Językotwórstwo
Językotwórstwo (powszechnie stosowany anglicyzm: conlanging, od constructed language + ing), tworzenie języków, także glossopoeia[1] - zjawisko polegające na świadomym konstruowaniu nowych języków przez osobę lub grupę ludzi.
W czasach współczesnych języki tworzy się przede wszystkim jako hobby, rodzaj pasji, która osobom zajmującym się tym daje dziką satysfakcję. Często tworzy się systemy mowy na potrzeby fantazji (w sztuce: nowe światy, ludy); tworzy się czasem języki podobne do naturalnych, ale które ewoluowały pod wpływem innych czynników niż to było ze znanej nam historii ich rozwoju; a największy w świecie rozgłos zjawisku przyniosły języki tworzone w celu usprawnienia komunikacji międzyludzkiej, na przykład esperanto czy interlingua[2]. Można również tworzyć języki sztuczne bez wyraźnego powodu, z pasji.
Są języki sztuczne, które "zdziczały" (nabrały cech języka naturalnego). Znany jest przykład języka sztucznego, demin, który powstał u jednego z pierwotnych ludów Australii w zamierzchłej przeszłości do celów rytualnych i prawdopodobnie przetrwał wiele pokoleń, stając się półnaturalnym, znane są też osoby, których pierwszym językiem jest esperanto.
Nazewnictwo i podział conlangów
Nazewnictwo językotwórstwa od dawna nastręcza polskiej społeczności pewien problem. Sam rzeczownik, "językotwórstwo", istnieje, ale jest długi i niewygodny, przez co zamiast niego często używa się anglicyzmu "conlanging". Czasownika zaś i rzeczownika-tworu de facto nie ma: mówi się "tworzenie języków" lub "conlanging" oraz "język sztuczny" lub "conlang". Inne opcje na razie się nie przyjęły, choć propozycje nadal są mile widziane.
Podział conlangów
Języki sztuczne można dzielić przeróżnie, jednak w można podzielić je w następujący sposób, ze względu na cel stworzenia:
- brak nazwy
- artlangi - języki artystyczne, stworzone na potrzeby fikcji (aby posługiwał się nim dany lud); duży rozgłos zyskały języki z twórczości Johna R. R. Tolkiena takie jak sindarin czy quenya, a także ostatnio z filmu Avatar język na'vi; z polskiej społeczności przykładem jest ahtialański
- naturalistyczne - języki pochodzące od języków naturalnych
- auxlangi - międzynarodowe języki pomocnicze, takie jak esperanto czy interlingua.
Występuje też podział ze względu na budowę:
- naturalistyczne - oparty na języku naturalnym
- aprioryczne - tworzone we wszystkich aspektach języka od nowa, od zera, niepodobny do innego
- mery - słowo spotykane wyłącznie w polskiej społeczności i niezbyt często używane; oznacza język jednej kategorii, na który wpłynął język drugiej kategorii, na przykład gdyby język a priori znalazł się pod wpływem języka naturalnego, co tworzy mieszankę[4]
Przypisy
- ↑ Termin "glossopoeia" jest głównie używany w społeczności anglojęzycznej, w polskiej raczej rzadko.
- ↑ Chociaż idea tworzenia auxlangów jest raczej kontrowersyjna.
- ↑ Zdecydowanie rzadsze są conlangi oparte na innych conlangach; przykład
- ↑ Termin głównie używany przez Canisa i Dynozaura, czasami przez innych.