Język salladorski

⚒️	Ten artykuł jest aktywnie rozwijany i autor prosi o cierpliwość. Jest to część projektu Kyon.

Język salladorski Táughor Sallâdhore Dáum âss-Sallâdhor Sallâdhor ᛋᚨᛚᛚᚫᛞᚭᚱ
Utworzenie:	Raceg między 2022 – 2024
Używany w (Kyon):	Królestwo Salladoru†
Regiony (Kyon):	Harensuran†
Liczba użytkowników (Kyon)	Język liturgiczny, literacki i lingua franca Salladorców ~6 mln
Sposoby zapisu:	Néttor Sardhâno
Typologia:	fleksyjny VSO/SVO
Klasyfikacja:	Języki edeneńskie Praedeneński (synkarski) Salladorski
Przykład
Przemówienie péna Néldhâina Ardhéminana (tymczasowo jeszcze z Lŷthmenu): Ar'âldhâchor Dhâinm ‘bésŷriúnt! Ar'âldhâchor ŶNË véâssént áu véélbhranáuth! Âtt’ ássil s’lënenânni hŷlfrâth! Câ’l thûr échi hŷlfrë mâth… Âph lëghârâth, Âghnasân! áu Âghnâl! Ássil s’mâth thûr fâr’dho ménel! Ménel nû, nŷ âisârdhno morrâgh-nâr úrath Thâlghoram Âr-Vélemû! Ménel dháulthennû Dhâinu! A’varghorâm: âtt’ âi jurânni ghâbhrâ aph ént, áu ârri aph jûrwént! Aph úrath jorráncnû — fâch! Aph úrath jormissândnû! Aph úrath nafándenu! Aph úrath chlântâth fâram! Lârë! Lârë aph vâith! S’rimânni-bhë thŷrúnt! S’morrânni-bh’ aph phûrtháth! Váurath hâ Pûrthŷmë! A’lârath Pûrthŷmë!!!
Lista conlangów

Zobacz też słownik tego języka.

Język salladorski to język narodu Salladorców: żyjącego przez wiele lat w diasporze ludu wywodzącego się z dalekiej Północy Kyonu. Pierwowzór języka należy do sąświatu Lŷthmen. Dla niego jest osobny artykuł.

Fonologia

W języku salladorskim występuje 35 fonemów

Spółgłoski

Spółgłoski	Dwuwargowe	Wargowo-Zębowe	Zębowe	Dziąsłowe	Podniebieniowe	Miękkopodniebieniowe	Języczkowe	Krtaniowe
Zwarte	p b	(p̪) (b̪)	t̪ d̪			k ɡ
Szczelinowe	(ɸ) (β)	f	(θ) (ð)	s̠		(x) (ɣ)	(h̘)	h
Nosowe	m	(ɱ)	n̪			(ŋ)
Półotwarte	ʋ			l̺ r (ɾ)	j

Łącznie 15 fonemów.

Samogłoski

Samogłoski	Przednie	Środkowe	Tylne
Przymknięte	i 'iː		u 'uː
Prawie przymknięte	(ɪ)	ɨ̽ 'ɨ̽ː	(ʊ)
Półprzymknięte	e 'eː		o 'oː
Centralne		ə
Otwarte	'æː ('aː)		ɑ (ɒ) 'ɑː ('ɒː)

Dyftongi
'ɨ̽ɪ	'ʊw
'æi	'ɑu
'eo	'eu
'ui

Łącznie 20 fonemów

Samogłoski nosowe

Samogłoski nosowe pojawiają się gdy spółgłoskę szczelinowa niepochodzącą od spółgłoski zwarted poprzedza spółgłoska nosowa. W takim przypadku spółgłoska nosowa zanika, unasawiając poprzedzająca samogłoskę. Ten mechanizm wystepuje jedynie między słowami.

..VN# #S.. > ..Ṽ# #S..

Akcent

W języku salladorskim akcent jest specyficznie zbudowany. Sylaby akcentowane nie są wyznaczone po jedną na słowo (lub po dwa na długie słowo), ale są kompletnie niezależne od granic słów. W języku salladorskim samogłoski akcentowane działają jak osobne fonemy. Formy akcentowane zwykle również odznaczają się dłuższą ich wymową. Również wszystkie dyfftongi są akcentowane. Akcent oznacza się akutem lub cyrkumfleksem. W efekcie takiej formy akcentu, samogłoski nieakcentowane są bardzo słabe i często ulegają elizji. W kulturze salladorskiej elizje są wyznacznikiem niestarannej wymowy, a co za tym idzie: niskiego rejestru wypowiedzi. Wyjątek stanowią niektóre słowa, które dawno uległy elizji i utarły się w słowniku. Jednak i w przypadku słów w formie kompletnie wysokorejestrowej spotyka się hiperpoprawność. Przykład:

• vârmâ (stać, zatrzymywać się) > vârumâ, przez skojarzenie ze słowem vârum (zamek)

Stary akcent

Istnieje jednak w języku salladorskim również pojęcie „starego akcentu”, zwanego również głównym. Akcent główny w przeciwieństwie do akcentu fonemicznego oznacza akcent postawiony w danym słowie we wcześniejszych etapach rozwoju języka, co niesie ze sobą konsekwencje w postaci przegłosu głoski akcentowanej. W przeciwieństwie do akutu, który oznacza akcentowany wariant głoski, cyrkumfleks dodatkowo oznacza efekt tegoż przegłosu bądź głoskę, która zlała się w brzmieniu z głoską, która przeszła przegłos. Przykłady:

• *gabarannior > gabhrânnior (walczymy)
• câmben (wiedza) > caneniâssâr (wiedzom — Celownik l.mn.)

W języku będącym przodkiem języka salladorskiego, przed pojawieniem się przegłosów, akcent uregulował się do pozycji trzeciej sylaby od końca bądź drugiej od końca, jesli po niej następuje zbitka spółgłoskowa.

Wymiany głosek

Stary akcent, czyli akcent pierwotny pozostawił więc przegłosy. Z drugiej strony, w wyniku innego procesu dyftongi stały się akcentowane — pojawił się u nich akcent wtórny. Wymiany głosek według zmiennego na sposób penultymatywno-antepenultymatywny akcentu ilustruje poniższa tabela:

Pochodzenie	Akcentowane pierwotnie	Akcentowane wtórnie	Nieakcentowane
*a	â	—	a
*e	é	—	e
*i	ŷ	—	i
*o	û	—	o
*u	ú	—	u
*y	û	—	y
*ą *ę (*y̨)	âN	—	ëN
*į	iâN	—	iëN
*ą *ǫ *ų	áN	—	aN
*ae, *ea	â	â	—
*ai	â	é	—
*ei	âi	âi	—
*ou	û	ú	—
*oa	ó	ó	—
*ao	áu	áu	—
*oe, *oi	ŷ	ŷ	—
*au	áu	á, áu	—
*eo	éo	éo	—
*eu	éu	éo, éu	—
*ui	úi	úi	—

Fonotaktyka

• W języku salladorskim wystepuje bardzo silny system lenicji. Każda spółgłoska zwarta staje się spółgłoską szczelinową po samogłoskach lub spółgłoskach płynnych oraz na końcu wyrazu. Lenicję blokują spółgłoski nosowe przed spółgłoską, asymilujac się do miejsca artykulacji spółgłoski zwartej; oraz geminatyzacja tejże spółgłoski zwartej.
• Geminatyzacja zwartych pojawia się gdy dwie spółgłoski zwarte stoją obok siebie. Geminatyzacja jest bowiem skutkiem asymilacji tychże spółgłosek, gdy różnią sie one dźwięcznością i miejscem artykulacji. Wyrównanie miejsca artykulacji zachodzi do pierwszej spółgłoski, a wyrównanie dźwięczności do drugiej. Przykłady: *dt > tt, *db > dd, sin. *otgah > sal. ûttach. Geminatyzacja hamuje lenicję również między wyrazami (sŷc gâbharphâr, zamiast sŷch ghâbharphâr, wymowa: /'s̠ɨ̽ɪg 'gæːβɑr'ɸæːr/)
• Fortycja dotyka spółgłoskę szczelinową /f/ oraz półsamogłoskę /ʋ/, po spółgłoskach nosowych między wyrazami (a /f/ w niektórych idiolektach nawet początkach zdań) wyrównując ją do postaci zwartej /p̪/, /b̪/. W niektórych dialektach te głoski mają postać kompletnie wargową w takich warunkach /p/, /b/.
• Zachodzą upodobnienia głosek wwnątrz słów: ns, sn > ss

Alofony

• Głoski szczelinowe /ɸ/ /β/ /θ/ /ð/ /x/ /ɣ/ są alofonami głosek zwartych /p/ /b/ /t̪/ /d̪/ /k/ /g/ w wyniku mechanizmu lenicji
• Głoska zwarta /p̪/ jest alofonem głoski szczelinowej /f/ w wyniku mechanizmu fortycji
• Głoska /h̘/ jest alofonem /h/
• Głoska /ɾ/ jest alofonem /r/
• Głoska /ɱ/ jest alofonem /m/ lub /n̪/ przed spółgłoską /f/
• Głoska /ŋ/ jest alofonem /m/ lub /n̪/ przed spółgłoskami miękkopodniebiennymi

Dialektyzacja

W momencie szczytowym rozwoju państwa salladorskiego istaniały 4 główne dialekty. Było to kontinuum rozciągające sie od stolicy Elghérwel, do rubieży kraju.

• Dialekt Céchen — w którym prasalladorska (synkarska) głoska *c /c/, zlała się w pełni z /k/, co dało salladorskie c/ch.
• Dialeht Téthen — w którym prasalladorska (synkarska) głoska *c /c/, przeszła przez przejście /c/ > /t͡s/ > /θ/, /t̪/ i zlała się w pełni z /t̪/, co dało salladorskie t/th.
• Dialekt Téthen-thwë — w którym zaszło powyższe oraz przejście oraz zaszło przejście /ʋə/ > /ʊ/.
• Dialekt Ttétten — w którym zaszły dwa powyższe oraz nie była słyszalna lenicja. Również prawa asymilacji i geminatyzacji różniły się od innych dialektów.

Głównym dialektem stał się dialekt Céchen, jednak do literackiego standardu języka salladorskiego wdarły się również naleciałości z dialektów Téthen i Ttétten. Powyższe nazwy dialektów zostały stworzone przez badaczy języka z okresu szczytu pañstwa salladorskiego.

Zapis

Celtoidalna łacinka

a	á	â	b	bh	c	ch	d	dh
/ɑ/	/'ɑː/	/'æː/ ~ /'aː/	/b/	/β/	/k/	/x/	/d̪/	/ð/
e	é	f	g	gh	h	i	í	ŷ
/e/	/'eː/	/f/	/g/	/ɣ/	/h/ ~ /h̘/	/i/	/'iː/	/'ɨ̽ɪ/
j	l	m	n	o	ó	û	p	ph
/j/	/l̺/	/m/	/n̪/	/o/	/'oː/	/'ʊw/	/p/	/ɸ/
r	s	t	th	u	ú	v, w	y	ý
/r/	/s̠/	/t̪/	/θ/	/u/	/'uː/	/ʋ/	/ɨ/	/'ɨː/
ë
/ə/

Inne dyftongi

• âi wymawia się jak /'æi/
• áu wymawia się jak /'ɑu/
• éo wymawia się jak /'eo/
• éu wymawia się jak /'eu/
• úi wymawia się jak /'ui/

Dwuznaki finalne

• mn — na końcu słow czyta się jak n
• nm — na końcu słow czyta się jak m
• Vns, Vnr, Vnh — na końcu słow czyta się jak Ṽ

Zasady lenicji i fortycji

Gdy dana głoska ulega lenicji, zapisuje się ją (zgodnie z tabelą), z dodatkowym h, po literze. Fortycja przebiega w sposób przewidywalny

Zapis runiczny

W związku z tym, iż język salladorski w Kyonie zapisuje się pismem podobnym swym wyglądem do run, powstał zapis języka salladorskiego za pomocą run germańskich.

ᚨ	ᚪ	ᚫ	ᛒ	ᚲ	ᛞ	ᛖ	ᛇ	ᚠ
a	á	â	b, bh	c, ch	d, dh	e	é	f
ᚷ	ᚺ	ᛁ	ᚽ	ᛡ	ᛃ	ᛚ	ᛗ	ᚾ
g, gh	h	i	í	ŷ	j	l	m	n
ᚭ	ᚬ	ᛟ	ᛈ	ᚱ	ᛋ	ᛏ	ᚢ	ᚤ
o	ó	û	p, ph	r	s	t, th	u	ú
ᚹ	ᛉ	ᛦ	ᛜ	ᛌ	ᛪ	᛫	᛬	︙
v, w	y	ý	ë	’ (elizja)	ss	separator słów	separaror zdań	separator akapitów

Dwuznaki finalne i dyftongalne takie same jak w łacince.

Néttor

Néttor to pismo występujące w Kyonie, którym wedle tego uniwersum posługują się salladorczycy. Wywodzi się ono z logograficznego systemu pisma cywilizacji Qin, jednak rozwinęło się w kierunku przypominającym runy. W związku z tym, iż piwmo to powstało we wczesnych wiekach rozwoju ludu Salladorców, a język ewoluował, w okresie szczytowym ich państwa, czyli w okresie gdy język już mocno utrwalił się w formie pisanej, pismo néttor przestało odzwierciedlać dawną wymowę. Świadkiem tego są liczne znaki wymawiane w ten sam sposób, które zachowuje się ze względu na ustalloną tradycję w klasycznym salladorskim. W sallâdhoranach zaś, czyli językach powstałych z języka salladorskiego nie ma ustallonego zapisu. Występuje dyglosja.

Gramatyka

Rejestry

W języku salladorskim dużą rolę grają rejestry: wysoki i niski (potoczny). Mimo, iż w czasach diaspory mowie potocznej salladorski zastąpiły języki lŷth-salladorskie (powstałe z języka salladorskiego w wyniku ewolucji), jejestr niski nadal używany jest w literaturze i sztuce, dla oddania pewnego stylu oraz w sytuacjach biznesowych i komunikacji między plemionami Salldorców mǫwiącymi różnymi językami lŷth-salladorskimi. Najważniejszym elementemi rejestru jest szyk zdania:

• VSO (orzeczenie, podmiot, dopełnienie) — dla rejestru wysokiego
• (S)VO (podmiot, orzeczenie, dopełnienie) — dla rejestru niskiego

W rejestrze niskim często opuszcza się podmiot, jeśli jest on domyślny, zaś w rejestrze wysokim nie można go opuścić. Rejestr niski również dopuszcza elizje głosek niekacentowanych, zaznaczane przez apostrof (’). Rejestr wysoki dopuszcza jedynie eliję szwy (ë). Najczęściej spotykane w słowie âttë > âtt’.

Czasownik

W języku salladorskim czasowniki odmieniają się przez liczby osoby, rodzaje, kluzywność, czasy i aspekty. Niektóre z nich jednak nie odmieniają sie przez osoby.

Istnieją dwa schematy odmiany czasowników regularnych: długi i krótki. Rdzenie czasowników długich zawierają samogłoskę i zwykle kończą się na spółgłoskę, zaś rdzenie czasowników krótkich składają się wyłącznie ze spółgłoski. Istnieje również trzeci sposób odmiany: czasowniki zakończone na –e i nieodmienne przez osoby. Są to zwykle czasowniki modalne.

W słowniku czasowniki podawane są według bezokolicznika.

Tryb życząco-łączący podobny używany jest do połączenia zdania podrzędnego celu oraz do wyrażenia życzenia, żądania czy grzecznościowej prośby.

Aspekt powtarzalny oznacza, że czynność wykonywana jest wielokrotnie: obejmuje to aspekty iteratywny i habitualny.

CZASOWNIKI REGULARNE DŁUGIE	TRYB OZNAJMUJĄCY						TRYB ŻYCZĄCO-ŁĄCZĄCY
	Cz. teraźniejszy prosty	Cz. ciągły	Cz. teraźniejszy powtarzalny	Cz. przeszły dokonany	Cz. przeszły niedokonany	Cz. przeszły powtarzalny	Cz. teraźniejszy prosty	Cz. ciągły	Cz. teraźniejszy powtarzalny	Cz. przeszły dokonany	Cz. przeszły niedokonany	Cz. przeszły powtarzalny
I.SG.M	–á (potocznie –a)	–ạ́vor, –avor	–ạ́ughan	–ạ́vegh	–ạ́ughe	–ạ́ugha	–éu	–ẹ́vor, –evor,	–ẹ́ughan	–ẹ́vegh	–ẹ́ughe	–ẹ́ugha
I.SG.F	–ậntë	–ậntáur	–ậntaghan	–ậntâgh	–ậntaghe	–ậntagha	–ẹ́ntë	–ẹ́ntáur	–ẹ́ntaghan	–ẹ́ntâgh	–ẹ́ntaghe	–ẹ́ntagha
II.SG	–ar	–aror	–ậrgan	–ậrregh	–ậrghe	–ậrgha	–er	–eror	–ẹ́rghan	–ẹ́rregh	–ẹ́rghe	–ẹ́rgha
III.SG.PERS	–ach	–áur	–ậggan	–ậgh	–ậgge	–ậgga	–ech	–éor	–ẹ́ggan	–ẹ́gh	–ẹ́gge	–ẹ́gga
III.SG.IMPERS	–ath	–athor	–ậddan	–ậthegh	–ậdde	–ậdda	–eth	–ethor	–ẹ́ddan	–ẹ́thegh	–ẹ́dde	–ẹ́dda
I.PL.IN	–ậnni	–ậnnior	–ậnnighan	–ậnniegh	–ậnnighe	–ậnnigha	–ẹ́nni	–ẹ́nnior	–ẹ́nnighan	–ẹ́nniegh	–ẹ́nnighe	–ẹ́nnigha
I.PL.EX	–avi	–ậvior	–ậvighan	–ậviegh	–ậvighe	–ậvigha	–evi	–ẹ́vior	–ẹ́vighan	–ẹ́vihegh	–ẹ́vighe	–ẹ́vigha
II.PL	–ậm	–ậmor	–ậngan	–ậmmegh	–ậnge	–ậnga	–ậim	–ậimor	–ậinghan	–ậimegh	–ậinge	–ậinga
III.PL.PERS	–éch	–áur	–ậggan	–ậgh	–ậgge	–ậgga	–âich	–ậir	–ậiggan	–ậigh	–ậigge	–ậigga
III.PL.IMPERS	–éth	–ậthor	–ậddan	–ậthegh	–ậdde	–ậdda	–âith	–ậithor	–ậiddan	–ậithegh	–âidde	–ậidda
Bezokolicznik	–â	–éor	–ậghan	–ậgh	–ậghe	–ậgha	–âi	–ậir	–ậighan	–ậigh	–ậighe	–ậigha

CZASOWNIKI REGULARNE KRÓTKIE	TRYB OZNAJMUJĄCY						TRYB ŻYCZĄCO-ŁĄCZĄCY
	Cz. teraźniejszy prosty	Cz. ciągły	Cz. teraźniejszy powtarzalny	Cz. przeszły dokonany	Cz. przeszły niedokonany	Cz. przeszły powtarzalny	Cz. teraźniejszy prosty	Cz. ciągły	Cz. teraźniejszy powtarzalny	Cz. przeszły dokonany	Cz. przeszły niedokonany	Cz. przeszły powtarzalny
I.SG.M	–ạ́u	–ạ́vor	–ạ́ughan	–ạ́vegh	–ạ́ughe	–ạ́ugha	–ẹ́u	–ẹ́vor	–ẹ́ughan	–ẹ́vegh	–ẹ́ughe	–ẹ́ugha
I.SG.F	–ậntë	–ậntáur	–ậntaghan	–ậntâgh	–ậntaghe	–ậntagha	–ẹ́ntë	–ẹ́ntáur	–ẹ́ntaghan	–ẹ́ntâgh	–ẹ́ntaghe	–ẹ́ntagha
II.SG	–ậr	–ậror	–ậrgan	–ậrregh	–ậrghe	–ậrgha	–ẹ́r	–ẹror	–ẹ́rghan	–ẹ́rregh	–ẹ́rghe	–ẹ́rgha
III.SG.PERS	–ậch	–ạ́ur	–ậggan	–ậgh	–ậgge	–ậg'ha	–ẹ́ch	–ẹ́or	–ẹ́ggan	–ẹ́gh	–ẹ́gge	–ẹ́gga
III.SG.IMPERS	–ậth	–ậthor	–ậddan	–ậthegh	–ậdde	–ậd'ha	–ẹ́th	–ẹ́thor	–ẹ́ddan	–ẹ́thegh	–ẹ́dde	–ẹ́dda
I.PL.IN	–ậnni	–ậnnior	–ậnnighan	–ậnniegh	–ậnnighe	–ậnnigha	–ẹ́nni	–ẹ́nnior	–ẹ́nnighan	–ẹ́nniegh	–ẹ́nnighe	–ẹ́nnigha
I.PL.EX	–ậvi	–ậvior	–ậvighan	–ậviegh	–ậvighe	–ậvigha	–ẹ́vi	–ẹ́vior	–ẹ́vighan	–ẹ́vihegh	–ẹ́vighe	–ẹ́vigha
II.PL	–ậm	–ậmor	–ậngan	–ậmmegh	–ậnge	–ậnga	–ậim	–ậimor	–ậinghan	–ậimegh	–ậinge	–ậinga
III.PL.PERS	–ậch	–ạ́ur	–ậggan	–ậgh	–ậgge	–ậgga	–ậich	–ậir	–ậiggan	–ậigh	–ậigge	–ậigga
III.PL.IMPERS	–ậth	–ậthor	–ậddan	–ậthegh	–ậdde	–ậdda	–ậith	–ậithor	–ậiddan	–ậithegh	–âidde	–ậidda
Bezokolicznik	–ậ	–ẹ́or	–ậghan	–ậgh	–ậghe	–ậgha	–ậi	–ậir	–ậighan	–ậigh	–ậighe	–ậigha

CZASOWNIKI NIEODMIENNE PRZEZ OSOBY	TRYB OZNAJMUJĄCY						TRYB ŻYCZĄCO-ŁĄCZĄCY
	Cz. teraźniejszy prosty	Cz. ciągły	Cz. teraźniejszy powtarzalny	Cz. przeszły dokonany	Cz. przeszły niedokonany	Cz. przeszły powtarzalny	Cz. teraźniejszy prosty	Cz. ciągły	Cz. teraźniejszy powtarzalny	Cz. przeszły dokonany	Cz. przeszły niedokonany	Cz. przeszły powtarzalny
	–e	–éor	–eghan	–égh	–eghe	–egha	–esâr	–ẹ́ossâr	–eghậssâr	–ẹ́ssâr	–ẹ́ghesâr	–ẹ́ghasâr

Kropka pod literą (np. ậ) oznacza akcent główny (stary, według którego układają się pozostałe akcenty). Oznacza to, że nie ma akcentu na rdzeń czasownika w odmianie, w której pojawia się ta kropka. Czasowniki krótkie nie mają rdzenia samogłoskwego, więc akcent zawsze pada na końcówkę.

Potoczne formy rozkazujące
Osoby	Odmiana
II.SG	–ul
I.PL.IN	–úil
II.PL	–un

Imiesłów

IMIESŁOWY REGULARNE DŁUGIE		Czas teraźniejszy	Czas przeszły	Czas przyszły
Czynne	Dokonany	–(*)adh	–(*)ẹ́bbadh	–mỵ̂rradh
	Niedokonany	–and	–(*)ẹ́bhand	–mirand
Bierne	Dokonany	–ŷgh	–(*)ẹ́bhŷgh	–mỵ̂rŷgh
	Niedokonany	–ỵ̂ghor	–(*)ebhŷghor	–mirỵ̂ghor

Asterysk (*) oznacza geminację poprzedzającej spółgłoski, jeśli rdzeń kończy się na spółgloskę.

IMIESŁOWY REGULARNE KRÓTKIE		Czas teraźniejszy	Czas przeszły	Czas przyszły
Czynne	Dokonany	–âdh	–ébbadh	–amŷrradh
	Niedokonany	–ând	–ébband	–amŷrand
Bierne	Dokonany	–ŷgh	–ébhŷg	–amŷrŷgh
	Niedokonany	–ŷghor	–ébhŷghor	–amirŷghor

Kopuła („być”)

CZASOWNIK NIEREGULARNY „być”	TRYB OZNAJMUJĄCY				TRYB ŻYCZĄCO-ŁĄCZĄCY
	Cz. teraźniejszy	Cz. teraźniejszy powtarzalny	Cz. przeszły	Cz. przeszły powtarzalny	Cz. teraźniejszy	Cz. teraźniejszy powtarzalny	Cz. przeszły	Cz. przeszły powtarzalny
I.SG.M	cáu / ŷr	cáughan / ŷrghan	gáu	gáughan	cáusâr / ŷssâr	cáughâssâr / irghâssâr	géu	géughan
I.SG.F	cântë / ŷr	cântaghan / ŷrghan	gântë	gântaghan	cântâr / ŷssâr	cantaghâssâr / irghâssâr	géntë	géntaghan
II.SG	jâr	jârghan	gâr	gârghan	jâssâr	jarghâssâr	gér	gérghan
III.SG.PERS	cuch / cu	cúggan / cúghan	gâch	gâggan	cússâr / cúsâr	cuggâssâr / cughâssâr	géch	géggan
III.SG.IMPERS	cuth / cu	cúddan / cúghan	gâth	gâddan	cússâr / cúsâr	cuddâssâr / cughâssâr	géth	géddan
I.PL.IN	jânni / jáu	jânnighan / jáughan	gânni	gânnighan	jânnisâr / jáusâr	jânnighan / jáughan	génni	génnighan
I.PL.EX	jâvi / jáu	jâvighan / jáughan	gâvi	gâvighan	jâvisâr / jáusâr	jâvighan / jáughan	gévi	gévighan
II.PL	jâm	jângan	gâiam	gaiângan	jâssâr	jângan	géiam	geiângan
III.PL.PERS	cúich / pe	cúiggan / péghan	gâch	gâggan	cúissâr / pésâr	cúiggan / péghan	gâich	gâiggan
III.PL.IMPERS	cúith / pe	cúiddan / péghan	gâth	gâddan	cúissâr / pésâr	cúiddan / péghan	gâith	gâiddan
Bezokolicznik	gâ	gâghan	gâghe	gâgha	gâi	gâghan	gâighe	gâigha

Potocznie formy rozkazujące
Osoby	Schemat
II.SG	gul
I.PL.IN	gúil
II.PL	gun

IMIESŁÓW OD „BYĆ”	Czas teraźniejszy	Czas przeszły	Czas przyszły
Dokonane	pâdh	pébbadh	púirradh
Niedokonane	pând	pébhand	púirand

Czas przyszły

Czas przyszły tworzy się poprzez dodanie partykuły sŷr przed czasownikiem w rejestrze wysokim lub przedrostka s'–, w rejestrze niskim. W czasie przyszłym wyróżniamy różne aspekty w zależności od czasu i aspektu czasownika bazowego. Użycie czasu przeszłego daje czas zaprzeszły, użycie czasu teraźniejszego daje aspekt dokonany, użycie czasu ciągłego daje aspekt niedokonany, a użycie aspektu powtarzalnego daje czas przyszły powtarzalny.

Tryb rozkazujący

Tryb rozkazujący tworzy się poprzez dodanie przedrostka do czasownika w czasie teraźniejszym prostym. Jest to przedrostek â'– przed spółgłoskami, a âr'– przed samogłoskami. Istnieje też forma nieakcentowana a'–/ar'–. W rejestrze niskim robi się to z pomocą trybu oznajmującego, a w wysokim z pomocą trybu łączącego. Trzecia forma rozkazująca zarezerwowana jest dla sytuacji kompletnie niskich i świadczy o braku szacunku bądź o bliskich relacjach koleżeńskich.

Tryb przypuszczający

Za tryb przypuszczający odpowiada cała konstrukcja warunkowa. Zdanie przypuszczające zaczyna się od słowa cus — partykuły przypuszczenia, po czym nastepuje warunek w trybie oznajmującym w odpowiednim czasie. Przykład:

Cus ŷs' amh hémânu, amn câm pel

Gdyby nie moja matka, nie byłoby mnie tu

COND jeśli brak matka-GEN, brak ja.M.GEN tutaj

Tryb przymierzenia

Występuje przyrostek –éssâr, który tworzy nieodmienną formę czasownika wyrażającą znaczenie podobne do polskich –alny, do {czasownik}–ania/–enia. Wyraża on możliwość wykonania czynności

Czasowniki modalne

Modalność wyrażana jest na różne sposoby.

• Modalność możliwości, zdolności, siły: gâ fândo fándâi, dosł. „być zdolnym aby zrobić”. Używana jest kopuła, przymiotnik i tryb łączący bezokolicznika.
• Modalność potrzeby: âne fándâ, dosł. „potrzebować zrobić”. Używany jest czasownik modalny nieodmienny przez osoby i tryb oznajmujący bezokolicznika.
• Modalność przyzwolenia: PERSPRON.DAT géum fándâi, dosł „komuś powietrze aby zrobić”. Użyty jest tu celownik, rzeczownik posiłkowy oraz trzyb łączący bezokolicznika.
• ...

Rzeczownik

Rzeczownik występuje w trzech rodzajach: męskim, żeńskim i nijakim.

W języku salladorskim występują 4 deklinacja główne, z czego niektóre z nich mają poddeklinacje.

RZECZOWNIK	Mianownik	Biernik	Dopełniacz	Celownik	Narzędnik	Liczba
Deklinacja I nt (męska, zwartotematowa)	—	–ath	–u	–isâr, –sâr²	–i	L.poj.
	–á / –a²	–áuth	–nû	–iậssâr, –iậs²	–ian	L.mn.
Deklinacja I s/th (męska, szczelinowotematowa)	—	–ath	–u	–isâr, *(s)–sâr²	–i	L.poj.
	–á / –a²	–áuth	–nû	–iậssâr, –iậs²	–ian	L.mn.
Deklinacja I n (męska, nosowotematowa)	—	V́*́(n)–t	–u	–isâr, *(s)–sâr²	–i	L.poj.
	–á / –a²	–áuth	–nû	–iậssâr, –iậs²	–ian	L.mn.
Deklinacja II (żeńska)	–ë	–áth	–u	–ỵ̂ssâr, –ỵ̂s²	–ir	L.poj.
	–an	–ánt	–no	–ỵ̂ddâr, –ỵ̂ddër²	–irdh	L.mn.
Deklinacja III rl (nijaka)	–	–ath	–am	–isâr, –sâr²	–i	L.poj.
	–on / –en¹	–ónt	–rû	–iậssâr, –iậs²	–ian	L.mn.
Deklinacja III ë (nijaka)	–ë	–âth	–am	–ỵ̂sâr, –ỵ̂ar²	–ŷ	L.poj.
	–on / –en¹	–ónt	–rû	–iậssâr, –iậs²	–ian	L.mn.
Deklinacja IV a (męska)	–a	–áth	–á	–ésâr, –éar²	–é	L.poj.
	–an	–ánt	–anû	–ẹ́ssâr, –ẹ́s²	–én	L.mn.
Deklinacja IV e (męska)	–e	–éth	–éu	–ậisâr, –ậir²	–âi	L.poj.
	–en	–ént	–enû	–ậissâr, –ậis²	–âin	L.mn.
Deklinacja IV i (męska)	–i	–íth	–iu	–ísâr, –íar²	–í	L.poj.
	–in	–ínt	–ionû	–ị́ssâr, –ị́s²	–ín	L.mn.
Deklinacja IV o (męska)	–o	–óth	–ú	–ỵ̂sâr, –ỵ̂ar²	–ŷ	L.poj.
	–on	–ónt	–onû	–ỵ̂ssâr, –ỵ̂s²	–ŷn	L.mn.
Deklinacja IV u (męska)	–u	–úth	–ú	–ụ́isâr, –ụ́ir²	–úi	L.poj.
	–un	–únt	–wonnû	–ụ́issâr, –ụ́is²	–úin	L.mn.

V́*́(n) — oznacza, że poprzedzająca samogłoska ulega akcentowaniu, a poprzedzająca nosowa asymiluje się do postaci n.

*́(s) — oznacza, że poprzedzająca głoska asymiluje się do postaci s.

¹ forma rzadka

² forma niskorejestrowa

Niektóre rzeczowniki odmieniają się według specjalnych zasad, dzięki wyjątkowym przyrostkom. Zwykle wyróżniają się one inną liczbą mnogą lub opuszczeniem jednej głoski przy odmianie.

PRZYROSTKI WYJATKOWE	Mianownik	Biernik	Dopełniacz	Celownik	Narzędnik	Liczba
końcówka typowa męska	–in	–ínt	–inu	–ỵ̂nisâr, –ỵ̂nisâr²	–ini	L.poj.
	–en	–ént	–ennû	–iniậssâr, –iniậs²	–ỵ̂nian	L.mn.
imiesłowowy wykonawca czynności (męski)	–and	–ậndath	–ậndu	–ậndisâr, –ậndsâr²	–ậndi	L.poj.
	–end	–ẹ́ndath	–ẹ́ndnû	–endiậssâr, –endiậs²	–ẹ́ndian	L.mn.
zdrobnienie od –and	–alind	–alỵ̂ndath	–alỵ̂ndu	–alỵ̂ndisâr, –alỵ̂ndsâr²	–alỵ̂ndi	L.poj.
	–alend	–alẹ́ndath	–alẹ́ndnû	–alindiậssâr, –alindiậs²	–alỵ̂ndian	L.mn.
końcówka odmiejscowa (męski)	–il	–ilath	–ilam	–ỵ̂lisâr, –ỵ̂lsâr²	–ili	L.poj.
	–el	–elath	–elam	–eliậssâr, –eliậs²	–ẹ́lian	L.mn.
patronim (męski)	–an	–ánt	–anu	–ậnisâr, –ậssâr²	–ani	L.poj.
	–ân	–ânt	–ânnû	–âniậssâr, –âniậs²	–ậnian	L.mn.
wartość abstrakcyjna (żenski)	–wen	–wént	–enu	–ẹ́nisâr, –ẹ́niar²	–eni	L.poj.
	–ená / –ena²	–enâth	–énno	–eniậssâr, –eniậs²	–ẹ́nian	L.mn.
wartość abstrakcyjna (nijaki)	–wë	–wáth	–wam	–wâisâr, –wâir²	–wâi	L.poj.
	–won	–wónt	–worû	–woiậssâr, –woiậs²	–woian	L.mn.

² forma niskorejestrowa

Formy dzierżawienia

Istnieje kilka form dzierżawienia

Zaimki osobowe

PODSTAWOWE		Mianownik	Dopełniacz	Narzędnik	Celownik	Biernik	Forma dzierżawcza łączna
I	SING.M (ja, mężczyzna)	sŷch / sich	câm / cam	sŷ / si	sŷsâr / sâr	cânt / cant	hé– / h–
	SING.F (ja, kobieta)	ântë / ant'	ântâ / antâ	ântir	antŷsâr	ântâth / ântath	ânta– / ânt–
	PLUR.IN (my, z tobą)	vâi	vâio	véjâi / vejâi	vejâisâr / vâisâr	vâith	vé– / vén–
	PLUR.EX (my, bez ciebie)	sâi	sâio	séjâi / sejâi	sejâisâr / sâisâr	sâith	sé– / sén–
II	SING (ty)	ŷam / jam	ŷu / ju	ŷâi / jâi	jâisâr / jâr	ŷuth / juth	ián–
	PLUR (wy)	súi	súio	sújâi / sujâi	sujâisâr / súisâr	súith	sú– / sún–
III	SING.M (on)	ŷn / in	nú / nu	nŷ / ni	nŷsâr	núth / nuth	ŷn–
	SING.F (ona)	hâ / ha	hâ / ha	hŷr / hir	hŷsâr	hâth / hath	hâ– / hân–
	SING.N (ono)	ûr / or	rú / ru	rŷ / ri	rŷsâr	ûrath	ûr’– / ûr–
	PLUR.M (oni, mężczyźni)	én / en	nû / no	nŷan	nŷssâr	nûnt	én–
	PLUR.F (one, kobiety)	hân / han	hâno	hŷan	hŷssâr	hânnt	hân–
	PLUR.N (one, inne)	ûri	rû / ro	rŷan	rŷssâr	ûriath	ûri– / ûr–
	PLUR.C lub PLUR.DUB (oni, one) (patrz: wskazujące)	lé / le	lŷe	lŷâi / liâi	liâisâr	léth / leth	lé– / lén–

Formy po ukośniku to formy „leniwe”. Nie są niskorejestrowe. Są one często nieakcentowane.

Zaimki wskazujące

PODSTAWOWE		Mianownik	Dopełniacz	Narzędnik	Celownik	Biernik	Forma dzierżawcza łączna
SING	M (ten)	tâl / tal	tâlam	tâlâi / talâi	talâisâr	tâlant	tâl–
	F (ta)	lâ / la	lâm / lam	lŷrn / lirn	lŷssâr	lânt / lant	lâ– / lân–
	N (to)	ûn / on	nâm / nam	nâi	nâisâr	nânt / nant	ûn–
	C.DUB (ten, ta lub to, mówca nie wie)	û	û–	û	ûsâr	ûth	û–
PLUR	ci / te (mf)	lé / le	lŷe	lŷâi / liâi	liâisâr	léth / leth	lé– / lén–
	te (n)	né / ne	nŷe	nŷâi / niâi	niâisâr	néth / neth	né– / nén–

û często używane jest w handlu lub gdy mówca nie jest pewien tego o czym mówi.

Przedrostki modalne

Istnieją dwa przedrostki modalne, które służą podkreśleniu różnych części mowy.

ber–, który oznacza zgodę, pewność, stronnictwo danej rzeczy, podkreślenie prawdziwości, wysławienie

âis–, który oznacza niezgodę, pogardę, odrzucenie, podkreślenie fałszywości, obrażenie, ekskomunikę