Przejdź do zawartości

Keralijski: Różnice pomiędzy wersjami

Z Conlanger
← poprzednia edycjanastępna edycja →
WizualnieWikikod
mNie podano opisu zmian
mNie podano opisu zmian
Linia 88: Linia 88:
!
!
|{{IPA|u}}
|{{IPA|u}}
|{{IPA|uː}}<br /><tt>oo</tt>
|{{IPA|uː}}<br /><tt>ou</tt>
|-
|-
![[Samogłoski średnie|Średnie]]
![[Samogłoski średnie|Średnie]]
Linia 126: Linia 126:
* u → ʊ "u"
* u → ʊ "u"
* o → ɔ "o"
* o → ɔ "o"
* uː, oː → ou → oː "oo"
* uː, oː → ou → oː "ou"
* ɑ → ɒ "au"
* ɑ → ɒ "au"
* ɑː → aː "aa"
* ɑː → aː "aa"
Linia 243: Linia 243:
|'''Kk kk'''||X x||{{IPA|xː}}||{{IPA|x}}||{{IPA|hː}}
|'''Kk kk'''||X x||{{IPA|xː}}||{{IPA|x}}||{{IPA|hː}}
|-
|-
|'''Oo oo'''||Ū ū||{{IPA|ʊː}}||{{IPA|uː}}||{{IPA|oː}}
|'''Ou ou'''||Ū ū||{{IPA|ʊː}}||{{IPA|uː}}||{{IPA|oː}}
|-
|-
|'''Ss ss'''||S s||{{IPA|sː}}||{{IPA|s}}||{{IPA|sː}}
|'''Ss ss'''||S s||{{IPA|sː}}||{{IPA|s}}||{{IPA|sː}}
Linia 268: Linia 268:


====Przypadki====
====Przypadki====
* deklinacja I a - rzeczowniki zakończone samogłoskami ''aa'', ''au'', ''ii'', ''o'', ''oo'', ''u'', czasami ''e'', ''ei''.
* deklinacja I a - rzeczowniki zakończone samogłoskami ''aa'', ''au'', ''ii'', ''o'', ''ou'', ''u'', czasami ''e'', ''ei''.
* deklinacja I b - rzeczowniki zakończone samogłoskami ''e'', ''i'', spółgłoskami oraz przymiotniki.
* deklinacja I b - rzeczowniki zakończone samogłoskami ''e'', ''i'', spółgłoskami oraz przymiotniki.
* deklinacja II a - rzeczowniki zakończone samogłoskami ''a'', ''ei'', ''eu'', czasami ''aa''.
* deklinacja II a - rzeczowniki zakończone samogłoskami ''a'', ''ei'', ''eu'', czasami ''aa''.
Linia 287: Linia 287:
|-
|-
! Mianownik
! Mianownik
| - || -d|| ''różne'' || -ood || - || -d || ''różne'' || -eud
| - || -d|| ''różne'' || -oud || - || -d || ''różne'' || -eud
|-
|-
! Dopełniacz
! Dopełniacz
| -n || -doon || -e || -oon || -n || -deun || -e || -eun
| -n || -doun || -e || -oun || -n || -deun || -e || -eun
|-
|-
! Celownik
! Celownik
| -te || -doote || -et || -oote || -te || -deute || -et || -eute
| -te || -doute || -et || -oute || -te || -deute || -et || -eute
|-
|-
! Biernik
! Biernik
| -n || -d || -e || -ood || -n || -d || -e || -eud
| -n || -d || -e || -oud || -n || -d || -e || -eud
|-
|-
! Narzędnik
! Narzędnik
| -hin || -doohin || -in || -oohin || -hin || -deuhin || -in || -euhin
| -hin || -douhin || -in || -ouhin || -hin || -deuhin || -in || -euhin
|-
|-
! Inessyw
! Inessyw
| -ss || -dooss || -ess || -ooss || -ss || -deuss || -ess || -euss
| -ss || -douss || -ess || -ouss || -ss || -deuss || -ess || -euss
|-
|-
! Elatyw
! Elatyw
| -set || -dooset || -eset || -ooset || -set || -deuset || -eset || -euset
| -set || -douset || -eset || -ouset || -set || -deuset || -eset || -euset
|-
|-
! Illatyw
! Illatyw
| -hoon || -doohoon || -oon || -oohoon || -heun || -deuheun || -eun || -euheun
| -houn || -douhoun || -oun || -ouhoun || -heun || -deuheun || -eun || -euheun
|-
|-
! Adessyw
! Adessyw
| -lau || -doolau || -aul || -oolau || -la || -deula || -al || -eula
| -lau || -doulau || -aul || -oulau || -la || -deula || -al || -eula
|-
|-
! Ablatyw
! Ablatyw
| -lot || -doolot || -elot || -oolot || -leut || -deuleut || -eleut || -euleut
| -lot || -doulot || -elot || -oulot || -leut || -deuleut || -eleut || -euleut
|-
|-
! Allatyw
! Allatyw
| -le || -doole || -el || -ool || -le || -deule || -el || -eul
| -le || -doule || -el || -oul || -le || -deule || -el || -eul
|-
|-
! Translatyw
! Translatyw
| -sek || -doosek || -esek || -oosek || -sek || -deusek || -esek || -eusek
| -sek || -dousek || -esek || -ousek || -sek || -deusek || -esek || -eusek
|-
|-
! Abessyw
! Abessyw
| -tau || -dootau || -aut || -ootau || -ta || -deuta || -at || -euta
| -tau || -doutau || -aut || -outau || -ta || -deuta || -at || -euta
|-
|-
! Komitatyw
! Komitatyw
| -ne || -doone || -en || -oone || -ne || -eune || -en || -eune
| -ne || -doune || -en || -oune || -ne || -eune || -en || -eune
|-
|-
! Partytyw
! Partytyw
| -hau || -doohau || -au || -oohau || -ha || -deuha || -a || -euha
| -hau || -douhau || -au || -ouhau || -ha || -deuha || -a || -euha
|-
|-
! Prolatyw
! Prolatyw
| -se || -doose || -ess || -oose || -se || -deuse || -ess || -euse
| -se || -douse || -ess || -ouse || -se || -deuse || -ess || -euse
|}
|}


Linia 357: Linia 357:
|-
|-
!3.
!3.
|oo
|ou
|colspan=2|B
|colspan=2|B
|-
|-
!rowspan=3|l.mn.
!rowspan=3|l.mn.
!1.
!1.
|olemoo
|olemou
|A-moo
|A-mou
|A-meu
|A-meu
|-
|-
!2.
!2.
|oletoo
|oletou
|A-too
|A-tou
|A-teu
|A-teu
|-
|-
!3.
!3.
|oovau
|ouvau
|B-vau
|B-vau
|B-vai
|B-vai
|-
|-
!colspan=2|bezos.
!colspan=2|bezos.
|ootaan
|outaan
|colspan=2|A-taan
|colspan=2|A-taan
|-
|-
Linia 397: Linia 397:
!rowspan=3|l.mn.
!rowspan=3|l.mn.
!1.
!1.
|olimoo
|olimou
|B-moo
|B-mou
|B-meu
|B-meu
|-
|-
!2.
!2.
|olitoo
|olitou
|B-too
|B-tou
|B-teu
|B-teu
|-
|-
Linia 432: Linia 432:
!rowspan=3|l.mn.
!rowspan=3|l.mn.
!1.
!1.
|olimoo
|olimou
|B-simoo
|B-simou
|B-simeu
|B-simeu
|-
|-
!2.
!2.
|olitoo
|olitou
|B-sitoo
|B-sitou
|B-siteu
|B-siteu
|-
|-
Linia 470: Linia 470:
|-
|-
!Końcówka<br />czasownika
!Końcówka<br />czasownika
| -m|| -s|| -|| -meu<br />-moo|| -teu<br />-too|| -vai<br />-vau
| -m|| -s|| -|| -meu<br />-mou|| -teu<br />-tou|| -vai<br />-vau
|}
|}


Linia 487: Linia 487:
|-
|-
!miejsce
!miejsce
| ssi|| seil|| kuss|| kusskilau|| igapoolau
| ssi|| seil|| kuss|| kusskilau|| igapoulau
|-
|-
!pocz. drogi
!pocz. drogi
| -|| -|| kuset|| kusskilot|| igapoolot
| -|| -|| kuset|| kusskilot|| igapoulot
|-
|-
!celu drogi
!celu drogi
| -|| -|| koon|| kooku|| igapoole
| -|| -|| koun|| kouku|| igapoule
|-
|-
!czasu
!czasu

Wersja z 21:21, 21 gru 2010

Kärålinä këli
Kareulina keili
Utworzenie: Milya0 w 2009
Cel utworzenia: dla kąłeldu
Klasyfikacja: Języki uralskie
  • ugrofińskie
    • fińskie
      • bałtofińskie
W Jawii
Używany w (Jawia): Keralia, Nowa Keralia, Itazoria
Regiony (Jawia): Południowe dorzecze Woksyny (Republika Słowska)
Klasyfikacja: języki izolowane
Status urzędowy
Język mniejszości (Jawia): Gronland, Republika Słowska
Oficjalna regulacja: Biuro Regulacji i Ochrony Języka (siedziba w Kussami)
Kody
Conlanger–3 uwp.ker.mil
Lista conlangów

Język keralijski - aglutynacyjny język uralski używany w Keralii, Nowej Keralii i Itazorii.

Fonologia

Spółgłoski
Wargowe Przednio-
językowe 		Tylno-
językowe
Zwarte p t k
(b) d (g)
Afrykaty t͜s t͜ʃ
ch
d͜ʒ
ds
Szcze-
linowe 		(f) sː
ss 		ʃ
s 		xː
kk
ʋ z ʒ
zs
Nosowe m n
Inne l r j
Diagram przedstawiający samogłoski języka keralijskiego wewnątrz trapezoidu samogłoskowego.
Samogłoski
Przednie Tylne
krótkie długie dyftongi krótkie długie
Przymknięte i iː
ii 		u uː
ou
Średnie e
e 		eɪ
ei 		o̞
o
Otwarte æ
a 		äː
aa 		ɛɪ
ai 		ɑ
au eu

Przemiany fonetyczne

Średniowiecze

Pod koniec okresu średniowiecza przypada pierwsza przesuwka samogłoskowa. Również w tym czasie ukształtował się alfabet keralijski w formie podobnej do obecnej.

Samogłoski

Neutralne

  • i → ɪ "i"
  • iː → ei, iː "ii"
  • e → ɛ "e"
  • eː → ei

Przednie

  • y(ː) → øy → ei
  • ø(ː) → œ "eu"
  • æ → ɐ "a"
  • æː → ai, aː "aa"

Tylne

  • u → ʊ "u"
  • o → ɔ "o"
  • uː, oː → ou → oː "ou"
  • ɑ → ɒ "au"
  • ɑː → aː "aa"

Spółgłoski

  • ð → d
  • s, ts → (t)s(ː) "ss"
  • sʲ → s, ʃ "s"
  • ɣ → g, j
  • x → kx "kk"

Nowożytność i współczesność

W nowożytności zaszła druga keralijska przesuwka samogłoskowa. Pod koniec tego okresu zaczęły być widoczne wyraźne tendencje utworzenia alfabetu nowokeralijskiego, którego obecna wersja została zatwierdzona w 2001 roku. Jest on prawie w całości fonetyczny. Wyjątek stanowi kompromisowa[1] litera "å" na oznaczenie historycznego œ, a obecnego a, która została utworzona na wzór litery rodzkiej.

Obecnie nadal zachodzą zmiany, choć niewielkie. M.in. następuje przemieszczanie samogłosek ku przodowi i górze (w związku z tym zwężanie dyftongów ai ei do ɛɪ e̝ː), a także palatalizacja spółgłosek zadziąsłowych. Ponadto, w związku z napływem zapożyczeń, pojawiło się kilka nowych fonemów.

Samogłoski

Neutralne

  • ɛ → e

Przednie

  • øy → ey → ei → e̝ː "ë"
  • œ → ɶ → ä "å"
  • ɐ → æ → ɛ "ä"
  • ai → ɛi "ai"

Tylne

  • ou → oː → uː "ū"
  • ɔ → o
  • ɒ → a

Spółgłoski

  • s, ʃ → s̠ → ʃʲ "š"
  • sː → s
  • kx → xː → x
  • ʔ → h

Alfabet

Porównanie wymowy i pisowni j. keralijskiego w Keralii, Nowej Keralii i Itazorii

Alfabet Pisownia
nowokeralijska 		Wymowa
tradycyjna 		Wymowa
potoczna 		Wymowa
itazorska
A a Ä ä æ ɛ æ
B b B b b b b
C c K k k k g
D d D d d d dʱ
E e E e e e e̞
F f F f f f f
G g G g g k g
H h H h ʔ nieme h
I i I i i i i
J j J j j j j
K k K k k k k
L l L l l l l
M m M m m m m
N n N n n n n
O o O o ɔ o̞ o
P p P p p p p
R r R r rː r rː
S s Š š ʃ ʃʲ ʂ
T t T t t t t
U u U u u u u
V v V v ʋ ʋ ʋ
Z z Z z z z z
Dwuznaki
Alfabet Pisownia
nowokeralijska 		Wymowa
tradycyjna 		Wymowa
potoczna 		Wymowa
itazorska
Aa aa Ā ā ɑː äː ɑː
Ai ai Ai ai ɛɪ ɛj aɪ
Au au A a ɑ ä ɑ
Ch ch Tš tš t͜ʃ t͜ʃʲ ʈʂ
Ds ds Dzs dzs d͜ʒ d͜ʒʲ ɖʐ
Ei ei Ë ë ei ej eɥ
Eu eu Å å ɑ ä ɶ
Ii ii Ī ī iː i iː
Kk kk X x xː x hː
Ou ou Ū ū ʊː uː oː
Ss ss S s sː s sː
Ts ts C c t͜s t͜s tsː
Tt tt Tt tt tː t tt
Zs zs Zs zs ʒ ʒʲ ʐ


Uwagi

  1. Litery oznaczone kursywą są używane prawie wyłącznie w wyrazach obcych i nazwach geograficznych.
  2. Wymowa itazorska powoli wychodzi z użycia.
  3. W Keralii i Itazorii obowiązuje pisownia tradycyjna.
  4. W 2001 oficjalnie wprowadzono stosowaną od lat 80. XX wieku pisownię nowokeralijską jako obowiązującą dla języka keralijskiego w Nowej Keralii.

Gramatyka

Deklinacja

Język keralijski ma dwa główne paradygmaty odmiany (pozostałość po harmonii samogłoskowej). Większość końcówek ma także wersje zaczynające się samogłoską, używane w wypadku zbitek spółgłoskowych.

W języku keralijskim zachodzi palatalizacja t, d, k, g do s, z, j przed "i". Ma to miejsce np. w ved- - woda (M. vezi, D. vede).

Przypadki

  • deklinacja I a - rzeczowniki zakończone samogłoskami aa, au, ii, o, ou, u, czasami e, ei.
  • deklinacja I b - rzeczowniki zakończone samogłoskami e, i, spółgłoskami oraz przymiotniki.
  • deklinacja II a - rzeczowniki zakończone samogłoskami a, ei, eu, czasami aa.
  • deklinacja II b - rzeczowniki zakończone spółgłoskami, mające a, ei, eu oraz przymiotniki.

Ponadto przymiotniki należą do odmiany a, jeśli pełnią funkcję rzeczowników (substantywizowane przymiotniki).

Przypadek Deklinacje
I a I b II a II b
l. poj. l. mn. l. poj. l. mn. l. poj. l. mn. l. poj. l. mn.
Mianownik - -d różne -oud - -d różne -eud
Dopełniacz -n -doun -e -oun -n -deun -e -eun
Celownik -te -doute -et -oute -te -deute -et -eute
Biernik -n -d -e -oud -n -d -e -eud
Narzędnik -hin -douhin -in -ouhin -hin -deuhin -in -euhin
Inessyw -ss -douss -ess -ouss -ss -deuss -ess -euss
Elatyw -set -douset -eset -ouset -set -deuset -eset -euset
Illatyw -houn -douhoun -oun -ouhoun -heun -deuheun -eun -euheun
Adessyw -lau -doulau -aul -oulau -la -deula -al -eula
Ablatyw -lot -doulot -elot -oulot -leut -deuleut -eleut -euleut
Allatyw -le -doule -el -oul -le -deule -el -eul
Translatyw -sek -dousek -esek -ousek -sek -deusek -esek -eusek
Abessyw -tau -doutau -aut -outau -ta -deuta -at -euta
Komitatyw -ne -doune -en -oune -ne -eune -en -eune
Partytyw -hau -douhau -au -ouhau -ha -deuha -a -euha
Prolatyw -se -douse -ess -ouse -se -deuse -ess -euse

Czasowniki

Koniugacja

Czasowniki regularne mają dwa tematy (oznaczane A i B), różniące się zazwyczaj ostatnią samogłoską. Nie ma bezokolicznika, formą słownikową są często tematy lub 1. i 3. os. l. pojedynczej. Istnieją dwa paradygmaty, tak jak w deklinacji, różniące się szczątkową harmonią samogłoskową.

Os. być odm. I odm. II
czas teraźniejszy
l.poj. 1. olem A-m
2. oles A-s
3. ou B
l.mn. 1. olemou A-mou A-meu
2. oletou A-tou A-teu
3. ouvau B-vau B-vai
bezos. outaan A-taan
czas przeszły
l.poj. 1. olim B-m
2. olis B-s
3. oli A-hi
l.mn. 1. olimou B-mou B-meu
2. olitou B-tou B-teu
3. olivau A-hivau A-hivai
bezos. oltiin A-tiin
tryb warunkowy
l.poj. 1. olim B-sim
2. olis B-sis
3. oli A-hisi
l.mn. 1. olimou B-simou B-simeu
2. olitou B-sitou B-siteu
3. olivau A-hisivau A-hisivai
bezos. oltauhisin A-tauhisin A-tahisin

Czasowniki modalne

Czasowniki modalne przyjmują tę samą osobę, co drugi czasownik. W przypadku, gdy modalność łączy się z rzeczywistą czynnością (np. Mogę mówić (i mówię).), wówczas używa się konstrukcji typu Mogę mówię. W przeciwnym wypadku używa się trybu warunkowego (Mógłbym mówiłbym.)

Zaimki

ja ty on/ona/ono my wy oni/one
Mianownik mina sina an mi si ai
Rdzeń mu- su- an- mei- sei- ai-
Sufiks
dzierżawczy 		-mi -si -(n)a -mme -tse -(n)a
Końcówka
czasownika 		-m -s - -meu
-mou		 -teu
-tou		 -vai
-vau
wskazujące dalsze pytające nieokreśl. uogóln.
osoba seid ne keid keiku jeuk
rzecz seima seu mid miku mikaan
przymiot se ne meiless keiku jeukeina
miejsce ssi seil kuss kusskilau igapoulau
pocz. drogi - - kuset kusskilot igapoulot
celu drogi - - koun kouku igapoule
czasu neid ssiss meilal kunaku alati
sposobu seik - keidas keidaku -

Przypisy

  1. ↑ Planowano również literę "ü" dla øy → ei i "ē" dla æː → aː. Pierwotnie "å" miała mieć formę "ö", a "ä" - "ê".

Zobacz też

Źródło: „https://jezykotw.webd.pl/w/index.php?title=Keralijski&oldid=2180”