Religia tarejska

Religia tarejska, metabensum (tar. ⲙⲉⲧⲁⲃⲉⲛⲥⲩⲙ metabensum „wiara”) – złożony zbiór politeistycznych wierzeń, obrzędów i towarzysząca im mitologia, wywodzące się i praktykowane w Tarum. Centralnym elementem religii tarejskiej jest wiara w boską prezencję pośród śmiertelników, w osobie Króla Tarum, który postrzegany jest jako inkarnacja jednego z bogów lokalnego panteonu, kontrolującego siły natury i poprzez nie się objawiającego. Ucieleśniony jest pośrednikiem między swoimi podwładnymi a bogami, i jest zobowiązany do przestrzegania ściśle określonych rytuałów, dzięki którym wraz z innymi bogami utrzymuje ład we wrzechświecie.

Religia tarejska jest politeistyczna, a bogowie nie mają wszechmocy wykraczającej poza ich domeny. Na czele panteonu stoi Ogdoada (Ⲫⲁⲣⲩⲥ Pharus „ósemka”) – ośmiu głównych bogów, którym pomagają lub służą pomniejsze bóstwa. O ile Ogdoada jest elementem wspólnym dla wszystkich Tarejów, o tyle imiona pomniejszych bóstw czasem są od siebie różne. Ściśle zbiurokratyzowana instytucja duchowieństwa kataloguje różnice i przedstawia je jako wiele twarzy jednej istoty boskiej. Tarum znane jest z monumentalnych świątyń, poświęconych głównym bóstwom. Również mniejsze miejsca kultu są zwykle bogato zdobione; powszechne są freski przedstawiające sytuacje z mitologii, w których uczestniczy boska istota, której miejsce jest poświęcone.

Wiara jest istotnym elementem życia Tarejów; mieszkańcy Tarum często wchodzą w interakcje z bogami za pośrednictwem modłów lub ofiar, aby poprosić o wsparcie w realizacji własnych celów. Ludowa obrzędowość, chociaż nigdy nie została zdogmatyzowana, jest integralną częścią tarejskiej religii, a pojęcie herezji jako takiej nie jest w Tarum znane. Istotnym aspektem wiary Tarejów jest „boskie towarzystwo” – każdy mieszkaniec Tarum ma swojego boga-patrona, który po śmierci będzie jego – w zależności od drogi, którą obrał w życiu – obrońcą i adwokatem lub oskarżycielem podczas osądu, gdy zadecydowane zostanie o losach duszy danej osoby.

Religia tarejska najprawdopodobniej rozwinęła się jeszcze w praojczyźnie Tarejów, ale rozkwitła dopiero wtedy, gdy lud ten dotarł już do wschodniego Kyonu. Świadczą o tym elementy wspólne z innymi religiami regionu, takie jak szeroki politeizm i boskość władcy. Specyfiką tej religii jest to, że jest to otwarty system; nowe mity stale powstają, a wiara ewoluuje w zależności od aktualnej koniunktury i roli Króla w kształtowaniu polityki i kultury duchowej. Znaczna rola, jaką religia odgrywa w życiu Tarejów, powoduje niejako jej omniprezencję w kraju – motywy mitologiczne są częste w architekturze, malarstwie, rzeźbie, literaturze i muzyce.

Teologia

Wierzenia i obrzędy nazywane zbiorczo „religią tarejską” stanowią integralną część lokalnej codzienności. Z tego powodu język tarejski nie posiada określenia, które oddawałoby słownikowe znaczenie słowa „religia”, czy choćby sam koncept religii jako systemu wierzeń odrębnego od czegokolwiek. Mimo że duchowieństwo i sfera obrzędowości jest ustrukturyzowana, religia Tarejów nie jest sformalizowana na kształt monolitycznej instytucji i pozwala na pewną dowolność interpretacyjną, składając się z wielu zróżnicowanych form wierzeń i praktyk sakralnych. Tarejskie określenie ⲙⲉⲧⲁⲃⲉⲛⲥⲩⲙ metabensum oznacza „wiarę”, ale także „interakcję”, ogniskując system religijny na współzależnościach między światem ludzi i światem bóstw. Cechy przypisywane bogom wiążą się nierozerwalnie z tarejskim pojmowaniem świata i podlegają ciągłej ewolucji.

Bóstwa

Tarejowie wierzą, że wszelkie zjawiska – naturalne, fizyczne, chemiczne, psychologiczne, społeczne – to manifestacje boskiej siły. Centralnym elementem wiary tarejskiej, wspólnym dla wszystkich kultów jest obecność panteonu bóstw głównych, naczelnych, tzw. Ogdoady (Ⲫⲁⲣⲩⲥ Pharus „ósemka”), zaangażowanych bezpośrednio lub poprzez niższe boskie istoty w sprawy przyziemne, związane z funkcjonowaniem natury czy ludzkiego społeczeństwa. Obrzędowość ma charakter dziękczynno-proszalny – rytuały religijne służą podziękowaniu bóstwom za te zjawiska czy interwencje, utrzymaniu ich, w obawie, że niezadowoleni bogowie na zawsze odejdą, a także ubłaganiu ich celem zdobycia ich przychylności, która miałaby przełożyć się na wymierne dla błagającego korzyści. Pełen panteon jest skomplikowany, jako że bogowie często występują w różnych aspektach i pełnią różne mitologiczne funkcje, a czasem w zależności od regionu noszą inne imiona (epitety, ⲁⲇⲁⲛⲥⲁ adansa „boski przymiot”). Z drugiej strony, wiele sił czy zjawisk, np. niebo, miłość czy las, jest powiązane z więcej niż jednym bóstwem. Metabensum posiada także bogatą demonologię, obrazując często cykl dzienny czy roczny jako wieczną walkę sił Ogdoady z wrogimi monstrami. Ponadto, mitologizacji często podlegają żywoty Królów, a bogów, których reprezentowali, często przedstawia się jako posiadających ich twarze – z tego powodu tarejskie bóstwa mają dosyć „płynną” płeć, a ich imiona uważa się za bezrodzajowe. Co ciekawe, mimo wielkiej estymy, jaką tarejczycy darzą swój panteon, do bogów zwracają się bezpośrednio, z pominięciem odmiany grzecznościowej czy formalnych honoryfików.

Przedstawienia bogów w sztuce tarejskiej są raczej symboliczne czy alegoryczne; wychodzi się z założenia, że prawdziwa natura, czy „twarz” bogów, pozostaje tajemnicą, a nawet gdyby ją odkryto, boska fizyczność może wykraczać poza ludzkie pojmowanie. Niemniej, w prezentacji bogów pojawiają się elementy wspólne, a oblicza członków Ogdoady są raczej takie same w całym kraju i zmieniają się najwolniej. Większość boskich wizerunków pozwala na identyfikację domeny bóstwa za pomocą sugestywnych atrybutów: boga łowów często przedstawia się z kuszą, a boga burzy – jako spowitą w świetle błyskawicy kobietę. Niemniej, nie jest to zasadą, a im niższy status danej istoty, tym częściej jej ikonograficzne przedstawienia będą się różnić, często znacznie i to nawet w geograficznie nieodległych społecznościach.

Wiele bóstw jest związane z poszczególnymi regionami Tarum, a ich kult na danym obszarze jest dominujący. Nie świadczy to w żadnym wypadku o pochodzeniu kultu z tej części kraju, ponieważ obserwuje się pewne wahania w popularności różnych kultów. Taki stan rzeczy nie pozwala na wskazanie „głównego” kultu i tym samym identyfikację najważniejszego dla Tarejów bóstwa.

Główny artykuł: panteon tarejski.