Śhang

[Feles]

Taki tam język.

FONOLOGIA


Spółgłoski

[table=2]
[tr][td]m m̥ [/td][td] [/td][td] n n̥ [/td][td] ɲ [/td][td] ŋ [/td][td] ŋʷ[/td][/tr]
[tr][td]b p pʰ [/td][td] [/td][td] d t tʰ [/td][td] dʲ tʲ tʲʰ [/td][td] ɡ k kʰ [/td][td] ɡʷ kʷ kʷʰ[/td][/tr]
[tr][td] [/td][td] tɬʲ tɬʲʰ [/td][td] dz ts [/td][td] dʑ tɕ [/td][td] [/td][td][/td][/tr]
[tr][td]f fʰ [/td][td] ɬʲ ɬʲʰ [/td][td] s sʰ [/td][td] ɕ ɕʰ [/td][td] x xʰ [/td][td] xʷ xʷʰ[/td][/tr]
[tr][td] [/td][td] lʲ [/td][td] r [/td][td] j [/td][td] [/td][td] w[/td][/tr]
[/table]

W ortografii:

[table=2]
[tr][td]m mh [/td][td] [/td][td] n nh [/td][td] ń [/td][td] ng [/td][td] ngw[/td][/tr]
[tr][td]b p ph [/td][td] [/td][td] d t th [/td][td] ď ť ťh [/td][td] g k kh [/td][td] gw kw khw[/td][/tr]
[tr][td] [/td][td] tl tlh [/td][td] z c [/td][td] ź ć [/td][td] [/td][td][/td][/tr]
[tr][td]f fh [/td][td] ł łh [/td][td] s sh [/td][td] ś śh [/td][td] x h [/td][td] xw hw[/td][/tr]
[tr][td] [/td][td] l [/td][td] r [/td][td] y [/td][td] [/td][td] w[/td][/tr]
[/table]


Samogłoski

[table=2]
[tr][td]i[/td][td]u[/td][/tr]
[tr][td]æ[/td][td]a[/td][/tr]
[/table]

W ortografii:

[table=2]
[tr][td]i[/td][td]u[/td][/tr]
[tr][td]e[/td][td]a[/td][/tr]
[/table]


Miscellanea

Akcent pada zazwyczaj na rdzeń wyrazu — lub, w przypadku wyrazów wielosylabowych, na jego pierwszą samogłoskę.

Sylaby mają strukturę CV(C).

Alofonia jest w tym momencie nieistotna. Najważniejsza reguła, którą należałoby wspomnieć to to, że:
· po /j/, /a/ jest realizowane jako [æ],
· z kolei po /w/, /j i æ/ są realizowane jako [w̟ ʉ a].

[Feles]

SKŁADNIA

Omawianie gramatyki zacznę nieco nietypowo — od omówienia składni.

W tym języku brak morfologicznych wykładników m.in. strony. Podobną jednak rolę pełni zastosowanie odpowiedniego szyku wyrazów.

Oznaczenia:
· S — podmiot
· V — orzeczenie
· O — dopełnienie bliższe
· X — dopełnienie dalsze
· PREP — przyimek wprowadzający dopełnienie dalsze


* * *
Szyk czynny I

Ta składnia jest stosowana przy wprowadzaniu nowego podmiotu do wypowiedzi. Występuje w nim przyimek/przedrostek obiektu khum-.

Szablon: V S (khum-O) (PREP-X)

Przykłady:

Tikhw sas pawmaś.
tikhw sas paw-maś
stać dom na/przy-rzeka
Nad rzeką stoi dom.

Be piw khumłuth.
be piw khum-łuth
jeść człowiek OBI-chleb
Człowiek je chleb.


* * *
Szyk czynny II

Używany w ogólnym przypadku, szczególnie, jeśli podmiot jest określony.

Szablon: S V (O) (PREP-X)

Przykłady:

Sas tikhw pawmaś.
sas tikhw paw-maś
dom stać na/przy-rzeka
(Ów) dom stoi nad rzeką.

Piw be łuth.
piw be łuth
człowiek jeść chleb
(Ów) człowiek je chleb.

Wal thať yazfixw.
wal thať yaz-fixw
1SG iść od-tamto
Idę stamtąd.


* * *
Szyk bierny I

Logiczne rozszerzenie szyku czynnego I; używane przede wszystkim, gdy trzeba pominąć podmiot.

Szablon: V khum-O (PREP-X)

Przykład:

Be khumłuth.
be khum-łuth
jeść OBI-chleb
Chleb jest jedzony.


* * *
Szyk bierny II

Stosowany dla zwrócenia uwagi na dopełnienie bliższe. Podmiot jest tutaj obowiązkowy i jest wprowadzany przedrostkiem/przyimkiem tlud-.

Szablon: O V tlud-S (PREP-X)

Przykład:

Łuth be tludpiw.
łuth be tlud-piw
chleb jeść SUB-człowiek
Chleb jest jedzony przez człowieka.


* * *
Szyk aplikatywny

Ta składnia jest używana, by dopełnienie dalsze mogło wystąpić w pozycji dopełnienia bliższego. Przyimek, który je wprowadza, zostaje użyty jako przedrostek czasownika.

Szablon: S PREP-V X (khum-O)

Przykłady:

Sas pawtikhw maś.
sas paw-tikhw maś
dom na/przy-stoi rzeka
Dom stoi nad rzeką. ~ Dom ,,nadstoi" rzekę.

Wal yazthať fixw.
wal yaz-thať fixw
1SG od-iść tamto
Idę stamtąd. ~ Opuszczam tamto [miejsce].


* * *
Szyk aplikatywny bierny

Od szyku aplikatywnego można w analogiczny sposób utworzyć stronę bierną II. Co zadziwiające, taka konstrukcja pojawia się dość często. Jest to związane ze składnią zdania pytającego.

Szablon: X PREP-V tlud-S (khum-O)

Przykłady:

Maś pawtikhw tludsas.
maś paw-tikhw tlud-sas
rzeka na/przy-stać SUB-dom
Nad rzeką stoi dom. ~ Rzeka jest ,,nadstana" przez dom.

Fixw yazthať tludwal.
fixw yaz-thať tlud-wal
tamto od-iść SUB-1SG
Idę stamtąd. ~ Tamto [miejsce] jest przeze mnie opuszczane.

[ToJam]

Jak w języku Śhang wygląda odmiana rzeczownika i czasownika?

[Feles]

Język jest już porzucony.

[Widsið]

Szybko poszło!