Tekst źródłowy strony Kencyrla

{{państwo|
nazwa własna państwa=Republike Kencirle|
flaga=[[File:kenzirlaflaga.png|150px]]|
herb=[[File:Kenzirlagodlo2.png|90px]]|
nazwa polska państwa=Republika Kencyrla|
nazwa-dopełniacz=Kencyrli|
motto= - |
lokalizacja=[[File:kenzirlamapa.png|300px]]|
języki urzędowe=[[język kencyrlski|kencyrlski]]<sup>1</sup>|
stolica=Prisztina|
stolica współrzędne=42°65'N, 21°17'E|
ustrój=republika wielopartyjna|
głowa państwa=Prezydent|
władca=Marija Butrin|
szef rządu=Premier|
premier=Erja Nolanej|
data-niep=17 października 1944|
data-onz=?|
powierzchnia całkowita=12 312|
procent wody=0.2|
ludność całkowita=3 363 774|
rok=2007|
gęstość zaludnienia=273|
kontynent=Europa|
czas=+1|
waluta=[[lek kencyrlski]]|
kod waluty=[[Waluty w alternatywnej historii|KNL]]|
internet=.kn|
kod=26|
samochodowe=KN|
hymn=[[Tu, pośród Dynarów]]|
utworzenie poprzez=Wyzwolenie|
okupant=[[Jugosławia]]|
utworzenie kiedy=17 października 1944|
święto=17 października|
}}

'''Republika Kencyrli''' (w skrócie Kencyrla, [[język kencyrlski|kenc.]] ''Republike Kencirle'', ''Kencirle'') to państwo leżące w Europie na Bałkanach, będące częścią alternatywnej historii. Graniczy z [[Bułgaria|Bułgarią]], [[Albania|Albanią]], [[Czarnogóra|Czarnogórą]] i [[Republika Serbska|Republiką Serbską]]. Nie posiada morskiej granicy.

==Historia==
{{główny artykuł|Historia Kencyrli}}

Pierwszy ruch narodowowyzwoleńczy narodził się w Kencyrli w czasie [[II wojna światowa|II wojny światowej]]. Prowadzono liczne przygotowania do podniesienia buntu i przejęcia kontroli. Wykorzystano moment zawieruchy i braku wojsk okupujących ówczesną [[Jugosławia|Jugosławię]] i rozpoczęto [[Kencyrlskie powstanie narodowowyzwoleńcze|powstanie]] 8 października [[1944]] w okolicach miejscowości [[Shkemb|Kosovska Kamenica]]. W ciągu kilku dni walka rozniosła się na całe terytorium ówczesnego Kosowa, 17 października partyzanci przejęli [[Prisztina|Prishtine]] i proklamowali wolną i niepodległą republikę. Z pomocą szybko przyszli [[Albania|Albańczycy]] i Alianci, rozpoczynając zrzuty. Okazały się jednak niepotrzebne, gdyż kontrofensywa Osi już nie nadeszła. 

Potem rozpoczęła się długa droga do stabilizacji. Dochodziło do wielu konfliktów granicznych, m.in. z Bułgarią i Albanią. Ostatecznie w [[1950]] roku ustanowiono konstytucję. Problemy jednak trwały i narastały, szczególnie wśród [[Żertwowie|Żertwów]] na południu kraju. Wybuch buntu w [[1978]] w '''Żertwii''' zmusił rząd do działania. Ten w [[1980]] roku zreformował system administracyjny, stworzył na południu autonomię dla słowiańskich [[Macedończycy|Macedończyków]] i Żertwów - ludów pochodzenia bałtyckiego.

Po [[1985]] rozpoczął się rozwój kraju, głównie dzięki odkryciu nowych złóż srebra w okolicach [[Treptsha|Trepczy]]. Państwo utrzymuje pokojowe stosunki ze wszystkimi sąsiadami i nie dąży do podgrzewania żadnych konfliktów.

19 lutego [[2007]] prezydent [[Medi Hasi]] podał się do dymisji, argumentując swoją decyzję słabym zdrowiem i zawałem serca, który przeszedł 25 stycznia 2007. Tego samego dnia parlament mianował nowego prezydenta, a dotychczasowego premiera, [[Erja Nolanej|Erję Nolaneja]]. 7 maja 2007 [[Marija Butrin]] została wybrana na prezydenta Kencyrli.


==Geografia==
{{główny artykuł|Geografia Kencyrli}}

'''Kencyrla''' posiada granicę o łącznej długości 573,5 km (z czego 0% to granica morska), najdłuższą z [[Republika Serbska|Republiką Serbską]] - 270,6 km, z [[Bułgaria|Bułgarią]] 126,9 km, z [[Albania|Albanią]] - 110,3 km, a z [[Czarnogóra|Czarnogórą]] 65,7 km. Rozpiętość południkowa kraju wynosi 144 km, a równoleżnikowa 169 km.

Kraj leży w większości powyżej 500 m n.p.m, na pograniczu dwóch klimatów: umiarkowanego ciepłego kontynetalnego suchego na północnym-wschodzie oraz śródziemnego kontynentalnego na południowym-zachodzie, w górach dominuje piętrowy układ klimatu i wraz z nim roślinności. Większość lasów to lasy liściaste strefy umiarkowanej powstałe na brunatnych i płowych glebach.

Kraj leży w dorzeczu trzech mórz: '''Morza Czarnego''' poprzez rzekę [[Ibar]] i [[Binacka Morava|Moravę]] oraz ich dopływy, '''Morza Egejskiego''' poprzez rzekę [[Vardesh (rzeka)|Wardar]] i jej dopływy oraz '''Adriatyku''' poprzez dopływy i sam [[Drin|Beli Drin]]. Najdłuższą rzeką, która częściowo płynie w Kencyrli jest Wardar o długości 388 km. Wśród jezior najwięcej jest tych sztucznych, największe naturalne to [[Liqeni Radonik|Jezioro Radonickie]] połozone na wschód od [[Ponoshav]]u.

==Gospodarka==
W kencyrlskiej gospodarce, jak we wszystkich krajach wysoko rozwiniętych, dominuje rynek usług (67% PKB i 61,7% zatrudnionych), do których należą 4 spośród 5 największych przedsiębiorstw w kraju: '''Telekomunikacja Kencyrla''' (''Telekomunikatija Kencirle'') to krajowy potentat w rynku telekomunikacji stacjonarnej i dostaw internetu, '''Hoshfon''' - regionalny lider telefonii komórkowej, posiada 50% rynku w Kencyrli i [[Albania|Albanii]] oraz 15% rynku [[Czarnogóra|czarnogórskiego]] i 10% [[Bułgaria|bułgarskiego]]. Planuje wejście na nowy rynek [[Republika Serbska|Republiki Serbskiej]]. Kolejne dwa przedsiębiorstwa to '''Air Dynaren''' (linie lotnicze) oraz '''KenaBank''' (usługi bankowe).

W '''przemyśle i budownictwie''' pracuje 31,5% zatrudnionych, produkują 29% PKB - największy zakład tego typu to '''Elektrociepłownia Pajtar''' w pobliżu [[Prizhren]]u produkująca prąd dla większej części kraju. Liczącymi się ośrodkami przemysłowymi są [[Treptsha]]-[[Mitrov Kencirlish]] (wydobywstwo i przetwórstwo srebra, cynku i ołowiu oraz żelaza) oraz [[Shkemb]] (kamieniołomy oraz kopalnie żelaza). W okolicach Prizhrenu wydobywa się węgiel brunatny na potrzeby miejscowej elektrowni.

'''Rolnictwo''' stanowi zaledwie 4% PKB i pracuje w nim 6,8% zatrudnionych: dominuje hodowla pasterska trzody i owiec oraz uprawa pszenicy, żyta i roślin oleistych: głównie słoneczników, choć na południu także oliwek.

Bezrobocie jest niskie, wynosi około 7%, najniższe jest w stolicy oraz w Mitrovie i okolicach (ok. 1-2%), najwyższe w centralnej części kraju, w okolicach miejscowości [[Orahovek]] (nawet do 25%).

==Ludność==
'''Kencyrla''' liczy 3 363 774 mieszkańców, z czego 50,77% (1 707 788 osób) stanowią kobiety, co daje wskaźnik feminizacji na poziomie 103,1 kobiety na 100 mężczyzn. Średnia długość życia to 73,89 lat, wśród kobiet 77,4, wśród mężczyzn 70,3. Średnia wieku całej populacji to 29,4 lat. Według wieku największą grupę (68,6 %) stanowi ludność w wieku produkcyjnym, w wieku przedprodukcyjnym znajduje się 19,3% społeczności, a w wieku emerytalnym 12,1%. Przyrost naturalny w roku [[2005]] wyniósł 0,45% i stabilizuje się na poziomie 0,5%. 

Według rozszerzonego spisu ludności z końca 2007 roku (kenc. ''Mettejhavlij 2008'') dominującą narodowością kraju są '''[[Kencyrlczycy]]''' stanowiący 88,13% mieszkańców (2 964 381 osób), do oficjalnych mniejszości narodowych (z prawem do zasiadania w parlamencie) należą '''[[Żertwowie]]''' (4,62%) oraz '''[[Macedończycy]]''' (3,41%). Inne mniejszości to [[Albańczycy]] (1,88%), [[Czarnogórcy]] (0,76%) i [[Serbowie]] (0,5%).

==Polityka==
[[Grafika:Kenzirle.jpg|right|250px|thumb|Mapa Kencyrli]]
{{główny artykuł|Podział administracyjny Kencyrli}}

Głową państwa kencyrlskiego jest '''prezydent''' wybierany w wolnych, powszechnych, równych i tajnych wyborach raz na pięć lat. Może zostać odwołany w drodze krajowego referndum rozpisanego przez premiera tylko w szczególnych wypadkach uszczegółowionych w konstytucji, prezydent traci stanowisko w razie śmierci, uznania zdrady narodowej przez sąd wojskowy bądź uznania choroby psychicznej.

Na czele rządu stoi '''premier''', druga osoba w państwie zastępująca prezydenta w razie, gdy musi on opuścić swoje stanowisko. Wraz z nim '''rząd''' tworzy 14 ministrów (wśród nich jest 3 wicepremierów, w tym zawsze jest nim minister finansów), spośród których wg. konstytucji przynajmniej dwóch musi pochodzić z mniejszości narodowych. Rząd powoływany jest przez parlament, a gdy ta droga zawiedzie to przez prezydenta.

'''Parlament Kencyrli''' jest dwuizbowy: składa się z '''rady niższej''' (250 posłów) oraz '''rady wyższej''' (60 senatorów) wybieranych w wolnych wyborach raz na cztery lata, chyba że prezydent rozwiąże parlament lub ten dokona samorozwiązania. Parlament uchwala ustawy, które przekazuje do podpisania prezydentowi, ten może podpisać lub przekazać do '''Trybunału Konstytucyjnego''', by uznał zgodność nowych decyzji z konstytucją. Prezydent może też zawetować ustawę, wtedy ta wraca do parlamentu i musi być przegłosowana większością 3/5 głosów.

==Transport==
{{główny artykuł|Transport w Kencyrli}}
'''Transport drogowy''' jest średnio rozwinięty w Kencyrli. Ze względu na dużą górzystość terenu i różnorodność ukształtowania terenu gęstość dróg utwardzonych jest niewielka - te drogi łączą zazwyczaj duże miasta. Droga najwyższej klasy to dwa odcinki '''autostrady H1''' mającej docelowo łączyć [[Nisz]] ([[Republika Serbska]]) z [[Durrës]]em ([[Albania]]) jako tzw. [[Autostrada Adriatycka]]. Na terenie Kencyrli isteniją odcinki od przejścia granicznego w [[Shalqin]] do [[Prizhren]]u oraz obwodnica [[Prisztina|Prishtiny]]. Niższej klasy są '''drogi krajowe''' (jest ich 7) łączące najważniejsze miasta i przejścia graniczne. Drogi trzeciej klasy to drogi '''międzyregionalne''' i '''regionalne'''. Niższej klasy sa drogi lokalne utwardzone i nieutwardzone.

'''Transport kolejowy''' jest jeszcze słabszy niż drogowy. Linie łączą tylko duże miasta: [[Petshi]], [[Klin]], [[Prizhren]], [[Prisztina|Prishtine]], [[Mitrov Kencirlish]], [[Urosavit]], [[Tetou]] i miejscowości położone wzdłuż torów. 

Wobec powyższych braków dobrze jest rozwinięty '''transport śródlądowy'''. Mimo iż są tylko 3 takie linie, podróż nimi jest tania i ekonomiczna, choć niekoniecznie szybka, szczególnie podrózując w górę rzeki. Tory wodne sa tez bardzo zatłoczone, co powoduje liczne wypadki.

'''Transport lotniczy''' to tylko jeden port lotniczy Prishtine-[[Lipejan]] o przepustowosści miliona pasażerów rocznie oraz pomniejsze lotniska służące głównie do turystyki prywatnej i rekreacji.

==Sport==
Zdecydowanie najpopularniejszym sportem w Kencyrli jest '''piłka nożna''', podczas meczów [[Reprezentacja Kencirli w piłce nożnej|reprezentacji]] przed telewizorami zbiera się przynajmniej milion widzów. Ważne są także mecze [[Liga Kencirlish i Pare|pierwszo-]] i [[Liga Kencirlish i Dyte|drugoligowe]]. Duże zainteresowanie jest też '''koszykówką''', '''siatkówką''' oraz '''lekkoatletyką'''.

{{Unia Europejska}}
{{państwaEuropy}}
<div class="spoiler" style="margin: 1em 0em; background: #F5F5F5; border: 1px solid #cdcdcd; padding: 0.2em; text-align: center;"> '''<font color="darkblue">W innych językach:</font>''' [[Kencirle|Kencirlish]], [[Cănsirla|Negrumontană]], [[Kencyrla|Polski]] </div>
<small>1 - [[język kencyrlski]] jest używany na terenie całego państwa, w [[Region Autonomiczny Żertwia|Regionie Autonomicznym Żertwia]] oraz [[Podział administracyjny Kencyrli|gminie]] [[Vardesh (miasto)|Vardesh]]i także [[język żertwicki|żertwicki]] i [[język nowomacedoński|nowomacedoński]].</small><br>

{{PrezydentKencyrli}}
[[Kategoria:Kencyrla| ]]
[[Kategoria:Unia Europejska]]