Lauresc rec

[miguelhombre]

Hei, przedstawiam wam swój pierwszy conlang, na który pomysł dojrzewał we mnie od kilku lat aż w końcu uznałem że czas go rozwinąć. Mały disclaimer na początek, nie posiadam fachowej wiedzy więc mogą zdarzyć się jakieś potworki ale chętnie przyjmę uwagi

Język laurejski (laur. lauresc rec [ˈlaʊ̯ˈrɛsk rɛk]) to język słowiański, którym posługują się Laurowie – fikcyjny naród zamieszkujący fikcyjną wyspę o nazwie Laurea, położoną na Oceanie Atlantyckim. Charakteryzuje się system fonetycznym znacznie różniącym się od języków słowiańskich, prostą gramatyką, oraz silnym wpływem łaciny na słownictwo.

EDYCJA 08.06.2023 - od momentu założenia wątku zmodyfikowałem ten język. Poniżej znajduje się opis jest aktualnej wersji. Ponieważ poprzednia zebrała trochę komentarzy w tym wątku, wrzucam ją w spoiler na końcu opisu.

Laurejski wywodzi się z fikcyjnego wymarłego języka barckiego, który z kolei wywodził się z języka wczesnosłowiańskiego (Early Slavic w klasyfikacji Kortlandta), natomiast odłączył się na tyle wcześnie, że nie posiadał niektórych jego cech (jak np. przejście wygłosowego -s w -x czy powstanie samogłosek nosowych). Ponieważ miało to miejsce mniej więcej w drugiej połowie I tys. p.n.e., zostawiam tu miejsce na potencjalne uniwersum grupy języków barckich, do której laurejski należy.

Pełny opis języka, jego historii, procesów fonetycznych w czasie, gramatyki wraz z jej historią rozwoju, znajdziecie w artykule o języku laurejskim na naszej Wikii - serdecznie zachęcam do lektury  Tutaj postaram się to nieco skrócić.

PROCESY FONETYCZNE - wersja skrócona

1. Samogłoski

Barcki odziedziczył z wczesnosłowiańskiego 8 samogłosek oraz 3 dyftongi: a, ā, e, ē, i, ī, u, ū, ai, au, ei.

a > a [a]
ā > u [ʊ] > u [ʌ]
e pozostało bez zmian [ɛ]
ē > ie (dyftong) > [ i ]
i > i [ɪ]
ī > ai [aɪ̯]
u > y [y]
ū > ou [ɔʊ̯] > ou [ u ]
ai > [ɶː] > ae [æ]
ei > [eː] > ei [eɪ̯]
au > [oː] > o [ɔ]
aw > au [aʊ̯]
āw > au [aʊ̯]
ew > eu [ɛʊ̯]
ēw > eu [ɛʊ̯]
uw > au [aʊ̯] (po tym, gdy u [ʊ] > [ʌ])
ar > [aː]
aer > [æɐ̯]
er > [ɛɐ̯]
eir > [eɐ̯]
ir > [ɪɐ̯]
ier > [iɐ̯]
or > [ɔɐ̯]
our > [uɐ̯]
ur > [ʌː]
yr > [yɐ̯]
Zmiana iloczasu w zaimkach osobowych - samogłoski w zaimkach liczby pojedynczej uległy skróceniu, zaś te liczby mnogiej - wydłużeniu.

2. Spółgłoski

sj > sj [ʃ]
zj > zj [ʒ]
nj > nj [ɲ]
x > h [h] (pod wpływem języków germańskich)
Selektywne w > v (zaszło w wybranych wyrazach, bez wyraźnego schematu)
Ubezdźwięcznienie wygłosowego -z > -s
Palatalizajca c [k] i g [g] przed e oraz i: [k] > [ʦ] > [ s ], [g] > [ʤ] > [ʒ]
Dyspalatalizacja wszystkich pozostałych spółgłosek
tj > t (poza tymi dialektami, gdzie > ʧ)
dj > d (poza tymi dialektami, gdzie > ʤ)
stj > st
zdj > zd
lj > l
rj > r
skj > sc [sk]
zgj > zg
kv > v
gv > v
Zanik wygłosowego -s (-s jest obecne w zapisie; w zaimkach osobowych została przechodniość – jeśli w zdaniu po -s następuje wyraz rozpoczynający się samogłoską, -s jest wymawiane)
ng > [ŋ]

GRAMATYKA

1. Rzeczownik

• Występują dwie liczby – pojedyncza i mnoga
• Jest tylko jeden przypadek – mianownik
• Nie wyróżnia się rodzajów – zanikły na etapie starolaurejskim. Wszystkie rzeczowniki mają jednolitą końcówkę w liczbie mnogiej: -ae (wcześniej była to końcówka rodzaju męskiego, pochodząca z -ai).

2. Przymiotnik

Przymiotniki, podobnie jak rzeczowniki, nie mają rodzajów. Nastąpił zanik końcówek rodzajowych, także dla liczby mnogiej. W powstałych w ten sposób zbitkach spółgłoskowych pojawiło się protetyczne e, np. cranglas (okrągły) > crangel ['kraŋʒɛɫ] (okrągły/okrągła/okrągłe/okrągli).

3. Zaimek

• Wymowa wygłosowego -s w zaimkach jest przechodnia gdy w zdaniu następne słowo zaczyna się od samogłoski, np. es laute (łowię) wymawia się [ɛ 'laʊ̯tɛ], ale es e (jestem) – [ɛs ɛ].
• Zaimek neutralny w 3 osobie obu liczb jest normalnie używany w odniesieniu do ludzi jako forma neutralna płciowo. Jego wcześniejsza forma w dopełnieniu i zaimku dzierżawczym została zastąpiona nową konstrukcją, będącą połączeniem form męskiej i żeńskiej.

4. Czasownik

• Bezokoliczniki składają się z partykuły tei oraz tematu, np. tei mer - umierać (od wcześniejszego mertei). Zawsze zakończone są spółgłoską (z wyjątkiem kończących się na -s, które nie jest wymawiane).
• Występują następujące czasy i tryby: czas teraźniejszy (prosty i postępujący), czas przeszły (prosty i postępujący), czas przyszły (prosty i postępujący), tryb przypuszczający oraz tryb rozkazujący.
• Koniugacja laurejskiego jest bardzo regularna (z wyjątkiem dwóch nieregularnych czasowników: tei bout (być) oraz tei ies (jeść)). We wszystkich czasach i trybach, poza rozkazującym, doszło do zaniku osobnych form dla 1 i 2 osób obu liczb, zaś forma dla 3 osoby stała się jedyną formą koniugacyjną.
• Czasy przeszłe z barckiego (odziedziczone z wczesnosłowiańskiego) zostały zastąpione nowym czasem przeszłym prostym, będącym kalką czasu teraźniejszego z przegłosem e:a; czasowniki otrzymują zatem końcówki -a/-an. Czas przyszły powstaje za pomocą czasownika bande / banden (forma przyszła czasownika tei bout) z dodatkiem tematu. Bardzo częstą praktyką jest skracanie bande(n) do 'nde / 'nden, np. ty'nde preid zamiast ty bande preid (pol. przyjdziesz). Taka forma jest obecnie na tyle powszechna, że jest uznana jako jedna z dwóch dopuszczalnych oficjalnych form i nie ogranicza się tylko do mowy potocznej.
• Tryb przypuszczający tworzy się za pomocą partykuły bou + temat. Tryb rozkazujący jako jedyny zachował odrobinę bardziej skomplikowaną odmianę. Dla 1 i 3 osoby, tworzy się go za pomocą partykuły nec + zaimek osobowy + forma czasu teraźniejszego. Dla 2 osoby, do tematu dodaje się końcówkę -ai (l. poj.) / -aite (l. mn.)

Wzór koniugacji na przykładzie tei nes - nieść:


SŁOWNICTWO
Lista Swadesha na Wikii (wraz z wymową).

Przykładowe teksty

Owca i konie

Au cater nei ima vilnu, veida cabae, ein is nies tingent teng vas, ein nesent gal cargo ei ein vezent cel boustera. Au reca cyn cabae: "Sier bale me, veident cel iezdent nu cab". Cabae atrecan: "Closai, au, nusj sierae balen nus, cadu mies veiden sei uc cel, domin, arbe tep adiene for se is vilnu ti au. Ei au nei ime vilnu". Iment sei closen, au biega per arvinu.

Północny Wiatr i Słońce

Nortin Vietru ei Syl discutan a cater is nies e paseilin, cadu vag preida, bandent crout syn tep tounica. Unae establan du sei cas pir successena bande convenc vag tei isim ti adiene, bande oznun aca paseilin. Tadu Nortin Vietru vieta taca seilina aca an maga, u aca pamagtina an ba vieten, taca pagala vag ba vait swai tounica in acal se. Tadu Syl swaeta tepa ei vag statima isima swai adiene. Eu, Nortin Vietru deba preiznut, du Syl e paseilin is nies abu.

Wersja z kwietnia 2023

Spoiler

Na początek pod spoilerem, dla chętnych – trochę ,,historii":

Spoiler

Historia zaczyna się wraz z fikcyjnym plemieniem Borysów (laur. Boricai [bɔrɪˈkaɪ̯]), którzy odłączyli się od wspólnoty wczesnosłowiańskiej najpóźniej w I wieku n.e., napadali na inne plemiona (nazwa Borysi pochodzi od walki) i osiedlili się w okolicach współczesnego Śląska, sąsiadując później z plemionami germańskimi. Podczas wielkiej wędrówki ludów, razem z plemionami germańskimi i Alanami, łupili cesarstwo rzymskie i dotarli na Półwysep Iberyjski, osiedlając się na terenach północno-wschodniej Galicji (mniej więcej dzisiejsza prowincja Lugo). Założyli tam swoje państwo, które niecałe 100 lat później zostało podbite przez Swebów. Borysi byli zorganizowani na wzór demokracji wojennej, podobnie jak inne plemiona, decyzje podejmowali przez wiec, jak również mieli swoją starszyznę, będącą elitą plemienia. Na przełomie VI i VII wieku, gdy Swebowie zdecydowali się osiedlać przybywających na ich tereny Bretonów na terenach Borysów, pojawiła się potrzeba znalezienia sobie większej przestrzeni. Żył wówczas Damir, znany później jako Damir Odkrywca, jednostka wybitna, syn ważnego człowieka, zajmował się żeglarstwem i handlem morskim. Podczas jednej ze swoich wypraw, wiatr skierował jego ekipę wgłąb Atlantyku; rozbili się na nieznanym im lądzie porośniętym lasami wawrzynolistnymi. Od tych formacji roślinnych nazwali wyspę Laureą. W ciągu kolejnych lat spora część Borysów przesiedliła się na nową wyspę – jednak nie wszyscy. Ówczesna wiedza i stan statków czynił taką wyprawę niebezpieczną i część osób zdecydowało się pozostać na swoich ziemiach galicyjskich, gdzie następnie ulegli asymilacji. Historia Borysów dobiega końca w tym momencie.

Ci z nich, którzy dotarli na nowy, dziewiczy ląd, z czasem zaczęli nazywać się Laurami. Założyli tam struktury państwowe, co później będzie nazywane Republiką Laurei. Z wiecu wyewoluował Senat, inspirowany tym rzymskim, który składał się z ludowej starszyzny, a który wybierał wodza na dożywotnią kadencję – wódz (laur. vode [vɔd]) ten pełnił funkcję głowy państwa. Kolejne kilkaset lat to dla Laurei dość stabilny okres – dalekie położenie i trudna droga morska powodowały, że kontakty z Europą były rzadkie – głównie ze Stolicą Apostolską i okazjonalny handel. Wraz z rozwojem żeglugi europejskiej, kontakty się zintensyfikowały. W XIV-XV wieku Portugalia zaczęła interesować się tym regionem. Na tym etapie demokracja laurejska była już w znacznym rozkładzie, co zostało wykorzystane przez Portugalczyków, którzy zwiększali swoje wpływy wśród laurejskich klanów. Ostatecznie w połowie XV wieku, kiedy większość regionów i arystokracji była pod wpływem Portugalii, Senat Republiki podjął decyzję o rozwiązaniu Republiki Laurei i ustanowieniu Królestwa Laurei połączonego unią personalną z Królestwem Portugalii. Od teraz Senat miał być zwoływany już nie przez Wodza, a przez Króla Portugalii, który jednak nie robił tego zbyt często, znacznie zmniejszając wagę Senatu, od teraz nazywanego Senatem Królewskim. Gdy w 1580 Hiszpania narzuciła Portugalii unię personalną, król Hiszpanii był także królem Laurei. Podporządkował Laureę bezpośrednio sobie i gdy w 1640 Portugalia odzyskała niezależność, Laurea pozostała w rękach hiszpańskich. Królowi Hiszpanii również nie zależało na zwoływaniu Senatu. W ciągu rządów portugalskich i hiszpańskich Senat Królewski był zwoływany niezwykle sporadycznie, tak samo jak jego odpowiedniki w Portugalii i Hiszpanii. Laurejskie elity już długo pozostawały bez realnej władzy.

Warto tu nadmienić, że w czasach wielkich odkryć geograficznych porty laurejskie były o dużym znaczeniu handlowym, dzięki czemu nastąpił znaczący rozwój miast, które były budowane na wzór miast iberyjskich. Laurea stanowiła też ważny ośrodek w handlu trójkątnym, w tym pełniła funkcję pośrednika w handlu niewolnikami. Zależność od Portugalii i Hiszpanii ograniczała jednak wzrost zamożności Laurów, co powodowało niechęć do królów. Frustrację elit i narodu, a także słabość Hiszpanii po wygaśnięciu dynastii Habsburgów, wykorzystała Anglia, która chciała przejąć wpływy nad wyspą. Anglicy dogadali się z Laurami, że jeśli rozpoczną powstanie, Anglicy je wesprą militarnie, co miało mieć decydujący wpływ na powodzenie rebelii. Tak też się stało; od tego czasu Królestwo Laurei było związane unią personalną z Anglią (ca. 1704), a chwilę później z Wielką Brytanią. Lekkiej zmianie uległy stosunki władzy – zgodnie z obietnicą, Senat Królewski był zwoływany regularnie przez gubernatora, który reprezentował Króla Anglii / Wielkiej Brytanii w Laurei. Sprawował on władzę wykonawczą, a Senat ustawodawczą. Zmiana umożliwiła również korzystną dla Laurei wymianę handlową z coraz bardziej prosperującą Wielką Brytanią. Stan ten utrzymywał się do Wiosny Ludów. Wówczas wybuchły niepokoje społeczne; lud domagał się zrzucenia jarzma Brytyjczyków i wyborów powszechnych. Wskutek tego, wprowadzono zmiany. Rola gubernatora została znacznie ograniczona do funkcji reprezentacyjnych i decydowaniu o polityce zagranicznej. Większość jego dotychczasowych uprawnień przejął nowy urząd – Prezydent Ministrów, wybierany przez Senat i będący odpowiednikiem premiera. Wprowadzono również wybory, rozbijając nieco dotychczasowe układy i zmuszając elity do szukania poparcia w narodzie. Ustrój po 1848 przypominał ustrój dominiów brytyjskich. Laurowie sami decydowali o polityce wewnętrznej, ale Brytyjczycy kontrolowali politykę zagraniczną i wojsko. Wieki zależności od innych mocarstw doprowadziły do tego, że Laurea nie posiadła żadnej kolonii mimo dogodnego położenia geograficznego. Z drugiej strony, XIX wiek to okres rozkwitu industrializacji i znaczącego rozwoju gospodarczego. Nie bez znaczenia pozostaje wpływ Wielkiej Brytanii na kulturę i architekturę Laurei w czasie zależności od tego mocarstwa.

Brytyjczycy wciągnęli Laureę do I wojny światowej, co było bardzo niepopularne wśród Laurów. Znaczne straty wzmożyły ruchy niepodległościowe. Po wojnie wybuchły działania zbrojne przeciw Brytyjczykom, zakończone referendum w którym Laurowie zagłosowali za niepodległością od WB i ustanowieniem Republiki Laurei około 1922 roku. Nowo uchwalona konstytucja przemianowała Senat Królewski na Senat Republiki, będący dalej jednoizbowym parlamentem, sprawującym władzę ustawodawczą. Prezydent Ministrów został przemianowany na Prezydenta Laurei, będącego głową państwa, wybieranego przez Senat. Prezydent łączył więc funkcję głowy państwa i szefa rządu. Konstytucja wprowadziła także organ kontrolny – Radę Departamentów, składającą się z prezydentów departamentów, mającą prawo weta i rozwiązującą ustrojowe spory.

[Zamknij]

Biorąc pod uwagę historię, język laurejski wywodzi się z języka wczesnosłowiańskiego. Separacja od reszty Słowian spowodowała że język ten obrał inny kurs rozwoju. Ponadto uległ on pewnym wpływom łaciny, portugalskiego, hiszpańskiego i angielskiego, głównie w zakresie słownictwa.

Kolejny disclaimer: wedle mojej najlepszej wiedzy, nie istnieje rekonstrukcja wczesnosłowiańskiego, starałem się więc go odtworzyć cofając większość procesów które zaszły w słowiańskim w pierwszym tysiącleciu naszej ery.

Zacznijmy od narzędzia – alfabetu.

A a – [a]
B b – [ b ]
C c – zazwyczaj [k], przed e, i, ie: [ s ]
D d – [d]
E e – [ɛ]; na końcu wyrazu nieme (standard) lub [ə] (gwary, maks. 10% populacji)
F f – [f]
G g – zazwyczaj [g], przed e, i, ie [ʒ]
H h – [h ~ x], czasami nieme
I i – [ɪ] (w dyftongach ɪ̯]
J j – w wyrazach rodzimych nie występuje, w dialektach może pełnić funkcję znaku zmiękczającego
K k – [k] (wyrazy obce)
L l – [l ~ ɫ]
M m – [m]
N n – [n]
O o – [ɔ ~ ɐ] (zależnie od regionu, obie wymowy uznane w standardzie języka)
P p – [p]
R r – [r] (w dyftongach ɐ̯]
S s – [ s ]
T t – [t]
U u – [ʌ], w dyftongach [u̯]
V v – [v]
W W – [w]
Y y – [y] (wyrazy obce)
Z z – [z]

Funkcjonuje także litera É é [ɛ], niebędąca częścią alfabetu, która oznacza że e jest wymawiane (na końcu wyrazów) bądź separująca samogłoski.

Dwuznaki:

Ae ae – [æ]
Cj cj – [tʃ] – wyrazy obce
Dj dj – [dʒ] – wyrazy obce
Ie ie – [ i ]
Sj sj – [ʃ]
Ou ou – u
Zj zj – [ʒ]

Lokalnie dodatkowo:
Tj tj – [tʃ]

Dyftongi, niebędące wyróżniane jako wieloznaki:
Aer aer – [æɐ̯]
Ai ai – [aɪ̯]
Ar ar – [aɐ̯]
Au au – [au̯]
Ei ei – [ɛɪ̯]
Er er – [ɛɐ̯]
Ir ir – [ɪɐ̯]
Ier ier – [iɐ̯]
Or or – [ɔɐ̯ ~ ɐ:]
Our our – [uɐ̯]
Ur ur – [ʌɐ̯]

PROCESY FONETYCZNE

*a > o [ɔ ~ ɐ]
*ā > a [a]
*e > e [ɛ]
*ē > ae [æ:] > ae [æ]
*i > i [ɪ]
*ī > ie [i:] > ie [ i ]
*u > zazwyczaj u [ʌ], na końcu wyrazu e [ə] > e [∅] (w niektórych gwarach wciąż wymawiane jako schwa
*ū > ou [u:] > ou [ u ]
*ai > ai [aɪ̯]
*au > au [au̯]
*ei > ei [ɛɪ̯]
*ą̄ > am [am], an [an], a [a]
*ę̄ > em [ɛm], en [ɛn], e [ɛ]
*į̄ > im [ɪm], in [ɪn], i [ɪ]
*ų̄ > um [ʌm], un [ʌn], u [ʌ]

• Brak prasłowiańskiej przestawki
• Palatalizacja k i g przed e oraz i
o *k > ʦ > s
o *g > ʤ > ʒ
o To nie zachodzi w przypadku sk, np. przymiotniki z końcówką -isk otrzymały końcówkę -ische [ɪskə], po zaniku schwa -isc [ɪsk], np. bratisc – braterski
• Ograniczona jotacyzacja
o *sj > ʃ /sj/
o *zj > ʒ /zj/
o W niektórych dialektach również *tj > ʧ /tj/, *dj > ʤ /dj/
• Dyspalatalizacja
o *tj > t (poza tymi dialektami, gdzie > ʧ)
o *dj > d (poza tymi dialektami, gdzie > ʤ)
o *stj > st
o *zdj > zd
o *lj > l
o *nj > n
o *rj > r
o *skj > sk /sc/
o *zgj > zg
o Przed i, ī, e, ē: *sk > sVk
o Przed i, ī, e, ē: *zg > zVg
• Brak prejotacji i prelabializacji
• -CCə > -CəC, a następnie ə > ɛ
• Vj > Vɪ̯, VjC > Vɪ̯C
• r > ɐ w Vr i VrC i tworzy dyftong, np. cirve ['sɪɐ̯v] – robak
o Regionalnie zamiast r > ɐ, następuje wydłużenie samogłoski poprzedzającej r
• *x > h w większości sytuacji lub zanik. Zanik głównie przed spółgłoskami dźwięcznymi (np. laeb – chleb) i na końcu wyrazu po dyftongach (np. brau – brzuch, sau – suchy). Jeśli przed h stoi monoftong, jest on wydłużany, np. naeh [næː] – nich. W pierwszym przypadku, zasady ortografii wyrzucają /h/ z zapisu (stąd sau zamiast sauh), w drugim h zostaje (gdyż wydłuża samogłoskę poprzedzającą)
• gvV, kvV, hvV - zanik pierwszej spółgłoski, np. vaite – kwiat, vaste – chwast, vaista – gwiazda
• dl > l
• Częściowe v > w /w/
• Akcent jest swobodny, nie jest zaznaczany w pisowni

GRAMATYKA

Gramatyka laurejskiego cechuje się wieloma uproszczeniami:
• Redukcja przypadków, zostaje jedynie mianownik
• Zanik rodzajów i rozszerzenie się rodzaju męskiego na pozostałe. Wyjątek stanowią zaimki one (pl. onai) – on, ona (pl. onou) – one, ono (pl. ona) – ono
o Rodzaj nijaki nie odnosi się wyłącznie do przedmiotów, ale stosuje się go również jako formę neutralną płciowo w stosunku do ludzi
• Znaczące uproszczenie koniugacji
• Bezokoliczniki co do zasady mają końcówkę –(t)ei
• Uproszczenie bezokoliczników w wielosylabowych wyrazach poprzez utratę jednej z sylab środkowych, np. hodei – chodzić, mouslei – myśleć (ale nie dotyczy to wszystkich wielosylabowych czasowników). Krótsze bezokoliczniki nie uległy skróceniu i zachowały t, np. pietei – pić, znatei – znać.
• Jeden czas przeszły prosty oparty o imiesłów L, zanik aorystu i imperfektu
o Większość imiesłowów-L naturalnie odziedziczyła końcówkę -le. W tych, w których przed L stała spółgłoska, doszło do przestawki -e przed L, po czym wtórnie pojawiło się -e na końcu wyrazu. Proces ten zaszedł jeszcze przed zanikiem wymowy e na końcu wyrazu.
• Zanik rozdziału czasowników na dokonane i niedokonane. Aspekt niedokonany tworzy się wykorzystując imiesłów przymiotnikowy czynny (-ent). Poniżej przykład aestei – jeść
o On zjadł – One aedele.
o On jadł – One boul aedent (dosłownie: on był jedzący)
o On je – One ae
o On je (teraz) – One é aedent (dosłownie: on jest jedzący)
o On zje – One bandé aedele (dosłownie: on będzie jadł)
o On będzie jadł – One bandé aedent (dosłownie: on będzie jedzący)
• L-participle oznacza aspekt dokonany. Np. one tinele (dosł. on ciął) – on pociął.
• Większość przymiotników odrzeczownikowych przyjęło końcówkę -n oraz -sc, w zasadzie zanik -ow, np. sporten [ˈspɔɐ̯tɛn] – sportowy.

Wzór koniugacji



Przykład:

nestei – nieść



Jak widać, obowiązuje jedna forma dla wszystkich osób liczby pojedynczej i analogicznie z liczbą mnogą. Jak do tego doszło? Stopniowo.

Pierwotnie, w starolaurejskim, koniugacja w czasie teraźniejszym wyglądała tak:



W okresie starolaurejskim:
• zmiana ą > ę w 3 os. Liczby mnogiej
• denazalizacja
• pod koniec, zanik końcówki -ti w 3 osobie

W okresie średniolaurejskim:
• Transformacja koniugacji na wzór ,,żem" znanego z polskich gwar z użyciem da – że. Wówczas to partykuła da ulegała odmianie, zaś czasownik przyjmował formę trzeciej osoby. Zjawisko to upowszechniło się w całej koniugacji, także w czasie przeszłym i przyszłym.



Następnie, w czasach już nowożytnych, nastąpiło uproszczenie odmiany i zanik form da, przyjmując obecną formę. Wyjątek stanowi tryb rozkazujący – tutaj w drugiej osobie pozostał relikt dawnej odmiany, np. nesie – nieś, nesté – nieście.

Oczywiście to przykład jednej klasy koniugacji. Pierwotne klasy czasowników uprościły się do dwóch klas, w zależności od tego czy temat kończy się spółgłoską, czy samogłoską. Osobną klasę stanowią czasowniki nieregularne.

Inne przykłady odmiany:

bietei – bić



Przykłady nieregularnych

boutei – być



aestei – jeść



Ten czasownik jest przykładem, w którym -e w L-Participle najpierw dokonało przestawki rozbijając zbitkę -dl-, po czym wtórnie pojawiło się na końcu wyrazu.

imei – mieć



vaidei – wiedzieć



Lista Swadesha pod spoilerem

Spoiler

1	I (1sg)	ese	[ɛs]
2	you (2sg)	tou	[tu]
3	he, she, it (3sg)	one, ona, ono	[ɔn], ['ɔna], ['ɔnɔ]
4	we (1pl)	mé	[mɛ]
5	you (2pl)	iou	[ju]
6	they (3pl)	onai, onou, ona	[ɔ'naɪ̯], [ɔ'nu], [ɔ'na]
7	this	sei	[sɛɪ̯]
8	that	to	[tɔ]
9	here	seidé, tau	[sɛɪ̯'dɛ], [tau̯]
10	there	tamo	['tamɔ]
11	who	cuto	[kʌ'tɔ]
12	what	ci	[sɪ]
13	where	cudé	[kʌ'dɛ]
14	when	coda	[kɔ'da]
15	how	aco	['akɔ]
16	not	né	[nɛ]
17	all	vise	[vɪs]
18	many	muno	['mʌnɔ]
19	some	naeco	['nækɔ]
20	few	malo	['maɫɔ]
21	other	draug	['drau̯g]
22	one	eine	[ɛɪ̯n]
23	two	duva	['dʌva]
24	three	trie	[tri]
25	four	ceture	[sɛ'tʌɐ̯]
26	five	penti	['pɛŋtɪ]
27	big	veleic	[vɛ'ɫɛɪ̯k]
28	long	dileg	['dɪɫɛg]
29	wide	sjiroc	['ʃɪrɔk]
30	thick	tulset	['tʌɫsɛt]
31	heavy	tingic	['tɪŋʒɪk]
32	small	mal	[maɫ]
33	short	cortuc	['kɔɐ̯tʌk]
34	narrow	anzuc, taesen	['aŋzʌk], ['tæsɛn]
35	thin	tinuc	['tɪnʌk]
36	woman	gena	['ʒɛna]
37	man (adult male)	mange	[maŋʒ]
38	man (human being)	celovaic	[sɛlɔ'vaɪ̯k]
39	child	cendo, daete	['sɛndɔ], [dæt]
40	wife	gena	['ʒɛna]
41	husband	mange	[maŋʒ]
42	mother	mate	[mat]
43	father	ote, otec	[ɔt], ['ɔtɛk]
44	animal	zwaere	[zwæɐ̯]
45	fish	roumba	['ruɱ'ba]
46	bird	puta	['pʌta]
47	dog	pese	[pɛs]
48	louse	vusje	[vʌʃ]
49	snake	ange	[aŋʒ]
50	worm	cirve	['sɪɐ̯v]
51	tree	dervo	['dɛɐ̯vɔ]
52	forest	laese	[læs]
53	stick	coui	[kuɪ̯]
54	fruit	ovote (ovotj)	[ɔ'vɔt]
55	seed	saemen	['sæmɛn]
56	leaf	leiste	[lɛɪ̯st]
57	root	corou	['kɔru]
58	bark (of a tree)	scora	[skɔra]
59	flower	vaite	[vaɪ̯t]
60	grass	trava	['trava]
61	rope	ange	[aŋʒ]
62	skin	cozja	['kɔʒa]
63	meat	menso	['mɛŋsɔ]
64	blood	crou	[kru]
65	bone	coste	[kɔst]
66	fat (noun)	tauc	[tau̯k]
67	egg	aie	[ajɛ]
68	horn	rog	[rɔg]
69	tail	vaste	[vast]
70	feather	pero	['pɛrɔ]
71	hair	voles	['vɔlɛs]
72	head	golva	['gɔɫva]
73	ear	auho	[au̯hɔ]
74	eye	oco	['ɔkɔ]
75	nose	nose	[nɔs]
76	mouth	austa	['au̯sta]
77	tooth	rute, zambe	[rut], [zaɱb]
78	tongue (organ)	inzouc	['ɪŋzuk]
79	fingernail	nogute	['nɔgʌt]
80	foot	stopa	['stɔpa]
81	leg	noga	['nɔga]
82	knee	colaeno	[kɔ'lænɔ]
83	hand	ranca	['raŋka]
84	wing	crielo	['kriɫɔ]
85	belly	brau	[brau̯]
86	guts	antroba	[aŋ'trɔba]
87	neck	curc, vorte	[kʌɐ̯k], [vɔɐ̯t]
88	back	ribite	['rɪbɪt]
89	breast	grande, pirse	[grand], [pɪɐ̯s]
90	heart	sirde	[sɪɐ̯d]
91	liver	entro	['ɛŋtrɔ]
92	to drink	pietei	['pitɛɪ̯]
93	to eat	aestei	['æstɛɪ̯]
94	to bite	canstei, groustei	['kaŋstɛɪ̯], ['grustɛɪ̯]
95	to suck	sustei	['sʌstɛɪ̯]
96	to spit	plutei	['plʌtɛɪ̯]
97	to vomit	bloutei	['blutɛɪ̯]
98	to blow	vaeitei	['væɪ̯tɛɪ̯]
99	to breathe	douhei	['duhɛɪ̯]
100	to laugh	smaitei	['smaɪ̯tɛɪ̯]
101	to see	veidei	['vɛɪ̯dɛɪ̯]
102	to hear	slouhei	['sluhɛɪ̯]
103	to know	znatei	['znatɛɪ̯]
104	to think	mouslei	['muslɛɪ̯]
105	to smell	anatei	[a'natɛɪ̯]
106	to fear	boitei sé	['bɔɪ̯tɛɪ̯ sɛ]
107	to sleep	supei	['sʌpɛɪ̯]
108	to live	gietei	['ʒitɛɪ̯]
109	to die	mertei	['mɛɐ̯tɛɪ̯]
110	to kill	aubietei	[au̯'bitɛɪ̯]
111	to fight	bortei	['bɔɐ̯tɛɪ̯]
112	to hunt	lowtei	['lɔwtɛɪ̯]
113	to hit	audartei	[au̯'daɐ̯tɛɪ̯]
114	to cut	tintei	['tɪntɛɪ̯]
115	to split	dailei	['daɪ̯lɛɪ̯]
116	to stab	coltei	['kɔltɛɪ̯]
117	to scratch	draschei	['draskɛɪ̯]
118	to dig	coptei	['kɔptɛɪ̯]
119	to swim	plautei	['plau̯tɛɪ̯]
120	to fly	letei	['lɛtɛɪ̯]
121	to walk	hodei	['hɔdɛɪ̯]
122	to come	eidei	['ɛɪ̯dɛɪ̯]
123	to lie (as in a bed)	legei	['lɛʒɛɪ̯]
124	to sit	saedei	['sædɛɪ̯]
125	to stand	stoiei (state)	['stɔjɛɪ̯]
126	to turn (intransitive)	virtei	['vɪɐ̯tɛɪ̯]
127	to fall	padei	['padɛɪ̯]
128	to give	datei	['datɛɪ̯]
129	to hold	dirgei	['dɪɐ̯ʒɛɪ̯]
130	to squeeze	tieschei	['tiskɛɪ̯]
131	to rub	tertei	['tɛɐ̯ɛɪ̯]
132	to wash	mautei	['mau̯tɛɪ̯]
133	to wipe	brousjei	['bruʃɛɪ̯]
134	to pull	tingei	['tɪŋʒɛɪ̯]
135	to push	pihei	['pihɛɪ̯]
136	to throw	metei	['mɛtɛɪ̯]
137	to tie	venzjei	['vɛŋʒɛɪ̯]
138	to sew	sjoutei	['ʃutɛɪ̯]
139	to count	laicei	['laɪ̯sɛɪ̯]
140	to say	rectei	['rɛktɛɪ̯]
141	to sing	paitei	['paɪ̯tɛɪ̯]
142	to play	iegrei	['igrɛɪ̯]
143	to float	plouvei	['pluvɛɪ̯]
144	to flow	tectei	['tɛktɛɪ̯]
145	to freeze	merznei	['mɛɐ̯znɛɪ̯]
146	to swell	paunei	['pau̯nɛɪ̯]
147	sun	sulin	['sʌlɪn]
148	moon	launa, maesenc	['lau̯na], ['mæsɛŋk]
149	star	vaista	['vaɪ̯sta]
150	water	voda	['vɔda]
151	rain	dusc	[dʌsk]
152	river	raica	['raɪ̯ka]
153	lake	ezero	[ɛ'zɛrɔ]
154	sea	maré	['marɛ]
155	salt	sole	[sɔl]
156	stone	camou	['kamu]
157	sand	paesuc	['pæsʌk]
158	dust	pore	[pɔɐ̯]
159	earth	zemia	['zɛmja]
160	cloud	obolc	[ɔ'bɔlk]
161	fog	migla	['mɪgla]
162	sky	nebo	['nɛbɔ]
163	wind	vaetur	['vætʌɐ̯]
164	snow	snaig	[snaɪ̯g]
165	ice	lede	[lɛd]
166	smoke	doume	[dum]
167	fire	oghin	['ɔgɪn]
168	ash	pepele	['pɛpɛɫ]
169	to burn	gorei	['gɔrɛɪ̯]
170	road	pante	[pant]
171	mountain	gora	['gɔra]
172	red	raude	[rau̯d]
173	green	graen	[græn]
174	yellow	gilet	['ʒɪlet]
175	white	bael	[bæɫ]
176	black	ciren	['sɪrɛn]
177	night	nocti	['nɔktɪ]
178	day	dine	[dɪn]
179	year	laito	['ɫaɪ̯tɔ]
180	warm	tepel	['tɛpɛɫ]
181	cold	holden	['hɔɫdɛn]
182	full	pilen	['pɪlɛn]
183	new	now	[nɔw]
184	old	star	[staɐ̯]
185	good	dober	[dɔbɛɐ̯]
186	bad	zul	[zʌɫ]
187	rotten	niel	[niɫ]
188	dirty	braud	[brau̯d]
189	straight	prost	[prɔst]
190	round	cranghel	['kraŋgɛɫ]
191	sharp (as a knife)	oster	['ɔstɛɐ̯]
192	dull (as a knife)	tamp	[tamp]
193	smooth	gladec	['gladɛk]
194	wet	mocher	['mɔkɛɐ̯]
195	dry	sau	[sau̯]
196	correct	praw	[praw]
197	near	bliezec	['blizɛk]
198	far	dalec	['daɫɛk]
199	right	praw	[praw]
200	left	laew	[læw]
201	at	prei, au	[prɛɪ̯], [au̯]
202	in	in	[ɪn]
203	with	sun	[sʌn]
204	and	ei	[ɛɪ̯]
205	if	lei	[lɛɪ̯]
206	because	bo	[bɔ]
207	name	imen	['ɪmɛn]

[Zamknij]

Przykładowe teksty

Owca i konie

Ovica coter né imaele vilna, veidaele comenai, eine is naeh tingent tingic voze, eine viegent weliec naclad ei eine vezent celovaic sjibeco. Ovica recele cun comenai: "Sirde bolé mené, veident celovaic aezdent na comen". Comenai adrecelai: "Sluhei, ovica, nasjai sirdai bolen nase, coda mé veiden sei aco celovaic, domine, orbi is vilna ode ovicai, tepel aubirané pro sebe. Imaient sei auslouhan, ovica pobaegale per orvinina.

Północny Wiatr i Słońce

Norten vaetur ei sulin discutelai o coter is naeh é posielin, coda vag eidele, bandent crout sun tepel tounica. Onai establelai da sei cuto pirve is succese bandé convencele vag cun isimté ade aubirané, bandé auznan aco posielin. Toda norten vaetur vaeile taco sielino aco one mogele, a aco pomogteno vaeile, taco pogailo vag boule povieient swoi tounica in ocolo sebé. Toda sulin swaitele tepelo ei vag imediatamen isimele swoi aubirané. Ergo, norten vaetur dabele preiznatei, da sulin é posielin is naeh oba.

P.S. Znacie jakieś portale do zamieszczania tego typu uniwersów? Mam go bardziej rozbudowane niż język i zarys historii.

[Zamknij]

[miguelhombre]

Vilc ei sun

Galdin vilc preida cyn stur sun ei reca: – Sy amic, es e taca galdin, du es nei mage syp. Cadu ty e gal ei tylset. Is cy ty bire swai iedene? Cy ty gaite? Cy ty ie?
– Es e servant ti mai domin – sun atreca. – "Es serve mai domin, harne nag dam. Forsei mai domin dute me taca gala iedene uca es vale". Vilc atreca: "Es gaite vela baedina. Dein ei nat, es hade per liesae ei palae ei nei niede neici for iedene for mai genu ei cendae. Es nei mage gait taca padilga. Mai genu ei cendae meren is gald. Forsei es aista bande stut servant ti celae ei castod ti nies damae".
Sun ei vilc biegan zein per liesae cyn sunin dam. Nula, vilc veida cyrc ti sun. Codin, an poute:
– Es veide twai noud cyrc. Imen visin sunae cyrcae bes valsae?
– Nei – sun atreca. – Nei visin sunae. Per dein es nese catena. Per dein es lege perd dam ti mai domin syn catena. Catena e ferin ei fere e twird. Forsei es nei ime valsae nu cyrc. U es e liber per nat. Per nat es hade cy es vale.
– Darg brut – vilc reca cyn sun. – Gald e struxin, u catena e pastruxin. Es nei nese catena ei nei bande nes. Es bande parda mer is gald syn mai genu ei cendae. Biegai sum cyn swai domin. Sei e pasa tei bout galdin at tylset, pasa tei bout liber at nes catena. Adio.

Tłumaczenie polskie:

Spoiler

Wilk i pies

Głodny wilk przyszedł do starego psa i rzekł: — Dobry przyjacielu, jestem tak głodny, że nie mogę spać. Ty natomiast jesteś duży i tłusty. Skąd bierzesz swoje pożywienie? Gdzie mieszkasz? Gdzie jadasz?
— Jestem sługą swojego pana — odparł pies. — Służę mojemu panu, pilnuję jego domu. Dlatego mój pan daje mi tyle jedzenia, ile chcę". Na co wilk opowiedział: ,,Żyję bardzo biednie. Dniem i nocą krążę po lasach i polach i nic nie znajduję do jedzenia dla mojej żony i dzieci. Nie mogę dłużej tak żyć. Moja żona i dzieci umierają z głodu. Dlatego ja również stanę się sługą ludzi i strażnikiem ich domów.
Pies i wilk pobiegli razem przez lasy do psiego domu. Nagle wilk ujrzał szyję psa. Zdumiony pyta: — Widzę twój nagi kark. Czy wszystkie psy mają szyje bez włosów?
— Nie — odparł pies. — Nie wszystkie psy. Za dnia noszę łańcuch. W ciągu dnia leżę naprzeciwko domu mojego pana na łańcuchu. Łańcuch jest żelazny, a żelazo jest twarde. Dlatego nie mam włosów na karku. Ale nocą jestem wolny. W nocy chodzę, gdziekolwiek chcę.
— Drogi bracie — powiedział wilk do psa. — Głód jest okropny, ale łańcuch jest okropniejszy. Nie noszę łańcucha i nie będę nosić. Już raczej umrę z głodu z moją żoną i dziećmi. Biegnij sam do swojego pana. Lepiej być być głodnym niż tłustym, lepiej być wolnym, niż nosić łańcuch. Żegnaj.

[Zamknij]

Wersja z kwietnia 2023:

Spoiler

Vilc ei pese

Goldin vilc eidele do star pese ei recele: – Dober amic, ese é taco goldin, da ese né mogé supei. Coda tou é veleic ei tulset. Is cudé tou biré swoi aedené? Cudé tou gieé? Cudé tou ae?
- Ese é servant ade moi domine – pese adrecele. – "Ese servé moi domine, horné naego dome. Proci moi domine daié mené taco veleico aedené aco ese hoté". Vilc adrecele: "Ese gieé velim baedino. Dine ei nocti, ese hodé per laesai ei polai ei né naeidé neci do aedené pro moi gena ei cendai. Ese né mogé gietei taco podilego. Moi gena ei cendai meren is golde. Proci ese stavé servant ade laudai ei custod ade naeh domai tachiste".
Pese ei vilc baegele zaeine per laesai do pesen dome. Naghelo, vilc veidele curc ade pese. Ciauden, one pouté:
– Ese veidé twoi nag curc. Iman vise pesai curcai bez volesai?
– Né – pese adrecele. – Né vise pesai. Per dine ese nesé caten. Per dine ese legé perde dome ade moi domine is caten. Caten é feren ei fere é twird. Proci ese né ima volesai na curc. No ese é liber per nocti. Per nocti ese hodé cudé ese hoté.
– Dorg brate – vilc recele do pese. – Golde é strahen, no caten é postrahen. Ese né nesé caten ei né bandé nesele. Ese bou pord merele is golde sun moi gena ei cendai. Baeghei sam do swoi domine. Sei é podober boutei goldin ade tulset, podober boutei liber ade nestei caten. Adio.

[Zamknij]

[Siemoród]

Ciekawy pomysł ze zromańszczonym językiem słowiańskim, bo choć cała południowa Słowiańszczyzna sąsiaduje z językami romańskimi, to jedynie pojedyncze gwary cechują się istotnym wpływem romańskim na fleksję, a nie tylko fonetykę i słownictwo.

Swoją drogą brakuje mi tak charakterystycznej rzeczy dla języków romańskich, jak tryb łączący (subjunctivus). Ma go najbardziej wysunięta na zachód gwara słoweńska (terska), w której wygląda on tak i, jak widać, etymologicznie wywodzi się z rozkaźnika.

P.S. Znacie jakieś portale do zamieszczania tego typu uniwersów? Mam go bardziej rozbudowane niż język i zarys historii

Polecam nasze wiki https://jezykotw.webd.pl/wiki/Strona_główna

[Todsmer]

Kolejny disclaimer: wedle mojej najlepszej wiedzy, nie istnieje rekonstrukcja wczesnosłowiańskiego, starałem się więc go odtworzyć cofając większość procesów które zaszły w słowiańskim w pierwszym tysiącleciu naszej ery.

Poszukaj może artykułu Kortlanda o relatywnej chronologii zmian fonetycznych w słowiańskich wiadomo, to relatywna chronologia, ale możesz sobie wybrać punkt w którym myślisz, że pasowałoby dla Twoich Praprasłowian

Może mógłbyś użyć nawet rekonstrukcji prabałtosłowiańskiego i lekko je przesunąć do przodu w czasie - strzelam, że w I wieku przodek słowiańskich mocno przypominał jeszcze języki bałtyckie, może nawet z wygłosowym -s.

[miguelhombre]

Swoją drogą brakuje mi tak charakterystycznej rzeczy dla języków romańskich, jak tryb łączący (subjunctivus). Ma go najbardziej wysunięta na zachód gwara słoweńska (terska), w której wygląda on tak i, jak widać, etymologicznie wywodzi się z rozkaźnika.

To bardzo ciekawy pomysł, mógłbym go dodać do laurejskiego. W przypadku tak podstawowych słów jak partykuły raczej wolałbym coś natywnego niż zapożyczenie che, np. da (że), dabou (żeby) lub cibou (co by), ale che też byłoby urocze
I do tego forma z imperatywu jak w dialekcie terskim.

Poszukaj może artykułu Kortlanda o relatywnej chronologii zmian fonetycznych w słowiańskich wiadomo, to relatywna chronologia, ale możesz sobie wybrać punkt w którym myślisz, że pasowałoby dla Twoich Praprasłowian

Może mógłbyś użyć nawet rekonstrukcji prabałtosłowiańskiego i lekko je przesunąć do przodu w czasie - strzelam, że w I wieku przodek słowiańskich mocno przypominał jeszcze języki bałtyckie, może nawet z wygłosowym -s.

Dziękuję za rekomendację, na pewno to sprawdzę. Masz na myśli jego artykuł On the relative chronology of Slavic accentual developments?

[Todsmer]

Masz na myśli jego artykuł On the relative chronology of Slavic accentual developments?

Tak, w tym artykule opisuje pokrótce, przed właściwą treścią artykułu, kolejno zmiany fonetyczne od prabałtosłowiańskiego. Myślę że się przyda.

[Siemoród]

To bardzo ciekawy pomysł, mógłbym go dodać do laurejskiego. W przypadku tak podstawowych słów jak partykuły raczej wolałbym coś natywnego niż zapożyczenie che, np. da (że), dabou (żeby) lub cibou (co by), ale che też byłoby urocze

W sumie czy to ke jest z pewnością zapożyczeniem? W literackim słoweńskim zaimkiem względnym 'kto, co, który' jest nieodmienne ki, a upowszechnienie go także w funkcji spójnika 'że' nie byłoby wcale trudne, zresztą oprócz romańskich taki sam jest rozwój w irańskich, np. perskie که ke (podobna funkcja i to samo pochodzenie, co romańskie que / che). W każdym razie nawet jeśli to terskie ke to zapożyczenie, to nie widać tego na pierwszy rzut oka 

Trochę mi się nie podoba też to, że twój język ma bardzo zbieżną z polskim semantykę, co jest problemem wielu slawlangów. Brakuje typowych np. dla połabskiego albo innych izolowanych języków dziwnych przejść semantycznych typu 'młody' → 'głupi', 'ślad' → 'zwierzę' albo 'zapita' → 'zaręczona' (bo u Połabian istniał zwyczaj opijania zaręczyn xD).

[miguelhombre]

Drodzy, zmodyfikowałem nieco koncept laurejskiego + dodałem mu artykuł na Wikii, gdzie znajduje się pełen opis.

Przygotowałem także artykuł na Wikii o Laurei. Przy okazji nadmienię, że tworzenie conworldów w 2023 roku w czasach łatwo dostępnych narzędzi AI jest niesamowitą zabawą, można na przykład zwizualizować wygląd miast  Obecny poziom rozwoju tych narzędzi pozostawia jeszcze naprawdę wiele do życzenia, ale parę lat temu to byłoby znacznie trudniejsze.

Trochę mi się nie podoba też to, że twój język ma bardzo zbieżną z polskim semantykę, co jest problemem wielu slawlangów. Brakuje typowych np. dla połabskiego albo innych izolowanych języków dziwnych przejść semantycznych typu 'młody' → 'głupi', 'ślad' → 'zwierzę' albo 'zapita' → 'zaręczona' (bo u Połabian istniał zwyczaj opijania zaręczyn xD).

Semantykę zostawiam z grubsza oryginalną, z niewielkimi zmianami. Na tę chwilę podane przez Ciebie przykłady nieco wykraczają poza moją kreatywność, choć słownictwo w aktualnej wersji różni się bardziej od polskiego, niż we wcześniejszej. Też główną ideą, która mi przyświecała przy tworzeniu laurejskiego była prostota oraz wpasowanie się w moje poczucie estetyki języka (bardziej niż tworzenie ciekawych udziwnień).

[dziablonk]

W sumie czy to ke jest z pewnością zapożyczeniem?

Raczej tak, bo obok masz w koniunktywie se, por. wł. se 'jeśli'.

W literackim słoweńskim zaimkiem względnym 'kto, co, który' jest nieodmienne ki,

Słoweńskie nieodmienne ki to być może "szczęśliwa kontaminacja" słowiańskiego kontynuantu *kyjь (por. też hr koji, pol. ki diabeł?!)) z lokalnym kontynuantem łacińskiego que? Skoro występuje tam również pochodne i odmienne neki 'pewien, niejaki'.
Poza tym w zdaniach podrzędnych z tym nieodmiennym ki, gdy kontekst wymaga użycia przypadka innego niż M. czy B., pojawia się wtedy dodatkowo odmieniona postać zaimka *jь, np. govoriš o stvareh, ki jih ne poznaš 'mówisz o rzeczach, których nie znasz'

a upowszechnienie go także w funkcji spójnika 'że' nie byłoby wcale trudne,

Polski spójnik że pochodzi właśnie od skostniałego M. iże (< *jь že)

[Siemoród]

Słoweńskie nieodmienne ki to być może "szczęśliwa kontaminacja" słowiańskiego kontynuantu *kyjь (por. też hr koji, pol. ki diabeł?!)) z lokalnym kontynuantem łacińskiego que? Skoro występuje tam również pochodne i odmienne neki 'pewien, niejaki'.

Dokładnie to miałem na myśli, pisząc, że nie musi to być zapożyczenie samego słowa (choć tego też wykluczyć się nie da), a po prostu wpływ sąsiedniego języka, czy może nawet jedynie równoległy rozwój.

Swoją drogą już kiedyś przy badaniu połabskiego zauważyłem, że często zatrzymuje on słowa znane z zanikania w innych językach słowiańskich, jeżeli tylko mają one rozpoznawalny kognat w sąsiednim języku (w przypadku połabskiego były to miejscowe gwary dolnoniemieckie) i to nawet wtedy, gdy kognat jest dość odległy (jak np. wedrü 'słońce, pogoda' i Wetter 'pogoda'). Myślę, że to może być pomocna wzkazówka dla twórcy języka.

W sumie czy to ke jest z pewnością zapożyczeniem?

Raczej tak, bo obok masz w koniunktywie se, por. wł. se 'jeśli'.

A co ma jedna możliwa pożyczka do drugiej? xD

Inna sprawa, że to ṣe (tu w funkcji składniowej takiej, jak niem. ob, a nie jak wenn 'jeśli') też może być efektem podobnego zjawiska, skoro ogólnosłoweńskim odpowiednikiem jest če, któremu w gwarze terskiej powinno odpowiadać zmazurzone **c̣e, które faktycznie mogło dać ṣe (może pod wpływem friulskim, może bez niego).

Żeby nie było – nie wykluczam też najzwyklejszej pożyczki, bo akurat południowa słowiańszczyzna (ale też połabszczyzna xD) dobrze pokazują, że nawet spójniki można zapożyczać, np. ama 'ale', [h]em ..., [h]em ... 'zarówno ..., jak i ...', jok ..., jok ... 'ani ..., ani ...', barem 'chociaż, conajmniej' (wszystko to turcyzmy), ale jednak tutaj istnieje wyraźny związek z rodzimymi spójnikami, o którym nie wypada przy dociekaniu etymologji nie wzpomnieć.

[dziablonk]

W sumie czy to ke jest z pewnością zapożyczeniem?

Raczej tak, bo obok masz w koniunktywie se, por. wł. se 'jeśli'.

A co ma jedna możliwa pożyczka do drugiej? xD

Np. wspólny kontekst (koniunktyw) i to samo rozróżnienie, co we włoskim, np.
Vorrei che tu lo facessi. 'Chciałbym, żebyś to zrobił.'
Non so se avrei fatto lo stesso per te. 'Nie wiem, czy zrobiłbym to samo dla ciebie.'

Inna sprawa, że to ṣe (tu w funkcji składniowej takiej, jak niem. ob, a nie jak wenn 'jeśli')

Co ma piernik do wiatraka? Ani gwara terska nie znajduje się na niemieckim obszarze językowym (tylko na froncie włoskim), ani terskie se nie przypomina niem. wenn (ani ob).   
Wspomnę tylko, że niem. wenn 'jeśli' wywodzi się z wann 'kiedy' (ang. when), natomiast owo niem. ob 'czy' tak się składa, że jest kognatem nid. of i ang. if 'jeśli, czy'.

[Siemoród]

Np. wspólny kontekst (koniunktyw) i to samo rozróżnienie, co we włoskim, np.
Vorrei che tu lo facessi. 'Chciałbym, żebyś to zrobił.'
Non so se avrei fatto lo stesso per te. 'Nie wiem, czy zrobiłbym to samo dla ciebie.'

Tak, na tym w zasadzie polega tryb łączący (co nie zmienia faktu, że twoja implikacja jest błędna – stworzenie nowej kategorji fleksji / składni pod wpływem obcym samo w sobie nie implikuje konieczności zapożyczania jakichkolwiek słów).

Co ma piernik do wiatraka? Ani gwara terska nie znajduje się na niemieckim obszarze językowym (tylko na froncie włoskim), ani terskie se nie przypomina niem. wenn (ani ob).   
Wspomnę tylko, że niem. wenn 'jeśli' wywodzi się z wann 'kiedy' (ang. when), natomiast owo niem. ob 'czy' tak się składa, że jest kognatem nid. of i ang. if 'jeśli, czy'.

Następnym razem przeznacz czas poświęcany doborowi emodzi na powtórne przeczytanie wiadomości, bo zamiast zrozumieć ją, to tylko szukasz, do czego się przypierdolić.

Nigdzie nie pisałem o pokrewieństwie czegokolwiek z ob, po prostu uściśliłem funkcję spójnika porównując go z niemieckim spójnikiem o jednoznacznej funkcji, zamiast bardziej obciążonym funkcjonalnie polskim czy.

[dziablonk]

stworzenie nowej kategorji fleksji / składni pod wpływem obcym samo w sobie nie implikuje konieczności zapożyczania jakichkolwiek słów.

Samo w sobie nie musi, ale tu mamy do czynienia z dialektem, na którego słownictwo poważnie wpłynęły dialekty włoskie, więc podejrzewam, że wątpię, aby spójniki ke i se z taką-a-taką dystrybucją dla bądź-co-bądź nietypowej dla słowiańskich kategorii pojawiły się w oderwaniu od wł. che i se.

Następnym razem przeznacz czas poświęcany doborowi emodzi na powtórne przeczytanie wiadomości, bo zamiast zrozumieć ją, to tylko szukasz, do czego się przypierdolić.

Może zamiast udzielać mi cennych rad, najpierw się zastanów, co sam piszesz: "uściślasz" rozróżniając znaczenia wg niemieckiego (?) ob od wenn (why?), gdy włoskie se (podobnie jak angielskie if) tego nie robi, a potem i tak wyprowadzasz terskie se od ogólnosłoweńskiego če (po niem. wenn ) po drodze mazurząc i deafrykatyzując. No szczerze mówiąc jakoś mnie to nie przekonuje.     

[dziablonk]

W przypadku tak podstawowych słów jak partykuły raczej wolałbym coś natywnego niż zapożyczenie che, np. da (że), dabou (żeby) lub cibou (co by), ale che też byłoby urocze
I do tego forma z imperatywu jak w dialekcie terskim.

W rezjańskim używają da w tych wypadkach, zob. Zbornik prispevkov s simpozija 2013 na str. 68: VEZNI NAKLON V REZIJANŠČINI.