Tekst źródłowy strony Laugrad I

'''Laùgrád I''' (ur. {{RokEryKyonu|7373}}, zm. {{RokEryKyonu|7458}}) – [[Hegemon (Trugia)|Hegemon]] [[Państwo Truskie|Państwa Truskiego]] z dynastii [[Tarolaugrydzi|Tárolaùgrydów]], panujący w latach {{RokEryKyonu|7416}}–{{RokEryKyonu|7458}}. Syn [[Tarolaugr I|Tárolaùgra I]]. Nie zasłynął wielkimi wojnami, lecz uporządkowaniem państwa zdobytego przez ojca oraz nadaniem mu trwałej ramy ideologiczno-ustrojowej, która legitymizowała dalszą ekspansję zrealizowaną przez jego następcę, [[Tarolaugr II|Tárolaùgra II]].

==Pochodzenie i droga do władzy==
Urodził się już w dojrzałym, trusko-liktyjskim porządku politycznym ukształtowanym po podbojach Założyciela. Po śmierci [[Tarolaugr I|Tárolaùgra I]] w {{RokEryKyonu|7416}} został wybrany Hegemonem – aklamowany przez wojsko i zatwierdzony przez instytucje związkowe. Początek panowania upłynął na konsolidacji, uspójnieniu administracji i ograniczaniu faktycznej dwuwładzy pomiędzy miastami [[Związek Truski|Związku Truskiego]] a domeną Hegemona.

==Panowanie==
Laùgrád I dokończył kampanie rozpoczęte przez ojca, utrzymując zdobycze bez podejmowania wielkich wypraw zaczepnych. Klucz jego rządów stanowiła reorganizacja państwa: uśpienie samodzielności Związku, podporządkowanie aparatu miejskiego i wojskowego władzy centralnej oraz nowy podział administracyjny terenów spoza Związku. Równolegle umacniał zależności lenne – [[Kraj Liktów|Kraj Północny]] (Liktowie), [[Kraj Zachodni]] (Broci) i niewielki [[Kraj Południowy]] na północ od [[Wielka Rzeka|Wielkiej Rzeki]] – przygotowując grunt pod ich rozszerzenie w kolejnym panowaniu.

===Reforma administracji===
{{Główny artykuł|Reforma administracyjna Laugrada I}}
Formalnie autonomiczne polis Związku zachowały tytularną niezależność, lecz po zajęciu gmachu Rady i urzędów ({{RokEryKyonu|7433}}) realna władza przeszła w ręce Hegemona. Tereny poza Związkiem zostały ''de iure'' poddane bezpośredniemu zwierzchnictwu Laùgráda i podzielone na trzy prowincje: Północno-Zachodnią, Południowo-Zachodnią i Północno-Wschodnią; obszar [[Zimowa Stolica|Zimowej Stolicy]] wydzielono jako osobną [[Oś (Trugia)|Oś]]. Reforma opierała się na kadrach wojskowych kosztem patrycjatu polis i praktycznie sparaliżowała obrady Związku aż do jego likwidacji za [[Melein II|Meleína II]].

===Polityka zewnętrzna i bezpieczeństwo===
Laùgrád I utrzymywał presję administracyjną i fiskalną na lennach, dbał o garnizony, flotę rzeczno-morską i komunikację, ale unikał wielkich ofensyw. Rozbudowa [[Kraj Południowy|Kraju Południowego]] i projekty ekspansji morskiej miały zostać rozwinięte przez jego następcę.

===Ideologia „niepełności”===
Zamysł reformy celowo pozostawiał „puste” elementy układanki: brakującą '''Prowincję Południowo-Wschodnią''' (domyślnie do wykrojenia z ziem [[Pierwsze Cesarstwo Pojtów|Pojtów]]) oraz '''Kraj Wschodni''', dla którego naturalnym kandydatem było [[Siedmiomieście]]. W państwowej propagandzie późniejszych epok przedstawiano to jako program koniecznej ekspansji; choć Laùgrád sam nie przekraczał [[Wielka Rzeka|Wielkiej Rzeki]], to jego ustrój „zaprogramował” przyszłe wojny, których kulminacją było zwycięstwo [[Tarolaugr II|Tárolaùgra II]] nad Pojtami.

==Następstwo i rodzina==
Był synem [[Tarolaugr I|Tárolaùgra I]]. Z małżeństwa (imię żony niepewne w przekazach) miał co najmniej jednego syna, [[Tarolaugr II|Tárolaùgra II]], który objął tron w {{RokEryKyonu|7458}}.

==Śmierć==
Zmarł w {{RokEryKyonu|7458}}. Jego śmierć domknęła etap gruntownej konsolidacji i otworzyła fazę ekspansji zewnętrznej.

==Dziedzictwo==
W pamięci potomnych uchodził za „prawodawcę-wojownika”: nie zdobywcę pól bitew, lecz architekta ustroju, który przekształcił korsarską hegemonię [[Tarolaugr I|Założyciela]] w programowe imperium. Zapoczątkowana centralizacja i militaryzacja aparatu rządów znalazły dopełnienie dopiero za [[Tarolaugr IV|Tárolaùgra IV Starego]].

[[Kategoria:Trugowie]]
[[Kategoria:Hegemoni Trugów]]
[[Kategoria:Tarolaugrydzi]]