
|-
||niet||nein||net|| ||нет||no|| ||~'nie' (odpowiedź), <del>może "szesz nie to", może</del> ~="nie tak" (ale jakby są różnice, np. czasem "żad" albo "nie" jest w środku), por. "nie"
|-
||tamtak|| || || || || || ||="tam tak"="nrak 2 ."
|-
||tamniet|| || || || || || ||="tam niet"="rniet 2 ."
|-
||siamtak|| || || || || || ||="siam tak"="nrak 3 ."
|-
||siamniet|| || || || || || ||="siam niet"="rniet 3 ."
|-
||owamtak, wamtak|| || || || || || ||="wam tak"="nrak 4 ."
|-
||owamniet, wamniet|| || || || || || ||="wam niet"="rniet 4 ."
|-
||onamtak, namtak|| || || || || || ||="nam tak"="nrak 5 ."
|-
||onamniet, namniet|| || || || || || ||="nam niet"="rniet 5 ."
|-
||ja||ich||mi||inyë||я||me||watashi||zob. "jor" itp.
|-
||ty||du||ci||lye||ты||thou||anata||zob. "tor" itp.
|-
||my||wir||ni||lve||мы||we||watashitachi?||ekskluzyw, (?)"każd nas" oznacza naprawdę 'każdego z nas', a "my" oznacza grupę, zob. "mor" itp.
|-
||mwy||wihir||nvi||lme||мвы||wye||wareware?||inkluzyw, (?)"każd nwas" oznacza naprawdę 'każdego z „nwas”', a "mwy" oznacza grupę, zob. "mwor" itp.
|-
||wy||ihr||ni||le||вы||ye||anatatachi?||(?)"każd was" oznacza naprawdę 'każdego z was', a "wy" oznacza grupę, zob. "wor" itp.
|-
||nas||uns||nin|| ||нас||us|| ||~='jeden (niektórzy) z nas' (ekskluzyw), zob. "snor" itp.
|-
||nwas||unch||nvin|| ||нвас||wyou|| ||~='jeden (niektórzy) z nas' (inkluzyw), zob. "wnor" itp.
|-
||was||euch||vin|| ||вас||you|| ||~='jeden (niektórzy) z was', zob. "wsor" itp.
|-
||co||was||kio|| ||что||what||nan||np. "szesz tę co ta ty żre" - 'co jesz?', zob. "cor" itp.
|-
||kto||wer|| || ||кто||who|| ||=<del>"je ludź co" ?</del> "je ktodź co", zob. "ktor" itp.
|-
||się||sich||si|| ||ся||self|| ||="sienr 1 ."="si coś"="sinr 1 . coś", ściśle ostatnia pełna konstrukcja, np. "ta coś oj siord idź" - 'powodowanie, że coś przemieszcza się do siebie (tego, co to powoduje)', zob. "sior" itp. (np. "ta coś siorm tę <del>eń ubiera</del> <ins>nubr coś</ins> ubiera" - 'ubieranie na siebie ubrania')
|-
||wzajem|| || || || || || ||skrót od "wzaj się", por. "wzappa"
|-
||cio|| || || || || || ||="cien coś", wspomniane ostatnio, coś między "to" a "się"
|-
||takie, tkie|| || || || || || ||="tki coś", ale czy jest potrzebne?
|-
||otakie, tokie|| || || || || || ||="tok coś" (?)
|-
||ojtakie, tojkie|| || || || || || ||="tojk coś" (?)
|-
||siakie, śkie|| || || || || || ||="śki coś" (?)
|-
||ciakie, ćkie|| || || || || || ||="ćki coś" (?)
|-
||<del>niniejsze</del>|| || || || || || ||="niniejszy coś"
|-
||nine <del>nin</del>|| || || || || || ||="nin coś", zob. "ninor" itp.
|-
||tune <del>tun</del>|| || || || || || ||="tun coś", (?) 'tym razem' ('teraz') to "w tune" (por. "uj"), zob. "tunor" itp.
|-
||następujące, nace, <del>nce</del>, naste, poniższe, <del>ższe</del>|| || || || || || ||="następujący coś", zob. "nastor" itp.
|-
||powyższe, wyższe, ższe, sze|| || || || || || ||="powyższy coś", zob. "szor" itp.
|-
||tu||hier|| || ||тут||here|| ||="gdzie tujter"
|-
||teraz, ter||jetzt|| || ||сейчас||now|| ||="gdy tujter"
|-
||ongi, ong|| || || ||раньше|| || ||="pon ter"
|-
||potem, pot|| || || ||потом|| || ||="po ter"
|-
||tujteraz, tujter|| || || ||здейчас|| || ||
|-
||<del>tam</del>||<del>dort</del>|| || ||<del>там</del>||<del>there</del>|| ||-> "gdzie to", por. 1-argumentowe "tam"
|-
||oto, ot|| || || || || || ||="oten coś", zob. "otor" itp.
|-
||ojto, ojt|| || || || || || ||="jont coś", zob. "ojtor" itp.
|-
||wszystko, wsio ?||alles|| || ||всё|| || ||~="każd coś" (?)
|-
||nic||nichts|| || ||ничто||nothing|| ||="żad coś"
|-
||plusnic, pnic||plusnichts, pnichts|| || ||плюсничто, пничто||plusnothing, pnothing|| ||="pżad coś", np. "o pnic mów" - 'mówić o niczym'
|-
||cóż|| || || || || || ||zastępuje "co" w mowie zależnej, np. "szesz nor że tę cóż tor żre pyta" - 'on pyta, co jesz', zob. "czor" itp., "cóżeż", "żeż"
|-
||któż|| || || || || || ||zastępuje "kto" w mowie zależnej, zob. "kczor" itp.
|-
||toż|| || || || || || ||zastępuje "to" w mowie zależnej, oznacza że ten, o kim się mówi, wiedział, o czym mówi, ale mówiący niekoniecznie
|-
!colspan=8|zdaniopodobne funkcje 0-argumentowe - skróty
|-
||ożeto, ożto|| || || || || || ||="oże to", np. "czy ożto" ~ 'czy gęś ma to kopnąć' por. "ożeż"
|-
||dzmyto, dzmty <del>dzymto</del>|| || || || || || ||="dzmy to"
|-
!colspan=8|specjalne słowa
|-
||całość, cłość|| || || || || || ||'100%', o ileś razy, np. "nlet / 3 . 1. cłość dziej wysok" ("nle / 3 . cłość dziej wysok"?)-'wyższy o jedną trzecią'
|-
||kroć|| || || || || || ||ileś razy, np. "nle 2 kroć dziej bez wysok" - 'dwa razy niższy'
|-
||prawda|| || || || || || ||'prawda', obok <del>"fałsz"</del> <ins>"bez prawda" (czyli matematyczne przeczenie to "bez" (?, por. "ne", "nie", "bez", "żad"), ale czy inne spójniki nie głupieją)</ins> wynik "szesz" i tego, co ma "szesz" wbudowane, ale "czy szesz żad pies", czyli "czy bez prawda"
|-
||jest||ist|| || ||есть||are||aru||np. "jor tę gamoń jest" - 'bycie przeze mnie gamoniem', "tnor piłk tgo Karol jest" - 'należenie piłki do Karola', "jes ... li" jest bardziej uporządkowane, ale to jest krótsze (rekcja zostaje bez zmian poza tym, że "ta" przechodzi w "tę", a "tę" nie da się wyrazić - wymaga "jes ... li")
|-
||wycofaj <del>? !!coś#</del>|| || || || || || ||materiał do budowy czegoś jak "!!#", ale jak właściwie działa? jakiś czasownik?
|-
||li|| || || || || || ||tworzy argument dla niektórych funkcji (np. "jes", "tże"), dla "jes" "li"="bli ba", zob. "lor" itp., "lili"
|-
||uf|| || || || || || ||ostatni argument dla paru funkcji wieloargumentowych
|-
||luf|| || || || || || ||(a 'lufa'?) tworzy liczby, np. "h. luf"="1 0 0 .", "1 2 h. luf"="1 2 1 0 0 ."?"1 2 0 0 ."
|-
||!||!||!||!||!||!||!||argument, który zmienia funkcję w niefunkcję, prawie jak "ǂ 1 .", ale jest inteligentniejsze i (np. ?) "na !" itp. zatrzymuje "w" itp. ("w na !" to niefunkcja), "ber"="der !", "ben"="den !", "bem"="dem !"... przy czym czasem można podstawić argumenty funkcji jako, kolejno, "ta", "tę", "tmu", "zamian", np. "szesz ta piesk ga piesk"~="szesz ta piesk tę ga piesk ta !", "dżdży śnieg"~="ta śnieg dżdży !", a "pies dom"~="ta dom pies !" (ale co na przykład z "oj !"?)
|-
!colspan=8|operatory łamiące zasady składni
|-
||", MIN||", MIN||", MIN||", MIN||", МИН||", MIN||", MIN||początek cudzysłowu
|-
||', NIM||', NIM||', NIM||', NIM||', НИМ||', NIM||', NIM||koniec cudzysłowu ("NI" wykomentowuje, kiedy jest to potrzebne)
|-
||..., KROP||..., ?||..., ?||..., ?||..., ?||..., ?||..., ?||tworzy argument dla niektórych funkcji, np. "szesz ta " hacz ' jacz " kia ... coś ' znaczy", "szesz ta " em ' jacz " jes je ... li ' znaczy" (<del>ale czy to jasne, kiedy działanie się zaczyna i kończy?</del> <ins>- chyba tak</ins>, jakieś "lambda"???), mówimy o tym jako "" NI ... '" ("MIN NIKROP NIM")? (<del>a może jednak to działa jak <code>"%s"</code> w <code>printf</code> w odróżnieniu od <code>"\n"</code>?</del> <ins>- raczej w składni działa zawsze, nawet kiedy nie może się przydać</ins>)
|-
||KROPA|| || || || || || ||przyjmuje argument - liczbę, która wskazuje, który argument zastępuje, np. "" je pżad si tamr KROPA 1 . KROPA 2 . KROPA 2 .'" oznacza to, co '"je pżad si tamr A B B"' (ale czy nie za dużo argumentów wymaga "NI"? Czy ""KROP NI a'", czyli '"KROP a"' nie jest zbyt pokrętne?; jak to łączyć ze zwykłym "..."?)
|-
||KROPAP|| || || || || || ||? przyjmuje 2 argumenty - liczbę, która wskazuje, który argument zastępuje, i przypadek, do użycia w językach takich jak polski, np. "szesz ta poŭ ski Polska " pies KROPAP 1 . dopełniacz ' jacz poŭ pollok " tgo ... piesk ' znacz"
|-
||!!#||!!#||!!#||!!#||!!#||!!#||!!#||wycofanie, odwołanie wypowiedzi, niedopracowane, mówimy o tym jako "" !!NI# '" ("MIN !!NI# NIM"), ewentualnie "" NI!NI!NI# '" ("MIN NI!NI!NI# NIM"), por. "wycofaj"
|-
||meta#||meta#||meta#|| ||мета#||meta#|| ||otwiera wtrącenie do "atem#", pozwala coś zredefiniować, przestawić słowa, w środku raczej całe zdanie, mówimy o tym jako "" meta NI # atem NI # '", np. "meta# siesz w naste i ta " HM NI # ' że jor że ta w przed si " HM NI # ' lub raz słowo mno słowo woś dob wątpi oznacza ta " ILI NI # ' że jor że iliż w przed to słowo w po to słowo dziej woś dob nie wie atem# sieś " pokój ILI# pokójk HM# '" ('W następującym: "HM#" oznacza, że wątpię, że słowo lub słowa przed tym "HM#" są dobrocosiowe, a "ILI#" oznacza, że nie wiem, czy słowo przed tym, czy po tym jest lepsze. "pokój ILI# pokójk HM#" ("pokój ? pokójk ?")')
|-
||atem#||atem#||atem#|| ||атем#||atem#|| ||zamyka "meta#"
|-
||pragma#|| || || || || || ||następne słowa coś określają, nie muszą trzymać się składni, zobacz odpowiednią sekcję, lepiej sprzątać (np. "pragma# lofsz 1 .", "pragma# szesz sieś") albo użyć "pragma# kasuj", zob. "opowiembajkę" z rodziną
|-
||na#||kla#||paren#|| ||ско#||bra#|| ||otwiera wtrącenie do "wias#", w środku raczej całe zdanie, pozwala coś dodać w środku zewnętrznego zdania
|-
||wias#||mer#||tezo#|| ||бка#||ket#|| ||zamyka "na#"
|}

Przyimki można odwrócić (pollok "deren", espelok "oen" ~ polski 'który'). "der !" skraca się do "ber". Ogólnie w różnych wariantach polloku:
{| border
||der, ta||deren, taen, kia||ber, ba
|-
||den, tę||denen, tęen, kę||ben, bę
|-
||dem, temu, tmu||demen, temuen, tmuen, kiemu, kmu||bem, bemu, bmu
|-
||des, tego, tgo||desen, tegoen, tgoen, kiego, kgo, chgo||bes, bego, bgo
|-
||<del>derm, tema, tma</del>||<del>dermen, temaen, tmeen, kiema, kma</del>||<del>berm, bema, bma</del>
|}

Zdania pytające można sprowadzić do rozkazujących, a rozkazujące do oznajmujących.

Czasy opisowo: "w ongi" "w teraz", "w potem" (z rozmaitymi skrótami).

Istnieją też skróty matematyczne, np.
* cyfry ("jeden" ("len"), "dwa", "trzy", "cztery" ("czter"), "pięć", "sześć", "siedem" ("siedm", "siem"), "osiem" ("ośm"), "dziewięć" ("dźwięć"), "zero" ("zer") <del>''a może to jednak całe liczby, a nie funkcje''</del>
* kropka ("c-ip", liczba zero i podstawa dla innych liczb), przecinek ("koma", przecinek dziesiętny), lewy nawias ("wokresie", "wokres", "wokr", znak okresu)
* + ("dodać"?), - ("odjąć"?), * ("pomnożyć"?), / ("podzielić"?)
Można też budować liczby na rzeczowniku, zamiast na "c-ip" ("2 3 piesk" - 'dwadzieścia trzy psy', "2 , ( 3 tort" - '2 i jedna trzecia tortu', "0 czło" - 'zero człowieków' (ale czym to się różni od "żad czło"?))

"piko" ("p."), "nano" ("n."), "mikro" ("mm.", "µ"), "mili" ("m."), "centy" ("cent", "c."), "decy" ("d."), "deka" ("da."), "hekto" ("h."), "kilo" ("k."), "mega" ("M."), "giga" ("G."), "tera" (T.") to funkcje, na rzeczowniku tworzą liczby.
* "da. ." to dziesięć zer, "da. luf" to dziesięć

===pragma#===

{| border
!|pollok||deulok||espelok||quenlok||руслок||englok||niholok||opis
|-
||lożf, lofsz|| || || || || || ||potem następuje liczba, która określa, ile argumentów uważa się za puste, jeśli nie ma ich przed "lofsz" (domyślnie 1, jak w lożbanie), np. "lofsz kup uf piesk uf"="pragma# lofsz 1 . lofsz kup uf piesk uf"="tę piesk kup", "pragma# lofsz . lofsz kup uf piesk uf pragma# lofsz 1 ."="ta piesk kup", "pragma# lofsz 2 . lofsz kup uf piesk uf lofsz piesk kup uf kotk uf"="tmu piesk kup ta piesk tmu kotk kup" (ale nieposprzątane, czyli z dokładnością do tego, że nie jest posprzątane)
|-
||prawdą, esz, szesz|| || || || || || ||decyduje, jak należy rozumieć rzeczownik w stanie wolnym; potem następuje "szesz", "siesz", "sieś" albo "błąd" (oznacza, że rzeczowniki w stanie wolnym są niedopuszczalne); domyślne "sieś"; np. "piesk"="sieś piesk", "pragma# szesz szesz piesk"="szesz piesk" (ale nieposprzątane - wpływa na znaczenie następnych wypowiedzi)
|-
||loż|| || || || || || ||"pragma# loż loż" powoduje, że rzeczowniki w stanie wolnym są sklejane "loż" aż do uf (np. "pragma# loż loż ja ty widź uf ty ja słysz uf"="loż ja ty widź uf loż ty ja słysz uf"="siesz loż ja ty widź uf siesz loż ty ja słysz uf"="siesz ta ja tę ty widź siesz ta ty tę ja słysz" (coś w stylu 'Widzę cię. Słyszysz mnie.'; ale nieposprzątane)), "pragma# loż szesz" przywraca domyślne zachowanie
|-
||kasuj|| || || || || || ||przywraca tryb domyślny wszystkiego, również opowiadania bajki i "meta#", zawsze działa
|-
||kas|| || || || || || ||jak "kasuj" z wyjątkami (np. określonymi w "meta#": "opowiembajkę ... pragma# loz loż pragma# szesz siesz ... meta# szesz żad ten ta przyszły " pragma NI # kas ' tę ów " opowiembajkę ' stan kasuj atem# pragma# kas opowiadambajkę ... opowiedziałembajkę" - Opowiadam bajkę, ustawiam skomplikowany tryb, kasują go ale nie opowiadanie bajki, przypominam, że wciąż opowiadam bajkę, a po jakimś czasie kończę. - z tym, że łatwiej wszystko skasować i wrócić do opowiadanie bajki: "opowiembajkę ... pragma# loz loż pragma# szesz siesz ... pragma# kasuj opowiembajkę ... opowiedziałembajkę")
|}

==Słownictwo==

{| border
|colspan=6|coś (dowolny byt (czy coś takiego - "fik coś"))
|-
|| ||<del>roślina</del> in coś||<del>zwierz</del> ak coś||ludź||anioł||Bóg
|-
|colspan=2|
|colspan=4|ktoś
|-
|colspan=3|
|colspan=3|ktodź
|}

Trzecia osoba nie jest do końca dobrze określona, w sumie można używać "ten ludź" w roli "on", "ona".

Smaki: ny cukier (ny cuk), ny sól, ny kwas, <del>gorzki</del> <ins>ny piołun (ny pioł)</ins>

Ruch: kroczy (krocz) (biegnie (bieg), maszeruje (maszeruj, marsz)), jedzie (jedź), płynie (płyń), leci (leć), pełznie (pełzń, pełź, pełza, pełz), <del>ywo woda płynie</del> ywy woda idzie (ɣwy wod idź''; płynie jak woda, niem. fließen; rzadko potrzebne doprecyzowanie, zwykle wystarczy kontekst: "ta wod idź"; też np. o prądzie elektrycznym''), niesie (nieś''; "szesz jor oj ta zon ja ręka pszo się nieś" - przesuwam rękę''), ślizga (ślizg''; "ny ślizg" - śliski'')...
: dryfuje (dryfuj, dryf), szybuje (szybuj), miot (''leci jak pocisk'')
: ogólnie: idzie (idź)
: rekcja: ta od do przez ''(itp.)'' pszo pszon pszow kier

{| border
! słowo !! rekcja !! uwagi
|-
||część||ta ? (zon)||a może "hnacz zon (coś)"
|-
||czas||||jako abstrakcja, bywa też "gdy coś" (jako 'pora'); co do 'raz', por. "tle"
|-
||sekunda, sekund||
|-
||minuta, minut||
|-
||godzina, godzin||
|-
||doba||
|-
||dzień||||"szesz je ta doba część je zo doba coś je zo doba gdy coś to" a może jednak nie
|-
||noc||||="bez dzień"
|-
||tydzień||
|-
||miesiąc, msiąc||
|-
||rok||
|-
||wiosna, wios||
|-
||lato, lat||
|-
||jesień, jeśń, <del>jsień</del>||
|-
||zima, zim||
|-
||przestrzeń, peń||||jako abstrakcja, bywa też "gdzie coś" i "przestwór"
|-
||przestwór, przestw||||bardziej konkretne znaczenie polskiego 'przestrzeń', jak w 'potrzebuję przestrzeni'
|-
||droga, drog||od do przez
|-
||tunel||od do przez
|-
||tani, tań||ta||(czy to na pewno nie wymaga dodatkowych parametrów?)
|-
||drogi<del>, drog</del>, bez tani, bez tań||ta||
|-
||<del>niebo, nieb</del> niebiosa, niebios||||'niebo jako stan wiecznej szczęśliwości'
|-
||piekło||
|-
||czyściec||
|-
||anioł||||"kia święt anioł" lub "diabeł"
|-
||diabeł||
|-
||święty, święt||ta||"lacz święty" to 'święty (człowiek)'
|-
||ciało, ciał||(zon)
|-
||dusza, dusz||(zon)
|-
||maszyna, maszyn, mszyn, machina, machin, mchin||
|-
||człowiek, czło||
|-
||gamoń, gmoń||||"szesz ja każd gmoń ludź"
|-
||król||ta
|-
||<del>książę</del> pa król||ta
|-
||<del>cesarz</del> nadr król||ta
|-
||królik, królk||||oczywiście zwierzę, zdrobnienie "ek król"
|-
||zając, zajc||
|-
||kura, kur||
|-
||kaczka, kacz||
|-
||gęś||
|-
||<del>pies</del> pies dom, piesk||
|-
||<del>kot</del> <del>ak drap</del> kot dom, kotk||
|-
||<del>gryzoń</del> <del>ak gryź</del> mysz coś||
|-
||<del>mysz</del> myszk||
|-
||chomik, chomk ? chom||||czy "chomk"="chom coś"
|-
||szczur, <del>wlk mysz</del> wlk myszk||
|-
||kapibara, kapibar ? mysz duż ? mysz bar duż ? mysz naj duż ?||
|-
||owca, <del>owc,</del> ak wełna, ak wełn||
|-
||koza, koz||
|-
||świnia, świń||
|-
||<del>lis</del> lis coś||||'lis'
|-
||<del>ɣwyn lis lis</del> lisk, lis ny lisk||||'lis rudy'
|-
||wiewiórka, wiewiór ? mysz drzew ? mysz drzewk||
|-
||niedźwiedź, dźwiedź, <del>miś,</del> ak miód||||<del>podobno je miód, pszczoła bardziej pasuje do miodu</del> <ins>ale pszczoła to owad</ins>; "miś" może się do czegoś przydać
|-
||pszczoła, pczoł, pszoł, <del>ak miód,</del> wŭad miód||||robi miód, por. "ak wełn"
|-
||nietoperz, toperz, toprz, pta futro, pta futr||
|-
||ryje, ryj||ta ...
|-
||ryjek<del>, ryj</del>, krak ryj||(zon)
|-
||ryjówka, ak ryj(?)||
|-
||łapie, łap, zacz trzyma, zacz trzym||ta tę||czy naprawdę "zacz trzym" - łapanie rzuconej piłki albo uciekającej myszy to coś ciekawego; jak się ma do "bierz"
|-
||ręka, ręk, ... krak łap, krak trzym, krak zacz trzym||(zon)
|-
||noga, nog, krak kroczy, krak krocz||(zon)
|-
||skrzydło, skrzydł, skrzyd, krzydł, krzyd ? krak leci, krak leć||(zon)||ale co ze śmigłem? Skrzydło ptaka jest napędem, a skrzydło samolotu tylko daje siłę nośną - czy to nie jest istotna różnica?
|-
||płetwa, płetw? krak płynie, krak płyń||(zon)||ale "czy ta każd krak płyń em płetw"
|-
||macka, mack||(zon)||ale "czy je mack krak łap" itd. (Czy macka to rodzaj ręki? Czy w tych okolicach przyda się "dosłownie"?)
|-
||konczyna, kończyn||(zon)||oczywiście ręka lub noga, ale co ze skrzydłami, płetwami, mackami...
|-
||głowa, głow||(zon)
|-
||szyja, <del>szyj</del> szyjk||(zon)
|-
||kark?||(zon)
|-
||palec, palc||(zon)
|-
||krowa, krow, ak mleko, ak mlek||
|-
||<del>lew ? kot grzywa ? kot włos ?</del> lewk, kot król(?), lew król||
|-
||tygrys, tygr, kot pas(?), lew pas||
|-
||gepard, kot szybk(?), lew szybk||
|-
||lampart, kot pa król(?), lew pa król, pa lewk||
|-
||jaguar, jagŭar, kot Ameryka(?), lew Ameryka||
|-
||końk, koń dom||||'koń'
|-
||kucyk, <del>kuc</del>, kuck(?), ... kuc końk||
|-
||zebra, ... koń pask||
|-
||osioł, koń marchew (???), koń ucho (???), koń uch (???), koń krak słysz (???)||
|-
||kangur, gur||
|-
||<del>walabia</del> mini kangur, mni gur, kuc gur||
|-
||<del>żaba, żab</del> żaba coś, żab coś, żabk||||'płaz bezogoniasty'
|-
||ropucha, ropuch, ... żab jad||
|-
||ptak, pta coś||
|-
||<del>ryba, ryb</del> ryba coś, ryb coś, rybk||
|-
||wąż||
|-
||<del>mors</del> morsk||
|-
||<del>węgorz</del> <del>ɣwy wąż ryb</del> ryb wąż||
|-
||<del>nosorożec</del> ak w na nos róg ? ak i nos róg||
|-
||<del>jednorożec</del> ak raz róg||
|-
||żyrafa, żyraf, żraf, <del>ak szyj</del> ak szyjk||
|-
||rybik, wŭad rybk, wŭad ryb coś||||'rybik (cukrowy)'
|-
||drzewo, drzew ? drzewk||||czy "drzewk"="drzew coś"
|-
||las||
|-
||kora, kor ? ... ɣwo drzew skór||(zon) ? ta||
|-
||korek, kork||||np. od butelki
|-
||ulica, ulic ? ... szcze jedź ?||
|-
||... ɣwo ulic kork||||'korek uliczny'
|-
||kwiat||
|-
||cukinia, cukiń<del>, cuk</del>||
|-
||ogórek, <del>ogórk,</del> ogór||
|-
||jabłko, japk||||czy "jap coś" - 'owoc'
|-
||krzak||
|-
||płot||
|-
||ɣwo krzak płot||||'żywopłot'
|-
||ściana, ścian||
|-
||słońce, słońc ?||
|-
||księżyc ?||
|-
||gwiazda, gwiazd ?||
|-
||satelita, satelit, satel, sat ?||
|-
||planeta, planet, plnet ?||
|-
||chleb||||'pieczywo'
|-
||chlebk||||'chleb'
|-
||bułka, buł||
|-
||<del>rogal</del> ɣwo księżyc buł||
|-
||mleko, mlek||ta ? (ów) ? (cod)
|-
||śmietana, śmietan, śtan||?||"ciz cod krow mlek śtan" ? "ciz ta krow mlek śtan" ? "ta krow śtan" ? "ów krow śtan" ? ...; a gatunki?
|-
||masło, masł(?), masu(?)||?||jak "śtan"
|-
||olej(?)||?||?
|-
||ser||?||jak "śtan"
|-
||ɣwyn żółt ser||?||'ser żółty', jak "śtan"
|-
||ɣwyn śnieg ser||?||'ser biały', jak "śtan"
|-
||mięso, mięs||(ciz)?
|-
||kiełbasa, kiełbas||(ciz)?
|-
||szynka, szynk <del>szyn</del>||(ciz)?
|-
||kość||ta ? zon
|-
||serce, serc||zon?
|-
||mózg||zon?
|-
||jajko, jajo, jajk, jaj||ta?
|-
||margaryna, margaryn, mrgrn||?||(?)
|-
||wino, won <del>win, wink, wno</del>||(ciz)||np. "ciz in won won", "ciz  śliw won", "ɣwyn krew won", "ɣwyn śnieg won"
|-
||in wino, in won <del>winogrono, winogron, in win, ...</del>||
|-
||<del>len</del> lnu||||"len" to cyfra 'jeden' (funkcja jednoargumentowa, tworzy liczby przed "c-ip" i przed rzeczownikami)
|-
||kakao, kakaŭ||||'kakao (napój)'
|-
||ɣwy kakaŭ proszk||||'kakao (proszek)'
|-
||in kakaŭ||||'kakaowiec'
|-
||czekolada, czekolad, czeklad, czeko||
|-
||... ɣwy mlek czeko||||'czekolada mleczna'
|-
||... ɣwyn pioł czeko||||'czekolada gorzka'
|-
||... ɣwyn śnieg czeko||||'czekolada biała'
|-
||kokos||
|-
||wiór||
|-
||ɣwo kokos wiór||||'wiórki kokosowe'
|-
||ogień, ogń||
|-
||płomień, pło||ta??
|-
||woda, wod||||nie musi być płynna ("top wod"); pomyślmy o wodzie, która nie jest H₂O...
|-
||lód, mroź woda, mroź wod||
|-
||ny lód||ta||'lodowaty, poniżej zera', por. "nadr bez ciep"
|-
||mróz, jo ny lód||||?, por. "mroź"
|-
||ziemia, ziem||
|-
||in ziemia, in ziem||||'ziemniak'
|-
||kamień, kamń||
|-
||piasek, piask||
|-
||róża, róż||||"szesz i ta róż różow ta róż ny krew" - '[Niektóre] Róże są różowe i [niektóre] róże są czerwone.'
|-
||tulipan, tulip||
|-
||stokrotka, stokrot, stokr, in h. luf (?)||
|-
||sól||
|-
||powietrze||
|-
||gaz, para coś, par coś||
|-
||tlen, pierwiastek 8 .||
|-
||azot, pierwiastek 7 .||
|-
||hel, pierwiastek 2 .||
|-
||neon, pierwiastek 10 .||
|-
||argon, pierwiastek 1 8 .||
|-
||krypton, pierwiastek 3 6 .||
|-
||ksenon, pierwiastek 5 4 .||
|-
||radon, pierwiastek 8 6 .||
|-
||wodór, pierwiastek 1 .||
|-
||cukier, cuk||
|-
||cukierek, cukierk ?||
|-
||pieprz||||'pieprz (przyprawa)'
|-
||in pieprz||||'pieprz (roślina)'
|-
||piołun, pioł||
|-
||kwas||
|-
||zasada ? zasad ? bez kwas ?||
|-
||prąd||||'prąd elektryczny'
|-
||nurt||||'nurt, prąd (wody)'
|-
||<del>rzecz</del> rzeczk||||'rzecz' (raczej w wąskim znaczeniu: materialna, sztuczna, nieduża)
|-
||szyna, szyn ?||
|-
||naczynie, naczyń||||'naczynie (kuchenne?)', co z "jca coś"
|-
||pomieszczenie, pomieszczeń, pomieszcz<del>, pom</del>||||co z "rnia coś"
|-
||<del>pokój</del> pokójk||ta (a może "je ta ... dom pokójk"?)||'pokój (czyjś)'
|-
||pokój, (?) bez wojna, bez wojn||?
|-
||walczy, walcz||ta <del>tę</del> <ins>(przeciw)</ins> (zza) (ać) ?||ktoś przeciw komuś o coś (żeby np. ustalić, jakie jest) o coś (żeby to było); bywa "ać nie", a jak wyrazić walkę o coś, żeby to mieć; dotyczy też następnych
|-
||wojna, wojn||ta <del>tę</del> <ins>(przeciw)</ins> (zza) (ać) ?||? 'wojna, toczyć wojnę, walczyć na wojnie', por. "świeć"
|-
||kłótnia, kłócisię, kłóci, kłóć||ta <del>tę</del> <ins>(przeciw)</ins> (zza) (ać) ?
|-
||bawi, baw||ta (tą)||'bawi się', bez wygranych i przegranych
|-
||muzyka, muzyk||ta (tą)||'gra, muzykuje', np. "tą pianino muzyk"-'gra na pianinie', "acz muzyk"-'muzyk'
|-
||gra||ta (przeciw) (tą)||"siesz wlu je gra coś" "siesz or je gra pasjans je gra ɣwy piłk gra je gra berek uf"
|-
||pasjans||ta||'gra w pasjansa', "szesz je pasjans tą kart gra"
|-
||brydż||ta (przeciw)||'gra w brydża'
|-
||karta, kart||||'karta do gry'
|-
||szachy, szach||ta (przeciw)||'szachy (gra)'; co z 'szach', 'mat' i 'pat'
|-
||ɣwo Japonia szach ? ɣwy Japonia szach||ta (przeciw)||'shogi, szogi, siogi, szachy japońskie'
|-
||ɣwo Chiny szach ? ɣwy Chiny szach||ta (przeciw)||'xiangqi, sjanki, szachy chińskie'
|-
||dło szach||||'bierka szachowa'
|-
||berek||ta (przeciw)
|-
||ɣwy piłk gra||ta (przeciw)||'gra w piłkę', czy to to samo co "tą piłk gra"
|-
||... ɣwy nog ɣwy piłk gra, ɣwy krak krocz ɣwy piłk gra ?||ta (przeciw)||'piłka nożna (gra)', a może np. "ɣwy i nog piłk gra"
|-
||... ɣwy ręk ɣwy piłk gra, ɣwy krak trzym ɣwy piłk gra ?||ta (przeciw)||'piłka ręczna (gra)', a może np. "ɣwy i rek piłk gra"
|-
||piłka, piłk||
|-
||... ɣwy nog piłka, ɣwy krak krocz piłk||||'piłka nożna (przedmiot; do nogi, do gry w nogę, do gry w piłkę nożną)'
|-
||... ɣwy ręk piłka, ɣwy krak trzym piłk||||'piłka ręczna (przedmiot; do gry w piłkę ręczną)'
|-
||pokona, wygra, wygr||ta tę (ąc)||"<del>przegra</del>" zbędne, np. "siensz ta Marek tę Damian ąc szachy wygr"-'Marek wygrał z Damianem w szachy', "siensz tę Niemcy ąc wojna wygr"-'Niemcy (państwo) przegrały wojnę.', "szesz klor ąc pasjans wygr jes tę pnic li"~="szesz tę pnic kle ąc pasjans wygr"-'Przeciętna wygrana w pasjansa jest z nikim.'
|-
||przemoc||ta (tę ? (przeciw)) ((je) ? ((ąc)))
|-
||potyka, potyk, potknie, potkń||ta (zza) ? <del>ta przeciw</del>||ktoś o coś, np. "szesz jor zza próg potkń"<del> ? "szesz jor przeciw próg potkń"</del> - 'potykam się o próg', "szensz ta on zza martw zza próg dok potkń"<del> ? "szensz ta on zza martw przeciw próg potkń"</del> - 'ze zmartwienia potknął się o próg')
|-
||klucz||ta||do czegoś
|-
||katastrofa, katastrof, ktrof||
|-
||ɣwy ktrof ogń||||'pożar'
|-
||ɣwy?ɣwo ktrof zalej||ta tę jtą ? ta tę ?||'powódź'
|-
||powód||ta||czegoś, np. "ta fakt żad może to powód" - 'powód niemożliwości tego'
|-
||sieć||
|-
||krata, krat||||np. metalowa
|-
||woś krat, kratka, kratk ? ny krat||ta||wzór (?), przymiotnik 'kraciasty'
|-
||pas||||np. skórzany
|-
||pasek, pask ? ny pas||ta||wzór, por. "woś krat"
|-
||skóra, skór||(zon) ? ta||por. "skórk", "kor"
|-
||skórka, skórk ? ... gby skór ? ... ɣwo owoc skór||(zon) ? ta||np. owocu
|-
||włosy, włos||||'włosy, czupryna'
|-
||futro, futr||||'futro'
|-
||<del>włos</del>, włosk||||'włos' (też w liczbie mnogiej; ludzkie lub zwierzęce)
|-
||pióro, piór, ɣwo ptak włosk||
|-
||łuska, łusk||
|-
||<del>tor</del> <del>tork</del> torek, tór ?||||'tor' jako coś podobnego do trasy? A tory kolejowe? Tor ruchu i tor bobslejowy?
|-
||wór<del>, work , wor</del>||
|-
||gryzie, gryź||ta tę
|-
||woś gryź||ta tę ?||'piecze, drażni (jak szampon)', "nce woś gryź" - 'gryzące, drażniące', co z miejscem
|-
||?nadr woś gryź||ta tę||'pali, żre (jak kwas)', "nce nadr woś gryź" - 'żrące'
|-
||boli, ból||ta tę||kogo co, np. "siesz zza ny ga coś jor tę głowa ból" - 'Głowa mnie boli od hałasu (głośności).'(?)
|-
||swędzi, swędź ? świąd||ta tę||kogo co
|-
||miasto, miast||
|-
||wieś||||'wieś (obszar)'
|-
||wioska, wiosk||||'(jedna) wieś, wioska'
|-
||dom||ta||'czyjś dom'
|-
||domek, domk||||'dom (budynek)'
|-
||ɣwo piesk domk||||'psia buda'
|-
||schody, schod||
|-
||schodek, schodk||||'schodek, stopień'
|-
||drzwi||
|-
||okno, okn||
|-
||klamka||
|-
||samochód, aŭto(?), aŭt(?), aŭtko, aŭtk||||konkretnie 'samochód', ogólnie (z np. poniższymi) "ark jedź"
|-
||aŭtobus, bus||
|-
||<del>bus</del> busik, busk||
|-
||tramwaj, tram||
|-
||pociąg, pciąg||
|-
||rower||||przykład "rka jedź"
|-
||aŭtomat||||?
|-
||ny aŭtomat||ta||'aŭtomatyczny'
|-
||szyba, <del>szyb,</del> szybk||
|-
||wyciera, wycier||te tę||por. "wymaż"
|-
||... ark wycier||||~'wycieraczka (samochodowa)'
|-
||... dło wycier||||~'wycieraczka (pod drzwiami)'
|-
||wymazuje, wymazuj, wymaże, wymaż||ta tę||por. "wycier"
|-
||... dło wymaż||||~'gumka (do ołówka)'
|-
||guma, gum||||'guma (materiał)'
|-
||gumka, gumk||||'gumka recepturka'
|-
||dło pisze, dło pisz||||coś do pisania
|-
||długopis(?)||
|-
||ołówek(?)||
|-
||... ɣwo pisz piór||||'pióro (do pisania)'
|-
||matematyka, mat||||por. "amt"
|-
||fizyka, fiz||
|-
||chemia, chem||
|-
||biologia, bio||
|-
||informatyka, inf (?)||
|-
||<del>koło, koł</del> kółko, kółk||||jako figura geometryczna
|-
||kula||
|-
||ny kółko, ny kółk||ta||'okrągły'
|-
||ɣwo jedź kółk||||'koło (np. samochodu)'
|-
||<del>oś</del> ośka, ośk||
|-
||numerek, nrek||||'numer'
|-
||góra, gór||||'góra (wysoko)'
|-
||dół||||'dół (nisko)'; ="bez góra"
|-
||górka, górk||||'góra (w górach)'
|-
||dołek, dołk||||'dół (wykopany)'
|-
||prosi, proś||ta tę byż||por. "każ"
|-
||dziękuje, dziękuj||ta tę zza
|-
||przeprasza, przeproś||ta tę zza
|-
||wita||ta tę
|-
||żegna||ta tę
|-
||lubi, lubk||ta tę
|-
||<del>kocha, koch</del> nadr lubk||ta tę
|-
||zakochany, zakch||ta tę||ktoś w kimś
|-
||podoba, podob||ta tę||komuś coś
|-
||podobny, <del>podob,</del> dobny||ta tę||coś do czegoś
|-
||boi||ta tę||'ktoś boi się czegoś', 'strach kogoś przed czymś'
|-
||zły||ta tę||'ktoś jest na kogoś zły, zdenerwowany'; (?) ściśle 'zły'="bez dob"/"nie dob"
|-
||zmysł||ta tę||ogólnie 'odczuwa jakimś zmysłem', por. "czuje", "wrażenie"
|-
||widzi, <del>wzrok,</del> widź||ta tę
|-
||słyszy, <del>słuch,</del> słysz||ta tę
|-
||dotyk, dot||ta tę||'czuje dotykiem', por. "tyk"
|-
||smak||ta tę||'czuje smakiem'
|-
||<del>zapach,</del> węch||ta tę||'czuje węchem'
|-
||dotyka (?)<del>, dotyk</del>, tyka, tyk||ta tę (tą)||ktoś coś czymś (jakąś częścią), np. "jor tę stół tą palc dotyk", ale "jor oj ta długopis tę stół dotyk", por. "dot", "tycz" (?)
|-
||tyczka, tyczk, tycz<del>, tyk</del>||||?
|-
||kij||
|-
||żre||ta tę||~="lub jeść pij", "je" to coś koło "jest"
|-
||konsumuje, konsumuj, konsum, jeść||ta tę||'je (stały pokarm)'
|-
||pije, pij, ɣwy wod żre||ta tę||skrót albo ze słowotwórstwa
|-
||posiłek, psiłek, psił||ta tę||"eń psił" to 'posiłek (pokarm przeznaczony na posiłek)', w odróżnieniu od ogólnego "eń żre"
|-
||śniadanie, śniada, śnia||ta tę
|-
||obiad||ta tę||'obiad jako spożywanie na obiad, obiadanie', "szesz je żre obiad", "szesz tę co ten obiad"~="szesz je co ten eń obiad" (ale to drugie nawet nie mówi, że "eń obiad" ('obiad jako pokarm') będzie zjedzone) ~ 'Co jest na obiad?' (analogicznie inne posiłki i samo "psił")
|-
||kolacja, klacja, klac||ta tę
|-
||częstuje, częstuj||ta tę tmu||ktoś czymś kogoś; czym dokładnie różni się "ta A tę B tmu C częstuj" od "ta A oj ta C tę B żre"?; co z 'częstować się'?
|-
||gotuje, gotuj||ta tę
|-
||smaży, smaż ? ɣwo olej gotuj||ta tę
|-
||obraża, obraź||ta tę
|-
||obraz, obr||ta||'obraz, wyobrażenie (czegoś)'
|-
||maluje, maluj||ta tę ?||ktoś coś ? ale co to znaczy? można malować ścianę, obraz albo słońce na obrazie, można też zamalować płótno
|-
||rysuje, rysuj, rys||ta tę ?||z uwagami z grubsza jak wyżej dodać stosunek do rys i rysowania samochodu przez wandala
|-
||fotografia, fotka, foto||ta (de)||? "oj foto" to 'fotografować'
|-
||kryje, kryj||ta tę||?
|-
||ące kryje, nce kryj||ta||'skryty, skłonny do sekretów', por. "nce tę ... kryj", ?
|-
||ny kryje, ny kryj||ta||'skryty, skrycie, po kryjomu'
|-
||pomoc, pomaga, pomóż, pom||ta tę <del>byż</del> ać ?||ktoś komuś w czymś
|-
||przeszkadza, przeszkódź, ... bez pom(?)||ta tę <del>byż</del> ać ?||ktoś komuś w czymś
|-
||każe, każ||ta tę byż||ktoś komuś coś, por. "proś"
|-
||<del>karze, karz</del> kara, kar||ta tę zza (?) (je)||czy "tę ja kar" to i 'kara dla mnie', i 'karanie mnie'? czy "zza" pasuje?
|-
||radzi, radź||ta tę tmu o byż ?
|-
||decyduje, decyduj ?||ta (o?) byż||'ktoś decyduje, że coś ma być', to z następnymi wydaje się potwierdzać, że "byż" jest blisko "że win" (ale co z "że trza" i okolicami "że niech"?) (?)
|-
||rozsądza, rozsądź ?||ta (o?) że||'ktoś decyduje, że jakoś jest', por. "wyrok" (?)
|-
||wyrok||ta (o?) że||'ktoś decyduje w wyroku sądowym, że jakoś jest' (czy to prawdziwa różnica?) (?)
|-
||rodzisię (?), rodzi, rodź||ta ? ta tę
|-
||posiada ? bgo||ta tę||? "jest tgo ... li", "bgo" samo z siebie w sumie tak działa
|-
||ubiera, ubierz||ta tmu tę||"ta ... tę ... tmu ... ubiera" to skrót od "ta ... oj zacz ta ... jes w ubr ... li"
|-
||<del>ucieka, uciek</del> bez goni, bez goń||ta tę od do przez pszo pszon pszow kier(??)||ktoś komuś ...
|-
||goni, goń <del>bez ucieka, bez uciek</del>||ta tę od do przez pszo pszon pszow kier(??)||ktoś kogoś ...
|-
||szuka, szuk||ta tę
|-
||ładny, ład||ta||"bez ład" to 'brzydki', "bar ład" - 'piękny'
|-
||śliczny, ślicz||ta||'śliczny, uroczy, słodki'
|-
||węgiel, węg||
|-
||<del>czarny</del> ny węgiel, ny węg||ta
|-
||śnieg||
|-
||<del>biały</del> ny śnieg||ta
|-
||krew||(zon)
|-
||<del>czerwony</del> ny krew||ta
|-
||trawa, traw||
|-
||trawi, strawi, straw||ta tę (tą)(?)
|-
||ziarno, ziarn||ta?||?
|-
||zboże ? in ziarn||
|-
||pszenica, pszenic||
|-
||żyto||
|-
||orkisz||
|-
||jęczmień||
|-
||owies||
|-
||proso||
|-
||ryż||
|-
||gryka||
|-
||szarłat, amarant||
|-
||bambus, wlk traw||
|-
||liść||(zon)
|-
||<del>zielony</del> ny trawa, ny traw||ta
|-
||niebo, nieb||||por. "niebios"
|-
||<del>niebieski</del> ny niebo, ny nieb||ta
|-
||żółtko, żółt||
|-
||ɣwon śnieg jaj||||'białko jajka'
|-
||<del>żółty</del> ny żółtko, ny żółt||ta
|-
||metal||
|-
||brąz||||'brąz (stop)' (a może dla stopów powinno być słowotwórstwo, ale to ciężka sprawa)
|-
||brązowy, brązow ? ny brąz||ta||"czy ta brąz ny brąz"
|-
||bury, bur||ta||(czy to naprawdę co innego niż brązowy?)
|-
||złoto, złot||
|-
||ny złoto, ny złot||ta||'złoty (~=żółty i błyszczący)'
|-
||srebro, srebr, sreb||
|-
||ny srebro, ny srebr, ny sreb||ta||'srebrny (~=biały?szary i błyszczący)'
|-
||miedź||
|-
||platyna, platyn||
|-
||żelazo, żelaz||
|-
||żeliwo, żeliw||||(a może dla stopów powinno być słowotwórstwo, ale to ciężka sprawa)
|-
||stal||||(a może dla stopów powinno być słowotwórstwo, ale to ciężka sprawa)
|-
||czapka, czap||||~="nubr głow"
|-
||szalik, szal ?||||~="nubr szyjk"
|-
||nubr tułów||||ogólnie
|-
||bluza, bluz||
|-
||kurtka, kurt||
|-
||koszula, koszu||
|-
||koszulka, koszuk||||z krótkim rękawem, raczej bez guzików (?)
|-
||podkoszulek, podkoszu, podkosz||
|-
||ɣwo ręk but||||'rękawiczka', ~="nubr dłoń"
|-
||nubr nog||||ogólnie
|-
||spodnie||
|-
||kalesony, kaleson, kleson||
|-
||but||||~="nubr stopa"
|-
||kaptur||||~="nukr głow"
|-
||kołnierz||||~="nukr szyjk"
|-
||rękaw||||~="nukr ręk"
|-
||... nukr palc||||~'część rękawiczki na palec'
|-
||nogawka, nogaw||||~="nukr nog"
|-
||korona, koron, kron ? ... ɣwo złot czap ?||||~="biżu głow"
|-
||naszyjnik, naszyjk <del>naszyj</del>||||~="biżu szyjk"
|-
||bransoletka, bransolet, bransol||||~="biżu ręk"
|-
||pierścionek, pierścień||||~="biżu palc"
|-
||hełm||||~="zbroj głow"
|-
||naparstek||||~="zbroj palc" (?)
|-
||błyszczy, błyszcz||ta||'błyszczy czyli jest błyszczący' (?)
|-
||<del>szary, szar</del> ny myszk||ta
|-
||fiołek, fioł||
|-
||<del>fioletowy</del> ny fiołek, ny fioł||ta
|-
||różowy||ta
|-
||pomarańcza, pomarańcz<del>, pom</del>, pmar||
|-
||cytryna, cytryn ? cytrus kwas ? cytrus ny kwas||
|-
||mandarynka, mandarynk, mandaryn(?) ? cytrus cuk ? cytrus ny cuk ? cytrus bez duż||
|-
||grejfrut ? cytrus pioł ? cytrus ny pioł||
|-
||cytrus ? cytrusk, cytrus coś||
|-
||<del>pomarańczowy</del> ny pomarańcza, ny pomarańcz, ny pmar||ta
|-
||<del>rudy</del> ny lisk, ny lis coś(?)||ta
|-
||kolor||ta||'kolor, coś ma kolor', np. "je kolor ny śnieg"
|-
||ny kolor||ta||'kolorowy'
|-
||<del>ny biały</del> ny ny śnieg <del>? pa ny śnieg</del>||ta||'jasny (kolor)'
|-
||<del>bez ny biały</del> bez ny ny śnieg <del>? bez pa ny śnieg ?</del> <del>ny czarny</del> ... '''ny ny węg''' <del>? pa ny węg</del>||ta||'ciemny (kolor)'
|-
||<del>pa biały</del> pa ny śnieg||ta||'białawy'
|-
||<del>pa czarny</del> pa ny węg||ta||'czerniawy'
|-
||szkło||
|-
||ɣwo kolor szkło||||'witraż'
|-
||świat||||?
|-
||światło, światł, świeć||ta||'świecić, światło czegoś' (a może trzeba odróżnić 'światło' od 'świecenia'?), por. "wojn"
|-
||ny światło, ny światł, ny świeć||ta||'jasny, oświetlony' ('mocno świecący' to "bar świeć")
|-
||... bez ny świeć||ta||'ciemny, nieoświetlony' ('słabo świecący' to chyba "bez bar świeć")
|-
||... ɣwon krew świeć||||'światło czerwone (uliczne)'
|-
||... ɣwon traw świeć||||'światło zielone (uliczne)'
|-
||... ɣwon żółt świeć||||'światło żółte (uliczne)'
|-
||cień||ta tę ? tę ta ? ta (de) ? ta (zza ta ... świeć) ||cień czegoś w świetle czegoś
|-
||jasny||ta||'jasny (przenośnie, ~zrozumiały)'
|-
||zwięzły, zwięzł||ta
|-
||dobry, dob||ta||'zły' - "bez dobry"
|-
||duży, duż||ta||'mały' - "bez duży", zob. "mały"
|-
||długi, dług||ta||(dosłownie, por. "dutrwał"); 'krótki' - "bez długi"
|-
||długotrwały, długotrwał, dutrwał||ta||'długo trwający'; 'krótkotrwały' - "bez dutrwał"
|-
||wysoki, wysok||ta||'niski' - "bez wysoki"
|-
||ciężki, cięż||ta||'lekki' - "bez ciężki"
|-
||szeroki, szerok||ta||'wąski' - "bez szeroki"
|-
||gruby, grub||ta||'cienki' - "bez gruby"
|-
||daleki, dalek, dlek||ta||'bliski' - "bez daleki", zob. "dko", "blisk"
|-
||ciepły, ciep||ta||'zimny' - "bez ciepły"
|-
||szybki, <del>szybk,</del> szyb||ta||np. iść, raczej jako przysłówek (chyba że 'szybki bieg'); 'wolny, powolny' - "bez szybki"
|-
||ny szybki, <del>ny szybk,</del> ny szyb||ta||np. człowiek; 'wolny, powolny' - "bez ny szybki"
|-
||wolny||ta ...||'wolny, swobodny'
|-
||zdrowy, zdrow||ta||sam zdrowy, człowiek czy zwierzę; 'chory' - "bez zdrowy"
|-
||ny zdrowy, ny zdrow||ta||np. jedzenie
|-
||dzdrow <del>? całość</del>||ta||'cały, nie w kawałkach'
|-
||szalony, szalon||ta||'szalony, szaleć'
|-
||młody, młod||ta||'młody', 'nowy (niedawno wyprodukowany)'; 'stary' to "bez młody" albo "bez nowy", zależnie od dokładnego znaczenia
|-
||nowy, now||ta?||raczej z "kna"; 'nowy' jak 'Nowy eksponat w muzeum to najstarsza na świecie książka' - "szesz je ten kna now w muzeum eksponat najz bez młod książk", 'Nasza nowa sprzątaczka jest starsza niż stara' - "szesz tnor kna now ka acz dla my sprząta niż kna bez now an bez młod"; 'stary' to "bez młody" albo "bez nowy", zależnie od dokładnego znaczenia; por. "jkna"
|-
||nowina, nowin||?||zaskakuje kogo? a może "je że to wie kna now jor wie"
|-
||wiadomość||?||'przekazywanie wiadomości' ?
|-
||nowość||?||dla kogo, czy nie wystarczy "hacz now" (ale miało być z "kna")
|-
||specjalny||ta?||?
|-
||łatwy, łatw||ta (wla)||'trudny' - "bez łatwy"
|-
||stoi, stój||ta||kiedy nie "bez idź"
|-
||siedzi, siedź||ta
|-
||leży, leż||ta
|-
||czworak(?)||ta||'stoi na czworaku' (jeśli to w ogóle poprawny polski. A może to klęczenie?), to samo co "je stój czworak"(?) Ale co z chodzeniem na czworaku? "pszon 4 kończyn krocz"? A w sumie czemu nie analogicznie "pszon 4 kończyn stój" (uogólnić "pszon"? "pszon plecy leż" i "pszon brzuch leż" (ale tutaj plecy czy brzuch to nawet nie całe wsparcie)? "pszon pośladki siedź"?)? A może "czworak" jako 'bycie na czworaku' i "zo czworak stój" i "zo czworak krocz" (zamiast "zo" może "i", "ąc" albo nawet "je")...
|-
||<del>trwa</del>||ta||zbędne, jest np. "szersz mecz" - 'Trwa mecz.', "szensz w gdy to mecz" - 'Wtedy trwał mecz.', "w gdy mecz" - 'w czasie (trwania) meczu'; zob. "skutektrwa"="trwa"
|-
||<del>szczeka, szczek</del> <del>ga pies</del> ga pies dom, ga piesk||ta
|-
||<del>miaŭczy, miaŭcz</del> <del>ga kot</del> <del>ga ak drap</del> ga kot dom, ga kotk||ta
|-
||wina, winny, winka, wink<del>, win</del>||ta tę||'ktoś jest czemuś winny', "szesz tor dorn wink"~="szesz dorj heń tor wink"~="szesz zwin ty to" ~ 'jesteś temu winny'~='to twoja wina'~='to jest twoją winą'~='to przez ciebie', por. "dłuż", "win", "won"
|-
||wolne||ta||'ktoś ma wolne, czyjś wolny czas' ?
|-
||zależy||ta tę||coś od czegoś
|-
||chce||ta byż <del>ta że</del> ? ta tę||<del>"że ... chce" = (?) "tę fakt ... chce", ale co z "mów"</del> Czasami 'chcę czegoś' znaczy, że 'chcę, żeby tak było', ale czasami że 'chcę, żeby to było moje' - "jor byż jorw/jors to chce" - nie należy tego jakoś skrócić?
|-
||zależym||<del>ta tę ? ta że</del> ta byż||'komuś na czymś zależy'
|-
||próbuje, próbuj, prób||ta tę||np. "szensz nor tę gotuj prób" - 'Próbował gotować.'
|-
||bróbuje, bróbuj, brób||ta tę||'bezskutecznie próbować', ="bnie próbuj"
|-
||udajesię, udajś||ta tę||np. "szensz hor tę gotuj udajś" - 'Udało jej się gotować.'
|-
||rekord||ta (ów ? ąc ? ...)||czyjś polegający na czymś
|-
||pobija pobij||ta tę||ktoś jakiś rekord (?)
|-
||nadzieja, nadź||ta że||~="jes i lor byż bli że ! chce lor że bli że ! przypuść" (?)
|-
||zakład<del>, zakłada, stawia</del>||ta tę tmu zamian że ? ta tę (?) że||'ktoś coś przeciw czyjemuś czemuś że coś ''('na kogoś' z grubsza "że ta ... wygra", chyba że chodzi o 'stawianie, że coś będzie', czyli po prostu "że")'' stawia' ? jak "je zakład umowa"; można nawet się doszukać sześciu stron jeśli stawia się że ktoś wygra z kimś, ale to już naciągane - widać, że "że" jest potrzebne; z drugiej strony 'stawiać na kogoś' to podstawowe pojęcie - problem
|-
||umowa||ta tę(?) że||kogoś (z kimś'', czy dawać dwie osoby pod "ta"?'') że
|-
||pokazuje, wskazuje, pokaże, wskaże, pokazuj, wskazuj, pokaż, wskaż||ta tę (tą)||(czy to to samo)
|-
||macha, mach||ta tę||np. "tor tę tonz ręka macha", ? "ta ... oj ta ... nieś"
|-
||trzyma, trzym||ta tę||por. "łap"
|-
||rzuć||ta tę tmu||'ktoś coś w kogoś rzuca'
|-
||drzuć||ta tę tmu||'ktoś coś komuś rzuca', ~="je rzuć daj"
|-
||daje, daj, da||ta tę tmu||"<del>dostaje</del>" zbędne
|-
||prezentuje, prezentuj, prezent||ta tę tmu||"eń prezent" to 'prezent'
|-
||bierze, bierz||ta tę tmu||ktoś coś od kogoś (a skądś?); jak się ma do "przyjm" i "łap"?
|-
||przyjmuje, przyjmuj, przyjm||ta tę tmu||ktoś coś od kogoś; a może "bierz"?
|-
||kradnie, kradź||ta tę tmu
|-
||<del>dług</del> dłużny, dłuż||ta tę tmu||'(ktoś coś komuś) jest winny/dłużny', por. "wink"
|-
||kupuje, kup||ta tę tmu zamian||ktoś coś od kogoś za coś; "<del>sprzedaje</del>" zbędne; to symetryczne (można kupować pieniądze za towar), czy nie?; można rozbić na przekazanie towaru, przekazanie opłaty i umowę, ale co z tego wynika?; co z usługami?; por. "płać"
|-
||płaci, płać||ta tę tmu zamian||ktoś coś komuś za coś; a co z czasem (z góry, z dołu) i zamianą/barterem? czy to będą jedyne różnice w stosunku do "kup"? jak opisać sprzedaż na kredyt i po przedpłacie; a spłacanie długów?
|-
||pożycza, pożycz||ta tę tmu zamian||ktoś coś od kogoś za coś (=komuś coś ktoś za coś) (?)
|-
||uczy, ucz||ta tę tmu||ktoś o czymś kogoś, ? "ta ... oj o ... ta ... ej wie" czy jakoś tak
|-
||oddziela, oddziel||ta tę tmu <del>? ta tę od ? ta tę</del>||"tę śtan tmu mlek oddziel"<del>?"tę śtan od mlek oddziel"?"tę i śtan mlek oddziel"</del>
|-
||kroi, krój||ta tę (wę)
|-
||odkrawa, odkrój||ta tę tmu <del>? ta tę od ? ta tę</del>||'oddziela krojąc'
|-
||skrawa, skrój||ta tę tmu||'odkrawa po plasterku', np. "ta Janek tę 1 kilo gram tę szynk skrój" - 'Janek odkrawa po plasterku jeden kilogram z szynki [która może mieć i tonę, jeśli to szynka z dinozaura]', tego chyba nie da się wyrazić innym sposobem
|-
||szyje, szyj||ta tę tą jtą iz (?)||np. "ta Karolina tę suknia tą igła jtą nić iz satyna szyj" (?), por. "szyjk"
|-
||naszyje, naszyj||ta tmu tę tą jtą||np. "ta Karolina tmu suknia tę łata tą igła jtą nić naszyj" (?), por. "naszyjk"
|-
||smaruje, smaruj||ta tmu tę <del>? ta tę jtą</del>
|-
||zalewa, zalej||<del>ta tę jtą ?</del> ta tę||'coś coś zalewa', np. <del>"ta Ania tę japk jtą wod zalej" czy</del> "ta Ania oj ta wod tę japk zalej"
|-
||huśtasię, huśta, huśt||ta (?)||"ta X oj ta Y huśt"-'X huśta Y'
|-
||... dło huśt||||'huśtawka'
|-
||nazywa, nazwie ?||ta tę tmu||ktoś jakoś kogoś, np. "ta on tmu ja tę " Łukasz ' nazywa"="nor jorm tę " Łukasz ' nazwie" ? a może "nor oj je jor imię " Łukasz '" ? jak rozróżnić 'nazywać/wołać' i 'nadawać imię/nazwę'
|-
||kojarzy, kojarz||ta tę tmu||ktoś z czymś coś
|-
||mówi, mów||ta tę tmu o że byż(?)||ogólnie
|-
||rzecze, rzecz||ta tę tmu o że byż(?)
|-
||krzyczy, krzycz, krzyk||ta tę tmu o że byż(?)
|-
||szepce, szepcz, szepc, szept||ta tę tmu o że byż(?)
|-
||bełkoce, bełkocz, bełkoc, bełkot||ta tę tmu o że byż(?)
|-
||mamroce, mamrocz, mamroc, mamrot||ta tę tmu o że byż(?)
|-
||śpiewa, śpiew||ta tę tmu o że byż(?)||"eń śpiew" to 'piosenka'
|-
||pisze, pisz||ta tę tmu o że byż(?)
|-
||klnie||ta tę(?) tmu(?) o(?) że(?)||podobnie jak "mów"
|-
||pyta, pytanie||ta tę tmu o że||"że" zawsze (?) łączy się z jakimś "czyż", "cóż" czy podobnym; por. "problem"
|-
||myśli, myśl||ta tę o że byż(?)||konkretna sformułowana myśl
|-
||rozsądny, rozsądek, rozsąd ? ny rozmyśl||ta
|-
||uważa, uważ||ta o że||'myśli, uważa, sądzi' (pewności nie ma, ale "nadr uważ" to 'pewny, przekonany', a "bar uważ" oznacza, że uważa coś za bardzo prawdopodobne, nawet jeśli nie w 100% procentach)
|-
||ny uważa, ny uważ||ta||<del>'pewny, przekonany, zdecydowany (mniej lub bardziej)'</del> 'zdecydowany (człowiek)' (?), por. "zdecydowanie"
|-
||wie||ta o że||'wie' (tak uważa i tak jest); jak się ma do "snie uważ"?; "o" to 'na temat kogoś/czegoś' (ale "że hors piesk wie" - 'wiedzieć o jej psie, wiedzieć, że ma psa')
|-
||zna||ta tę||'wiedzieć dużo(?) o kimś/czymś' (nie ma kilku znaczyń? Znam wiersz, fizykę, ludzi (ledwo, dobrze)? Jak rozwiązać klasyczny paradoks „Ojciec Jana jest zamaskowany, więc Jan mówi, że nie zna tego człowieka”?)
|-
||przypuszcza, przypuść||ta tę o że||jakby skrót: "że chba ... uważa" blisko "że ... przypuść"
|-
||czuje, czuj||ta tę o że||'czuje (że coś jest prawdziwe)'
|-
||wrażenie, wrażeń||ta tę o że||'ma wrażenie, że jakoś jest', np. "szesz jor że jo <del>zimny</del> bez ciep wrażeń" - 'mam wrażenie, że jest zimno, zimno mi' (por. "szesz mi ja bez ciep") (?)
|-
||rozmyśla, rozmyśl||ta o
|-
||odpowiada, odp||ta tę o że tmu zamian||ktoś coś o czymś że coś komuś na coś
|-
||słowo, słow||o że(?) (je) (poŭ)
|-
||zdanie, zdań||o że (je) (poŭ)||'zdanie gramatyczne', por. "uważa"
|-
||tłumaczy, tłumacz, tłumcz||ta tę tmu o że poŭd dŭop||"acz tłumacz" - 'tłumacz'
|-
||błogosławi, błogosław, błogsław, błog(?)||ta tę (poŭ) (bo <del>? zza</del>) ?
|-
||przeklina, przeklin ? przeklnie ? przeklni ? przeklnij ? przeklń ?, ... bez błogsław, bez błog(?)||ta tę (poŭ) (bo <del>? zza</del>) ?
|-
||<del>język</del> <ins>ski coś</ins>||ta (?)||czyjś, 'język (mowa)'
|-
||<del>ɣwo mam język</del> <ins>ɣwo mam ski coś</ins>||ta||czyjś, 'język ojczysty'
|-
||ozór, krak liże, krak liż||(zon)||'język (część ciała)'
|-
||liże, liż||ta tę
|-
||znaczy, znacz||ta tę (jacz) (ów)||'znaczenie, znaczy, oznacza', np. "siesz ta " piesk ' tę piesk znacz" - '"piesk" oznacza psa.', "siesz ta " szesz ' ów tryb_oznajmujący znacz" ~ '"szesz" oznacza/sugeruje tryb oznajmujący.', "siesz ta poŭ ski Niemcy " ich ' jacz poŭ ski Polska " ja ' znacz" - "Niemiecki "ich" oznacza to, co polskie "ich"."
|-
||skrót||ta||'skrót', w takim znaczeniu, jakiego używam w niniejszym artykule
|-
||zwan ɣwy logika język ? zwan ɣwy logika ski coś||||'logiczny język (cała rodzina)'
|-
||pamięta, pamięć||ta tę o że
|-
||zapamięta ? zacz pamięta, zacz pamięć||ta tę o że
|-
||przypomni||ta tę o że
|-
||zapomni||ta tę o że
|-
||problem, kłopot||ta o (je)||'czyj z czym' (ale czasem 'problem' tłumaczy się raczej na "pyta")
|-
||błąd||ta o (je)||'czyj związany z czym', np. "je fakt nie gotuj jor błąd" - 'mój błąd polegający na niegotowaniu' (<del>pomijając inne problemy, czy "nie" można tak używać</del> bez "fakt" chyba nie można), por. "pragma# szesz błąd"
|-
||pracuje, pracuj, praca, prac||ta (ów)||(?) ktoś nad czymś/czyjaś nad czymś (a może "o" zamiast "ów"?)
|-
||... ny prac||ta||'pracowity'
|-
||<del>leniwy, leniw<del>, leń</del></del> ... bez ny prac||ta||'leniwy'
|-
||... acz bez ny prac||||'leń'
|-
||... ak bez ny prac||||'leniwiec'
|-
||strzeże, strzeż||ta tę||"acz strzeż" to 'stróż', "je acz jorn strzeż anioł" to 'mój anioł stróż'
|-
||mama, mam||<del>tma</del> <ins>ta</ins>||'rodzic czyli ojciec lub matka'
|-
||syn||<del>tma</del> <ins>ta</ins>||'dziecko jako syn lub córka'
|-
||brat||<del>tma</del> <ins>ta</ins>||'brat lub siostra'
|-
||mąż||<del>tma</del> <ins>ta</ins>||'mąż lub żona'
|-
||przyjaciel||<del>tma</del> <ins>ta</ins>
|-
||sektetarz, sekretrz, sekrecz||<del>tma</del> <ins>ta</ins> (?)
|-
||dumny||ta (zza)||takie uczucia często z "zza", a może jednak "ta ... tę ... dumny" albo ewentualnie "ta ... o ... dumny" zamiast "ta ... zza ... dumny"
|-
||szczęśliwy, szczęśliw, szczęście, szczęść||ta
|-
||fart, bez pech||ta||'szczęście (przeciwieństwo pecha)'
|-
||pech, bez fart||ta
|-
||uśmiechasię, uśmiech||ta
|-
||płacze, płacz||ta
|-
||wesoły, wesoł, wesół||ta
|-
||smutny, smutek, bez wesoły, bez wesoł, bez wesół||ta
|-
||nuda||ta (zza?)
|-
||martwisię, martwi, martw||ta||'martwy' to raczej "bez żyj"
|-
||przestroga||ta dla ? de dla ? ta tę
|-
||nagły, nagł||ta||'nagły, nagle'
|-
||pełny, pełen ?||ta tę ?
|-
||pusty, pust ? bez pełny ... ?||ta ?
|-
||żyje, żyj||ta||'żyje', 'żywy', 'życie'
|-
||bez żyje, bez żyj <del>martw</del>||ta||'martwy, zmarły', por. "żad żyj"
|-
||żad żyje, żad żyj <del>martw</del>||ta||'martwy, mieożywiony' (po prostu "żad", czyli 'brak' - to nie czasownik, trzeba pilnować, żeby przeczenie pozostawało zgodne z logiką), por. "bez żyj"
|-
||zacz bez żyje, zacz bez żyj||ta||'umrzeć' ('zabić' to "oj zacz bez żyj" ("ta A oj ta B zacz bez żyj"), "bez zacz żyj" jest błędne w odniesieniu do ludzi, bo dusza ludzka jest nieśmiertelna, czyli zmarli nie przestają żyć)
|-
||myli, myl||ta tę tmu||ktoś coś z czymś
|-
||zepsuty, zepsut, psuj (?)||ta||'zapsuty', 'psuje się' to "zacz psuj", 'A psuje B' to "ta A oj zacz ta B psuj" (?)
|-
||naprawia, naprawa, napraw||ta tę||"ta A tę B napraw"="ta A oj bez zacz ta B psuj"
|-
||udałosię, udałoś, udało, udał||ta tę||'komuś coś zrobić udało się' (a co z 'coś się udało', np. 'Ten piernik ci się udał?'); por. "um" (czy nie powinny mieć bardziej podobnej gramatyki?)
|-
||metr||
|-
||kandela, kandel||
|-
||luks||
|-
||lumen||
|-
||djoptrja, djoptr||
|-
||ogniskowa||ta
|-
||złoty, ... wlut Polska||
|-
||grosz, ... c. wlut Polska||
|-
||marka, ... wlut Niemcy||
|-
||fenig, ... wlut Niemcy||
|-
||opowiadabajkę||ta||zwykły czasownik, używany, kiedy ktoś mówi "opowiembajkę" itp.
|-
||stan||ta||np. "szesz jor je stan opowiadabajkę" (?)
|-
||wystarczy, starczy, wyst<del>, dosyć, dość</del>||ta tę (?)||coś komuś
|-
||bardzy, <del>bary,</del> bry||ta||'bardzo, wielki', np. "szesz tnor nadr lubk bry" - 'Ta miłość jest wielka.', zob. "bar"
|-
||zdecydowany||ta||'zdecydowany, wyraźny', zob. 'zdecydowanie'
|-
||bardzawy, brwy, bwy, braw||ta||~'mocno', jakby mniej niż 'bardzo', zob. "baw"
|-
||mały, <del>maɣ, mał,</del> mły||ta||="bez bry" ("bez bardzy"<del>, "bez bary"</del>), ~'mało' jako 'nie bardzo', zob. "mło", 'mały' to "bez duż"
|-
||kilka, klka, kilk||||'więcej niż jeden', jak liczebnik, z "tle", "tle kilk"="mno"
|-
||dużo, dżo||||jak liczebnik, z "tle", "bez dżo"="bżo", "tle dżo"="wlu"
|-
||bżo||||'mało', jak liczebnik, z "tle", ="bez dżo", "tle bżo"="blu", por. "mało"="mło"(="kia mły")
|-
||robi, rób||ta iz tę||?, może raczej "ta ... iz ... oj ..."
|-
||gidź||ta poŭd przeŭ dŭop||~"gby idź": 'iść, przechodzić w znaczeniu abstrakcyjnym', np. "siensz ta końk poŭd stęp przeŭ kłus dŭop galop gidź" - 'Koń przeszedł od stępa przez kłus do galopu.'
|-
||<del>zostaje</del>||ta tę||?, raczej "zacz jes je ... li"
|-
||<del>jest</del>||ta tę||?, raczej "jes je ... li", jak już to trochę ogólniej, zobacz przy ''specjalne słowa''
|}

===Kalki===
Nie wiem, czy to logiczne, ale są kalki typu
* "je pan" - 'pan' jako grzecznościowy tytuł albo forma drugiej osoby, np. "szesz w gdzie co wter ten je pan profesor" - 'Gdzie jest pan profesor?', "szesz ta je pan ty co"(~="szesz ta torj pan co") - 'Co pan robi?'
** "je panpan Bóg" - 'Pan Bóg', "je panpan ty" (~="torj panpan") - 'Ty, Panie' (można też stosować np. do króla, ogólnie tam, gdzie w polskim z powodu dużego szacunku używa się „panie” zamiast „proszę pana”)
* "kto", "on", "ona" - nie mówi się 'co', 'coś', 'to' o ludziach
Chociaż niby można z nich zrezygnować.

==Przykłady==
===pollok - pierwszy zestaw===
:prawdą der ja den ty lubi
:: -> szesz jor tę ty lubk
:prawdą der Karol dem mama den piłka daje
:: -> szesz ta Karol tmu mam tę piłk daj
:prawdą w <del>des</del> <del>derm</del> <ins>der</ins> ja dom ja
:: -> szesz w <del>tgo</del> <del>tma</del> <ins>ta</ins> ja dom ja
:prawdą do Poznań przez na tor der pociąg jedzie
:: -> szesz do Poznań przez na tor ta pociąg jedź
:niech der ten piesk od tu idzie
:: -> niech tnor piesk od tu''(ale tu jestem ja, więc psa tu chyba nie ma)'' idź
:czy der piesk kwiczy
:: -> czy ta piesk kwicz
:prawdą der ja o piesk den że der piesk ga piesk coś mówi
:: -> szesz jor o pies tę że ta piesk ga piesk coś mów
: <del>prawdą der ty niż der ja tol deren der acz oi uczy lubi syn</del> <del>prawdą der ty niż ja denen der acz oi uczy lubi syn</del> prawdą <del>derm</del> <ins>der</ins> ty niź <del>derm</del> <ins>der</ins> ja li denen der acz oi uczy lubi syn
: szesz tor niż ja kę ta acz oj ucz lubk syn
:: Ty bardziej niż ja masz syna (dziecko), którego nauczyciel lubi.
:: Nauczyciel lubi twojego syna bardziej niż mojego.
: prawdą der rod niż platyna niź der platyna niż złoto li drogi
: szesz ta rod niż platyn niź ta platyn niż złot li bez tań
:: Rod jest bardziej droższy od platyny niż platyna od złota.(?)
: szesz ta platyn niż rod niź ta złot niż platny li tań
:: Platyna jest bardziej tańsza od rodu niż złoto jest tańsze od platyny.(?)
: szesz w num 2 0 2 3 w n.e. rok ta platyn niż złot tań
:: W 2023 platyna jest tańsza od złota.
: szesz ta coś oj ta zo się ręka rusza
:: Coś rusza swoja ręką.
: szesz zo i jak zon ɣwy żab płyń li ta ręka rusza jak zon ɣwy pełznie płyń li ta nog rusza płyń
:: Płynie z ruchami ręki jak przy pływaniu żabką i ruchami nogi jak przy pływaniu kraulem
: niecht płyń
: niech ten ów żab ręk
: niech ten ów pełz nog
:: Płyń. Niech będzie ta żabowa ręka. Niech będzie ta pełzaniowa noga. (Ręce do żabki, nogi do kraula.)
: szesz ta zon ja włos niź ny krew ny traw
:: Moje włosy są bardziej zielone niż czerwone.
: dla owiec gimnazjum je adło eje den mat zna książka
:: podręcznik do matematyki dla gimnazjalistów
: szesz ta kia w gdy ta Mark_Spitz jes je nastolatek li tę tle 6 . tę płynie ɣwy złot medal w w num 1 9 6 5 . w n.e. rok ɣwo Machabeusz olimpiada zdobywa si Mark_Spitz w po si zdobywa jeszcze tę i śnor Mark_Spitz w w Meksyk w num 1 9 6 8 . w n.e. rok olimpiada tę i tle 2 . ɣwy złot medal i tle 1 . ɣwy sreb medal tle 1 . ɣwy brąz medal zdobywa śnor Mark_Spitz kę dopiero w w Pekin olimpiada ta Michael_Phelps pobij w Monachium w num 1 9 7 2 . w n.e. rok ów tle 7 . ɣwy złot medal rekord udajś
 szesz
  ta
   kia
    w
     gdy
      ta
       Mark_Spitz
       jes
        je
         nastolatek
         li
     tę
      tle
       6
        .
       tę
        płynie
        ɣwy
         złot
         medal
      w
       w
        num
         1
          9
           6
            5
             .
         w
          n.e.
          rok
        ɣwo
         Machabeusz
         olimpiada
       zdobywa
    si
     Mark_Spitz
   w
    po
     si
      zdobywa
    jeszcze
     tę
      i
       śnor
        Mark_Spitz
        w
         w
          Meksyk
          w
           num
            1
             9
              6
               8
                .
            w
             n.e.
             rok
           olimpiada
         tę
          i
           tle
            2
             .
            ɣwy
             złot
             medal
           i
            tle
             1
              .
             ɣwy
              sreb
              medal
            tle
             1
              .
             ɣwy
              brąz
              medal
          zdobywa
       śnor
        Mark_Spitz
        kę
         dopiero
          w
           w
            Pekin
            olimpiada
           ta
            Michael_Phelps
            pobij
         w
          Monachium
          w
           num
            1
             9
              7
               2
                .
            w
             n.e.
             rok
           ów
            tle
             7
              .
             ɣwy
              złot
              medal
            rekord
      udajś
:: (?) Markowi Spitzowi, który zdobył jako nastolatek 6 złotych medali w pływaniu na Olimpiadzie Machabejskiej w 1965 roku, później udało się jeszcze zdobyć 2 razy złoto, raz srebro i brąz na Igrzyskach Olimpijskich w Meksyku w 1968 roku, a także ustanowić pobity dopiero na igrzyskach w Pekinie przez Michaela Phelpsa, który zdobył 8 złotych medali, rekord 7 złotych krążków w Monachium w 1972 roku. [https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Olimpiada_Machabejska&oldid=38213963]
: czy klor ny krew nce kappa ba bę widź
: czy bo ta ny krew ɣow krew to
:: Czy czerwony rzuca się w oczy? Czy to dlatego, że czerwony wiąże się z krwią?
: szesz je ɣwy ktrof zalej jtą?ta wod zalej
:: (?) Powódź to zalanie wodą.
: szesz żad może z żad co ten żyj
:: (?) nie może być tak, że (istnieje ż takie, że (nie istnieje c takie że ((c - co) i (ż - takie życie z c))))
:: (?) Bez czego nie mogą żyć. ''(Poza gramatyką, co znaczy to "z"?)''
: szesz i szorf bałagan ninorf bałagan
:: ~ Jest bałagan w powyższym i niniejszym.
: szesz bo co ta tan skr igła jes tki li
:: Dlaczego ta igła ''(zależnie od kontekstu, np. igła z drzewa)'' jest taka?
: dzym fik w nak ciz szkło górk mno kę trwa tresuj szczur
:: Powiedzmy, że fikcyjnie na szczycie („końcu”) szklanej góry są tresowane szczury.
: siensz chba zacz nie hacz grub
:: Chyba pojawił się brak grubych.
:: Grube (np. łodygi) chyba się skończyły.
: szersz chba obec ta pnic tę garnek myj
: szensz w gdy tę sze pisz si obec myj
: szersz si obec myj
: kanalok
: szersz 2 2 . w 2 1 . w 1 3 . w 1 2 . w 2 0 1 7 . w n.e. rok miesiąc doba godzina minuta
: szersz 2 3 . w 2 1 . w 1 3 . w 1 2 . w 2 0 1 7 . w n.e. rok miesiąc doba godzina minuta
:: Nic chyba teraz myje garnek. Kiedy powyższe było pisane miało miejsce to mycie. Teraz też to mycie ma miejsce. Jest 2017-12-13, 20:21. Jest 2017-12-13, 20:22.
: siesz tors wlu kulk
: szesz kia or ny nieb ny krew ny traw ny żółt uf to
: siepsz tą ki to tor bawi
: siepsz tą hacz ny nieb to
:: „Masz dużo kulek. Niebieskie, czerwone, zielone i żółte. Jakimi będziesz się bawić?” „Niebieskimi.”
: cip wno mor do ten er pan idź
: szesz tak niepch nie ta wor kia zbyt późny wróć ale
: siepsz nie ten wróć
:: „Czy możemy iść do tego pana?” „Tak, ale nie wracajcie zbyt późno.” „Nie wrócimy [zbyt późno].”
: siesz fik ta zo smok głow kierk ptą nieś
:: Głowy smoka „niosą się piechotą” ("kierk": same kierują, "ptą": samodzielnie, "nieś": przemieszczają się jako część całości względem tej całości (ewentualnie, dla "non nieś", są przenoszone na takich częściach)). [Jeśli chodzi o smoki z niezależnymi głowami.]
: wak ład
: siesz gdyb jor ty zacz jorw kę jor chce er czło (?)
:: Urodo, gdybym cię miała, dostałabym mężczyznę, którego bym chciała.
: dzym klor wŭad cyk wlu cyk
:: Powiedzmy, że typowe cykady dużo cykają.
: szeksz ta tle bar dżo czło pszo rower jedź
:: Bardzo wielu ludzi jeździ ~tutaj (koło tu i teraz) na rowerach.
: opowiedziałembajkę
: szesz nib transformers
: opowiembajkę
:: ''[Na początku wypowiedzi musiałem być w trybie opowiadania bajek.]'' (Przestaję opowiadać bajki.) Istnieją nibytransformersy. (Zaczynam opowiadać bajki.)
::: Istnieją zabawkowe transformersy, poważnie.
: siesz tunorj len nyr ów wlk rybk dzień
:: To (ten dzień) jest ostatni dzień wieloryba. ''("wlk rybk" to wieloryb?)''
: siesz śli torj szczęść ɣapt klaszcz
:: Klaszcz, jeśli jesteś szczęśliwy.
: szesz chba jorj kia nce kappa ba bę bez goń gmoń
:: Chyba istnieje gamoń, który wykazuje skłonność do znajdowania się w sytuacji, w której coś mu ucieka, który jest mną.
::: Chyba jestem uciekajumym (ściślej, skłonnym do bycia uciekajumym) gamoniem.
: szesz ta wen ów okular ściereczka jca okular pszow kieszeń pszo gmoń pszon 2 dośk krak krocz nkier non krocz
:: Pojemnik na okulary, w którym jest chusteczka, jedzie/jest niesiony (nie kierując) w kieszeni przez gamonia idącego na dokładnie dwu nogach.
::: Etui na okulary ze ściereczką do okularów jest niesione w kieszeni przez gamonia idącego na dwóch nogach.
: szesz jor że je totu kę ta Picasso w gdy sior em zo kia dług włos er ę czło maluj obraz uważa
:: Uważam, że to tu to obraz namalowany przez Picassa, kiedy był chłopcem z długimi włosami.
: szersz oen ta jorj gmoń poŭ pollok mamrot się
:: Istnieje teraz, o którym, którym jestem, gamoń w polloku mamroce, toż (mamrotanie).
::: Gamoń, którym jestem, mamroce w polloku o tym mamrotaniu.
: wak kia bar ek ślicz ek gby ę chom
:: ~ O bardzo śliczniutkie jakbychomiczątko!
: szesz je krak krocz nacz pszon ! krocz
: szesz je krak łap nacz tą ! łap
: ale
:: ~ Istnieją chodzidła, które są chodzidłami, ale istnieją łapacze, które są łapaczami.
::: Nogi służą do chodzenia na nich, ale ręce służą do łapania nimi.
: ci ta i in ziem ser bez ny wod
: siesz bmo ta i in ziem ser dość bez ny wod
:: Czy ziemniaki i ser są suche? Może ziemniaki i ser są stosunkowo suche.
: siesz kia kna ny ny węg pa ny śnieg mno kafl
:: ~ Mamy ciemnobiaławe kafle.
::: Istnieją takie ''(chodzi np. o znajdujące się tutaj, nie o „takie, które”)'', które mają stosunkowo węgielnostną (=czarnostną=ciemną) śnieżnawość (=białawość), mnogie kafle.
: siesz ta ta jorj gmoń ląc widź woś bez dob
:: Wzrok gamonia, którym jestem, jest słaby (bezdobrocosiowy).
: wak kia bar bar zerczeń zerczeń ek ek nadr nadr i ślicz ponur ek gby toprz
:: ~ Bardzo bardzo bardzo bardzo bardzo bardzo przeprześliczniuteńki i przeprzeponuruteńki jakbynietoperku.
::: ''(Przy czym przede wszystkim tłumaczenie "nadr nadr i ślicz ponur" jako 'przeprześliczny i przeprzeponury' nie oddaje tego, że chodzi o wyższą (i to o dwa poziomy) jakość, na dodatek zastosowaną do obu cech jednocześnie.)''
: szesz klor czło tą krak liż rzecz
:: Przeciętny człowiek mówi językiem (lizadłem).
: czy torj kia tę Tarzan dobny toprz
: szesz chba torj kia tę Tarzan dobny gby toprz
:: Czy jesteś nietoperzem podobnym do Tarzana? Chyba jesteś jakbynietoperzem podobnym do Tarzana.
: siensz zacz hor tę łobuz ili zakch nadr lubk
:: Ona zaczęła kochać łobuza, czy zaczęła być zakochana w łobuzie?
: opowiedziałembajkę
: szesz ta ludź zacz bez żyj
: szesz żad ta ludź bez zacz żyj
: ale
: szesz żad ta anioł zacz bez żyj
: szesz żad ta anioł bez zacz żyj
: kanalok
: szesz i 1 dośk ta Bóg zacz bez żyj wong si zacz bez żyj
: szesz żad ta Bóg bez zacz żyj
: ale
: opowiembajkę
:: ''[Na początku wypowiedzi musiałem być w trybie opowiadania bajek.]'' (Przestaję opowiadać bajki.)
:: Ludzie umierają, ale ludzie nigdy nie przestają żyć.
:: Anioły nigdy nie umierają i anioły nigdy nie przestają żyć.
:: Bóg umarł raz i to było w przeszłości (więcej nie umrze) ''[bardziej dosłownie '[W całej historji] istnieje dokładnie jedna śmierć Boga i ta śmierć była w przeszłości.']'', ale Bóg nigdy nie przestaje żyć.
:: (Zaczynam opowiadać bajki.)
: siesz ta jorj kia gby bez ląc widź gmoń tę czło tmu ɣwo krzak płot myl
:: Jakbyślepy gamoń, którym jestem, myli ludzi z żywopłotami.
: cin nor tnorn końk tmu acz tę końk kradź kup
:: Czy on kupił tego konia od koniokrada?
: siesz jorj kia bo ta gmoń chceś śpi o śpi myśl si gmoń
:: Istnieje, który jest mną, który, bo gamoniowi chce się spać, myśli o spaniu, tenże gamoń.
::: Jestem gamoniem, który myśli o spaniu, bo chce mu się spać.
: siesz jorj kia bo ta gmoń że czyż sior chceś śpi nie wie o śpi myśl si gmoń
:: Istnieje, który jest mną, który, bo gamoń, czy mu się chce spać, nie wie, myśli o spaniu, tenże gamoń.
::: Jestem gamoniem, który myśli o spaniu, bo nie wie, czy chce mu się spać.
: siensz bo ta jors aŭtk psuj muś jor pszo kę pożycz aŭtk ku dom jedź
:: Ponieważ mój samochód był zepsuty, musiałem jechać do dom pożyczonym.
: siensz ta jorj gmoń tę i oj tę tę mno serwer przeciąż ignoruj tę w wiem len serwer Nagios napraw udał
:: Gamoniowi, którym jestem, udało się włączyć ignorowanie przeciążenia serwerów i naprawić Nagiosa na pewnym serwerze.
: siensz ta jorj gmoń nastorn słysz
: siesz ta dwa ka sekrecz tę mno er owc policja podob
: siesz ta raz okz si ka sekrecz nce klnie
:: Gamoń, którym jestem, słyszał następujące: Dwu sekretarkom podobają się policjanci. Jedna z tych sekretarek jest klnąca (wykazuje skłonność do klęcia).
: siesz ta struś pszo kia siorn trzym rybik przow pod się kierk leć
:: Struś używając jako pojazdu, który go (tego strusia) trzyma, rybika, w miejscu pod nim (pod tym rybikiem) kierując leci.
::: Struś leci (jako pilot) rybikiem (który go trzyma pod sobą).
: siesz ta kia non nkier leć struś nie dziwny
:: Struś, który leci jako towar, nie jest dziwny.
: siesz klor lód nadr bez ciep
:: Typowy lód jest lodowaty (tak zimny, że aż boli).
: siesz mżeb tę heń trwa smaż jeść smaż
:: Trzeba smażyć, żeby jeść usmażone.
: opowiadambajkę szesz od Kulfonocentaŭri do Alfa_Centaŭri kia ny fioł ścieżka
:: (Jestem w trybie opowiadania bajek.) Jest fioletowa ścieżka z Kulfonocentaŭri na Alfa Centaŭri.
: siesz ta olej kappa ba jbą smaż
: siesz jtą olej smaż
:: Na oleju się smaży.
: siesz ów " http://traccar.mwy.consul:8083 ' skr strona
: siesz ta i login hasło ów Traccar domyślny
:: Istnieje taka związana z „http://traccar.mwy.consul:8083” strona (internetowa). Login i hasło są traccarowo domyślne.
::: Strona http://traccar.mwy.consul:8083, domyślny login i hasło Traccara.
: szesz pno kiś wyś ta serc je bieg tę nadr lubk goń
:: Podobno istnieje jakieś coś związane z przez serce biegiem miłości gonieniem.
::: Podobno (w jakimś przenośnym sensie) serce gna za miłością.
: siesz dzmy zza instynkt ta czło tę nadr lubk bar szuk
:: Powiedzmy, że od instynktu człowiek miłości bardzo szuka.
::: Powiedzmy, że instynkt każe człowiekowi intensywnie poszukiwać miłości.
: opowiadambajkę
: siensz ta je ta Drogo syn Frodo co
: siensz pszo on kier on ta ten kia bez dob pierścień do zwan ów zagłada szczelin idź
:: (Jestem w trybie opowiadania bajek.) Co zrobił Frodo, syn Droga? Niósł wiadomo jaki zły pierścień do Szczeliny Zagłady.
::: ''Ostatnie zdanie bardziej dosłownie:'' Ten zły pierścień przemieszczał się do Szczeliny Zagłady, a on [Frodo] był kierowcą i noszącym. ''Był kierowcą i noszącym, czyli właśnie niósł, jak człowiek, nie jak koń niosący jeźdźca i jego bagaż.''
::: ''Ściśle biorąc to wymijająca odpowiedź, bo trzeba się domyślić, że (skracam) bezpośrednią odpowiedzią na "siensz ta Frodo co" (Co robił Frodo?) jest "siensz ta Frodo jes pszo li kier li ta pierścień idź" (Frodo był taki, że był kierowcą i noszącym, kiedy pierścień się przemieszczał.).''
: siensz ta nacz pszo ! ta biżu palc krocz pszo schod nieś
:: Byt, którego przeznaczeniem jest bycie wierzchowcem/pojazdem/noszącym dla biżuterii na palec, jechał przemieszczającymi się jako część całości schodami.
::: ~Ten, kto miał przenosić pierścionek, jechał [ruchomymi] schodami.
: szesz or or ta krew ny krew ta nieb ny nieb ta żółt ny żółt ta traw ny traw uf or ta cuk ny cuk ta sól ny sól ta pioł ny pioł ta kwas ny kwas uf ta wod ny wod uf
:: Krew jest czerwona, niebo jest niebieskie, żółtko jest żółte, a trawa jest zielona; cukier jest słodki, sól jest słona, piołun jest gorzki, a kwas jest kwaśny; a woda jest mokra.
: czy je domk ɣwo piesk domk
: siesz nie dorj ɣwy piesk domk
:: Czy istnieje psodom (który raczej nie jest domem), który jest domem? Nie ma takiego psodomu (który jest domem), który jest tym.
::: Czy buda (psodom, który raczej nie jest domem) jest domem? To nie jest psodom, który jest domem. ''czyli:'' Buda to nie dom (nazwa (z "ɣwo", nie "ɣwy") na to wskazuje).
: siesz ta jorj torj gmoń ktorm mów
:: [Taki], którym jestem, którym jesteś, gamoń komu mówi (mówił lub będzie mówił)?
::: Gamoń, którym jesteś, którym jestem, mówi do kogo?
:::: Do kogo mówię? ''(mówiąc do siebie)''
: cin ta je ludź kameleon ąc ɣwy wod idź wzdłuż wodospad spada
:: ~Czy mówiący kameleon spadł z wodospadu płynąc jak woda?
: siesz ta jorj mien bez ciep gmoń co
:: siesz ta jorj tże mi li bez ciep gmoń co
::: Co robi gamoń, któremu jest zimno [i] którym jestem.
: szensz ta er ludź zacz tę rybk widź
: szensz śnor er ludź tę śnor rybk wyg smak nadr bez lubk
: szensz to
: siensz w po nor dorn zacz widź nor dorn pacz smak
: siensz nor tnorn wyg smak bar bez podob
:: Mężczyzna zobaczył rybę. Ten mężczyzna nienawidził smaku tej ryby. Tak było. Po tym, jak ją zobaczył, posmakował jej. Ten smak bardzo mu się nie podobał.
::: Mężczyzna zobaczył rybę i nienawidził jej smaku. Tak; jak ją zobaczył, spróbował i smak bardzo mu nie odpowiadał.

====idea.../kle...====
: szesz w gdzie ta ryż leż kia leż ryż
:: Tam, gdzie jest leżenie ryżu, jest leżący ryż.
: czy idej kia ryż leż
: dzym żad idej ta coś ryż
: szesz bo niet tamniet
:: Czy istnieje (unikalna) idea leżenia, które ma (w odpowiednim sensie, ~posiadanie nieseparowalne (jak 'moja mama'); kogo?, co?) ryż? Powiedzmy, że nic nie ma (w tym sensie) ryżu. Ponieważ nie istnieje to, nie istnieje tamto. ''(Czy to na pewno logiczne rozwiązania? Dalej mam już pytania bez odpowiedzi.)''
: dzym żad idej tam si coś
: szesz bo żad ten ta " tam si coś ' sens niet
: czy ten idej si coś
: ale
: śli szesz idej si coś szesz idej si tam coś
: szesz ów i " ten idea jor gotuj ' " idej ten jor gotuj ' co
: dzym je mój " idej si coś ' idej mój " bo żad ten ta " tam si coś NI' sens niet '
: dzym je się idej bo żad ten ta " tam si coś ' sens fakt żad idej tam si coś
:: Powiedzmy, że nie istnieje (unikalna, dla obecnego kontekstu) idea „tamsiego czegoś”. Nie, bo "tam si coś" nie ma sensu. Ale czy istnieje idea „siego czegoś”? Jeśli istnieje idea „siego czegoś”, to istnieje idea „siego tamczegoś”. Co z tą (nieunikalną) ideą mojego gotowania i (unikalną) ideą tego mojego gotowania? Powiedzmy, że pisząc "idej si coś" miałem na myśli (unikalną) ideę prawdziwości określonego przeczenia spowodowanej przez brak ''(czy tego 'braku' nie należy wyrazić słowem "brak"?)'' sensu "tam si coś". ''(Ale czy "tam si coś" naprawdę nie ma sensu? Może oznaczać inną rzecz dokładnie taką, jak rozmówca powiedział.)'' Powiedzmy, że to oznacza ideę spowodowanego przez brak ''(znowu - "brak"?)'' sensu "tam si coś" braku ''("brak"?)'' idei „tamsiego czegoś”.
: dzym żad idejm " tam si coś '
: szesz bo żad ten ta " tam si coś ' sens niet
: czy ten idejm  " si coś '
: ale
: śli szesz idejm " si coś ' szesz idejm " si tam coś '
: szesz ta idejm " si coś ' tę idejk poŭ ski Polska " to ' dobny
: siesz ta idejm " si coś ' tę idejm " się ' co
: czy je to tamto
:: Powiedzmy, że nie istnieje (unikalna, dla wszystkich kontekstów) idea „tamsiego czegoś”. Nie, bo "tam si coś" nie ma sensu. Ale czy istnieje idea „siego czegoś”? Jeśli istnieje idea „siego czegoś”, to istnieje idea „siego tamczegoś”. Idea „siego czegoś” (w polloku) jest podobna do idei „tego” po polsku. Co robi idea „siego czegoś” z ideą „się”? (Jak się do siebie mają?) Czy to jest tamtym?
: dzym je idej zwan dgrvgxxw idej dgrvgxxw
: dzym żad je idej zwan piesk idej piesk
: ale
: szesz i idej zwan piesk idej piesk
: ale
:: Powiedzmy, że istnieje (unikalna) idea dgrvgxxw, która jest ideą dgrvgxxw jako nazwy, ale powiedzmy, że nie istnieje idea psa, która jest ideą psa jako nazwy, ale istnieje idea psa i idea psa jako nazwy.
: siesz dost em kia stój gmoń
: siesz może jor dla się em kia marsz gmoń
:: Dość bycia stojącym gamoniem. Mogę sobie pobyć maszerującym gamoniem.
: siesz bo ta jorj gmoń zza stój nuda wpot jor marsz
:: Ponieważ nudzi mnie, gamonia, stanie, będę maszerował.
: cip ta mwy ptą krocz
:: Idziemy pieszo?
: szesz ta nin gmoń tę krak pacz widź tmu ny żółt jes i lor tę bli bę pacz widź w gdy lor tę bli bmu widź lor martwiś
:: Niniejszy gamoń ma się tak do oczu i koloru żołtego, że gamoń patrzy oczami i martwi się, kiedy widzi żółty.
: szesz ta każd dob dob
: szesz chba klor wysok żad wysok
: ale
:: Każde dobro jest dobre, ale chyba przeciętna wysokość nie jest wysoka.
: szesz klor kna bez duż kna duż myszk co
:: Co robi przeciętna mała duża mysz? (mysz mała jak na dużą jak na mysz mysz)
: szesz ta okz kia bez duż każd chom do na pa górk idź
:: ~ Mały (jak każdy) chomik wszedł na wzgórze.
:: Jeden (lub więcej) z bezdużych (wszystkie są bezduże) chomików przemieścił się/przemieszcza się/będzie się przemieszczał na pagórę.
::: ''"każd", czy jakieś "wszystek", "wszystkie"?''
: szensz dok ta len ka okz kia szar kle myszk tę ser jeść
:: Jedna szara mysz (samica; jedna z typowych, szarych, myszy) zjadła ser.
: czy w wod kle ta wod ny wod
:: Czy przeciętna mokrość wody jest w wodzie?
: szesz ta kle ogń i nadr ciep ów ol ny krew ny żółt ny śnieg uf kolor
:: Przeciętny ogień jest gorący i ma kolor związany z czerwonym, żółtym lub białym.
:: Ogień jest gorący i czerwonawy, żółtawy czy białawy.

====nle tle ...====
: nlel 2 metr przeden ! piesk
:: nlelt 2 . metr przeden ! piesk
:: nlel tle 2 . metr przeden ! piesk
::: dwa metry za psem ''(miejsce, rzeczownik jak "na domk")''
: nle 2 metr jes w przeden piesk li
:: nlet 2 . metr jes w przeden piesk li
:: nle tle 2 . metr jes w przeden piesk li
::: jest dwa metry za psem ''(~czasownik)''
: nle 2 decy bel dziej ny ga coś
:: nlet 2 . decy bel dziej ny ga coś
:: nle tle 2 . decy bel dziej ny ga coś
::: o dwa decybele głośniejszy
: nlel 2 metr nad ! to
:: nlelt 2 . metr nad ! to
:: nlel tle 2 . metr nad ! to
::: o dwa metry wyżej (nad tym'', miejsce, rzeczownik jak "na domk"'')
: nle 2 metr jes w nad to li
:: nlt 2 . metr jes w nad to li
:: nle tle 2 . metr jes w nad to li
::: jest o dwa metry wyżej (nad tym'', ~czasownik'')
: nle 2 kroć dziej bez wysok
:: nlet 2 . kroć dziej bez wysok
:: nle tle 2 . kroć dziej bez wysok
::: dwa razy niższy
: nle 2 cłość dziej bez wysok
:: nlet 2 . cłość dziej bez wysok
:: nle tle 2 . cłość dziej bez wysok
::: o dwa razy niższy (minus jeden razy niższy ''- wiele sensu to nie ma'')
: nle 2 cłość dziej duż
:: nlet 2 . cłość dziej duż
:: nle tle 2 . cłość dziej duż
::: o dwa razy większy (trzy razy większy)
: nlet / 3 . 2 . cłość bez dziej wysok
:: nle tle / 3 . 2 . cłość bez dziej wysok
::: o dwie trzecie niższy (mniej wysoki)
: nlet / 3 . 2 . cłość dziej bez wysok
:: nle tle / 3 . 2 . cłość dziej bez wysok
:: nlet / 5 . 3 . kroć dziej wysok
:: nlet 4 0 . <del>procent</del> <ins>cent cłość</ins> bez dziej wysok
:: nlet 6 0 . cent kroć dziej wysok
::: o dwie trzecie większa niskość (o dwie trzecie bardziej niski, czyli niskość 5/3, czyli wysokość 3/5, czyli o 40 procent mniej wysoki, czyli 60% raza wyższy)
: nle 2 <del>procent</del> <ins>cent cłość</ins> dziej dług
:: nlet 2 . <del>procent</del> <ins>cent cłość</ins> dziej dług
:: nle tle 2 . <del>procent</del> <ins>cent cłość</ins> dziej dług
:: nlet 1 0 2 . cent kroć dziej dług
:: nlet 1 , 0 2 . kroć dziej dług
::: o dwa procent dłuższy, czyli 102% raza wyższy
: nle tle 2 . kilo gram bez zbyt cięż
:: nle tle 2 . kilo gram bez zbyt cięż
:: nle tle 2 . kilo gram bez zbyt cięż
::: o dwa kilogramy za lekki (za mało ciężki)
: nlet / 3 . 1. cłość dziej wysok
:: (?) nle / 3 . cłość dziej wysok ''(to sugeruje, że czasem "tle" jest równoważne "*" - ale skąd wiadomo, że na początku jest jeden?)''
:: nle tle / 3 . 1. cłość dziej wysok
::: wyższy o jedną trzecią
Tak jak chyba wszędzie, "dziej" można zastąpić przez "niż"+coś (albo coś w stylu "niź tę to li"), np.:
: nle 2 decy bel niż aŭtk ny ga coś
:: nlet 2 . decy bel niż aŭtk ny ga coś
:: nle tle 2 . decy bel niż aŭtk ny ga coś
::: o dwa decybele głośniejszy niż samochód
: nlet / 3 . 2 . cłość bez niż róż wysok
::: o dwie trzecie mniej wysoki niż róża (czyli trzy razy niższy niż róża)
"tle" też ma ciekawe użycia
: tle 2 0 metr ku gór w nad domk leć
:: tle tle 2 0 . metr ku gór w nad domk leć
::: polecieć dwadzieścia metrów w górę nad domem
::: podlecieć dwadzieścia metrów nad dom
Bliżej fizyki
: szesz ta ten rzek i nle 1 0 0 0 k. metr dług nle 1 0 0 0 metr szerok
:: Ta rzeka jest długa na 1000 km i szeroka na 1000 m.
: szesz ta ten ek żarówk nle 1 0 kandel świeć (?)
:: Ta żaróweczka świeci [jasno] na 10 kandeli.
: siesz ta ów jorj gmoń okular ogniskowa nle ok 8 djoptr bez dług
:: Ogniskowa okularów gamonia, którym jestem, jest krótka na około osiem djoptrji.
: szesz ta ten fal nle czyli / raz c. metr 1 0 0 . tle ^ 4 . 1 0 . ^ - 1 . . metr bez długi
:: Ta fala jest krótka na 100/cm czyli 10<sup>4</sup> m<sup>-1</sup>.
: szesz ta ten pokójk nle 1 0 0 luks kappa ba bę świeć
:: Ten pokój jest oświetlony na 100 luksów.

====meta#====
: $ or " przeŭ ' jkna now " szesz ' " problem ' " jkna uf !!# meta# siesz tę " uf ' kasuj atem# ' uf
:: ~Mamy coś związanego z: MIN przeŭ NIM, nowym MIN szesz NIM, MIN jkna KONIEC... Wróć! Czyli kasuję „KONIEC”. Dalej: NIM KONIEC.

====Problemy z ruchem====
: szesz chba bywa ta derka przow naen siodło non nkier krocz
:: ~Chyba bywa że derka jedzie (na czymś ("non") idącym ("krocz"), jako towar/pasażer ("nkier")) pod siodłem (to jej miejsce w „pojeździe” ("przow"), siodło jest na niej ("naen")).
: siesz chba w gdy ta czło skacz ta si czło i ku gór leć spada
: siesz ta si czło odbij
:: Chyba, kiedy człowiek skacze, leci w górę i spada. ''(Teraz widać asymetrię. Trzeba znaleźć słowo dla rozróżnienia lecenia aktywnego i siłą rozpędu)'' Odbija się. ''(Tak? Kiedy coś odbija się, a kiedy coś odbija coś innego? Czy ma znaczenie, czy odbija się z miejsca, czy w trakcie spadania? Nogami czy jak kaŭczukowa piłeczka? (plus odbicie w lustrze))''
: czy ta derka ptą leć
: siesz wiatr
: ~Czy derka leci sama (na wietrze). ''(To jest "ptą"? Podobne pytanie dla płynięcia czynnego i z prądem.)''

====względnież, owzględnież====
: szensz ta wzgl Karol Wojtek tmu względnież 2 . Michalina Kasia tę wzgl względnież 2 . piłk cukierk względnież 2 . róż grosz daj
{| border
|rowspan=2| Karol ||rowspan=4| dał || Michalinie || piłkę
|-
|| Kasi || cukierek
|-
|rowspan=2| Wojtek || Michalinie || różę
|-
|| Kasi || grosz
|}
: szensz ta owzgl Karol Wojtek Kuba Ryszard uf tmu owzględnież 2 . Michalina Kasia Ewa tę owzgl owzględnież 2 . piłk cukierk stokr uf owzględnież 2 . róż grosz wod uf owzględnież 2 . piór piesk pierścień uf owzględnież 2 . koron aŭtk naszyjnik uf uf daj
{| border
|rowspan=3| Karol ||rowspan=12| dał || Michalinie || piłkę
|-
|| Kasi || cukierek
|-
|| Ewie || stokrotkę
|-
|rowspan=3| Wojtek || Michalinie || różę
|-
|| Kasi || grosz
|-
|| Ewie || wodę
|-
|rowspan=3| Kuba || Michalinie || pióro
|-
|| Kasi || psa
|-
|| Ewie || pierścionek
|-
|rowspan=3| Ryszard || Michalinie || koronę
|-
|| Kasi || samochód
|-
|| Ewie || naszyjnik
|}

====Ojcze nasz====
(pierwszy szkic, czasem logiczniej, czasem dosłowniej)
<poem>uwaga des my w niebo tata
niech den des ty imię czci
niech des ty królestwo dokończy przychodzi
niech den des ty wola w i na ziemia niebo dokończy spełnia
niech der ty dem my den des my deren powszedni chleb w dziś daje
niech der ty dem my den des my winy odpuszcza
prawdą der my den des my winowajca odpuszcza
analog
niech nie der ty den my do na pokuszenie wodzi
niech der ty den my przeciw zły zbawia
lecz</poem>

(nowsza wersja, wciąż niedopracowana)
<poem>uwaga <del>derm</del> <ins>der</ins> my w niebiosa er mama
niech den <del>derm</del> <ins>der</ins> ty imię święci
niech der <del>derm</del> <ins>der</ins> ty królestwo dokończy przychodzi
niech w i na ziemia niebiosa denen der ty chce coś
niech der ty dem my den ów my deren powszedni chleb w dziś daje
niech der ty dem my den enie der my winny odpuszcza
prawdą der my dem acz przeciw my winny odpuszcza
analog
niech nie der ty den my do na pokuszenie wodzi
niech der ty den my przeciw wbbez dobry zbawia
lecz</poem>

(nowsze słownictwo)
<poem>wak <del>tma my</del> <ins>mor</ins> w niebios er mam
niech tę <del>tma ty</del> <ins>tor</ins> imię święć
niech ta <del>tma ty</del> <ins>tor</ins> stwo król dok przyjdź
niech w i na ziem niebios kę tor chce coś
niecht morm tę morw kia powszedni chleb w dziś daj
niecht morm tę eń mor wink odpuść
szesz mor tmu acz przeciw my wink odpuść
analog
niech nie tor morn do na pokuszeń wódź
niecht morn przeciw bez dobr zbaw
lecz</poem>

===matematyka===
(ale co ze spacjami?)
:=+1.1.2.
::1 + 1 = 2
:=^2.0,5.0,25.
::0,5 ^ 2 = 0,25
:=/3.1.0,(3.
::1 / 3 = 0,(3)
:'''=11.1,(9.'''
::"1,(9) = 11"
::: a może odróżnic "komaż" od "koma", żeby mieć wariant bez takich absurdów. Tylko który?
:=,1(9.,2.
:: 0,1(9) = 0,2

===Inne warianty===
'''POLILOK'''
:PARWDOM DER LAL DEN TIT LUBIT
:PARWDOM DER " KAROL ' DEN MAMAM DEM PIQK DAJET
:PARWDOM BEP DEST LAL DOM LAL
:PARWDOM DOT " POZNAN ' PCEST NAN TOR DER POTSJON LEDZET
:NJEHT DER TEN PJEST BOT TUT LIDZET
:TCIT DER PJEST KFITCIT
:PARWDOM DER LAL O PJEST DXET DER PJEST TCITCEKAT TSOST MUWIT

'''espelok'''
:as o tiom oj hamstr on da oj asen mal grand et kap hav
::szesz ta tle kilka chomik tę tle kilka kia bez duży ek głowa ma

'''KOL POL'''
:CEH WE GXE TCOQ PEJ SEQ
::/szeh we gże czoŭ pej seŭ/
::CEH ''od'' szesz
::WE ''od'' w
::GXE ''od'' gdzie
::TCOQ ''od'' co
::PEJ SEQ ''od'' pies ''czyli'' piesk ''(stara składnia: "pies" jako rzeczownik)''
::''czyli w polloku''
::szesz w gdzie co piesk
::Gdzie jest pies?

'''quenlok'''
: ya mi ne mi mi cemen unque ni perian coivie
:: szesz w ong w w ziem nora ta hobbit mieszka
:: W norze w ziemi mieszkał hobbit.
'''pollok'''
: prawdą der je pan " Kowalski ' den jajko żre
: szesz ta je pan " Kowalski ' tę jajko żre
'''deulok'''
: est der is Herr " Schmidt ' den Ei esse
'''niholok'''
: masu ga desu san " Yamada ' o tamago taberu
'''espelok'''
: as o es sinjor " Hu ' on ov mangx
'''quenlok'''
: ya ni na her " Elrond ' nye ohtë mat
'''руслок'''
: шеш та е господин " Пупкин ' ту яйцо ест
'''magyalok'''
: em ek va úr " Jakab ' et tojás eszik

===poŭ pollok o się mów===
: szersz może jor poŭ pollok o się mów
: szesz ta poŭ pollok " piesk ' jacz poŭ ski Polska " pies ' znacz

: siesz ta poŭ ski Polska "
:: Jak się masz, chomiczku.
: ' jacz poŭ pollok "
:: szersz ki tor czujeś
:: wak ek gby chom
: ' znacz
: szesz je i sze naste poŭ pollok o ski Polska mów
: siesz ta " jak ' jacz " ki ' znacz
: siesz ta " masz się ' jacz " tor czujeś ' ów to znacz
: siesz ta " sz ' ów " tor ' sugeruj
: siesz i
:: ta poŭ ski Polska " mieć się ' jacz poŭ ski Polska " czuć się ' znacz
:: dor jacz " czujeś ' znacz
: siesz ta " chomik ' jacz " chom ' znacz
: siesz ta " chomiczek ' jacz " ek chom ' znacz
: siesz ta " chomiczku ' jacz " wak ek chom ' znacz
: siesz bo
:: ta tmu chom mów rzadki
:: że dorj gby chom wie
: szesz bo
:: fakt jorj nan Polska
:: jor szorn rozum
: czy gdyb to
:: ta je pżad nan Polska ludź tę mój " szorn ' rozum
: siesz chba bo
:: wor tę pollok nie rozum
:: ten dorn nie rozum
: ożeż

: siesz ta " horn ' jacz or " tę an ' " tnorn ka ludź ' " tę ten ka ludź ' uf znacz
: siesz ta " norn ' jacz or " tę on ' " tnorn er ludź ' " tę ten er ludź ' uf znacz
: kanalok

==Problemy==
* '''Cechy ''definiujące'', ''niedefiniujące'' i ''z natury'':'''
** czy "ɣwo", "ɣwy", "ów" itp. wystarczą w swojej okolicy?
** jak do tego ma się "oj"? (jest zwykłe czy z natury? i przy okazji czy nie powinno być przypadkiem?)
** czy "jer" się przyda?
* " każd ' to 'każdy', czy 'wszyscy'? Jak to rozróżnić? Czy trzeba?
* '''"jak" jako porównanie (kojarzące się, podobne czy identyczne?) i jako podkreślenie analogii?''', por. "też", "kanalok"
** Jest "ziak", ale które znaczenia obejmuje?
** "jakż" załatwia identyczny.
** A jak działa "tojk", "tojkie" itp.? 'pies taki jak wskazany/wspomniany kot' to standard, czy osobna grupa?
* Może należy skrócić "dok zacz", "acz oj dok ej bez" i inne kombinacje. Jak to się ma do "odź"? Czy to to samo, co "oj zacz nie"?
* Wspólne mianowniki:
** Jak dokładnie ma się "poŭ" do "w"? "w na", "cdo", "cwę", <ins>"poŭd", "dŭop"</ins> ('tłumaczyć z jakiegoś języka na jakiś'), "uk", "ku"... i odpowiedniki w stylu "w" i "od"? '''Czy nie należy znaleźć wspólnego mianownika?''' <ins>to warianty "poŭ"? A może po prostu "w"?</ins>
** "zanimby" nie wymaga wspólnego mianownika? jakby nie, ale dlaczego uwzględniamy tylko bycie przed czymś, co być mogło? <ins>Chyba dlatego, że przyczyna zwykle poprzedza skutek. A jeżeli chcemy powiedzieć o takiej, która nie poprzedza?</ins> (i to w dwu wariantach - co z "bojaknie"?)
*** "i żeb nie A B gdyb nie B A"? czy to w ogóle nie jest to samo, co "żeb nie" albo "gdyb nie B A"?
**** "zanimby" oznacza, że było wykonane w celu uniknięcia, przedtem i odniosło skutek (naprawdę musiało odnieść? Zob. "skutecznie"). "bojaknie" zaleca wykonanie czegoś, żeby uniknąć czegoś innego. Inne okoliczności można opisywać osobno (przygotować skróty? Jednorazowe? Uniwersalne dla połączenia dwu relacji? "ta A tę B jes i żeb nie li bli bę gdyb nie bli bę li"?). Tak?
**** Czy "mżeb" tu pomaga?
*** A "trza", <del>"musi"</del> i "win" oraz "nech"? Plus "nechaj"="zaj", "oby", "obyż", "chce" i "nadzieja"?
**** "musi" i "może" to modalność aletyczna. Reszta wspomnianych to z grubsza modalność deontyczna. (A "bmo", "chba" i "raź" to raczej modalność epistemiczna.)
**** Zdaje się, że "trza A" i "win A" są blisko "szesz ta A dob" (ale które bliżej?), zaś "zaj A" i "obyż A" mogą być skrótami odpowiednio "wter jor byż A chce" i "wter jor że A nadź".
** "tą", "jtą", "pszo" i "pszon"?
** A może rozbić "tmu" na od, do i dla?
** Czy przyimki od rekcji w ogóle mają ustalone znaczenie? Dobór sugeruje, że mają, ale np. "kappa" i "jes" (zwłaszcza "jes ... bli bę") je rozmywa.
* Jak się ma "lód", "ny lód" ('lodowaty' ? 'zamrożony' ?), "uj lód" ('zamarzać' ?) do "bez ciep", "nadr bez ciep", "mróz" - czy należy jakoś sprowadzić do jednego rdzenia?
** A z drugiej strony, jak się ma 'lód' do pojęć 'woda, śnieg, deszcz, grad, para wodna (gaz i mgiełka), chmura, mgła, strumień, potok, rzeka, kałuża, staw, jezioro, morze, ocean'?
*** "śnieg"="ɣwo lód deszcz"? a co z gradem?
** A jak się ma "ogń" do "ciep" z rodziną? "płomień" (="pło"?)?
** Nie przeszkadza, że różnicy między "lud" i "lód" nie słychać? Może bez "lud" całkiem się obejdzie"?
* Wychodzi, że 'procent' to czasem "cent kroć", a czasem "cent cłość", ale co z 'punktami procentowymi'?
* Zdecydowanie trzeba zagęścić słownictwo, bo nawet wyspecjalizowane konstrukcje polloku wychodzą krótsze po przetłumaczeniu na polski. <ins>Doszły skróty typu "tnor". Wystarczy?</ins>
** Precyzyjne słowa się przydadzą, ale w praktyce zajmują czas i trudno je opanować. Domyślne "sieś"? Jakieś "dosłownie" typu "dosłownie ak drap" jako 'drapiące zwierzę, nie koniecznie kot', "acz mieszka" (chociaż coś innego pewnie byłoby lepsze, w sumie czemu nie "lokator") jako 'lokator' i "dosłownie acz mieszka"? "dosłownie" ma łamać składnię?
*** "dosłownie" to z grubsza przeciwieństwo "ɣwan"?
* ustalić fonetykę (raczej nie POLILOK, KOL POL czy BA BAM, tylko zoptymalizowany pollok)
** Prawdopodobnie pollok jest dobry (niczego bardziej rewolucyjnego pewnie i tak nie zapamiętam, chociaż może proste sylaby można by wymawiać szybciej), trzeba tylko opanować zasady skracania.
** I może jakieś krótkie (pół- i zerosylabowe - a jak wymawiać "w" itp.) słowa zamiast słowotwórstwa. Robi się straszny bałagan:
*** rodzina "szesz" aż do "siekś", "żer" "niecht" i dalej
*** "ta"="der"-"ba"="ber"-"kia"="deren" plus "jor"-"tor"-"dor" plus "jomcz" z "ninż" i "eń" z "acz"-"ark"-"rka"-"dło"
*** "pies"-"piesk"="pies domk" z "żabk"-"żabk"="żab coś" i jeszcze "dom"-"domk" i "idej"-"idejm"-"idejk"
*** "ɣwon"="ɣwo ny"
*** "od"-"do"-"cod"-"cdo" i reszta rodziny (wspomniana w jednym z problemów powyżej)
*** "alb"-"olb" itp.
*** To chyba jeszcze nie koniec. Mniej i bardziej mętne skróty się mnożą.
* '''ogarnąć kwantyfikatory w skomplikowanych przypadkach i standardową interpretację'''
** 'Ten sam' i 'taki sam'... Problemy z zakresem kwantyfikatorów: "czy ta każd (ten) czło tę chleb żre" a "czy kę ta każd (ten) czło żre chleb" ("pewien" nie wystarczy)...
** dodatkowy problem ze znaczeniem "ta" itp.: "szesz je ta Kamil przyjaciel ta Karol bez przyjaciel" - 'Istnieje wróg Karola, który jest przyjacielem Kamila.' (istnieje takie p, że "je p ta Kamil przyjaciel" i "je p ta Karol bez przyjaciel" - samo "ta" nie wyjaśnia sytuacji - jakby są potrzebne pełne relacje z lojbanu)
*** Pełnych relacji chyba nie trzeba, ale takie "ta", "tę" itp. łączą się z wieloma dużymi słowami asymetrycznie. A może "je" odrywające rzeczownik od relacji. Ale czy nie wychodzi lojban?
*** Chyba jednak to nie problem. Z " kna ' tak jest z założenia ("szesz klorj kna duż myszk kna bez duż ak coś" - 'Przeciętna duża mysz to małe zwierzę.') i chyba tu też ujdzie.
* W którą stronę działa słowotwórstwo? Zwłaszcza dla "lis ny lis ny lisk".
* Opanować okolicę 'pomagać', 'pozwalać, umożliwiać', 'odradzać', 'przeszkadzać', 'doradzać', 'uniemożliwiać', 'zmuszać' i 'zabraniać' (słowem, czynem i jako narzędzie/okoliczność).
* 'oskarżać', 'podejrzewać' i stosunek między "o" i "że".

===Archiwum===
* Trzeba jeszcze '''rozróżnić cechy ''definiujące'', ''niedefiniujące'' i ''z natury'':'''
** <del>też dla słów typu "acz" (to jest z natury, "kia ... coś", a "ący" zmienia zwykły czasownik na ów MIN z natury NIM czasownik?)</del>,
*** Tak.
** <del>a także "ɣwo"</del>
*** jest? "ɣwo", "ɣwy", "ów" itp.?
** i "oj" (to jest zwykłe czy z natury?).
** A co z ''definiujące''/''niedefiniujące''? Czy naprawdę trzeba to rozróżnić?
*** Mamy "ten kia ga piesk czło" i "kia ga piesk ten czło". Może wystarczy. Jeśli jakikolwiek człowiek szczeka, to nie ważne, czy to jest jakiś szczekający człowiek, który coś robi, czy jakiś człowiek, który szczeka i coś robi.
**** <del>A "tże jorj okz li gmoń" to 'grupa gamoni, do której należę', czy 'gamonie (sam jestem gamoniem)'? Jak to rozróżnić?</del>
***** "tże jorj okz li gmoń" to 'grupa gamoni, do której należę' (może wszystkie gamonie). "tże jorj okz li każd gmoń" to 'wszyscy gamonie (sam jestem gamoniem)'. "okz tże jorj okz li każd gmoń" to 'gamoń/gamonie (sam jestem gamoniem)' (jako 'jeden (lub więcej) z grupy wszystkich gamoni, której ja [też] jestem przedstawicielem').
****** Ale " każd ' to 'każdy', czy 'wszyscy'? Jak z kolei to rozróżnić? Czy trzeba?
** <del>Chyba "szesz jor tę kia wter em motyl gąsienica w gdy sior em poczwarka widź"="szesz jor tę kia wter jes je motyl li gąsienica w gdy sior jes je poczwarka li widź" - 'Widziałem gąsienicę, która teraz jest motylem, kiedy była poczwarką', ale co z "szersz jor tę ę ludź widź" - 'widzę dziecko', kiedy widzę dorosłego? Jak się ma "piesk" do "hacz em piesk"?</del>
*** Może używać "jer" kiedy teraz (w chwili, o której mowa - ale czy to nie zbyt mętne) i "je", kiedy w ogóle i przyjąć, że rzeczownik jest, a z "hacz em" już kiedykolwiek? "je"="jer hacz em", "jer"~="je hacz w gdy to em"? "szesz jor tę kia wter em motyl '''hacz em''' gąsienica w gdy sior em poczwarka widź"="szesz jor tę kia wter jes je motyl li '''hacz em''' gąsienica w gdy sior jes je poczwarka li widź"="szesz jor tę kia wter em motyl je gąsienica poczwarka widź"? Czy to nie zbytni bałagan?
* <del>A może lepsze są osobne słowa na kolory i smaki? Np. "żółt"/"ɣwo śnieg jaj" i "ny żółt"/"ny śnieg" czy "ɣwo żółt jaj"/"ɣwo biał jaj" i "żółt"/"biał" ("ɣwo ny śnieg jaj" zdecydowanie zbyt długie)?</del>
** "żółt"/"ɣwon śnieg jaj" i "ny żółt"/"ny śnieg"
* <del>Czy czas to kawałek czasu? Czy przestrzeń i miejsce to kawałek przestrzeni?</del>
** Chyba jest. "szesz zo gdzie coś gdzie coś"
* <del>Zło nie istnieje. Czy warto odróżniać "bez dob" i "nie dob"?</del>
** Można tego uniknąć.
* Jeśli zrobimy z "oj" przypadek, podobnie z "pszo" (wychodzi "kier"->"oj" (czy nie zawsze?: czy i jak bez tego należy używać "kier pszo"/"pszo kier"?), a "non" wynika z okoliczności)? Powinno poprawić precyzję: "ta Anna oj jorcuś tę kasza żre"->"oj Anna ta Jacuś tę kasza żre" (do tego: "Jacuś" czy "ek Jacek"<ins>?; z trochę innym znaczeniem piszemy "ęk Jacek", ewentualnie "je ę ludź Jacek" (<s>"ę Jacek"</s> odpada)</ins>), "ta Jan tą aŭtk kier jedź"->"oj Jan sior pszo aŭtk jedź", "ta Jan pszo idź"->"ta Jan pszo się idź", "ta Jan non idź"->"ta Jan pszo je żad się oj żad się idź", "szesz jor oj ta jonz ręka pszo nieś"->"szesz oj ja ta jonz ręka pszo się nieś" i nawet pasuje, ale jest dłuższe
** Na razie zrobimy przypadek z "pszo". Reszta zostanie, raczej jako skróty.
** Po namyśle: Stare "kier" zastąpimy przez "kierk", nowe "kier" będzie przypadkiem.
* '''"jak" jako porównanie (kojarzące się, podobne czy identyczne?) i jako podkreślenie analogii?''', por. "też", "kanalok"
** Jest "ziak", ale które znaczenia obejmuje?
** "jakż" załatwia identyczny.
** A jak działa "tojk", "tojkie" itp.? 'pies taki jak wskazany/wspomniany kot' to standard, czy osobna grupa?
* <del>"kę może gotuj" to "tże może tę li gotuj", czy "tże tę li może gotuj"? Co z "kia lny gotuj"? To raczej mała różnica, ale chyba widziałem gorszy przypadek.</del>
** Powiedzmy, że jednak nie widziałem.
* Może należy skrócić "dok zacz", "acz oj dok ej bez" i inne kombinacje. Jak to się ma do "odź"? Czy to to samo, co "oj zacz nie"?
* Wspólne mianowniki:
** Jak dokładnie ma się "poŭ" do "w"? "w na", "cdo", "cwę", <ins>"poŭd", "dŭop"</ins> ('tłumaczyć z jakiegoś języka na jakiś'), "uk", "ku"... i odpowiedniki w stylu "w" i "od"? '''Czy nie należy znaleźć wspólnego mianownika?''' <ins>to warianty "poŭ"? A może po prostu "w"?</ins>
*** <del>Co z 'tańczyć do' i 'w rytmie'?</del> <ins>"poŭ rytm": <del>"szesz jor poŭ rytm tor walc tańcz" - 'Tańczę w rytmie walca, którego grasz', "poŭ rytm rokendrol odź brud" - 'Sprzątać w rytmie rokendrola'</del> "szesz jor poŭ ta tor walc rytm tańcz" - 'Tańczę w rytmie walca, którego grasz', "poŭ ta rokendrol rytm odź brud" - 'Sprzątać w rytmie rokendrola'</ins>
*** <del>Jakieś 'przejść na rytm' i 'wyjść z rytmu'?</del> <ins>"poŭd rytm" i "dŭop rytm"</ins>
** "zanimby" nie wymaga wspólnego mianownika? jakby nie, ale dlaczego uwzględniamy tylko bycie przed czymś, co być mogło? <ins>Chyba dlatego, że przyczyna zwykle poprzedza skutek. A jeżeli chcemy powiedzieć o takiej, która nie poprzedza?</ins> (i to w dwu wariantach - co z "bojaknie"?)
*** "i żeb nie A B gdyb nie B A"? czy to w ogóle nie jest to samo, co "żeb nie" albo "gdyb nie B A"?
**** "zanimby" oznacza, że było wykonane w celu uniknięcia, przedtem i odniosło skutek (naprawdę musiało odnieść? Zob. "skutecznie"). "bojaknie" zaleca wykonanie czegoś, żeby uniknąć czegoś innego. Inne okoliczności można opisywać osobno (przygotować skróty? Jednorazowe? Uniwersalne dla połączenia dwu relacji? "ta A tę B jes i żeb nie li bli bę gdyb nie bli bę li"?). Tak?
**** Czy "mżeb" tu pomaga?
*** A "trza", <del>"musi"</del> i "win" oraz "nech"? Plus "nechaj"="zaj", "oby", "obyż", "chce" i "nadzieja"?
**** "musi" i "może" to modalność aletyczna. Reszta wspomnianych to z grubsza modalność deontyczna. (A "bmo", "chba" i "raź" to raczej modalność epistemiczna.)
**** Zdaje się, że "trza A" i "win A" są blisko "szesz ta A dob" (ale które bliżej?), zaś "zaj A" i "obyż A" mogą być skrótami odpowiednio "wter jor byż A chce" i "wter jor że A nadź".
** "tą", "jtą", "pszo" i "pszon"?
** A może rozbić "tmu" na od, do i dla?
** Czy przyimki od rekcji w ogóle mają ustalone znaczenie? Dobór sugeruje, że mają, ale np. "kappa" i "jes" (zwłaszcza "jes ... bli bę") je rozmywa.
* Jak się ma "lód", "ny lód" ('lodowaty' ? 'zamrożony' ?), "uj lód" ('zamarzać' ?) do "bez ciep", "nadr bez ciep", "mróz" - czy należy jakoś sprowadzić do jednego rdzenia? <del>"bez ciep" i "jo bez ciep" odpowiada "mróz" i "jo mróz", czy "mróz" i "ny mróz"?</del>
** A z drugiej strony, jak się ma 'lód' do pojęć 'woda, śnieg, deszcz, grad, para wodna (gaz i mgiełka), chmura, mgła, strumień, potok, rzeka, kałuża, staw, jezioro, morze, ocean'?
*** <del>"lód" to chyba inaczej "ɣwob ciep wod" (to i tak mętne słowotwórstwo, więc "ɣwo nadr bez ciep wod" nie trzeba, ale może jednak "ɣwo kamń wod" albo "ɣwo wod kamń").</del>
**** <del>A czy 'para (gaz)' to "ɣwo nadr ciep wod"?</del>
**** <del>Może coś w stylu "lód wod" (="lódk", a może "mroź wod"="lód") i "para wod".</del>
**** Chyba nie.
** <del>A może wszystkie ciecze podciągnąć do tego rdzenia, co woda?</del> Nie.
*** <del>Chyba lepiej rozdzielić stany skupienia, np.: "mroź wod" (="lód"), "top wod", "para wod", a "wod" nie musi być płynne i ogólnie "mroź coś", "top coś" i "para coś" jako dowolna substancja w odpowiednim stanie skupienia. 'topić' to "uj top coś"?</del> Z grubsza tak.
**** "śnieg"="ɣwo lód deszcz"? a co z gradem?
** A jak się ma "ogń" do "ciep" z rodziną? "płomień" (="pło"?)?
** Nie przeszkadza, że różnicy między "lud" i "lód" nie słychać? Może bez "lud" całkiem się obejdzie"?
* <del>Jak zastosować "nle" do wyrażeń jak 'dwa metry za psem', 'o dwa decybele głośniejszy', 'o dwa metry wyżej', 'dwa razy niższy', 'o dwa procent dłuższy', 'o dwa kilogramy za lekki'?</del>
** <del>"nle tle 2 . metr jes w przeden piesk li", "nle tle 2 . decy bel dziej ny ga coś", "nle tle 2 . metr jes w nad to li", "nle tle 2 . kroć dziej bez wysok" (wtedy "nle tle 2 . całość dziej bez wysok" to 'o dwa razy', czyli 'minus jeden raz' (dla większego byłoby 'trzy razy' i miałoby sens, zmniejszanie raczej najwyżej o część całości (np. "nle tle / 3 . 2 . całość dziej bez wysok" - 'o dwie trzecie niższy'); tylko "dzdrow" to "dzdrow")), "nle tle 2 . procent dziej dług", "nle tle 2 . kilo gram zbyt bez cięż"?</del>
*** <del>Czy to jest dosyć jednoznaczne? Nie za długie? Może chociaż "nlet"="nle tle". Może jeszcze "nle tle 2 . metr jes w przeden piesk li"="nlelt 2 . metr przeden piesk", dla "nlelt"="nlel tle" (a może wyciągnąć "w" ''przed nawias'' - ale co gdyby było bez "w" (z "do" chyba też bywa)).</del> 
**** Tak (ze zmianami z ostatniego nawiasu). Zobacz tabelkę i przykłady.
**** <del>przy okazji: skąd wiadomo, ile funkcji jest neutralizowanych przez "!"? Np. "nacz w na ! siedzi" - skąd wiadomo, że "w na !" to nie funkcja (bycie w "na !")?</del>
***** Załatwione.
**** <del>"tle tle 2 0 . metr ku gór w nad domk leć" - 'podlecieć dwadzieścia metrów nad dom' (a właściwie 'polecieć dwadzieścia metrów w górę nad domem'; "ku nad domk" może oznaczać np. poziomy lot, ale czy kalka się nie przyda?</del>)
***** Jest w przykładach, kalka raczej się nie przyda.
**** Wychodzi, że 'procent' to czasem "cent kroć", a czasem "cent cłość", ale co z 'punktami procentowymi'?
**** <del>Wychodzi też, że "nlet / 2 . 1. kroć duż" to 'pół raza większy', czyli 'dwa razy mniejszy'.</del>
***** Cóż.
** <del>Jak się ma "duż" i "bez duż" do 'wielkości, rozmiaru'? A stopniowanie?</del>
*** "ość"
* Żeby dorównać lojbanowi, można by:
** <del>uporządkować i zagęścić (po co "ak drap", jeśli "kot" jest wolne?) słownictwo</del> <ins>To z grubsza jest</ins>
*** Zdecydowanie trzeba zagęścić, bo nawet wyspecjalizowane konstrukcje polloku wychodzą krótsze po przetłumaczeniu na polski. <ins>Doszły skróty typu "tnor". Wystarczy?</ins>
**** Precyzyjne słowa się przydadzą, ale w praktyce zajmują czas i trudno je opanować. Domyślne "sieś"? Jakieś "dosłownie" typu "dosłownie ak drap" jako 'drapiące zwierzę, nie koniecznie kot', "acz mieszka" (chociaż coś innego pewnie byłoby lepsze, w sumie czemu nie "lokator") jako 'lokator' i "dosłownie acz mieszka"? "dosłownie" ma łamać składnię?
***** "dosłownie" to z grubsza przeciwieństwo "ɣwan"?
** ustalić fonetykę (raczej nie POLILOK, KOL POL czy BA BAM, tylko zoptymalizowany pollok)
*** Prawdopodobnie pollok jest dobry (niczego bardziej rewolucyjnego pewnie i tak nie zapamiętam, chociaż może proste sylaby można by wymawiać szybciej), trzeba tylko opanować zasady skracania.
*** I może jakieś krótkie (pół- i zerosylabowe - a jak wymawiać "w" itp.) słowa zamiast słowotwórstwa. Robi się straszny bałagan:
**** rodzina "szesz" aż do "siekś", "żer", "niecht" i dalej
**** "ta"="der"-"ba"="ber"-"kia"="deren" plus "jor"-"tor"-"dor" plus "jomcz" z "ninż" i "eń" z "acz"-"ark"-"rka"-"dło"
**** "pies"-"piesk"="pies domk" z "żabk"-"żabk"="żab coś" i jeszcze "dom"-"domk" i "idej"-"idejm"-"idejk"
**** "ɣwon"="ɣwo ny"
**** "od"-"do"-"cod"-"cdo" i reszta rodziny (wspomniana w jednym z problemów powyżej)
**** "alb"-"olb" itp.
*** To chyba jeszcze nie koniec. Mniej i bardziej mętne skróty się mnożą.
** zlikwidować obowiązkowe "szesz": "ta piesk tę kotk goń" zamiast "szesz ta piesk tę kotk goń" (a co z "szensz" itp. - skrót do "w ongi" przyda się i bez likwidacji obowiązkowego "szesz") - po co dodawać funkcje i pluć samą prawdą - unikanie możliwości błędnych form (oraz swobodnego szyku) pozwala pomieścić więcej informacji
*** tak na szybko jest, trzeba opanować 
** '''ogarnąć kwantyfikatory w skomplikowanych przypadkach i standardową interpretację'''
*** 'Ten sam' i 'taki sam'... Problemy z zakresem kwantyfikatorów: "czy ta każd (ten) czło tę chleb żre" a "czy kę ta każd (ten) czło żre chleb" ("pewien" nie wystarczy)...
*** dodatkowy problem ze znaczeniem "ta" itp.: "szesz je ta Kamil przyjaciel ta Karol bez przyjaciel" - 'Istnieje wróg Karola, który jest przyjacielem Kamila.' (istnieje takie p, że "je p ta Kamil przyjaciel" i "je p ta Karol bez przyjaciel" - samo "ta" nie wyjaśnia sytuacji - jakby są potrzebne pełne relacje z lojbanu)
**** Pełnych relacji chyba nie trzeba, ale takie "ta", "tę" itp. łączą się z wieloma dużymi słowami asymetrycznie. A może "je" odrywające rzeczownik od relacji. Ale czy nie wychodzi lojban?
**** Chyba jednak to nie problem. Z " kna ' tak jest z założenia ("szesz klorj kna duż myszk kna bez duż ak coś" - 'Przeciętna duża mysz to małe zwierzę.') i chyba tu też ujdzie.
** <del>wprowadzić uwagi do wnętrza zdań - między "meta" i "atem"? "ME#" i "EM#"? czy jeden wariant wystarczy? widać, że w niniejszym artykule mamy cały gąszcz kursywy i innych zmian czcionki, nawiasów, rozmaitych cudzysłowów, podpunktów, strzałek...</del>
*** "meta#" i "atem#" dodać prowizorki powinny wystarczyć. Może coś jeszcze ustalę.
*** <del>jeszcze coś do gmerania przy kolejności poza "ktuj", "jutk" i "potr". Łamiące składnię?</del>
**** Co by to miało być? "meta#" i "atem#" z prowizorkami nie wystarczą?
** zrobić coś ze zbytnią długością konstrukcji z "ɣwo" i "ɣwy" <ins>W trybie "sieś" można je pomijać <ins>i to chyba wystarczy razem z "ɣwyn", "ɣwon" i "skr"</ins></ins>
** <del>rozróżnić lojbanowe (?) "nu" i "ka", czyli robienie rzeczowników z całych zdań i z orzeczeń bez podmiotu</del>
*** <del>miejsce dla "li" przy "ać", domyślnie jako "ta li"="lor"?</del>
**** Powiedzmy, że jest.
** urozmaicić składnię, ale to już zmieniłoby pollok w wariację na temat lojbanu
*** coś się jednak udało
* <del>coś jak "jes" z innymi argumentami niż "ta"</del>
** zmodyfikowane z pomocą "bli" "jes"
* Skrót od "ta ja", "tę ty" itp.?
** <del>oraz "niech ta ty"?</del> <ins>"niecht"</ins>
** <del>W ogóle coś zrobić, żeby nie tracić czasu na "ta", "tę" itp.? <ins>"pragma# loż loż" wystarczy?</ins></del> <ins>"jor"..."dorj"</ins>
* "też" jak w 'dalmatyńczyki szczekają - pudle też szczekają' i jak w 'do posmarowania chleba potrzeba noża - potrzeba też masła'?
** Ten problem to może pomyłka - to to samo znaczenie: Do smarowania trzeba chleba i do smarowania trzeba masła. Po prostu dwie myśli, których podobieństwo warto podkreślić.
*** Chociaż szczekania są niezależne, a do jednego smarowania potrzeba i chleba, i masła, w dodatku w nieco inny sposób ("szesz tą nóż <del>jtą masło tę chleb</del> tę masło tmu chleb smaruj").
* W którą stronę działa słowotwórstwo? Zwłaszcza dla "lis ny lis ny lisk".
* Opanować okolicę 'pomagać', 'pozwalać, umożliwiać', 'odradzać', 'przeszkadzać', 'doradzać', 'uniemożliwiać', 'zmuszać' i 'zabraniać' (słowem, czynem i jako narzędzie/okoliczność).
* 'oskarżać', 'podejrzewać' i stosunek między "o" i "że".
* <del>"siesz oli ɣwo kokos wiór ɣwy kokos wiór ów kokos wiór ciz kokos wiór uf" (Jak mówić na wiórki kokosowe?)</del> "ɣwo kokos wiór", bo to chyba nie są wióry

==Inne użycia==
Podejście z funkcjami nadaje się też do matematyki i chemii, ale te warianty niezbyt się zgadzają z głównym.

===Matematyka===
{{główny artykuł|logiczny zapis matematyki}}
Wariant uzgodniony z głównym jest pod przykładami.

===Chemia===
: yl an 1. 2. an 3.
:: RIL NAN LEN TSIP DUP TSIP NAN TIR TSIP
:: 2-metylopropan

: yl an 1. 2. ol 2. en 3. an 4.
:: RIL NAN LEN TSIP DUP TSIP LOL DUP TSIP NEN TIR NAN TCET TSIP
:: 2-metylobut-3-en-2-ol

: oksy an 2. 1. an 3.
:: 1-etoksypropan (ester etylowo-n-propylowy)
: wiąż an 2. wiąż an 3. 8.
:: tlenek etylu i n-propylu

: wiąż 1. wiąż 1. wiąż dow 1. wiąż wiąż 1. wiąż 1. wiąż wiąż 1. wiąż 1. wiąż dow 1. 6. 6. 6.
: cyklo an 3.
:: cyklopropan

: yl 35. 1. an 1.
: wiąż an 1. 35.
:: chlorometan

: yl 35. 2. an 3.
:: 2-chloropropan
: wiąż yl an 1. 1. an 2. 35.
:: chlorek 1-metyloetylu

: dwiąż 8. dwiąż 8. wiąż wiąż 1. 8. wiąż wiąż 1. 8. 16.
:: kwas siarkowy

: yl dwiąż 8. dwiąż 8. wiąż wiąż 1. 8. 16. 1. amina 2. an 2.
: dwiąż 8. dwiąż 8. wiąż wiąż 1. 8. wiąż amina 2. an 2. 16.
: wiąż wiąż 1. wiąż 1. wiąż wiąż 1. wiąż 1. wiąż wiąż 1. wiąż 1. 7. 6. 6. dwiąż 8. dwiąż 8. wiąż wiąż 1. 8. 16.
:: ''czyli''
::: wiąż
:::: wiąż 1.
:::: wiąż 1.
:::: wiąż
::::: wiąż 1.
::::: wiąż 1.
::::: wiąż
:::::: wiąż 1.
:::::: wiąż 1.
:::::: 7.
::::: 6.
:::: 6.
::: dwiąż 8.
::: dwiąż 8.
::: wiąż
:::: wiąż 1.
:::: 8.
::: 16.
:: 1-sulfo-2-aminoetan
: tauryna

: an (liczba węgli) - alkan (może się zmienić w alken czy coś) (np. "an 3 ." - 'propan')
: yl (od czego (węglowodór, atom lub "dow"), pozycja, do czego podstawiamy) - wynik podstawienia (np. "yl an 1 . 2 . an 3 ." - '2-metylopropan')
: ol (pozycja, do czego podstawiamy) - alkohol (np. "ol 1 . an 2 ." - 'etanol')
: oksy (podstawnik, pozycja, do czego podstawiamy) - ester (np. "oksy yl. 1 . an 2 . 2 . an 3 ." - 'ester dwuizopropylowy')
: on (pozycja, do czego podstawiamy) - przyłącza tlen, czyli aldehyd albo keton (np. "on 1 . an 1 ." - 'aldehyd mrówkowy')
: amina (pozycja, do czego podstawiamy) - grupa aminowa (-NH2) (np. "amina 1 . an 2 ." - 'etyloamina')
: damina (podstawnik, pozycja, do czego podstawiamy) - amina drugorzędowa (np. "damina an 1 . 1 . an 1 ." - 'dwumetyloamina'
: tamina (podstawnik, podstawnik, pozycja, do czego podstawiamy) - amina trzeciorzędowa (np. "tamina an 1 . an 2 . 1 . an 3 ." - 'metyloetylopropyloamina')
: imina (pozycja, do czego podstawiamy) - grupa iminowa (=NH) (np. "imina 1. an 1 ." - CH2=NH)
: timina (podstawnik, pozycja, do czego podstawiamy) - imina trzeciorzędowa (baza=N-podstawnik) (np. "timina yl 1 . an 2 . 2 . an 3 ." - (CH3)2CH-N=C(CH3)2)
: itmina (podstawnik, pozycja, do czego podstawiamy) - imina trzeciorzędowa (baza-N=podstawnik) (np. "itmina en 1 . an 2 . 2 . an 5 ." - CH2=C=N-CH(-CH3)-CH2-CH2-CH3)
: en (pozycja, od czego) - alken (tworzy wiązanie podwójne między n i n+1) (np. "en 2 . an. 5 ." - "pent-2-en")
: yn (pozycja, od czego) - alkin (tworzy wiązanie potrójne między n i n+1) (np. "yn 1 . yn 3 . an 4 ." - 'butadiyn')
: cyklo (od czego) - węglowodór pierścieniowy (np. "yl an 1 . 1 . en 1 . en 3 . en 5 . cyklo an 6 ." - 'toluen (1-metylo-cykloheksa-1,3,5-trien)')

: wiąż (atom/"dow"/węglowodór, atom...) - wiązanie
: dwiąż (atom..., atom...) - wiązanie podwójne
: twiąż (atom..., atom...) - wiązanie potrójne
: dow (liczba) - miejsce wiązania zamykającego pierścień
pierwiastki chemiczne opisujemy liczbami

: chnic - ''chemiczne nic'', wiązania do tego dają wolny rodnik

We wzorach czysto nieorganicznych zaczynamy od najcięższego atomu, po drugie z największą liczbą wiązań, potem największa liczba atomowa najcięższego podstawnika (i kolejno drugiego, trzeciego itd. najcięższego), potem liczba podstawników bezpośrednich podstawników, potem ciężary podstawników najcięższego podstawnika i tak dalej (......trzeba by to dokładniej wyjaśnić......). (To, od czego zaczynamy, ląduje na końcu.) "dow" używamy, jeśli wrócimy do atomu, który już był (czyli w trakcie opisywania wiązań którego jesteśmy), przy tym atom za "dow" liczymy normalnie do wagi, ale nie liczymy wiązań, którymi doszliśmy. (Patrz przykład cyklopropanu.)

We wzorach organicznych kopiujemy konwencje IUPAC, ale zamiast kolejności alfabetycznej zaczynamy od najcięższych (''Naprawdę? Jak konkretniej?'').

''Czy to wystarczy do jednoznaczności?''

[[Kategoria:Logiczny język]]