Język iberyjski: Różnice pomiędzy wersjami
Przejdź do nawigacji
Przejdź do wyszukiwania
(→Zapis) |
|||
(Nie pokazano 35 pośrednich wersji utworzonych przez tego samego użytkownika) | |||
Linia 2: | Linia 2: | ||
| kolor = #008080 | | kolor = #008080 | ||
| nazwa = Język iberyjski | | nazwa = Język iberyjski | ||
− | | nazwa własna = | + | | nazwa własna = Lenua hebiriuna |
| alfabet u = Łacińskie | | alfabet u = Łacińskie | ||
| typologia u = Fleksyjny<br/> | | typologia u = Fleksyjny<br/> | ||
Linia 31: | Linia 31: | ||
*m n (m n) | *m n (m n) | ||
*p b t d k g (p b t d c g) | *p b t d k g (p b t d c g) | ||
− | *f v s z ʃ ʒ h (f v s~ç z ş z̧ ḥ) | + | *f v s z ʃ ʒ h~x (f v s~ç z ş z̧ ḥ) |
*''dz'' (z) | *''dz'' (z) | ||
*w l r j (w l r i) | *w l r j (w l r i) | ||
− | Dźwięk /dz/ jest alofonem /z/ przed /j/, /i/. | + | Dźwięk /dz/ jest alofonem /z/ przed /j/, /i/. Spółgłoski /ḥ/, /g/ występują tylko w zapożyczeniach. Spółgłoski /b/, /d/ między samogłoskami często realizowane są jako /β/, /ð/, co w niektórych dialektach realizowane jest jako /w/, /dz/. |
+ | |||
+ | == Akcent == | ||
+ | Akcent jest nieregularny i ruchomy. Czasami jest oznaczany graficznie. Zawsze akcentowane są końcówki bezokoliczników, nigdy za to końcówki fleksji rzeczownika. | ||
+ | |||
+ | = Zapis = | ||
+ | {| cellspacing="10" style="text-align: center;" | ||
+ | |- style="font-size: 1.5em;" | ||
+ | | Aa || Àà || Ââ || Bb || Cc || Çç || Dd || Ee || Èè || Êê | ||
+ | |- | ||
+ | | [ɑ] || [ɑ] || [a:] || [b]~[β] || [k] || [s] || [d]~[ð] || [ɛ] || [ɛ] || [e:] | ||
+ | |- style="font-size: 1.5em;" | ||
+ | | Ɇɇ || Ff || Gg || Hh || Ḥḥ || Ii || Ìì || Îî || Ll || Mm | ||
+ | |- | ||
+ | | [ɘ] || [f] || [g] || ∅ || [h]~[x] || [i], [j] || [i] || [i:] || [l] || [m] | ||
+ | |- style="font-size: 1.5em;" | ||
+ | | Nn || Oo || Òò || Ôô || Pp || Qq || Rr || Ss || Şş || Tt | ||
+ | |- | ||
+ | |[n] || [ɔ] || [ɔ] || [o:] || [p] || [k] || [r] || [s] || [ʃ] || [t] | ||
+ | |- style="font-size: 1.5em;" | ||
+ | | Uu || Ùù || Ûû || Vv || Ww || Zz || Z̧z̧ | ||
+ | |- | ||
+ | | [u] || [u] || [u:] || [v] || [w] || [z]~[dz͡ʲ] || [ʒ] | ||
+ | |} | ||
= Zmiany dźwiękowe = | = Zmiany dźwiękowe = | ||
Linia 55: | Linia 78: | ||
*-v- > ∅ | *-v- > ∅ | ||
*s, f > z, w (_V) | *s, f > z, w (_V) | ||
+ | *w otwartej sylabie: | ||
+ | **ie > iu | ||
+ | **uo > uei | ||
*VN > ɘN | *VN > ɘN | ||
*VNC > VC | *VNC > VC | ||
*sC > ʃC | *sC > ʃC | ||
− | *dj, tj > zj, | + | *dj, tj, di, ti > zj, çj, zi, çi |
*-r- > z̧ | *-r- > z̧ | ||
*-j- > ç | *-j- > ç | ||
Linia 66: | Linia 92: | ||
*oe, ou, oa > ue, u, ua | *oe, ou, oa > ue, u, ua | ||
*io > iu | *io > iu | ||
− | * | + | *pT, kT > fT, kşT~şT |
− | + | *fT > T | |
− | * | ||
*ĕ, ŏ > ∅ (w nieakcentowanych, plus wzdłużenie zastępcze) | *ĕ, ŏ > ∅ (w nieakcentowanych, plus wzdłużenie zastępcze) | ||
*ɒ > a | *ɒ > a | ||
− | + | *g > w-, -w- | |
− | |||
− | *g > | ||
*buV, puV > w-, f- | *buV, puV > w-, f- | ||
*sç > ş | *sç > ş | ||
*wiV > wV | *wiV > wV | ||
+ | *asymilacja NN, TT | ||
+ | *CC > C | ||
+ | *şt > şc | ||
+ | *-s > -ş | ||
+ | *czasami cofnięcie akcentu (w szczególności CV1CV1) | ||
= Gramatyka = | = Gramatyka = | ||
+ | |||
+ | == Zaimek == | ||
+ | {| class="wikitable" style="text-align:center" | ||
+ | |+I i II osoba | ||
+ | ! rowspan="2" | Cas. | ||
+ | ! colspan="2" | Sg | ||
+ | ! colspan="2" | Pl | ||
+ | ! rowspan="2" | Refl. | ||
+ | |- | ||
+ | ! I | ||
+ | ! II | ||
+ | ! I | ||
+ | ! II | ||
+ | |- | ||
+ | ! Nom. | ||
+ | | iu | ||
+ | | tuei | ||
+ | | nuş | ||
+ | | uş | ||
+ | | — | ||
+ | |- | ||
+ | ! Gen. | ||
+ | | mêi | ||
+ | | tûi | ||
+ | | noşcɇ | ||
+ | | beşcɇ | ||
+ | | zûi | ||
+ | |- | ||
+ | ! Dat. | ||
+ | | miei | ||
+ | | tebe | ||
+ | | numeu | ||
+ | | beu | ||
+ | | zebe | ||
+ | |- | ||
+ | ! Acc. | ||
+ | | mi | ||
+ | | ti | ||
+ | | nuş | ||
+ | | uş | ||
+ | | zi | ||
+ | |- | ||
+ | ! Poss. | ||
+ | | meiu | ||
+ | | tu | ||
+ | | noşcu | ||
+ | | beşcu | ||
+ | | zu | ||
+ | |} | ||
+ | |||
+ | {| class="wikitable" style="text-align:center" | ||
+ | |+III osoba | ||
+ | ! rowspan="2" | Cas. | ||
+ | ! colspan="3" | Sg | ||
+ | ! rowspan="2" | Pl | ||
+ | |- | ||
+ | ! m | ||
+ | ! f | ||
+ | ! n | ||
+ | |- | ||
+ | ! Nom. | ||
+ | | ieşcu | ||
+ | | ieşca | ||
+ | | hu | ||
+ | | huei | ||
+ | |- | ||
+ | ! Gen. | ||
+ | | ieşcu | ||
+ | | ieşca | ||
+ | | ieşcu | ||
+ | | huz̧ | ||
+ | |- | ||
+ | ! Dat. | ||
+ | | colspan="3" | ieşciu | ||
+ | | hiu | ||
+ | |- | ||
+ | ! Acc. | ||
+ | | ieşcɇ | ||
+ | | ieşca | ||
+ | | hu | ||
+ | | huei | ||
+ | |} | ||
== Rzeczownik == | == Rzeczownik == | ||
+ | {| class="wikitable" style="text-align:center" | ||
+ | |+Deklinacja I | ||
+ | ! rowspan="3" | Cas. | ||
+ | ! Sg. | ||
+ | ! Pl. | ||
+ | |- | ||
+ | ! colspan="2" | f | ||
+ | |- | ||
+ | ! colspan="2" | şcila<br> | ||
+ | "gwiazda" | ||
+ | |- | ||
+ | ! Nom. | ||
+ | | şcila | ||
+ | | şcile | ||
+ | |- | ||
+ | ! Gen. | ||
+ | | şcile | ||
+ | | şcilaz̧ | ||
+ | |- | ||
+ | ! Dat. | ||
+ | | şcile | ||
+ | | şciliu | ||
+ | |- | ||
+ | ! Acc. | ||
+ | | şcila | ||
+ | | şcile | ||
+ | |} | ||
+ | {| class="wikitable" style="text-align:center" | ||
+ | |+Deklinacja II | ||
+ | ! rowspan="3" | Cas. | ||
+ | ! Sg. | ||
+ | ! Pl. | ||
+ | ! Sg. | ||
+ | ! Pl. | ||
+ | ! Sg. | ||
+ | ! Pl. | ||
+ | ! Sg. | ||
+ | ! Pl. | ||
+ | |- | ||
+ | ! colspan="2" | m | ||
+ | ! colspan="2" | n | ||
+ | ! colspan="2" | m | ||
+ | ! colspan="2" | n | ||
+ | |- | ||
+ | ! colspan="2" | dôm<br>"pan" | ||
+ | ! colspan="2" | uz̧<br>"srebro" | ||
+ | ! colspan="2" | weiu<br>"syn" | ||
+ | ! colspan="2" | ôşiu<br>"syn" | ||
+ | |- | ||
+ | ! Nom. | ||
+ | | dôm | ||
+ | | dômiu | ||
+ | | uz̧ | ||
+ | | uz̧a | ||
+ | | weiu | ||
+ | | weiu | ||
+ | | ôşiu | ||
+ | | ôşia | ||
+ | |- | ||
+ | ! Gen. | ||
+ | | dômiu | ||
+ | | dômuz̧ | ||
+ | | uz̧iu | ||
+ | | uz̧uz̧ | ||
+ | | weiu | ||
+ | | weiuz̧ | ||
+ | | ôşiu | ||
+ | | ôşiuz̧ | ||
+ | |- | ||
+ | ! Dat. | ||
+ | | dômu | ||
+ | | dômiu | ||
+ | | uz̧u | ||
+ | | uz̧iu | ||
+ | | weiu | ||
+ | | weiu | ||
+ | | ôşiu | ||
+ | | ôşiu | ||
+ | |- | ||
+ | ! Acc. | ||
+ | | dôm | ||
+ | | dômiu | ||
+ | | uz̧ | ||
+ | | uz̧a | ||
+ | | weiu | ||
+ | | weiu | ||
+ | | ôşiu | ||
+ | | ôşia | ||
+ | |} | ||
+ | |||
+ | {| class="wikitable" style="text-align:center" | ||
+ | |+Deklinacja III | ||
+ | ! rowspan="3" | Cas. | ||
+ | ! Sg. | ||
+ | ! Pl. | ||
+ | ! Sg. | ||
+ | ! Pl. | ||
+ | ! Sg. | ||
+ | ! Pl. | ||
+ | |- | ||
+ | ! colspan="2" | m | ||
+ | ! colspan="2" | f | ||
+ | ! colspan="2" | n | ||
+ | |- | ||
+ | ! colspan="2" | ducş<br>"książę" | ||
+ | ! colspan="2" | bertuoş<br>cecha | ||
+ | ! colspan="2" | nume<br>imię | ||
+ | |- | ||
+ | ! Nom. | ||
+ | | ducş | ||
+ | | duçi | ||
+ | | bertuoş | ||
+ | | bertueiçi | ||
+ | | nume | ||
+ | | nûma | ||
+ | |- | ||
+ | ! Gen. | ||
+ | | duçe | ||
+ | | ducɇ | ||
+ | | bertueite | ||
+ | | bertueitɇ | ||
+ | | nûme | ||
+ | | nûmɇ | ||
+ | |- | ||
+ | ! Dat. | ||
+ | | duçiu | ||
+ | | duçeu | ||
+ | | bertueiçiu | ||
+ | | bertueiteu | ||
+ | | nûmiu | ||
+ | | nûmeu | ||
+ | |- | ||
+ | ! Acc. | ||
+ | | duçe | ||
+ | | duçi | ||
+ | | bertueite | ||
+ | | bertueiçi | ||
+ | | nume | ||
+ | | nûma | ||
+ | |} | ||
== Rodzajnik == | == Rodzajnik == | ||
Linia 94: | Linia 344: | ||
|- | |- | ||
! Nom. | ! Nom. | ||
− | | | + | | ez |
| ia | | ia | ||
| e | | e | ||
Linia 142: | Linia 392: | ||
| ɇnu | | ɇnu | ||
|} | |} | ||
+ | |||
+ | == Przymiotnik == | ||
+ | {| class="wikitable" style="text-align:center" | ||
+ | |+Deklinacja I | ||
+ | ! rowspan="3" | Cas. | ||
+ | ! colspan="3" | Sg. | ||
+ | ! rowspan="2" | Pl. | ||
+ | |- | ||
+ | ! m | ||
+ | ! f | ||
+ | ! n | ||
+ | |- | ||
+ | ! colspan="4" | recşu<br>"dobry" | ||
+ | |- | ||
+ | ! Nom. | ||
+ | | recşu | ||
+ | | recşa | ||
+ | | recşu | ||
+ | | recşiu | ||
+ | |- | ||
+ | ! Gen. | ||
+ | | recşiu | ||
+ | | recşe | ||
+ | | recşiu | ||
+ | | recşuz̧ | ||
+ | |- | ||
+ | ! Dat. | ||
+ | | recşu | ||
+ | | recşe | ||
+ | | recşu | ||
+ | | recşiu | ||
+ | |- | ||
+ | ! Acc. | ||
+ | | recşu | ||
+ | | recşa | ||
+ | | recşu | ||
+ | | recşiu | ||
+ | |} | ||
+ | |||
+ | {| class="wikitable" style="text-align:center" | ||
+ | |+Deklinacja II | ||
+ | ! rowspan="3" | Cas. | ||
+ | ! colspan="3" | Sg. | ||
+ | ! rowspan="2" | Pl. | ||
+ | |- | ||
+ | ! m | ||
+ | ! f | ||
+ | ! n | ||
+ | |- | ||
+ | ! colspan="4" | wrae<br>"trudny" | ||
+ | |- | ||
+ | ! Nom. | ||
+ | | colspan="3" | wrae | ||
+ | | wrai | ||
+ | |- | ||
+ | ! Gen. | ||
+ | | wraiu | ||
+ | | wrae | ||
+ | | wraiu | ||
+ | | wraiu | ||
+ | |- | ||
+ | ! Dat. | ||
+ | | wraiu | ||
+ | | wrae | ||
+ | | wraiu | ||
+ | | wraeu | ||
+ | |- | ||
+ | ! Acc. | ||
+ | | colspan="3" | wrae | ||
+ | | wrai | ||
+ | |} | ||
+ | |||
+ | == Czasownik == | ||
+ | {| class="wikitable" style="text-align:center" | ||
+ | |+Tabela koniugacyjna | ||
+ | ! Inf. | ||
+ | ! wɇmaz̧ | ||
+ | ! mɇniz̧ | ||
+ | ! tezez̧ | ||
+ | ! uziuz̧ | ||
+ | |- | ||
+ | ! Prs. | ||
+ | | wɇma | ||
+ | | mɇne | ||
+ | | teze | ||
+ | | uzie | ||
+ | |- | ||
+ | ! Imperf. | ||
+ | | wɇmaba | ||
+ | | mɇniba | ||
+ | | teziba | ||
+ | | uzieba | ||
+ | |- | ||
+ | ! Futur. | ||
+ | | wɇmeie | ||
+ | | mɇneie | ||
+ | | tezeie | ||
+ | | uzieie | ||
+ | |- | ||
+ | ! Perfect. | ||
+ | | wɇmat | ||
+ | | mɇnut | ||
+ | | tişet | ||
+ | | uziut | ||
+ | |- | ||
+ | ! Imperat. | ||
+ | | wɇma | ||
+ | | mɇni | ||
+ | | teze | ||
+ | | uziu | ||
+ | |} | ||
+ | |||
+ | === Czas teraźniejszy === | ||
+ | {| class="wikitable" style="text-align:center" | ||
+ | |+Koniugacja I<br> | ||
+ | wɇmaz̧ "kochać" | ||
+ | ! Pers. | ||
+ | ! Sg. | ||
+ | ! Pl. | ||
+ | |- | ||
+ | ! I | ||
+ | | wɇmu | ||
+ | | wɇmɇmuş | ||
+ | |- | ||
+ | ! II | ||
+ | | wɇmaş | ||
+ | | wɇmateş | ||
+ | |- | ||
+ | ! III | ||
+ | | wɇma | ||
+ | | wɇmɇ | ||
+ | |} | ||
+ | |||
+ | {| class="wikitable" style="text-align:center" | ||
+ | |+Koniugacja II<br> | ||
+ | mɇniz̧ "strzec" | ||
+ | ! Pers. | ||
+ | ! Sg. | ||
+ | ! Pl. | ||
+ | |- | ||
+ | ! I | ||
+ | | mɇniu | ||
+ | | mɇnɇmuş | ||
+ | |- | ||
+ | ! II | ||
+ | | mɇniş | ||
+ | | mɇneteş | ||
+ | |- | ||
+ | ! III | ||
+ | | mɇne | ||
+ | | mɇnɇ | ||
+ | |} | ||
+ | |||
+ | {| class="wikitable" style="text-align:center" | ||
+ | |+Koniugacja III<br> | ||
+ | tezez̧ "chronić" | ||
+ | ! Pers. | ||
+ | ! Sg. | ||
+ | ! Pl. | ||
+ | |- | ||
+ | ! I | ||
+ | | tewu | ||
+ | | tezɇmuş | ||
+ | |- | ||
+ | ! II | ||
+ | | tezeş | ||
+ | | tezeteş | ||
+ | |- | ||
+ | ! III | ||
+ | | teze | ||
+ | | tewɇ | ||
+ | |} | ||
+ | |||
+ | {| class="wikitable" style="text-align:center" | ||
+ | |+Koniugacja IV<br>uziuz̧ "słyszeć" | ||
+ | ! Pers. | ||
+ | ! Sg. | ||
+ | ! Pl. | ||
+ | |- | ||
+ | ! I | ||
+ | | uziu | ||
+ | | uziɇmuş | ||
+ | |- | ||
+ | ! II | ||
+ | | uzieş | ||
+ | | uziuteş | ||
+ | |- | ||
+ | ! III | ||
+ | | uzie | ||
+ | | uziɇ | ||
+ | |} | ||
+ | |||
+ | {| class="wikitable" style="text-align:center" | ||
+ | |+Czasownik<br> | ||
+ | iez̧ "być" | ||
+ | ! Pers. | ||
+ | ! Sg. | ||
+ | ! Pl. | ||
+ | |- | ||
+ | ! I | ||
+ | | ziu | ||
+ | | zɇmuş | ||
+ | |- | ||
+ | ! II | ||
+ | | ieş | ||
+ | | zieşceş | ||
+ | |- | ||
+ | ! III | ||
+ | | ieşc | ||
+ | | zɇ | ||
+ | |} | ||
+ | |||
+ | === Imperfekt === | ||
+ | {| class="wikitable" | ||
+ | ! Pers. | ||
+ | ! Sg. | ||
+ | ! Pl. | ||
+ | |- | ||
+ | ! I | ||
+ | | wɇmabɇ | ||
+ | | wɇmabɇmuş | ||
+ | |- | ||
+ | ! II | ||
+ | | wɇmabаş | ||
+ | | wɇmabаtеş | ||
+ | |- | ||
+ | ! III | ||
+ | | wɇmaba | ||
+ | | wɇmabɇ | ||
+ | |} | ||
+ | |||
+ | {| class="wikitable" style="text-align:center" | ||
+ | |+Czasownik<br> | ||
+ | iez̧ "być" | ||
+ | ! Pers. | ||
+ | ! Sg. | ||
+ | ! Pl. | ||
+ | |- | ||
+ | ! I | ||
+ | | iez̧ɇ | ||
+ | | iez̧ɇmuş | ||
+ | |- | ||
+ | ! II | ||
+ | | iez̧аş | ||
+ | | iez̧аtеş | ||
+ | |- | ||
+ | ! III | ||
+ | | iez̧a | ||
+ | | iez̧ɇ | ||
+ | |} | ||
+ | |||
+ | === Przyszły === | ||
+ | |||
+ | {| class="wikitable" style="text-align:center" | ||
+ | ! Pers. | ||
+ | ! Sg. | ||
+ | ! Pl. | ||
+ | |- | ||
+ | ! I | ||
+ | | wɇmeu | ||
+ | | wɇmeiɇmuş | ||
+ | |- | ||
+ | ! II | ||
+ | | wɇmei | ||
+ | | wɇmeiteş | ||
+ | |- | ||
+ | ! III | ||
+ | | wɇmeie | ||
+ | | wɇmeiɇ | ||
+ | |} | ||
+ | |||
+ | {| class="wikitable" style="text-align:center" | ||
+ | ! Pers. | ||
+ | ! Sg. | ||
+ | ! Pl. | ||
+ | |- | ||
+ | ! I | ||
+ | | uzieu | ||
+ | | uzieiɇmuş | ||
+ | |- | ||
+ | ! II | ||
+ | | uziei | ||
+ | | uzieiteş | ||
+ | |- | ||
+ | ! III | ||
+ | | uzieie | ||
+ | | uzieiɇ | ||
+ | |} | ||
+ | |||
+ | {| class="wikitable" style="text-align:center" | ||
+ | |+Czasownik<br> | ||
+ | iez̧ "być" | ||
+ | ! Pers. | ||
+ | ! Sg. | ||
+ | ! Pl. | ||
+ | |- | ||
+ | ! I | ||
+ | | iez̧u | ||
+ | | iez̧eiɇmuş | ||
+ | |- | ||
+ | ! II | ||
+ | | iez̧ei | ||
+ | | iez̧eiteş | ||
+ | |- | ||
+ | ! III | ||
+ | | iez̧e | ||
+ | | iez̧eiɇ | ||
+ | |} | ||
+ | |||
+ | === Perfekt === | ||
+ | {| class="wikitable" style="text-align:center" | ||
+ | ! Pers. | ||
+ | ! Sg. | ||
+ | ! Pl. | ||
+ | |- | ||
+ | ! I | ||
+ | | wɇmiei | ||
+ | | wɇmamuş | ||
+ | |- | ||
+ | ! II | ||
+ | | wɇmaşciei | ||
+ | | wɇmaşceş | ||
+ | |- | ||
+ | ! III | ||
+ | | wɇmat | ||
+ | | wɇmaz̧ɇ | ||
+ | |} | ||
+ | |||
+ | {| class="wikitable" style="text-align:center" | ||
+ | ! Pers. | ||
+ | ! Sg. | ||
+ | ! Pl. | ||
+ | |- | ||
+ | ! I | ||
+ | | mɇniei | ||
+ | | mɇnumuş | ||
+ | |- | ||
+ | ! II | ||
+ | | mɇnuşciei | ||
+ | | mɇnuşceş | ||
+ | |- | ||
+ | ! III | ||
+ | | mɇnut | ||
+ | | mɇnuz̧ɇ | ||
+ | |} | ||
+ | |||
+ | {| class="wikitable" style="text-align:center" | ||
+ | ! Pers. | ||
+ | ! Sg. | ||
+ | ! Pl. | ||
+ | |- | ||
+ | ! I | ||
+ | | tişiei | ||
+ | | tişemuş | ||
+ | |- | ||
+ | ! II | ||
+ | | tişeşciei | ||
+ | | tişeşceş | ||
+ | |- | ||
+ | ! III | ||
+ | | tişet | ||
+ | | tişiz̧ɇ | ||
+ | |} | ||
+ | |||
+ | {| class="wikitable" style="text-align:center" | ||
+ | ! Pers. | ||
+ | ! Sg. | ||
+ | ! Pl. | ||
+ | |- | ||
+ | ! I | ||
+ | | uziei | ||
+ | | uziumuş | ||
+ | |- | ||
+ | ! II | ||
+ | | uziuşciei | ||
+ | | uziuşceş | ||
+ | |- | ||
+ | ! III | ||
+ | | uziut | ||
+ | | uziuz̧ɇ | ||
+ | |} | ||
+ | |||
+ | {| class="wikitable" style="text-align:center" | ||
+ | |+Czasownik<br> | ||
+ | iez̧ "być" | ||
+ | ! Pers. | ||
+ | ! Sg. | ||
+ | ! Pl. | ||
+ | |- | ||
+ | ! I | ||
+ | | wei | ||
+ | | wemuş | ||
+ | |- | ||
+ | ! II | ||
+ | | weşciei | ||
+ | | weşceş | ||
+ | |- | ||
+ | ! III | ||
+ | | wet | ||
+ | | wez̧ɇ | ||
+ | |} | ||
+ | |||
+ | === Tryb rozkazujący === | ||
+ | |||
+ | {| class="wikitable" style="text-align:center" | ||
+ | ! Pers. | ||
+ | ! Sg. | ||
+ | ! Pl. | ||
+ | |- | ||
+ | ! II | ||
+ | | wɇma | ||
+ | | wɇmate | ||
+ | |} | ||
+ | |||
+ | = Tekst = | ||
+ | {| class="wikitable" style="text-align:center" | ||
+ | !Owca i konie | ||
+ | !Ia wona que iu ieciu | ||
+ | |- | ||
+ | |Na wzgórzu owca, która nie miała wełny, zobaczyła konie: jeden ciągnął ciężki wóz, drugi dźwigał wielki ładunek, a trzeci wiózł szybko człowieka. Owca rzekła do koni: „Serce mnie boli, widząc, co człowiek nakazuje robić koniom”. Konie odpowiedziały: „Słuchaj, owco, serca nas bolą, kiedy widzimy, jak człowiek, pan, zabiera twoją wełnę na płaszcz dla samego siebie. I owca nie ma wełny”. Usłyszawszy to, owca pobiegła przez równinę. | ||
+ | |Suz̧’niu cliu ia wona, cça ne wobiba lɇna, bedut ieciu: uei traiba ue car brueitu, zêdu wez̧iba ue ɇn manu, que terçu wòportaba cɇ rafdu ue ême. Ia wona ziucut iu eciu: „Meiu coz̧ doie, cɇ beziu, quo uei ɇmu ɇpez̧a waçez̧ eciu”. Iu eciu reşpɇdut: „Uziu, wona, noşciu coz̧da doiɇ, cɇ bedɇmuş, queu uei ɇmu, uei dôm, cape ta lɇna pru iu paliu pru zebe zuiu. Que ia wona ne wobe lɇna”. Cɇ hu uziut, ieşca curet pez̧ e plɇnçia. | ||
+ | |} | ||
+ | |||
[[Kategoria:Użytkownik:Henryk Pruthenia]][[Kategoria:Adnata]] | [[Kategoria:Użytkownik:Henryk Pruthenia]][[Kategoria:Adnata]] |
Aktualna wersja na dzień 22:46, 19 lut 2019
Język iberyjski Lenua hebiriuna | |
---|---|
Sposoby zapisu: | Łacińskie |
Typologia: | Fleksyjny |
Faktycznie | |
Utworzenie: | Henryk Pruthenia w 2019 |
W Adnacie | |
Używany w : | brak |
Klasyfikacja: | j. indoeuropejskie
|
Lista conlangów |
Zobacz też słownik tego języka. |
Język iberyjski - język używany przez Iberów zamieszkujących Adnatę.
Dźwięki
Samogłoski
- i i: u u: (i î ɇ u û)
- ɛ e: ɘ ɔ o: (e ê o ô)
- ɑ a: (a â)
Spółgłoski
- m n (m n)
- p b t d k g (p b t d c g)
- f v s z ʃ ʒ h~x (f v s~ç z ş z̧ ḥ)
- dz (z)
- w l r j (w l r i)
Dźwięk /dz/ jest alofonem /z/ przed /j/, /i/. Spółgłoski /ḥ/, /g/ występują tylko w zapożyczeniach. Spółgłoski /b/, /d/ między samogłoskami często realizowane są jako /β/, /ð/, co w niektórych dialektach realizowane jest jako /w/, /dz/.
Akcent
Akcent jest nieregularny i ruchomy. Czasami jest oznaczany graficznie. Zawsze akcentowane są końcówki bezokoliczników, nigdy za to końcówki fleksji rzeczownika.
Zapis
Aa | Àà | Ââ | Bb | Cc | Çç | Dd | Ee | Èè | Êê |
[ɑ] | [ɑ] | [a:] | [b]~[β] | [k] | [s] | [d]~[ð] | [ɛ] | [ɛ] | [e:] |
Ɇɇ | Ff | Gg | Hh | Ḥḥ | Ii | Ìì | Îî | Ll | Mm |
[ɘ] | [f] | [g] | ∅ | [h]~[x] | [i], [j] | [i] | [i:] | [l] | [m] |
Nn | Oo | Òò | Ôô | Pp | Rr | Ss | Şş | Tt | |
[n] | [ɔ] | [ɔ] | [o:] | [p] | [k] | [r] | [s] | [ʃ] | [t] |
Uu | Ùù | Ûû | Vv | Ww | Zz | Z̧z̧ | |||
[u] | [u] | [u:] | [v] | [w] | [z]~[dz͡ʲ] | [ʒ] |
Zmiany dźwiękowe
- h > ∅
- i, e > e
- ī > ie
- u, ō > u
- ū > uo
- ē > i
- a, ā > ɒ, a
- ae, au > e, u
- eV, iV > jV
- ns > s
- rs > ss
- k', g' > ç, z
- ks, kt > ş, kş
- ɒ- > wo-
- v- > b-
- -v- > ∅
- s, f > z, w (_V)
- w otwartej sylabie:
- ie > iu
- uo > uei
- VN > ɘN
- VNC > VC
- sC > ʃC
- dj, tj, di, ti > zj, çj, zi, çi
- -r- > z̧
- -j- > ç
- -l- > j
- ɒi, ɒe, ɒo, ɒu > e, e, ɒu, ɒu
- ai, ae, ao, au > ei, ei, eu, eu
- oe, ou, oa > ue, u, ua
- io > iu
- pT, kT > fT, kşT~şT
- fT > T
- ĕ, ŏ > ∅ (w nieakcentowanych, plus wzdłużenie zastępcze)
- ɒ > a
- g > w-, -w-
- buV, puV > w-, f-
- sç > ş
- wiV > wV
- asymilacja NN, TT
- CC > C
- şt > şc
- -s > -ş
- czasami cofnięcie akcentu (w szczególności CV1CV1)
Gramatyka
Zaimek
Cas. | Sg | Pl | Refl. | ||
---|---|---|---|---|---|
I | II | I | II | ||
Nom. | iu | tuei | nuş | uş | — |
Gen. | mêi | tûi | noşcɇ | beşcɇ | zûi |
Dat. | miei | tebe | numeu | beu | zebe |
Acc. | mi | ti | nuş | uş | zi |
Poss. | meiu | tu | noşcu | beşcu | zu |
Cas. | Sg | Pl | ||
---|---|---|---|---|
m | f | n | ||
Nom. | ieşcu | ieşca | hu | huei |
Gen. | ieşcu | ieşca | ieşcu | huz̧ |
Dat. | ieşciu | hiu | ||
Acc. | ieşcɇ | ieşca | hu | huei |
Rzeczownik
Cas. | Sg. | Pl. |
---|---|---|
f | ||
şcila "gwiazda" | ||
Nom. | şcila | şcile |
Gen. | şcile | şcilaz̧ |
Dat. | şcile | şciliu |
Acc. | şcila | şcile |
Cas. | Sg. | Pl. | Sg. | Pl. | Sg. | Pl. | Sg. | Pl. |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|
m | n | m | n | |||||
dôm "pan" |
uz̧ "srebro" |
weiu "syn" |
ôşiu "syn" | |||||
Nom. | dôm | dômiu | uz̧ | uz̧a | weiu | weiu | ôşiu | ôşia |
Gen. | dômiu | dômuz̧ | uz̧iu | uz̧uz̧ | weiu | weiuz̧ | ôşiu | ôşiuz̧ |
Dat. | dômu | dômiu | uz̧u | uz̧iu | weiu | weiu | ôşiu | ôşiu |
Acc. | dôm | dômiu | uz̧ | uz̧a | weiu | weiu | ôşiu | ôşia |
Cas. | Sg. | Pl. | Sg. | Pl. | Sg. | Pl. |
---|---|---|---|---|---|---|
m | f | n | ||||
ducş "książę" |
bertuoş cecha |
nume imię | ||||
Nom. | ducş | duçi | bertuoş | bertueiçi | nume | nûma |
Gen. | duçe | ducɇ | bertueite | bertueitɇ | nûme | nûmɇ |
Dat. | duçiu | duçeu | bertueiçiu | bertueiteu | nûmiu | nûmeu |
Acc. | duçe | duçi | bertueite | bertueiçi | nume | nûma |
Rodzajnik
Cas. | Sg. | Pl. | ||
---|---|---|---|---|
m | f | n | ||
Nom. | ez | ia | e | iu |
Gen. | eu | ia | eu | iuz̧ |
Dat. | iu | iu | ||
Acc. | iu | ia | e |
Cas. | Sg. | ||
---|---|---|---|
m | f | n | |
Nom. | uei | ɇna | ɇnu |
Gen. | ɇnu | ɇna | ɇnu |
Dat. | ɇniu | ||
Acc. | ue | e | ɇnu |
Przymiotnik
Cas. | Sg. | Pl. | ||
---|---|---|---|---|
m | f | n | ||
recşu "dobry" | ||||
Nom. | recşu | recşa | recşu | recşiu |
Gen. | recşiu | recşe | recşiu | recşuz̧ |
Dat. | recşu | recşe | recşu | recşiu |
Acc. | recşu | recşa | recşu | recşiu |
Cas. | Sg. | Pl. | ||
---|---|---|---|---|
m | f | n | ||
wrae "trudny" | ||||
Nom. | wrae | wrai | ||
Gen. | wraiu | wrae | wraiu | wraiu |
Dat. | wraiu | wrae | wraiu | wraeu |
Acc. | wrae | wrai |
Czasownik
Inf. | wɇmaz̧ | mɇniz̧ | tezez̧ | uziuz̧ |
---|---|---|---|---|
Prs. | wɇma | mɇne | teze | uzie |
Imperf. | wɇmaba | mɇniba | teziba | uzieba |
Futur. | wɇmeie | mɇneie | tezeie | uzieie |
Perfect. | wɇmat | mɇnut | tişet | uziut |
Imperat. | wɇma | mɇni | teze | uziu |
Czas teraźniejszy
Pers. | Sg. | Pl. |
---|---|---|
I | wɇmu | wɇmɇmuş |
II | wɇmaş | wɇmateş |
III | wɇma | wɇmɇ |
Pers. | Sg. | Pl. |
---|---|---|
I | mɇniu | mɇnɇmuş |
II | mɇniş | mɇneteş |
III | mɇne | mɇnɇ |
Pers. | Sg. | Pl. |
---|---|---|
I | tewu | tezɇmuş |
II | tezeş | tezeteş |
III | teze | tewɇ |
Pers. | Sg. | Pl. |
---|---|---|
I | uziu | uziɇmuş |
II | uzieş | uziuteş |
III | uzie | uziɇ |
Pers. | Sg. | Pl. |
---|---|---|
I | ziu | zɇmuş |
II | ieş | zieşceş |
III | ieşc | zɇ |
Imperfekt
Pers. | Sg. | Pl. |
---|---|---|
I | wɇmabɇ | wɇmabɇmuş |
II | wɇmabаş | wɇmabаtеş |
III | wɇmaba | wɇmabɇ |
Pers. | Sg. | Pl. |
---|---|---|
I | iez̧ɇ | iez̧ɇmuş |
II | iez̧аş | iez̧аtеş |
III | iez̧a | iez̧ɇ |
Przyszły
Pers. | Sg. | Pl. |
---|---|---|
I | wɇmeu | wɇmeiɇmuş |
II | wɇmei | wɇmeiteş |
III | wɇmeie | wɇmeiɇ |
Pers. | Sg. | Pl. |
---|---|---|
I | uzieu | uzieiɇmuş |
II | uziei | uzieiteş |
III | uzieie | uzieiɇ |
Pers. | Sg. | Pl. |
---|---|---|
I | iez̧u | iez̧eiɇmuş |
II | iez̧ei | iez̧eiteş |
III | iez̧e | iez̧eiɇ |
Perfekt
Pers. | Sg. | Pl. |
---|---|---|
I | wɇmiei | wɇmamuş |
II | wɇmaşciei | wɇmaşceş |
III | wɇmat | wɇmaz̧ɇ |
Pers. | Sg. | Pl. |
---|---|---|
I | mɇniei | mɇnumuş |
II | mɇnuşciei | mɇnuşceş |
III | mɇnut | mɇnuz̧ɇ |
Pers. | Sg. | Pl. |
---|---|---|
I | tişiei | tişemuş |
II | tişeşciei | tişeşceş |
III | tişet | tişiz̧ɇ |
Pers. | Sg. | Pl. |
---|---|---|
I | uziei | uziumuş |
II | uziuşciei | uziuşceş |
III | uziut | uziuz̧ɇ |
Pers. | Sg. | Pl. |
---|---|---|
I | wei | wemuş |
II | weşciei | weşceş |
III | wet | wez̧ɇ |
Tryb rozkazujący
Pers. | Sg. | Pl. |
---|---|---|
II | wɇma | wɇmate |
Tekst
Owca i konie | Ia wona que iu ieciu |
---|---|
Na wzgórzu owca, która nie miała wełny, zobaczyła konie: jeden ciągnął ciężki wóz, drugi dźwigał wielki ładunek, a trzeci wiózł szybko człowieka. Owca rzekła do koni: „Serce mnie boli, widząc, co człowiek nakazuje robić koniom”. Konie odpowiedziały: „Słuchaj, owco, serca nas bolą, kiedy widzimy, jak człowiek, pan, zabiera twoją wełnę na płaszcz dla samego siebie. I owca nie ma wełny”. Usłyszawszy to, owca pobiegła przez równinę. | Suz̧’niu cliu ia wona, cça ne wobiba lɇna, bedut ieciu: uei traiba ue car brueitu, zêdu wez̧iba ue ɇn manu, que terçu wòportaba cɇ rafdu ue ême. Ia wona ziucut iu eciu: „Meiu coz̧ doie, cɇ beziu, quo uei ɇmu ɇpez̧a waçez̧ eciu”. Iu eciu reşpɇdut: „Uziu, wona, noşciu coz̧da doiɇ, cɇ bedɇmuş, queu uei ɇmu, uei dôm, cape ta lɇna pru iu paliu pru zebe zuiu. Que ia wona ne wobe lɇna”. Cɇ hu uziut, ieşca curet pez̧ e plɇnçia. |