Tekst źródłowy strony I wojna o Szlak Gór

{{Kyon ukończony}}

{{Szablon:Surandral Intro}}

{{Wojna
|tło tekstu=black
|conworld tekst kolor=white
|conworld= ''Część conworldu [[Kyon|<font color="white"><b><u>KYON</u></b></font>]]''.
|seria konfliktów= Wojny surandralsko-eruckie
|nazwa konfliktu=<font size="5" face="Quivira">I wojna o Szlak Gór</font>
|rok = 8566 EK — 8572 EK
|grafiki= [[Plik:WioskaKans.png|500px]]<br/><small>''Uszkodzona wioska w czasie walk podczas I wojny o Szlak Gór''</small>
|czas = 8566 EK — 8572 EK (2,24 lat ziemskich)
|miejsce = [[Góry Żelazne]]:<br>[[Surandral]], rejencje [[Banzë (rejencja Mejtaku Surandralu)|Banzë]] oraz [[Wacihá (rejencja Mejtaku Surandralu)|Wacihá]]; <br>[[Erutia]]
|przyczyna = rozwój rywalizacji surandralsko-eruckiej, chęć zdominowania górożelaznego odcinka [[Szlak Gór|Szlaku Gór]] przez oba państwa
|wynik=Okaleczone zwycięstwo Surandralu
* Znaczne reparacje dla Surandralu;
* Prawo do żeglugi przez Surandral do portu w Igrös i prawo do korzystania z niego (postanowienie szybko złamane);
* Nie doszło do zmian granic;
* Doszło do powstania ''zasadniczej rezerwy wojskowej'' w Surandralu.
|strona A=[[Plik:Surandral_flaga.png|30px]] [[Surandral]]
|strona B=[[Plik:Böla.png|30px]] [[Erutia]]
|strona A - politycy=[[Plik:Surandral_flaga.png|30px]] Hak '''Thumë II'''<br/>[[Plik:Surandral_flaga.png|30px]] Hacénë '''Baek Zoáisi Lha'''<hr/>[[Plik:Surandral_flaga.png|30px]] '''Khusex Huľat'''
|strona B - politycy=[[Plik:Böla.png|30px]] Cesarz '''???''' <br/>
|strona A - wojskowi=[[Plik:Surandral_flaga.png|30px]] Hak '''Thumë II'''<br/>[[Plik:Surandral_flaga.png|30px]] '''Xaz Ľhitë'''<br/>[[Plik:Surandral_flaga.png|30px]] '''Wajthá Zãluék'''
|strona B - wojskowi=
|strona A - straty='''Straty wojenne:''' ok. 2000<br/>'''Straty cywilne:''' ok. 2000 (większość z rezerwy wojskowej)
|strona B - straty='''Straty wojenne:''' ok. 5000<br/>'''Straty cywilne:''' Znikome
}}
{{sp}}

'''I wojna o Szlak Gór''' (sur. '''ऴूतीङेर् तौसुहाल्सी मा''' ''Lhutiñéj Tósëálsi má'', eru. ???) był konfliktem między [[Surandral|Surandralem]] a [[Erutia|Erutią]] w kyońskich latach 
{{RokEryKyonu|8566}} — {{RokEryKyonu|8572}} (lata 3134 — 3140 kalendarza surandralskiego).  Charakteryzowała się szybkim atakiem Surandralu na tereny doliny rzeki Pižës. Jednocześnie Erutia przeprowadziła kontratak w okolicach jeziora Thal Djal, który jednak ostatecznie został odparty. Wojna zakończyła się zwycięstwem Surandralu, który jednak nie mógł w pełni wykorzystać swego sukcesu, co sprawiło zwycięstwo okaleczonym.

W historiografii obu krajów zapisała się jako wyjątkowo łagodna wojna. W porównaniu z poprzednimi i przyszłymi uczyniła mało ofiar, a sam Szlak Gór był w dużej mierze funkcjonalny przez cały czas jej trwania. Jednak oba kraje poniosły duże straty gospodarcze.

== Geneza==
W {{RokEryKyonu|8237}} miał miejsce pokój w Nathwá, kończący [[II wojna o Kaalpas|drugą wojnę o Kaalpas]]. W wyniku jego przypieczętowano podział [[Kaalpas|Kaalpasu]] między surandralską część północną oraz zależną od Erutii centralną i południową, jednak antagonizmy między oba krajami nie ustały. Surandral uważał podział Kaalpasu za nierówny i dążył dalej do przynajmniej zmiany granicy podziału, w pamięci dodatkowo była dalej kompromitująca [[Wojna Wschodnia w Górach Żelaznych|Wojna Wschodnia]] i chęć rewanżu na Erutii. W tej nastroje były odwrotne, gdyż po marnych dla niej warunkach pokoju w Nathwá w okresie prosperity ta dążyła raczej do utrzymania stanu ówczesnego, w którym delikatnie dominuje nad Surandralem i regionem. Niemniej, także i w Erutii krytykowano fakt, że nie udało się utrzymać całego Kaalpasu.

Jednak państwo na południu przestało być już głównym teatrem planów i dążeń. Oba kraje coraz bardziej dążyły do dominacji na starym szlaku handlowym, który przebiegał przez ich terytorium. Aby jednak być hegemonem tutejszej części [[Szlak Gór|Szlaku Gór]], konieczne byłoby podporządkowanie lub zredukowanie znaczenie sąsiada, powodując rozwój nowych wizji w obu krajach. Mimo to, główne pomysły zaatakowania wzdłuż Szlaku Gór narodziły się w Surandralu, a głównym pomysłodawcą był wieloletni žiin '''खूसेह़् हूळत्''' ''Khusex Huľat'', który co obrady upominał Cénë o wojnę. W końcu ugięło się i razem z Hakiem rozpoczęto planowanie.

Mniejszym celem Surandralu było uzyskanie dostępu do handlu morskiego pośrednio lub bezpośrednio.

Surandral przewidywał szybki atak w rejonie dawnej rejencji Kãs, zajmując kluczowe miasta blisko granicy i w ten sposób zmuszając Erutię do rokowań. Użycie przemocy wobec cywili zaplanowano na minimum, by ten szlak mógł ciągle funkcjonować. Na taki styl wojny przygotowano fundusze.
== Przebieg ==
Dnia 13 ñuwe 3134 ES (rok {{RokEryKyonu|8566}}) miał miejsce poważny incydent na granicy, kiedy to strażnicy eruccy przez przypadek zaatakowali surandralskiego kupca z listem żelaznym od [[Ajdynir|Ajdyniru]], dla którego handlował. Surandral wykorzystał to za pretekst do wypowiedzenia wojny.

Pierwsze kilka dni były szybkim sukcesem Surandralu. Przez wysłanie niemal wszystkich żołnierzy na Szlak Gór szybko opanowano dawny Kãs, po czym doszło do dużej bitwy nad rzeką Pižës. Dzięki szybkiemu działaniu udało się zaskoczyć wojska eruckie i w dużej mierze zmusić do wycofania. Wojska surandralskie jednak też poniosły straty i tempo walk zmalało. Pod koniec roku udało im się jednak podejść pod stare miasto Advur, i tu doszło do zmiany sytuacji na wojnie.

Mimo trudnych warunków, Erutia zdecydowała się na kontratak w rejonie jeziora Thal Djal. Ten był zaskoczeniem dla Surandralu, który nie pozostawił tam dużej liczby żołnierzy i erucka armia szybko zajęła całe jezioro i była coraz bliżej do stolicy rejencji, Dõ Lon. W połowie {{RokEryKyonu|8567}} rozpoczęto oblężenie tego miasta, stawiając Surandral w niekorzystnej sytuacji. Zdecydowano się na pierwszy a'la powszechny pobór, poprzez wyciągnięcie w większości kraju co dwudziestego mieszkańca i wcielenie go do armii na czas wojny. Ci średnio doświadczeni żołnierze zostali przemieszani z armią zawodową, która wycofała się spod Advuru. W roku {{RokEryKyonu|8569}} doszło do bitwy o Dõ Lon, przerywając oblężenie, jednak z kolejnymi stratami. Do końca {{RokEryKyonu|8570}} południowa arena walk została zlikwidowana, odzyskując stracone przez Surandral tereny i stabilizując granice.

W końcu Surandral zdecydował się ponownie podejść pod Advur, ale zaczynało brakować środków do prowadzenia wojny w obecnym stylu. Miasto się ufortyfikowało, a przełamanie linii obrony wymagałyby rozpoczęcia wojny totalnej, przeczącej pierwotnym założeniom tej w teorii szybkiej wojny, a na to nie było funduszy. Sytuacja Erutii też nie wyglądała najlepiej. Zdecydowano się zakończyć tę wojnę w obecnym stanie, z Advurem pod stanem oblężenia, co stawiało Surandral w pozycji zwyciężcy.

== Traktat ==
Traktat pokojowy został podpisany w roku {{RokEryKyonu|8572}} w surandralskim mieście Džuk. Erutia musiała ugiąć się na pewne roszczenia Surandralu:
* została zmuszona do przekazania reparacji wojennych, które mają pokryć nie tylko wartość prowadzenia wojny po stronie surandralskiej, ale też być rodzajem dochodu z niej;
* musiała udostępnić dostęp do żeglugi do portu w Igrös (sur. ''Iľes'') oraz dać prawo do korzystania z niego;
* Erutia musiała uznać panowanie Surandralu w północnym Kaalpasie. Jednocześnie Surandral uznał ''tymczasowy zarząd'' nad wschodnią częścią rejencji Kãs. Ta niekorzystna dla Erutii formuła wyrażenia dawała później Surandralowi przepustkę na upomnienie o te ziemie.
Jednak traktat tylko w części został spełniony. Erutia już po roku zablokowała Surandralowi dostęp do rzeki Iqë, tym samym łamiąc postanowienie drugie. Spowodowało to wzrost i tak już dużych nastroi antyeruckich w Surandralu, a ponadto doprowadziło do zainteresowania się [[Habecja|Habecją]] jako opcja lepszej prespektywy morskiej. Również reparacje do [[II wojna o Szlak Gór|zakończenia kolejnej wojny]] nie zostały zapłacone w pełni.

==Skutki==
*'''Surandral:''' prestiż związany z bycia zwycięzcą, pewne dochody z reparacji. Powstanie ''zasadniczej rezerwy wojskowej'', która na wiele lat stała się elementem surandralskiego wojska. Okaleczone zwycięstwo i złamanie traktatu sprawiło zwrot w kierunku wybrzeża Habecji jako nowa opcja morska oraz znaczny wzrost nastrojów antyeruckich, co przyczyni się do drastycznego traktowania Erutii w kolejnej wojnie.
*'''Erutia:''' spadek pozycji międzynarodowej, chęć zemsty na Surandralu. Szybkie ominięcie traktatu i początek różnych intryg i zbrojeń antysurandralskich.

[[Kategoria:Surandral]] [[Kategoria:Erutia]] [[Kategoria:Góry Żelazne]] [[Kategoria:Kyon]] [[Kategoria:Historia Surandralu]]