Humor, ciekawostki i WTF lingwistyczne

[Wedyowisz]

Po rosyjsku i ukraińsku 13-ka to inaczej czortowy tuzin.

Ostatnio zacząłem rozmyślać nad tym, jakie mogą być diachroniczne źródła liczebników (chyba najoczywistsze to nazwy części ciała). Tutaj zadziałał mechanizm liczebnik ,,liczba" →  przymiotnik(liczebnik) ,,inna liczba" (por. kopa →  kopa chłopska, za wikipedią). Następnie część liczebnik mogłaby ulec zatracie, pozostawiając pierwotny przymiotnik w nowym znaczeniu.

[Wedyowisz]

Perełka ze Złotej gałęzi Frazera:

Z podobną niechęcią do wymieniania imion osób zmarłych spotykamy się u ludów tak od siebie odległych jak Samojedzi na Syberii i Todowie w południowych Indiach, Mongołowie w Tatarii i Tuaregowie na Saharze, Ajnowie w Japonii i Akamba oraz Nandi w Afryce Wschodniej, Tinguianie na Filipinach i mieszkańcy Nikobarów, Borneo, Madagaskaru i Tasmanii. We wszystkich tych wypadkach, nawet gdy nie jest to wyraźnie powiedziane, główną przyczyną jest prawdopodobnie lęk przed duchami.
(...)
Jeśli tak się przypadkowo złoży, że imię zmarłego jest również nazwą czegoś, na przykład zwierzęcia, rośliny, ognia lub wody, uważa się niekiedy za konieczne zrezygnowanie z używania tego słowa i zastąpienie go innym. Jest rzeczą oczywistą, że tego rodzaju zwyczaj może łatwo stać się potężnym bodźcem do zmiany języka, tam bowiem, gdzie zwyczaj ten jest szerzej rozpowszechniony, wiele słów stale wychodzi z użytku i na ich miejsce pojawiają się nowe. Tendencję tę zauważyli obserwatorzy, którzy zanotowali ten zwyczaj w Australii, Ameryce i innych częściach świata.
Podobny zwyczaj  był powodem ustawicznych zmian języka Abiponów w Paragwaju, lecz tam słowo raz porzucone nigdy nie bywa wskrzeszane. Nowe słowa - opowiada misjonarz Dobrizhoffer - pojawiały się co roku jak grzyby po deszczu, ponieważ wszystkie słowa przypominające imiona zmarłych są znoszone proklamacjami i na ich miejsce ustala się nowe. Fabrykowanie słów spoczywa w rękach starych kobiet plemienia i każdy termin, który uzyskuje ich aprobatę i zostaje przez nie wprowadzony do obiegu, jest natychmiast przyjmowany bez szemrania przez wielkich i małych na równi i jak ogień rozprzestrzenia się po wszystkich obozowiskach i koczowiskach plemienia. Zdumielibyście się - powiada ten sam misjonarz - jak pokornie cały naród przyjmuje decyzję starej, pomarszczonej jędzy i jak bez najmniejszej zwłoki dawne, dobrze znane słowa wychodzą z użytku i nie są nigdy powtarzane nawet z nawyku czy przez zapomnienie. W ciągu trzech lat, które Dobrizhoffer spędził wśród Indian, lokalne słowo oznaczające jaguara zmienione zostało trzykrotnie, a słowa oznaczające krokodyla, cierń i zarzynanie bydła spotkały podobne, chociaż mniej urozmaicone losy. Na skutek tego zwyczaju słowniki misjonarzy roiły się od wykreśleń, nieustannie bowiem trzeba było usuwać stare słowa i wstawiać na ich miejsce nowe.
(...)
W podobny sposób zwyczaj ten odbił się na języku mieszkańców Nikobarów. Panuje u nich dziwny obyczaj - opowiada de Roepstorff - który, zdawałoby się, radykalnie uniemożliwia ,,tworzenie historii", a w każdym razie przekazywanie historycznych opowieści. Surowy przepis, obwarowany wszystkimi sankcjami przesądów nikobarskich, zabrania wymieniania jakiegokolwiek imienia po śmierci człowieka, który je nosił! Do tego stopnia jest to ściśle przestrzegane, że gdy, jak to się często zdarza, człowiek miał imię w rodzaju ,,Kogut", ,,Kapelusz", ,,Ogień", ,,Droga" itp., użycie tych słów w nikobarskim brzmieniu jest na przyszłość surowo zabronione nie tylko w znaczeniu imienia własnego nieboszczyka, ale i jako nazwy rzeczy. Słowa te wymierają i bądź to ukuwa się nowe terminy, bądź też znajduje się odpowiednik w jednym z nikobarskich dialektów lub w jakimś języku obcym.

Jeżeli to prawda, mamyż tutaj pierwowzór RJP? :p

[Henryk Pruthenia]

Perełka ze Złotej gałęzi Frazera:

Zdumielibyście się - powiada ten sam misjonarz - jak pokornie cały naród przyjmuje decyzję starej, pomarszczonej jędzy

Aż taka zła RJP nie jest...

[spitygniew]

Gubiert, skoro właśnie czytasz Frazera, masz może ten cytat o jakimś rzekomym zapożyczeniu polinezyjsko-indiańskim? Pamiętam, że coś takiego było i chciałem to dać w tym temacie, ale zapomniałem zaznaczyć cytatu, a potem mimo przekartkowania sto razy książki nie umiałem tego znaleźć.

[Wedyowisz]

Gubiert, skoro właśnie czytasz Frazera, masz może ten cytat o jakimś rzekomym zapożyczeniu polinezyjsko-indiańskim? Pamiętam, że coś takiego było i chciałem to dać w tym temacie, ale zapomniałem zaznaczyć cytatu, a potem mimo przekartkowania sto razy książki nie umiałem tego znaleźć.

Nie rzuciło mi się nic takiego jd. w oczy, ale jeszcze do końca nie przeczytałem. ZG jest takim gulaszem geograficznym, że wierę, trudno coś takiego odszukać.

Nie da się tego nigdzie znaleźć w pdfie i skontrolefować? Bes sęsu.

[spitygniew]

Wybacz, nie rzuciło ci się, bo to nie było u Frazera, tylko w Traktacie o historii religii Eliadego, mea culpa. Za dużo czytam o tych wszelakich religijach.

[Dynozaur]

Nie mogę się nadziwić, jak często słowa na "prawo" i "lewo" w natlangach potrafią się zmieniać. I jakie popieprzone etymologje miewają (np. Rumuni utworzyli słowo "lewy" od słowa "zmęczony"). Zwłaszcza lewy, który ma tendencję do tabuizacji i przez to zmienia się szybciej (i statystycznie częściej bywa zapożyczany).

[Hapana Mtu]

Europarlament atakuje diakrytykozą!
Widziałem dziś taki plakat na UW.

[Pluur]

Europarlament atakuje diakrytykozą!
Widziałem dziś taki plakat na UW.

Nie wiem jak wy, ale w niektórych wyrazach miałem problem z przeczytaniem 0_o

[Wedyowisz]

Swoją drogą, zastanawiam się czy to 3-krotne zmienianie słowa na jaguara w przeciągu 3 lat wiązało się z nadawaniem go jako imienia dzieciom, które szlag trafiał w niemowlęctwie, czy z tym, że kilka osób miało takie imię i po śmierci jakiegoś współimionowicza zmieniały one swoje imię na aktualne określenie, by potem zemrzeć i samemu przyczynić się do jego zmiany.

[Noqa]

Albo misjonarze znowu zmyślali.

[Dynozaur]

Wtajemniczy mię ktoś, o co chodzi z tym jaguarem?

[Noqa]

Z cytatu powyżej:

W ciągu trzech lat, które Dobrizhoffer spędził wśród Indian, lokalne słowo oznaczające jaguara zmienione zostało trzykrotnie, a słowa oznaczające krokodyla, cierń i zarzynanie bydła spotkały podobne, chociaż mniej urozmaicone losy.

[Wedyowisz]

Albo misjonarze znowu zmyślali.

Coś tu śmierdzi co najmniej podkoloryzowaniem albo dużym niedopowiedzeniem. Cóż, Frazer jako typowy ivory tower scientist wcale nie kusił się o badanie i weryfikowanie tego typu rzeczy w terenie, jedynie zbierał doniesienia, które pasowały do jego wywodów i teorii. Czasy były inne, nauka była inna — dzieło ma swoje lata i do pewnych rzeczy się nadaje, do pewnych nie (na pewno świetne jest jako kopalnia pomysłów do ponownego użycia w światotwórstwie).

[Jątrzeniot]

na pewno świetne jest jako kopalnia pomysłów do ponownego użycia w światotwórstwie.

No no, w ogóle antropologia jest super jako inspiracja do konłorldów. Polecam też np. inny klasyk - "Wzory kultury" Ruth Benedict.