Język tubantyjski - język używanych w Tubancji, jednej z krain Adnaty.
Procesy fonetyczne
- -az, -iz, -uz > -∅, -i, -o
- -ō, -ô > -u, -a
- -ą, -ǭ > -∅, -a
- ṓ, ḗ, ḗ² > uo, ie
- u > o
- hC > C
- ai, au > ē, ō
- -jan > -en
- -z > -∅
- z > r
- ubezdźwięcznienie w wygłosie
- -h- > ∅
- hs > ss
- bb > bb
- ɣɣ > gg
- hh > xx
- f, θ, s > v, ð, z (w nagłosie sylaby)
- nɣ > ng
- I-przegłos (przed i, j, Cj)
- CCj > CC
- _b_ > _b_
- Cj > CC
- Rb > Rv
- nieakcentowane V̄ > V
- eu > io
- uo > oe
- xx > ch
- hC > chC
- a > e (w nieakcentowanych sylabach otwartych)
- ø > e (w sylabach zamkniętych)
- ø > i (w sylabach otwartych)
- ss > s
- CVrC > CrVC
- g > ɣ
- ft > st
- bR, dR > v, z
- e > ɛ
- io > ie
- wzdłużenie krótkich akcentowanych w sylabach otwartych (powstanie półdługich)
- a > â
- e > ê
- i > î
- o > ô
- u > û
- oe > ôe
- ie > iê
- a > ɛ (w sylabach zamkniętych)
- V > ∅ (w nieakcentowanych sylabach otwartych)
- â, ô > ɒ:
- ê, iê > e:
- ôe, û > ø:
- î > ie
- skrócenie półdługich w sylabach zamkniętych (są wyjątki)
- wzdłużenie półdługich do długich
- skrócenie długich w zamkniętych (za wyjątkiem _R, czasowników w czasie teraźniejszym, przymiotników)
- ø > oe
- ie > iê (zapis /ie/)
Gramatyka
Zaimek
Zaimek I i II osoby
| Cas.
|
Sg
|
Pl
|
Refl.
|
| I
|
II
|
I
|
II
|
| Nom.
|
ek
|
ðu
|
wis
|
jus
|
|
| Gen.
|
miens
|
ðiens
|
onziers
|
iriers
|
ziens
|
| Dat.
|
mis
|
ðis
|
ins
|
irins
|
zis
|
| Acc.
|
mek
|
ðek
|
ons
|
irins
|
zek
|
| Poss.
|
mien
|
ðien
|
onzier
|
ierier
|
zien
|
Zaimek III osoby
| Cas.
|
Sg
|
Pl
|
| m
|
f
|
n
|
| Nom.
|
jir
|
zi
|
jit
|
jis
|
| Gen.
|
jes
|
jeros
|
jes
|
jer
|
| Dat.
|
jime
|
jere
|
jime
|
jins
|
| Acc.
|
jene
|
zie
|
jit
|
jins
|
Rodzajnik
Rodzajnik określony
| Cas.
|
Sg
|
Pl
|
| m
|
f
|
n
|
| Nom.
|
ðes
|
zo
|
ðet
|
ðe
|
| Gen.
|
ðes
|
zeros
|
ðes
|
ðere
|
| Dat.
|
ðeme
|
zere
|
ðeme
|
ðens
|
| Acc.
|
ðâne
|
zâ
|
ðet
|
ðens
|
Rodzajnik nieokreślony
| Cas.
|
Sg
|
Pl
|
| m
|
f
|
n
|
| Nom.
|
en
|
eno
|
et
|
ene
|
| Gen.
|
ens
|
eneros
|
ens
|
enere
|
| Dat.
|
enem
|
enere
|
enem
|
ens
|
| Acc.
|
enen
|
ene
|
et
|
ens
|
Rzeczownik
Tabela deklinacyjna
| Cas.
|
I (a)
|
II (i)
|
III (u)
|
IV (ō)
|
V
|
| m
|
n
|
m
|
m, n
|
f
|
m, f, n
|
f
|
m, f, n
|
| Nom.
|
∅
|
∅
|
i
|
o
|
o
|
e, ∅
|
e
|
e
|
| Gen.
|
es
|
es
|
is
|
os
|
os
|
is
|
ens
|
Cis
|
| Dat.
|
e
|
e
|
i
|
i
|
e
|
i
|
eni
|
Ci
|
| Acc.
|
en
|
|
i
|
o
|
e
|
o
|
eno
|
Co
|
| Nom.
|
os
|
e
|
is
|
is
|
es
|
is
|
ens
|
Cis
|
| Gen.
|
e
|
e
|
e
|
e
|
e
|
e
|
ene
|
Ce
|
| Dat.
|
ens
|
ens
|
ins
|
ins
|
ons
|
ons
|
enons
|
Cons
|
| Acc.
|
ens
|
e
|
ins
|
ins
|
os
|
ons
|
enons
|
Cons
|
Przymiotnik
Deklinacja przymiotnika
| Cas.
|
I
|
II
|
III
|
IV
|
| a
|
b
|
| m
|
f
|
n
|
m
|
f
|
n
|
m
|
f
|
n
|
m
|
f
|
n
|
m
|
f
|
n
|
| Nom.
|
∅
|
o
|
∅
|
i
|
e
|
i
|
o
|
o
|
o
|
e, ∅
|
o
|
e, ∅
|
e
|
o
|
e
|
| Gen.
|
es
|
os
|
es
|
is
|
es
|
is
|
os
|
os
|
os
|
is
|
ens
|
is
|
Cis
|
Cens
|
Cis
|
| Dat.
|
e
|
e
|
e
|
i
|
e
|
i
|
i
|
e
|
i
|
i
|
eni
|
i
|
Ci
|
Ceni
|
Ci
|
| Acc.
|
en
|
e
|
∅
|
i
|
e
|
i
|
o
|
e
|
o
|
o
|
eno
|
o
|
Co
|
Ceno
|
Co
|
| Nom.
|
os
|
is
|
is
|
is
|
Cis
|
| Gen.
|
e
|
e
|
e
|
e
|
Ce
|
| Dat.
|
ens
|
ins
|
ins
|
ons
|
Cons
|
| Acc.
|
ens
|
ins
|
ins
|
ons
|
Cons
|
Przysłówek
Przysłówki odprzymiotnikowe tworzone są za pomocą końcówki -e, -i, -o.
Czasownik
Czasowniki mocne w czasie teraźniejszym w liczbie mnogiej posiadają ten sam rdzeń, co w bezokoliczniku.
Koniugacja czasowników słabych
| Indic.
|
Prs.
|
| Pers.
|
Sg
|
Pl
|
| I
|
e
|
ens
|
| II
|
eþ
|
ens
|
| III
|
eþ
|
ens
|
| Imp.
|
| Pers.
|
Sg
|
Pl
|
| I
|
de
|
den
|
| II
|
de
|
den
|
| III
|
de
|
den
|
| Perf.
|
| Pers.
|
Sg
|
Pl
|
| I
|
hebb + PAR
|
hebbens + PAR
|
| II
|
hebþ + PAR
|
hebbens + PAR
|
| III
|
hebþ + PAR
|
hebbens + PAR
|
| Imper.
|
Prs.
|
| Pers.
|
Sg
|
Pl
|
| I
|
êþe
|
in
|
| II
|
e
|
eþ
|
| III
|
êþ
|
enso
|
| Subj.
|
Prs.
|
| Pers.
|
Sg
|
Pl
|
| I
|
o
|
en
|
| II
|
es
|
en
|
| III
|
e
|
en
|
| Imp.
|
| Pers.
|
Sg
|
Pl
|
| I
|
di
|
din
|
| II
|
di
|
din
|
| III
|
di
|
din
|
| Perf.
|
| Pers.
|
Sg
|
Pl
|
| I
|
hebbo + PAR
|
hebben + PAR
|
| II
|
hebbes + PAR
|
hebben + PAR
|
| III
|
hebbe + PAR
|
hebben + PAR
|
| Inf. F.
|
Inf.
|
en
|
| Nom. V.
|
ongo f
|
| Part. Act.
|
end
|
| Part. Pass.
|
ge- -d
|
Koniugacja czasowników mocnych
| Indic.
|
Prs.
|
| Pers.
|
Sg
|
Pl
|
| I
|
e
|
ens
|
| II
|
eþ
|
ens
|
| III
|
eþ
|
ens
|
| Imp.
|
| Pers.
|
Sg
|
Pl
|
| I
|
|
en
|
| II
|
e
|
en
|
| III
|
|
en
|
| Perf.
|
| Pers.
|
Sg
|
Pl
|
| I
|
hebb + PAR
|
hebbens + PAR
|
| II
|
hebþ + PAR
|
hebbens + PAR
|
| III
|
hebþ + PAR
|
hebbens + PAR
|
| Imper.
|
Prs.
|
| Pers.
|
Sg
|
Pl
|
| I
|
êþe
|
in
|
| II
|
e
|
eþ
|
| III
|
êþ
|
enso
|
| Subj.
|
Prs.
|
| Pers.
|
Sg
|
Pl
|
| I
|
o
|
en
|
| II
|
es
|
en
|
| III
|
e
|
en
|
| Imp.
|
| Pers.
|
Sg
|
Pl
|
| I
|
i
|
in
|
| II
|
i
|
in
|
| III
|
i
|
in
|
| Perf.
|
| Pers.
|
Sg
|
Pl
|
| I
|
hebbo + PAR
|
hebben + PAR
|
| II
|
hebbes + PAR
|
hebben + PAR
|
| III
|
hebbe + PAR
|
hebben + PAR
|
| Inf. F.
|
Inf.
|
en
|
| Nom. V.
|
ongo f
|
| Part. Act.
|
end
|
| Part. Pass.
|
ge- -d
ge- -en
|
Czasowniki mocne
Czasowniki mocne
| Kl.
|
INF
|
PRE
|
IMP
|
PERF
|
Znaczenie
|
| I
|
witen
|
wite
|
wet
|
gewieten
|
wiedzieć
|
| rizen
|
rize
|
rez
|
geriezen
|
podnieść się, wstać
|
| biten
|
bite
|
bet
|
gebieten
|
gryźć
|
| driben
|
dribe
|
dref
|
gedrieben
|
jechać
|
| riden
|
ride
|
red
|
gerieden
|
jechać konno
|
| writen
|
write
|
wret
|
gewrieten
|
pisać
|
| II
|
kêzen
|
kjuze
|
koz
|
gekâzen
|
próbować
|
| lêden
|
ljude
|
lod
|
gelâden
|
rosnąć
|
| klêben
|
kljube
|
klof
|
geklâben
|
pękać
|
| rewen
|
riwe
|
row
|
gerâwen
|
martwić się
|
| duben
|
dube
|
dof
|
gedâben
|
nurkować
|
| bêden
|
bjude
|
bod
|
gebâden
|
prosić
|
| krêpen
|
krjupe
|
krof
|
gekrâpen
|
pełznąć, czołgać się
|
| lêgen
|
ljuge
|
lo
|
gelâgen
|
kłamać
|
| III
|
drinken
|
drinke
|
drench
|
gedronken
|
pić
|
| zwimmen
|
zwimme
|
zwemm
|
gezwommen
|
pływać
|
| helpen
|
hilpe
|
helf
|
geholpen
|
pomagać
|
| bieginnen
|
bieginne
|
biegenn
|
gebiegonnen
|
zaczynać
|
| binden
|
binde
|
bend
|
gebonden
|
wiązać
|
| brinnen
|
brinne
|
brenn
|
gebronnen
|
palić
|
| vêten
|
viete
|
vet
|
gevâten
|
walczyć
|
| vinðen
|
vinðe
|
vend
|
gevonden
|
znaleźć
|
| rinnen
|
rinne
|
renn
|
geronnen
|
biec
|
| zingen
|
zinge
|
zench
|
gezongen
|
śpiewać
|
| winnen
|
winne
|
wenn
|
gewonnen
|
wygrać
|
| IV
|
brêken
|
brieke
|
bre
|
gebrâken
|
łamać
|
| kêmen
|
kieme
|
kem
|
gekâmen
|
przyjść
|
| biekêmen
|
bikieme
|
biekem
|
gebiekâmen
|
stać się
|
| nêmen
|
nieme
|
nem
|
genâmen
|
brać, zabierać
|
| bêren
|
biere
|
ber
|
gebâren
|
ciągnąć
|
| V
|
êten
|
jete
|
jet
|
geêten
|
jeść
|
| liggen
|
liege
|
lâ
|
gelêgen
|
leżeć
|
| zêwen
|
ziewe
|
zâ
|
gezêwen
|
widzieć
|
| gêben
|
giebe
|
gef
|
gegêben
|
dać
|
| vrâgêben
|
vrâgiebe
|
vrâgef
|
gevrâgêben
|
przebaczać
|
| zitten
|
ziete
|
zet
|
gezêten
|
siedzieć
|
| sprêken
|
sprieke
|
sprâ
|
gesprêken
|
mówić
|
| VI
|
stenden
|
stende
|
stoed
|
gestâden
|
stać
|
| hebben
|
hebb
|
hoeb
|
gehâben
|
mieć
|
| drâgen
|
drâge
|
droe
|
gedrâgen
|
dźwigać
|
| vâren
|
vâre
|
voer
|
gevâren
|
wieźć
|
| VII
|
heten
|
hete
|
het
|
geheten
|
nazywać się
|
| ozen
|
oze
|
oz
|
geozen
|
zyskać, dostać
|
| dewen
|
dâwe
|
do
|
gedâwen
|
umierać
|
| howen
|
howe
|
how
|
gehowen
|
kroić, ciąć
|
| welken
|
welke
|
welch
|
gewelken
|
chodzić
|
| biegen
|
biege
|
bie
|
gebiegen
|
walczyć
|
| bieën
|
bieë
|
boet
|
gebieën
|
grzać
|
| bloeten
|
bloete
|
bloed
|
gebloeten
|
proponować
|
| bennen
|
benne
|
benn
|
gebennen
|
kazać
|
| boten
|
bote
|
bot
|
geboten
|
bić
|
| vellen
|
velle
|
vell
|
gevellen
|
spaść, upaść
|
| knieën
|
knieë
|
knoet
|
geknieën
|
wiedzieć, znać
|
| rieden
|
riede
|
roed
|
gerieden
|
decydować
|
| zliepen
|
zliepe
|
zlief
|
gesliepen
|
spać
|
| IRG
|
gan
|
geë
|
gi
|
gegan
|
iść
|
| stan
|
steë
|
stoed
|
gestâden
|
stać
|
| doen
|
doeë
|
ded
|
gedoen
|
robić
|
| bringen
|
bringe
|
brench
|
gebrenchen
|
przynieść
|
| wieten
|
wete
|
wiss
|
gewissen
|
wiedzieć
|
| MOD
|
konnen
|
kanne
|
kon
|
—
|
móc, potrafić, być w stanie
|
| mâgen
|
mâge
|
mah
|
—
|
być w zdanie, zdołać
|
| moeten
|
moete
|
moez
|
—
|
mieć pozwolenie
|
| skâlen
|
skâle
|
skol
|
—
|
musieć
|
| willen
|
wiele
|
wel
|
—
|
chcieć
|
| SŁABE
|
eren
|
ere
|
erde
|
geerd
|
chronić
|
| hemmen
|
hemme
|
hemmde
|
gehemmd
|
naciskać
|
| zeggen
|
zegge
|
zeggde
|
gezeggd
|
powiedzieć
|
| zellen
|
zelle
|
zellde
|
gezelld
|
sprzedwać
|
| waren
|
ware
|
warde
|
geward
|
ubierać się
|
Czasownik być
Czasownik być
| Prs.
|
| Pers.
|
Sg
|
Pl
|
| I
|
jim
|
jirens
|
| II
|
jer
|
jirens
|
| III
|
jist
|
jirens
|
| Imp.
|
| Pers.
|
Sg
|
Pl
|
| I
|
wes
|
weren
|
| II
|
west
|
weren
|
| III
|
wes
|
weren
|
| Imperat.
|
| Pers.
|
Sg
|
Pl
|
| I
|
—
|
—
|
| II
|
were
|
wiereþ
|
| III
|
wesadau
|
wezendo
|
| Inf.
|
wêzen
|
| Part. Prs.
|
wêzend
|
| Part. Perf.
|
—
|
