Przejdź do zawartości

Język protowertyński: Różnice pomiędzy wersjami

Z Conlanger
← poprzednia edycja
WizualnieWikikod
F1req (dyskusja | edycje)
3996 edycji
Nie podano opisu zmian
Nie podano opisu zmian
 
(Nie pokazano 23 wersji utworzonych przez jednego użytkownika)
Linia 19: Linia 19:
}}
}}
{{słownik}}
{{słownik}}
'''Język protowertyński''' (Vēřtire laurādh [ˈʋɛːrtiɾɛ ˈʎawɾaːð]), we [[Język wertyński|współczesnym wertyńskim]] znany jako (...) — język autorstwa [[Użytkownik:F1req|F1rqa]] stworzony w 2020 roku jako jego pierwszy konlang. Język pierwotnie nosił nazwę "język wertyński", po lekkich przeróbkach został przemianowany na "język protowertyński". W świecie [[Kyon|Kyonu]] posługiwali się nim pierwsi wertowie którzy przybyli na tereny dzisiejszej [[Wertynia|Wertynii]]. Jest to prajęzyk który dał początek rodzinie [[Języki wertyńskie|języków wertyńskich]], wyłoniły się z niego 3 dialekty, północny, południowy oraz wschodni, z których to wyłoniły się obecne języki.
'''Język protowertyński''' (Vēřtire laurādh [ˈʋɛːrtiɾɛ ˈʎaʊ̯ɾaːð]), we [[Język wertyński|współczesnym wertyńskim]] znany jako (...) — język autorstwa [[Użytkownik:F1req|F1rqa]] stworzony w 2020 roku jako jego pierwszy konlang. Język pierwotnie nosił nazwę "język wertyński", po lekkich przeróbkach został przemianowany na "język protowertyński". W świecie [[Kyon|Kyonu]] posługiwali się nim pierwsi wertowie którzy przybyli na tereny dzisiejszej [[Wertynia|Wertynii]]. Jest to prajęzyk który dał początek rodzinie [[Języki wertyńskie|języków wertyńskich]], wyłoniły się z niego 3 dialekty, północny, południowy oraz wschodni, z których to wyłoniły się obecne języki.
==Fonologia==
==Fonologia ✔==
===Samogłoski ✔===
===Samogłoski ✔===
<hr>
<hr>
W języku protowertyńskim występują 4 samogłoski, plus ich długie oraz nosowe odpowiedniki.
W języku protowertyńskim występują 4 samogłoski krótkie, 4 długie oraz 4 nosowe.
{|class=wikitable style="text-align:center"
{| class=wikitable style=text-align:center
! rowspan="2" |
! colspan="3" | Przednie
! colspan="3" | Centralne
! colspan="3" | Tylne
|-
! Krótkie
! Długie
! Nosowe
! Krótkie
! Długie
! Nosowe
! Krótkie
! Długie
! Nosowe
|-
|-
!
!Przednie
!Tylne
|-
|-
!Przymknięte
!Przymknięte
|{{IPA|i}} &bull; {{IPA|iː}} &bull; {{IPA|ĩ}}
|{{IPA|i}} ('''i''')
|{{IPA|iː}} ('''ī''')
|{{IPA|ĩ}} ('''į''')
|
|
|
|
|
|
|
|-
|-
!Prawie przymknięte
!Prawie przymknięte
|
|
|{{IPA|ʊ}} &bull; {{IPA|ʊː}} &bull; {{IPA|ʊ̃}}
|
|
|
|
|
|{{IPA|ʊ}} ('''u''')
|{{IPA|ʊː}} ('''ū''')
|{{IPA|ʊ̃}} ('''ų''')
|-
|-
!Półotwarte
!Półotwarte
|{{IPA|ɛ}} &bull; {{IPA|ɛː}} &bull; {{IPA|ɛ̃}}
|{{IPA|ɛ}} ('''e''')
|{{IPA|ɛː}} ('''ē''')
|{{IPA|ɛ̃}} ('''ę''')
|
|
|
|
|
|
|
|-
|-
!Otwarte
!Otwarte
|colspan=2 align=center | {{IPA|a}} &bull; {{IPA|aː}} &bull; {{IPA|ã}}
|
|
|
|{{IPA|a}} ('''a''')
|{{IPA|aː}} ('''ā''')
|{{IPA|ã}} ('''ą''')
|
|
|
|}
|}
====Dyftongi====
====Dyftongi ✔====
<hr>
<hr>
W języku protowertyńskim występuje 9 dyftongów:
W języku protowertyńskim występuje 9 dyftongów:
<div style="column-count:5;-moz-column-count:5;-webkit-column-count:3">
<div style="column-count:5;-moz-column-count:5;-webkit-column-count:3">
*'''au''' - [{{IPA|aw}}] jak w ''laurādh'' [ʎ<font color="darkred">aw</font>ɾaːð] (język)
*'''au''' - [{{IPA|aʊ̯}}] jak w ''laurādh'' [ʎ<font color="darkred">aʊ̯</font>ɾaːð] (język)
*'''eu''' - [{{IPA|ɛw}}] jak w ''euvařev'' [<font color="darkred">ɛw</font>ʋarɛʋ] (mówić)
*'''eu''' - [{{IPA|ɛʊ̯}}] jak w ''euvařev'' [<font color="darkred">ɛʊ̯</font>ʋarɛʋ] (mówić)
*'''ay''' - [{{IPA|aj}}] jak w [...]
*'''ua''' - [{{IPA|ʊa̯}}] jak w [...]
*'''ey''' - [{{IPA|ɛj}}] jak w [...]
*'''ay''' - [{{IPA|ai̯}}] jak w [...]
*'''ae''' - [{{IPA|aɛ}}] jak w [...]
*'''ey''' - [{{IPA|ɛi̯}}] jak w [...]
*'''ea''' - [{{IPA|ɛa}}] jak w [...]
*'''uy''' - [{{IPA|ʊi̯}}] jak w [...]
*'''uy''' - [{{IPA|ʊj}}] jak w [...]
*'''ae''' - [{{IPA|aɛ̯}}] jak w [...]
*'''ua''' - [{{IPA|ʊa}}] jak w [...]
*'''ea''' - [{{IPA|ɛa̯}}] jak w [...]
*'''ue''' - [{{IPA|ʊɛ}}] jak w [...]
*'''ue''' - [{{IPA|ʊɛ̯}}] jak w [...]
</div>
</div>


===Spółgłoski ✔===
===Spółgłoski ✔===
<hr>
<hr>
W języku protowertyńskim występuje 28 spółgłosek.
W języku protowertyńskim występuje 24 spółgłosek.
{| class="wikitable" style=text-align:center
{| class="wikitable" style=text-align:center
! colspan="2" |
! colspan="2" |
Linia 73: Linia 113:
|- align="center"
|- align="center"
! colspan="2" | Nosowe
! colspan="2" | Nosowe
|{{IPA|ɱ}}
|{{IPA|m}}
|
|
|{{IPA|n}}
|{{IPA|n}}
Linia 95: Linia 135:
|
|
|{{IPA|ɡ}}
|{{IPA|ɡ}}
|
|- align="center"
! rowspan="2" |Afrykaty
!<small>bezdźwięczne</small>
|
|
|{{IPA|t͡s}} &bull; {{IPA|t͡ʃ}}
|
|
|
|-
!<small>dźwięczne</small>
|
|
|{{IPA|d͡z}} &bull; {{IPA|d͡ʒ}}
|
|
|
|
|- align="center"
|- align="center"
! rowspan="2" | Szczelinowe  
! rowspan="2" | Szczelinowe  
!<small>bezdźwięczne</small>
!<small>bezdźwięczne</small>  
|{{IPA|f}}
|{{IPA|f}}
|{{IPA|θ}}
|{{IPA|θ}}
Linia 153: Linia 176:
|}
|}


===Akcent i struktura sylaby===
===Akcent ✔===
<hr>
<hr>
W języku protowertyńskim akcent zawsze pada na pierwszą sylabę.
W języku protowertyńskim akcent zawsze pada na pierwszą sylabę.
===Struktura sylaby ✔===
<hr>
W języku protowertyńskim maksymalna dopuszczalna sylaba to '''(C)(C)V(C)(C)''', gdzie '''V''' oznacza samogłoskę lub dyftong, a '''C''' spółgłoskę.


==Sposoby zapisu==
==Sposoby zapisu==
Linia 161: Linia 187:
===Transkrypcja łacińska ✔===
===Transkrypcja łacińska ✔===
<hr>
<hr>
W zapisie łacińskim języka protowertyńskiego występuje 31 liter oraz 9 dwuznaków.
W zapisie łacińskim języka protowertyńskiego występuje 31 liter oraz 3 dwuznaków.
{| cellspacing="10" style="text-align: center;"
{| cellspacing="10" style="text-align: center;"
|- style="font-size: 2.0em;"
|- style="font-size: 2.0em;"
|  a  ||  ā  ||  ą  ||  b  ||  d  ||  ds ||  dž ||  dh  ||  e ||  ē
|  a  ||  ā  ||  ą  ||  b  ||  d  ||  dh ||  e ||  ē ||  ę
|-
|-
| [{{IPA|a}}] || [{{IPA|aː}}] || [{{IPA|ã}}] || [{{IPA|b}}] || [{{IPA|d}}] || [{{IPA|d͡z}}] || [{{IPA|d͡ʒ}}] || [{{IPA|ð}}] || [{{IPA|ɛ}}] || [{{IPA|ɛː}}]
| [{{IPA|a}}] || [{{IPA|aː}}] || [{{IPA|ã}}] || [{{IPA|b}}] || [{{IPA|d}}] || [{{IPA|ð}}] || [{{IPA|ɛ}}] || [{{IPA|ɛː}}] || [{{IPA|ɛ̃}}]
|- style="font-size: 2.0em;"
|- style="font-size: 2.0em;"
|  ę  ||  f  ||  g  ||  x  ||  i  ||  ī  ||  į  ||  y  ||  q  ||  l
|  f  ||  g  ||  x  ||  i  ||  ī  ||  į  ||  y  ||  q  ||  l
|-
|-
| [{{IPA|ɛ̃}}] || [{{IPA|f}}] || [{{IPA|ɡ}}] || [{{IPA|h}}] || [{{IPA|i}}] || [{{IPA|iː}}] || [{{IPA|ĩ}}] || [{{IPA|j}}] || [{{IPA|k}}] || [{{IPA|ʎ}}]
| [{{IPA|f}}] || [{{IPA|ɡ}}] || [{{IPA|h}}] || [{{IPA|i}}] || [{{IPA|iː}}] || [{{IPA|ĩ}}] || [{{IPA|j}}] || [{{IPA|k}}] || [{{IPA|ʎ}}]
|- style="font-size: 2.0em;"
|- style="font-size: 2.0em;"
|  ll  ||  m  ||  n  ||  ng ||  p  ||  r  ||  ř  ||  s  ||  š ||  t
|  ll  ||  m  ||  n  ||  ň ||  p  ||  r  ||  ř  ||  s  ||  š
|-
|-
| [{{IPA|l}}] || [{{IPA|ɱ}}] || [{{IPA|n}}] || [{{IPA|ŋ}}] || [{{IPA|p}}] || [{{IPA|ɾ}}] || [{{IPA|r}}] || [{{IPA|s}}] || [{{IPA|ʃ}}] || [{{IPA|t}}]
| [{{IPA|l}}] || [{{IPA|m}}] || [{{IPA|n}}] || [{{IPA|ŋ}}] || [{{IPA|p}}] || [{{IPA|ɾ}}] || [{{IPA|r}}] || [{{IPA|s}}] || [{{IPA|ʃ}}]
|- style="font-size: 2.0em;"
|- style="font-size: 2.0em;"
||  ts  ||  tž ||  th  ||  u  ||  ū  ||  ų  ||  v  ||  w  ||  z  ||  ž
|  t ||  th  ||  u  ||  ū  ||  ų  ||  v  ||  w  ||  z  ||  ž
|-
|-
| [{{IPA|t͡s}}] || [{{IPA|t͡ʃ}}] || [{{IPA|θ}}] || [{{IPA|ʊ}}] || [{{IPA|ʊː}}] || [{{IPA|ʊ̃}}] || [{{IPA|ʋ}}] || [{{IPA|w}}] || [{{IPA|z}}] || [{{IPA|ʒ}}]
| [{{IPA|t}}] || [{{IPA|θ}}] || [{{IPA|ʊ}}] || [{{IPA|ʊː}}] || [{{IPA|ʊ̃}}] || [{{IPA|ʋ}}] || [{{IPA|w}}] || [{{IPA|z}}] || [{{IPA|ʒ}}]
|}
|}


Linia 673: Linia 699:
===Zaimki===
===Zaimki===
<hr>
<hr>
====Zaimki rzeczowe ?====
====Zaimki osobowe ✔====
<hr>
<hr>
{| class="wikitable" style="text-align:center;" border
W języku protowertyńskim występuje prosty system 6 osób, 3 liczby pojedynczej oraz 3 mnogiej. Zaimki odmieniają się jak regularnie.
! rowspan="3" | Przypadek
{| class="wikitable" style="text-align:center"
! colspan="5" | Liczba pojedyncza
!Osoba
! colspan="3" | Liczba mnoga/absolutna
!Liczba pojedyncza
!Liczba mnoga
|-
|-
! rowspan="2" | 1. os.
! 1.
! rowspan="2" | 2. os.
| fīr<br>''ja''
! colspan="3" | 3. os.
| arey<br>''my''
! rowspan="2" | 1. os.
! rowspan="2" | 2. os.
! rowspan="2" | 3. os.
|-
|-
! m
! 2.
! f
| werī<br>''ty''
! n
| evey<br>''wy''
|-
|-
! Nominativus
! 3.
| width="10%" | fīr (''ja'')
| šīr<br>''on''
| width="10%" | werī (''ty'')
| verey<br>''oni''
| width="10%" | šīr (''on'')
| width="10%" | llēra (''ona'')
| width="10%" | nerī (''ono'')
| width="10%" | arey (''my'')
| width="10%" | evey (''wy'')
| width="10%" | verey (''oni'')
|-
! Genetivus
| fīresi (''mnie'')
| werīsa (''ciebie'')
| šīresi (''jego/go'')
| llērase (''jej/niej'')
| nerīsa (''jego/go/niego'')
| areyesi (''nas'')
| eveyesi (''was'')
| vereyesi (''ich/nich'')
|-
! Dativus
| fīrevi (''mnie/mi'')
| werīva (''tobie/ci'')
| šīrevi (''jemu/mu/niemu'')
| llērave (''jej/niej'')
| nerīva (''jemu/mu/niemu'')
| areyevi (''nam'')
| eveyevi (''wam'')
| vereyevi (''im/nim'')
|-
! Accusativus
| fīreri (''mnie/mię'')
| werīra (''ciebie/cię'')
| šīreri (''jego/go/niego'')
| llērare (''ją/nią'')
| nerīra (''je/nie'')
| areyeri (''nas'')
| eveyeri (''was'')
| vereyeri (''ich/nich'')
|-
! Comitativus
| fīrene (''ze mną'')
| werīna (''z tobą'')
| šīrene (''z nim'')
| llērani (''z nią'')
| nerīna (''z nim'')
| areyene (''z nami'')
| eveyene (''z wami'')
| vereyene (''z nimi'')
|-
! Ablativus
| fīreur (''ode mnie'')
| werīvr (''od ciebie'')
| šīreur (''od niego'')
| llēraur (''od niej'')
| nerīvr (''od tego'')
| areyeur (''od nas'')
| eveyeur (''od was'')
| vereyeur (''od nich'')
|-
! Allativus
| fīreut (''do mnie'')
| werīvt (''do ciebie'')
| šīreut (''do niego'')
| llēraut (''do niej'')
| nerīvt (''do tego'')
| areyeut (''do nas'')
| eveyeut (''do was'')
| vereyeut (''do nich'')
|}
|}


Linia 782: Linia 740:
| align="center" | xarēdh'''eye'''  
| align="center" | xarēdh'''eye'''  
(wszystkie miecze)
(wszystkie miecze)
|-
| align="center" | ivr'''arę'''
(żaden płomieć)
| align="center" | ivra
(płomień)
| align="center" | ivr'''aye'''
(płomienie)
| align="center" | ivr'''ayi'''
(wszystkie płomienie)
|-
|-
| align="center" | nevār'''irą'''
| align="center" | nevār'''irą'''
Linia 791: Linia 758:
| align="center" | nevār'''iya'''  
| align="center" | nevār'''iya'''  
(wszystkie robaki)
(wszystkie robaki)
|}
====Zdrobnienie ✔====
<hr>
W języku protowertyńskim zdrobnienie tworzy się poprzez dodanie odpowiedniego sufiksu w zależności od końcówki. W przypadku słów zakończonych spółgłoską dodajemy sufiks '''-es''', w przypadku słów zakończonych na '''-a''' dodajemy sufiks '''-sa''', a w przypadku słów zakończonych na '''-i''' dodajemy sufiks '''-si'''.
{| class="wikitable" style="text-align:center"
! colspan=4| Zdrobnienie
|-
! Forma
podstawowa
| tarīn
''jeż''
| ivra
''płomień''
| nevāri
''robak''
|-
! Forma
zdrobniona
| tarīn'''es'''
''jeżyk''
| ivra'''sa'''
''płomyczek''
| nevāri'''si'''
''robaczek''
|}
====Forma pejoratywna ✔====
<hr>
W języku protowertyńskim formę pejoratywną tworzy się poprzez dodanie prefiksu '''qev''''.
{| class="wikitable" style="text-align:center"
! colspan=4| Forma pejoratywna
|-
! Forma
podstawowa
| xāšar
''poganin''
| nēla
''kraina''
| nevāri
''robak''
|-
! Forma
pejoratywna
| '''qev''''xāšar
''p*ganin''
| '''qev''''nēla
''kr*ina''
| '''qev''''nevāri
''r*bak''
|}
====Honoryfikacja ✔====
<hr>
W języku protowertyńskim honoryfikację tworzy się poprzez dodanie prefiksu '''var''''.
{| class="wikitable" style="text-align:center"
! colspan=4| Honoryfikacja
|-
! Rzeczownik
| mēra
''matka''
| teuvār
''ojciec''
| tarīn
''jeż''
|-
! Honoryfikacja
| '''var''''mēra
''Matka''
| '''var''''teuvār
''Ojciec''
| '''var''''tarīn
''Jeż''
|}
|}


Linia 834: Linia 873:
| [Wołacz]
| [Wołacz]
|}
|}
====Odmiana rzeczowników ?====
====Odmiana rzeczowników ✔====
<hr>
<hr>
Odmiana zachodzi poprzez dodanie odpowiedniego sufiksu.
Odmiana zachodzi poprzez dodanie odpowiedniego sufiksu.
Linia 864: Linia 903:
|-
|-
| IV.
| IV.
| -eviv / -avev / -ivav
| -erin / -aren / -iran
| -eri / -are / -ira  
| -eri / -are / -ira  
| -euni / -auna / -ivna
| -evir / -aver / -ivar
| -etiv / -atev / -itav
| -etiv / -atev / -itav
|-
|-
Linia 878: Linia 917:
| -evin / -aven / -ivun
| -evin / -aven / -ivun
| -eur / -aur / -ivr
| -eur / -aur / -ivr
| -evir / -aver / -ivar
| -euni / -auna / -ivna
| -erin / -aren / -iran
| -eviv / -avev / -ivav
|-
|-
| VII.
| VII.
Linia 896: Linia 935:
====Odmiana przymiotników====
====Odmiana przymiotników====
<hr>
<hr>
 
[[Kategoria:Conlangi]]
==Rozwój fonetyki==
*'''JĘZYK PRAPOŁUDNIOWOWERTYŃSKI'''
/ɛ̃/ > /ɛ̃ŋ/, inne nosówki analogicznie. <br>
*'''JĘZYK PRAPÓŁNOCNOWOWERTYŃSKI'''
/ɛ̃/ > /ɛn/, inne nosówki analogicznie. <br>
*'''JĘZYK PRAWSCHODNIOWOWERTYŃSKI'''
/ɛ̃/ > /ɛ/, inne nosówki analogicznie. <br>

Aktualna wersja na dzień 18:10, 31 sty 2021

Język protowertyński
Vēřtire laurādh
Sposoby zapisu: pierwotnie: brak
aktualnie: pismo wertyńskie
na ziemi: alfabet łaciński
Typologia: aglutynacyjno-fleksyjny, VSO
Faktycznie
Utworzenie: F1req w 2020
Najnowsza wersja: 1
W Kyon
Używany w : ???
Klasyfikacja: Języki wertyńskie
Przykład
???
???
Lista conlangów
Zobacz też słownik tego języka.

Język protowertyński (Vēřtire laurādh [ˈʋɛːrtiɾɛ ˈʎaʊ̯ɾaːð]), we współczesnym wertyńskim znany jako (...) — język autorstwa F1rqa stworzony w 2020 roku jako jego pierwszy konlang. Język pierwotnie nosił nazwę "język wertyński", po lekkich przeróbkach został przemianowany na "język protowertyński". W świecie Kyonu posługiwali się nim pierwsi wertowie którzy przybyli na tereny dzisiejszej Wertynii. Jest to prajęzyk który dał początek rodzinie języków wertyńskich, wyłoniły się z niego 3 dialekty, północny, południowy oraz wschodni, z których to wyłoniły się obecne języki.

Fonologia ✔

Samogłoski ✔

W języku protowertyńskim występują 4 samogłoski krótkie, 4 długie oraz 4 nosowe.

Przednie Centralne Tylne
Krótkie Długie Nosowe Krótkie Długie Nosowe Krótkie Długie Nosowe
Przymknięte i (i) iː (ī) ĩ (į)
Prawie przymknięte ʊ (u) ʊː (ū) ʊ̃ (ų)
Półotwarte ɛ (e) ɛː (ē) ɛ̃ (ę)
Otwarte a (a) aː (ā) ã (ą)

Dyftongi ✔

W języku protowertyńskim występuje 9 dyftongów:

  • au - [aʊ̯] jak w laurādh [ʎaʊ̯ɾaːð] (język)
  • eu - [ɛʊ̯] jak w euvařev [ɛʊ̯ʋarɛʋ] (mówić)
  • ua - [ʊa̯] jak w [...]
  • ay - [ai̯] jak w [...]
  • ey - [ɛi̯] jak w [...]
  • uy - [ʊi̯] jak w [...]
  • ae - [aɛ̯] jak w [...]
  • ea - [ɛa̯] jak w [...]
  • ue - [ʊɛ̯] jak w [...]

Spółgłoski ✔

W języku protowertyńskim występuje 24 spółgłosek.

Wargowe Zębowe Dziąsłowe Podnieb. Welarne Krtaniowe
Nosowe m n ŋ
Zwarte bezdźwięczne p t k
dźwięczne b d ɡ
Szczelinowe bezdźwięczne f θ s • ʃ h
dźwięczne ð z • ʒ
Drżące r
Uderzeniowe ɾ
Aproksymanty ʋ l j • ʎ w

Akcent ✔

W języku protowertyńskim akcent zawsze pada na pierwszą sylabę.

Struktura sylaby ✔

W języku protowertyńskim maksymalna dopuszczalna sylaba to (C)(C)V(C)(C), gdzie V oznacza samogłoskę lub dyftong, a C spółgłoskę.

Sposoby zapisu

Język protowertyński w swojej pierwotnej formie nie posiadał sposobów zapisu, dopiero w późniejszych wiekach powstał zapis w alfabecie wertyńskim stworzony przez kapłanów. Na potrzeby realnego świata protowertyński posiada również zapis w alfabecie łacińskim.

Transkrypcja łacińska ✔

W zapisie łacińskim języka protowertyńskiego występuje 31 liter oraz 3 dwuznaków.

a ā ą b d dh e ē ę
[a] [aː] [ã] [b] [d] [ð] [ɛ] [ɛː] [ɛ̃]
f g x i ī į y q l
[f] [ɡ] [h] [i] [iː] [ĩ] [j] [k] [ʎ]
ll m n ň p r ř s š
[l] [m] [n] [ŋ] [p] [ɾ] [r] [s] [ʃ]
t th u ū ų v w z ž
[t] [θ] [ʊ] [ʊː] [ʊ̃] [ʋ] [w] [z] [ʒ]

Pismo wertyńskie

Litera Nazwa Wymowa Transkrypcja
Zapis Wymowa
a /a/ /a/ a
aay /aːj/ /a:/ aa
ą /ã/ /ã/ ą
bay /baj/ /b/ b
day /daj/ /d/ d
dsay /d͡zaj/ /d͡z/ ds
djay /d͡ʒaj/ /d͡ʒ/ dj
dhay /ðaj/ /ð/ dh
e /ɛ/ /ɛ/ e
eey /ɛːj/ /ɛː/ ee
ę /ɛ̃/ /ɛ̃/ ę
fay /faj/ /f/ f
gay /gaj/ /g/ g
xay /haj/ /h/ x
i /i/ /i/ i
iiy /iːj/ /iː/ ii
į /ĩ/ /ĩ/ į
yay /jaj/ /j/ y
qay /kaj/ /k/ q
lay /laj/ /l/ l
ĺay /ʎaj/ /ʎ/ ĺ
may /ɱaj/ /ɱ/ m
nay /naj/ /n/ n
ngay /ŋaj/ /ŋ/ ng
pay /paj/ /p/ p
ray /raj/ /r/ r
ŕay /ɾaj/ /ɾ/ ŕ
say /saj/ /s/ s
shay /ʃaj/ /ʃ/ sh
tay /taj/ /t/ t
tsay /t͡saj/ /t͡s/ ts
tzay /t͡ʃaj/ /t͡ʃ/ tz
thay /θaj/ /θ/ th
u /ʊ/ /ʊ/ u
uuy /ʊːj/ /ʊ:/ uu
ų /ʊ̃/ /ʊ̃/ ų
vay /ʋaj/ /ʋ/ v
way /waj/ /w/ w
zay /zaj/ /z/ z
jay /ʒaj/ /ʒ/ j

Gramatyka

Czasowniki

Bezokoliczniki ✔

Bezokoliczniki tworzy się poprzez dodanie do rdzenia czasownika sufiksu -ev.

  • zeuřev - chodzić
  • euvařev - mówić
  • yauretev - nazywać

Odmiana przez osoby ✔

Czasowniki regularne odmienia się przez osoby poprzez dodanie odpowiedniego sufiksu. Wszystkie czasowniki regularne w bezokoliczniku kończą się na -ev.

Osoba Liczba pojedyncza Liczba mnoga
1. -au
zeuřau - chodzę 		-uti
zeuřuti - chodzimy
2. -ay
zeuřay - chodzisz 		-avi
zeuřavi - chodzicie
3. -an
zeuřan - chodzi 		-eni
zeuřeni - chodzą

Czasy ✔

W języku protowertyńskim występują trzy czasy: przeszły, teraźniejszy oraz przyszły. Tworzy się je za pomocą odpowiedniego przedimka. Czas teraźniejszy zawiera się w domyślnym rdzeniu czasownika, czas przeszły tworzy się poprzez dodanie przedimka vir, czas przyszły natomiast poprzez dodanie przedimka xer.

Czas Przedimek Przykład Znaczenie
Przeszły vir vir zeuřau

vir euvařau

vir yauretau

chodziłem

mówiłem

nazywałem

Teraźniejszy — zeuřau

euvařau

yauretau

chodzę

mówię

nazywam

Przyszły xer xer zeuřau

xer euvařau

xer yauretau

będę chodził

będę mówił

będę nazywał

Tryby ✔

W języku protowertyńskim występują 4 tryby: tryb oznajmujący, tryb potencjalny, tryb przypuszczający oraz tryb rozkazujący. Tworzy się je dodając odpowiednią partykułę. Tryb oznajmujący zawiera się w rdzeniu czasownika, tryb potencjalny tworzy się poprzez dodanie partykuły xan, tryb przypuszczający tworzy się poprzez dodanie partykuły qin, tryb rozkazujący natomiast za pomocą partykuły ven.

Tryb Partykuła Przykład Znaczenie
Oznajmujący — zeuřay

euvařay

yauretay

chodzisz

mówisz

nazywasz

Potencjalny xan zeuřay xan

euvařay xan

yauretay xan

może chodzisz

może mówisz

może nazywasz

Przypuszczający qin zeuřay qin

euvařay qin

yauretay qin

chodziłbyś

mówiłbyś

nazywałbyś

Rozkazujący ven zeuřay ven

euvařay ven

yauretay ven

chodź (ty)

mów (ty)

nazywaj (ty)

Negacja czasowników ✔

Negacja czasowników odbywa się poprzez dodanie partykuły rev za czasownikiem.

  • zeuřau rev — nie chodzę
  • euvařau rev - nie mówisz
  • yauretau rev - nie nazywam

Przymiotniki ✔

Przymiotniki odrzeczownikowe ✔

Przymiotniki odrzeczownikowe tworzymy poprzez dodanie odpowiedniego sufiksu, zazwyczaj jest to -e, w przypadku wyrazów zakończonych -a dajemy sufiks -ve, natomiast w przypadku wyrazów zakończonych -i dajemy sufiks -se

rzeczownik przymiotnik
vēřtir

(wert)

vēřtire

(wertyński)

ivra

(płomień)

ivrave

(płomienisty)

nevāri

(robak)

nevārise

(robacki)

Stopniowanie przymiotników ✔

Występują 3 stopnie przymiotników: równy, wyższy i najwyższy. Stopniuje się poprzez dodanie odpowiedniego sufiksu. Stopień równy jest podstawowym przymiotnikiem, stopień wyższy tworzy się za pomocą sufiksu -ate, wyższy zaś za pomocą sufiksu -avre.

Stopień równy:

  • vēřtire — wertyński
  • ivrave — płomienisty
  • nevārise — robacki

Stopień wyższy:

  • vēřtirate — bardziej wertyński
  • ivravate — bardziej mniejszy
  • nevārisate — bardziej robacki

Stopień najwyższy:

vēřtiravre — najbardziej wertyński
ivravavre — najbardziej płomienisty
nevārisavre — najbardziej robacki


Imiesłowy ✔

W języku protowertyńskim imiesłowy czynne tworzy się poprzez dodanie sufiksu -eti, a imiesłów bierny poprzez dodanie sufiksu -ari.

czasownik imiesłów czynny imiesłów bierny
euvařev

(mówić)

euvařeti

(mówiący)

euvařari

(mówiony)

zeuřev

(chodzić)

zeuřeti

(chodzący)

zeuřari

(chodzony)

yauretev

(nazywać)

yaureteti

(nazywający)

yauretari

(nazywany)

Negacja przymiotników ✔

Negacja przymiotników odbywa się poprzez dodanie partykuły rev za przymiotnikiem.

  • vēřtire rev - nie wertyński
  • ivrave rev - nie płomienisty
  • nevārise rev - nie robacki

Zaimki

Zaimki osobowe ✔

W języku protowertyńskim występuje prosty system 6 osób, 3 liczby pojedynczej oraz 3 mnogiej. Zaimki odmieniają się jak regularnie.

Osoba Liczba pojedyncza Liczba mnoga
1. fīr
ja 		arey
my
2. werī
ty 		evey
wy
3. šīr
on 		verey
oni

Rzeczowniki

Liczba ✔

Język protowertyński posiada 4 liczby - liczbę pojedynczą, zerową, mnogą i absolutną.

l.zerowa l.pojedyncza l.mnoga l.absolutna
xarēdherį

(żaden miecz)

xarēdh

(miecz)

xarēdhey

(miecze)

xarēdheye

(wszystkie miecze)

ivrarę

(żaden płomieć)

ivra

(płomień)

ivraye

(płomienie)

ivrayi

(wszystkie płomienie)

nevārirą

(żaden robak)

nevāri

(robak)

nevāriyi

(robaki)

nevāriya

(wszystkie robaki)

Zdrobnienie ✔

W języku protowertyńskim zdrobnienie tworzy się poprzez dodanie odpowiedniego sufiksu w zależności od końcówki. W przypadku słów zakończonych spółgłoską dodajemy sufiks -es, w przypadku słów zakończonych na -a dodajemy sufiks -sa, a w przypadku słów zakończonych na -i dodajemy sufiks -si.

Zdrobnienie
Forma

podstawowa

tarīn

jeż

ivra

płomień

nevāri

robak

Forma

zdrobniona

tarīnes

jeżyk

ivrasa

płomyczek

nevārisi

robaczek

Forma pejoratywna ✔

W języku protowertyńskim formę pejoratywną tworzy się poprzez dodanie prefiksu qev'.

Forma pejoratywna
Forma

podstawowa

xāšar

poganin

nēla

kraina

nevāri

robak

Forma

pejoratywna

qev'xāšar

p*ganin

qev'nēla

kr*ina

qev'nevāri

r*bak

Honoryfikacja ✔

W języku protowertyńskim honoryfikację tworzy się poprzez dodanie prefiksu var'.

Honoryfikacja
Rzeczownik mēra

matka

teuvār

ojciec

tarīn

jeż

Honoryfikacja var'mēra

Matka

var'teuvār

Ojciec

var'tarīn

Jeż

Przypadki ✔

W języku protowertyńskim występuje 8 przypadków.

Przypadek Pytanie
I. Nominativus Kto?, Co?
II. Genetivus Kogo?, Czego?
III. Dativus Komu?, Czemu?
IV. Accusativus Kogo?, Co?
V. Comitativus Z kimś, Z czymś.
VI. Ablativus Skąd?, Od kogo?, Od czego?
VII. Allativus Dokąd?, Do kogo?, Do czego?
VIII. Vocativus [Wołacz]

Odmiana rzeczowników ✔

Odmiana zachodzi poprzez dodanie odpowiedniego sufiksu.

l.zerowa l.pojedyńcza l.mnoga l.absolutna
I. -erį / -arę / -irą -ø / -a / -i -ey / -aye / -iyi -eye / -ayi / -iya
II. -erv / -arv / -irv -esi / -ase / -isa -eyu / -ayu / -iyu -esir / -aser / -isar
III. -erex / -arix / -irax -evi / -ave / -iva -eviy / -avey / -ivay -eres / -aris / -iras
IV. -erin / -aren / -iran -eri / -are / -ira -evir / -aver / -ivar -etiv / -atev / -itav
V. -esex / -asix / -isax -ene / -ani / -ina -etis / -ates / -itas -esiv / -asev / -isav
VI. -evin / -aven / -ivun -eur / -aur / -ivr -euni / -auna / -ivna -eviv / -avev / -ivav
VII. -enis / -anus / -inas -eut / -aut / -ivt -enev / -aniv / -inav -eney / -aniy / -inay
VIII. -evus / -avis / -ivas -eru / -aru / -iru -esuy / -asay / -isey -evų / -avą / -ivę

Odmiana przymiotników

Źródło: „https://jezykotw.webd.pl/w/index.php?title=Język_protowertyński&oldid=42070”