Język oszyryjski
Język Oszyryjski, język Oszyrów - następny język ze świata Ziemli. Jest to dość stary język, choć nigdy nie wyszedł poza fazę notatek. Ma to być język używany w Państwie Oszyrów - hegemonie politycznym wschodniej części Ziemli. Nazwa państwa pochodzi od nazwy miasta, które leży prawie że na południowym krańcu kontynentu, zdolnym do zamieszkania.
Dźwięki
Język oszyryjski posiada 24 spółgłosek i siedem samogłosek.
Spółgłoski
pʰ b̥ tʰ tˤ d̥ cʰ ɟ̥ kʰ ɡ̥ ʔ (p b t ṭ d ķ ģ k g h)
m m̥ n n̥ (n)
v ʋ̥ ð s ʃ ç χ (v w đ s ş ç ħ)
ɬ (ƚ)
ɾ l ʎ j (r l ļ j)
Samogłoski
i ɯ (i u)
e o (e o)
œ ʌ (ø ö)
a (a)
Wymowa pod akcentem
Samogłoska akcentowana wymawiana jest dłużej.
Akcent
Występują dwa rodzaje akcentuacji:
- prosty
- opadający
Akcent prosty obejmuje większość krótkich słów (głównie rzeczowniki), a opadający część dłuższych słów i krótkie formy czasownika. Akcent opadający określa się poprzez ' przed słowem. Akcent pada na pierwszą silną sylabę. Sylaba jest silna, gdy samogłoska znajduje się przed zbitką. Gdy zbitki brak, pada na pierwszą sylabę. Prosty: an rade [ˈanɾad̥e] - smok, e tojç [eˈtojç] - zjadł Opadający: an vornes [ˈǎnvôɾnes] - człowiek; tet [têt] - wie; gdy słowo posiada przedimek, samogłoski a, e zamienia się w á, é
Gramatyka
Czasownik
Istnieje odmiana przedmiotowo-aspektowa. Niektóre czasowniki mają wbudowane znaczenie przeszłe w siebie. Od czasowników można urobić wiele imiesłowów. Aspekt czasownika wynika z "przedczasownika". To jest z jego obecności, lub braku. Odmiana na podstawie czasownika đente - pić (dokładnie, piję~pijesz~pije)
- ogólne - đente - piję (teraz), zdarza mi się pić, zazwyczaj piję
- ingresywne - oħ đente - zacząłem/zaczynam/zacznę pić
- dokonane - e đente - napiłem się, właśnie się napiłem
- punktualne - ap đente - wziąłem łyk, napiłem się, chlusnąłem sobie
- duratywne - ek đente - właśnie piję, teraz piję
- frekwentatywne - on đente - popijam
Odmian przedmiotowa wygląda następująco:
Osoba | Sg | Pl |
---|---|---|
I | -s | -n |
II | -t | -je |
III | -0 | -n |
Ważna jest też różnica między czasownikami przechodnimi i nieprzechodnimi. Otóż odmiana podmiotowa czasowników przedmiotowych używana jest bardzo rzadko, ale czasami, może służyć do podkreślenia osoby wykonującej czynność.
Rzeczownik
Większość informacji fleksyjnych nosi ze sobą przedimek. Choć nie wszystkie, i dodatkowo, istnieje klasa mocnych rzeczowników, które przyjmują pewne końcówki.
Deklinacja singularna
Przypadek | Mocny | Słaby | Znaczenie |
---|---|---|---|
Mianownik | an rade | an vornes | Kto, co? |
Biernik | an raden | an vornes | Kogo, co? |
Ablatyw | ar rade | ar vornes | Skąd? Od kogo? Czyj? |
Innesivus | asi radesi | asi vornes | Gdzie? |
Partytyw | a radet | a vornes | Używane z liczebnikami |
Wołacz | rade | vornes | no wołacz... |
Deklinacja pluralna
Liczbę mnogą tworzymy zamieniając a na e oraz odrzucając końcówki w odmianie mocnej.
Liczba mnoga
Przypadek | Mocny | Słaby | Znaczenie |
---|---|---|---|
Mianownik | en rader | en vornesr | Kto, co? |
Biernik | en rade | en vornes | Kogo, co? |
Ablatyw | er rade | er vornes | Skąd? Od kogo? Czyj? |
Innesivus | esi rade | esi vornes | Gdzie? |
Partytyw | e rade | e vornes | Używane z liczebnikami |
Wołacz | e rade | e vornes | no wołacz... |
Przymiotnik
Przymiotnik odmienia się jak rzeczownik i stoi zawsze przed nim. Przysłówki to przymiotniki pozbawione przedimka.
Przyimek
Przyimki narzucają rzeczownikom i czasownikom relacje przestrzenne. Ważne jest to, że przyimek przed rzeczownikiem oznacza położenie, a po ruch.
- bez - si
- dla, (konstrukcja odp. celownikowi) - ut
- w stronę, ku - ob
- z N. - ön
- nad (o, gdy się mówi) - çe
- jak - 'one
- na (poziomo) - ir
- na (pionowo) - aw
- pod - ast
- nad - ļis
- za - ne
- przed - ont
- przy, obok (z prawej) - 'øtte
- przy, obok (z lewej) - je
Zaimek
Zaimki posiadają formę formalną i nieformalną
Osoba | Nieform. sg | Form. sg | Nieform. pl | Form. pl |
---|---|---|---|---|
I | es | ķu | han | svöpe |
II | het | løgl | oje | đu |
III | i | gis | in | slörr |
Zaimki odmieniają się jak mocne rzeczowniki. Zaimki dzierżawcze tworzy się dodając (h)ev
Owca i konie
Na wzgórzu owca, która nie miała wełny, zobaczyła konie; jeden ciągnął ciężki wóz, drugi dźwigał wielki ładunek, a trzeci wiózł szybko człowieka. Owca rzekła do koni: „Serce mnie boli, widząc, co człowiek nakazuje robić koniom”. Konie odpowiedziały: „Słuchaj, owco, serca nas bolą, kiedy widzimy, jak człowiek, pan, zabiera twoją wełnę na płaszcz dla samego siebie. I owca nie ma wełny”. Usłyszawszy to, owca pobiegła przez równinę.
An ha ap an ħeđ
An ha asi bosir, án wijøn đuh ön án spah op, i e stol en ħeđ; an bel ék đaļin an tiķ sul, an reh ék đuƚdon an ħøļa çuş, ap ek söle vas an vornes. An ha e vø ut en ħeđr: án köl dul an esn, stol an totn an vornes vøn e tö ob ut en ħeđr. En ħeđr e vø si: an ha spöbo, én kölr an han dul, nođur an han stol, nođur an vornes-án sdaköl, gis oħ wöļö si an hetevn 'spah ut an ditr ut an gis nun. Ap an ha đuh ön án spah op. Nođur spöbo an totn, an ha oħ ħlubel an ħel ir.
Słowniczek
- owca - an ha
- koń - an ħeđ
- i - ap
- nie - op
- wzgórze - an bosir
- który - án wijøn
- mieć - đuh ön
- wełna - án spah
- widzieć - stol
- jeden - an bel M
- ciągnąć - 'đaļin
- ciężki - an tiķ
- wóz - an sul
- drugi - an reh
- dźwigać - 'đuƚdon
- wielki - an ħøļa
- ładunek - an çuş
- trzeci - an ped
- wieźć - söle
- szybko - vas
- człowiek - an vornes
- mówić - vø
- serce - án köl M
- boleć - dul
- co - an tot M
- kazać - vø +ob
- robić - tö
- odpowiedzieć - vø +si
- słuchać - spöbo
- kiedy - nođur
- pan - án sdaköl
- zabierać - wöļö +si
- płaszcz - an ditr M
- sam - nun
- pobiec - ħlubel
- równina - an ħel