Albärt Kvumores

Albärt Kvumores Portret z 1760 r. Pełne imię i nazwisko: Albärt Kurvrich Kvumores Data i miejsce urodzenia: 18.07.1713 r., Chumelltar (duń. Hasle), Dania Data i miejsce śmierci: 3.01.1769 r., Feisesvum (duń. Nexø), Dania Dziedzina sztuki: Literatura piękna Najbardziej znane dzieła Z Mierzeswumu, Wielkanoc, Kochaj mnie Wykształcenie: Uniwersytet Kopenhaski Albärt Kurvrich Kvumores /'al.bɛɾt 'kʉɾv.ɾiχ 'kvʉ.mo.res/ (ur. 18.07.1713. w Chumelltar (duń. Hasle), zm. 3.01.1769. w Feisesvum (duń. Nexø)) - bornholmski poeta, krzewiciel kultury bornholmskiej, autor tekstu hymnu bornholmskiego. Życiorys Młodość 4-letni Albärt Kvumores, obraz malowany na podst. wspomnień oraz domowych szkiców, 1743. Albärt Kurvrich Kvumores urodził się 18 lipca 1713 roku w rodzinnym domu jako piąty z sześciorga dzieci Adeli i Unveia Kvumoresów. Był jednym z trójki dzieci, które dożyły życia dorosłego. Kvumoresowie nie byli bardzo bogatą rodziną, jednak żyli na poziomie. Albärt został ochrzczony niedzieli 3 września 1713 r. Chodził do szkoły w Arojin, położonym ok. 10 km od rodzinnego Chumelltaru. Albärt był od małego zainteresowany literaturą. W 1728 matka przyszłego pisarza, Adela Kvumores, zachorowała najprawdopodobniej na raka, zaledwie kilka miesięcy później zmarła, co odbiło się na przyszłym poecie, bo to właśnie po śmierci matki zaczął pisać. Z początku powiastki o jego uczuciach, ale później zmienił rodzaj literacki na lirykę. Ten artykuł to fikcja. Artysta, o którym tutaj mowa, jak i otoczka, są fikcyjne, choć artykuł może wplątywać elementy prawdziwe. W 1732 wypłynął do Kopenhagi na studia humanistyczne na Uniwersytecie Kopenhaskim, gdzie poznał miłość swojego życia, Dunkę Kirsten Olsen. W 1738 Kvumores wrócił na rok do rodzinnego Chumelltar, i właśnie wtedy zmarł jego ojciec. Właśnie wtedy, podczas tego pobytu, gdy żył w rozłące z ukochaną Kristen, napisał znany wiersz Kochaj mnie. Emigracja Córka Albärta i Kristen - Neisaves (1743). W 1739 razem z narzeczoną Kristen wyemigrowali do Budapesztu, gdzie żyli 2 lata, tam też wzięli ślub. To w Budapeszcie, w Wielkanoc 1740 r. na świat przyszła pierwsza córka małżeństwa, Neisaves. Zainspirowany tamtejszym dniem, Kvumores napisał kolejny znany wiersz "Wielkanoc". Od 1741 do 1744 roku rodzina żyła w Rzeczypospolitej Obojga Narodów, na Oliwie, później w Pucku. Tam urodziła im się dwójka dzieci, Jon i Adela, nazwana po matce poety. Na polskim Pomorzu Albärt Kvumores napisał wiele wierszy opisujących tamtejsze życie i przyrodę, która go zachwycała. Tam też powstał tekst późniejszego hymnu Bornholmu Z Mierzeswumu, w końcu legendarny Mierzeswum leżał na Pomorzu (tylko że bardziej na zachód). Powrót na Bornholm Jesienią 1844 rodzina Kvumoresów wróciła na Bornholm, do Feisesvum, i tam też poeta z żoną mieszkali do końca swoich żyć. Kristen, wysoko wykształcona matematyczka, została nauczycielką w miejscowej szkole, podobno była ona najlepszą nauczycielką na całej wyspie. Nauczyła się od męża j. bornholmskiego, więc rozumiała i mogła rozmawiać rownież z uczniami nie znającymi dobrze duńskiego. Albärt w domu nauczał j. bornholmskiego, prowadził szkółkę. Ponadto dorywczo pracował jako rybak, co też inspirowało go do tworzenia wierszy. Albärt od dziecka był wierzącym katolikiem, jednak właśnie po powrocie z emigracji spobożniał i się bardziej uduchowił. Opowiadał ludziom, dlaczego katolicyzm jest lepszy od luteranizmu - nawracał miejscowych protestantów. W niedziele spędzał w kościele po kilka godzin. Zaczął rozdawać różne rzeczy, pieniądze uboższym, chociaż nie oddawał tak wiele, jak średniowieczni asceci. Oddawał tę nadwyżkę, która sprawiała, że był bogaty, by nie był bogaty a był zwykłym człowiekiem. Twórczość z ostatnich 15 lat jego życia nabrała bardzo religijnego wydźwięku, pisał również pieśni kościelne. Ostatnie lata życia Około 1757 roku Albärt przestał pracować jako rybak, a w 1763 roku zamknął szkółkę, z powodu stanu zdrowia, albowiem rok wcześniej zachorował na raka, prawdopodobnie było to uwarunkowane genetycznie, skoro jego matka również zmarła prawdopodobnie na tę chorobę. W ostatnich latach życia był bardzo słaby, nawet pod sam koniec nie wstawał z łóżka. Zmarł we swoim domu, namaszczony, wyspowiadany, po przyjętej Komunii Św. około 11:00, 3 stycznia 1769 r. Twórczość Albärt Kvumores napisał w sumie ok. 900 utworów, z czego ok. 890 należy do liryki. Do dzisiejszych czasów przetrwało ok. 800 utworów. Wiersze Najbardziej znanymi utworami są Kochaj mnie (ok. 1735), Wielkanoc (1740), Z Mierzeswumu (1743) oraz Sonet o ludziach i świecie (1762), chociaż popularność zdobyły również takie wiersze jak Płytko (1742), Konie jadą (1758), Lód (1753), Franciszek (1759), Wrota piekieł (1765), czy też Włodku mój (1749). Hymn Bornholmu Działalność kulturowo-etnologiczna Kvumores w wielu utworach poruszał tematy Księstwa Bornholmskiego i wiwaryjskiego Bornholmu. Warto dodać, że znaczna większość jego twórczości była tworzona w j. bornholmskim. Albärt badał kulturę i historię wiwaryjską, zbierał od miejscowych ludzi opowieści, historie, przyśpiewki, pieśni ludowe oraz powiedzenia. Spisał je w swoich "Tomach Bornholmskich". Poeta również badał kaszubską kulturę i język, ale na mniejszą skalę. Ciekawostki Albärt Kvumores znał 6 języków - bornholmski, duński, francuski, oraz w mniejszym, lecz komunikatywnym stopniu kaszubski oraz węgierski. Uczył się także łaciny. Albärt Kvumores jest powszechnie na Bornholmie szanowany w podobnym stopniu, co Adam Mickiewicz w Polsce. Albärt Kvumores rzekomo na Oliwie porozumiewał się z Niemcami i Holendrami po duńsku. Albärt Kvumores nie lubił mieszkać w Kopenhadze podczas studiów z powodów historycznych. W 1660 podpisano tam pokój, który ostatecznie rozstrzygnął kwestię podległości Bornholmu Królestwu Duńskiemu. Przypisy