Język telubu [Ziemlia]

[Henryk Pruthenia]

Język telubu - izolacyjny głównie monosylabiczny język używany w świecie Ziemli. Jest już językiem wymarłym ze około 6-7 tysięcy lat temu. Lud Telubu rozwijał się około tysiąca lat, ale końcowo uległ obcym ludom i został zniszczony. Na gruzach telubskich miast powstawały dalsze cywilizacje, ale już nie tak światłe jak owa.

Dźwięki
Język jest wysoce samogłoskowy. Kóniec.

Samogłoski
Samogłoski przedstawiają się następująco:
Krótkie

• i ʉ ɯ
• e o
• ɛ ɔ
• a

Długie:

• ʉː
• eː oː
• aː

Dyftongi +i:

• ei oi
• ai

Długie dyftongi +i:

• eːi
• aːi

Dyftongi +w:

• ew ow
• ɛw
• aw

Długie dyftongi +w:

• eːw oːw
• aːw

Spółgłoski
m n w j h
p b t ʔ
f v s ʕ
m͡b t͡s tɕ͡
r rː

Budowa wyrazów
W języku telubu ważną rolę pełni kolejność dźwięków. Otóż głównie wyrazu mają budowę (C)CV(C)(C) lub z dodatkową sylabą, zawsze otwartą bez nagłosowej zbitki. (C)(V). Co ważne, nie każda spółgłoska będzie mogła stać na miejscu C. Otóż /m/ /n/ /h/ /w/ /j/ mogą stać tylko nagłosie sylaby, a /m/~/n/ (pełna asymilacja, w formie wolnej /n/) w wygłosie dodatkowo. Zwarcie krtaniowe zazwyczaj stoi w wygłosie samotne. Choć nie zawsze, gdyż łamie zasadę otwartości sylaby dodatkowej. Sylaba 'główna' może posiadać każdą istniejącą samogłoskę. Jest ona dodatkowo akcentowana. Inne sylaby oraz klityki czasownikowe nie mogą mieć samogłosek innych niż czyste krótkie, choć często potrafią pochodzić od żyjących rdzeni z samogłoską inną. 

Zapis
Kierunek pisania jest z prawej do lewej.
Każda spółgłoska ma 'domyślne' a. Istnieją od tego wyjątki, ale o tym zaraz. Najpierw chciałbym przekazać wam główny duch pisma. Otóż pismo te nie jest potomkiem wcześniej istniejącego pisma, a powstało pod wpływem dyfuzji idei i po pewnym czasie zmieniło się w to, co widzimy. Zapisywane jest na jakimś miękkimi cienkim materiale. Nie zdecydowałem się jeszcze na czym. Jest bardzo zaokrąglone. Znaki się nie łączą, z wyjątkiem modyfikatorów do samogłosek (przydechu, labializacji, jotyzacji, unosowienia i dźwięku 'a). Spółgłoska ʔ ma parę form zapisu. Otóż w nagłosie i pewnych kontekstach wynikających z gramatyki używa się 'a, w śródgłosie formy pełnej (te jakby cyrylickie u), a na końcu sylaby znaku diakrytycznego. Hmmm. Wszystkie znaki pisane są razem, to jest linie dotykają linii, z wyjątkiem znaku na długie /r/. No i tyle. Wygląda toto tak:

No i dodałem zdjątko do załącznika, bo kiedyś pewnie zniknie.

Gramatyka
Gramatyka jest w miarę prosta. Fleksji jest bardzo mało, wiele daje nam kolejność wyrazów.

Rzeczownik i przymiotnik
Rzeczowniki i przymiotniki się praktycznie nie różnią. Nie ma deklinacji. Przymiotniki i innego rodzaje przydawki stoją zazwyczaj po opisywanym rzeczowniku głównym, tak samo partykuły i poimki. Istnieją rzeczowniki złożone. Liczba mnoga powstaje w wyniku dodania odpowiedniej partykuły, albo wynika z kontekstu.

Czasownik
Tu się dzieje trochę więcej. Otóż istnieją tak zwane czasowniki 'puste' i 'pełne' Czasowniki 'puste' to de facto inne części mowy stojące na szykowym miejscu czasownika, coś ala angielskie verbing tylko, że bez ing. Ale istnieją też czasowniki 'pełne'. Posiadają one nagłosowe 'a- [ʔa], które, jeżeli poprzedni wyraz zaczyna się od redukuje się w wymowie do ʔ. Otóż one odmieniają się! Jako, że istnieją tylko dwie osoby w języku telubu, to jest pierwsza (ja) i druga (cała reszta), w pierwszej osobie te 'a- wypada całkowicie i nie ma nawet zwarcia krtaniowego, choć czy tak zawsze jest wrócimy później. Cała fleksja, dużo, co? Istnieje coś takiego jak klityki czasownikowe. Są to jedno-dwusylabowe wyrazy, zmieniające znaczenie słowa, stojące po czasowniku. Ale o tym w szyku.
Brak odmiany czasowej,o wszystkim dowiadujemy się z kontekstu oraz dookreśleń czasowych. Istnieje jednak pewna grupa czasowników domyślnie przeszłych, które oznaczają przeszłe wydarzenia i tylko je opisują, no i parę (a dokładniej trzy) odnoszące się do przyszłości.

Zaimek
Ja - nar - forma zależna: ar
Ty - sʉː - forma zależna: ʉs

To (w zasięgu ręki) - bot
To (w zasięgu wzroku) - mboːw
To (należące do mówcy) - etɕ
To (jakieś inne) - saːi

Szyk
Szyk w języku telubu jest dość ważny. Decyduje o wielu rzeczach. Zacznijmy od ważniejszych. Otóż w języku telubu istnieje coś takiego jak 'związek ładu'. Ma on dwie formy, które zależne są od przechodności.
Dla przechodnich:
podmiot+czasownik+dopełnienie dalsze+dopełnienie bliższe+(klityka czasownikowa)
Dla nieprzechodnich:
czasownik+podmiot+(klityka czasownikowa)
Formę zależną zaimków używa się w dla dopełnień oraz w drugim przypadku dla zwykłego podmiotu. Jest to zależne bardziej od tego, że stoi po czasowniku, a nie wynika z typologii języka.
Dookreślenie rzeczownika stoi zawsze po nim. Dookreślenie czasownika może stać przed lub po 'związku ładu', nigdy nie może się jednak do niego wpierniczać.
Klityka czasownikowa nigdy nie stoi bezpośrednio po czasowniku, zazwyczaj na drugim, trzecim miejscu poń.

Sorki, że nie ma tekstu, ale nie mam weny na to, jak podrzucicie jakieś dwa ciekawe zdania, to przetłumaczę i zobrazuję język i jego pismo.

Oceny?

[Henryk Pruthenia]

No i jeszcze pytanie, czy potrafiłby mi powiedzieć, jak te litery ze skanu móc zedytować, tak by ładnie wyglądały i dało się dać do jakiegoś fonta ewentualnie, czy da się to *jakoś* przekonwertować do grafiki wektorowej, bo to magja by była.

[Towarzysz Mauzer]

No da się, da się, do momentu tworzenia fonta nawet bardzo łatwo. Wpierw w GIMPie albo innym dziadostwie skonwertować na czerń-biel, podbić kontrast i wyostrzyć/wzmocnić. Potem w Inkscapie Ścieżka/Wektoryzuj bitmapę, opcja Wykrywanie konturu naj i gotowe. Oczywiście, wygenerowane ścieżki trzeba popoprawiać, ale przy odpowiednio dobrej rozdzielczości wyjdzie niezły wektor. No a potem SVG można importować do FontForge i bawić się z kerningowaniem tego.

[Henryk Pruthenia]

Leci gorący pochwalisz.

A jakieś oceny samego języka?

[Ghoster]

[...........]

[Henryk Pruthenia]

Vide alfabet awestyjski.

[Wedyowisz]

@TM: o, może się kiedyś wezmę za zrobienie czcionki z mojej antygrażdankowej cyrylicy.

A to pismo zdaje się cierpieć na chorobę "zmaksymalizowania zróżnicowania od liter w znanych mi pismach", zatem jego użytkownicy chyba uznali, że zwykła kreska czy kółko są zbyt pospolite, za to tworzą najdziwniejsze wygibasy, byle tylko nic nie wyglądało jak "o" czy "l".

Czasami taka celowa maksymalizacja różnic faktycznie występuje np. z powodów politycznych albo religijnych (vide w naszym świecie głagolica; przynajmniej tak niektórzy uważają). Pytanie, czy ma to sens w wewnętrznej historii conworldu.

Posiadają one nagłosowe 'a- [ʔa], które, jeżeli poprzedni wyraz zaczyna się od redukuje się w wymowie do ʔ.

Zaczyna się od — czego?

Otóż w języku telubu istnieje coś takiego jak 'związek ładu'. Ma on dwie formy, które zależne są od przechodności.

Nie prościej byłoby napisać, że szyk zdania to SVIOPX~XSVIOP (zdania przechodnie) i VSPX~XVSP (zdania nieprzechodnie) (gdzie X to okolicznik, P to twoja klityka czasownikowa)?