|
Znacznik: Usunięcie całej zawartości strony |
| Linia 1: |
Linia 1: |
| {{Język
| |
| |kolor=#ffb200
| |
| |nazwa=język starobornholmski
| |
| |nazwa własna=Va Aplunð Szan
| |
| |klasyfikacja=Wiwaryjskie
| |
| * praindoeuropejski (†)
| |
| ** [[język prawiwaryjski|prawiwaryjski]] (†)
| |
| *** grupa południowowiwaryjska
| |
| **** '''starobornholmski''' (†)
| |
|
| |
|
| |państwa= [[Księstwo Bornholmskie (1000-1656)|Księstwo Bornholmskie]]
| |
| |alfabet= łacinka, czasem runy nordyckie
| |
| | twórca = [[User:Terrus38|Terrus]] (w 2021)
| |
| | szyk zdania =SOV
| |
| | typologia u = SOV, język fleksyjny
| |
| | conlanger1 = ''sbh.''
| |
| | tekst = Allos hvèr an pruveiat pruvètha gamùvaiontè wùðol laigpùrvha. Ai me szaiauio ondovuksèa asenti datmetèiau, a ai pro aiso an ivawùvasè hvrùtaurètès kalloprohveriontè ùmagetè.
| |
| }}
| |
|
| |
| [[Kategoria:Bornholm]][[Kategoria:Wiwaryjszczyzna]]
| |
| '''Język starobornholmski''' (sbh. ''Va Aplunð Szan'' /ˈvɐ ˈɐp.lunð ˈs̺ɐn/) - język z grupy południowej [[języki wiwaryjskie|rodziny wiwaryjskiej]], najstarsze stadium języka bornholmskiego jako takiego. Istniało od XI w. do mniej więcej połowy XVI w., od kiedy już raczej zaczyna się okres [[język średniobornholmski|średniobornholmski]] (trwający do mniej więcej schyłku XVIII stulecia).
| |
|
| |
| =Fonetyka=
| |
| Fonologia ma trochę innowacji względem prawiwaryjskiej, jednak nie jest jakaś bardzo od niej inna.
| |
|
| |
| ==Spółgłoski==
| |
| {| class="wikitable collapsible"
| |
| ! !! Dwuwargowe !! Wargowo-zębowe !! Zębowe !! Laminalne !! Apikalne !! Retrofleksyjne !! Palatalne !! Welarne
| |
| |-
| |
| ! Nosowe
| |
| | m || || || n || || || || ŋ <ng>
| |
| |-
| |
| ! Zwarte
| |
| | p b || || || || t d || || c <kj> || k g
| |
| |-
| |
| ! Afrykaty
| |
| | || p͡f <pf> b͡v <bv> || || || || || ||
| |
| |-
| |
| ! Frykatywne
| |
| | ɸ <hf> β <hv> || f v || ð || s || s̺ <sz> || ʐ <ƶ> || || x <ch>
| |
| |-
| |
| ! Aproksymanty
| |
| | || || || || || || j <і> || w
| |
| |-
| |
| ! Drżące
| |
| | || || || r* || || || ||
| |
| |-
| |
| ! Lateralne
| |
| | || || || ɬ <ll> || l || || ||
| |
| |}
| |
| + prawiwaryjskie *ʍ po spółgłosce daje jej przydech, romanizowany literką "h" - "daunha" /dɐu̯nʰɐ/
| |
|
| |
| *wymowa /r/ wahała się: [ɾ~r~ʀ]
| |
| ==Samogłoski==
| |
| {| class="wikitable collapsible"
| |
| ! !! Przednie !! Centralne !! Tylne
| |
| |-
| |
| ! Przymknięte
| |
| | i || ʉ <ù> || u
| |
| |-
| |
| ! Półprzymknięte
| |
| | e || || o
| |
| |-
| |
| ! Średnie podwyższone
| |
| | || ə̝ <è> ||
| |
| |-
| |
| ! Prawie otwarte
| |
| | æ <ä>* || ɐ <a> ||
| |
| |}
| |
| * Wymowa /æ/ waha się: [æ~ɛ].
| |
| ==Akcent==
| |
| Akcent pada na pierwszą sylabę.
| |
|
| |
| ==Mutacje==
| |
| [[Plik:Mutacje Starobornholmskie.jpeg |100px|right|thumb|Wykaz tego, jakie fonemy mutowały w jakie w st. bornholmskim.]]
| |
| Starobornholmski, jeszcze w stadium gdy był jedynie południowowiwaryjskim dialektem, prowadził mocne asymilacje na początku wyrazu, gdy poprzedni kończył się na "s" lub "n". Gdy końcówki nominatywne ''-un'', ''-as'', ''-os'', ''-es'' oraz ''-us'' wypadły, asymilacje te cały czas zostały jako fonemiczne. Tak oto powstały mutacje bornholmskie. Dźwięki mutują do innych, gdy przed nimi ostatni wyraz historycznie kończył się na '''s''' lub '''n'''. Słowa bez końcówki nominatywnej, np. spójnikach, przysłówkach, itd., gdy kończą się one, i kończyły na '''s''' lub '''n''', też powodują mutację nagłosowej spółgłoski następnego słowa. Gdy słowo po słowie powodującym mutacje zaczyna się na samogłoskę, do mutacji nie dochodzi.
| |
|
| |
| =Gramatyka=
| |
| Gramatyka jest dość konserwatywna względem prawiwaryjskiej.
| |
|
| |
| ===Szyk zdania===
| |
| Zachowano szyk SOV, układ ''rzeczownik'' ''przydawka'' oraz ''czasownik'' ''dopełnienie''
| |
| ===Czasowniki===
| |
| Doszło do zmiany funkcji czasu zaprzyszłego - tego z praw. imiesłowem *asonc, który z resztą się zmieszał w formy czasowe. Czas zaprzyszły przeszedł w czas ''future perfect''. Czasy ciągłe są bardzo rzadko używane, najczęściej na południowym wschodzie wyspy i na Ertholmene.
| |
| ===Rzeczowniki===
| |
| Starobornholmski odrzucił wołacz i ablatyw. Funkcję wołacza przejął mianownik, a ablatywu zgrubsza dopełniacz. Język również odrzucił końcówki nominatywne ''-un'', ''-as'', ''-os'', ''-es'' oraz ''-us''.
| |
| [[Kategoria:Języki sztuczne]]
| |
