Język duźlejbski

Język duźlejbski Izýk Duzlëblijščí,
Sposoby zapisu:	łaciński, cyrylica
Typologia:	analityczno-fleksyjny SOV
Faktycznie
Utworzenie:	Henryk Pruthenia w 2012
W ?
Używany w :	Duźlebia
Klasyfikacja:	J. słowiańśkie wschodniosłowiańskie peryferyjne duźlejbski
Lista conlangów

Przeczytaj też podręcznik tego języka.

Zobacz też słownik tego języka.

Język duźlejbski, alternatywnie też: duźlebski (duźl. zýk duzlëblijščí) - język a posteriori wywodzący się za pomocą regularnych procesów fonetycznych z języka prasłowiańskiego. Język został zaadaptowany też dla projektu Celtosławii, gdzie jest używany w Duźlebii, na obszarze pomiędzy Karpatami, Morzem Czarnym, a ujściem Dunaju.

Rozwój z prasłowiańszczyzny

• i (w pozycji akcentowanej) > 'aj (gdy w wygłosie > ě(j)ь~'a(j)ь )
• i (w pozycji nieakcentowanej) > ь
• ę > į > i
• akcent zachowany
• ą > ų
• TorT, TolT > TъroT, TъloT
• TerT, TelT > TiroT, TiloT
• orT, olT > rъT, lъT
• kv', gv', xv' > cv', dzv', sv'
• tl, dl > sl, zl
• tj, dj > š, ž
• brak v– przed „y”
• l, l´, r, r´ > ъ, ь, ъr, ir
• ě > ьj
• šč, št' > šš
• dz > ž
• žd' > žž
• odpadnięcie jerów w wygłosie (za wyjątkiem biernika, gdzie się zachował)
• wydłużenie zastępcze
• u męskich żywotnych bierniki wszystkich liczb są tożsame z dopełniaczem.
• c', š', ž', č' > c, š, ž, č
• g > ɣ
• t', d' > c', dz'
• a:, o: > [o] /å/
• ų: > ų «drugie»
• o, y, u (przed akcentowaną) > ə
• czwarta palatalizacja
• k' > č'
• ɣ' > ž'
• e: > ö:
• vj, pj, bj, mj > vl, pl, bl, ml

Zapis

Cyrylica

Alfabet duźlejbski

Аа	А̊а̊	Бб	Вв	Гг	Дд
[a]	[o:], [a:]	[b]	[v]	[ɣ], [g]	[d], [d͡zʲ]
Єє	Є̊є̊	Жж	Җҗ	Зз	Ии
[e]	[œ:], [e:]	[ʐ]	[ʐ:]	[z]	[i]
И̊и̊	Іі	Кк	Лл	Мм	Нн
[i:]	[j]	[k]	[l]	[m]	[n]
Оо	О̊о̊	Пп	Рр	Сс	Тт
[ɔ], [ə]	[ɔ:]	[p]	[r]	[s]	[t], [t͡sʲ]
Уу	У̊у̊	Хх	Цц	Чч	Шш
[u], [ə]	[u:]	[x]	[t͡s]	[t͡ʂ]	[ʂ]
Щщ	Ъъ	Ꙑꙑ	Ꙑ̊ꙑ̊	Ьь	Ѣѣ
[ʂ:]	[ʊ̆]~[ɔ̆]	[ɨ], [ə]	[ɨ:]	[ɪ̆]~[ɛ̆]	[ɪ̆j]~[ɛ̆j]
Юю	Ю̊ю̊	Ꙗꙗ	Ꙗ̊ꙗ̊	Ѥѥ	Ѥ̊ѥ̊
[ju], [ʲu] [jə], [ʲə]	[ju:], [ʲu:]	[ja], [ʲa]	[jo:], [ʲo:], [ja:], [ʲa:]	[je]	[jœ:], [je:]
Ѫѫ	Ѫ̊ѫ̊	Яя	Я̊я̊	Ѭѭ	Ѭ̊ѭ̊
[ũ]	[ɨ̃]	[ji]	[ji:]	[jũ], [ʲũ]	[jɨ̃], [ʲɨ̃]
Ѵѵ
[v]

Uwagi

Znak а̊

Znak а̊ używany jest dla zapisywania rodzimych słów oraz starych zapożyczeń z długą samogłoską [o:], jak i dla późniejszych zapożyczeń, gdzie oznacza długą samogłoskę [a:]

Znak є̊

Znak є̊ używany jest dla zapisywania rodzimych słów oraz starych zapożyczeń z długą samogłoską [œ:], jak i dla późniejszych zapożyczeń, gdzie oznacza długą samogłoskę [e:]

Znaki ѫ oraz ѫ̊

Znak ѫ jest używany na piśmie dla zapisu dźwięków [ũ] oraz [ɨ̃], a znak ѫ̊ jest używany jedynie jako pomoc osobom uczącym się.

Znak ѵ

Iżyca jest używana dla oddania dźwięku [v] w greckich, a także łacińskich, zapożyczeniach.

Miękkość

Miękkość zaznacza się na dwa różne sposoby:

• samogłoskami jotowanymi - przed samogłoskami;
• komorą - w wygłosie oraz przed spółgłoską, o ile to potrzebne;
• miękkość jest domyślna przed "є" oraz "є̊".

Znaki diakrytyczne

Występują następujące znaki diakrytyczne:

• kółko, które oznacza długość,
• kamora, która oznacza palatalizację; występuje z następującymi znakami: б̑, в̑, г̑, д̑, ж̑, з̑, к̑, л̑, м̑, н̑, п̑, р̑, с̑, т̑, ч̑
• kreska, która używana jest w celu rozróżnienia wymowy par а̊ : а̩̊ ([o:] : [a:]) oraz є̊ : є̩̊ ([œ:] : [e:]).

Interpunkcja

Używa się znaków greckiej interpunkcji oraz znaku titła.

Łacinka

Aa	*Áá	Åå	Bb	Cc	Čč	Dd	Ee	*Éé	Ëë
[a]	[a:]	[o:]	[b]	[ts]	[tʂ]	[d]	[e]	[e]	[ɪ̆]
Gg	Hh	Ii	Íí	Jj	Kk	Ll	Mm	Nn	Oo
[ɣ]	[x]	[i]	[i:]	[j], [ʲ]	[k]	l], [ɫ]	[m]	[n]	[ɔ]
*Óó	Öö	Pp	Rr	Ss	Šš	Ŝŝ	Tt	Uu	Úú
[ɔ:]	[œ:]	[p]	[r]	[s]	[ʂ]	[ʂ:]	[t]	[u]	[u:]
Ųų	Üü	Vv	Yy	Ýý	Əə	Zz	Žž	Ẑẑ
[ũ], [ɨ̃]**	[ʊ̆]	[v]	[ɨ]	[ɨ:]	[ə]	[z]	[ʐ]	[ʐ:]

Uwagi Litery oznaczone gwiazdą występują tylko w zapożyczeniach. Druga wymowa «ų», to tzw. ų pochylone, pochodzące od długiego ų. Wymawiane jak /y/ nosowe. Nie jest zaznaczane na piśmie. Wyrazy, w których używa się znaków Ə, ə, można zapisywać też w sposób etymologiczny.

Dźwięki

Samogłoski

• i iː ɨ ɨː ɨ̃ u uː ũ
• ɪ̆ ʊ̆
• e eː oː
• ə
• œː ɔ ɔː
• a aː

Spółgłoski

• m n
• mʲ nʲ
• p b t d k ɡ
• pʲ bʲ
• v s z ʂ ʐ ʂː ʐː x ɣ
• vʲ sʲ zʲ ʂʲ ʐʲ ʂːʲ ʐːʲ xʲ
• ts tʂ
• tsʲ dzʲ tʂʲ

Gramatyka

Czasownik

Czas Teraźniejszy

Koniugacja Iа
Osoba	Sg	Du	Pl
1.	нєсѫ́	нєсє́вѣ	нєсє̊́м
2.	нєсє̊́ш	нєсє́та	нєсє́тє
3.	нєсє̊́т̑	нєсє́тє	нєсѫ̊т̑

Koniugacja Ib
Osoba	Sg	Du	Pl
1.	мъ́я	мъ́євѣ	мъ́є̊м
2.	мъ́є̊ш	мъ́єта	мъ́єтє
3.	мъ́є̊т̑	мъ́єтє	мъ́я̊т̑

Koniugacja Ic
Osoba	Sg	Du	Pl
1.	пьшы́	пь́шєвѣ	пь́шє̊м
2.	пь́шє̊ш	пь́шєта	пь́шєтє
3.	пь́шє̊т̑	пь́шєтє	пьшꙑ̊́т̑

Koniugacja IIa
Osoba	Sg	Du	Pl
1.	хвали́	хвалꙗ́івѣ	хвалꙗ̊́ім
2.	хвалꙗ̊́іш	хвалꙗ́іта	хвалꙗ́ітє
3.	хвалꙗ̊́іт̑	хвалꙗ́ітє	хвали̊́т̑

Koniugacja IIb
Osoba	Sg	Du	Pl
1.	гашы́	гасꙗ́івѣ	гасꙗ̊́ім
2.	гасꙗ̊́іш	гасꙗ́іта	гасꙗ́ітє
3.	гасꙗ̊́іт̑	гасꙗ́ітє	гашꙑ̊́т̑

Koniugacja IIc
Osoba	Sg	Du	Pl
1.	люби́	лю̊́бвѣ	лю́бьм
2.	лю́бьш	лю̊́бта	лю̊́бтє
3.	лю́бьт̑	лю̊́бтє	люби̊́т̑

Imperfekt

Koniugacja I
Osoba	Sg	Du	Pl
1.	нєсє̊́х	нєсє̊́хвѣ	нєсє̊́ха̊м
2.	нєсє̊́шє	нєсє̊́хта	нєсє̊́хтє
3.	нєсє̊́шє	нєсє̊́хтє	нєсє̊́хѫ

Koniugacja II
Osoba	Sg	Du	Pl
1.	знава̊́х	зна́вохвѣ	зна́воха̊м
2.	зна́вошє	зна́вохта	зна́вохтє
3.	зна́вошє	зна́вохтє	зна́вохѫ

Aoryst

Koniugacja Ia
Osoba	Sg	Du	Pl
1.	мъ́х	мъ́свѣ	мъ́ха̊м
2.	мъ́	мъ́ста	мъ́стє
3.	мъ́	мъ́стє	мъ́шꙑ

Koniugacja Ib
Osoba	Sg	Du	Pl
1.	лю́бьх	лю́бьсвѣ	лю́бьха̊м
2.	лю̊́б̑	лю́бьста	лю́бьстє
3.	лю̊́б̑	лю́бьстє	лю́бьшꙑ

Koniugacja II
Osoba	Sg	Du	Pl
1.	пєкєа̊́х	пє́чєсвѣ	пє́чєха̊м
2.	пє́чє	пє́чєста	пє́чєстє
3.	пє́чє	пє́ч'єстє	пє́чєшꙑ

Koniugacja III
Osoba	Sg	Du	Pl
1.	рѣ́х	рѣ́свѣ	рѣ́ха̊м
2.	рє́чє	рѣ́ста	рѣ́стє
3.	рє́чє	рѣ́стє	рѣ́шꙑ

Koniugacja IV
Osoba	Sg	Du	Pl
1.	ма̊́г	мо́госвѣ	мо́гоха̊м
2.	мо́жє	мо́госта	мо́гостє
3.	мо́жє	мо́гостє	мо́гоши

Czas Przyszły

Koniugacja I
Osoba	Sg	Du	Pl
1.
2.
3.

Tryb Rozkazujący

Koniugacja I
Osoba	Sg	Du	Pl
1.
2.
3.

Tryb Przypuszczający

Koniugacja I
Osoba	Sg	Du	Pl
1.
2.
3.

Rzeczownik

Deklinacja I

Do deklinacji pierwszej należą rzeczowniki, których mianownik w liczbie pojedynczej kończy się na -a.

Deklinacja Ia
Przypadek	Sg	Du	Pl
NOM.	жєна́	жє́нѣ	жє́нꙑ
GEN.	жєнꙑ́	жє́ну	жє̊́н
DAT.	жє̊́н̑	жє́нама	жє́на̊м'
ACC.	жєнꙑ́	жє́нѣ	жє́нъ
INS.	жєно́я	жє́нама	жє́на̊м̑
LOC.	жєнѣ́	жє́ну	жє́на̊х
VOC.	жє́но	жє́нѣ	жє́нꙑ

Deklinacja Ib
Przypadek	Sg	Du	Pl
NOM.	вода́	во́дѣ	во́дꙑ
GEN.	водꙑ́	во́ду	ва̊́д
DAT.	ва̊́д̑	во́дама	во́да̊м
ACC.	во́дѫ	во́дѣ	во́дꙑ
INS.	водо́я	во́дама	во́да̊м̑
LOC.	водѣ́	во́ду	во́да̊х
VOC.	во́до	во́дѣ	во́дꙑ

Deklinacja Ic
Przypadek	Sg	Du	Pl
NOM.	тє́тꙗ	тє́тѣꙗ̊м	тє́т̑
GEN.	тє́тꙗі	тє́тю	тє́т̑
DAT.	тє́т̑	тє́тꙗма	тє́тꙗ̊м
ACC.	тє́тѭ	тє́тѣ	тє́ть
INS.	тє́тєя	тє́тꙗма	тє́тꙗ̊м̑
LOC.	тє́тѣ	тє́тю	тє́тꙗ̊х
VOC.	тє́тє	тє́тѣ	тє́т̑

Deklinacja Id
Przypadek	Sg	Du	Pl
NOM.	зємлꙗ́	зємлѣ́	зє̊́м̑
GEN.	зємлꙗ́і	зємлю́	зє̊́м̑
DAT.	зє̊́м̑	зємлꙗ́ма	зємлꙗ̊́м
ACC.	зємлѭ́	зємлѣ́	зє̊́м̑
INS.	зємлє́я	зємлꙗ́ма	зємлꙗ̊́м̑
LOC.	зємлѣ́	зємлю́	зємлꙗ̊́х
VOC.	зємлє́	зємлѣ́	зє̊́м̑

Deklinacja II

Do deklinacji II należą rzeczowniki, których mianownik liczby pojedynczej kończy się na -∅, є, о, a dopełniacz przyjmuje końcówkę -а.

Deklinacja IIa
Przypadek	Sg	Du	Pl
NOM.	sýn		syny
GEN.	syna		synåv
DAT.
ACC.	syna		synovü
INS.
LOC.
VOC.

Deklinacja I
Przypadek	Sg	Du	Pl
NOM.	lëjto		bülåty
GEN.	lëjta		lejt
DAT.
ACC.	lëjto		bülåty
INS.
LOC.
VOC.

Deklinacja I
Przypadek	Sg	Du	Pl
NOM.
GEN.
DAT.
ACC.
INS.
LOC.
VOC.

Deklinacja III

Do deklinacji III należą rzeczowniki, które w mianowniku liczby pojedynczej przyjmują końcówkę -∅, przy czym jest to spółgłoska historycznie miękka.

Deklinacja I
Przypadek	Sg	Du	Pl
NOM.
GEN.
DAT.
ACC.
INS.
LOC.
VOC.

Deklinacja I
Przypadek	Sg	Du	Pl
NOM.
GEN.
DAT.
ACC.
INS.
LOC.
VOC.

Deklinacja IV

Do deklinacji IV należą rzeczowniki, których forma dopełniacza liczby pojedynczej przyjmuje końcówkę -є.

Deklinacja I
Przypadek	Sg	Du	Pl
NOM.
GEN.
DAT.
ACC.
INS.
LOC.
VOC.

Deklinacja I
Przypadek	Sg	Du	Pl
NOM.
GEN.
DAT.
ACC.
INS.
LOC.				VOC.

Deklinacja I
Przypadek	Sg	Du	Pl
NOM.
GEN.
DAT.
ACC.
INS.
LOC.
VOC.

Deklinacja I
Przypadek	Sg	Du	Pl
NOM.
GEN.
DAT.
ACC.
INS.
LOC.
VOC.

Deklinacja I
Przypadek	Sg	Du	Pl
NOM.
GEN.
DAT.
ACC.
INS.
LOC.
VOC.

Deklinacja I
Przypadek	Sg	Du	Pl
NOM.
GEN.
DAT.
ACC.
INS.
LOC.				VOC.