Język sarmacki: Różnice pomiędzy wersjami
Nie podano opisu zmian |
mNie podano opisu zmian |
||
(Nie pokazano 12 wersji utworzonych przez jednego użytkownika) | |||
Linia 1: | Linia 1: | ||
{{AM}} | |||
{{język | {{język | ||
| kolor = #008080 | | kolor = #008080 | ||
| nazwa = Język | | nazwa = Język sarmacki | ||
| nazwa własna = | | nazwa własna = | ||
| alfabet u = | | alfabet u = Greckie | ||
| typologia u = Fleksyjny<br/> | | typologia u = Fleksyjny<br/> | ||
| faktycznie = tak | | faktycznie = tak | ||
Linia 25: | Linia 26: | ||
Jeżeli chodzi o sam, język, to cechą charakterystyczną jest duża dola zapożyczeń leksykalnych i gramatycznych z języków podbitych narodów, występuje asymetryczny iloczas, a ogólny charakter języka jest mieszany, język posiada wiele innowacji, ale tez wiele cech konserwatywnych. Koniugacja czasownika przez osoby uległa zachowaniu. Kategoria aspektu uległa zachwianiu się, i na jej miejsce rozwinął się system perfektywności. Czas przyszły budowany jest za pomocą ł-imiesłowu oraz czasownika być w czasie przyszłym. Zachowały się oba czasy przeszłe proste, oraz złożony perfekt. Tryb przypuszczający jest oparty o cząstkę *bi. Ł-imiesłów przyjmuej formy spał, jad. System imiesłowów zubożał, rozwinął się system bierno-czynny, przy braku rozróżniania czasów. Tryb rozkazujący uległ wzmocnieniu o partykuły, które uległy syntezie do fleksji czasownika. Fleksja rzeczowna uległa gruntownym zmianom. Oprócz mianownika, zachował się tylko dopełniacz, biernik oraz wołacz. Reszta przypadków została zastąpiona przez konstrukcje przyimkowe. W dopełniaczu liczby mnogiej zachowana została stara końcówka zerowa -ъ. Rzeczowniki rodzaju męskiego przyjmują w liczbie mnogiej końcówkę -ove. Rozwinęła się określoność, ale powstał jedynie rodzajnik określony. Rodzaj nijaki zlał się z rodzajem męskim. Wiele grup deklinacyjnych uległa zlaniu się. Przymiotnik odmienia się przez rodzaje, a także przez przypadki (choć panuje dość daleko posunięty synkretyzm przypadkowy). Przysłówki nie mają oddzielnej formy. Istnieją długie i krótkie formy przymiotnika. Liczebniki nie wymagają l. mn., tylko pojedynczą. Pytanie tworzy się poprzez partykułę. Ogólny szyk to SOV | Jeżeli chodzi o sam, język, to cechą charakterystyczną jest duża dola zapożyczeń leksykalnych i gramatycznych z języków podbitych narodów, występuje asymetryczny iloczas, a ogólny charakter języka jest mieszany, język posiada wiele innowacji, ale tez wiele cech konserwatywnych. Koniugacja czasownika przez osoby uległa zachowaniu. Kategoria aspektu uległa zachwianiu się, i na jej miejsce rozwinął się system perfektywności. Czas przyszły budowany jest za pomocą ł-imiesłowu oraz czasownika być w czasie przyszłym. Zachowały się oba czasy przeszłe proste, oraz złożony perfekt. Tryb przypuszczający jest oparty o cząstkę *bi. Ł-imiesłów przyjmuej formy spał, jad. System imiesłowów zubożał, rozwinął się system bierno-czynny, przy braku rozróżniania czasów. Tryb rozkazujący uległ wzmocnieniu o partykuły, które uległy syntezie do fleksji czasownika. Fleksja rzeczowna uległa gruntownym zmianom. Oprócz mianownika, zachował się tylko dopełniacz, biernik oraz wołacz. Reszta przypadków została zastąpiona przez konstrukcje przyimkowe. W dopełniaczu liczby mnogiej zachowana została stara końcówka zerowa -ъ. Rzeczowniki rodzaju męskiego przyjmują w liczbie mnogiej końcówkę -ove. Rozwinęła się określoność, ale powstał jedynie rodzajnik określony. Rodzaj nijaki zlał się z rodzajem męskim. Wiele grup deklinacyjnych uległa zlaniu się. Przymiotnik odmienia się przez rodzaje, a także przez przypadki (choć panuje dość daleko posunięty synkretyzm przypadkowy). Przysłówki nie mają oddzielnej formy. Istnieją długie i krótkie formy przymiotnika. Liczebniki nie wymagają l. mn., tylko pojedynczą. Pytanie tworzy się poprzez partykułę. Ogólny szyk to SOV | ||
= Dźwięki = | |||
== Samogłoski == | |||
*i iː ĩ u uː (i ī į u ū) | |||
*ɛ eː ɔ oː (e ē o ō) | |||
*ə ɤ (ə ă) | |||
*ɑ aː (a ā) | |||
== Spółgłoski == | |||
*m n (m n) | |||
*p b t d k g (p b t d k g) | |||
*f v θ ð s z ʃ ʒ x ɣ h (f v th dh s z š ž kh gh h) | |||
*ts dz tʃ dʒ (c dz č dž) | |||
*w ɫ ɬ r j (w l ll r y) | |||
= Zmiany dźwiękowe = | = Zmiany dźwiękowe = | ||
Linia 51: | Linia 66: | ||
**Przeskakiwanie akcentu na przedimek | **Przeskakiwanie akcentu na przedimek | ||
*v > v, w (alofonia) | *v > v, w (alofonia) | ||
*st, zd > θ ð | |||
*b, d, g _R, N > v, ð, ɣ | *b, d, g _R, N > v, ð, ɣ | ||
*tv, dv, sv > kv, gv, xv | *tv, dv, sv > kv, gv, xv | ||
Linia 58: | Linia 74: | ||
*g > ɣ (obecne jednak w późniejszych zapożyczeniach) | *g > ɣ (obecne jednak w późniejszych zapożyczeniach) | ||
*vj, pj, bj, mj > vj, pj, bj, mj | *vj, pj, bj, mj > vj, pj, bj, mj | ||
*Cs, ks > s, xs | *Cs, ks > s, xs | ||
= Gramatyka = | = Gramatyka = | ||
== Zaimek == | == Zaimek == | ||
{| class="wikitable" style="text-align:center" | |||
|+Zaimek osobowy I i II osoba | |||
! rowspan="2" | Cas. | |||
! colspan="2" | Sg | |||
! colspan="2" | Pl | |||
! rowspan="2" | Refl. | |||
! rowspan="2" | Pyt. | |||
|- | |||
! I | |||
! II | |||
! I | |||
! II | |||
|- | |||
! Nom. | |||
| āz | |||
| tu | |||
| nu | |||
| vu | |||
| | |||
| kă, | |||
čə | |||
|- | |||
! Gen. | |||
| mone | |||
| cove | |||
| nāh | |||
| vāh | |||
| hove | |||
| kōgh, | |||
čēgh | |||
|- | |||
! Acc. | |||
| me | |||
| ce | |||
| nāh | |||
| vāh | |||
| he | |||
| kōgh, | |||
čəh | |||
|- | |||
! Poss. | |||
| moy | |||
| kvoy | |||
| nāš | |||
| vāš | |||
| xvoy | |||
| čəy? | |||
|} | |||
{| class="wikitable" style="text-align:center" | |||
|+ III osoba | |||
! Cas. | |||
! m | |||
! f | |||
! Pl. | |||
|- | |||
! Nom. | |||
| ə | |||
| ya | |||
| yi | |||
|- | |||
! Gen. | |||
| yəgh | |||
| yəy | |||
| yikh | |||
|- | |||
! Acc. | |||
| ə | |||
| yă | |||
| yi | |||
|} | |||
== Rzeczownik == | == Rzeczownik == | ||
{| class="wikitable" style="text-align:center" | |||
|+ Deklinacja Męska | |||
! colspan="2" | Cas. | |||
! wilk | |||
! człowiek | |||
! lato | |||
! pole | |||
|- | |||
! rowspan="4" | Sg. | |||
! Nom. | |||
| vələk | |||
| llovāk | |||
| lāto | |||
| pele | |||
|- | |||
! Gen. | |||
| vələku | |||
| llovāku | |||
| lāta | |||
| pela | |||
|- | |||
! Acc. | |||
| vələk | |||
| llovāka | |||
| lāto | |||
| pele | |||
|- | |||
! Voc. | |||
| vələše | |||
| llovāše | |||
| lāce | |||
| pele | |||
|- | |||
! rowspan="4" | Pl. | |||
! Nom. | |||
| vələku | |||
| llovākove | |||
| lāta | |||
| pela | |||
|- | |||
! Gen. | |||
| vələk | |||
| llovāk | |||
| lāt | |||
| pēl | |||
|- | |||
! Acc. | |||
| vələku | |||
| llovāk | |||
| lāto | |||
| pele | |||
|- | |||
! Voc. | |||
| vələku | |||
| llovākove | |||
| lāta | |||
| pela | |||
|} | |||
{| class="wikitable" style="text-align:center" | |||
|+ Deklinacja Żeńska | |||
! colspan="2" | Cas. | |||
! duch | |||
! kobieta | |||
! kość | |||
|- | |||
! rowspan="4" | Sg. | |||
! Nom. | |||
| duša | |||
| žona | |||
| koth | |||
|- | |||
! Gen. | |||
| duši | |||
| žonu | |||
| kothi | |||
|- | |||
! Acc. | |||
| dušă | |||
| žonă | |||
| kothă | |||
|- | |||
! Voc. | |||
| duše | |||
| žone | |||
| kothe | |||
|- | |||
! rowspan="4" | Pl. | |||
! Nom. | |||
| dušā | |||
| žonā | |||
| kothī | |||
|- | |||
! Gen. | |||
| dūšəy | |||
| žōnəy | |||
| kothəy | |||
|- | |||
! Acc. | |||
| dušu | |||
| žonu | |||
| kothu | |||
|- | |||
! Voc. | |||
| dušā | |||
| žonā | |||
| kothī | |||
|} | |||
{| class="wikitable" style="text-align:center" | |||
|+ Deklinacja spółgłoskowa | |||
! colspan="2" | Cas. | |||
! kamień | |||
! imię | |||
! cielę | |||
! słowo | |||
! krew | |||
! matka | |||
|- | |||
! rowspan="4" | Sg. | |||
! Nom. | |||
| kamu | |||
| əmį | |||
| colį | |||
| llovo | |||
| kru | |||
| maci | |||
|- | |||
! Gen. | |||
| kamone | |||
| əmone | |||
| colįce | |||
| llovohe | |||
| krăve | |||
| macore | |||
|- | |||
! Acc. | |||
| kamu | |||
| əmį | |||
| colį | |||
| llovo | |||
| kru | |||
| maci | |||
|- | |||
! Voc. | |||
| kamone | |||
| əmone | |||
| colįce | |||
| llovohe | |||
| krăve | |||
| macore | |||
|- | |||
! rowspan="4" | Pl. | |||
! Nom. | |||
| kamone | |||
| əmone | |||
| colįce | |||
| llovohe | |||
| krăve | |||
| macore | |||
|- | |||
! Gen. | |||
| kamon | |||
| əmon | |||
| colįt | |||
| llovoh | |||
| krăw | |||
| macor | |||
|- | |||
! Acc. | |||
| kamone | |||
| əmone | |||
| colįce | |||
| llovohe | |||
| krăve | |||
| macore | |||
|- | |||
! Voc. | |||
| kamone | |||
| əmone | |||
| colįce | |||
| llovohe | |||
| krăve | |||
| macore | |||
|} | |||
== Rodzajnik == | == Rodzajnik == | ||
{| class="wikitable" style="text-align:center" | |||
|+ Rodzajnik określony | |||
! Cas. | |||
! m | |||
! f | |||
! Pl. | |||
|- | |||
! Nom. | |||
| ə, əw | |||
| ya | |||
| yi | |||
|- | |||
! Gen. | |||
| yəgh | |||
| yəy | |||
| yikh | |||
|- | |||
! Acc. | |||
| ə, | |||
əw | |||
| yă | |||
| yi | |||
|- | |||
! Voc. | |||
| ə, | |||
əw | |||
| ya | |||
| yi | |||
|} | |||
== | == Przymiotnik i przysłówek == | ||
{| class="wikitable" style="text-align:center" | |||
|+ Krótka odmiana przymiotnika | |||
! Cas. | |||
! m | |||
! f | |||
! Pl. | |||
|- | |||
! Nom. | |||
| thar | |||
| thara | |||
| thari | |||
|- | |||
! Gen. | |||
| thara | |||
| tharu | |||
| thar | |||
|- | |||
! Acc. | |||
| thar | |||
| thară | |||
| thari | |||
|- | |||
! Voc. | |||
| thar | |||
| thara | |||
| thari | |||
|} | |||
{| class="wikitable" style="text-align:center" | |||
|+ Długa odmiana przymiotnika | |||
! Cas. | |||
! m | |||
! f | |||
! Pl. | |||
|- | |||
! Nom. | |||
| tharăy | |||
| tharā | |||
| thare | |||
|- | |||
! Gen. | |||
| tharăgh | |||
| tharăy | |||
| tharukh | |||
|- | |||
! Acc. | |||
| tharăy | |||
| thară | |||
| thare | |||
|- | |||
! Voc. | |||
| tharăy | |||
| tharā | |||
| thare | |||
|} | |||
== Liczebnik == | == Liczebnik == | ||
== Czasownik == | == Czasownik == | ||
{| class="wikitable" style="text-align:center" | |||
|+ Czas teraźnijeszy, bezokolicznik, imiesłowy | |||
! Inf. | |||
! nothi<br>"nieść" | |||
! llukhaci<br>"słuchać" | |||
! radūci<br>"radować" | |||
! dvighnăci<br>"dźwigać" | |||
! muci<br>"myć" | |||
! khvalici<br>"chwalić" | |||
! daci<br>"dać" | |||
! vuci<br>"być" | |||
|- | |||
! I | |||
| nohem | |||
| llukhēm | |||
| raduym | |||
| dvighnem | |||
| muym | |||
| khvalim | |||
| dam | |||
| yohəm | |||
|- | |||
! II | |||
| noheš | |||
| llukhēš | |||
| raduyeš | |||
| dvighneš | |||
| muyeš | |||
| khvališ | |||
| daš | |||
| yoš | |||
|- | |||
! III | |||
| nohe | |||
| llukhē | |||
| raduye | |||
| dvighne | |||
| muye | |||
| khvali | |||
| dath | |||
| yoth | |||
|- | |||
! I | |||
| nohemu | |||
| llukhēmu | |||
| raduyemu | |||
| dvighnemu | |||
| muyemu | |||
| khvalimu | |||
| damu | |||
| yomu | |||
|- | |||
! II | |||
| nohece | |||
| llukhēce | |||
| raduyece | |||
| dvighnece | |||
| muyece | |||
| khvalice | |||
| dace | |||
| yothe | |||
|- | |||
! III | |||
| nohă | |||
| llukhayă | |||
| raduyă | |||
| dvighnă | |||
| muyă | |||
| khvală | |||
| dayă | |||
| yohă | |||
|- | |||
! Act. | |||
| nohu | |||
| llukhayu | |||
| radū | |||
| dvighnu | |||
| muyu | |||
| khvalu | |||
| dadu | |||
| vădu | |||
|- | |||
! Pass. | |||
| nohōn | |||
| llukhāt | |||
| radūn | |||
| dvīghnăt | |||
| mūt | |||
| khvalōn | |||
| dān | |||
| – | |||
|- | |||
! L | |||
| nōh,<br>nohlla | |||
| llukhāw,<br>llukhalla | |||
| radūw,<br>radūlla | |||
| dvīgh,<br>dvighlla | |||
| mūw, <br>mulla | |||
| khvalīw,<br>kvalilla | |||
| dāw,<br>dalla | |||
| vūw,<br>vulla | |||
|} | |||
{| class="wikitable" style="text-align:center" | |||
|+ Imperfekt | |||
! Inf. | |||
! nothi<br>"nieść" | |||
! llukhaci<br>"słuchać" | |||
! radūci<br>"radować" | |||
! dvighnăci<br>"dźwigać" | |||
! muci<br>"myć" | |||
! khvalici<br>"chwalić" | |||
! daci<br>"dać" | |||
! vuci<br>"być" | |||
|- | |||
! I | |||
| nohākh | |||
| llukhākh | |||
| radūkh | |||
| dvighākh | |||
| muyākh | |||
| khvalākh | |||
| dadzākh | |||
| – | |||
|- | |||
! II | |||
| nohāšeš | |||
| llukhāšeš | |||
| radūšeš | |||
| dvighāšeš | |||
| muyāšeš | |||
| khvalāšeš | |||
| dadzāšeš | |||
| – | |||
|- | |||
! III | |||
| nohāše | |||
| llukhāšeše | |||
| radūše | |||
| dvighāše | |||
| muyāše | |||
| khvalāše | |||
| dadzāše | |||
| – | |||
|- | |||
! I | |||
| nohākhōn | |||
| llukhākhōn | |||
| radūkhōn | |||
| dvighākhōn | |||
| muyākhōn | |||
| khvalākhōn | |||
| dadzākhōn | |||
| – | |||
|- | |||
! II | |||
| nohāšoce | |||
| llukhāšocešoce | |||
| radūšoce | |||
| dvighāšoce | |||
| muyāšoce | |||
| khvalāšoce | |||
| dadzāšoce | |||
| – | |||
|- | |||
! III | |||
| nohākhă | |||
| llukhākhă | |||
| radūkhă | |||
| dvighākhă | |||
| muyākhă | |||
| khvalākhă | |||
| dadzākhă | |||
| – | |||
|} | |||
{| class="wikitable" style="text-align:center" | |||
|+ Aoryst | |||
! Inf. | |||
! nothi<br>"nieść" | |||
! llukhaci<br>"słuchać" | |||
! radūci<br>"radować" | |||
! dvighnăci<br>"dźwigać" | |||
! muci<br>"myć" | |||
! khvalici<br>"chwalić" | |||
! daci<br>"dać" | |||
! vuci<br>"być" | |||
|- | |||
! I | |||
| nōh | |||
| llukhakh | |||
| radōkh | |||
| dvigh | |||
| mūkh | |||
| kvalikh | |||
| dākh | |||
| vūkh | |||
|- | |||
! II | |||
| nōha | |||
| llukha | |||
| radō | |||
| dvigha | |||
| mu | |||
| khvala | |||
| da | |||
| vu | |||
|- | |||
! III | |||
| nōha | |||
| llukha | |||
| radō | |||
| dvigha | |||
| mu | |||
| khvala | |||
| da | |||
| vu | |||
|- | |||
! I | |||
| nōhakhomu | |||
| llukhakhomu | |||
| radōkhomu | |||
| dvighakhomu | |||
| mukhomu | |||
| khvalakhomu | |||
| dakhomu | |||
| vukhomu | |||
|- | |||
! II | |||
| nōhahe | |||
| llukhahe | |||
| radōhe | |||
| dvighahe | |||
| muhe | |||
| khvalahe | |||
| dahe | |||
| vuthe | |||
|- | |||
! III | |||
| nōhašį | |||
| llukhašį | |||
| radōšį | |||
| dvighašį | |||
| mušį | |||
| khvalašį | |||
| dašį | |||
| vušį | |||
|} | |||
{| class="wikitable" style="text-align:center" | |||
|+ Perfekt | |||
! Pers. | |||
! Sg. | |||
! Pl. | |||
|- | |||
! I | |||
| nōh | |||
yosəm | |||
| nōh | |||
yomu | |||
|- | |||
! II | |||
| nōh | |||
yoš | |||
| nōh | |||
yothe | |||
|- | |||
! III | |||
| nōh | |||
yoth | |||
| nōh | |||
yosă | |||
|} | |||
{| class="wikitable" style="text-align:center" | |||
|+ Czas przyszły | |||
! Pers. | |||
! Sg. | |||
! Pl. | |||
|- | |||
! I | |||
| nōh | |||
vădzem | |||
| nōh | |||
vădzemu | |||
|- | |||
! II | |||
| nōh | |||
vădzeš | |||
| nōh | |||
vădzece | |||
|- | |||
! III | |||
| nōh | |||
vădze | |||
| nōh | |||
vădză | |||
|} | |||
{| class="wikitable" style="text-align:center" | |||
|+ Tryb przypuszczający | |||
! Pers. | |||
! Sg. | |||
! Pl. | |||
|- | |||
! I | |||
| vīm | |||
| vimu | |||
|- | |||
! II | |||
| viš | |||
| vithe | |||
|- | |||
! III | |||
| vi | |||
| vă | |||
|} | |||
{| class="wikitable" style="text-align:center" | |||
|+ Tryb rozkazujący | |||
! Inf. | |||
! nothi<br>"nieść" | |||
! llukhaci<br>"słuchać" | |||
! radūci<br>"radować" | |||
! dvighnăci<br>"dźwigać" | |||
! muci<br>"myć" | |||
! khvalici<br>"chwalić" | |||
! daci<br>"dać" | |||
! vuci<br>"być" | |||
|- | |||
! II | |||
| nohəž | |||
| llukhayəž | |||
| raduyəž | |||
| dvighəž | |||
| muyəž | |||
| khvaləž | |||
| dadžəž | |||
| vădzəž | |||
|- | |||
! II | |||
| nohce | |||
| llukhayce | |||
| raduyce | |||
| dvighce | |||
| muyce | |||
| khvalce | |||
| dadžce | |||
| vădzce | |||
|} | |||
[[Kategoria:Użytkownik:Henryk Pruthenia]] | [[Kategoria:Użytkownik:Henryk Pruthenia]] | ||
[[Kategoria:Mundus Sarmatarum]] |
Aktualna wersja na dzień 14:32, 31 lip 2020
Język sarmacki | |
---|---|
Sposoby zapisu: | Greckie |
Typologia: | Fleksyjny |
Faktycznie | |
Utworzenie: | Projekt grupowy pod przywództwem Henryka Pruthenii w 2019 |
W Mundus Sarmatarum | |
Używany w : | brak |
Klasyfikacja: | j. indoeuropejskie
|
Lista conlangów |
![]() |
Zobacz też słownik tego języka. |
Język Sarmacki - jest używany na terenie naszej Persji. Sarmaci są władcami Imperium Sarmackiego, pełniąc w nim nadrzędną rolę, jak i ich język - będący głównym językiem biurokracji jak i ulicy Imperium. Ich język jest zapisywany przystosowanym pismem greckim, ale używane też jest w celach liturgicznych własne pismo utworzone na bazie awestyjskiego. Większość jest wyznania chrześcijańskiego, istnieje bowiem silny Sarmacki Wschodni Kościół Autokefaliczny, choć istnieje mała mniejszość wyznająca Zaratusztrianizm.
Jeżeli chodzi o sam, język, to cechą charakterystyczną jest duża dola zapożyczeń leksykalnych i gramatycznych z języków podbitych narodów, występuje asymetryczny iloczas, a ogólny charakter języka jest mieszany, język posiada wiele innowacji, ale tez wiele cech konserwatywnych. Koniugacja czasownika przez osoby uległa zachowaniu. Kategoria aspektu uległa zachwianiu się, i na jej miejsce rozwinął się system perfektywności. Czas przyszły budowany jest za pomocą ł-imiesłowu oraz czasownika być w czasie przyszłym. Zachowały się oba czasy przeszłe proste, oraz złożony perfekt. Tryb przypuszczający jest oparty o cząstkę *bi. Ł-imiesłów przyjmuej formy spał, jad. System imiesłowów zubożał, rozwinął się system bierno-czynny, przy braku rozróżniania czasów. Tryb rozkazujący uległ wzmocnieniu o partykuły, które uległy syntezie do fleksji czasownika. Fleksja rzeczowna uległa gruntownym zmianom. Oprócz mianownika, zachował się tylko dopełniacz, biernik oraz wołacz. Reszta przypadków została zastąpiona przez konstrukcje przyimkowe. W dopełniaczu liczby mnogiej zachowana została stara końcówka zerowa -ъ. Rzeczowniki rodzaju męskiego przyjmują w liczbie mnogiej końcówkę -ove. Rozwinęła się określoność, ale powstał jedynie rodzajnik określony. Rodzaj nijaki zlał się z rodzajem męskim. Wiele grup deklinacyjnych uległa zlaniu się. Przymiotnik odmienia się przez rodzaje, a także przez przypadki (choć panuje dość daleko posunięty synkretyzm przypadkowy). Przysłówki nie mają oddzielnej formy. Istnieją długie i krótkie formy przymiotnika. Liczebniki nie wymagają l. mn., tylko pojedynczą. Pytanie tworzy się poprzez partykułę. Ogólny szyk to SOV
Dźwięki
Samogłoski
- i iː ĩ u uː (i ī į u ū)
- ɛ eː ɔ oː (e ē o ō)
- ə ɤ (ə ă)
- ɑ aː (a ā)
Spółgłoski
- m n (m n)
- p b t d k g (p b t d k g)
- f v θ ð s z ʃ ʒ x ɣ h (f v th dh s z š ž kh gh h)
- ts dz tʃ dʒ (c dz č dž)
- w ɫ ɬ r j (w l ll r y)
Zmiany dźwiękowe
- TorT, TolT, TerT, TelT > ToruT, ToluT, TeriT, TeliT
- orT, olT > ruT, luT
- tl, dl > kl, gl
- r̥, l̥ > ərə, ələ
- kv', gv' > čv, džv
- tj, dj > č, dž
- ę > į
- ǫ, ъ > ъ > ɤ
- ь > ə (brak palatalizacji)
- jь- > ə
- y > u
- ě > ā
- sV-, VsV > h, h
- c, dz > š, dž
- l, ł > ɫ, ɬ
- bV, pV (nie przed S) > v, f
- e > e, o (przed r, l, n, m)
- o > o, e (przed j, š, ž, č, dž)
- Wzdłużenie zastępcze (+ czasem pod wpływem akutu)
- Zmiany w akcentuacji:
- Przeskok na sylabę długą
- Ściągnięcie akcentu z krótkich sylab wygłosowych
- Przeskakiwanie akcentu na przedimek
- v > v, w (alofonia)
- st, zd > θ ð
- b, d, g _R, N > v, ð, ɣ
- tv, dv, sv > kv, gv, xv
- t', d' > c', dz'
- -l > -w
- šč, ždž > č, dž
- g > ɣ (obecne jednak w późniejszych zapożyczeniach)
- vj, pj, bj, mj > vj, pj, bj, mj
- Cs, ks > s, xs
Gramatyka
Zaimek
Cas. | Sg | Pl | Refl. | Pyt. | ||
---|---|---|---|---|---|---|
I | II | I | II | |||
Nom. | āz | tu | nu | vu | kă,
čə | |
Gen. | mone | cove | nāh | vāh | hove | kōgh,
čēgh |
Acc. | me | ce | nāh | vāh | he | kōgh,
čəh |
Poss. | moy | kvoy | nāš | vāš | xvoy | čəy? |
Cas. | m | f | Pl. |
---|---|---|---|
Nom. | ə | ya | yi |
Gen. | yəgh | yəy | yikh |
Acc. | ə | yă | yi |
Rzeczownik
Cas. | wilk | człowiek | lato | pole | |
---|---|---|---|---|---|
Sg. | Nom. | vələk | llovāk | lāto | pele |
Gen. | vələku | llovāku | lāta | pela | |
Acc. | vələk | llovāka | lāto | pele | |
Voc. | vələše | llovāše | lāce | pele | |
Pl. | Nom. | vələku | llovākove | lāta | pela |
Gen. | vələk | llovāk | lāt | pēl | |
Acc. | vələku | llovāk | lāto | pele | |
Voc. | vələku | llovākove | lāta | pela |
Cas. | duch | kobieta | kość | |
---|---|---|---|---|
Sg. | Nom. | duša | žona | koth |
Gen. | duši | žonu | kothi | |
Acc. | dušă | žonă | kothă | |
Voc. | duše | žone | kothe | |
Pl. | Nom. | dušā | žonā | kothī |
Gen. | dūšəy | žōnəy | kothəy | |
Acc. | dušu | žonu | kothu | |
Voc. | dušā | žonā | kothī |
Cas. | kamień | imię | cielę | słowo | krew | matka | |
---|---|---|---|---|---|---|---|
Sg. | Nom. | kamu | əmį | colį | llovo | kru | maci |
Gen. | kamone | əmone | colįce | llovohe | krăve | macore | |
Acc. | kamu | əmį | colį | llovo | kru | maci | |
Voc. | kamone | əmone | colįce | llovohe | krăve | macore | |
Pl. | Nom. | kamone | əmone | colįce | llovohe | krăve | macore |
Gen. | kamon | əmon | colįt | llovoh | krăw | macor | |
Acc. | kamone | əmone | colįce | llovohe | krăve | macore | |
Voc. | kamone | əmone | colįce | llovohe | krăve | macore |
Rodzajnik
Cas. | m | f | Pl. |
---|---|---|---|
Nom. | ə, əw | ya | yi |
Gen. | yəgh | yəy | yikh |
Acc. | ə,
əw |
yă | yi |
Voc. | ə,
əw |
ya | yi |
Przymiotnik i przysłówek
Cas. | m | f | Pl. |
---|---|---|---|
Nom. | thar | thara | thari |
Gen. | thara | tharu | thar |
Acc. | thar | thară | thari |
Voc. | thar | thara | thari |
Cas. | m | f | Pl. |
---|---|---|---|
Nom. | tharăy | tharā | thare |
Gen. | tharăgh | tharăy | tharukh |
Acc. | tharăy | thară | thare |
Voc. | tharăy | tharā | thare |
Liczebnik
Czasownik
Inf. | nothi "nieść" |
llukhaci "słuchać" |
radūci "radować" |
dvighnăci "dźwigać" |
muci "myć" |
khvalici "chwalić" |
daci "dać" |
vuci "być" |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|
I | nohem | llukhēm | raduym | dvighnem | muym | khvalim | dam | yohəm |
II | noheš | llukhēš | raduyeš | dvighneš | muyeš | khvališ | daš | yoš |
III | nohe | llukhē | raduye | dvighne | muye | khvali | dath | yoth |
I | nohemu | llukhēmu | raduyemu | dvighnemu | muyemu | khvalimu | damu | yomu |
II | nohece | llukhēce | raduyece | dvighnece | muyece | khvalice | dace | yothe |
III | nohă | llukhayă | raduyă | dvighnă | muyă | khvală | dayă | yohă |
Act. | nohu | llukhayu | radū | dvighnu | muyu | khvalu | dadu | vădu |
Pass. | nohōn | llukhāt | radūn | dvīghnăt | mūt | khvalōn | dān | – |
L | nōh, nohlla |
llukhāw, llukhalla |
radūw, radūlla |
dvīgh, dvighlla |
mūw, mulla |
khvalīw, kvalilla |
dāw, dalla |
vūw, vulla |
Inf. | nothi "nieść" |
llukhaci "słuchać" |
radūci "radować" |
dvighnăci "dźwigać" |
muci "myć" |
khvalici "chwalić" |
daci "dać" |
vuci "być" |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|
I | nohākh | llukhākh | radūkh | dvighākh | muyākh | khvalākh | dadzākh | – |
II | nohāšeš | llukhāšeš | radūšeš | dvighāšeš | muyāšeš | khvalāšeš | dadzāšeš | – |
III | nohāše | llukhāšeše | radūše | dvighāše | muyāše | khvalāše | dadzāše | – |
I | nohākhōn | llukhākhōn | radūkhōn | dvighākhōn | muyākhōn | khvalākhōn | dadzākhōn | – |
II | nohāšoce | llukhāšocešoce | radūšoce | dvighāšoce | muyāšoce | khvalāšoce | dadzāšoce | – |
III | nohākhă | llukhākhă | radūkhă | dvighākhă | muyākhă | khvalākhă | dadzākhă | – |
Inf. | nothi "nieść" |
llukhaci "słuchać" |
radūci "radować" |
dvighnăci "dźwigać" |
muci "myć" |
khvalici "chwalić" |
daci "dać" |
vuci "być" |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|
I | nōh | llukhakh | radōkh | dvigh | mūkh | kvalikh | dākh | vūkh |
II | nōha | llukha | radō | dvigha | mu | khvala | da | vu |
III | nōha | llukha | radō | dvigha | mu | khvala | da | vu |
I | nōhakhomu | llukhakhomu | radōkhomu | dvighakhomu | mukhomu | khvalakhomu | dakhomu | vukhomu |
II | nōhahe | llukhahe | radōhe | dvighahe | muhe | khvalahe | dahe | vuthe |
III | nōhašį | llukhašį | radōšį | dvighašį | mušį | khvalašį | dašį | vušį |
Pers. | Sg. | Pl. |
---|---|---|
I | nōh
yosəm |
nōh
yomu |
II | nōh
yoš |
nōh
yothe |
III | nōh
yoth |
nōh
yosă |
Pers. | Sg. | Pl. |
---|---|---|
I | nōh
vădzem |
nōh
vădzemu |
II | nōh
vădzeš |
nōh
vădzece |
III | nōh
vădze |
nōh
vădză |
Pers. | Sg. | Pl. |
---|---|---|
I | vīm | vimu |
II | viš | vithe |
III | vi | vă |
Inf. | nothi "nieść" |
llukhaci "słuchać" |
radūci "radować" |
dvighnăci "dźwigać" |
muci "myć" |
khvalici "chwalić" |
daci "dać" |
vuci "być" |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|
II | nohəž | llukhayəž | raduyəž | dvighəž | muyəž | khvaləž | dadžəž | vădzəž |
II | nohce | llukhayce | raduyce | dvighce | muyce | khvalce | dadžce | vădzce |