Tekst źródłowy strony Gramatyka języka bargądzkiego

== O języku ==
{{Główny artykuł|Język bargądzki}}

== Historia gramatyki ==
* Zanik liczby podwójnej
* Pojawienie się rodzajnika nieokreślonego ''jen'' (< ''*edinъ'') i określonego ''ten'' (< ''*tъ'') w formie przedimków
* Przymiotniki początkowo odziedziczyły z prasłowiańskiego nieokreśloną i określoną odmianę, z kolei ze względu na depatalalizację, zanikła odmiana miękka. Rodzajniki przejęły funkcję oznaczania określoności, w związku z czym tylko prasłowiańska nieokreślona forma przetrwała. Rodzajniki przejęły też ciężar określania rodzaju i przypadku, w związku z czym powstały dwie nowe odmiany przymiotników: słaba (po rodzajniku) i mocna (bez rodzajnika)
* Analogicznie, pojawienie się rodzajników doprowadziło do podziału odmiany rzeczowników na słabą i mocną. Nastąpiła redukcja liczby klas deklinacji.
* Liczba przypadków uległa redukcji: wołacz został zastąpiony mianownikiem, narzędnik wyrażeniem ''perz'' (przez) + biernik, a miejscownik połączył się z celownikiem. Starobargądzki miał więc cztery przypadki: mianownik, biernik, dopełniacz i celownik. Kolejne wieki przyniosły dalsze uproszczenia: zanikły różnice morfologiczne pomiędzy mianownikiem, a biernikiem (z wyjątkiem zaimków osobowych, w których formy biernika zostały zastąpione przez dopełniacz), z kolei celownik został zastąpiony formami dopełniacza z odpowiednim przyimkiem.
* Teksty starobargądzkie nie odnotowują aorystu, co oznacza jego wczesny zanik. Funkcję czasu przeszłego pełnił wówczas słowiański czas przeszły złożony (perfekt) w formie czasownika ''bœt'' (być) i imiesłowu przeszłego typu "L". W kolejnych wiekach, pod wpływem języków niemieckich, został zastąpiony innym czasem złożonym, używającym czasownika posiłkowego ''meat'' (mieć) lub ''bœt'' oraz imiesłowu przeszłego (biernego).
* Zachował się syntetyczny imperfekt przy jednoczesnym zaniku podziału czasowników względem aspektu dokonanego/niedokonanego

== Przypadki ==
W bargądzkim zachowały się dwa przypadki – mianownik i dopełniacz. Efektywnie formy mianownika służą także do celów tych samych co biernik, narzędnik i wołacz, obejmują więc podmiot, dopełnienie bliższe, narzędzie oraz bezpośrednie zwroty. Z kolei dopełniacz dodatkowo pełni funkcje celownika i miejscownika, czyli obejmuje dopełnienie dalsze, przynależność i opis miejsca akcji.

== Rodzajniki ==
W bargądzkim występują dwa rodzajniki: nieokreślony ''jen'' i określony ''ten''. Odmieniają się przez rodzaj, przypadek i liczbę (poza ''jen'', które występuje tylko w liczbie pojedynczej). Rodzajniki pełnią ważną funkcję, ponieważ w największym stopniu odpowiadają za przekazanie informacji o rodzaju i przypadku. Monosylabiczne formy zwykle są klitykami.

'''Odmiana rodzajnika nieokreślonego ''jen'' '''
{| class="wikitable" style="text-align:center"
!Przypadek
!Rodzaj męski
!Rodzaj żeński
!Rodzaj nijaki
|-
!style="text-align:center" colspan=4|Liczba pojedyncza
|-
!Mianownik
|jen
|jena
|jene
|-
!Dopełniacz
|style="text-align:center" colspan=3|jenai
|-
|}

'''Odmiana rodzajnika określonego ''ten'' '''
{| class="wikitable" style="text-align:center"
!Przypadek
!Rodzaj męski
!Rodzaj żeński
!Rodzaj nijaki
|-
!style="text-align:center" colspan=4|Liczba pojedyncza
|-
!Mianownik
|ten
|ta
|te
|-
!Dopełniacz
|style="text-align:center" colspan=3|tai
|-
!style="text-align:center" colspan=4|Liczba mnoga
|-
!Mianownik
|style="text-align:center" colspan=2|ti
|ta
|-
!Dopełniacz
|style="text-align:center" colspan=3|tei
|-
|}

== Rzeczowniki ==
Rzeczowniki co do zasady odmieniają się przez rodzaj, liczbę i przypadek. Odmiana rzeczownika dzieli się na mocną i słabą, obowiązują też trzy klasy deklinacji.

'''Słaba odmiana''' jest używana w przypadku, gdy rzeczownik jest poprzedzony rodzajnikiem (bez względu na to, czy określonym, czy nieokreślonym). Wówczas rzeczownik nie odmienia się przez przypadki, a jedynie przez liczbę (i rodzaj).

'''Mocna odmiana''' występuje w przypadku braku rodzajnika, a rzeczownik zachowuje pełną odmianę.

Rzeczowniki odmienia się według trzech klas:
* Klasa 1 obejmuje rzeczowniki, których mianownik zakończony jest spółgłoską. Dzieli się na dwie podklasy:
** Klasa 1A obejmuje rzeczowniki rodzaju męskiego
** Klasa 1B obejmuje rzeczowniki rodzaju żeńskiego (dawne i- oraz r-tematowe wyrazy)
* Do Klasy 2 należą rzeczowniki rodzaju żeńskiego, których mianownik kończy się na -a
* Klasa 3 obejmuje wszystkie rzeczowniki rodzaju nijakiego

'''Wzór deklinacji rzeczownika'''
{| class="wikitable" style="text-align:center"
!Odmiana
!style="text-align:center" colspan=2|
!Klasa 1A
!Klasa 1B
!Klasa 2
!Klasa 3
|-
!style="text-align:center" rowspan=2|Słaba
!style="text-align:center" colspan=2|Liczba pojedyncza
|style="text-align:center" colspan=2|Ø
|a
|e
|-
!style="text-align:center" colspan=2|Liczba mnoga
|style="text-align:center" colspan=3|i
|a
|-
!style="text-align:center" rowspan=3|Mocna
!style="text-align:center" rowspan=2|Liczba pojedyncza
!Mianownik
|style="text-align:center" colspan=2|Ø
|style="text-align:center" rowspan=2|a
|style="text-align:center" rowspan=2|e
|-
!Dopełniacz
|a
|e
|-
!style="text-align:center" colspan=2|Liczba mnoga
|style="text-align:center" colspan=3|i
|a
|-
|}

'''Przykładowa odmiana'''
{| class="wikitable" style="text-align:center"
!style="text-align:center" rowspan=2|Odmiana
!style="text-align:center" colspan=2|
!Klasa 1A
!Klasa 1B
!Klasa 2
!Klasa 3
|-
!style="text-align:center" colspan=2|
!wóz
!kość
!noga
!wino
|-
!style="text-align:center" rowspan=4|Słaba
!style="text-align:center" rowspan=2|Liczba pojedyncza
!Mianownik
|ten voz
|ta cast
|ta nag'''a'''
|te vin'''e'''
|-
!Dopełniacz
|tai voz
|tai cast
|tai nag'''a'''
|tai vin'''e'''
|-
!style="text-align:center" rowspan=2|Liczba mnoga
!Mianownik
|ti vaz'''i'''
|ti cast'''i'''
|ti nag'''i'''
|ti vin'''a'''
|-
!Dopełniacz
|tei vaz'''i'''
|tei cast'''i'''
|tei nag'''i'''
|tei vin'''a'''
|-
!style="text-align:center" rowspan=3|Mocna
!style="text-align:center" rowspan=2|Liczba pojedyncza
!Mianownik
|voz
|cast
|style="text-align:center" rowspan=2|nag'''a'''
|style="text-align:center" rowspan=2|vin'''e'''
|-
!Dopełniacz
|vaz'''a'''
|cast'''e'''
|-
!style="text-align:center" colspan=2|Liczba mnoga
|vaz'''i'''
|cast'''i'''
|nag'''i'''
|vin'''a'''
|-
|}

== Przymiotniki ==
=== Odmiana przymiotników ===
Podobnie jak w przypadku rzeczowników, odmiana przymiotników dzieli się na słabą i mocną. W '''słabej odmianie''' przymiotnik jest całkowicie nieodmienny, a jego forma ogranicza się do tematu wyrazu. Słabej odmianie podlegają przymiotniki po rodzajnikach, ale też przymiotniki orzecznikowe. '''Mocna odmiana''' z kolei ma miejsce przy braku rodzajnika. Wówczas przymiotnik odmienia się przez rodzaj, liczbę i przypadek. Wskutek zaniku miękkiej odmiany, wszystkie przymiotniki odmieniają się według tego samego wzoru.

'''Przykładowa odmiana ''doz'' (pl. duży)'''
{| class="wikitable" style="text-align:center"
!style="text-align:center" colspan=3|
!Rodzaj męski
!Rodzaj żeński
!Rodzaj nijaki
|-
!style="text-align:center" colspan=3|Słaba odmiana
|style="text-align:center" colspan=3|doz
|-
!style="text-align:center" rowspan=3|Mocna odmiana
!style="text-align:center" rowspan=2|Liczba pojedyncza
!Mianownik
|doz
|style="text-align:center" rowspan=2|doz'''a'''
|style="text-align:center" rowspan=2|doz'''e'''
|-
!Dopełniacz
|doz'''a'''
|-
!style="text-align:center" colspan=2|Liczba mnoga
|style="text-align:center" colspan=2|doz'''i'''
|doz'''a'''
|-
|}

Porównaj: ''jena doz carva'' /ˈjɛ́nɐ dɔ̀s ˈkáːβɐ/ vs ''doza carva'' /ˈdɔ̀zɐ ˈkáːβɐ/ (pl. duża krowa).

=== Stopniowanie przymiotników ===
Stopień wyższy tworzony jest za pomocą ''vant'' /vànt/ (*vęťьjь), np. ''vant delgh'' (pl. dłuższy), z kolei stopień najwyższy za pomocą ''nai'', np. ''nai delgh'' (najdłuższy).

== Zaimki ==
=== Zaimki osobowe ===
{| class="wikitable" style="text-align:center"
!style="text-align:center" colspan=2|
!Podmiot
!Dopełnienie
!Dzierżawczy
|-
!style="text-align:center" colspan=5|Liczba pojedyncza
|-
!style="text-align:center" colspan=2|1 os.
|jå
|men
|mai
|-
!style="text-align:center" rowspan=2|2 os.
!Standard
|tu
|teu
|tai
|-
!Formalnie
|vu
|veu
|vai
|-
!style="text-align:center" rowspan=3|3 os.
!R. męski
|han
|style="text-align:center" rowspan=3 colspan=2|jei
|-
!R. żeński
|hana
|-
!R. nijaki
|hane
|-
!style="text-align:center" colspan=5|Liczba mnoga
|-
!style="text-align:center" colspan=2|1 os.
|mœ
|style="text-align:center" colspan=2|nas
|-
!style="text-align:center" colspan=2|2 os.
|vœ
|style="text-align:center" colspan=2|vas
|-
!style="text-align:center" rowspan=3|3 os.
!R. męski
|style="text-align:center" rowspan=2|hani
|style="text-align:center" rowspan=3 colspan=2|y
|-
!R. żeński
|-
!R. nijaki
|hana
|-
!style="text-align:center" colspan=5|Zaimek zwrotny
|-
!style="text-align:center" colspan=3|Wspólny
|seu
|sai
|-
|}

=== Zaimki wskazujące ===
{| class="wikitable" style="text-align:center"
!style="text-align:center" colspan=2|
!Rodzaj męski
!Rodzaj żeński
!Rodzaj nijaki
|-
!style="text-align:center" colspan=5|Liczba pojedyncza
|-
!style="text-align:center" rowspan=2|Bliższe
!Mianownik
|sen
|sa
|sé
|-
!Dopełniacz
|style="text-align:center" colspan=3|sei
|-
!style="text-align:center" rowspan=2|Dalsze
!Mianownik
|au
|ava
|ave
|-
!Dopełniacz
|style="text-align:center" colspan=3|avai
|-
!style="text-align:center" colspan=5|Liczba mnoga
|-
!style="text-align:center" rowspan=2|Bliższe
!Mianownik
|style="text-align:center" colspan=2|si
|sa
|-
!Dopełniacz
|style="text-align:center" colspan=3|sy
|-
!style="text-align:center" rowspan=2|Dalsze
!Mianownik
|style="text-align:center" colspan=2|avi
|ava
|-
!Dopełniacz
|style="text-align:center" colspan=3|avei
|-
|}

=== Zaimki pytające ===
{| class="wikitable" style="text-align:center"
!Przypadek
!Osobowy
!Rzeczowny
|-
!Mianownik
|cœ
|so
|-
!Dopełniacz
|cai
|sai
|-
|}

== Czasowniki ==
* Czasowniki ulegają odmianie przez dwie liczby: pojedynczą i mnogą
* '''Bezokoliczniki''' składają się z tematu, samogłoski tematycznej (-Ø-, -a-, -i-, -ea-) oraz sufiksu -t
* Formy '''czasu teraźniejszego''' z grubsza kontynuują formy odziedziczone z prasłowiańskiego, przy czym często można spotkać wyrównanie analogiczne (zanik części prasłowiańskich przegłosów, oboczności typu d:ď, zmiany w nosowych samogłoskach tematycznych) oraz kontrakcje interwokalicznego -j-
* '''Imperfekt''' służy do opisu zdarzeń habitualnych i przeszłych ciągłych, często jest też używany w celach narracyjnych. Kontynuuje syntetyczną formę prasłowiańską i jest tworzony za pomocą rozszerzenia tematu o -å- i odpowiednią końcówkę
* '''Czas przeszły''' jest czasem złożonym i odnosi się do wydarzeń zakończonych w przeszłości. Tworzy się go za pomocą odmienionego czasownika posiłkowego ''meat'' (mieć) lub ''bœt'' (być) i imiesłowu przeszłego
* '''Czas przyszły''' może być oddany na dwa sposoby:
** Za pomocą formy teraźniejszej i określenia czasu
** Poprzez formę złożoną z użyciem czasownika posiłkowego ''det'' (powstałego ze skrócenia form przyszłych czasownika ''bœt'' w funkcji posiłkowej, np. ''*bǫdǫ'' > ''bandem'' > ''dem'' /dəm/) i bezokolicznika
** ''bœt'' jest jedynym czasownikiem z syntetyczną formą w czasie przyszłym 
* Zdarzenia ciągłe/postępujące również oddawane są na kilka sposobów. Dla czasu przeszłego zwykle używa się imperfektu, a dla czasu teraźniejszego jego zwykłej formy. Dla precyzji można jednak użyć przysłówka ''pronne'' (*prǫdьno), ma on zastosowanie szczególnie w czasie przyszłym
* Występują cztery '''imiesłowy''': teraźniejszy (czynny), przeszły (bierny), rezultatywny (imiesłów L) i przysłówkowy. Każdy z nich jest nieodmienny
* '''Rzeczownik odczasownikowy''' powstaje zazwyczaj za pomocą rozszerzenia imiesłowu przeszłego o -e
* '''Tryb przypuszczający''' składa się z partykuły ''bœ'' (*by) odmienionej przez osobę i liczbę oraz imiesłowu rezultatywnego
* '''Tryb rozkazujący''' występuje głównie w przypadku 2 osoby liczby pojedynczej oraz 1 i 2 osoby liczby mnogiej. Składa się z samego tematu czasownika oraz następującego po nim zaimka (zwykle pomijanego dla ''tu''). Tryb rozkazujący dla pozostałych osób może być stworzony za pomocą konstrukcji ''hai'' i formy czasu teraźniejszego

=== Koniugacja ===
Odmiana czasowników w języku bargądzkim dzieli się na trzy klasy:
* '''Klasa 1''' – należą do niej czasowniki regularne, których temat zakończony jest spółgłoską. Wyróżniane są dwie podklasy:
** '''Klasa 1A''' – bezokolicznik składa się z tematu i sufiksu -t. Formy koniugacyjne mają samogłoskę tematyczną -e-
** '''Klasa 1B''' – w bezokoliczniku występuje samogłoska tematyczna -a-, -i- lub -ea-. Ta sama samogłoska obowiązuje w pozostałych formach koniugacyjnych
* '''Klasa 2''' – należą do niej czasowniki regularne, których temat zakończony jest samogłoską. Akcent zawsze pada na temat
* '''Klasa 3''' – obejmuje czasowniki nieregularne

==== Paradygmaty akcentowe ====
W koniugacji obowiązują dwa paradygmaty akcentowe:
* '''Paradygmat A''' (''AP a'') – akcent pada na temat, ton może być rosnący lub opadający. Charakteryzuje wszystkie czasowniki należące do klasy 1A i 2
* '''Paradygmat B''' (''AP b'') – akcent pada na samogłoskę tematyczną a ton jest zawsze rosnący (lub opadający, jeśli to wyraz jednosylabowy lub sylaba wygłosowa)

Wyjątkami od tych zasad jest imperfekt, którego formy zawsze mają akcent (z tonem rosnącym) na samogłosce tematycznej -å- oraz wyrazy jednosylabowe, które z zasady mają ton opadający.

Czasowniki należące do klas 1A i 2 nie mają oznaczonych akcentów w zapisie, ponieważ ich zasady akcentowe mogą zostać wywnioskowane z bezokolicznika i odmienionych form (jednosylabowy bezokolicznik lub temat zakończony samogłoską = akcent na temacie). 

W przypadku klasy 1B, standardem jest AP b, wedle którego akcent pada na samogłoskę tematyczną. Czasowniki należące do tej klasy, które charakteryzuje AP a, mają oznaczony akcent w pisowni na akcentowanej sylabie, jeżeli zawiera ona litery ''a'', ''e'' lub ''i'' (ponieważ tylko one mogą występować także w sylabach nieakcentowanych). Przykładowo ''lavit'' /lɐˈβìt/ (pl. łowić) należy do tej klasy i cechuje go AP b – pomimo sąsiadujących ze sobą liter ''a'' i ''i'', akcent nie jest oznaczony, ponieważ wynika on z zasad morfologicznych. Dla kontrastu ''vídat'' /ˈvídɐt/ (pl. widzieć) również należy do tej klasy, lecz cechuje go AP a, więc akcent jest oznaczony.

==== Klasa 1A ====
Odmiana czasownika ''mait'' /màɪt/ (pl. móc)

{| class="wikitable" style="text-align:center"
!style="text-align:center" colspan=2|Bezokolicznik
|style="text-align:center" colspan=6|mait
|-
!style="text-align:center" colspan=2|Rzeczownik odczasownikowy
|style="text-align:center" colspan=6|mazene
|-
!style="text-align:center" rowspan=4|Imiesłowy
!Teraźniejszy
|style="text-align:center" colspan=6|magent
|-
!Przeszły
|style="text-align:center" colspan=6|mazen
|-
!Rezultatywny
|style="text-align:center" colspan=6|magel
|-
!Przysłówkowy
|style="text-align:center" colspan=6|magente
|-
!style="text-align:center" colspan=2 rowspan=2|
!style="text-align:center" colspan=3|Liczba pojedyncza
!style="text-align:center" colspan=3|Liczba mnoga
|-
!jå
!tu<br />vu
!han<br />hana<br />hane
!mœ
!vœ
!hani<br />hana
|-
!style="text-align:center" rowspan=4|Tryb oznajmujący
!Czas teraźniejszy
|magem
|mazes
|maze
|mazeme
|mazete
|mazen
|-
!Imperfekt
|mazåi
|style="text-align:center" colspan=2|mazås
|mazåime
|mazåste
|mazå
|-
!Czas przeszły
|mam mazen
|mas mazen
|ma mazen
|mame mazen
|mate mazen
|man mazen
|-
!Czas przyszły
|dem mait
|des mait
|de mait
|deme mait
|dete mait
|den mait
|-
!style="text-align:center" colspan=2|Tryb przypuszczający
|bœm magel
|bœs magel
|bœ magel
|bœme magel
|bœte magel
|bœn magel
|-
!style="text-align:center" colspan=2|Tryb rozkazujący
|
|maz (vu)
|(hai maze)
|maz mœ
|maz vœ
|(hai mazen)
|-
|}

==== Klasa 1B ====
===== Odmiana z -a- =====
Odmiana czasownika ''dealat'' /ˈdɛ́ːlɐt/ (pl. robić)
{| class="wikitable" style="text-align:center"
!style="text-align:center" colspan=2|Bezokolicznik
|style="text-align:center" colspan=6|dealat
|-
!style="text-align:center" colspan=2|Rzeczownik odczasownikowy
|style="text-align:center" colspan=6|dealane
|-
!style="text-align:center" rowspan=4|Imiesłowy
!Teraźniejszy
|style="text-align:center" colspan=6|dealant
|-
!Przeszły
|style="text-align:center" colspan=6|dealan
|-
!Rezultatywny
|style="text-align:center" colspan=6|dealal
|-
!Przysłówkowy
|style="text-align:center" colspan=6|dealante
|-
!style="text-align:center" colspan=2 rowspan=2|
!style="text-align:center" colspan=3|Liczba pojedyncza
!style="text-align:center" colspan=3|Liczba mnoga
|-
!jå
!tu<br />vu
!han<br />hana<br />hane
!mœ
!vœ
!hani<br />hana
|-
!style="text-align:center" rowspan=4|Tryb oznajmujący
!Czas teraźniejszy
|dealam
|dealas
|deala
|dealame
|dealate
|dealan
|-
!Imperfekt
|dalåi
|style="text-align:center" colspan=2|dalås
|dalåime
|dalåste
|dalå
|-
!Czas przeszły
|mam dealan
|mas dealan
|ma dealan
|mame dealan
|mate dealan
|man dealan
|-
!Czas przyszły
|dem dealat
|des dealat
|de dealat
|deme dealat
|dete dealat
|den dealat
|-
!style="text-align:center" colspan=2|Tryb przypuszczający
|bœm dealal
|bœs dealal
|bœ dealal
|bœme dealal
|bœte dealal
|bœn dealal
|-
!style="text-align:center" colspan=2|Tryb rozkazujący
|
|deal (vu)
|(hai deala)
|deal mœ
|deal vœ
|(hai dealan)
|-
|}

===== Odmiana z -i- =====
Odmiana czasownika ''cuepit'' /ˈkwɛ́pɪt/ (pl. kupować)
{| class="wikitable" style="text-align:center"
!style="text-align:center" colspan=2|Bezokolicznik
|style="text-align:center" colspan=6|cuepit
|-
!style="text-align:center" colspan=2|Rzeczownik odczasownikowy
|style="text-align:center" colspan=6|cuepine
|-
!style="text-align:center" rowspan=4|Imiesłowy
!Teraźniejszy
|style="text-align:center" colspan=6|cuepint
|-
!Przeszły
|style="text-align:center" colspan=6|cuepin
|-
!Rezultatywny
|style="text-align:center" colspan=6|cuepil
|-
!Przysłówkowy
|style="text-align:center" colspan=6|cuepinte
|-
!style="text-align:center" colspan=2 rowspan=2|
!style="text-align:center" colspan=3|Liczba pojedyncza
!style="text-align:center" colspan=3|Liczba mnoga
|-
!jå
!tu<br />vu
!han<br />hana<br />hane
!mœ
!vœ
!hani<br />hana
|-
!style="text-align:center" rowspan=4|Tryb oznajmujący
!Czas teraźniejszy
|cuepim
|cuepis
|cuepi
|cuepime
|cuepite
|cuepin
|-
!Imperfekt
|cuepåi
|style="text-align:center" colspan=2|cuepås
|cuepåime
|cuepåste
|cuepå
|-
!Czas przeszły
|mam cuepin
|mas cuepin
|ma cuepin
|mame cuepin
|mate cuepin
|man cuepin
|-
!Czas przyszły
|dem cuepit
|des cuepit
|de cuepit
|deme cuepit
|dete cuepit
|den cuepit
|-
!style="text-align:center" colspan=2|Tryb przypuszczający
|bœm cuepil
|bœs cuepil
|bœ cuepil
|bœme cuepil
|bœte cuepil
|bœn cuepil
|-
!style="text-align:center" colspan=2|Tryb rozkazujący
|
|cuep (vu)
|(hai cuepi)
|cuep mœ
|cuep vœ
|(hai cuepin)
|-
|}

===== Odmiana z -ea- =====
Odmiana czasownika ''leteat'' /ləˈtɛ̀ːt/ (pl. lecieć)
{| class="wikitable" style="text-align:center"
!style="text-align:center" colspan=2|Bezokolicznik
|style="text-align:center" colspan=6|leteat
|-
!style="text-align:center" colspan=2|Rzeczownik odczasownikowy
|style="text-align:center" colspan=6|leteane
|-
!style="text-align:center" rowspan=4|Imiesłowy
!Teraźniejszy
|style="text-align:center" colspan=6|leteant
|-
!Przeszły
|style="text-align:center" colspan=6|letean
|-
!Rezultatywny
|style="text-align:center" colspan=6|leteal
|-
!Przysłówkowy
|style="text-align:center" colspan=6|leteante
|-
!style="text-align:center" colspan=2 rowspan=2|
!style="text-align:center" colspan=3|Liczba pojedyncza
!style="text-align:center" colspan=3|Liczba mnoga
|-
!jå
!tu<br />vu
!han<br />hana<br />hane
!mœ
!vœ
!hani<br />hana
|-
!style="text-align:center" rowspan=4|Tryb oznajmujący
!Czas teraźniejszy
|leteam
|leteas
|letea
|leteame
|leteate
|letean
|-
!Imperfekt
|letåi
|style="text-align:center" colspan=2|letås
|letåime
|letåste
|letå
|-
!Czas przeszły
|mam letean
|mas letean
|ma letean
|mame letean
|mate letean
|man letean
|-
!Czas przyszły
|dem leteat
|des leteat
|de leteat
|deme leteat
|dete leteat
|den leteat
|-
!style="text-align:center" colspan=2|Tryb przypuszczający
|bœm leteal
|bœs leteal
|bœ leteal
|bœme leteal
|bœte leteal
|bœn leteal
|-
!style="text-align:center" colspan=2|Tryb rozkazujący
|
|lèt (vu)
|(hai letea)
|lèt mœ
|lèt vœ
|(hai letean)
|-
|}

==== Klasa 2 ====
Odmiana czasownika ''mœt'' /mœ̀t/ (pl. myć)
{| class="wikitable" style="text-align:center"
!style="text-align:center" colspan=2|Bezokolicznik
|style="text-align:center" colspan=6|mœt
|-
!style="text-align:center" colspan=2|Rzeczownik odczasownikowy
|style="text-align:center" colspan=6|mœte
|-
!style="text-align:center" rowspan=4|Imiesłowy
!Teraźniejszy
|style="text-align:center" colspan=6|mœnt
|-
!Przeszły
|style="text-align:center" colspan=6|mœt
|-
!Rezultatywny
|style="text-align:center" colspan=6|mœl
|-
!Przysłówkowy
|style="text-align:center" colspan=6|mœnte
|-
!style="text-align:center" colspan=2 rowspan=2|
!style="text-align:center" colspan=3|Liczba pojedyncza
!style="text-align:center" colspan=3|Liczba mnoga
|-
!jå
!tu<br />vu
!han<br />hana<br />hane
!mœ
!vœ
!hani<br />hana
|-
!style="text-align:center" rowspan=4|Tryb oznajmujący
!Czas teraźniejszy
|mœm
|mœs
|mœ
|mœme
|mœte
|mœn
|-
!Imperfekt
|mejåi
|style="text-align:center" colspan=2|mejås
|mejåime
|mejåste
|mejå
|-
!Czas przeszły
|mam mœt
|mas mœt
|ma mœt
|mame mœt
|mate mœt
|man mœt
|-
!Czas przyszły
|dem mœt
|des mœt
|de mœt
|deme mœt
|dete mœt
|den mœt
|-
!style="text-align:center" colspan=2|Tryb przypuszczający
|bœm mœl
|bœs mœl
|bœ mœl
|bœme mœl
|bœte mœl
|bœn mœl
|-
!style="text-align:center" colspan=2|Tryb rozkazujący
|
|mœ (vu)
|(hai mœ)
|mœ mœ
|mœ vœ
|(hai mœn)
|-
|}

==== Klasa 3 ====
Do tej klasy należą cztery czasowniki nieregularne: ''bœt'' (pl. być), ''meat'' (pl. mieć), ''dat'' (pl. dać, dawać) i ''east'' (pl. jeść).

===== Czasownik ''bœt'' =====
{| class="wikitable" style="text-align:center"
!style="text-align:center" colspan=2|Bezokolicznik
|style="text-align:center" colspan=6|bœt
|-
!style="text-align:center" colspan=2|Rzeczownik odczasownikowy
|style="text-align:center" colspan=6|bœte
|-
!style="text-align:center" rowspan=4|Imiesłowy
!Teraźniejszy
|style="text-align:center" colspan=6|bandent
|-
!Przeszły
|style="text-align:center" colspan=6|
|-
!Rezultatywny
|style="text-align:center" colspan=6|bœl
|-
!Przysłówkowy
|style="text-align:center" colspan=6|bandente
|-
!style="text-align:center" colspan=2 rowspan=2|
!style="text-align:center" colspan=3|Liczba pojedyncza
!style="text-align:center" colspan=3|Liczba mnoga
|-
!jå
!tu<br />vu
!han<br />hana<br />hane
!mœ
!vœ
!hani<br />hana
|-
!style="text-align:center" rowspan=4|Tryb oznajmujący
!Czas teraźniejszy
|jem
|jes
|je
|jeme
|jete
|san
|-
!Imperfekt
|style="text-align:center" rowspan=2|bei
|style="text-align:center" rowspan=2 colspan=2|bea
|style="text-align:center" rowspan=2|beime
|style="text-align:center" rowspan=2|beaste
|style="text-align:center" rowspan=2|bese
|-
!Czas przeszły
|-
!Czas przyszły
|bandem
|bandes
|bande
|bandeme
|bandete
|banden
|-
!style="text-align:center" colspan=2|Tryb przypuszczający
|bœm bœl
|bœs bœl
|bœ bœl
|bœme bœl
|bœte bœl
|bœn bœl
|-
!style="text-align:center" colspan=2|Tryb rozkazujący
|
|band (vu)
|(hai je)
|band mœ
|band vœ
|(hai san)
|-
|}

===== Czasownik ''meat'' =====
{| class="wikitable" style="text-align:center"
!style="text-align:center" colspan=2|Bezokolicznik
|style="text-align:center" colspan=6|meat
|-
!style="text-align:center" colspan=2|Rzeczownik odczasownikowy
|style="text-align:center" colspan=6|meane
|-
!style="text-align:center" rowspan=4|Imiesłowy
!Teraźniejszy
|style="text-align:center" colspan=6|meant
|-
!Przeszły
|style="text-align:center" colspan=6|mean
|-
!Rezultatywny
|style="text-align:center" colspan=6|meal
|-
!Przysłówkowy
|style="text-align:center" colspan=6|meante
|-
!style="text-align:center" colspan=2 rowspan=2|
!style="text-align:center" colspan=3|Liczba pojedyncza
!style="text-align:center" colspan=3|Liczba mnoga
|-
!jå
!tu<br />vu
!han<br />hana<br />hane
!mœ
!vœ
!hani<br />hana
|-
!style="text-align:center" rowspan=4|Tryb oznajmujący
!Czas teraźniejszy
|mam
|mas
|ma
|mame
|mate
|man
|-
!Imperfekt
|style="text-align:center" rowspan=2|måi
|style="text-align:center" rowspan=2 colspan=2|mås
|style="text-align:center" rowspan=2|måme
|style="text-align:center" rowspan=2|måste
|style="text-align:center" rowspan=2|må
|-
!Czas przeszły
|-
!Czas przyszły
|dem meat
|des meat
|de meat
|deme meat
|dete meat
|den meat
|-
!style="text-align:center" colspan=2|Tryb przypuszczający
|bœm meal
|bœs meal
|bœ meal
|bœme meal
|bœte meal
|bœn meal
|-
!style="text-align:center" colspan=2|Tryb rozkazujący
|
|mea (vu)
|(hai ma)
|mea mœ
|mea vœ
|(hai man)
|-
|}

===== Czasownik ''dat'' =====
{| class="wikitable" style="text-align:center"
!style="text-align:center" colspan=2|Bezokolicznik
|style="text-align:center" colspan=6|dat
|-
!style="text-align:center" colspan=2|Rzeczownik odczasownikowy
|style="text-align:center" colspan=6|dane
|-
!style="text-align:center" rowspan=4|Imiesłowy
!Teraźniejszy
|style="text-align:center" colspan=6|dant
|-
!Przeszły
|style="text-align:center" colspan=6|dan
|-
!Rezultatywny
|style="text-align:center" colspan=6|dal
|-
!Przysłówkowy
|style="text-align:center" colspan=6|dante
|-
!style="text-align:center" colspan=2 rowspan=2|
!style="text-align:center" colspan=3|Liczba pojedyncza
!style="text-align:center" colspan=3|Liczba mnoga
|-
!jå
!tu<br />vu
!han<br />hana<br />hane
!mœ
!vœ
!hani<br />hana
|-
!style="text-align:center" rowspan=4|Tryb oznajmujący
!Czas teraźniejszy
|dam
|das
|da
|dame
|date
|daden
|-
!Imperfekt
|dadåi
|style="text-align:center" colspan=2|dadås
|dadåime
|dadåste
|dadå
|-
!Czas przeszły
|mam dan
|mas dan
|ma dan
|mame dan
|mate dan
|man dan
|-
!Czas przyszły
|dem dat
|des dat
|de dat
|deme dat
|dete dat
|den dat
|-
!style="text-align:center" colspan=2|Tryb przypuszczający
|bœm dal
|bœs dal
|bœ dal
|bœme dal
|bœte dal
|bœn dal
|-
!style="text-align:center" colspan=2|Tryb rozkazujący
|
|da (vu)
|(hai da)
|da mœ
|da vœ
|(hai dan)
|-
|}

===== Czasownik ''east'' =====
{| class="wikitable" style="text-align:center"
!style="text-align:center" colspan=2|Bezokolicznik
|style="text-align:center" colspan=6|east
|-
!style="text-align:center" colspan=2|Rzeczownik odczasownikowy
|style="text-align:center" colspan=6|eadene
|-
!style="text-align:center" rowspan=4|Imiesłowy
!Teraźniejszy
|style="text-align:center" colspan=6|eadent
|-
!Przeszły
|style="text-align:center" colspan=6|eaden
|-
!Rezultatywny
|style="text-align:center" colspan=6|eadel
|-
!Przysłówkowy
|style="text-align:center" colspan=6|eadente
|-
!style="text-align:center" colspan=2 rowspan=2|
!style="text-align:center" colspan=3|Liczba pojedyncza
!style="text-align:center" colspan=3|Liczba mnoga
|-
!jå
!tu<br />vu
!han<br />hana<br />hane
!mœ
!vœ
!hani<br />hana
|-
!style="text-align:center" rowspan=4|Tryb oznajmujący
!Czas teraźniejszy
|eam
|eas
|ea
|eame
|easte
|eaden
|-
!Imperfekt
|edåi
|style="text-align:center" colspan=2|edås
|edåime
|edåste
|edå
|-
!Czas przeszły
|mam eaden
|mas eaden
|ma eaden
|mame eaden
|mate eaden
|man eaden
|-
!Czas przyszły
|dem east
|des east
|de east
|deme east
|dete east
|den east
|-
!style="text-align:center" colspan=2|Tryb przypuszczający
|bœm eadel
|bœs eadel
|bœ eadel
|bœme eadel
|bœte eadel
|bœn eadel
|-
!style="text-align:center" colspan=2|Tryb rozkazujący
|
|ead (vu)
|(hai ea)
|ead mœ
|ead vœ
|(hai eaden)
|-
|}

== Przyimki ==
Monosylabiczne przyimki mogą być akcentowane lub zredukowane. Gdy występują samodzielnie, bez względu na obecność akcentu, zapisywane są jako pełne samogłoski, zaś jako część wyrazu, są zawsze zredukowane.

* ''a'' /à, ə/ – o (''e-'')
* ''ad'' /àð, əð/ – od (''ed-'')
* ''bez'' /bɛ̀s, bəs/ – bez
* ''cue'' /kwɛ/ – do
* ''la'' /là, lɐ/ – dla
* ''meidi'' /ˈmɛ́ɪðɪ/ – między
* ''mime'' /ˈmímə/ – mimo, obok
* ''na'' /nà, nɐ/ – na
* ''nad'' /nàð, nɐð/ – nad
* ''pa'' /pà, pɐ/ – po (''pe-'')
* ''o'' /ɔ̀, ə/ – u (''e-'')
* ''perd'' /pɛ̀ːð, pəð/ – przed
* ''perz'' /pɛ̀ːs, pəs/ – przez
* ''pod'' /pɔ̀ð, pəð/ – pod (''ped-'')
* ''prate'' /ˈprátə/ – przeciw
* ''pri'' /pri, prɪ/ – przy
* ''se'' /sə/ – z
* ''ve'' /və/ – w
* ''yz'' /ɛɪs/ – z (miejsce)
* ''za'' /zà, zɐ/ – za

== Liczebniki ==
{| class="wikitable" style="text-align:center"
!
!Główny
!Porządkowy
|-
|1
|jen
|perv
|-
|2
|dœu
|vetar
|-
|3
|try
|tret
|-
|4
|setur
|setert
|-
|5
|style="text-align:center" colspan=2|pant
|-
|6
|style="text-align:center" colspan=2|sest
|-
|7
|style="text-align:center" colspan=2|sedem
|-
|8
|style="text-align:center" colspan=2|asem
|-
|9
|dévant
|devánt
|-
|10
|désant
|desánt
|-
|11
|jennas
|jennast
|-
|12
|dœunas
|dœunast
|-
|20
|dœudes
|dœudest
|-
|100
|sœt
|sœten
|-
|1000
|tusant
|tusanten
|-
|}

[[Kategoria:Język bargądzki]]