Przejdź do zawartości

Ski Guno: Różnice pomiędzy wersjami

Z Conlanger
← poprzednia edycja
WizualnieWikikod
a
m Wycofano edycje użytkownika 83.11.233.240 (dyskusja). Autor przywróconej wersji to MilyAMD.
 
Linia 1: Linia 1:
<center><big>IDIOCI NIE MAJĄ JAJ</big></center>
<!--{{język|
|kolor=#FFFF00
|kolor tabela=#F0F0F0
|nazwa=Guno
|nazwa własna=Guno ŀãxwaga
|alfabet=łaciński zmodyfikowany bądź hebrajski
|regiony=?
|kraje=nigdzie
|mówiący=?
|klasyfikacja=języki sztuczne
:język [[guno]]
|regulowany=autora
|symbol=gn, gun
}}-->
 
:prawdą jest denen w po miesiącnr 2006. 4. der Timpul tworzy deren sztuczny język jest "''guno ŀãxwaga''<nowiki>'</nowiki> ski Guno
:prawdą jest deren apriori deren den wzór od żaden des świat język czerpie denen i i ski Węgry ski Francja ski Anglia inspiruje język ski Guno
 
== i pisze wymawia ==
 
:prawdą der ski Guno den denen wzbogaconego mit dieviel 5. deren owy dodaje znak wzbogaca deren owy Łacina alfabet korzysta
::'''ã ŀ ơ ŭ ų'''
:prawdą den następujący litera usuwa
::'''h j q v y'''
:prawdą deren następujący jakiś deren owy Guno alfabet
::'''Aa Ãã Bb Cc Dd Ee Ff Gg Xx Ii Kk Ll Ŀŀ Mm Nn Oo Ơơ Pp Rr Ss Tt Uu Ŭŭ Ųų Ww Zz'''
:prawdą w ski Guno i dieviel 3. ywo 2. litera dieviel 1. ywo 3. litera
::'''xs xz xg xdg'''
 
:prawdą jak w ski Polska czyta den dieviel oprócz następujący dźwięk wszystek dźwięk czyta
{| class="wikitable" width="33%"
! litera
! ywo IPA wymawia
! i den owy ski Polska wymawia opisuje uwaga
|-
| Ãã
| /ã/
| lub jak w "b'''an'''k' "'''a'''<nowiki>'</nowiki> deren owy nos "'''a'''' jak w "ùrz'''ã'''d' deren owy ski Kaszub  "'''ã'''<nowiki>'</nowiki>
<!--|-
| Cc
| /ɣ/, /ʦ/
| Jak dźwięczne '''ch''' /ɣ/ na początku wyrazu, w środku i na końcu jak polskie '''c''' /ʦ/
|-
| Xx
| /x/
| Jak '''ch'''
|-
| Ii
| /i/, /j/
| Przed i po samogłoskach jak /j/
|-
| Ŀŀ
| /w/
| Jak polskie '''ł'''
|-
| Ơơ
| /o/
| Jak '''o''', lecz z bardziej zaokrąglonymi ustami
|-
| Ŭŭ
| /ɜ/
| Jak '''i''' w angielskiej wymowie słowa b'''i'''rd
|-
| Ųų
| /ũ/
| Jak nosowe u w wyrazie f'''un'''kcja
|-
| Xs xs
| /ʃ/
| Jak polskie '''sz'''
|-
| Xz xz
| /ʧ/
| Jak polskie '''cz'''
|-
| Xg xg
| /ʒ/
| Jak polskie '''ż'''
|-
| Xdg xdg
| /ʤ/
| Jak polskie '''dż'''-->
|}
 
 
<!--Samogłoskę nosową poprzedzającą inną samogłoskę wymawia się jak /w/, np. wyraz ''ãơwŀŭ'' (sieć) wymawia się identycznie jak ''ŀơwŀŭ'' (suwak).
 
W niektórych przypadkach występuje "'''ŀ''' nieme", szczególnie po samogłoskach nosowych, np. ''cųbrãŀ'' - /'ɣũbrã/.
 
Oprócz standardowej wymowy, jest jeszcze tzw. "wymowa artystyczna", stosowana podczas recytacji poezji, czytania świętych tekstów oraz przemawiania. Różnice występują w 5 dźwiękach (po lewej podano wariant w wymowie potocznej, po myślniku zaś wymowę artystyczną):
 
r - ʁ
ʃ - ʂ
ʧ - tʂ
ʒ - ʐ
ʤ - dʐ
 
 
[[Grafika:gunoh.JPG|320px|right|thumb|Przykład kaligrafii guńskiej - zapis wyrazu ''Xsãxŀŭxgxdgųxzơ'', zawierającego wszystkie znaki specjalne guno. Słowo tłumaczy sie jako "sprzączka".]]
 
===Akcent===
 
Akcent w języku guńskim jest ruchomy i może padać na dowolną sylabę. Istnieją jedynie dwie zasady akcentowania.
 
* Akcentuje się pierwszą w kolejności sylabę zawierającą samogłoskę nosową.
* Jeżeli w jakiejkolwiek końcówce występuje samogloska nosowa, powyższa reguła nie obowiązuje.
 
=== Alfabet hebrajski ===
 
Do zapisu języka guńskiego służy również alfabet hebrajski, jest jednak stosowany bardzo rzadko - jedynie do przekładu Biblii lub innych świętych tekstów, a także do oficjalnych dokumentów.
 
[[Grafika:xebraiiz.JPEG|300px|right|thumb|Zdanie '''"Sŭ pu xfa dta Bixŭf"''' (''"Któryś jest w niebie"'') zapisane alfabetem hebrajskim.]]
 
{| class="wikitable" width="20%"
! Znak alfabetu hebrajskiego
! Odpowiednik łaciński
|-
| א
| a
|-
| ַ
| ã
|-
| ב
| b
|-
| צץ
| c
|-
| ד
| d
|-
| ֵ
| e
|-
| פ
| f
|-
| ג
| g
|-
| ח
| x
|-
| ִ
| i
|-
| כך
| k
|-
| ל
| l
|-
| לי
| ŀ
|-
| מם
| m
|-
| נן
| n
|-
| וֹ
| o
|-
| ֻ
| ơ
|-
| פּףּ
| p
|-
| ר
| r
|-
| ש
| s
|-
| ת
| t
|-
| וּ
| u
|-
| ְ
| ŭ
|-
| ע
| ų
|-
| ו
| w
|-
| ז
| z
|-
|}
 
== Historia ==
 
=== Okres praguński ===
 
{{główny artykuł|Praguno}}
 
 
=== Okres etlapocki ===
 
{{główny artykuł|Język etlapocki}}
 
=== Okres wczesnoguński ===
 
Ledwo rozwinięte guno różniło się nieco od dzisiejszego.
 
* Istniały różnice leksykalne, np. gun. ''dta'' - wczesnogun. ''ơdta''
 
* Fonemy '''ʃ ʧ ʒ ʤ''' dopiero się rozwijały, a w wielu słowach po prostu ich nie było, np. ''xexs'' (dach) - wczesnogun. ''xesk''.
 
* Wczesnoguński różnił się w wielu kwestiach gramatycznych (np. budowa dopełniacza poprzez dodawanie kócówki -ze)
 
* W rękopisach zauważyć można charakterystyczną pisownię litery '''X''', zapisywanej jak '''J''' z pętelką, na wyższym poziomie. Czasami zdarza się, że w komputerowym zapisie jęz. wczesnoguńskiego dźwięk /x/ oddaje się przez '''J''', np. ''pŭja'' (miękki).
 
* Dwuznak '''xs''' wymawiano podwójnie (''szsz''); samogłoski w wyrazach jednosylabowych wymawiano podwójnie (''ier'' - /je:r/); dłuższa wymawiano również '''ŭ'''.
 
=== Guno dzisiejsze ===
 
[[Grafika:Gunskaflaga.PNG|320px|right|thumb|Flaga języka guno]]
Zdanie, które uznaje się za początek okresu współczesnego, uznaje się ''Fedwơ xfap Kai lã Sonia.'' - Oto są Kaj i Sonia. W języku guno nieustannie zachodzą przemiany - dziś przez literę '''ų''' oddaje się na przykład wyłącznie samogłoskę nosową, kiedyś fonem ten miał również postać /u:/, np. ''ųtuxgawų'' (żoną) - /ũtuʒa'vu:/.
 
== Gramatyka ==
 
=== Rzeczownik ===
 
Rzeczownika guńskiego nie rozróżnia się na rodzaje. Może występować w liczbie pojedynczej lub mnogiej, odmienia się przez przypadki, których w guno jest 5. Oto odmiana przykładowego rzeczownika - ''trawų'' - jabłko:
 
{| class="wikitable"
!
! Liczba pojedyncza
! Liczba mnoga
|-
| Mianownik
| trawų
| trawųr
|-
| Dopełniacz
| trawų'''tã'''
| trawųr'''tã'''
|-
| Celownik
| trawų'''ãx'''
| trawųr'''ãx'''
|-
| Biernik
| trawų'''dŭl'''
| trawųr'''ų'''
|-
| Narzędnik
| trawų'''xgawų'''
| trawųr'''xgawų'''
|}
 
=== Zaimki osobowe ===
 
W guno istnieje 6 zaimków osobowych. W ich odmianie przez przypadki występuje wiele nieregularności.
 
{| class="wikitable"
!
! ã - ''ja''
! pu - ''ty''
! u - ''on(a,o)''
! ųp - ''my''
! gơp - ''wy''
! nŭp - ''oni, one''
|-
| Mianownik
| ã
| pu
| u
| ųp
| gơp
| nŭp
|-
| Dopełniacz
| b'ã
| b'pu
| b'u
| b'ųp
| b'gơp
| b'nŭp
|-
| Celownik
| ãx
| pųx
| ųx
| ųpãx
| gơpãx
| nųx
|-
| Biernik
| ãdŭl
| pų
| ų
| ųpų
| gơpų
| nŭpų
|-
| Narzędnik
| ãxgawų
| puxgawų
| ųxgawų
| ųpųxgawų
| gơxgawų
| nŭxgawų
|}
 
 
=== Czasownik ===
 
Istnieje 5 czasów (teraźniejszy, 2 przeszłe, przyszły i zaprzeszły), nie rozróżnia się rodzajów, odmiana czasowników jest całkowicie regularna.
 
Odmiana czasownika "być" ('''xfa'''):
 
{| class="wikitable"
|- bgcolor=#ffff00
!
! Liczba pojedyncza
! Liczba mnoga
|- align="left" style="font-size: 90%;background:#ffffff;"
| &nbsp;1 osoba ||ã xfa|| align="center"| ųp xfa'''p'''
|- align="left" style="font-size: 90%;background:#ffffff;"
| &nbsp;2 osoba ||pu xfa|| align="center"| gơp xfa'''p'''
|- align="left" style="font-size: 90%;background:#ffffff;"
| &nbsp;3 osoba ||u xfa|| align="center"| nŭp xfa'''p'''
|}
 
Charakterystycznym zjawiskiem jest brak zwrotności czasownika - każdą czynność wyrażają dwa osobne czasowniki, np. ''pŭpra'' - karać i ''fãbơia'' - karać się. Nie ma też aspektu dokonanego i niedokonanego.
 
===Czasy===
====Czas teraźniejszy - ''Gilxdgų btizernã''====
 
Budowa tego czasu odbywa się na bardzo prostej zasadzie: dla liczby pojedynczej jako orzeczenie stosuje się bezokolicznik, bez zmian, natomiast dla liczby mnogiej - dodaje się końcówkę -p, np.
 
'''U ka.''' - On ma.
<br>'''Ųp ka<u>p</u>.''' - My mamy.
 
====Czas przeszły I - ''Ŀã pidŭrbiã gilxdgų uơ''====
 
Czas ten jest odpowiednikiem niemieckiego ''Imperfekt'' i angielskiego ''Past simple''. Stosowany jest w sytuacjach odnoszących się do przeszłości, gdy zdarzenie zakończyło się w przeszłości. Forma przeszła czasownika może być tu regularna lub nie.
 
=== Przymiotnik ===
 
Co ciekawe, w guno nie ma określonej końcówki przymiotnika. Jedyną wspólną końcówką jest '''-xziiaxzi''' występująca w przymiotnikach pochodzących od rzeczowników zakończonych na '''-ciơk'''. Należy pamiętać, że obecnie <u>każdy</u> przymiotnik podlega deklinacji. W fazie wczesnoguńskiej nie zawsze tak się działo.
 
==== Stopniowanie przymiotników ====
 
=== Przysłówek ===
==== Stopniowanie przysłówków ====
 
== Wpływy innych języków ==
 
Ilość zapożyczeń w guno jest bardzo niewielka. Dotyczą one najczęściej rzeczowników z końcówką -ciơk (-cja), np. ''informaciơk'' - informacja. Niektóre rzeczywiste słowa przeszły metamorfozę, np. łac. ''lingua'' ==> etl. ''linguaga'' ==> gun. ''ŀãxwaga'' - język.
 
== Odmiany języka ==
 
W guno można rozróżnić właściwie tylko dwie odmiany - potoczną i język literacki. Z oczywistych przyczyn nie istnieją dialekty guno. Forma potoczna różni się przede wszystkim budową zdania - często nadużywany jest przyimek ''dta'' - zastępuje on między innymi formę celownika. W mówionym guno używa się przeważnie pierwszej formy dopełniacza (b'). Nie używa się czasu zaprzeszłego, coraz częściej zapomina się także o czasie przeszłym II.
 
== Guno w conworldach ==
 
Guno gra ważną rolę w historii conworldu [[Merycja i Nescyria|Merycji i Nescyrii]]. Używane jako język handlu i międzynarodowej komunikacji już od tamtejszego średniowiecza, aż do dzisiaj pełni funkcje języka ''lingua franca''. Wg meryckiej historii, guno zostało wymyślone przez zukijską arystokrację do rozmów salonowych i spotkań towarzyskich.
 
== Zobacz też ==
 
* [[Pơlxsxzŭzna]]
 
== Linki ==
 
[http://www.gunolaxwaga.fora.pl Forum języka guno]
 
[http://conlanger.fora.pl/viewtopic.php?t=329 Posty o guno na Polskim Forum Językotwórców]
 
[http://gunolaxwaga.fora.pl/viewtopic.php?t=4 Podręcznik do nauki języka guńskiego '''Tơs ã kitơpa!''']
 
[http://home.unilang.org/wiki3/index.php/Guno Artykuł o guno na Unilang Wiki]
 
[http://home.unilang.org/main/forum/viewtopic.php?t=15567 Temat "Guno" na Unilang Forum]
 
[http://www.langmaker.com/db/Guno Artykuł o guno na langmaker.com]
 
[[des ski Guno słownik]]-->
 
{{:Guno/Inne języki}}
 
<!--{{Guńska rodzina językowa}}-->
 
[[Kategoria:Logiczny język]]
[[Kategoria:Artykuły w conlangach]]

Aktualna wersja na dzień 18:05, 13 lut 2011


prawdą jest denen w po miesiącnr 2006. 4. der Timpul tworzy deren sztuczny język jest "guno ŀãxwaga' ski Guno
prawdą jest deren apriori deren den wzór od żaden des świat język czerpie denen i i ski Węgry ski Francja ski Anglia inspiruje język ski Guno

i pisze wymawia

prawdą der ski Guno den denen wzbogaconego mit dieviel 5. deren owy dodaje znak wzbogaca deren owy Łacina alfabet korzysta
ã ŀ ơ ŭ ų
prawdą den następujący litera usuwa
h j q v y
prawdą deren następujący jakiś deren owy Guno alfabet
Aa Ãã Bb Cc Dd Ee Ff Gg Xx Ii Kk Ll Ŀŀ Mm Nn Oo Ơơ Pp Rr Ss Tt Uu Ŭŭ Ųų Ww Zz
prawdą w ski Guno i dieviel 3. ywo 2. litera dieviel 1. ywo 3. litera
xs xz xg xdg
prawdą jak w ski Polska czyta den dieviel oprócz następujący dźwięk wszystek dźwięk czyta
litera ywo IPA wymawia i den owy ski Polska wymawia opisuje uwaga
Ãã /ã/ lub jak w "bank' "a' deren owy nos "a' jak w "ùrzãd' deren owy ski Kaszub "ã'


Guno/Inne języki

Źródło: „https://jezykotw.webd.pl/w/index.php?title=Ski_Guno&oldid=3080”