Aktualna wersja na dzień 21:39, 29 mar 2022

Apëlnsan

Czytasz artykuł z serii Bornholm. | Księstwo Bornholmskie (Księstwo Bornholmskie (1000-1656)) · Język bornholmski (Słownik) · Język średniobornholmski · Język starobornholmski · Katolicki Kościół Apostolski · Znani Bornholmczycy · Miasta

język starobornholmski Va Aplunð Szan

Typologia:	SOV, język fleksyjny
Utworzenie:	Terrus (w 2021)
Używany w :	Księstwo Bornholmskie
Sposoby zapisu:	łacinka, czasem runy nordyckie
Klasyfikacja:	Wiwaryjskie praindoeuropejski (†) prawiwaryjski (†) grupa południowowiwaryjska starobornholmski (†)
Kody
Conlanger–1	`sbh.`
Przykład
Powszechna Deklaracja Praw Człowieka Allos hvèr an pruveiat pruvètha gamùvaiontè wùðol laigpùrvha. Ai me szaiauio ondovuksèa asenti datmetèiau, a ai pro aiso an ivawùvasè hvrùtaurètès kalloprohveriontè ùmagetè.
Lista conlangów

Język starobornholmski (sbh. Va Aplunð Szan /ˈvɐ ˈɐp.lunð ˈs̺ɐn/) - język z grupy południowej rodziny wiwaryjskiej, najstarsze stadium języka bornholmskiego jako takiego. Istniało od XI w. do mniej więcej połowy XVI w., od kiedy już raczej zaczyna się okres średniobornholmski (trwający do mniej więcej schyłku XVIII stulecia).

Fonetyka

Fonologia ma trochę innowacji względem prawiwaryjskiej, jednak nie jest jakaś bardzo od niej inna.

Spółgłoski

	Dwuwargowe	Wargowo-zębowe	Zębowe	Laminalne	Apikalne	Retrofleksyjne	Palatalne	Welarne
Nosowe	m			n				ŋ <ng>
Zwarte	p b				t d		c <kj>	k g
Afrykaty		p͡f <pf> b͡v <bv>
Frykatywne	ɸ <hf> β <hv>	f v	ð	s	s̺ <sz>	ʐ <ƶ>		x <ch>
Aproksymanty							j <і>	w
Drżące				r*
Lateralne				ɬ <ll>	l

+ prawiwaryjskie *ʍ po spółgłosce daje jej przydech, romanizowany literką "h" - "daunha" /dɐu̯nʰɐ/

wymowa /r/ wahała się: [ɾ~r~ʀ]

Samogłoski

	Przednie	Centralne	Tylne
Przymknięte	i	ʉ <ù>	u
Półprzymknięte	e		o
Średnie podwyższone		ə̝ <è>
Prawie otwarte	æ <ä>*	ɐ <a>

Wymowa /æ/ waha się: [æ~ɛ].

Akcent

Akcent pada na pierwszą sylabę.

Mutacje

Starobornholmski, jeszcze w stadium gdy był jedynie południowowiwaryjskim dialektem, prowadził mocne asymilacje na początku wyrazu, gdy poprzedni kończył się na "s" lub "n". Gdy końcówki nominatywne -un, -as, -os, -es oraz -us wypadły, asymilacje te cały czas zostały jako fonemiczne. Tak oto powstały mutacje bornholmskie. Dźwięki mutują do innych, gdy przed nimi ostatni wyraz historycznie kończył się na s lub n. Słowa bez końcówki nominatywnej, np. spójnikach, przysłówkach, itd., gdy kończą się one, i kończyły na s lub n, też powodują mutację nagłosowej spółgłoski następnego słowa. Gdy słowo po słowie powodującym mutacje zaczyna się na samogłoskę, do mutacji nie dochodzi.

Gramatyka

Gramatyka jest dość konserwatywna względem prawiwaryjskiej.

Szyk zdania

Zachowano szyk SOV, układ rzeczownik przydawka, który nie był taki ścisły w prawiwaryjszczyznie, oraz układ końcogłowowy (head final)

Czasowniki

Doszło do zmiany funkcji czasu zaprzyszłego - tego z praw. imiesłowem *asonc, który z resztą się zmieszał w formy czasowe. Czas zaprzyszły przeszedł w czas future perfect. Czasy ciągłe są bardzo rzadko używane, najczęściej na południowym wschodzie wyspy i na Ertholmene.

Rzeczowniki

Starobornholmski odrzucił wołacz i ablatyw. Funkcję wołacza przejął mianownik, a ablatywu zgrubsza dopełniacz. Język również odrzucił końcówki nominatywne -un, -as, -os, -es oraz -us.

@@ Linia 1: / Linia 1: @@
-{{AM}}
+{{Bornholm Intro}}
 {{Język
 |kolor=#ffb200
@@ Linia 10: / Linia 10: @@
 **** '''starobornholmski''' (†)
-|państwa= [[Księstwo Bornholmskie]]
+|państwa= [[Księstwo Bornholmskie (1000-1656)|Księstwo Bornholmskie]]
 |alfabet= łacinka, czasem runy nordyckie
 | twórca = [[User:Terrus38|Terrus]] (w 2021)
-|szyk zdania =SOV
+| szyk zdania =SOV
 | typologia u = SOV, język fleksyjny
 | conlanger1 = ''sbh.''
-}}{{sp}}
+| tekst = Allos hvèr an pruveiat pruvètha gamùvaiontè wùðol laigpùrvha. Ai me szaiauio ondovuksèa asenti datmetèiau, a ai pro aiso an ivawùvasè hvrùtaurètès kalloprohveriontè ùmagetè.
+}}
-'''Język starobornholmski''' - język z grupy południowej [[języki wiwaryjskie|rodziny wiwaryjskiej]], najstarsze stadium języka bornholmskiego jako takiego. Istniało od XI w. do mniej więcej połowy XVI w., od kiedy już raczej zaczyna się okres [[język średniobornholmski|średniobornholmski]] (trwający do mniej więcej schyłku XVIII stulecia).
+[[Kategoria:Bornholm]][[Kategoria:Wiwaryjszczyzna]]
+'''Język starobornholmski''' (sbh. ''Va Aplunð Szan'' /ˈvɐ ˈɐp.lunð ˈs̺ɐn/) - język z grupy południowej [[języki wiwaryjskie|rodziny wiwaryjskiej]], najstarsze stadium języka bornholmskiego jako takiego. Istniało od XI w. do mniej więcej połowy XVI w., od kiedy już raczej zaczyna się okres [[język średniobornholmski|średniobornholmski]] (trwający do mniej więcej schyłku XVIII stulecia).
 =Fonetyka=
@@ Linia 65: / Linia 67: @@
 |-
 ! Prawie otwarte
-|  || ɐ <a> ||
+| æ <ä>* || ɐ <a> ||
 |}
+* Wymowa /æ/ waha się: [æ~ɛ].
 ==Akcent==
 Akcent pada na pierwszą sylabę.
 ==Mutacje==
+[[Plik:Mutacje Starobornholmskie.jpeg |100px|right|thumb|Wykaz tego, jakie fonemy mutowały w jakie w st. bornholmskim.]]
-==Mutacje==
+Starobornholmski, jeszcze w stadium gdy był jedynie południowowiwaryjskim dialektem, prowadził mocne asymilacje na początku wyrazu, gdy poprzedni kończył się na "s" lub "n". Gdy końcówki nominatywne ''-un'', ''-as'', ''-os'', ''-es'' oraz ''-us'' wypadły, asymilacje te cały czas zostały jako fonemiczne. Tak oto powstały mutacje bornholmskie. Dźwięki mutują do innych, gdy przed nimi ostatni wyraz historycznie kończył się na '''s''' lub '''n'''. Słowa bez końcówki nominatywnej, np. spójnikach, przysłówkach, itd., gdy kończą się one, i kończyły na '''s''' lub '''n''', też powodują mutację nagłosowej spółgłoski następnego słowa. Gdy słowo po słowie powodującym mutacje zaczyna się na samogłoskę, do mutacji nie dochodzi.
-Starobornholmski, jeszcze w stadium gdy był jedynie południowowiwaryjskim dialektem, prowadził mocne asymilacje na początku wyrazu, gdy poprzedni kończył się na "s" lub "n". Gdy końcówki nominatywne ''-un'', ''-as, ''-os'', ''-es'' oraz ''-us'' wypadły, asymilacje te cały czas zostały jako fonemiczne. Tak oto powstały mutacje bornholmskie. Dźwięki mutują do innych, gdy przed nimi ostatni wyraz historycznie kończył się na ''s''' lub '''n'''. Słowa bez końcówki nominatywnej, np. spójnikach, przysłówkach, itd., gdy kończą się one, i kończyły na '''s''' lub '''n''', też powodują mutację nagłosowej spółgłoski następnego słowa. Gdy słowo po słowie powodującym mutacje zaczyna się na samogłoskę, do mutacji nie dochodzi.
 =Gramatyka=
@@ Linia 80: / Linia 81: @@
 ===Szyk zdania===
-Zachowano szyk SOV, układ ''rzeczownik'' ''przydawka''
+Zachowano szyk SOV, układ ''rzeczownik przydawka'', który nie był taki ścisły w prawiwaryjszczyznie, oraz układ końcogłowowy (''head final'')
 ===Czasowniki===
-Doszło do zmiany funkcji czasu zaprzyszłego - tego z praw. imiesłowem *asonc, który z resztą się zmieszał w formy czasowe. Czas zaprzyszły przeszedł w czas ''future perfect''. Czasy ciągłe są bardzi rzadko używane, najczęściej na południowym wschodzie wyspy i na Ertholmene.
+Doszło do zmiany funkcji czasu zaprzyszłego - tego z praw. imiesłowem *asonc, który z resztą się zmieszał w formy czasowe. Czas zaprzyszły przeszedł w czas ''future perfect''. Czasy ciągłe są bardzo rzadko używane, najczęściej na południowym wschodzie wyspy i na Ertholmene.
 ===Rzeczowniki===
-Starobornholmski odrzucił wołacz i ablatyw. Funkcję wołacza przejął mianownik, a ablatywu zgrubsza dopełniacz. Język również odrzucił końcówki nominatywne ''-un'', ''-as, ''-os'', ''-es'' oraz ''-us''.
+Starobornholmski odrzucił wołacz i ablatyw. Funkcję wołacza przejął mianownik, a ablatywu zgrubsza dopełniacz. Język również odrzucił końcówki nominatywne ''-un'', ''-as'', ''-os'', ''-es'' oraz ''-us''.
+[[Kategoria:Języki sztuczne]]